mardi sabah dua dekad

7/17/2019 MARDI Sabah Dua Dekad

http://slidepdf.com/reader/full/mardi-sabah-dua-dekad 1/101

Dua DekadMARDI Sabah

1995 – 2015



Dua DekadMARDI Sabah1995 – 2015



Dua DekadMARDI Sabah

1995 – 2015



© Institut Penyelidikan dan Kemajuan Pertanian Malaysia 2015

Cetakan pertama 2015

Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-manabahagian artikel, ilustrasi, dan isi kandungan buku ini dalam apa juga bentuk

dan dengan apa cara pun, sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanik,

rakaman atau cara lain sebelum mendapat izin bertulis daripada MARDI.

Diterbit dan dicetak oleh:Institut Penyelidikan dan Kemajuan Pertanian Malaysia (MARDI)

Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani, Malaysia



K a n d u

n g a n Perutusan Menteri Pertanian & Industri Asas Tani vii

Perutusan Menteri Pertanian & Industri Makanan Sabah viii

Sekapur Sirih Pengerusi Lembaga Pengelola MARDI viii

Seulas Pinang Ketua Pengarah MARDI ix

Prakata x

Sidang Pengarang xi

Sekilas Era Pembangunan MARDI Sabah 1

Kedudukan Kompleks MARDI Kota Kinabalu 2

Visi, Misi, Fungsi 7

Pengarah MARDI Sabah 8

Carta Organisasi 9

Program Utama 10

Perkhidmatan Analisis Kimia 40Pusat Maklumat Teknologi (TIC) 45

Pengkomersialan Teknologi MARDI 46

Pemindahan Teknologi MARDI Melalui Terbitan MARDI 54

MARDI dalam Media Sosial 56

Keratan Akhbar 58

Pencapaian MARDI Sabah 64

Aktiviti Kebajikan Kakitangan 76

Pelancaran Orkid Hibrid 78

Jasamu Dikenang 83

Harapan dan Cabaran Masa Depan 84

Penghargaan 85



YB Dato’ Sri Ahmad Shabery Cheek

Perutusan Menteri Pertanian &

Industri Asas Tani

Tahniah kepada MARDI yang berjaya menjadi institusi yang dihormati dan diiktiraf

dalam memodenkan sektor pertanian negara. Sejak penubuhannya pada 1969,

MARDI telah mencapai banyak kejayaan melalui penghasilan produk penyelidikan

dan pembangunan (R&D) yang memenuhi keperluan sektor pertanian dan sejajar

dengan dasar negara serta senario per tanian global.

Projek penyelidikan dan pembangunan (R&D) yang dirancang dan dilaksanakan

oleh MARDI telah menjana pelbagai penemuan teknologi untuk sektor pertanian

selaras dengan Dasar Pertanian Negara. Pelbagai teknologi yang berdaya maju

telah membantu meningkatkan pengeluaran hasil, kualiti dan pendapatan

golongan sasar dalam sektor pertanian dan industri asas tani.

Sektor pertanian yang menyumbang kepada ketahanan ekonomi dan pembekalmakanan negara merupakan sumber penting pertumbuhan ekonomi negara.

Transformasi sektor pertanian amat diperlukan selaras dengan Pertanian Era Baru.

Ini melibatkan penggunaan inovasi, kepakaran dan kemahiran yang merupakan

elemen terpenting.

MARDI mampu merealisasikan agenda utama negara untuk mentransformasikan

sektor pertanian ke arah yang lebih maju melalui proses inovasi. Banyak teknologi

pertanian dan industri asas tani yang dihasilkan berser ta usaha promosi dan

pengkomersialan teknologi yang mantap telah memainkan peranan penting

bagi meningkatkan ekonomi negara yang seterusnya menyumbang kepadakesejahteraan dan kemakmuran hidup rakyat.

Akhir sekali saya ingin mengucapkan syabas kepada MARDI kerana sumbangan

dan peranannya kepada negara. Semoga prestasi dan matlamat MARDI sentiasa

di landasan yang betul.

Sekian.

لسم عي ورحة ا وبك ته

v i MARDI Sabah Dua Dekad



YB Datuk Seri Panglima

Hj Yahya Hussein

Pengeluaran hasil pertanian dan makanan adalah penyumbang

penting kepada pembangunan ekonomi negara dan negeri Sabah

secara khususnya. Selaku menteri dalam sektor ini, saya beriltizam

untuk memastikan sektor ini terus berkembang maju, berinovatif

dan berdaya saing supaya pengeluaran hasil dapat ditingkatkan.

Kementerian Pertanian dan Industri Makanan Sabah (MAFI) amat

prihatin dalam melaksanakan program dan aktiviti yang menjurus

kepada peningkatan pendapatan petani di negeri ini.

MARDI merupakan antara contoh agensi persekutuan yang begitu

komited dalam memajukan sektor pertanian dan industri makanan

di Sabah. Oleh itu, saya menggesa agar kerjasama antara agensi

persekutuan seperti MARDI dan agensi-agensi bawah kerajaan negeridapat dipererat bagi memastikan segala hasil penyelidikan pertanian

dapat dinikmati oleh rakyat Sabah. Ia perlulah fokus dan mengikut

fungsi serta kemampuan masing-masing. Saya percaya bahawa

perkhidmatan setiap jabatan dan agensi termasuk MARDI dapat

disampaikan dengan lebih berkesan dan mencapai sasarannya

dengan tepat.

Akhir sekali, di kesempatan ini, saya bagi pihak kerajaan negeri

Sabah ingin mengucapkan berbanyak terima kasih kepada MARDI

atas sumbangan dan khidmatnya kepada sektor pertanian danindustri makanan Sabah. Tahniah juga saya ucapkan atas kejayaan

menerbitkan buku ini bersempena dengan Sambutan Dua Dekad

MARDI Sabah (1995–2015). Semoga terus cemerlang.

Wabillahhitaufik, walhidayah, wassalamualaikum, warahmatullah

hiwabarakatuh.

Perutusan Menteri Pertanian &

Industri Makanan Sabah


v i iMARDI Sabah Dua Dekad v i iMARDI Sabah Dua Dekad



YB Dato’ Mohd Fadil Osman

Perkembangan dan pencapaian MARDI secara keseluruhannya

membuktikan keberkesanannya memainkan peranan dalam

menyokong usaha kerajaan meningkatkan ekonomi negara dan

kemakmuran hidup rakyat berasaskan inovasi dalam sektor pertanian.

Buku ini merupakan bukti kejayaan MARDI Sabah dalam

melaksanakan tanggungjawabnya sebagai sebuah institusi

penyelidikan dan pembangunan (R&D) sektor pertanian dan industri

asas tani. Buku ini pasti menjadi sumber rujukan yang bermanfaat

kepada semua pihak terutamanya kepada penyelidik muda MARDI

dan rakyat Sabah.

Seperti yang dipaparkan dalam buku ini, MARDI Sabah memberikomitmen yang tinggi dalam pengkomersialan dan promosi teknologi

yang merupakan kekuatan MARDI Sabah. Saya percaya melalui

program, kursus, projek peningkatan skala dan penyelidikan, MARDI

Sabah telah memberi manfaat kepada ramai usahawan dan

petani. Kecemerlangan tersebut berkait rapat dengan keupayaan

pengurusan tertinggi MARDI melaksanakan operasi institusi ini.

Pelbagai kejayaan yang dicapai merupakan petunjuk kepada hasil

pengurusan kualiti yang diterapkan.

Syabas dan tahniah diucapkan kepada MARDI khususnya MARDISabah atas usaha menerbitkan buku ini bersempena Sambutan Dua

Dekad MARDI Sabah. Saya percaya bukan sedikit usaha dan komitmen

yang dikorbankan dalam menerbitkan buku ini. Semoga semua pihak

mendapat manfaat daripada setiap paparan yang diterbitkan dalam

buku ini.

Sekian.

Sekapur SirihPengerusi Lembaga Pengelola MARDI


v i i i MARDI Sabah Dua Dekad



Seulas PinangKetua Pengarah MARDI

Alhamdulillah, bersyukur kita ke hadrat Allah SWT kerana dengan limpah

kurnia-Nya, buku MARDI Sabah Dua Dekad (1995–2015) berjaya diterbitkan

untuk tatapan umum. Sorotan legasi yang dipaparkan merupakan gambaranringkas bagi mengimbas pencapaian, kejayaan dan nostalgia MARDI Sabah

dalam tempoh 20 tahun bertapak di Negeri di Bawah Bayu.

Bulan November 1995 merupakan detik bersejarah bagi MARDI apabila

buat pertama kalinya diberi kuasa oleh kerajaan negeri untuk bertapak di

Sabah. Sejak penubuhannya, perkembangan dan pencapaian MARDI diurus

cemerlang oleh pengarah-pengarah MARDI Sabah yang diamanahkan

untuk menerajui dalam era masing-masing. Kini selepas 20 tahun menggalas

kepercayaan negeri untuk berkhidmat di Sabah, MARDI semakin mantap

dengan penjanaan teknologi terkini, kakitangan yang mahir dan profesional

serta beriltizam tinggi dan pemindahan teknologi yang mantap. Pelaksanaan

program promosi dan pengkomersialan teknologi merupakan nadi utama

MARDI Sabah yang telah melatih lebih daripada 10,000 orang usahawan dan

petani dalam bidang pertanian dan industri makanan di Sabah seterusnya

memenuhi keperluan bidang ini di Sabah.

Di kesempatan ini, saya ingin mengucapkan terima kasih kepada kerajaan

Sabah melalui Kementerian Pertanian dan Industri Makanan Sabah dan

jabatan serta agensi negeri yang banyak membantu dalam merealisasikanmatlamat MARDI di negeri ini. Semoga pencapaian dan kecemerlangan

ini akan terus melonjakkan semangat dan tekad kita untuk melaksanakan

tanggungjawab kepada Sabah dan Malaysia secara amnya.

Syabas dan tahniah kepada sidang pengarang atas usaha menerbitkan buku

ini bersempena Sambutan Dua Dekad MARDI Sabah.

Sekian.

YBhg. Dato’ Dr Sharif Haron


i xMARDI Sabah Dua Dekad i xMARDI Sabah Dua Dekad



PrakataAlhamdulillah bersyukur ke hadrat Ilahi kerana

dengan izin-Nya, buku edisi khas ini dapat diterbitkan

bersempena Sambutan Dua Dekad MARDI Sabah

(1995–2015). Buku ini memaparkan aktiviti dan

pencapaian utama MARDI Sabah sejak ditubuhkan

pada tahun 1995 sehingga hari ini.

Pengisian buku ini tertumpu pada sejarah

perkembangan MARDI Sabah dari peringkat awal

penubuhan kejayaan khususnya dalam bidangpemindahan teknologi, program pembangunan

usahawan, perkhidmatan analisis kimia dan

penyelidikan di Sabah.

Diharap buku ini dapat mengimbas kembali sejarah

pembangunan MARDI Sabah bagi tujuan kenangan

kepada kakitangan yang bertungkus lumus dalam

membangunkan kemajuan MARDI Sabah. Justeru, ia

akan diabadikan sebagai rujukan kepada kakitangan

generasi baharu bagi memastikan prestasi dan

kejayaan yang ada setakat ini dapat dikekalkan dan

dipertingkatkan pada masa akan datang.

Akhir sekali, ribuan terima kasih dan sekalung

penghargaan diucapkan kepada pihak pengurusan

atasan MARDI yang telah banyak memberi sokongan

dan dorongan yang tidak berbelah bagi dalam usaha

menerbitkan edisi khas ini. Ribuan terima kasih juga

diucapkan kepada semua kakitangan MARDI Sabah

atas kerjasama yang diberikan.

Sekian.

Sidang Pengarang

x MARDI Sabah Dua Dekadx



Pengarang

Penasihat Hj. Ab Ghani Mohamed

Pengarah Pusat Komunikasi Korporat dan Kualiti

Pengerusi Hj. Sadi Sujang

Pengarah MARDI Sabah

Ahli Editor Rina Singkina

Sim Wei Chung

Helda Souki

Rusli Radde

Nancy James

Helda Souki

Hj. Sadi Sujang

Rina Singkina

Rusli Radde Sim Wei Chung

xiMARDI Sabah Dua Dekad



x i i MARDI Sabah Dua Dekad



MARDI SabahSekilas Seawal tahun 1970-an, MARDI telah menyumbang

kepada kemajuan bidang pertanian di Sabah

dengan menjalankan penyelidikan dan

pembangunan teknologi tanaman koko secarausaha sama dengan Stesen Penyelidikan Pertanian

di Quoin Hill, Tawau. Kerjasama ini berterusan

sehingga tertubuhnya Lembaga Koko Malaysia

yang berpusat di Sabah pada tahun 1986.

Penglibatan aktif MARDI ditumpukan kepada

Program Promosi dan Pembangunan Teknologi

pada November 1995 dengan tertubuhnya sebuah

pejabat di Jalan Mat Salleh, Sembulan, Kota

Kinabalu. Operasi pejabat ini bermula dengan

lima orang kakitangan yang ketika itu telah banyakbergiat aktif dalam pelbagai aktiviti termasuklah

latihan, pameran, perwakilan dan telah menyaksikan

peningkatan golongan sasar dalam perusahaan

pemprosesan makanan dan tanaman.

Sumbangan MARDI terus ditingkatkan dengan

pembukaan sebuah kompleks pejabat tetap

bernilai 10 juta di Taman Perindustrian Kota Kinabalu

(KKIP) yang dirasmikan oleh mantan Tuan Yang

Terutama Yang Di-Pertua Negeri Sabah, Tun Datuk

Seri Panglima Haji Ahmadshah Abdullah pada 22

Februari 2003.Pada masa kini, kompleks MARDI Kota Kinabalu

telah dilengkapi dengan pejabat pentadbiran,

dewan seminar, perpustakaan, kafeteria, ladang

contoh, rumah semaian, makmal analisis kimia

berstatus akreditasi MS ISO/IEC 17025 yang lengkap

dengan peralatan saintifik terkini, serta kompleks Test

Bed ikan, hasilan bakeri dan tradisional.

Dalam tempoh dua dekad ini, MARDI Sabah

terus memainkan peranan penting dalam aktiviti

promosi teknologi, pembangunan usahawan danpenyelidikan dalam bidang pertanian dan industri

asas tani. Sehingga kini, MARDI Sabah telah berjaya

melatih dan memberi khidmat teknikal secara

one-off kepada 11,126 orang peserta termasuk

usahawan, bakal usahawan dan beberapa orang

persendirian dari kalangan penjawat awam dan

swasta seluruh Sabah.

Era Pembangunan

01MARDI Sabah Dua Dekad



Koordinat GPS: 6.0769°N,116.1545°E

Kedudukan Kompleks MARDI Kota Kinabalu

Blok Pentadbiran

Blok Kuliah

Kafeteria

Plot Penyelidikan

Surau

Rumah Fertigasi

Blok Beras & Padi

Nurseri

Makmal Analisis

Test Bed

Pondok Pengawal

Pejabat Pengurusan

0 2 M AR DI S ab ah D ua D eka d



Dahulu......

04 MARDI Sabah Dua Dekad



......Sekarang




Visi

Menjadi organisasi R&Dtersohor dalam bidangmakanan, pertanian danindustri berasaskan biologi.

Misi

• Menjana danmemindahkanpengetahuan, teknologi,kompetensi danperkhidmatan teknikalbagi menyokongpencapaianmatlamat kerajaanmentransformasikanpertanian dan industriasas tani kepada sektoryang inovatif, komersialdan berdaya saing.

Misi

• Memindahkan teknologipertanian dan makanankomersial terutamapembangunan industrikecil pemprosesanmakanan berasaskantanaman, ternakan danperikanan.

• Menawarkan kepakaranteknikal kepadaindustri pertanian dan

makanan.• Membantu

membangunkan industripertanian dan makanansecara bersepadubersama agensiberkaitan di Sabah.

• Menjalankanpenyelidikan berkaitan

tanaman, makanan danternakan.

• Menawarkanperkhidmatan teknikalanalisis makanan danpertanian.

06 MARDI Sabah Dua Dekad0 6 M AR DI S ab ah D ua D eka d



PengarahMARDISabah

Kepimpinan MARDI Sabah

November 1995 – Jun 2000

Tuan Haji Abdul Rahman Daud

Julai 2000 – Jun 2005YH Dato’ Haji Mohamed Haji Yaakob

Julai 2005 – Jun 2007

Dr. Haji Abdul Rashid Baba

Jun 2007 – Julai 2011

Encik Mohd Mohid Hamzah

Julai 2011 – September 2012

Encik Jamaludin Jaya

September 2012 – Kini

Tuan Haji Sadi Sujang




Carta OrganisasiPengarah

Timbalan Pengarah

Unit Integriti Pejabat Pengarah

Penyelidikan & Perkhidmatan

Promosi & Pembangunan Perniagaan (PB) Pengurusan

Perkhidmatan Teknikal & Makmal (TS) Kewangan & Akaun

Penyelidikan Padi & Beras (RI)

Penyelidikan Sains Ternakan (AS)

Pengurusan & Pentadbiran

Pengurus

P e g

a w

a i

P e n o l o

n g T a

d b

i r ( 1

)

O p e r a t o

r L o

j i &

P e n

j a g a

E l e

k t r i k

( 2 )

P e n o l o

n g P

e g

a w

a i

P e n y e l i d

i k ( 3

)

P e m

a n d

u ( 4

)

P e m b

a n t u

T a d b i r

( 5 )

P e g

a w

a i P

e n y e l i d

i k ( 6 )

P e m b

a n

t u P

e n y e l i d

i k ( 7 )

P e m b

a n t u

A w

a m ( 9

)

P e n y e l i d i k a n

&

P e r k h i d m a t a

n ( 1 4 )

P e n g u r u s a n

&

P e n t a d b i r a n

( 2 3 )


Program Utama



Program

Pembangunan Usahawan

Demonstrasi teknologi hasilan ikan kepada peserta PPK Tawau, 2013


Program Utama



Khidmat bimbingan teknikal yang diberikan

oleh MARDI telah lama menjadi pilihan kepada

usahawan industri kecil dan sederhana (IKS)

termasuk khidmat dan ceramah teknikal, klinik

usahawan dan pembangunan Test Bed Teknologi

MARDI. Selain itu MARDI turut memberi khidmat

bimbingan usahawan termasuk pencarisilapan

(troubleshooting ) dan peningkatan kemahiran, sistem

pengeluaran, susun atur mesin dan peralatan, kualiti

produk, pembungkusan dan pelabelan, pematuhan

perundangan makanan dan pensijilan jaminan kualiti. Sejak tahun 1996 sehingga Jun 2015 sejumlah

11,126 usahawan telah diberi latihan dan bimbingan

termasuk melalui ceramah teknologi, latihan

sangkut, kursus, demonstrasi teknologi dan khidmat

teknikal secara one-off sama ada di dalam dan di

luar kompleks MARDI di seluruh negeri. Jumlah ini

meningkat dari tahun ke tahun memandangkan

ramai usahawan telah mengetahui kemampuan

MARDI sebagai penjana teknologi dalam bidang

pemprosesan makanan khususnya hasilan ikan,bakeri, soya, daging, minuman, snek dan sebagainya.

Demonstrasi teknologi hasilan mi kepada peserta DPBS Lahad Datu, 2015

Hasilan Laut

Hasilan Bakeri

Hasilan Soya

HasilanTradisional

Hasilan Sos

Hasilan Mi

Hasilan Daging

Hasilan Kordial

Hasilan Snek

Hasilan Buah-buahan

Lain-lain

Latihan pembangunan usahawan mengikutkluster hasilan makanan

Sejumlah 11,126 usahawan menerima latihan, khidmat teknikal one-off dan kursus MARDIsepanjang tahun 1996–2015

1 9 9 6

1 9 9 7

1 9 9 8

1 9 9 9

2 0 0 0

2 0 0 1

2 0 0 2

2 0 0 3

2 0 0 4

2 0 0 5

2 0 0 6

2 0 0 7

2 0 0 8

2 0 0 9

2 0 1 0

2 0 1 1

2 0 1 2

2 0 1 3

2 0 1 4

2 0 1 5

4 5 8 5

9 2

5 6 7

6 5 0

5 9 8

3 8 6

3 4 0

2 3 9

6 1 8 7

9 0

5 4 4

3 9 0

4 6 5

3 7 5

4 4 9

4 7 3 5

7 8

1 1 5 3

9

8 8

4 7 3


Program Utama



Test Bed Teknologi MARDI

Kini MARDI Sabah mempunyai

satu kompleks Test Bed yangtelah dijadikan sebagai pusat

khidmat bimbingan kepada

pengusaha IKS di seluruh

Sabah. Test Bed ialah makmal

pemprosesan yang dilengkapi

dengan mesin, peralatan dan

kemudahan pengeluaran

berskala kecil bagi jenis produk

makanan terpilih yang terdiri

daripada Test Bed Hasilan Ikan,Test Bed Hasilan Bakeri dan Test

Bed Hasilan Tradisional. Antara

aktiviti yang sering menjadi

tumpuan di dalam kompleks ini

adalah Kursus dan Latihan Amali

Pemprosesan Makanan, Latihan

Sangkut dan Demonstrasi

Teknologi daripada peserta

pelbagai peringkat umur.


Program Utama



Sepanjang penglibatan MARDI selama dua dekad ini,

banyak khidmat ceramah teknikal telah disampaikankepada golongan sasar. Ini termasuklah bidang

pertanian, makanan, ternakan dan industri asas tani.

Kebanyakan khidmat ceramah ini adalah mengenai

teknologi baru yang dihasilkan oleh MARDI sendiri

dan disampaikan secara terus oleh pegawai

penyelidik MARDI.

Ceramah TeknikalDemonstrasi Teknologi MARDI merupakan salah satu aktiviti

yang mendapat permintaan tertinggi sepanjang duadekad di kalangan masyarakat Sabah. Aktiviti sebegini

sering diadakan di Test Bed mahupun di luar kompleks

MARDI Kota Kinabalu. Pelbagai agensi kerajaan dan badan

bukan kerajaan banyak mendapatkan latihan sebegini.

Antara demonstrasi teknologi yang popular adalah

seperti hasilan ikan, bakeri, soya dan industri asas

tani yang lain.

Demonstrasi Teknologi MARDI

Sejak tahun 2013, penggunaan Test Bed telah diperluaskan

kepada usahawan dan bakal usahawan di Sabah dengan

memperkenalkan latihan secara persendirian dan amali

dalam pemprosesan makanan. Latihan ini dikenali sebagai

Latihan Sangkut yang berbentuk penerangan secara

teori dan latihan amali sehari. Tenaga pengajar terlatih

yang terdiri daripada pegawai penyelidik MARDI bertindak

sebagai fasilitator sepanjang latihan diadakan. Antara

latihan yang sering menjadi pilihan peserta ialah

hasilan bakeri, minuman, hasil snek, makanan tradisional

seperti lemang dan dodol dan sebagainya. Sehingga

hari ini, permintaan terhadap latihan sangkut semakin

meningkat dan secara purata sepanjang tahun

mencecah seramai 70 orang setahun.

Latihan Sangkut


Program Utama



Heera Enterprise merupakan usahawan

bimbingan yang menunjukkan kemajuan

sejak awal penglibatannya dalam bidang

perniagaan dan telah dinaik taraf sebagai

usahawan anak angkat MARDI. Beliau

telah dibimbing bermula daripada asas

sehingga mempunyai sebuah kilang untuk

mengeluarkan kuih cincin Sabah. Kejayaan

Heera Enterprise dapat dilihat sepanjang

tempoh bersama MARDI. Sehingga tahun

2015, pengeluaran kuih cincin Heera Enterprise

bukan sahaja dipasarkan di peringkat

domestik seperti Pasar Raya besar CKS,

Milimewah The Store dan KR1M, tetapi telah

menembusi pasaran luar negara termasuk

Brunei dan China. Oleh sebab permintaan

yang terlalu tinggi di pasaran, Heera Enterprise

berkeupayaan mengeluarkan kuih cincin

sebanyak 20,000–30,000 biji/hari sekali

gus menjana pendapatan yang lumayan

sepanjang tahun.

Sejak dua dekad yang lalu,

ramai usahawan telah dibimbing

oleh MARDI Sabah sama ada

secara one-off ataupun secara

langsung dan diangkat sebagai

usahawan bimbingan MARDI.

Kebanyakan usahawan yang datang

mendapatkan khidmat nasihat MARDI

adalah dalam bidang pemprosesan

Heera EnterprisePn. Noreen Ann (Papar)

Kuih Cincin Sabah

Kejayaan & Pencapaian Utama

Usahawan Bimbinganmakanan dan pertanian. Seramai

27 orang usahawan telah dan

pernah berdaftar menjadi usahawan

bimbingan dari seluruh negeri Sabah.

Mereka terdiri daripada pelbagai

kluster pengeluaran produk dan

sehingga hari ini, bilangan usahawan

ini masih kekal dibimbing dalam

pelbagai aspek khidmat bimbingandan teknikal.


Program Utama



Kebun Rimau telah berjaya mengeluarkan lozenges

yang dikenali sebagai smokers friend dan mengekalkan

produk asal seperti sirap kabung yang dikenali sebagaisirap arena, teh herba berasaskan tanaman misai

kucing atau dipopularkan sebagai teh java dan lain-

lain lagi. Kilang Kebun Rimau terletak di Jalan Apas

Balung, Tawau dan pada ketika dahulunya dibimbing

oleh MARDI terutama dalam aspek kualiti pemprosesan

produk mengkudu dan sirap kabung, pengurusan

HACCP, pembungkusan dan pelabelan serta latihan

teknikal. Hasil bimbingan MARDI, beberapa kejayaan

syarikat diperoleh seperti sijil HACCP, perolehan kabinet

pengering sejuk beku (freeze dryer ) dan pernah

menjadi pemenang Anugerah Inovasi Usahawan

Pertanian dan Industri Asas Tani Jaya.

Kebun Rimau Sdn. Bhd.Pn. Halizah Datuk Haris (Balung, Tawau)

Sajiria Sdn. Bhd.

En. Marcel Micheal (Kota Kinabalu)Sajiria Sdn. Bhd. telah memulakan operasi pertamanya

dalam bidang bakeri pada 22 November 2002

dengan pelaburan sebanyak RM16 ribu. Diusahakan

sepenuhnya oleh usahawan bumiputra Sabah yang

berjaya iaitu En. Marcel Micheal. Pembangunan

perniagaan bermula sebagai projek PPRT. MARDI telah

banyak memberi bimbingan dan khidmat nasihat

terutamanya susun atur mesin, aliran pemprosesan

serta pembungkusan dan pelabelan. KejayaanSajiria telah dilihat menjadi ikon dalam bidang

perusahaan bakeri di Sabah. Beliau pernah merangkul

anugerah sepanjang penglibatan dalam bidang

keusahawanan. Selain itu,

Sajiria Sdn. Bhd. pernah dilantik

sebagai pembekal roti kepada

Restoran KFC (Sabah). Sehingga

kini, pasaran produknya telah

menembusi beberapa daerah di

Sabah.


Program Utama



• Fieldlink Service Enterprise

• Jubai Enterprise

• Bismaraya Sdn. Bhd.• Sukai Enterprise

• Nurman Bakery

• Jos Deli

• Akma Food Product

• Weston Food Product

• Mekar Maju Enterprise

• Kak Ejan’s Pick and Eat

• Perusahaan Keropok D’Umas• Ariffa Enterprise

• SNS Enterprise

• Pemborong Mangkab Enterprise

• Cahaya Permai Bakery

• Nawaitu Bakery

• Perusahaan Rumpai Laut Juni

• Bengkel Kuih Tradisional Membakut

• Ladang Mumpait• Tasek Emas Enterprise

• Ladang Konvensional

• MS Thoyyiba Sdn. Bhd.

• MAMA Food Industries Sdn. Bhd.

• Kudat Utama Sdn. Bhd.

Usahawan Bimbingan

2dekadsepanjang


Program Utama




Program Utama



ProgramPerhubungan Industri

Program ini membantu meningkatkan tahapkesedaran, penerimaan dan penggunaanteknologi MARDI oleh kumpulan sasar sertameningkatkan rangkaian perhubungan MARDIdengan Jabatan/Agensi/Industri. Ia berperanan

dalam menjayakan proses pemindahan daninovasi teknologi melalui aktiviti-aktiviti sepertipromosi teknologi melalui media massa, seminar,

Seminar Teknologi GENKiMO 2013


Program Utama



1 9 9 6

1 9 9 7

1 9 9 8

1 9 9 9

2 0 0 0

2 0 0 1

2 0 0 2

2 0 0 3

2 0 0 4

2 0 0 5

2 0 0 6

2 0 0 7

2 0 0 8

2 0 0 9

2 0 1 0

2 0 1 2

2 0 1 3

2 0 1 4

2

3

2

4 4

5

4

6

1

0

4

1 3

7 7

1 1

7

8

7

9

Bilangan pameran yang disertai MARDI Sabah 1996–2015

pameran dan pengisytiharanteknologi MARDI sertapembangunan dan PengurusanPusat Maklumat Teknologi (TIC).Selain itu, beberapa forumindustri turut diadakan termasukTechnology Talk , Hari MesraPelanggan dan Hubungan DuaHala MARDI-Agensi. Sepanjangpenubuhannya, MARDI Sabahtelah menyertai sebanyak 113pameran yang dianjurkan olehpelbagai agensi dan jabatan

negeri atau persekutuan yangtelah diadakan di seluruh Sabah.

Pameran sempena Hari Ladang UiTMSabah 2013

Hari Ladang Benoni Papar 2010

Pameran Juara Rakyat Sandakan 2010

Kunjungan hormat Pengarah MARDI ke MAFI 2011

Kunjungan hormat ke pejabat MAFI tahun 2010Lawatan Ketua Menteri Sabah ke geraipameran MARDI sempena HPPNS 2010


Program Utama



ProgramPembangunan & Pemindahan Teknologi


Program Utama



Program ini bertujuan untuk meningkatkan kejayaan proses inovasi teknologi

MARDI, menyokong keperluan pembangunan dan penggunaan teknologi

di kalangan kumpulan sasar serta mempercepatkan proses pemindahan

teknologi hasilan MARDI kepada kumpulan sasar terutamanya sektor awam/

pekebun kecil melalui:

• Projek Peningkatan Skala• Projek Ladang Contoh• Projek Perintis• Projek Kumpulan Kerja Teknikal (TWG)• Projek MOA Inc.• Projek Inisiatif Kerajaan NBOS• Projek Pembangunan Pertanian Kawasan


Program Utama



Ternakan Kambing BoerProjek Perintis

Projek Peningkatan Skala Pengeluaran

Kumpulan Pengganda (Multiplier Herd )

Baka Kambing Boer Secara Komersial

dimulakan pada tahun 2007–2009

di Kampung Kabang, Papar. Projek

ini berjaya meningkatkan ketulenan

kambing Boer pada anak-anak hasil

pembiakbakaan pejantan Boer tulen

dengan Feral.


Program Utama



Penanaman &Pemprosesan Halia

Projek Perintis

Projek perintis dengan kerjasama Pertubuhan

Peladang Kawasan Tambunan pada tahun

2008. Projek ini berjaya menghasilkan halwa

halia dan jus halia untuk diperkenalkan

kepada pasaran tempatan.

① Halia muda berumur 6 bulan② Halwa halia

③ Penanaman halia secara konvensional

①

②

③


Program Utama



Projek bawah Dasar Jaminan Bekalan Makanan Negara

ini telah dijalankan dengan jelapang berskala 12 hektardi Blok 7, Kampung Benoni, Papar selama 2 tahun. Sasaran

projek untuk meningkatkan 1 t/ha daripada hasil semasa

tercapai.

Padi (Dasar Jaminan Bekalan Makanan Negara)Projek Perintis


Program Utama



Penanaman Ubi Keledek VitAto

Projek Perintis

Ubi keledek VitAto mempunyai kandungan

β-karotena dan vitamin C yang lebih tinggi

berbanding ubi keledek yang lain

Projek perintis penanaman ubi keledek

VitAto dijalankan di Kampung Labak Baru,

Keningau pada Jun 2010.


Program Utama



Projek perintis dijalankan

dengan kerjasama

Pertubuhan Peladang

Kawasan Sipitang pada

tahun 2004.

Projek perintis dijalankan

dengan kerjasama

Pertubuhan PeladangKawasan Keningau di

Kampung Labak Baru pada

tahun 2008.

Penanaman Nanas Segar Josapine

Penanaman Betik Eksotika II

Projek Perintis

Projek Perintis

2 6 M AR DI S ab ah D ua D ek ad

Program Utama



Kacang Magenta ialah varietikacang tanah yang sesuai

ditanam di kawasan tanah bris.

Antara keistimewaan kacang ini

ialah tempoh kematangannya

yang singkat, saiz lenggai yang

lebih besar, hasil yang lebih baik

dan mempunyai kandungan

karbohidrat dan serat diet yang

lebih tinggi daripada varieti lain.

Satu projek perintis kacangtanah Magenta telah

dilaksanakan pada tahun

Julai 2010–Februari 2011

di Kampung Labak Baru,

Keningau. Semenjak projek ini,

kacang tanah Magenta telah

mendapat sambutan yang

tinggi di kalangan masyarakat

tempatan dan Brunei.

Kacang Tanah MagentaProjek Perintis

27MARDI Sabah Dua DekadMARDI Sabah Dua Dekad

Program Utama



Projek ini telah dimulakan di Kampung Bira-biraan,

Kota Belud pada Mac hingga Oktober 2013 bawah

program Ladang Kontrak MOA dengan aplikasi

penggunaan teknologi GENKiMO Flora. Pada awalnya

petani menghadapi masalah pengeluaran hasil. Maka

dengan itu, pihak FAMA, MARDI dan Jabatan Pertanian

Sabah telah mengambil inisiatif untuk membaik pulih

ladang sedia ada. Secara keseluruhannya, projek

ini telah mencapai objektifnya, aktiviti ladang yang

dilakukan oleh petani juga menunjukkan kesan positif

terhadap perkembangan pemulihan ladang.

P r

o s e s B a i k

P u l i h

Mangga Chokanan, Kota BeludProjek Baik Pulih Ladang

Pemangkasan & Rawatan tiram

Penyemburan larutan GENKiMO Flora

Pembajaan secara intensif

Kawalan penyakit & perosak

Pemantauan berkala

Penuaian hasil mangga

1

2

3

4

5

6


Program Utama



29MARDI Sabah Dua Dekad 29MARDI Sabah Dua Dekad

Program Utama



Fertigasi berasal daripada cantuman dua

perkataan bahasa Inggeris iaitu fertilisation

dan irrigation atau pembajaan dan

pengairan. Melalui teknologi ini, prosespembajaan dan pengairan disalurkan

serentak terus kepada akar tanaman melalui

satu sistem pengairan.

Selain itu, fertigasi juga merujuk kepada

sistem pengeluaran tanaman tanpa

menggunakan tanah seperti pasir, sekam

padi dan sabut kelapa (Cocopeat ). Tujuan

asal pembangunan teknologi fertigasi

adalah untuk mengelak tanaman daripada

dijangkiti penyakit bawaan tanah. Terdapatbeberapa keperluan asas teknologi fertigasi

iaitu bekalan elektrik, sistem pengairan, baja

khas fertigasi, medium tanaman, biji benih

berkualiti dan struktur pelindung hujan (SPH).

Tanaman FertigasiLadang Contoh


Program Utama



Ladang Contoh

Ladang Contoh Fertigasi MARDI Sabah telah bermulasejak penubuhan seunit Struktur Pelindung Hujan(SPH) berserta sistem pengairan yang lengkap pada

tahun 2010.Musim penanaman dimulakan dengan tanaman

cili padi varieti Centil. Sebanyak 500 pokok telahditanam dengan hasil 2.0–2.5 kg/pokok. Musimseterusnya diteruskan dengan varieti sama dengananggaran hasil melebihi daripada musim pertama.

Proses penanaman rockmelon secara fertigasi


Program Utama



Proses pendebungaan berbantu pada

tanaman rockmelon oleh pembantu

penyelidik MARDI.


Program Utama



Pada tahun 2012, musim penanaman rockmelon mula diperkenalkan di LadangContoh Fertigasi MARDI Sabah. Varieti Glamour (musim pertama) dan varieti Gordes(musim kedua) telah menjadi pilihan utama pada tahun tersebut. Sebanyak 450 pokok

rockmelon ditanam dengan hasil 2.0–2.5 kg/buah.Sehingga hari ini, impak penanaman secara sistem fertigasi di Ladang Contoh

MARDI masih mendapat perhatian dan kunjungan yang memberangsangkan pihak luartermasuk agensi kerajaan di bawah MOA, badan berkanun, pelajar IPT dan sekolah sertaorang persendirian yang menceburi bidang pertanian.


Program Utama



Projek Inisiatif Kerajaan NBOS6(My Kampung My Future)

Projek Pengeluaran Produk Amplang

dijalankan oleh usahawan muda En.

Kasriadi Sarman. MARDI berperanan

dalam membantu meningkatkan daya

pengeluaran produk menggunakan

aplikasi yang cepat dan mudah di

samping membuka peluang pekerjaan

kepada belia setempat dan membantu

untuk menaik taraf kilang pemprosesan

yang sedia ada. Projek Inovasi Tanaman Secara

Fertigasi Rockmelon telah dimulakan

pada April 2015 dengan keluasan 2,000

kaki persegi (100 kaki x 20 kaki) dan

memuatkan 500 pokok rockmelon. Projek

ini bertujuan membangunkan usahawan

tani/perladangan dan sumber tenaga

mahir dalam bidang pertanian. Projek

ini bukan sekadar menjalani program

latihan secara amali, tetapi dapatmengaplikasikan aktiviti pemindahan

teknologi pertanian moden. Selain itu,

projek ini juga memberi peluang kepada

belia kampung mendapatkan kemahiran

secara pembelajaran berterusan

dan membuka peluang terhadap

Agri-Business . Peserta terdiri daripada

belia kampung yang terpilih dan telah

mendapat latihan secara amali sebelum

memulakan musim penanaman.

MARDI Sabah turut terlibat dalam beberapa projek di bawah inisiatif kerajaan seperti Strategi

Lautan Biru Kebangsaan (NBOS 6) Program My Kampung, My Future (MKMF). Projek ini terletak di

Kg. Merotai Besar, Tawau, Sabah. Terdapat dua buah projek yang dikendalikan oleh MARDI Sabah

dengan kerjasama beberapa agensi pelaksana iaitu Projek Inovasi Tanaman Secara Fertigasi

rockmelon dan Projek Pengeluaran Produk Amplang.


Program Utama




Program Utama



Penyelidikan Padi

Pusat Penyelidikan Padi dan Beras (RI)

telah beroperasi di MARDI Sabah sejak

tahun 2006. Antara fokus penyelidikan di

Sabah ialah:

1. pencirian padi tradisional

2. penyelidikan baja

3. penyelidikan pakej interim padi aerob

4. percubaan verifikasi setempat (LVT)

5. projek perintis padi

Selain aktiviti penyelidikan padi, MARDI

juga bekerjasama dengan Jabatan

Pertanian Sabah melancarkan varieti

padi MARDI di Sabah. Sejak tahun 1964,

sebanyak sembilan varieti padi MARDI

telah dilancarkan dan ditanam di Sabah

iaitu Malinja (1964), Mahsuri (1965), Ria

(1966), Bahagia (1968), Jaya (1973),

Sekencang MR 7 (1980), Makmur MR 73

(1992), MR 84 (1994), MR 159 (1996).

Pahu merupakan salah satu varieti padi tradisionalyang didapati memberikan hasil yang tinggiberbanding dengan varieti-varieti padi tradisionalyang lain.

Padi aerob tidak perlu ditanam di dalam

air bertakung dan sesuai ditanam di

kawasan sawah terbiar ataupun sebagai

tanaman selingan. Padi aerob tahan

dengan keadaan cuaca panas dan

kering dan hanya memerlukan sedikit air

yang dibekalkan secara renjisan ataupun

menggunakan air hujan sahaja. Ia

juga mempunyai kerintangan terhadap

penyakit seperti karah. Potensi hasil padi

aerob adalah sekitar 3.0–5.5 t/ha.

Penyelidikan padi aerob di Sabahbermula pada tahun 2011 dan berjaya

membangunkan pakej interim teknologi

penanaman padi aerob untuk petani-

petani di Sabah.


Program Utama



Penyemaian benih padi dengan aeroseeder di plot penyelidikan padi,

MARDI Sabah. Aeroseeder merupakan ciptaan jurutera mekanisasi dan

automasi MARDI bagi memudahkan penanaman padi aerob dengan

6 “penanam” padi yang disambungkan dengan mini traktor.

Anak pokok padi aerob MRIA 1 yang berumur 20

HLC (hari lepas cambah).

Proses pengambilan sampel padi dengan kaedah Crop Cutting

Test (CCT) di plot penyelidikan padi, MARDI Sabah. CCT boleh

digunakan untuk menentukan komponen hasil seperti tinggi pokok,

panjang tangkai, jumlah biji per tangkai, peratus bernas, indeks

tuaian dan jangkaan hasil.

Padi Aerob MRIA 1Projek Penyelidikan

Projek penyelidikan dan penanaman padi aerob

MRIA1 di Kota Belud.


Program Utama



Tuhau ialah sejenis herba yang berasal

daripada keluarga halia (Zingerberacea) yang

mengeluarkan sejenis bau yang kuat. Tuhau

tumbuh secara meliar di tebing sungai atau

lereng bukit. Terdapat pengusaha di Sabah

yang giat menanam tanaman ini secara kecil-

kecilan. Umbut tuhau muda merupakan jenis

makanan tradisi etnik Kadazan Dusun dan

Murut.

Bunga tuhau

Pokok tuhau

Pemprosesan TuhauProjek Penyelidikan

Penggemar tuhau lazimnya hanya

menjadikan tuhau sebagai jeruk yang

dimakan bersama nasi dan ikan goreng.

Namun pada masa kini, terdapat banyakproduk yang berasaskan tuhau seperti sos,

serunding dan halwa. Memandangkan

tuhau mempunyai potensi yang tinggi untuk

dikomersialkan, MARDI Sabah telah mengambil

inisiatif untuk melakukan kajian pemprosesan

makanan terhadap tumbuhan ini.

Kajian ini berjaya membangunkan satu

formulasi piawai dan prosedur operasi piawai

(SOP) pemprosesan jeruk tuhau dan sos cili

tuhau.


Program Utama



Ternakan KerbauProjek Penyelidikan

Populasi kerbau di Sabah telah mengalami

masalah penurunan yang serius. Menurut

statistik Jabatan Perhidmatan Haiwan

dan Perusahaan Ternak (JPHPT), Sabah,

populasi kerbau telah menurun daripada

44,889 pada tahun 2004 kepada 30,287

pada tahun 2007.

Atas kesedaran ini, MARDI Sabah

dengan kerjasama JPHPT, Sabah telah

menjalankan kajian saintifik terhadappopulasi kerbau di Sabah dan Sarawak

untuk mengenal pasti punca berlakunya

pengurangan produktiviti populasi kerbau

yang terdapat di Sabah dan Sarawak.

Kajian ini telah dijalankan dengan

pencirian sampel DNA darah kerbau

(jenis murah) di kawasan Tambunan, Kota

Marudu, Lahad Datu, Pitas, Sandakan,

Kudat dan Limbang bertujuan untuk

mengetahui status kacukan silang (crossbreeding ) kerbau tersebut.

Kajian ini mendapati penurunan

populasi kerbau Sabah dan Sarawak

adalah disebabkan kacukan dalaman

(inbreeding ) dalam populasi kerbau

ini. Kacukan dalaman ini juga telah

melahirkan generasi kerbau yang kurang

produktif.

Oleh itu, kumpulan penyelidik MARDI

telah mencadangkan supaya genetik

asing diperkenalkan ke dalam populasi

ini bagi menambah baik pembiakbakaan

dan seterusnya mengelakan kepupusan

populasi kerbau di Sabah dan Sarawak.


Larutan sampel selepas penghadaman asidsulfurik untuk penentuan kandungan protein



PerkhidmatanAnalisis Kimia

Paparan fakta pemakanan telah menjadi satu

keperluan wajib bagi sesetengah produk makanan

di bawah Peraturan-Peraturan Makanan 1985, 18B

(2). Produk makanan lain yang tidak tersenarai

juga amat digalakkan untuk memaparkan

maklumat pemakanan pada bungkusan produk

bagi menembusi pasaran yang lebih luas.

Namun, kekurangan makmal analisis berakreditasi

menyebabkan akses kepada perkhidmatan analisis

berkualiti menjadi amat sukar bagi masyarakat

sulfurik untuk penentuan kandungan protein

kawasan Malaysia Timur, terutamanya perkhidmatan

analisis terhadap sampel makanan dan pertanian.

Prihatin dengan situasi tersebut, sebuah

Makmal Analisis telah ditubuhkan di MARDI Kota

Kinabalu pada tahun 2012. Makmal tersebut telah

berjaya ditauliahkan dengan akreditasi MS ISO/

IEC17025 bawah Skim Akreditasi Makmal Malaysia

(SAMM) dengan nombor SAMM 647 pada tahun

2014.


1



Peraturan-Peraturan Makanan1985 memerlukan paparanmaklumat kandungan protein,lemak, karbohidrat, gula dantenaga pada pelabelan nutrisiproduk makanan. Makmal AnalisisMARDI Kota Kinabalu menawarkanperkhidmatan analisis berbayarbagi analisis-analisis tersebut.Makmal ini juga dilengkapidengan peralatan saintifik bagi

penentuan kandungan nutrienlain seperti vitamin, profil lemak,profil karbohidrat, nutrien mineral,serta bahan asing sepertikandungan logam berat, sisaracun dan sebagainya. Sehingga Ogos 2015,sebanyak 3,300 ujian analisistelah dijalankan terhadap 550sampel makanan dan pertaniandaripada 200 orang pelanggan.Antara sampel yang diterima ialah

sampel produk makanan (44.5%)daripada usahawan tempatandan sampel penyelidikandaripada universiti di Sabah(55.5%).

Alat Kromatografi Gas (GC-FID/ECD) untuk analisis profil lemak, minyakpati dan sisa racun

Sumber: Berita Korporat Bil. 1 2009

2Makmal Analisis(Perkhidmatan)

2012

3Makmal Analisis

(Berakreditasi SAMM)

2014

1Makmal Analisis Kimia(Kawalan Kualiti Test Bed )

2002


Format Pelaporan Keputusan

Perkhidmatan Analisis Kimia



Keputusan analisis nutrisi

makanan daripada Makmal

Analisis kami disediakan dalam

bentuk yang mesra pelanggan.Data keputusan ini sedia

digunakan pada label produk

dengan penyesuaian yang

minimum. Walaupun peraturan

hanya memerlukan paparan

nutrisi dalam bahasa Melayu,

pelanggan kami diberi pilihan

untuk menambahkan bahasa

Inggeris dan bahasa Cina

supaya produk tempatan lebih

mesra pelancong.

Alat Spektroskopi Pancaran Aton - Plasma Gelombang Mikro (MP-AES)untuk analisis logam

Alat Kromatografi Cecair Pretasi Ultra Tinggi (UHPLC) untuk pemisahandan penentuan nutrien dalam makanan

Sijil pentauliahan akreditasi MS ISO/IEC17025 bawah SAMM

*1 kcal = 4.2 kJ

Lemak Trans / Trans Fat /

Saiz Hidangan / Serving Size /

Nutrien / Nutrients /

Tenaga / Energy /

Karbohidrat / Carbohydrate /

Protein / Protein /

Lemak / Fat /

Lemak Tepu / Saturated Fat /

Lemak Mono Tak Tepu /Monounsaturated Fat /

Lemak Poli Tak Tepu /Poliunsaturated Fat /

0.0 g

100 g

setiap 100 g / per 100 g / 100

897 kcal (3769 kJ )*

0.0 g

0.0 g

99.7 g

92.8 g

5.9 g

1.0 g

Maklumat Pemakanan / Nutritional Information

Format pelaporan keputusan untuk tujuan pelabelannutrisi yang sedia digunakan


Perkhidmatan Analisis Kimia



Bersama pasukan juruaudit dari Standards Malaysia semasa audit kepatuhan

untuk pentauliahan piawai MS ISO/IEC 17025 pada 27–28 Febuari 2014.

(Dari kiri: Cik. Zulizah Md Talip, En. Hadzme Hajan, En. Ho Peng Hee, En. Lam Yong Ching,En. Lum Kon Woon, En. Sim Wei Chung, Pn. Faridatul Akmar Mohammed Nuri, Cik HeldaSouki dan Dr. Haslina Hassan)

Tanggungjawab Sosial Korporat (CSR)

Penglibatan dalam Kursus Pemprosesan Makanan

anjuran bersama MARDI dan Pertubuhan PeladangKawasan Sandakan pada 26–27 Jun 2013. Makmal

telah memberi ceramah kesedaran mengenai

kepentingan analisis dalam pengkomersialan produk

makanan. Peserta kursus ini turut diberi perkhidmatan

analisis secara percuma.

Penyerahan sijil keputusan analisis minyak kelapa

dara (VCO) kepada pengurus Food for the Hungry

International (FHI), Sabah, Pn. Malanie Chu. Minyak

kelapa dara ini adalah hasilan masyarakat di

Kampung Samparita, daerah Kota Marudu di bawah

Vision of Community Development Project dan Child

Development Project .

Makmal turut bekerjasama

dengan IPTA dalam program

Latihan Industri (LI) bagi

meningkatkan kompetensi

pelajar sebagai persediaan

awal untuk alam pekerjaan.

Program LI ini biasanyadiadakan untuk tempoh 2

hingga 6 bulan setiap sesi

mengikut keperluan program

IPTA. Antara IPTA tersebut ialah,

Universiti Malaysia Sabah (UMS),

Universiti Teknologi Mara (UiTM),

Universiti Putra Malaysia (UPM)

dan Kolej Komuniti Lahad Datu.

CSR bersama Badan Bukan

Kerajaan (NGO)

CSR bersama Institusi PengajianTinggi Awam (IPTA)

CSR bersama Agensi Kerajaan tempatan

Hubungi kami di Facebookhttp://www.facebook.com/AnalysisLab.MARDI




Pusat MaklumatTeknologi (TIC)Pusat Maklumat Teknologi (TIC) merupakan satu ruang pameran untuk

pengenalan hasil teknologi MARDI kepada orang ramai.

Pusat Maklumat Teknologi MARDI Sabah mula dibuka pada tahun 2003 dan

dinaiktarafkan pada tahun 2011. Sehingga hari ini lebih daripada 5,000 orang

telah melawat ke TIC yang mempamerkan mesin-mesin pemprosesan makanan

yang dihasilkan oleh MARDI, produk usahawan bimbingan MARDI, terbitan baru

MARDI, dan teknologi yang dihasilkan oleh MARDI.




Pengkomersialan Teknologi MARDIMARDI Sabah juga terlibat dalam aktiviti pengkomersialan teknologi di Sabah

sepanjang dua dekad ini. Antara teknologi yang pernah diperkenalkan kepada

golongan sasar ialah teknologi GENKiMO, Manual Pakej Penanaman Padi dan

Amalan Agronomi, Green Kit dan Teknologi Penternakan Kelulut. Inisiatif sebegini

mampu mengetengahkan penemuan penyelidikan MARDI dan terus diterima pakai

oleh golongan sasar.




MARDI telah memperkenalkan dua manual penanaman

padi iaitu Manual Penanaman Padi Berhasil Tinggi Edisi

1/2002 dan Manual Teknologi Penanaman Padi Lestari

Tahun 2008 kepada usahawan padi di Sabah.

Manual ini merupakan manual penanaman padi

komprehensif yang merangkumi penyediaan tanah

sehingga penuaian. Manual ini juga diguna pakai olehJabatan Pertanian Sabah sekali gus menjadi rujukan

utama penanaman padi di Sabah.

Manual Pakej Penanaman PadiPakej Pembajaan padi




Penternakan lebah kelulut ialah salah

satu fenomena baharu di Malaysia.

Ramai beranggapan bahawa lebah

kelulut tidak dapat mengeluarkan

madu dengan banyak. Namun begitu,

teknologi penternakan lebah kelulut

yang diperkenalkan MARDI menunjukkan

lebah kelulut boleh mengeluarkan madu

sehingga 2 kg untuk satu koloni dalamsatu bulan. MARDI juga membuktikan

madu kelulut mempunyai khasiat tinggi

dalam perubatan.

Pada tahun 2013, sempena Hari

Bersama Pelanggan, Technology

Talk Penternakan Lebah Kelulut telah

dianjurkan kepada peserta yang hadir.

Seminar ini telah disampaikan oleh

En. Mohd. Fahimee Jaapar, Pegawai

Penyelidik MARDI dari Pusat PenyelidikanAgrobiodiversiti dan Persekitaran (BE).

Technology Talk sebegini buat julung

kalinya diadakan di MARDI Sabah dan

sebagai permulaan pengenalan teknologi

kepada penternak di Sabah. Respons

yang amat positif telah diterima dan

diyakini industri ini bakal berkembang di

Sabah.

TeknologiPenternakan Kelulut

Stingless Bee




GENKiMO merupakan sejenis produk bioteknologi

yang mengandungi mikroorganisma hidup yang

kebanyakannya terdiri daripada bakteria kecil bersel

tunggal seperti lactobacillus, yis dan bakteria fotosintetik.

GENKiMO dihasilkan melalui proses fermentasi dan

pencirian secara semula jadi menggunakan 100% bahan

daripada persekitaran tempatan.

MARDI Sabah telah memperkenalkan Teknologi

GENKiMO melalui penganjuran Seminar Teknologi dan

Demonstrasi Penggunaannya pada 12 Julai 2013. Seramai

70 orang peserta telah menghadiri seminar ini yang

dirasmikan oleh YB Datuk Seri Panglima Hj. Yahya Hussin,

Menteri Pertanian dan Industri Makanan Sabah.

GENKiMOMikrorganisma Probiotik yang Sihat




Green Kit merupakan sistem penanaman dalam takung

yang boleh membekal air secara sendiri tanpa perlu

penyiraman yang kerap. Green Kit terdiri daripada dua

takungan yang terpisah iaitu takungan air (reservoir )

di bahagian bawah dan takung penanaman yang

mengandungi medium penanaman di bahagian atas.

Prinsip dan kaedah penanaman dengan Green Kit adalah

menyerupai penanaman di kawasan tanah semula jadi,iaitu air dari dalam tanah naik ke atas dengan tindakan

kapilari.

MARDI Sabah turut memperkenalkan teknologi ini

sempena Hari Bersama Pelanggan pada tahun 2013.

Penjana Teknologi En. Abd. Kahar Sandrang, Pengawai

Penyelidik Prinsipal MARDI turut hadir menyampaikan

maklumat mengenainya kepada peserta yang terlibat.

Green KitPertanian Bandar


Pemindahan Teknologi



Penerbitan buku ilmiah adalah antara media yang penting bagi perkongsian dan

pemindahan teknologi yang dijana daripada aktiviti penyelidikan MARDI.

Buku MARDI ini dijual di MARDI Sabah sejak 2005 dan telah mendapat sambutan yang

tinggi. Setakat ini, lebih kurang 300 judul pernah dijual di MARDI Sabah iaitu sebanyak 8,879

naskhah. Antara terbitan yang popular ialah Manual Teknologi Fertigasi Penanaman Cili,

Rockmelon & Tomato , Koleksi Bergambar Herba Malaysia dan Koleksi Spesies Landskap Edible,

Tanaman, Makanan, Herba & Hiasan.

Pemindahan Teknologi

Melalui Terbitan MARDI




Agromedia(13%)

Koleksi BukuPertanian (33%)

Manual & PanduanTeknologi MARDI

(51%)

Laporan Khas(3%)

Statistik PilihanBuku Terbitan MARDI

olehMasyarakat Sabah




MARDI dalam Media Sosial

Masyarakat tempatan boleh berkomunikasi dengan MARDI Kota Kinabalu

menerusi saluran media social.

facebook: www.facebook.com/MARDI.KK

twitter: www.twitter.com/MARDISabah





Keratan Akhbar



Poster Persidangan (78)

PenulisanPopular (89)

Penulisan SeparaPopular (21)

PenulisanSaintifik (7)

MARDI SabahSelain kerja perkhidmatan dan penyelidikan pertanian, MARDI

Sabah turut mengambil bahagian dalam beberapa acara dan

pertandingan kebangsaan seperti pertandingan Kumpulan Inovatif

dan Kreatif (KIK).

Pencapaian

Statistik Penulisanyang Diterbitkan

sejak 1995




• Memperkenalkan tanaman Betik Eksotika dan Nanas Josapine kepada petani di

Beaufort, Lahad Datu, Babgon sejak tahun 2000

• Telah berjaya melatih lebih 3000 orang peserta PPRT menerusi beberapa program

latihan seawal tahun 2002–2003

• Telah berjaya membangunkan 20 pusat pemprosesan makanan bertujuan

mengeluarkan produk daripada soya, beras, ikan, buah-buahan, kupang dan kuih

tradisional untuk pasaran tempatan

• Terlibat dalam membantu industri perikanan menembusi pasaran eksport hasil laut

sejuk beku melalui kursus HACCP dan sanitasi yang dijalankan dari masa ke masa

• Berjaya membimbing seramai 11,126 orang usahawan sejak 1996 sehinga kini

• Anugerah Gerai Pameran Terbaik Sempena Sambutan Ma’aL Hijrah Peringkat Negeri

Sabah 2011

• Anugerah Penganjuran Program MSM Paling Aktif Peringkat MARDI 2011

• Majlis Konvensyen Kumpulan Inovatif & Kreatif (KIK) Kali ke-3 Peringkat MARDI 2013:

(Johan: Kumpulan Sutera Bayu) (Naib Johan: Kumpulan Borneo Perkasa)

• KIK Taiwan Peringkat Antaranbangsa 2014, Anugerah Emas (Kump. IKRAM - Tn. Hj. Sadi

merupakan ahli)

• Regional Convention On Team Excellence 2014 : (Sutera Bayu - Anugerah Emas),

(Borneo Perkasa - Anugerah Emas)

• Konvensyen Kumpulan Inovatif dan Kreatif (KIK) 2014 Peringkat Kementerian

Pertanian Dan Industri Asas Tani (MOA) : (Kumpulan Sutera Bayu - Naib Johan),

(Borneo Perkasa - Tempat Ke-3), (Anugerah Fasilitator Terbaik)

• Konvensyen Team Excellence Peringkat Kebangsaan 2014 : (Sutera Bayu - Anugerah

Emas), (Borneo Perkasa - Anugerah Emas)

• Anugerah Peningkatan Hasil Stesen Tertinggi 2014 (Tempat ke-3)• Majlis Konvensyen Kumpulan Inovatif & Kreatif (KIK) Kali ke-3 Peringkat MARDI 2013:

(Johan: Kumpulan Sutera Bayu), (Naib Johan: Kumpulan Borneo Perkasa)

• Aktif dalam prosiding konferens sebagai pembentang poster, penerbitan dalam

majalah, penerbitan separa teknikal dan penulisan teknikal/berwasit




Nanas Josapine

Petani terlibat dengan penanaman padi

Rumpai Laut

Kursus usahawan PPRT





Peristiwa Penting



Majlis Perasmian Pejabat MARDI Sabah oleh

Tuan yang Terutama Datuk Seri Panglima Haji

Ahmadshah Abdullah S.P.D.K., P.G.D.K., A.S.D.K.,

K.M.N., J.P. pada 22 Februari 2003

Hari Bersama Pelanggan MARDI Sabah dirasmikan

oleh Datuk Haji Musbah Haji Jambi, Pembantu

Menteri, Kementerian Pertanian dan Industri

Makanan Sabah pada 21 Mac 2013.

Lawatan Timbalan Perdana Menteri Malaysia ke Gerai MARDI

Sabah Sempena Tamu Besar Tuaran Pada 30 Disember 2007




Rombongan ke Istana

Negeri Yang di-Pertua Tun

Datuk Seri Panglima Haji

Juhar Haji Mahiruddin

pada 21 April 2015

Lawatan Kerja YBhg. DatukHjh. Hasnah Bt. Hj. Salam (Ahli

Lembaga Pengelola MARDI) pada

28 September 2012




Lawatan Kerja Menteri Pertanian dan

Industri Makanan Sabah ke Test Bed

MARDI pada 05 Ogos 2008




Lawatan Kerja Ketua Pengarah MARDI

Dato’ Dr. Sharif Haron tahun 2013




Lawatan Pengarah UPEN Sabah

pada 24 Januari 2008

Lawatan Kerja YB Datuk Chua Tee Yong, Timbalan Menteri Pertanian & Industri

Asas Tani Malaysia Ke MARDI Sabah pada 13 Februari 2012.




Perasmian Makmal Analisis MARDI Kota Kinabalu oleh Timbalan

Ketua Menteri Sabah pada 1 September 2015


• Program Kemasyarakatan Ahli Kor Tani MOA (MARDI Sabah) 20

Disember 2013 Masjid Al-Mujahiddin Kg. Gudon, Sepanggar

• Lawatan Datuk Hasnah ke Premis Usahawan Bimbingan MARDI

(Sajiria Heera & Rumpai Laut Juni) 2013

Aktiviti CSR



(Sajiria, Heera & Rumpai Laut Juni) 2013• Demonstrasi Hasilan Mi Kuning (Kg. Pengalat Besar, Ranau) 2012

• Demonstrasi Pembuatan Mi Kuning (Kg. Merakau Ranau) 2013

• Demonstrasi Pembuatan Hasilan Ikan (Kg. Merakau Ranau) 2013

• Demonstrasi Hasilan Ikan & Sos (DPBS Sandakan) 2015

• Demonstrasi Hasilan Ikan & Sos (Parlimen Beluran) 2015

• Demonstrasi Hasilan Bakeri (DPBS Sandakan) 2015

• Demonstrasi Hasilan Ikan & Mi (DPBS Lahad Datu) 2015

• Ceramah Penanaman Cili 1 Azam (Keningau) 2012

• Demonstrasi Hasilan Ikan (PPK Tawau) 2012

• Amali Pembuatan Hasilan Pisang (Kerepek Pisang & Kerepek Ubi

Bersira) (Kg. Singgaron Ranau) 2014

• Demonstrasi Pembuatan Kordial & Jus Minuman Limau Kasturi (Demo

& Amali) Pusat Pemprosesan Limau Kasturi, KPD Sipitang 2014

• Rumah Terbuka Raya MARDI 2013

• Rumah Terbuka Raya MARDI 2014

• Demonstrasi Penanaman Rockmelon NBOS6 2015




Kelab Sukan, Kebajikan dan Rekreasi

MARDI Kota Kinabalu (KRMKK)

ditubuhkan sejak tahun 2007.




Sambutan Hari

Raya Aidilfitri

Sumbangan

Ramadan

Hari

keluarga

Sambutan

hari jadiPemberian hadiah perkahwinan

Aktiviti gotong-royong


Pelancaran Orkid Hibrid



Hibrid orkid pertama yang dikhaskan kepada

Tuan Yang Terutama Yang di-Pertua Sabah


Perreiraara Tun Dr. Juhar adalah kacukan intergenera

hibrid antara Aerides lawrenceae dan Vandachostylis

Five Friendships. Aerides lawrencea e ialah orkid liar yangmempunyai haruman yang unik manakala Vandachostylis

Pengenalan

cepat berbunga, berbunga tanpa musim dan bunga yang

tahan lama (sehingga sebulan).

Hibrid perreiraara ini telah didaftarkan dengan RoyalHorticultural Society, United Kingdom (nombor pendaftaran:



KelopakWarna : Putih keungguan diwarisi daripada

Arides lawrenceae

Saiz : Besar (±5 cm x ±5 cm) diwarisi daripada

Vandachostylis Five Friendships.

Bibir (Lips )Warna : Margenta

Bentuk : Hibrid daripada Arides lawrenceae dan

Vandachostylis Five Friendships.

mempunyai haruman yang unik manakala Vandachostylis

Five Friendship merupakan hibrid orkid-orkid daripada genera

Vanda & Rhynchostylis . Hasil hibrid perreiraara ini mempunyai

ciri-ciri yang istimewa seperti keharuman yang sederhana,

X =

Morfologi Bunga

Aerides lawrenceae Vandachostylis

Five Friendships

Horticultural Society , United Kingdom (nombor pendaftaran:

P25059) dengan nama Perreiraara Tun Dr Juhar pada 24 April

2015 dan dilancarkan pada 30 September 2015 di MARDI

Sabah.


Hibrid Perreiraara ini terpilih sebagai

cenderahati kepada Tuan Yang Terutama

Yang di-Pertua Negeri Sabah Tun Datuk SeriPanglima (Dr.) Haji Juhar Bin Datuk HajiTuan Yang Terutama Yang di

Kenapa Perreiraara



Mahiruddin sempena Hari Jadi Rasmi TYT

ke-62 berdasarkan ciri-ciri unik perreiraara

yang menggambarkan keperibadian dan

kepimpinan Tun. Genus Perreiraara adalah

hibrid tiga genera yang membawa maksud

seperti berikut:-

• Genus Aerides yang melambangkan

sifat-sifat tabah dan bersemangat tinggi;

• Genus Vanda . Perkataan Vanda berasal daripada bahasa Sanskrit yang

bermaksud indah dan pujian; dan

• Genus Rhynchostylis yang

menggambarkan sifat-sifat yang mudah

beradaptasi dengan persekitaran.

Manakala warna Perreiraara juga sesuai

dengan kedudukan Tun Dr Juhar yang

merupakan pemimpin tertinggi di Sabah.

Warna putih mewakili sifat yang melindungidan lambang keikhlasan sementara

warna margenta-ungu melambangakan

kekaguman dan kehormatan.

Tuan Yang Terutama Yang di-

Pertua Negeri Sabah Tun Datuk Seri

Panglima (Dr.) Haji Juhar Bin Datuk

Haji Mahiruddin




Sijil pengesahan pendaftaran hibrid orkid Perreiraara Tun Dr Juhar.

Pendaftaran RHS


Jasamu dikenang




Abdul Aziz bin Bakar 2002-2004

Abdul Rashid Bin Baba (Dr.) 2005-2007Abu Samah bin Osman 1997-2005

Nancy James 2003-kini

Nik Siti Mariani Bt W. Hamat 2006-2011Nolim @ Kanini Jalintan 2004-kini



Afni binti Ali 2011-kini

Ahmad Rusli Bin Ahmad 2002-2010

Aslinah @Lee Nyuk Fong Bt Mohd Rizal Lee 2006-2011

Asmawaty @ Siti Asmah Bt. Hj. Ahmad 2000-2003

Azlan bin Loso 2010-kini

Cornelis Poulus 2009-kini

Dusuki Bin Abdul Rahman 1997-kini

Eddie Edwin William 2009-kini

Effandy Bin Masalleh 2003-2009

Erwinda binti Jamlis 2014-kini

Evans Dian Balu 2012-kini

Fahmy bin Danil 2015-kini

Hadzme bin Hajan 2013-2014

Hamilah binti Hairan 2002-2006

Harizan bin Abd. Rahman 2010-kini

Helda Souki 2006-kini

Jackson Bin Bonior 2004-2011

Jamaluddin bin Jaya 2011-2012Jonina Tompin 2010-2012

Marjima binti Talib 1997-kini

Mat Arup bin Jusoh 1999-2012

Md Rasli Bin Hasan 2008-2012

Mohamad Azizi bin Berahim 2010-kini

Mohamed bin Haji Yaakob (Dato’) 2000-2005

Mohd Azmi Bin Nasip 2002-kini

Mohd Mohid Bin Hamzah 2007-2011

Mohd Nazip bin Amirkasan 2014-2015

Mohd Yunus Bin Majis 2002-kiniMohd. Azmal bin Mohd. Yasin 2011-kini

Mohd. Azree bin Abdul Majid 2012-kini

Mohd. Nor bin Seman 2002-2004

Mohd. Sapwan bin Abdul Razak 2012-kini

Noor Ainie Bt. Nurajim 2002-2003

Nor Amni bin Mohammad Shukri 2014-2015

Nor Majiya Bt Rasitin 2007-kini

Noranisah Binti Omong 2012-kini

Norhayati Bt Zaini 2007-kini

Nurhaziyah binti Abd. Jalil 2013-kini

Rina Binti Hj. Singkina 2011-kini

Robiah Bt Raskan 2002-2010

Rosaidah binti Hussin 2002-kini

Rosley B Jumat 2009-kini

Rosli Bin Mohed @ Ahmad 2003-kini

Rukine Same 2012-kini

Rusli Bin Radde 2009-kini

Rusyiduddin bin Latip 2013-kini

Ruzainu Bin Rostan 2007-kini

Sabturiah Bt Ibrahim 1997-kini

Sadi Sujang 2012-kini

Salahuddin bin Tambi 1995-2011Saleh Bin Asah 2004-kini

Sauhal Ahmad bin Now 2000-2010

Sharipa Bt Kanda 2004-kini

Sim Wei Chung 2011-kini

Syirazi bin Marzuki 2015-kini

Taufik bin Ibrahim 2013-kini

Wasli Bin Jaiman 2002-2012

Yahaya Bin Abd Hamid 2007-2010

Yusmizawati binti Mohd. Yusob 2000-2011

Zakiah Kadir 2010-2013Zulizah binti Md. Talip 2012-2014

Zulkeply B. Shamsudin 2006-2011


Masa Depan

Harapan & Cabaran



Pejabat MARDI di Sepanggar, Kota Kinabalu merupakan satu-satunya

pejabat MARDI yang beroperasi untuk seluruh masyarakat Sabah pada

masa kini. Tanah Sabah yang seluas 73,902km persegi merupakan satu

cabaran untuk MARDI memberi perkhidmatan yang menyeluruh kepada

masyarakat tempatan. MARDI Sabah berharap dan sedang berusaha

untuk mendapatkan lebih banyak kakitangan yang mempunyai

kompetensi dan kepakaran yang bersesuaian. MARDI Sabah memerlukansekurang-kurangnya 18 orang pegawai penyelidik dalam pelbagai

bidang untuk memastikan perancangan dan objektif yang disasarkan

melalui promosi dan pengkomersialan teknologi, perkhidmatan dan

penyelidikan dapat dijalankan dengan mantap.

Selaras dengan usaha kerajaan untuk meningkatkan pengeluaran

Industri Pertanian dan Asas Tani, MARDI Sabah telah menetapkan sasaran

untuk menjadi Pusat Kecemerlangan (CoE) menjelang 2018 bagi:-

a) R&D dalam bidang teknologi makanan,

b) Promosi dan pembangunan Teknologi,

c) Latihan dan Pembangunan Usahawan dan

d) Jalinan kerjasama BIMP-EAGA.

Pada masa ini, MARDI Sabah telah mengorak langkah awal ke arah CoE

dengan adanya kemudahan seperti test bed makanan, inkubator untuk

usahawan dan makmal berakreditasi MS ISO/IEC 17025. Kompleks Latihan

MARDI yang telah dicadang akan dilengkapi dengan hostel, kiosk dan

dewan latihan. Ini menunjukkan bahawa usaha dan gagasan MARDI

Sabah untuk mencapai CoE adalah di landasan yang benar.

Adalah menjadi harapan MARDI Sabah sebagai agensi persekutuan

untuk terus maju dan bekerjasama dengan MAFI, jabatan dan agensi

negeri dan persekutuan yang lain secara berpasukan dan spesifik bagi

memastikan pengeluaran makanan dan aktiviti ekonomi yang menjana

pendapatan negeri mampu ditingkatkan.

Masa Depan


Penghargaan



Anak itik terenang-renangAir pasang tenang-tenangan Budi sedikit bilakan hilang

Itu menjadi kenang-kenangan Setinggi-tinggi penghargaan dan ucapan terima kasih kepada

Dato’ Dr. Sharif Haron (Ketua Pengarah MARDI)

Ahli Jawatankuasa Induk (MARDI) Sambutan Dua Dekad MARDI Sabah

Ahli Jawatankuasa Induk (MARDI Sabah) Sambutan Dua Dekad MARDI Sabah

Pengarah Pusat Perancangan Strategik dan Pengurusan Inovasi

Pengarah Pusat Promosi dan Pembangunan Perniagaan

Pengarah Pusat Perkhidmatan Teknikal dan Makmal

Pengarah Pusat Pembangunan dan Pengurusan Harta

Pengarah Pusat Pengurusan Kewangan

Pengarah Pusat Komunikasi Korporat dan Kualiti

Pengarah Pusat Pengurusan Maklumat

Pengarah Pusat Penyelidikan Hortikultur

Pengarah Pusat Penyelidikan Padi dan Beras

Pengarah Pusat Penyelidikan Sains Ternakan

Pengarah Pusat Penyelidikan Sains dan Teknologi Makanan

Pengarah Bank Gen dan Biji benih

Pengarah dan Warga MARDI Sabah

yang sama-sama menyumbang tenaga gigih mereka dalam mendapatkan gambar,

maklumat, buah fikiran dan apa jua bentuk bantuan demi merealisasikan buku ini.

Terima kasih juga kepada kerajaan negeri Sabah dan semua Warga MARDI serta pihak

yang terlibat secara langsung atau tidak langsung atas kerjasama dan sokongan yang

padu bagi menjayakan penerbitan buku ini.

Penghargaan




Penerbit MARDI 2015

mardi sabah dua dekad

Documents