mardi
TRANSCRIPT
1.0 Pengenalan
MARDI ialah sebuah badan berkanun yang diamanah untuk
menjalankan penyelidikan dalam bidang makanan dan pertanian dan industri
asas tani. Usaha penyelidikan MARDI selama hampir 40 tahun telah
menghasilkan pelbagai pilihan dan klon tanaman baru, baka ternakan baru
dan kaedah pengurusannya. Teknologi terkini telah juga dihasilkan dalam
bidang pemprosesan makanan dan pengendalian lepas tuai bagi produk
hotrikultur dan ternakan. Teknologi ICT dimanfaatkan dalam pengurusan dan
pengendalian ladang seperti teknologi ”penanaman tepat” atau precision
farming bagi tanaman padi serta penganggaran hasil tanaman menerusi
teknik pengimejan. Teknik-teknik baru juga dimajukan untuk pengurusan alam
sekitar dan sumber pertanian terutamanya air, tanah dan sumber genetik
dengan lebih cekap.
(Rajah 1 : DATUK DR. ABD SHUKOR BIN ABD. RAHMAN, Ketua Pengarah
MARDI)
Selain melaksanakan projek Penyelidikan dan Pembangunan (R&D)
secara kontrak, Institut juga menyediakan khidmat teknikal dan pembangunan
usahawan dalam bidang makanan, pertanian dan khidmat lain dalam industri
berkenaan. Khidmat teknikal adalah dalam bentuk khidmat nasihat,
perundingan, latihan teknikal, khidmat makmal dan pengesahan mutu,
pembangunan produk dan proses serta peningkatan teknologi.Petani dan
1
usahawan yang menerima pakai teknologi MARDI telah berjaya
menyumbangkan kepada kemajuan sektor makanan, pertanian dan industri
asas tani negara. Ini telah membantu memampankan sektor pertanian
sebagai penyumbang kepada ekonomi negara.
Sebagai sebuah organisasi yang menjalankan urusan teras
penyelidikan dalam bidang sains dan teknologi, MARDI menyediakan
kumpulan pakar dalam bidang-bidang yang dikenalpasti diperlukan, serta
memberi sumbangan berkesan terhadap korpus ilmu secara global.Segala
maklumat, penemuan saintifik dan ilmu pertanian yang diperolehi dari aktiviti
R&D disalurkan melalui bahan penerbitan serta persidangan dan pameran
peringkat kebangsaan dan antarabangsa. Bagi memastikan MARDI tidak
ketinggalan dalam perkembangan teknologi dalam bidang makanan dan
pertanian di peringkat global, perhubungan rapat dengan beberapa institut
penyelidikan, universiti dan kumpulan jaringan di peringkat nasional dan
antarabangsa sentiasa diperkembangkan.
(Rajah 1.1 : carta organisasi)
2
2.0 Matlamat dan objektif
2.1 Visi
Menjadi organisasi Penyelidikan dan Pembangunan yang tersohor
dalam bidang makanan, pertanian dan industri berasaskan biologi menjelang
tahun 2015.
2.2 Misi
Menjana dan memindahkan pengetahuan, teknologi, kompetensi dan
perkhidmatan teknikal bagi menyokong pencapaian matlamat kerajaan
mentransformasikan pertanian dan industri asas tani kepada sektor yang
inovatif, komersil dan berdaya saing.
2.3 Objektif
Menjalankan penyelidikan untuk menjana teknologi inovatif bagi
pembangunan industri makanan dan pertanian.
Menawarkan khidmat perundingan dan teknikal bagi menyokong
pembangunan industri makanan dan pertanian.
Menawarkan khidmat perniagaan usahasama dan pelesenan
dalam pengkormersialan hasil penyelidikan.
2.4 Aktiviti
Pembangunan teknologi bagi meningkat persaingan dalam
industri pemprosesan makanan.
Pembangunan teknologi dalam pengeluaran buah -buahan, sayur-
sayuran, bunga-bungaan, bijiran dan lain- lain berkaitan dengan
industri tanaman.
Pembangunan teknologi yang berkaitan dengan industri ternakan.
Pembangunan teknologi dalam bidang bioteknologi, mekanisasi
dan juga pengurusan sumber dan persekitaran.
Kajian sosioekonomi dan pengurusan teknologi untuk makanan
dan pertanian.
3
Pemindahan teknologi dan pengkomersialan bagi meningkatkan
produktiviti pertanian dan kualiti makanan, juga mewujudkan
perniagaan tani yang berdaya maju.
3.0 Program yang telah dan akan dilaksanakan
3.1 Teknologi Kejuruteraan dalam Pertanian
a) Penggunaan Sumber Air Bawah Tanah Untuk Meningkatkan
Hasil Tanaman
Air yang berlebihan daripada sistem pengairan jalur digunakan
untuk mengairi tanaman. Air yang berlebihan akan dialarikan ke satu
parit pengumpul (collector drain) dibahagian yang terendah di
penghujung ladang. Di sini, telaga tiub yang sedalm 15 m dibina
sebagai sumber pengairan ladang. Telaga ini mudah dibina dan dapat
dilakukan oleh setiap petani (Ayob dan Zainal 1987). Air boleh didapati
dari telaga tiub ini walaupun pada musim kemarau.
Air dari telaga ini dapat dikeluarkan dengan pam yang dipasang
pada jentera pembajak dua roda (Kubota) yang mempunyai kekuatan
lebih kurang 7 kuasa kuda. Pam air juga boleh dipasang pada jentera
berasingan yang kemudian dipasang pada jentera berasingan yang
kemudian dipasang kekal pada telaga tiub. Air boleh disalurkan melalui
paip PVC ataupun paip getah lembut yang berukuran 2.5 cm garis
pusat bagi tujuan pengairan tanaman. Air yang tidak dapat digunakan
oleh tanaman akan melalui pusingan sama sekali lagi.
Pokok-pokok yang menerima air bawah tanah adalah lebih
subur dan sentiasa berbunga serta berbuah dengan lebih sempurna
berbanding dengan pokok-pokok yang menerima air pemukaan bumi
sahaja. Faedah ini telah dapat dibuktikan daripada kajian yang telah
dijalankan di Seberang Perai. Hasil tanaman kacang bendi dari petak
yang diairi dengan air bawah tanah ini melebihi 52% daripada hasil dari
petak yang diari dengan air peermukaan bumi walaupun sistem
pengurusannya sama.
4
Air bawah tanah didapati mempunyai kepekatan bahan terlarut
tujuh kali lebih tinggi daripada air permukaan bumi biasa. Walapun
tidak terdapat perbezaan yang ketara dalam kandungan nitrogen (N)
dan fosforus (P) serta nilai Ph, perbezaan kandungan kalium (K) amat
ketara. Unsur K amat penting untuk penghasilan bunga serta
ketahanan tanaman terhadap penyakit. Unsur ini juga amat penting
dalam penggunaan air secara berkesan di dalam sel-sel tanaman,
terutama di dalam sel-sel stomata untuk proses fotosintesis.
Walaupun pembinaan telaga tiub mudah, ini melibatkan kos
pada petani. Dengan peningkatana hasil tanaman serta kedapatan air
sepanjang masa, keuntungan yang akan diperoleh oleh petani jauh
lebih tinggi daripada kos pembinaan telaga tiub. Kos pembinaan telaga
tiub ini tidaklah begitu dan mampu ditanggung oleh petani. Pada
amnya, penggunaan air bawah tanah dapat meningkatkan hasil
tanaman kerana berupaya mengembalikan sebahagian daripada unsur
baja larut ke dalam bumi kepada tanaman. Teknologi penggunaan air
bawah tanah telah tersebar luas dan boleh digunakan oleh petani
dengan mudahnya.
b) Sistem saliran dan pengurusan air untuk penanaman koko di
tanah lanar pantai.
Satu sifat tanah yang kurang sesuai untuk penanaman koko
ialah saliran yang tidak sempurna. Tanah yang demikian rupa
selalunya terletak berdekatan dengan laut, sungai yang airnya sentiasa
melimpah dan sawah terbiar. Keadaan ini boleh dibaiki dengan
membina sistem saliran.
Prinsip utama saliran adalah mengeluarkan air dari permukaan
tanah atau zon akar tanaman sebelum air yang berlebihan ini dapat
mencederakan atau menjejaskan kesuburan pokok (Anon, 1972). Bagi
tanaman koko di tanah lanar pantai, zon akar yang terbaik adalah 0.9
m dari permukaan tanah (Mohd. Noh. 1985). Kajian juga menunjukkan
5
bahawa kebun koko di kawasan lanar pantai sering kali ditenggelami
air. Di sesetengah kawasan, aras air bumi kadang-kadang mencapai
0.3-0.5m dari permukaan tanah selama beberapa minggu pada musim
hujan. Keadaan ini mengakibatkan tanah di zon akar menjadi tepu dan
kurang pengudaraan. Pada musim kemarau pula, tanah ini menjadi
kering dan merekah, walaupun aras air bumi hanya 1-1.5 m dari
permukaan tanah. Bagi mengatasi masalah ini, sistem saliran dan
struktur kawalan air amat diperlukan.
Faktor yang penting dalam merangka sistem saliran di sesuatu
kawasan ialah kedalaman saiz dan jarak di antara parit (Anon. 1972).
Tujuannya adalah merendahkan aras air di dalam tanah pada musim
hujan. Terdapat tiga jenis sistem saliran yang diamalkan di ladang
koko di kawasan tanh lanar pantai iaitun parit baris, parit pengumpul
dan parit utama.
Parit baris boleh diitakrifkan sebagai parit yang dibina mengikut
baris tanaman. Parit ini adalah bertujuan mengumpul air hujan (air
larian) supaya tidak bertakung di ladang dan juga mengurangkan
ketepuan air di dalam lapisan atas tanah. Keadaan tanah dan sistem
penanaman mempengaruhi saiz aprit yang dibina. Bagi sistem
penanaman koko tunggal di tanah lanar pasir, saiz parit baris ialah 45
cm x 30 cm x 15 cm dengan jarak 8 m di antara parit (Gambarajah 1).
Bagi penamaman koko di bawah kelapa, parit baris dibina diantara dua
baris kelapa. Saiz parit 45 cm x 30 cm x 15 cm juga tetapi jarak di
antara parit ialah 10-12 m. Parit ini boleh dibina dengan tenaga
manusia ataupun dengan jentera iaitu pembatas rabung yang ditarik
oleh traktor.
Parit pengumpul ialah parit yag dibina merentasi parit baris. Parit
ini adalah bertujuan mengumpul air larian dari parit baris. Kedalaman
parit ini perlulah melebihi 20 cm. Kecerunan bahagian tepi parit ialah
1:1 hingga 4:1 (tegak:mendatar) bergantung pada keadaan tanah bagi
mengelakkan keruntuhan tanah. Jarak di antara parit pengumpul bagi
penanaman koko tunggal ialah 30-50 m dan bagi koko bersama kelapa
6
ialah 50 m. Air dari semua parit pengumpul ini disalurkan terus ke parit
utama dengan kecerunan 0.1-0.2%.
Fungsi parit utama di ladang adalah mengawal semua air larian
dari ladang. Parit utama ini selalunya dibina di ladang yang melebihi
25 ha. Bagi petani yang mempunyai kawasan koko yang kurang
daripada 25 ha, parit pengumpul sudah mencukupi untuk mengawal
aras air. Sehubungan dengan itu, parit utama untuk aliran keluar boleh
disambungkan dengan parit yang tersedia di kawasan yang
berdekatan. Malangnya parit utama di kawasan ini hanya berfungsi
mengawal aras airdi ladang sahaja tetapi tidak dapat mengalir air tersu
ke laut keran dipengaruhi oleh pasang surut air laut.
Parit utama mempunyai lebar muka atas yang melebihi 2 m,
dasarnya 0.5 m dan dalamnya 0.75 n ini berubah-ubah mengikut
keadaan ladang dan aras air bumi. Pada musim hujan, tam,bak tanah
perlu dibuat bagimengelakkan tebing parit daripada runtuh.
3.2 Mekanisasi Pengeluaran
Mekanisasi pertanian merupakan salah satu cara untuk
mengatasi masalah kekurangan tenaga buruh dan kadar pengeluaran
di kebun-kebun dan di ladang-ladang pertanian. Adaptasi daripada
sistem mekanisasi dapat mengurangkan kos pengeluaran,
meningkatkan kualiti serta meminimakan faktor buruh di dalam
mengendalikan proses berkaitan. Mekanisasi juga merupakan asas
kepada teknologi yang bercirikan automasi. Dengan kewujudan Pusat
Mekanisasi dan Automasi, MARDI telah mengambil langkah yang
proaktif di dalam mencapai matlamat untuk memperluas teknologi
berkaitan mekanisasi dan automasi di dalam sektor pertanian dan
industri pengeluaran makanan negara.
Penyelidikan yang dilaksanakan oleh program mekanisasi
pengeluaran bertujuan untuk memberi kaedah penyelesaian bagi:
Pengeluaran tanaman dan ternakan.
7
Keperluan mekanisasi dan masalah berkaitan termasuk masalah
melibatkan sistem pengeluaran tanaman yang melibatkan operasi
seperti penyediaan tanah, penyelengaraan, penuaian dan
pengenalian hasil tanaman.
Mekanisasi pemprosesan bahan bukan makanan seperti bahan-bio
yang ditambah nilai menjadi produk industri.
3.3 Sistem Elektronik dan Persekitaran Bangunan
Teras utama bidang penyelidikan Sistem Elektronik dan
Persekitaran Bangunan di MARDI ialah:
Masalah mekanisasi dan automasi dalam penghasilan tanaman
dan ternakan di dalam struktur pertanian dan persekitaran
bangunan. (Aktiviti instrumentasi).
Peningkatan produktiviti dan penjimatan tenaga buruh melalui
automasi dan penggunaan pengesan dalam sistem penghasilan
pertanian dan makanan.
MARDI meletakkan keutamaan yang tinggi terhadap
Penyelidikan, Pembangunan dan Komersialisasi (R&D&C). Automasi
dalam industri pertanian dan makanan merupakan satu daripada
bidang keutamaan R&D&C. Automasi melibatkan penggantian tenaga
kerja manusia kepada sistem automasi berasaskan komputer.
Automasi diperlukan dalam hampir kesemua aspek pertanian, daripada
membajak, menabur benih, meracun, menuai ke proses lepas tuai
untuk mengurangkan kebergantungan pertanian terhadap sumber
manusia yang semakin berkurangan. Automasi juga membolehkan
produk yang lebih baik dan hasil tuai yang lebih besar dihasilkan
kerana proses automasi dikawal dengan tepat. Beberapa bidang
automasi yang giat diterokai di MARDI adalah seperti pengesan,
instrumentasi, mekatronik dan Teknologi Komunikasi dan Maklumat
(ICT).
8
Selain daripada itu, persekitaran bangunan juga adalah fokus
utama di MARDI. Ia menggunakan sistem kawalan untuk
membolehkan persekitaran di dalam bangunan dikawal. Kawalan
aspek-aspek persekitaran seperti suhu, kelembapan, gas dan ventilasi
membolehkan tanaman yang bernilai tinggi seperti tomato dan
“broccoli” serta ternakan dihasilkan secara komersial. Penghasilan
tanaman di dalam rumah hijau juga membantu mengurangkan tenaga
manusia untuk menguruskan tanaman kerana fertigasi di dalam
bangunan adalah dikawal secara automatik. Automasi fertigasi juga
dapat menghasilkan produk pertanian yang lebih berkualiti kerana
kuantiti baja dan masa serta kekerapan pengairan dikawal berdasarkan
pembesaran tanaman. Ini dapat mengelakkan pembajaan yang
berlebihan atau berkurangan yang kerap berlaku melalui sistem
tradisional.
MARDI menjalankan P&P untuk membantu membangunkan industri
pemprosesan makanan dan sub-sektor sokongan yang berkaitan
(pembungkusan,mekanisasi dan lain-lain).
Teras utama dalam bidang penyelidikan ini adalah seperti berikut:
a) Sains Makanan dan Keselamatan Makanan
Penyelidikan dalam bidang sains makanan dan keselamatan
makanan melibatkan pemahaman, pembangunan dan peningkatan
teknologi dan pengetahuan dalam penilaian risiko komponen makanan
yang mempengaruhi kualiti, keselamatan, kesihatan pengguna, serta
hubungan antara kandungan makanan dan sifat-sifatnya melalui
aplikasi teknologi yang sesuai untuk keselamatan makanan.
Penyelidikan yang dijalankan merangkumi bidang seperti
pembangunan bahan kandungan makanan, penyelidikan herba dan
produk herba, pembangunan produk nutraseutikal dan makanan
berfungsi, keselamatan makanan, pembangunan kaedah analisis
makanan, penilaian rasa makanan,nutrisi dan mikrobiologi makanan
9
b) Pemprosesan dan Pembangunan Produk
Penyelidikan dalam bidang pemprosesan makanan tertumpu
kepada pembangunan produk baru dari segi foumulasi, mekanisasi dan
automasi. Pembangunan produk baru adalah berasaskan kepada
permintaan industri dan menekankan kepada keperluan pengguna
menerusi penciptaan produk-produk atau proses-proses baru,
membuat perubahan pada keluaran produk yang sedia ada ataupun
meningkatkan lagi proses pembuatan. Sebagai tambahan, makanan
haruslah diformulasi supaya kekal semula jadi, berkhasiat dan sihat.
Kebanyakan teknik-teknik pemprosesan makanan di Pusat
Penyelidikan Teknologi Makanan telahpun diadaptasikan dalam
industri makanan seperti teknik pengeringan secara semburan dan
pembekuan, teknik pengetinan dan pembekuan kriogenik. Kini,
program Pemprosessan Makanan dan Pembangunan Produk bersedia
untuk menjalankan penyelidikan dalam bidang-bidang baru seperti
nanoteknologi, reologi dan sebagainya.
c) Pembungkusan dan Pengendalian Makanan
Pembungkusan makanan merupakan salah satu rangkaian yang
terlibat dalam penghasilan produk makanan. Penghasilan
pembungkusan yang baik banyak dipengaruhi oleh faktor keselamatan
makanan dan penerimaan dari pengguna. Beberapa tahun
kebelakangan ini, pembungkusan makanan telah melalui beberapa
fasa perubahan pembangunan yang signifikan. Masyarakat moden kini
maklum dengan perubahan dan kesediaan dalam penggunaan
teknologi pembungukusan moden. Pembungkusan teknologi moden ini
menggunakan pelbagai bahan alternatif, alatan berteknologi tinggi dan
operasi pintar.
Oleh itu sasaran kepada penghasilan pembungkusan ini dapat
menepati kehendak semasa yang memerlukan kepada keselamatan
makanan, kos penyimpanan dan pengagihan yang rendah, dapat
menarik perhatian dari sudut keunikan pembungkus dan grafiknya,
10
selesa untuk diguna pakai oleh pengguna dan mesra alam. Pelbagai
aktiviti dalam program pembungkusan dan pengendalian makanan
antaranya adalah teknik pembungkusan, pembangunan pembungkus,
ujian pembungkus, kajian jangka hayat, penglebalan dan grafik.
Pengendalian makanan yang dibungkus juga merupakan antara fokus
dalam program ini.
3.4 Tanaman beraroma dan ubat-ubatan
Permintaan herba untuk pengeluaran ubat-ubatan tradisional
semakin meningkat.Di Malaysia, nilai produk berkaitan herba ialah
lebih daripada RM 4.5 bilion setahun. Pada masa ini, kurang daripada
10% bahan mentah yang digunakan dalam pengeluaran ubat-ubatan
tradisional ditanam di Negara ini. Selebihnya diimport dari luar Negara
atau pun diperoleh dari hutan.
Terlalu bergantung kepada bahan mentah yang diimport akan
mendedahkan industri tempatan kepada bekalan yang tidak konsisten,
ketidakstabilan harga dan pencemaran dengan bahan yang berkualiti
rendah.Ini akan menghalang pertumbuhan industri herba di Malaysia,
dan juga menyebabkan aliran keluar pertukaran wang asing. Amalan
mengutip herba dari hutan untuk pengeluaran komersial ubat-ubatan
tradisional akan menjejaskan kewujudan spesis ini di suatu peringkat
pada masa hadapan. Satu-satunya cara untuk mengelakkan daripada
terjejasnya spesies herba berikutan permintaan yang semakin
meningkat terhadap ubat-ubatan tradisional adalah dengan menanam
herba tersebut secara komersial.
Oleh itu, teras utama penyelidikan herba di MARDI adalah untuk
membangunkan teknologi pengeluaran tanaman herba secara
komersial.Selain daripada teknologi pengeluaran tanaman, keutamaan
juga diberikan kepada penyelidikan fitokimia, toksikologi dan
pembangunan produk makanan dan bukan makanan (nutraseutikal dan
farmaseutikal) berasaskan herba.
11
Aktiviti R & D herba tertumpu kepada empat bidang teras utama :
Pembangunan varieti baru herba dengan penekanan terhadap
kualiti, hasil yang tinggi dan rintangan perosak
Pembangunan sistem pengeluaran yang berkesan kos, mapan dan
mesra alam dengan penekanan terhadap penggunaan input yang
optimum
Pengurusan perosak dan penyakit utama
Pembangunan teknologi pengendalian lepas tuai yang cekap dan
pembangunan produk
3.5 Industri Berasaskan Pertanian (Bukan Makanan)
a) Menambah nilai kepada pengurusan sisa pertanian
Pengkuantitian dan pengawalan atau pengurangan bau yang
berasal daripada pertanian
Penggunaan berkesan jerami padi untuk mengelakkan
pembakaran
Degradasi pantas sisa tanaman terutamanya jerami padi dan
tandan kosong buah kelapa sawit
Pembangunan produk daripada sisa pertanian
b) Menangani fungsi dan keberkesanan bajabio
Pencirian mikrob dan pembangunan bajabio berasaskan mikrob
Pengesahan makmal dan ladang mikrob penetap-N (N-Fixers)
dan pemudah larut-P
Pengeluaran besar-besaran mikrob yang dicirikan untuk bajabio
Pembangunan pembawa yang sesuai untuk baja mikrob terpilih
c) Teknologi Pengurusan Baja
Baja ialah faktor paling utama yang menjejaskan produktiviti
terutamanya perladangan intensif yang sangat bergantung
kepada baja bukan organik
12
Kecuali urea, baja lain bergantung sepenuhnya kepada sumber
import
Tren semasa menunjukkan peningkatan jumlah import /
penggunaan baja yang menyebabkan kerugian yang tinggi
dalam tukaran wang asing
Penggunaan baja yang tidak cekap menyebabkan produktiviti
yang rendah dan pencemaran alam sekitar
3.6 Kejuruteraan Makanan Dan Lepas Tuai
Teras utama bidang penyelidikan Mekanisasi Pemprosesan & Lepas Tuai di
MARDI ialah:
Menyediakan penyelesaian isu-isu mekanisasi yang menjadi masalah
kepada perusahaan makanan industri kecil dan sederhana (IKS) dengan
memperkenalkan mekanisasi dalam sistem pengeluaran
Mencari penyelesaian kepada pengendalian dan penyimpanan lepas tuai
untuk komoditi pertanian dengan sistem yang lebih berkesan dan cekap
Rantaian sistem pengeluaran pertanian berkait rapat dengan aktiviti
pemprosesan dan pengilangan untuk membangunkan nilai-tambah kepada
sektor makanan. Aktiviti lepas tuai seperti penggredan dan pengendalian
buah-buahan dan sayur-sayuran akan terus menjadi fokus utama .
Penyelidikan dalam bidang teknik tak-musnah ‘non-destructive technique’
(NDT) dalam penentuan kualiti buah-buahan seperti limau bali, ciku, tembikai
dan mangga akan menjadi keutaaman dalam penyelidikan kami di MARDI.
Pemprosesan dan pengendalian lepas tuai untuk tumbuhan Roselle
akan dipertingkatkan sebagai menggantikan penanaman tembakau di tanah
bris. MARDI akan membangunkan model makmal pemprosesan Roselle yang
memenuhi standard dan piawaian industri sebagai usaha peningkatan
pemprosesan Roselle.
Komitmen MARDI dalam membantu mengembangkan industri
makanan terutamanya kepada pengusaha kecil dan sederhana (IKS) akan
13
terus ditingkatkan demi mengekalkan kedudukan Malaysia dalam sektor
makanan. Industri makanan tradisional dan industri makanan terproses
dibangunkan melalui mekanisasi dengan kebergantungan yang rendah
terhadap tenaga buruh import. Melalui integrasi dengan pelan bangunan dan
spesifikasi yang tepat, produk-produk makanan di Malaysia dapat mencapai
kualiti premium dan memenuhi syarat-syarat dan keperluan dalam Amalan
Pengilangan Baik (GMP) dan HACCP.
Secara spesifiknya, program ini juga terlibat dalam memodenkan
sektor pemprosesan makanan di samping memenuhi standard industri,
membentuk perbandingan keuntungan berasaskan eksport dan import serta
membangunkan industri makanan yang menggunakan bahan-bahan
tempatan dan menggantikan bahan mentah import.
3.7 Tanaman Sayuran
Program penyelidikan tanaman sayur-sayuran merangkumi pelbagai
komoditi termasuk cili, tomato, kacang panjang, timun, bendi, terung, kacang
buncis, kailan, dan beberapa jenis sayur-sayuran temperat seperti kubis,
kubis bunga, brokoli, kubis cina, salad dan lada benggala. Keluasan semasa
tanaman sayur-sayuran di Malaysia adalah sekitar 44,000 hektar dan
kebanyakannya adalah kebun kecil. Penyelidikan dan Pembangunan (R & D)
adalah penting untuk mengekalkan tanaman ini dan untuk membangunkan
sistem pengeluaran secara besar-besaran yang cekap dan berkesan dari segi
kos. Aktiviti R & D tertumpu kepada bidang-bidang teras berikut:
Pembangunan varieti baru sayur-sayuran melalui teknik konvensional dan
moden, yang terdiri daripada pengenalan, penilaian dan pemilihan ciri-ciri
bernilai ekonomik yang sesuai untuk sistem tanaman yang sangat cekap
dan moden; dan pembiakbakaan heterosis dengan objektif mutlak untuk
membangunkan varieti hibrid.
Pengeluaran bahan tanaman yang terjamin kualitinya (bebas penyakit dan
subur) melalui pensijilan benih, pemeriksaan pokok induk dan
14
penggunaan kaedah yang sesuai bagi pembiakan untuk menghasilkan
benih asas dan bahan tanaman.
Pembangunan sistem pengeluaran tanaman yang cekap dan kos efektif
dengan penggunaan input yang optimum untuk peningkatan hasil dan
kualiti.
Pembangunan teknologi pengurusan makhluk perosak dan penyakit yang
mesra alam dan mampan.
Pembangunan teknologi pakej mengenai pengendalian lepastuai sayur-
sayuran untuk pasaran domestik dan eksport.
Teknologi yang dibangunkan akan disebarkan kepada industri tempatan
melalui khidmat nasihat, perundingan, pameran, seminar, latihan &
khidmat pengembangan, penyelidikan kontrak, rangkaian dan kerjasama
dengan agensi-agensi pertanian, yang dijangka dapat menyokong
keperluan dan memacu pertumbuhan industri sayur-sayuran .
(Rajah 3 : tanaman sayuran)
3.8 Persidangan dan pameran
Penganjuran persidangan dan pameran untuk mempromosi teknologi
MARDI yang berpotensi di peringkat antarabangsa dan kebangsaan.
Penganjuran acara untuk MARDI dalam bidang-bidang teras utama MARDI
iaitu:
15
Industri Asas Tani
Agro-Bioteknologi
Pertanian Lestari dan Mesra Alam
Ternakan
Kejuruteraan Bio dan Infrastruktur
Pemprosesan Makanan
Herba
Tanaman Ladang
Padi
Tanaman Berpotensi
Hortikultur
Mekanisasi Pertanian
3.8.1 Persidangan dan Pameran yang pernah dianjurkan:
Persidangan Antarabangsa Pemakanan Ternakan
Regional Conference On Biosensor & Biodiagnostics
Developing Eight (D8) Ministers’ Meeting on Food Security 2009
4.0
Kejayaan MARDI
16
Produk makanan dan pertanian yang berada di pasaran perlu
lengkap dari aspek jaminan kualiti dan keselamatan. Bagi tujuan itu,
makmal menyediakan perkhidmatan analisis bagi sampel makanan dan
pertanian. Perkhidmatan dijalankan mengikut keperluan individu melalui
analisis makmal yang kos efektif, cekap dan pantas. Makmal telah
dianugerahkan akreditasi persijilan ISO/IEC 17025 daripada Jabatan
Standard Malaysia (DSM). Pensijilan ini memberi keyakinan kepada
pelanggan terhadap tahap kompetensi perkhidmatan yang ditawarkan
mengikut piawaian antarabangsa.
Pertubuhan MARDI telah banyak berjasa kepada negara kita. Sejak
tertubuhnya MARDI, banyak penyelidikan dari segi Sains, teknikal, ekonomi
dan sosial telah dijalankan. Penyelidikan yang telah dijalankan adalah
mengenai pengeluaran, penggunaan dan pemprosesan segala ternakan,
makanan dan tanaman (kecuali getah, kelapa sawit dan koko) . Selain itu,
MARDI turut membuat penyelidikan mengenai perladangan campuran.
MARDI juga berkhidmat sebagai pusat pengumpulan dan penyebaran
maklumat dan nasihat. Nasihat-nasihat yang diberikan berkenaan dengan
perkara saintifik, teknikal dan ekonomi yang berkaitan dengan industri
makanan dan pertanian serta industri asas tani. Pelbagai kaedah dijalankan
bagi melaksanakan fungsi ini termasuk menerbitkan laporan, terbitan berkala
17
dan kertas kerja. Di samping itu, pihak MARDI turut mengelolakan pameran,
persidangan, syarahan dan seminar.
Dalam arus perdana yang berkembang pesat, MARDI berperanan
sebagai pusat yang memberikan perkhidmatan pakar dalam industri makanan
dan pertanian serta industri asas tani seperti perkhidmatan perundingan,
makmal analisis, jaminan kualiti serta R&D kontrak. Pihak ini memberi
pelbagai jenis latihan untuk memajukan industri makanan dan pertanian serta
industri asas tani. Ini akan menggalakkan lagi pertumbuhan ekonomi negara
terutamanya dalam sektor primer.
Industri pertanian merupakan industri yang sedang berkembang maju.
Industri ini sedang giat diusahakan oleh banyak persatuan salah satunya
ialah MARDI. Jadi, pihak MARDI diberi kuasa untuk memberi geran bagi
pengiat industri ini. MARDI memberi geran untuk R&D dalam bidang sains
tulen, sains gunaan, teknikal dan ekonomi berkenaan dengan industri
pertanian. Di samping itu, pertubuhan ini mengekalkan hubungan dengan
organisasi awam atau swasta dalam dan luar negara yang terlibat dalam
penyelidikan saintifik, teknikal, ekonomi dan sosial berkenaan dengan industri
makanan dan pertanian serta industri asas tani
MARDI juga menjalankan penyelidikan dan pengeluaran berbentuk
komersil di samping memberi perkhidmatan pengembangan kepada industri
makanan dan pertanian serta industri asas tani. Dengan teknologi terkini,
MARDI muncul sebagai sebuah institusi yang membangun, mempromosi dan
mengeksploitasi penemuan penyelidikan.
Dengan kejayaan berfungsinya MARDI sebagai sebuah institusi, visi
kepimpinan MARDI telah berkembang daripada pembangunan keupayaan,
penubuhan sistem penanaman dan perladangan ke arah pengkomersilan
teknologi, pengurusan kualiti menyeluruh dan budaya kecemerlangan bagi
mencapai pengiktirafan di peringkat kebangsaan dan antarabangsa.
4.1 MARDI ke arah peneraju agro teknologi
4.1.1 Teknologi Padi Hibrid
18
Hibrid bermaksud benih padi yang dihasilkan melalui kaedah
bioteknologi percantuman dan kacukan daripada beberapa jenis benih
terbaik yang berlainan bagi menghasilkan produk baru lebih berkualiti.
Secara teknikal, ia membabitkan pemindahan debunga daripada
satu induk pokok padi kepada satu lagi induk yang dimandulkan bagi
menghasilkan jenis padi baru. Melalui kaedah hibrid, penghasilan padi
dapat ditingkatkan sehingga 30 peratus berbanding padi biasa atau
dikenali dengan istilah inbred.
Dari segi benih, kaedah biasa tabur terus menggunakan 80
hingga 200 kilogram biji benih sehektar. Manakala padi hibrid hanya
memerlukan 20 hingga 25 kilogram biji benih untuk keluasan yang
sama. Melihat kepada faktor produktiviti, padi hibrid mampu
mengeluarkan sehingga 15 tangkai bagi satu perdu dengan biji padi
melebihi 200 biji. Berbanding padi biasa bagi satu perdu hanya
mengeluarkan kira-kira tujuh tangkai dengan purata 100 biji.
Hasil padi hibrid juga tinggi iaitu bagi sehektar ia mampu
mengeluarkan sehingga tujuh tan berbanding antara empat dan lima
tan bagi padi biasa. Di negara ini, Institut Penyelidikan dan Kemajuan
Pertanian Malaysia (MARDI) turut menjalankan kajian berterusan bagi
menghasilkan benih padi yang bermutu.
Pegawai Prinsipal, Pusat Penyelidikan dan Tanaman Industri
MARDI, Datuk Dr. Osman Omar merupakan antara penyelidik yang
menjalankan kajian mengenai padi hibrid.
Keperluan mengamalkan teknologi padi hibrid kerana varieti
yang mengeluarkan hasil tinggi, rintang terhadap penyakit dan
berkualiti. Pakej agronomi perlu diubah dengan penggunaan benih
yang minimum 20 hingga 30 kilogram sehektar selain penggunaan baja
paling optimum. Bagi jangka masa pendek, negara menggunakan
hibrid import, sederhana dengan 50 peratus import dan tempatan
manakala jangka masa panjang dengan 100 peratus tempatan.
19
4.2.2 Pengenalan kepada MyAgrosis
MyAgrosis atau Kelab Usahawan Graduan Pertanian, telah
dilancarkan pada hari Sabtu, 17 Disember 2011 oleh Perdana Menteri
Malaysia Datuk Seri Najib Tun Razak. Ketika melancarkan kelab
tersebut, Perdana Menteri telah menyatakan bahawa MyAgrosis akan
membawa institusi tinggi kepada teras pengeluaran makanan negara
serta membantu negara menangani kekurangan import makanan.
Dengan kos sara hidup yang tinggi disebabkan oleh kos
makanan dalam negara ini, penduduk dibebani dengan kenaikan harga
barangan keperluan yang berterusan di masa hadapan. Walau
bagaimanapun, dengan peningkatan pengeluaran makanan melalui
usaha MyAgrosis, masalah ini mungkin akan menyenangkan ramai
rakyat Malaysia dalam kehidupan harian mereka. MyAgrosis juga
menerima peruntukan sejumlah RM30 juta bagi membantu dalam
kemajuan programnya.
Selain itu,Datuk Seri Najib telah menyatakan bahawa beliau
telah menggesa kerjasama daripada Kementerian Pertanian dan
Industri Asas Tani melalui agensinya : FAMA, Agrobank dan TEKUN
bagi membantu dalam pengeluaran makanan. Oleh itu, RM10 juta
daripada sejumlah RM30 juta akan disalurkan kepada Agrobank bagi
menawarkan skim pinjaman bebas penjamin kepada ahli-ahli
MyAgrosis dengan jumlah maksimum sebanyak RM30,000 bagi
menyertai perniagaan pertanian. Baki jumlah tersebut akan
diperuntukkan kepada Tekun Nasional dan Kementerian Pertanian dan
Industri Asas Tani, dengan peruntukan sebanyak RM10juta setiap
sebuah agensi. Tekun akan menawarkan dana kepada peserta-peserta
MyAgrosis manakala pihak kementerian akan menawarkan kemudahan
untuk program-program MyAgrosis seperti hidroponik dan sistem
bekalan air.
4.2.3 GenKimo untuk tanaman dan ternakan
20
Tahun lalu, Institut Penyelidikan dan Kemajuan Pertanian
Malaysia (MARDI) telah mengukir nama apabila Pegawai Penyelidik
Program Pemakanan Ternakan, Pusat Penyelidikan Ternakan
Strategik, Dr. Ramli Mohd. Noor berjaya menghasilkan GenKimo atau
dalam bahasa Jepun bermaksud mikroorganisma setempat yang sihat.
GenKimo merupakan produk probiotik mengandungi
mikroorganisma hidup yang terdiri daripada bakteria kecil satu sel. Ini
termasuk lactobacillus, yis dan bacteria fotosintetik. Mendapat
pendidikan lanjutan di negara matahari terbit, Dr. Ramli juga
menjalankan pelbagai kajian mengenai makanan ternakan bagi
ruminan serta unggas. Kini produk berkenaan berjaya dikomersialkan
setelah memenangi pelbagai anugerah di dalam serta luar negara
seperti di Pingat Emas semasa Pameran BioMalaysia 2008 dan Pingat
Perak semasa SITF 2009 di Seoul, Korea Selatan.
GenKimo dihasilkan melalui proses penapaian dan pemencilan
secara semulajadi yang menggunakan 100 peratus bahan organik
tempatan. Dr. Ramli berkata, teknologi GenKimo berasal daripada
Korea menggunakan hanya tumbuhan dan mikrob serta boleh
diklasifikasikan sebagai produk halal. Menggunakan bakteria
berfaedah, enzim dan asid organik, GenKimo dapat membantu
meningkatkan kesihatan dalam ternakan, kualiti persekitaran, daya
tumbesaran pada tumbuhan serta ketahanan terhadap penyakit.
GenKimo bermula dengan pemprosesan silaj bagi
memaksimumkan penapaian nutrien asli yang ada dalam tanaman foraj
(daun) atau sisa industri pertanian. Secara asasnya, penapaian silaj
berlaku secara biasa di bawah keadaan anerobik (tanpa oksigen)
dengan kehadiran bakteria yang ada pada tanaman.
Bagaimanapun dalam bidang bioteknologi bilangan inokulan silaj
atau bahan tambahan silaj akan ditambah bagi meningkatkan nutrien
dan tenaga. Bagi pelbagai aplikasi, Ramli menghasilkan tiga jenis
21
GenKimo iaitu GenKimo 1 bagi penternakan dan tanaman, GenKimo-
bio bagi makanan ternakan dan GenKimo-composeed.
GenKimo-1 bagi ternakan dalam bentuk cecair pribiotik bagi
minuman ternakan. Hanya setitik diperlukan dalam minuman ternakan
bagi mengurangkan bau, merawat bahagian dalaman, meningkatkan
pencernaan, mengurangkan penyakit dan meningkatkan suhu semasa
musim hujan. Kajian di ladang ternakan unggas yang menggunakan
GenKimo mendapati kadar kematian adalah rendah berbanding yang
tidak menggunakannya.
Ramli berkata, GenKimo-bio merupakan makanan aditif
(tambahan) ternakan yang mengandungi bahan pribiotik dan enzim.
Produk yang kos efektif ini, boleh digunakan dengan selamat kerana
tidak mengandungi bahan toksik. Ia juga berupaya meningkatkan
metabolik asas, tahap kesihatan, menjamin peningkatan berat badan
harian serta kecekapan kadar pertukaran makanan. GenKimo-bio juga
dapat mengurangkan bau busuk, kos rawatan dan stres pada ternakan.
Produk GenKimo-composeed atau baja dalam bentuk serbuk
mengandungi koloni bacteria terpilih pengurai bahan organik dan
pengaktif mikrobial tanah. Dr. Ramli berkata, produk berkenaan mampu
menghasilkan baja organik bermutu tinggi serta mengekalkan mikrob
efektif yang mampu memperbaiki kerosakan dan mengembalikan
kesuburan fizikal, kimia dan biologi tanah.
Bukan itu saja, malah semasa uji rasa ayam dan ikan tilapia
yang menggunakan GenKimo mendapat sambutan menggalakkan di
kalangan kakitangan MARDI. Rata-rata mereka memuji kelazatan
ayam dan ikan yang menggunakan GenKimo yang disifatkan berbeza
dengan yang lain.
4.2 “ MyMARDI Innofund” ke arah mempromosi budaya berinovasi
22
4.2.1 Technofund
Program yang dinamakan Dana R&D Pertanian atau Technofund
adalah satu skim penambahbaikan dan penghasilan teknologi baru daripada
projek-projek R & D. Pelaksanaannya melalui dana yang disalurkan oleh
MOSTI (Ministry of Science, Technology & Innovation) untuk sektor pertanian
dan makanan.
Pelaksanaannya termasuklah penyelidikan teknologi MARDI di
peringkat pra-komersial, peningkatan skala dan perolehan Intellectual
Property (IP) yang melibatkan pihak swasta secara aktif. Dana yang
dikeluarkan oleh pihak MOSTI akan digunakan pihak syarikat yang
menggabungkan bahan hampir komersial iaitu daripada pengeluaran skala
kecil kepada pengeluaran skala besar.
Program yang dijalankan adalah melalui sistem inkubator. Setiap satu
projek yang diusahakan adalah selama dua tahun sebelum peniaga berdikari
untuk berniaga dan seterusnya mendapatkan pinjaman daripada pihak bank.
Namun begitu MARDI akan mengikuti perkembangan projek daripada
masa ke semasa selain memberi perakuan kepada pihak bank bahawa
sesuatu syarikat di bawah projek inkubator telah mendapat bimbingan
daripada MARDI.
Seperti mana yang diketahui, MARDI berfungsi sebagai organisasi
penyelidikan dan pembangunan dalam bidang makanan, pertanian dan
industri berasaskan biologi telah banyak menyumbangkan kemajuan dalam
bidang pertanian.
Melalui program yang dijalankan MARDI antaranya penghasilan beras
tempatan yang berkualiti seperti MAR2 74 iaitu beras wangi yang diberikan
lesen kepada Lembaga Pertubuhan Peladang (LPP) Langkawi. Selain itu
dengan usaha sama FELDA juga berjaya menyumbangkan teknologi dalam
bidang makanan dan ternakan berasaskan pelepah sawit.
Jelasnya lagi sistem inkubator dipilih melalui beberapa syarat termasuklah:
23
• Mestilah syarikat yang berkaitan dengan teknologi yang
dikomersialkan.
• Kemampuan kewangan syarikat
• Mempunyai ilmu saintifik dalam bidang yang dilaksanakan.
Kesemua ini penting bagi menjayakan projek yang dijalankan seperti
beberapa projek yang telah dibimbing oleh MARDI iaitu produk memproses
halwa di Bukit Tangga Kedah. Produk halwa yang asalnya hanyalah
perusahaan IKS kini telah berjaya menghasilkan produk pada skala yang
besar sehingga mendapat permintaan yang tinggi daripada luar negara.
Manakala produk berasaskan ikan pula akan dijalankan di Sabah yang
menghasilkan produk perikanan seperti tempura.
Paling membanggakan kini melalui penyelidikan yang dilakukan oleh
MARDI, sebanyak 800 penemuan telah berjaya ditemui. Manakala yang telah
disaring dan mempunyai nilai komersial sebanyak 101 teknologi. 18
daripadanya telah dilaksanakan, 9 lagi di dalam proses dan 27 lagi
dimasukkan di bawah technofun. Selebihnya teknologi tersebut disimpan
untuk keperluan yang bersesuaian pada masa akan datang.
Dalam menilai produk MARDI aspek yang dilihat adalah :
a) bernilai atau tidak sesuatu produk,
b) bukti konsep (proof of concept )
c) nilai komersial (commercial value)
Baru-baru ini salah satu produk yang berjaya dihasilkan oleh MARDI
dengan syarikat swasta adalah Test Kit Samonella yang dapat mengesan
bakteria Samonella di dalam makanan.
4.3 MARDI sebagai penerima Islamic Development Bank (IDB) Prizes
MARDI juga telah diisytiharkan sebagai penerima Islamic Development
Bank (IDB) Prizes for Science and Technology 2011 Kategori Pertama.
Anugerah ini diberikan bagi mengiktiraf sumbangan MARDI kepada
24
masyarakat. MARDI telah menerima hadiah wang tunai USD 100,000, piala
dan juga sijil kemenangan. Pengarah MARDI juga telah diberi kesempatan
untuk merakamkan sepatah dua kata bagi mewakili pemenang-pemenang lain
termasuklah daripada negara luar seperti Iran dan Bangladesh. MARDI telah
banyak mencurahkan bakti ke medan masyarakat sehingga melayakkan
mereka merangkul anugerah berprestij ini. Sumbangan yang paling menonjol
ialah melalui penglibatan Marditech Corporation Sdn Bhd iaitu anak syarikat
MARDI dalam kerja-kerja konsultansi dan pengurusan projek di beberapa
negara IDB.
4.4 Penghantaran cili Malaysia ke Stesen Angkasa Antarabangsa (ISS)
Penghantaran cili Malaysia ke Stesen Angkasa Antarabangsa (ISS)
memberi tanggungjawab baru kepada Institut Penyelidikan dan Kemajuan
Pertanian Malaysia (MARDI) dan Jabatan Pertanian. Ini kerana, selepas biji
benih tersebut dihantar ke Malaysia dari Jepun menerusi pos ke Lapangan
Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur, pegawai dan kakitangan Agensi
Angkasa Negara (ANGKASA) dan MARDI berurusan dengan pihak berkuasa
di lapangan terbang untuk proses penerimaan.
Biji benih cili berkenaan di bawa ke Stesen Kuarantin Selepas Masuk
(PEQ) Kebangsaan, Jabatan Pertanian, Serdang untuk ditanam dan
dikuarantinkan sehingga berbuah. Pegawai yang banyak terlibat ialah
Penolong Pengarah Unit PEQ Seksyen Penguatkuasaan Kuarantin
Tumbuhan, Stesen PEQ, Normawati Lanisa. MARDI pula menjalankan
beberapa penyelidikan termasuk kawalan kualiti meliputi aspek, ketulenan biji
benih, kelembapan, peratus percambahan dan kecerdasannya. Menurut
Ketua Unit Pengeluaran Bahan Tanaman, Biji Benih dan Baka Ternakan
MARDI, Dr. Mohammed Selamat Madom, pada cadangan awal program yang
dibincangkan Ogos tahun lepas, dua spesies tanaman dicadangkan iaitu betik
dan cili.Varieti cili yang menjadi pilihan ialah Semerah, Kulai dan MC 11. Oleh
kerana ketika itu tempoh yang singkat diperlukan untuk membuat keputusan
dan cili memang sedia ada pada jumlah yang diperlukan, maka pihaknya
memilih sayur berkenaan.
25
Biji benih Cili MC 11 dihantar ke Jepun pada November 2010 dan
dihantar ke ISS pada Januari 2011 sebelum kembali semula ke bumi pada
Jun tahun ini. Ia dihantar ke negara ini pada Julai tahun yang sama. Beliau
berkata , analisis peratusan percambahan yang dijalankan ketika ini, ia
mencapai 90 peratus, sama dengan biji benih yang tidak dihantar ke ISS.
Analisis seterusnya ialah menentukan peratus kelembapan dan juga
ketulenan benih berkenaan. Kajian lanjut akan dijalankan membabitkan aspek
tumbesaran dan ketahanan terhadap penyakit terutama serangan virus.
Kajian-kajian lanjut tersebut akan dimulakan pada Disember ini selepas
tempoh kuarantin tamat.Beliau memberitahu, pihaknya memperoleh dana
sumbangan Angkasa RM30,000 untuk tujuan tersebut.Malah kajian genetik
termasuk DNA fingerprinting juga akan dijalankan bagi menentukan sama ada
berlaku perubahan terhadap profail DNA biji benih cili berkenaan. Mengenai
sama ada, perlunya menghantar biji benih lain ke ISS jika ditawarkan peluang
yang sama pada masa akan datang, beliau berkata, betik atau Carica papaya
boleh dipilih untuk tujuan tersebut.
Selain Malaysia, negara lain yang turut ditawarkan oleh JAXA dalam
program penghantaran biji benih ke ISS baru-baru ini ialah Thailand, Vietnam,
Indonesia di samping Jepun. Antara empat Negara ASEAN berkenaan,
Malaysia, Thailand dan Indonesia ada menghantar biji benih cili. Namun
masing-masing mempunyai varieti mereka yang tersendiri.
4.5 Cara penanaman GreenKit bagi kawasan terhad
Aktiviti berkebun sangat diminati terutamanya bagi kaum wanita. Tetapi
Pelik bukan, tetapi inilah keistimewaan GreenKit atau sistem penanaman
dalam takungan yang boleh membekalkan air secara sendiri. Menariknya,
produk rekaan Institut Penyelidikan dan Kemajuan Pertanian (MARDI) yang
sesuai digunakan pemilik laman terhad seperti pangsapuri dan kondominium
ini, turut mengharumkan negara apabila meraih pingat emas dalam
pertandingan reka cipta di Korea Selatan, baru-baru ini.
26
Aktiviti berkebun kini bukan hanya menjadi minat mereka yang tinggal
di kampung dan desa, malah mereka ramai yang di bandar besar serta tinggal
di rumah pangsa, apartmen dan kondominium juga minat dengan aktiviti
berkenaan. Namun, beberapa kekangan seperti kekurangan kawasan tanah,
kemahiran dan tiada waktu bagi tumpuan menjaga tanaman menyebabkan
hasrat untuk menjalankan aktiviti bercucuk tanam dilupakan.
Menyedari hakikat itu, Institut Penyelidikan dan Kemajuan Pertanian
(MARDI) memperkenalkan satu sistem mudah dan murah dinamakan
GreenKit iaitu sistem penanaman pokok di dalam takungan yang boleh
membekalkan air secara sendiri tanpa perlu penyiraman yang kerap.Cara
GreenKit MARDI bolehkan penanaman pokok bunga, sayur-sayuran di
kawasan terhad.
GreenKit terdiri daripada takungan plastik yang terbahagi kepada dua
ruang yang terpisah iaitu takungan air di bahagian bawah dan takungan
penanaman mengandungi medium tanaman (tanah) di bahagian atas.
Menariknya, produk yang dibangunkan Mardi ini mendapat pengiktirafan
antarabangsa apabila memenangi pingat emas dalam pertandingan
rekacipta /inovasi di Seoul International Invention Fair (SIIF) 2010 di Korea
pada 2 hingga 5 Disember 2010. Penyelidik MARDI yang membangunkan
teknologi ini, Ab Kahar Sandrang berkata, prinsip dan kaedah GreenKit
adalah menyerupai penanaman di kawasan tanah semula jadi, iaitu air di
dalam tanah naik ke zon pengakaran dengan tindakan kapilari (saluran
halus).
Katanya, lazimnya medium tanaman yang digunakan untuk GreenKit
ialah peatmoss, vermiculite dan perlite, namun penggunaan tanah atau sabut
kelapa bersama campuran berkenaan juga sesuai digunakan.
Tanaman jangka pendek seperti sayur-sayuran berdaun dan tanaman
hiasan semusim boleh ditanam terus menggunakan biji benih manakala
tanaman jangka panjang seperti sayuran berbuah dan ulaman serta pokok
hiasan kekal perlu menggunakan benih anak pokok. GreenKit boleh
diletakkan di kawasan terlindung atau teduhan atau kawasan terbuka. Satu
27
keistimewaannya, seperti tanaman dalam pasu, GreenKit mudah dipindahkan
mengikut kesesuaian dan kehendak pemilik kediaman.
Green Kit juga boleh disesuaikan untuk tanaman laman ramuan atau
edible garden yang mana komposisi tanaman makanan dan hiasan nisbahnya
70:30. Pengguna juga boleh menyusun GreenKit bertingkat mengikut kreativiti
masing-masing. Kapasiti air di dalam takungan berbeza mengikut saiz
GreenKit. Umpamanya GreenKit bersaiz 70 sentimeter (cm) x 24 cm x 20 cm
untuk penanaman sayur dan ulaman, kapasiti airnya adalah lapan liter yang
mampu membekalkan air selama lima hari hingga seminggu. Bermakna
setiap lima hari paras air perlu diperiksa. Menariknya penyiraman dilakukan
melalui tiub yang terletak di bahagian tepi GreenKit manakala baja diberikan
sama ada dalam bentuk cecair atau pepejal.
Baja cecair dicampur dalam air kerana mudah larut manakala baja
tabur dalam bentuk biji ditabur di atas medium atau digaul dan dimasukkan
dalam takungan air. Kebersihan GreenKit adalah langkah utama dalam
pengurusan penyakit. Keadaan persekitaran yang terlalu lembap dan kotor
boleh meningkatkan kejadian serangan penyakit. Jika terdapat tanda
penyakit, bahagian yang dijangkiti perlu dibuang. Penggunaan racun kimia
perlulah dielakkan, namun racun biologi atau organik sangat digalakkan
penggunaannya. Dalam pada itu, perosak utama tanaman GreenKit ialah
serangga pemakan daun.
Cara paling berkesan mengurangkan masalah berkenaan adalah
dengan menggunakan penghalang fizikal seperti net atau kelambu tanaman.
Jika berlaku serangan perosak yang amat serius, penggunaan racun organik
sangat digalakkan. Penanaman dengan GreenKit boleh menggabungkan
beberapa jenis tanaman, namun disyorkan kombinasi perlukan keperluan air
dan cahaya matahari yang sama. Jumlah jenis tanaman mestilah cukup untuk
satu hidangan mengikut saiz bekas GreenKit yang digunakan.
Selain digunakan oleh suri rumah sesuai dengan kempen hijau yang
dijalankan kerajaan, GreenKit juga sesuai dijadikan model pembelajaran
28
untuk pelajar sekolah kerana kotak tanaman ini mudah, murah dan bebas
daripada bahaya pembiakan Aedes, malah boleh ditinggalkan tanpa
pengurusan yang rapi, serta sesuai untuk mereka yang sibuk serta tiada
masa menyiram pokok setiap hari.
4.6 MARDI terokai herba
Sejak ditubuhkan pada Oktober 1969 dan mula beroperasi sepenuhnya
pada 1 Februari dua tahun kemudian, sudah banyak perubahan dan
pembaharuan berjaya dilaksanakan oleh institut tersebut. Paling ketara ialah
kemampuan melaksanakan penyelidikan serta memperkenalkan kaedah
tanaman berkesan untuk komoditi pertanian yang baru dibawa ke negara ini.
Hasil usaha MARDI jugalah, Malaysia kini menjadi satu daripada
pengeluar utama dunia bagi komoditi seperti kelapa sawit, getah, koko, nanas
dan lada hitam. Apa yang membanggakan, keupayaan institut itu adalah di
luar jangkaan sama sekali, malah mengalahkan keupayaan negara asal
tumbuhan berkenaan ditemui . Misalnya, keupayaan industri getah tempatan
jauh mengatasi Brazil. Begitu juga negara-negara Afrika yang mula ditemui
pokok kelapa sawit dan koko. Selepas 30 tahun berlalu dan mengecapi
bermacam kejayaan, MARDI kini memulakan satu lagi lembaran baru dalam
era penyelidikannya.
Tumpuan terbarunya ialah untuk menjadikan tumbuhan herba sebagai
tanaman komersial seperti yang dinikmati oleh kelapa sawit, getah, koko, lada
hitam dan beberapa komoditi lain. Jika dahulu tumbuhan herba ditanam
secara kecil-kecilan di sekeliling rumah atau pun dicari di hutan rimba untuk
industri kampung, namun sekarang MARDI bertekad untuk mempelopori
usaha penanamannya secara lebih meluas.
Sasarannya bukan lagi ditanam di tanah yang berkeluasan berpuluh
ekar sahaja tetapi ke arah mengajak rakyat dan usahawan tempatan
mengusahakan ladang herba bersaiz ratusan mahupun beribu hektar.
Langkah itu adalah selaras dengan Dasar Pertanian Negara 1998-2010 yang
29
mengenal pasti industri herba sebagai salah satu industri yang amat
berpotensi dimajukan pada abad ke-21 ini.
Bersesuaian dengan perubahan gaya hidup masyarakat dunia dan
keperluan industri makanan juga, MARDI turut mendapati tumbuhan herba
berupaya menghasilkan pendapatan yang lumayan kepada peladang
mahupun petani. Malah ia boleh memberikan pendapatan yang lebih tinggi
berbanding sesetengah tanaman tradisi lain yang banyak diusahakan oleh
petani ataupun pekebun kecil di luar bandar.
Menurut Pengarah Pusat Perkhidmatan Teknikal MARDI, Adinan
Husin, selepas berjaya membangunkan kaedah tanaman dan teknologi untuk
komoditi yang dibawa dari luar negara, tibalah pula masanya untuk institut itu
memajukan tumbuhan tempatan. Untuk itu katanya, sebagai permulaan,
MARDI berhasrat membangunkan industri tanaman herba tempatan yang
terbukti potensi dan memiliki pasaran yang besar sahaja. Selain itu, pokok tea
yang banyak terdapat di Australia juga turut ingin dimajukan ekoran ia
mempunyai permintaan yang tinggi dan berupaya menghasilkan pelbagai
produk.
Pendekatan terbaru MARDI itu seharusnya dipuji memandangkan
permintaan terhadap produk herba telah meningkat berkali ganda sejak
berpuluh tahun lalu. Misalnya, pada tahun 1996 sahaja, penggunaan
makanan herba dunia untuk kesihatan telah mencecah RM950 bilion dan
dijangka meningkat sehingga RM2,380 bilion pada masa sekarang. Begitu
juga permintaan pasaran dunia terhadap herba dan produknya kini telah
mencecah nilai berbilion ringgit berbanding hanya RM2,093.8 juta dolar pada
tahun 1980 seperti yang dilaporkan oleh Pusat Perdagangan Antarabangsa.
Malaysia sendiri sebenarnya tidak terlepas daripada dilanda arus
perkembangan perubatan tradisi dunia. Umpamanya, nilai import tumbuh-
tumbuhan ubatan dan beraroma negara telah meningkat daripada RM141 juta
pada tahun 1986 kepada RM431 juta pada 1996. Pasaran makanan
kesihatan turut meningkat sebanyak 15 peratus setahun. Ia dinilaikan pada
30
RM28 juta sahaja tujuh tahun lalu, namun industri herba telah meningkat
dengan mendadak dan dianggarkan bernilai RM2 bilion sekarang.
Peningkatan permintaan tersebut sebenarnya bukanlah sesuatu yang
mengejutkan berdasarkan sifat kegunaannya yang pelbagai. Tumbuhan herba
digunakan secara meluas dalam produk-produk seperti perubatan tradisional,
penghasilan bahan kimia tulen dalam ubat-ubatan dan juga ekstrak yang
mengandungi bahan aktif. Ia juga digunakan dalam industri makanan,
minuman, perisa, kosmetik, bahan pencuci, kemasan diri, penambahan diet
serta wangi-wangian di samping bahan kimia lain.
Paling banyak mengaut keuntungan sudah pasti industri farmaseutikal,
ubatan tradisi dan makanan kesihatan. Di Malaysia, kepelbagaian biologi flora
dan fauna bakal menjadi pemangkin ke arah kemajuan industri herba
tempatan serta kewujudannya sebagai komoditi baru kebanggaan negara.
Kemewahan khazanah rimbanya juga bakal merubah wajah Malaysia
daripada negara pengimport tumbuhan herba kepada pengeluar serta
pengeksport penting pada suatu hari nanti. Matlamat itu tidak mustahil untuk
dicapai memandangkan Malaysia merupakan antara negara `terkaya' di dunia
kerana hutan hujan tropikanya mempunyai lebih 20,000 spesies tumbuhan.
Paling menarik, ia turut memiliki kira-kira 2,000 spesies tumbuhan
ubatan yang telah didokumentasikan, sekali gus berperanan sebagai stor
simpanan yang mengandungi bahan kimia bernilai untuk diproses menjadi
produk penjagaan kesihatan. Berikutan itu , MARDI bertekad meneroka serta
mempelopori bidang tersebut untuk memastikan negara mampu mewujudkan
industri herbanya sendiri di samping membantu melahirkan ramai peladang
berjaya.
Bahkan kelahiran industri itu bakal menjadi `penyelamat' sekiranya
komoditi pertanian sedia ada terus berhadapan dengan persaingan hebat
serta kejatuhan harga. MARDI dan Lembaga Pemasaran Pertanian
Persekutuan (FAMA) telah mengenal pasti 18 tumbuhan yang boleh
31
dimajukan, namun sebagai permulaan institut itu berhasrat memberi tumpuan
kepada 12 sahaja dulu.
Apa yang penting, teknik atau tatacara tanaman yang menggunakan
kos yang rendah perlu diketahui terlebih dahulu di samping teknologi
pemprosesan. Ini kerana faktor tersebut merupakan antara isu utama dalam
melaksanakan tanaman secara besar-besaran. Begitu juga pengetahuan
tentang kaedah tanaman, pembajaan, penjagaan, penghasilan benih bermutu
serta teknologi yang berkaitan.
Pasaran produk berasaskan herba tidak perlu dibimbangi kerana telah
wujud trend masyarakat dunia yang berpendidikan sudah mula
mengutamakan produk berasaskan alam semula jadi berbanding produk yang
mengandungi bahan kimia.
Tidak dapat dinafikan bahawa usaha mengkomersialkan tanaman
herba bakal memberi cabaran baru terhadap MARDI. Fokus terbaru MARDI
ini ada baiknya kerana tentulah aneh sekiranya selepas berjaya memajukan
tanaman `asing' ia masih gagal mengkomersialkan tumbuhan tempatan.
Usaha besar ini juga bakal menguji kematangan institut itu selepas 30 tahun
berkecimpung dalam pelbagai penyelidikan pertanian.
4.7 MARDI Terajui Penanaman Sayuran Lestari
MARDI berpegang kepada kata kunci Pemimpin Agroteknologi dan
Bridging knowledge and communities yang menggerakkan inisiatif agensi
tersebut untuk membawa teknologi pertanian kepada masyarakat. Agensi
tersebut memiliki ratusan teknologi mencakupi pelbagai bidang pertanian dan
masyarakat. Sebagai contoh mudah, Stesen Penyelidikan MARDI di Cameron
Highlands mewujudkan satu Taman Agroteknologi yang menghimpunkan
pelbagai teknologi penanaman sayur tanpa tanah yang realistik dan mudah
dilaksanakan.
32
Penggunaan teknologi tersebut mungkin menimbulkan persepsi
bahawa ia memerlukan kos tinggi, renyah dan perlu mempelajari kemahiran
teknikal yang sukar. Bagi Pegawai Penyelidik Agronomi MARDI Cameron
Highlands, Mohammad Abid Ahmad, ramai yang mungkin memandang
diperkenalkan di negara ini beberapa dekad yang lepas.
MARDI berusaha untuk mengadaptasi teknologi sedia ada supaya
mudah difahami dan dikuasai. Pada masa yang sama, pihaknya juga cuba
mengubahsuai daripada segi penggunaan dan bahan yang digunakan supaya
murah dan mudah diperoleh. Beliau memberi contoh , antara cara mudah
dalam teknologi hidroponik yang menggunakan platform high impact
polikarcarbonate pada harga RM160 satu meter persegi sedangkan ia boleh
digantikan dengan papan lapis. Penggunaan papan lapis sebagai contoh
untuk tiangnya boleh digunakan dengan kayu berbanding penggunaan besi
pada masa ini akan dapat menjimatkan kos serta tidak menjejaskan fungsi
dan seterusnya pengeluaran hasil.
Sebenarnya kata Mohammad Abid, pendekatan MARDI bagi
menjadikan teknologi tanaman sayur tanpa tanah lebih mesra pengguna
menjadi satu amalan yang diperkenalkan selama ini. Ia sejajar dengan tag
line MARDI Cameron Higlands sebagai Pusat pertanian lestari tanah tinggi.
Beliau memberitahu, terdapat lebih dari sepuluh jenis teknologi
penanaman sayuran tanpa tanah yang ada dan sebahagiannya diperkenalkan
di taman tersebut. Antara teknologi tersebut ialah sistem hidroponik teknik
banjir, surut dan alir, teknik aliran nipis (NFT), sistem hidroponik teknik
pengairan titis bertingkat, dan teknik aliran dalam (DFT). Pelbagai lagi sistem
dan teknik sedang dan dalam perancangan untuk dibangunkan bagi
menambahkan variasi dalam teknik hidroponik.
Pihaknya sebelum ini telah dua kali mengadakan kursus kepada
penggemar perkebunan di rumah (home gardener) atau mereka yang
berminat untuk menanam sayur di kawasan rumah. Teknologi tersebut
33
katanya tidaklah rumit seperti yang digembar-gemburkan, dengan syarat
mereka mempunyai minat dan menguasai ilmu teknologi berkenaan.
Teknologi berkenaan mengamalkan pengurusan mudah sebab
penggunaan sistem automatic tanpa penggunaan racun dan amalan
agronomi yang baik dengan kerja-kerja penyelenggaraan yang minimum.
Penanam juga boleh bekerja dalam keadaan bersih dan paling penting,
sistem tersebut dapat mengelakkan penyakit bawaan tanah. Hasil
pengeluaran pula lebih tinggi sehingga tiga kali ganda dan kos infrastruktur
yang murah dan efektif hanya untuk sekali sahaja.
Setakat ini katanya, teknologi tersebut boleh diguna pakai untuk
sayuran jenis daun seperti sawi, kubis, kangkung, salad, kailan manakala
jenis berbuah seperti tomato dan timun memerlukan sokongan lain yang
memungkinkan kos tambahan. Teknologi ini juga sesuai untuk tanaman
jangka pendek dan intensif dengan hasil tuaian yang cepat antara sebulan
hingaa dua bulan. Pada masa sama, meskipun penggunaan struktur
pelindung hujan tidak menjadi syarat, ia lebih baik untuk mengelakkan
ancaman penyakit dan air berlebihan dan hasil mungkin lebih rendah.
5.0 RUMUSAN
34
Kejayaan MARDI dalam bidang pertanian dan penyelidikan tidak dapat
dinafikan lagi. Kejayaan-kejayaan tersebut bukan sahaja membawa
keuntungan bagi pihak MARDI malah memberikan manfaat kepada
masyarakat. Kejayaan seperti ini yang kita harapkan untuk mengharumkan
nama Negara di persada dunia.
Sebagai rakyat Malaysia kita harus berbangga dengan perkembangan
ekonomi yang berlaku. Kita juga harus memberikan sokongan bagi mereka
yang berusaha untuk meningkatkan ekonomi negara dengan membeli
barangan tempatan dan menyokong sepenuhnya produk penghasilan rakyat
Malaysia.
Kerajaan juga perlu memainkan peranan dengan menyediakan
keperluan yang diperlukan oleh pertubuhan-pertubuhan ini sebagai galakan
agar mereka lebih berdaya saing dalam menghasilkan produk yang bermutu
dan berkualiti tinggi.
35