laporan tahunan 2015 -...
TRANSCRIPT
1
BAHAGIAN PERUBATAN TRADISIONAL DAN KOMPLEMENTARI
TRADITIONAL AND COMPLEMENTARY MEDICINE DIVISION
ANNUAL REPORT 2015
LAPORAN TAHUNAN
2
Bahagian Perubatan Tradisional dan Komplementari (BPTK)
Laporan Tahunan 2015
Kandungan
1.0 Perutusan Pengarah
2.0 Falsafah organisasi
3.0 Piagam pelanggan dan objektif kualiti
4.0 Pencapaian utama BPTK
4.1 Persediaan ke arah penguatkuasaan Akta PT&K 2013
4.2 Pendaftaran pengamal
4.3 Garis panduan PT&K
4.4 Pembangunan standard dan kualiti
4.5 Aktiviti inspektorat dan penguatkuasaan
4.6 Perkhidmatan PT&K di fasiliti kesihatan kerajaan dan kesihatan primer
4.7 Pembangunan modal insan
4.8 Pengurusan kewangan
4.9 Pengurusan aduan
4.10 Aktiviti penyelidikan dan pembangunan
4.11 Promosi dan pendidikan pengguna
4.12 Jalinan kerjasama
5.0 Aktiviti-aktiviti tambah nilai
6.0 Sidang editor
3
1.0 Perutusan Pengarah
Salam sejahtera dan Salam 1 Malaysia,
Sebagai peneraju kepada pengwujudan perkhidmatan Perubatan Tradisional & Komplementari (PT&K)
di fasiliti kesihatan kerajaan serta agensi yang dipertanggungjawabkan untuk menyelia perkara
berkaitan amalan dan pengamal PT&K, Bahagian Perubatan Tradisional dan Komplementari (BPTK)
terus mengambil langkah proaktif dan sentiasa komited dalam merealisasikan visi dan misi
Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) untuk meningkatkan kesihatan serta kesejahteraan seluruh
rakyat Malaysia.
Pada tahun 2015, Bahagian ini telah berjaya melaksanakan perkhidmatan penjagaan tradisional
postnatal di peringkat kesihatan primer di Klinik Kesihatan Meranti, Kelantan. Ini selari dengan aspirasi
KKM untuk mengurangkan kesesakan di fasiliti kesihatan kerajaan dan sekaligus membawa penjagaan
kesihatan terus kepada rakyat. Kami juga telah berjaya menghasilkan sebanyak 11 penerbitan
berkaitan PT&K termasuk garispanduan perkhidmatan terbaru yang ditawarkan iaitu Terapi Basti
Luaran, sejenis perubatan tradisional India. Perkhidmatan baru ini ditawarkan dengan menggunakan
tenaga kepakaran dan sumber sedia ada serta tidak melibatkan kos tambahan kepada kerajaan.
Di samping itu, dalam usaha ke arah penguatkuasaan Akta PT&K, BPTK juga telah membangunkan
modul peningkatan kompetensi untuk perubatan tradisional Cina. Program ini bakal menjadi kriteria
pendaftaran pengamal di bawah Akta, terutamanya bagi pengamal tanpa latihan formal yang
memenuhi kriteria pendaftaran yang ditentukan. Dengan sokongan pihak atasan KKM, satu program
perintis untuk meneliti kebolehlaksanaan modul tersebut telah dimulakan pada September 2015. Pada
tahun hadapan, kami akan membangunkan modul yang berkaitan untuk perubatan tradisional Melayu
dan India. BPTK juga telah membangunkan modul latihan residensi untuk graduan dalam bidang
homeopati, kiropraktik dan perubatan tradisional Cina untuk menepati keperluan Akta.
Peningkatan kesedaran berkaitan Akta PT&K di kalangan pengamal juga telah menjadi fokus BPTK
untuk tahun 2015 dengan sesi taklimat dan jerayawara yang diadakan di seluruh pelusuk negara.
BPTK juga mengutamakan akreditasi untuk program pengajian PT&K oleh agensi berkaitan dan telah
menjalankan tugas sebagai ahli panel penilai di bawah Agensi Kelayakan Malaysia serta Jabatan
Pembangunan Kemahiran, Kementerian Sumber Manusia untuk memastikan tahap pendidikan
mematuhi spesifikasi yang ditetapkan.
Akhir kata, sekalung penghargaan saya panjangkan kepada Ketua Pengarah Kesihatan, YBhg. Datuk
Dr. Noor Hisham Bin Abdullah serta Timbalan Ketua Pengarah Kesihatan (Perubatan), Datuk Dr.
Jeyaindran Tan Sri Sinnadurai atas sokongan padu serta komitmen untuk menjayakan usaha kami di
BPTK. Saya juga menhargai semua warga BPTK yang telah berganding bahu dan bekerjasama
bersama saya selama ini dalam melaksanakan tugasan harian serta mencapai sasaran yang
ditetapkan. Diharapkan usaha murni ini akan berterusan di tahun-tahun yang akan datang.
DR. GOH CHENG SOON
Pengarah BPTK
4
2.0 Falsafah organisasi
Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) mengenalpasti kepentingan kesihatan bagi mengekalkan
pembangunan ekonomi dan sosial serta membasmi kemiskinan. PT&K memainkan peranan yang
penting dalam kesihatan, kesejahteraan dan perlindungan kesihatan universal (UHC). Oleh itu, WHO
mencadangkan negara-negara anggota untuk:
(i) membina asas pengetahuan untuk pengurusan PT&K melalui dasar kebangsaan yang
bersesuaian;
(ii) mengukuhkan jaminan kualiti, keselamatan, penggunaan yang sesuai dan keberkesanan
PT&K melalui kawalan produk, amalan dan pengamal; dan
(iii) menggalakkan UHC dengan mengintegrasikan perkhidmatan PT&K ke dalam penyampaian
perkhidmatan kesihatan dan penjagaan kesihatan diri.
Malaysia, sebagai sebuah anggota rantau pasifik barat WHO, telah mengambil inisiatif untuk
menubuhkan BPTK pada tahun 2004 dengan visi dan misi berikut.
Visi
BPTK beriltizam menjadi pusat kecemerlangan PT&K.
Misi
BPTK akan memastikan PT&K adalah selamat dan berkualiti demi kesejahteraan rakyat.
Amalan PT&K kini bergerak ke arah profesionalisme dengan penwartaan Akta PT&K pada tahun 2013.
5
3.0 Piagam pelanggan dan objektif kualiti
Piagam pelanggan
Bahagian Perubatan Tradisional dan Komplementari bertekad, komited dan sentiasa berusaha untuk
memberi perkhidmatan yang cemerlang kepada setiap pelanggan dengan:
i. Menguruskan bayaran bekalan dan perkhidmatan dalam tempoh 14 hari dari tarikh invois
lengkap diterima;
ii. Memastikan keperluan 7 hari latihan untuk semua anggota dalam BPTK akan dipenuhi setiap
tahun;
iii. Mengeluarkan surat sokongan kepada pengamal PT&K warga asing dalam masa 14 hari dari
tarikh permohanan lengkap diterima.
Objektif kualiti
i. Sekurang-kurangnya 80% maklum balas memuaskan diperolehi dari kajian persepsi peserta
bagi penyampaian ceramah dari anggota BPTK;
ii. Sekurang-kurangnya 80% maklum balas memuaskan diperolehi dari analisa kaji selidik peserta
pameran;
iii. Unit PT&K di fasiliti kerajaan (zon tengah) dipantau 2 kali setahun;
iv. Memastikan anggota BPTK mengikuti latihan sekurang-kurangnya 7 hari setahun;
v. Menguruskan bayaran bekalan dan perkhidmatan dalam tempoh 14 hari dari tarikh invois
lengkap diterima.
vi. Pengeluaran surat sokongan untuk pengamal PT&K warga asing dalam tempoh 14 hari.
6
4.0 Pencapaian utama BPTK
4.1 Persediaan ke arah penguatkuasaan Akta PT&K 2013
7
4.2 Pendaftaran pengamal perubatan tradisional dan Komplementari
4.2.1 Pengamal PT&K tempatan
Unit Pendaftaran Pengamal PT&K Tempatan, Cawangan Amalan dan Pendaftaran (A&P), BPTK
berfungsi untuk menjalankan aktiviti pendaftaran pengamal PT&K tempatan. Pendaftaran secara
sukarela atas talian melalui sistem ePengamal dimulakan pada November 2008 untuk tujuan
pengumpulan data pengamal-pengamal PT&K tempatan di Malaysia dan diberhentikan secara
sementara mulai 1 Jun 2015 untuk kerja-kerja penaiktarafan.
Pihak KKM telah mengenalpasti lapan Badan Pengamal untuk membantu dalam urusan swa-kawal
(self-regulation) pengamal PT&K mengikut bidang amalan masing-masing. Oleh itu, pengamal-
pengamal PT&K tempatan sedia ada adalah disarankan untuk menyertai Badan Pengamal yang
dilantik oleh KKM sebelum Akta PT&K dikuatkuasakan.
Apabila Akta PT&K dikuatkuasakan kelak, semua pengamal PT&K yang ingin mengamal dalam bidang
amalan yang diiktiraf adalah diwajibkan untuk berdaftar dengan Majlis PT&K yang akan ditubuhkan
nanti.
Rajah 1.0 menunjukkan jumlah seramai 13,846 orang pengamal PT&K Tempatan yang berdaftar
secara sukarela dalam pangkalan data ePengamal BPTK.
Rajah 1.0 Jumlah Pengamal PT&K Tempatan Yang Berdaftar Secara Sukarela dengan
Sistem ePengamal Mengikut Jenis Bidang Amalan (1 November 2008 sehingga 31
Mei 2015)
2,401; 17%
8,408; 61%
58; 0%
2,159; 16%
334; 2% 486; 4%
Perubatan Tradisional Melayu
Perubatan Tradisional Cina
Perubatan Tradisional India
Terapi Komplementari
Homeopati
Pengubatan Islam
8
4.2.2 Pengamal PT&K warga asing
Sebanyak 75 orang pengamal PT&K warga asing berjaya memohon surat sokongan pada tahun 2015
untuk mengamal di Malaysia.
Rajah 2.0 Bilangan Permohonan Surat Sokongan Yang Diluluskan Antara Tahun 2007-2015
Secara umumnya, Rajah 2.0 menunjukkan tren menurun bagi bilangan permohonan surat sokongan
yang diluluskan oleh BPTK. Ini mungkin disebabkan oleh penambaikan yang berterusan ke atas Garis
Panduan Permohonan Pengamal PT&K Warga Asing yang memastikan hanya pengamal PT&K yang
berkelayakan dan diiktiraf boleh memohon untuk mengamal di Malaysia. Pada tahun 2009, berlakunya
penurunan ketara akibat pembekuan sub sektor urut dan refleksologi oleh Kementerian Dalam Negeri
yang menyumbang kepada sebahagian besar daripada pemohonan yang diterima oleh BPTK.
175
232
122111
98
79
116
6375
0
50
100
150
200
250
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Bila
ng
an
Pe
mo
ho
nan
Tahun
Bilangan Permohonan Surat Sokongan Yang Diluluskan pada 2007-2015
9
Sejumlah 81 permohonan surat sokongan bagi pengamal PT&K warga asing telah diproses pada tahun
2015. Didapati 58% (n=47) permohonan yang diterima pada tahun 2015 adalah permohonan lanjutan.
Rajah 3.0 Status Permohonan Surat Sokongan Berdasarkan Jenis Permohonan yang
Diterima pada tahun 2015
Baru Lanjutan Rayuan
Sokong 27 47 1
Tidak Sokong 4 0 2
0
10
20
30
40
50
Bila
nga
n p
em
oh
on
an
Jenis Permohonan
Status Permohonan Berdasarkan Jenis Permohonan Surat Sokongan pada Tahun 2015
10
Daripada Rajah 4.0, didapati sebanyak 50% (n=2) permohonan surat sokongan tidak diluluskan kerana
pemohon gagal mengemukakan sijil amalan dari negara asal sebelum ini. Sijil amalan adalah penting
bagi memastikan pemohon tersebut telah mendapat kelayakan yang diiktiraf sebelum dibenarkan untuk
mengamal di Malaysia.
Piagam pelanggan untuk Unit Pendaftaran Pengamal PT&K Warga Asing adalah sekurang-kurangnya
95% surat sokongan dikeluarkan dalam 14 hari dari tarikh dokumen lengkap diterima. Bagi tahun 2015,
pencapaian piagam pelanggan untuk unit ini adalah memuaskan, iaitu 97.4% surat sokongan telah
dikeluarkan dalam tempoh 14 hari.
Rajah 4.0 Sebab-sebab Permohonan Surat Sokongan bagi Pengamal PT&K Warga Asing
Tidak Diluluskan, 2015
1
2
1
0
1
2
3
Pengalaman bekerja Tiada sijil amalan Pengalaman bekerja & Sijil amalan
Bila
ngan P
erm
ohonan
Sebab-sebab Permohonan Tidak Diluluskan untuk Surat Sokongan
Sebab-sebab Permohonan Surat Sokongan Tidak Diluluskan pada Tahun 2015
11
Pengamal PT&K warga asing daripada bidang perubatan tradisional Cina yang terdiri daripada Chinese
Physician, Acupuncturist, TCM Herbalist dan Tuinalogist mencatatkan peratusan yang tertinggi iaitu
sebanyak 59% (n=44) daripada jumlah pengamal yang disokong pada tahun 2015. Bidang amalan
yang mencatatkan peratusan yang kedua tertinggi adalah perubatan tradisional India iaitu 32% (n=24)
yang terdiri daripada Ayurvedic Physician dan Ayurvedic Therapist.
Rajah 5.0 Bilangan Permohonan Surat Sokongan Pengamal PT&K Warga Asing yang
Diluluskan Mengikut Jawatan yang Dipohon
36
6
3
9
15
1
1
1
1
1
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Chinese Physician
Acupuncturist
Chiropractor
Ayurvedic Physician
Ayurvedic Therapist
Homeopath
TCM Herbalist
Tuinalogist
Myotherapist
Yoga Instructor
Bilangan permohonan yang diluluskan untuk surat sokongan
Jen
is jaw
ata
n
Bilangan Permohonan Surat Sokongan Pengamal PT&K Warga Asing yang Diluluskan Mengikut Jawatan yang Dipohon pada Tahun 2015
12
4.3 Garis panduan PT&K
4.3.1 Pembangunan garis panduan perubatan tradisional dan Komplementari
13
Rajah 6.0 Garis Panduan Perubatan Tradisional dan Komplementari Terbitan BPTK dari
Tahun 2007-2014
2007
GP Akupuntur
2009
GP Akupuntur (Semakan)
GP Urut Melayu (Semakan)
PG on Malay Massage
SOP for T&CM Unit
GP Penjagaan Postnatal
GP Terapi Herba
2010
GPA Urut Melayu
GPA Akupuntur
2011
Garispanduan Pengubatan Islam
GP Bekam
GPA Refleksologi
GP Shirodhara
2012
GP Kiropraktik
2013
Garis Panduan Amalan Baik Urut Melayu (Versi
Terjemahan)
Garis Panduan Amalan Baik Refleksologi (Versi
Terjemahan)
Garis Panduan Amalan:
Bekam (Versi
Terjemahan)
2014
Garis Panduan Pemindahan Teknologi oleh Pengamal PT&K
Warga Asing
GP: Garis Panduan
GPA: Garis Panduan Amalan
GP Urut Melayu
14
4.3.2 Garis panduan dan penerbitan berkenaan perubatan tradisional dan komplementari pada
tahun 2015
Bahagian Perubatan Tradisional dan Komplementari berbangga bahawa sepanjang tahun 2015,
sebanyak 11 garis panduan/ manual telah berjaya diterbitkan, iaitu:
No Nama Kumpulan Sasaran
Tujuan Gambar
1 Garis Panduan Perkhidmatan Perubatan Tradisional & Komplementari di Peringkat Penjagaan Kesihatan Primer
Penyelaras perkhidmatan PT&K di peringkat kebangsaan, negeri, daerah dan juga klinik
Mengintegrasi PT&K di peringkat penjagaan kesihatan primer dengan memperkenalkan amalan yang berkonsepkan kesejahteraan dan terapeutik.
2 Manual Penjagaan Postnatal Bagi Penggunaan Pengamal Tradisional Postnatal
Pengamal-pengamal tradisional postnatal di Malaysia
Sebagai panduan kepada pengamal tradisional Postnatal yang menawarkan perkhidmatan rawatan penjagaan ibu selepas bersalin.
3 Traditional and
Complementary Medicine Practice Guidelines on External Basti Therapy
Pengamal-pengamal yang bertugas di Unit PT&K, hospital kerajaan
Untuk memastikan perkhidmatan PT&K Kati Basti, Greeva Bastid an Janu Basti yang diberi di hospital kerajaan adalah selamat, berkualiti dan seragam.
15
4 Garispanduan Penubuhan Unit Perubatan Tradisional dan Komplementari
Fasiliti kesihatan kerajaan
Sebagai rujukan berkenaan keperluan infrastruktur, peralatan, sumber manusia dan sebagainya untuk menubuhkan unit PT&K di fasiliti kesihatan kerajaan berdasarkan jenis perkhidmatan PT&K yang akan diperkenalkan.
5 Deskripsi dan Konsep Amalan Perubatan Tradisional & Komplementari (Dwibahasa)
Kementerian Kesihatan Malaysia
Merangkumi keterangan berkenaan istilah yang sering digunakan dalam perubatan tradisional, bidang amalan dan konsep amalan tersebut.
6. Kompilasi Petua
Tradisional Melayu Herba dan Tumbuhan Ubatan
Pengamal PT&K dan masyarakat umum
Sebagai rujukan berkenaan jenis-jenis herba dan tumbuhan ubatan yang digunakan oleh pengamal Perubatan Tradisional Melayu (PTM) serta cara penyediaan dan penggunaan yang diamalkan.
7. Standard Operating Procedure (SOP) bagi Pengendalian Aduan
Pegawai pengendali aduan
Menerangkan tatacara pengendalian aduan ke atas pengamal dan perkhidmatan tradisional & komplementari
16
8. SOP bagi Risikan dan Intipan
Pegawai risikan
Menerangkan gerak kerja bagi mendapatkan maklumat awal dan menentukan kesahihan maklumat/aduan yang diterima sebelum siasatan lanjut atau serbuan diputuskan.
9. SOP bagi Pendakwaan Pegawai
pendakwa Menerangkan tatacara pendakwaan dalam menyempurnakan tindakan perundangan
10. SOP bagi Siasatan Pegawai
Penyiasat Menerangkan tatacara menjalankan penyiasatan bagi melaksanakan tindakan perundangan
11. SOP bagi Serbuan Pegawai yang
terlibat Menerangkan cara melakukan operasi serbuan ke atas sasaran yang disyaki
17
4.4 Pembangunan standard dan kualiti
4.4.1 Semakan semula Standard Kemahiran Pekerjaan Kebangsaan (SKPK) Panchakarma
SKPK Panchakarma telah dibangunkan pada tahun 2011 dan disemak semula pada tahun 2014 dan
2015 melalui bengkel bersiri yang diadakan oleh Jabatan Pembangunan Kemahiran (JPK),
Kementerian Sumber Manusia.
Pelbagai pihak berkepentingan telah mengambil bahagian dalam semakan semula ini iaitu BPTK,
badan pengamal dan pengamal Ayurveda. Dr Gopesh Mangal, seorang pakar dalam Ayurveda yang
dideputasi dari kerajaan India turut dijemput sebagai salah satu panel pakar.
SKPK Panchakarma yang telah disemak dijangka untuk mendapatkan kelulusan daripada Majlis
Pembangunan Kemahiran Kebangsaan pada tahun 2016.
4.4.2 Akreditasi program perubatan tradisional dan Komplementari
Agensi Kelayakan Malaysia merupakan satu badan tunggal yang menyelia dan menyelaras jaminan
kualiti dan akreditasi pendidikan tinggi di Malaysia. Pada tahun 2015, BPTK telah menerima sejumlah 5
permohonan penilaian program perubatan tradisional dan komplementari (akreditasi penuh dan
sementara) daripada Agensi Kelayakan Malaysia. BPTK merupakan salah satu panel penilai dan
memainkan peranan dalam memastikan sukatan pelajaran bersesuaian dari segi regulatori.
4.4.3 Pembangunan modul peningkatan kompetensi perubatan tradisional
Usaha pembangunan modul peningkatan kompetensi perubatan tradisional telah bermula sejak tahun
2013. Selepas Akta PT&K berkuatkuasa, modul ini akan dicadangkan sebagai salah satu kriteria
pendaftaran semasa tempoh peralihan bagi pengamal perubatan tradisional yang sedia ada.
Pembangunan modul peningkatan kompetensi dimulakan dengan perubatan tradisional Cina (PTC). Ia
telah melibatkan 3 badan pengamal dan 6 institusi pengajian tinggi yang menawarkan program PTC in
Malaysia dan BPTK selaku penyelaras. Draf modul PTC yang dilengkapkan pada awal tahun 2015
telah dibentangkan dalam mesyuarat badan pengamal PT&K dan seterusnya dalam mesyuarat
jawatankuasa tetap PT&K pada Mac 2015. Dengan persetujuan pihak berkepentingan dan pihak
atasan Kementerian Kesihatan Malaysia, satu projek perintis telah dilaksanakan pada 19 September
2015 – 12 Mac 2016 untuk mengkaji kesesuaian dan kebolehlaksanaan modul tersebut. Pada 16
November 2015, satu majlis diadakan di Hospital Rehabilitasi Cheras untuk menyampaikan sijil
penghargaan kepada pihak berkepentingan yang terlibat manakala sijil kehadiran dianugerahkan
kepada para peserta yang memenuhi kriteria kehadiran dalam komponen bukan teknikal kursus
tersebut.
Secara kesimpulan, projek perintis modul peningkatan kompetensi PTC telah mendapat sambutan baik
daripada peserta. Perancangan pada tahun 2016 adalah untuk membangunkan modul peningkatan
kompetensi bagi perubatan tradisional Melayu dan perubatan tradisional India.
18
4.4.4 Latihan residensi untuk pengamal PT&K
Merujuk kepada Seksyen 22 (5) Akta Perubatan Tradisional dan Komplementari (PT&K) 2013,
seseorang pengamal berdaftar sementara hendaklah menjalani latihan selama tidak kurang daripada
satu tahun dengan mana-mana hospital atau institusi di Malaysia yang diluluskan oleh Maljis PT&K
untuk membolehkannya didaftarkan.
Persediaan untuk latihan residensi PT&K telah bermula sejak Mei 2013. Untuk peringkat permulaan,
fokus diberi kepada pembangunan latihan residensi bagi graduan PT&K bertahap ijazah sarjana muda.
Setelah draf modul dan buku log disediakan, pihak berkepentingan akan dijemput untuk memberi input
tambahan. Segala maklumat akan dikompilasikan untuk dipanjangkan kepada Majlis PT&K setelah ia
ditubuhkan.
Bengkel pembangunan modul latihan residensi PTC telah diadakan pada 9 Februari 2015 manakala
bengkel pembangunan modul latihan residensi homeopati diadakan pada 14 Mei 2015. Kedua-dua
bengkel melibatkan pihak berkepentingan yang berkaitan iaitu BPTK, badan pengamal dan institusi
pengajian tinggi yang menawarkan program tersebut. Perbincangan draf modul, cabaran dan
cadangan untuk penilaian, kriteria tenaga pengajar dan fasiliti telah diadakan.
Kesimpulannya, terdapat banyak cabaran yang dihadapi dalam pembangunan modul latihan residensi
terutamanya dari segi fasiliti untuk latihan. Perancangan tahun 2016 adalah untuk membuat tinjauan
dan mengenalpasti fasiliti yang bersesuaian untuk latihan residensi PTC, kiropraktik dan homeopati.
19
4.5 Aktiviti inspektorat and penguatkuasaan
4.5.1 Lawatan premis PT&K dan lawatan pendidikan pengamal PT&K
Pada tahun 2012 hingga 2014, aktiviti lawatan premis PT&K telah dilakukan bagi tujuan mengumpul
maklumat mengenai taburan premis PT&K di Malaysia (Rajah 7.0).
Pada tahun 2015, sebagai persediaan ke arah penguatkuasaan Akta PT&K 2013 (Akta 756), BPTK
memulakan lawatan pendidikan pengamal PT&K kepada pengamal PT&K yang berdaftar secara
sukarela dengan Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) bermula pada 8 Februari 2014 hingga 31
Disember 2014 untuk mengetahui sejauh mana tahap kesedaran pengamal PT&K terhadap kewujudan
Akta PT&K 2013 selepas setahun Akta PT&K 2013 diwartakan iaitu pada 8 Februari 2013 serta
mengumpulkan data-data asas yang lain bagi tujuan penguatkuasaan Akta PT&K 2013 kelak (Rajah
8.0).
Rajah 7.0 Jumlah lawatan premis PT&K, 2012-2014
924 932
824
600
800
1000
2012 2013 2014
Ju
mla
h law
ata
n p
rem
is P
T&
K
Tahun
Jumlah Lawatan Premis PT&K, 2012-2014
20
Rajah 8.0 Jumlah lawatan pendidikan pengamal PT&K, 2015
Daripada Rajah 9.0, didapati bahawa premis Perubatan Tradisional Cina ialah premis yang paling
kerap dilawati pada tahun 2012 hingga 2014, iaitu 60.6%. Pada tahun 2015, bilangan pengamal PT&K
yang paling kerap dilawati ialah pengamal Perubatan Komplementari, iaitu 34.9% (Rajah 10.0)
Rajah 9.0 Pecahan premis yang dilawati mengikut bidang amalan, 2012-2014
261
0
100
200
300
2015
Ju
mla
h law
ata
n
Tahun
Jumlah Lawatan Pendidikan Pengamal PT&K, 2015
60.60%
1.30%
6.80%
1%
26.70%
3.60%
Pecahan Bidang Amalan Bagi Premis PT&K yang Dilawati,2012-2014
Perubatan Tradisional Cina
Perubatan Tradisional India
Perubatan Tradisional Melayu
Pengubatan Islam
Komplementari
Homeopathi
21
Rajah 10.0 Pecahan lawatan pendidikan pengamal PT&K mengikut bidang amalan, 2015
17.20%
30.70%
1.90%
1.10%
2.30%
34.90%
0.40%6.10%
0.40%
1.90% 0.80%0.40% 0.80% 0.80%
0.40%
Pecahan Bidang Amalan Bagi Pengamal PT&K yang Dilawati, 2015
Perubatan Tradisional Cina (PTC) Perubatan Tradisional Melayu (PTM)
Perubatan Tradisional India (PTI) Homeopati
Pengubatan Islam (PI) Komplementari (K)
Lain-lain PTM +PI
PTC +PTM+ K PTM + K
PTM +PI + K PTC+ PTI
PTC+K PTC+PTM
K+ Lain-lain
22
4.5.2 Aktiviti-aktiviti lain yang dijalankan
Bengkel Pembangunan Standard Operating Procedure (SOP) Penguatkuasaan
Tarikh : 6-9 Mac 2015
Tempat : Institut Latihan Islam Malaysia, Bangi
Bilangan Peserta : 31 orang
Bengkel Pembangunan SOP telah diadakan sebagai persediaan ke arah penguatkuasaan Akta
Perubatan Tradisional dan Komplementari (PT&K). Bengkel ini melibatkan kakitangan Cawangan
Inspektorat dan Penguatkuasaan (I&P) dari Bahagian Perubatan Tradisional dan Komplementari dan
juga kakitangan daripada pejabat Cawangan PT&K. Bengkel telah diberikan oleh Tuan Harith Sham di
mana beliau telah memberikan panduan tentang pembangunan SOP bagi memenuhi keperluan Akta
PT&K. Sejumlah 5 SOP telah berjaya dibangunkan dan dilengkapkan sepanjang bengkel tersebut
termasuk SOP Pengendalian Aduan, SOP Risikan dan Intipan, SOP Pendakwaan, SOP Siasatan dan
SOP Serbuan.
Kursus Pemantapan Penguatkuasaan Siri 1 – Asas Siasatan
Tarikh : 19-20 November 2015
Tempat : Pusat Pembelajaran KWSP, Kajang
Bilangan Peserta : 21 orang
Bengkel tersebut telah disampaikan oleh penceramah daripada Polis DiRaja Malaysia iaitu Deputy
Superintendent of Police (DSP), Dr. Vasu Appu. Objektif kursus ini adalah untuk memberikan
pendedahan dan penjelasan berkenaan proses penyiasatan yang lengkap sebagai persediaan ke arah
penguatkuasaan Akta PT&K.
23
4.6 Perkhidmatan PT&K di fasiliti kesihatan kerajaan dan kesihatan primer
Sehingga Disember 2015, perkhidmatan PT&K di fasiliti kesihatan kerajaan telah diperluaskan dengan
penubuhan unit PT&K di 14 buah hospital kerajaan terpilih, 1 unit PT&K di Pusat Bersalin Berisiko
Rendah 1 Malaysia, Majlis Agama Islam Wilayah Persekutuan (PBBR1M MAIWP) Putrajaya dan
perkhidmatan PT&K di peringkat penjagaan kesihatan primer, iaitu di Klinik Kesihatan Masai, Johor dan
Klinik Kesihatan Meranti, Kelantan.
24
Rajah 11.0 Senarai Unit PT&K di fasiliti kesihatan kerajaan mengikut modaliti yang ditawarkan
Akupunktur
Hospital Sultanah Bahiyah
Hospital Sultan Ismail
Hospital Raja Perempuan Zainab IIHospital Duchess Of
KentHospital Sultanah Nur
Zahirah
Hospital Kepala Batas
Hospital Putrajaya
Hospital Sultanah Hajah Kalsom
Hospital Umum Sarawak
Hospital Port Dickson
Hospital Rehabilitasi Cheras
Institut Kanser Negara
Hospital Wanita dan Kanak-Kanak Sabah
Hospital Jasin
Urutan Tradisional
Hospital Sultanah Bahiyah
Hospital Sultan Ismail
Hospital Raja Perempuan Zainab II
Hospital Duchess Of Kent
Hospital Sultanah Nur Zahirah
Hospital Kepala Batas
Hospital Putrajaya
Hospital Sultanah Hajah Kalsom
Hospital Umum Sarawak
Hospital Port Dickson
Hospital Rehabilitasi Cheras
Hospital Wanita dan Kanak-Kanak Sabah
Hospital Jasin
Terapi Herba Sebagai Rawatan
Sampingan Kepada Pesakit
Kanser
Hospital Sultan Ismail
Hospital Kepala Batas
Institut Kanser Negara
Hospital Wanita dan Kanak-kanak Sabah
Penjagaan Tradisional Postnatal
Hospital Kepala Batas
Hospital Sultanah Bahiyah
Hospital Sultan Ismail
Hospital Raja Perempuan Zainab II
Hospital Putrajaya
Hospital Duchess Of Kent
Hospital Sultanah Nur Zahirah
Pusat Bersalin Berisiko Rendah MAIWP
Hospital Umum Sarawak
Hospital Jasin
Shirodhara
Hospital Port Dickson
Hospital Rehabilitasi Cheras
Terapi Basti Luaran
Hospital Port Dickson
Hospital Rehabilitasi Cheras
Perkhidmatan PT&K di Peringkat
Penjagaan Kesihatan Primer
(Penjagaan Tradisional Postnatal)
Klinik Kesihatan Masai, Johor
Klinik Kesihatan Meranti, Kelantan
25
Selain itu, terdapat beberapa perkhidmatan PT&K yang mula diperkenalkan di unit PT&K sedia ada
pada tahun 2015. Perkhidmatan PT&K Terapi Herba Sebagai Rawatan Sampingan Kepada Pesakit
Kanser mula diperkenalkan di unit PT&K Hospital Wanita dan Kanak-kanak Sabah (HWKKS) pada 10
Jun 2015, melalui deputasi Pakar Perubatan Tradisional Cina dalam bidang Herba Onkologi daripada
Republik Rakyat China. Perkhidmatan PT&K Penjagaan Tradisional Postnatal mula diperkenalkan di
Hospital Kepala Batas pada 15 Julai 2015.
Perkhidmatan PT&K Terapi Basti Luaran pula mula ditawarkan di Hospital Rehabilitasi Cheras (HRC)
dan Hospital Port Dickson (HPD), masing-masing pada bulan November dan Disember 2015.
Pengenalan perkhidmatan PT&K Terapi Basti Luaran ini membolehkan perkhidmatan PT&K
diperluaskan tanpa melibatkan implikasi kewangan tambahan kepada Kerajaan. Perkhidmatan PT&K
ini diberikan oleh Pakar Perubatan Tradisional India dan Ahli Terapi Ayurveda yang ketika ini
dideputasi daripada Republik India.
Statistik Pesakit Yang Menerima Rawatan di Unit PT&K Fasiliti Kesihatan Kerajaan Mengikut
Modaliti
Jadual 1.0 Jumlah kes rawatan PT&K dari tahun 2011 hingga 2015
Modaliti / Tahun 2011 2012 2013 2014 2015
Urutan Tradisional 14,317 14,814 15,112 18,359 20,819
Akupunktur 17,458 19,348 24,766 29,722 34,584
Terapi Herba Sebagai Rawatan Sampingan Kepada Pesakit Kanser
2,446 2,364 2,713 3,457 5,790
Penjagaan Tradisional Postnatal
1,936 3,011 4,499 5,130 5,396
Shirodhara 46 480 - 1,084 2,305
Terapi Basti Luaran - - - - 239
Secara keseluruhannya saban tahun, semua modaliti telah menunjukkan peningkatan jumlah
kehadiran pesakit yang menerima rawatan di semua unit PT&K fasiliti kesihatan kerajaan.
Perkhidmatan PT&K Shirodhara telah menunjukkan peningkatan kehadiran pesakit yang amat
memberangsangkan dan tertinggi pada tahun 2015, berbanding pada tahun 2014 iaitu sebanyak 112%,
kemudian diikuti oleh Terapi Herba Sebagai Rawatan Sampingan Kepada Pesakit Kanser (67%),
Akupunktur (16%), Urutan Tradisional (13%) dan Penjagaan Tradisional Postnatal (5%).
Peningkatan kehadiran pesakit yang amat memberangsangkan bagi perkhidmatan PT&K Shirodhara
adalah hasil daripada usaha yang giat dijalankan oleh pihak Unit PT&K HRC dan HPD dalam
mempromosi dan memperkenalkan perkhidmatan PT&K di hospital masing-masing dan di fasiliti
kesihatan kerajaan yang berhampiran. Peningkatan kehadiran pesakit bagi perkhidmatan PT&K Terapi
Herba Sebagai Rawatan Sampingan Kepada Pesakit Kanser adalah kerana pengenalan perkhidmatan
ini di Unit PT&K HWKKS bermula pada Jun 2015.
26
Peningkatan kehadiran pesakit di semua unit PT&K fasiliti kesihatan kerajaan bagi semua modaliti
menunjukkan bahawa perkhidmatan PT&K semakin mendapat tempat dan diterima oleh rakyat
Malaysia. Selain itu, kesedaran dan kefahaman dikalangan pengamal perubatan moden berkenaan
kepentingan rawatan PT&K sebagai pelengkap kepada sistem penjagaan kesihatan kebangsaan sedia
ada turut menyumbang kepada peningkatan ini.
Syabas dan tahniah diucapkan kepada semua pihak, terutamanya semua unit PT&K di fasiliti kesihatan
kerajaan yang telah menggembleng tenaga dalam usaha untuk mempromosi dan menambahbaik
perkhidmatan PT&K di unit PT&K masing-masing. Semoga usaha berterusan ini akan dapat memacu
misi dan visi BPTK dalam memastikan perubatan tradisional dan komplementari adalah selamat dan
berkualiti demi kesejahteraan rakyat serta beriltizam menjadi pusat kecemerlangan PT&K.
27
4.7 Pembangunan modal insan
4.7.1 Latihan dalam perkhidmatan dalam negeri
Latihan dalam perkhidmatan dilaksanakan dengan tujuan untuk meningkatkan pengetahuan, kemahiran dan kompetensi anggota BPTK. Bagi tahun 2015, sebanyak 8 kursus telah dianjurkan oleh Bahagian ini mengikut Pelan Operasi Latihan bagi tahun 2015.
Jadual 2.0 Senarai Latihan Dalam Perkhidmatan Anjuran BPTK Tahun 2015
Bil Kursus/Bengkel Tarikh Tempat Objektif Bil. Peserta
1 Bengkel Pembangunan Standard Operating Procedure (SOP) Penguatkuasaan
6-9 Mac 2015
ILIM, Bangi Memberi pendedahan kepada peserta tentang pembangunan SOP yang selaras dengan ketetapan undang-undang Malaysia
16
2 Kursus Pengukuhan Kerja Berpasukan
29-31 Mei 2015
Gold Coast Morib Resort
Mengetahui tip motivasi terbaik untuk mencapai kejayaan organisasi
14
3 Kursus Protokol dan Etiket Sosial
7-8 Sep 2015
Bilik Mesyuarat Blok C, Jalan Cenderasari
Memberi kefahaman tentang amalan-amalan protokol yang terbaik dalam pelbagai situasi
34
4 Motivating My Staff is Hard Enough, Who Is Going To Motivate Me?
4-6 Jun 2015
Gold Coast Morib Resort
Untuk mengenalpasti tahap semangat ahli pasukan dan bagaimana untuk menggunakannya di tempat kerja
Untuk memahami gaya/ tingkah laku yang berbeza di antara ahli pasukan dan bagaimana untuk membentuk mereka menjadi agen penjanaan kerja berdedikasi
Untuk memadam pemikiran negatif antara ahli pasukan dan untuk menghasilkan tempat kerja yang produktif
27
5 Kursus Fotografi untuk Aktiviti Siasatan
14-15 Dis 2015
Bilik Mesyuarat 1, BPTK
Mendedahkan peserta kepada teknik pengendalian kamera secara teori dan amali untuk aktiviti siasatan
8
6 Kursus Kesedaran ISO 9001:2015 Beserta Pengenalan Kepada Pemikiran Berasaskan
30 Nov-1 Dis 2015
Bilik Mesyuarat 1, BPTK
Memperoleh pengetahuan dan maklumat mengenai sistem berkenaan.
Memperoleh daya pemikiran berasaskan risiko dan pengurusan risiko.
20
28
Risiko
7 Kursus Pemantapan Asas Penguatkuasaan Siri 1
19-20 Nov 2015
Pusat Pembelajaran KWSP, Kajang
Memberi pendedahan dan penjelasan kepada proses penyiasatan yang lengkap.
Menjalankan teknik temubual/ teknik menyoal yang efektif dalam proses soalsiasat.
Memberi pendedahan/kemahiran dalam penggunaan investigative tools.
Mengemukakan keterangan mengikut keperluan undang-undang yang merangkumi rakaman percakapan, fotografi, forensik dan sebagainya.
Memastikan peserta dapat menjalankan siasatan dengan keyakinan.
20
8 Bengkel Pemurnian Pengkalan Data & Standard Pengukuran Pematuhan Syariah (i-Syifa') Bagi Pengamal PT&K
16-18 Okt 2015
Pusat Belia Antarabangsa, Cheras
Memperkukuhkan borang saringan i-Syifa' yang akan digunapakai untuk pendaftaran dan pemantauan pengamal pengubatan Islam apabila Akta PT&K berkuatkuasa.
Memperkukuhkan pangkalan data yang akan dirujuk oleh panel penilai ketika saringan pendaftaran dan pemantauan pengamal pengubatan Islam.
35
Pada tahun 2015, semua anggota telah memenuhi keperluan latihan sebanyak 7 hari dalam setahun selaras dengan dasar pelaksanaan yang ditetapkan oleh Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA) Malaysia.
29
Peserta bersuka ria semasa aktiviti kursus team building
30
4.7.2 Aktiviti Continuous Professional Development (CPD)
9 sesi CPD telah dijalankan bagi memanfaatkan anggota BPTK. Sesi CPD yang telah dijalankan
termasuk sesi mengenai gaya hidup sihat, sikap bekerja, penggunaan PT&K dan tajuk yang berkaitan
dengan bulan Ramadan. Bagi menggalakkan penyertaan, sesi CPD tahun 2016 akan memberi
tumpuan kepada keperluan latihan dan bidang yang diminati di kalangan anggota BPTK.
Jadual 3.0 Aktiviti CPD Sepanjang Tahun 2015
Bil. Tarikh Tajuk Penceramah
1. 19-Jan-15 Healthy Lifestyle by Naturopathy and Yoga Encik Thamizharan
Kuppuswamy
2. 24-Mac-15 Malaysian Health Technology Assessment
System (MaHTAS)
Encik Syful Azlie
3. 27-Mei-15 Bongkar Penyelewangan di Kalangan
Pengamal Perubatan PT&K – Undang-
Undang Jenayah Sihir
Encik Mahyuddin Bin Ismail
4. 25-Jun-15 CPD Ramadan: Jom Terawih Ustaz Baharuddin Bin Idris
5. 2-Jul-15 CPD Ramadan: Kesan Dosa Dalam
Kehidupan
Ustazah Sakdiah Bt Mohd Nusi
6. 9-Jul-15 CPD Ramadan: Ibrah Nuzul Quran Dan
Rumah Tanga Dalam Ramadan
Ustaz Idzhar Bin Jumali
7. 15-Ogos-15 Acupunture In Disease Prevention Ma Wen
8. 30-Sep-15 Keseronokan Bekerja Puan Hajah Rahimah Bt Haji
Abdul Jalil
9. 13-Oct-15 Herbal Treatment & New Dispensing
System in the National Cancer Institute
Cik Wan Najbah Nik Nabil
31
4.7.3 Anugerah Perkhidmatan Cemerlang, Kementerian Kesihatan Malaysia Tahun 2014
Kecemerlangan Bahagian pada tahun 2014 adalah hasil usaha daripada anggotanya yang banyak memberi sumbangan. Berikut adalah 4 anggota yang telah menunjukkan usaha serta komitmen yang tinggi sepanjang perkhidmatan mereka di BPTK.
Majlis Anugerah Perkhidmatan Cemerlang (APC) tahun 2014 telah diadakan oleh Kementerian
Kesihatan Malaysia pada 31 Mac 2015 di Putrajaya dan disempurnakan oleh YB Datuk Seri Dr. S
Subramaniam.
Dr. Dyanan Puvanandran
Cawangan Dasar dan Perkembangan Cik Teh Li Yin
Cawangan Dasar dan Perkembangan
Dr. Farisah bt. Shaari
Cawangan Kajiselidik dan Pembangunan Puan Siti Noraisyah Bt. Adam
Administration and Finance Section
32
4.8 Pengurusan kewangan
Unit Kewangan, Cawangan Pentadbiran dan Kewangan di Bahagian ini adalah bertanggungjawab
untuk menguruskan semua perkara yang berkaitan dengan kewangan dan akaun selaras dengan
pekeliling dan peraturan perbendaharaan yang ditetapkan oleh Kementerian Kewangan Malaysia. Unit
tersebut memastikan peruntukan bajet daripada Bahagian Kewangan, Kementerian Kesihatan
Malaysia digunakan dengan cekap dan wajar supaya setiap aktiviti yang dirancang menepati
objektifnya.
Peruntukan dan Perbelanjaan
Pada tahun 2015, Bahagian ini telah menerima jumlah peruntukan operasi dan pembangunan
sebanyak RM 3,553,000.00. RM2,974,763.77 (87.63%) peruntukan daripada kategori bekalan
perkhidmatan telah digunakan untuk perkhidmatan pengurusan seperti pembayaran gaji pengamal
PT&K dan pembelian bekalan bagi unit PT&K, fasiliti kesihatan kerajaan.
Jadual 4.0 Ringkasan peruntukan dan perbelanjaan bagi tahun 2015
Jenis Peruntukan Kategori Peruntukan (RM)
Perbelanjaan (RM)
Peratusan Perbelanjaan/ Peruntukan
Belanja Mengurus Bekalan & perkhidmatan
3,394,500.00 3,281,098.71 97%
Aset 3,500.00 2,950.00 98%
ISO 5,000.00 3,200.00 64%
Pembangunan Latihan 150,000.00 134,337.84 90%
Prestasi Pembayaran Bil
Mengikut arahan perbendaharaan Kementerian Kewangan Malaysia, Bahagian ini memastikan supaya
semua bil dibayar dengan segera tidak lewat dari 14 hari dari tarikh ianya dierima dengan lengkap dan
sempurna. Pada tahun 2015, Bahagian ini telah menerima sebanyak 1057 bil, iaitu 20% tambahan
bilangan bil berbanding dengan tahun 2014 (882 bil) dan 99.9% bil telah berjaya disempurnakan dalam
tempoh masa kurang dari 14 hari seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 5.0. Namun demikian,
terdapat 1 bil yang diselesaikan melebihi 14 hari dengan sebab kesilapan pengisian tarikh terima inbois
dalam Sistem eSPKB.
Jadual 5.0 Ringkasan prestasi pembayaran bil bagi tahun 2015
Bilangan Hari Bilangan Bil Peratusan (%)
Kurang dari 7 hari 1051 99.43
8-14 hari 5 0.47
Lebih dari 14 hari 1 0.09
Jumlah 1057 100.00
33
Pungutan Hasil
Setiap permohonan pemprosesan pendaftaran pengamal PT&K warga asing adalah dicaj RM 200.00.
Jumlah kutipan hasil pada tahun 2015 adalah sebanyak RM 18,648.30 iaitu 4.9% kurang daripada
pungutan hasil pada tahun 2014 (Jadual 6.0). Penurunan ini mungkin disebabkan oleh
penambahbaikan Garis Panduan Permohonan Pendaftaran Pengamal PT&K Warga Asing. Tambahan
juga, pendaftaran perkhidmatan sub-sektor lain contohnya seperti urutan Thai, spa, refleksologi dan
lain-lain telah diambil alih oleh Kementerian Pelancongan Malaysia sejak tahun 2010.
Jadual 6.0 Jumlah kutipan hasil dari permohonan pemprosesan pendaftaran pengamal PT&K
warga asing, 2014 dan 2015
Jenis Pungutan Hasil Kod Hasil Jumlah
Tahun 2014 Tahun 2015
Bayaran Pemprosesan Pendaftaran Pengamal PT&K Warga Asing
72409 RM 19,600.00 RM 18,648.30
34
4.9 Pengurusan aduan
Cawangan Inspektorat dan Penguatkuasaan (I&P) bertanggungjawab ke atas aduan berkaitan
pengamal dan perkhidmatan PT&K di Malaysia daripada pelbagai sumber seperti orang awam, agensi
kerajaan dan bukan kerajaan serta badan-badan pengamal PT&K. Pada tahun 2015, sebanyak 69
aduan daripada pelbagai kategori telah diterima oleh BPTK dan 34 aduan oleh Pejabat Cawangan
Perubatan Tradisional dan Komplementari (CPTK). Terdapat peningkatan aduan sebanyak 2% dari
tahun sebelumnya berikutan aktiviti pameran yang berjaya mempromosikan saluran aduan di BPTK.
Kesalahan iklan merupakan kes aduan yang paling banyak diterima diikuti dengan kesalahan
penyelewengan/ salah laku. Medium penerimaan aduan adalah seperti melalui surat, faks, emel, laman
web, telefon serta secara bersemuka.
Jadual 7.0 Statistik Pengendalian Aduan Berkaitan PT&K
Tahun Jumlah Aduan Diterima Di BPTK
Jumlah Aduan Diterima Di CPTK
Jumlah
2015 69 34 103
Jadual 8.0 Statistik Aduan Mengikut Kesalahan Bagi Tahun 2015 bagi BPTK dan CPTK
Kesalahan Bilangan
Penyelewengan/ salah laku 28
Status Pendaftaran 14
Iklan 32
Produk Tidak Berdaftar 4
Lain-lain 25
Jumlah 103
35
4.10 Aktiviti penyelidikan dan pembangunan
Menilai Keberkesanan Rawatan Akupuntur Sebagai Rawatan Komplementari Kepada Rawatan Terapi Gantian (RTG) Menggunakan Metadon Di Lembah Klang, Malaysia Kolaborasi:
Jabatan Psikiatri & Kesihatan Mental, Hospital Kuala Lumpur (Penyelidik utama)
Institut Penyelidikan Klinikal, Hospital Kuala Lumpur
Bahagian Perubatan Tradisional & Komplementari Objektif am: Untuk menilai keberkesanan rawatan akupuntur sebagai rawatan komplementari kepada rawatan terapi gantian (RTG) menggunakan metadon bagi membolehkan seseorang penagih opioid itu bebas daripada dadah serta membantu pemulihan psikologi dan kualiti hidup. Lokasi fasiliti terlibat: 1. Hospital Kuala Lumpur; 2. Klinik Kesihatan Jinjang; 3. Klinik Kesihatan Kepong; dan 4. Klinik Kesihatan Batu 9, Cheras. Status: Kertas kerja penyelidikan telah mendapat kelulusan daripada Daftar Penyelidikan Perubatan Kebangsaan dan Jawatankuasa Etika Penyelidikan Malaysia. Kajian dijangka akan bermula pada tahun 2016. Projek pendokumentasian secara komprehensif pengamal perubatan tradisional Melayu berkenaan tumbuhan ubatan di Semenanjung Malaysia Pengenalan: Satu usaha untuk mengekalkan pengetahuan perubatan tradisional Melayu (PTM) untuk generasi kini dan yang akan datang di Malaysia.
Merupakan jalinan kerjasama di antara Bahagian Perubatan Tradisional dan Komplementari (BPTK), Kementerian Kesihatan Malaysia, Institut Penyelidikan Perhutanan Malaysia (FRIM) dan Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar.
Beberapa agensi, kementerian dan pakar dalam bidang PTM turut berkolaborasi menjayakannya iaitu :
Institut Penyelidikan Perubatan (IMR), Kementerian Kesihatan Malaysia;
Perpustakaan Negara Malaysia (PNM), Kementerian Penerangan, Komunikasi dan Kebudayaan Malaysia;
Perbadanan Harta Intelek Malaysia (MyIPO), Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan;
Dr. Harun Mat Piah (Mantan Mualim Tamu, PNM dan Konsultan); dan
Dr. Abdul Ghani Hussain (Herbwalk Consultancy). Bermula pada Julai 2013 melibatkan 9 orang pegawai penyelidik serta 24 orang pembantu
penyelidik.
36
Objektif:
Membuat bancian terhadap pengamal PTM
Membuat bancian penggunaan tumbuhan ubatan dalam PTM
Menerbitkan 8 buah buku mengenai PTM
Melibatkan 3 fasa aktiviti iaitu: Fasa pertama Pengumpulan data sosiodemografik dan amalan melalui temuramah dengan 2931 pengamal PTM yang disenaraikan oleh Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung (JKKK), Kementerian Kemajuan Luar Bandar dan Wilayah. Fasa kedua Temuramah kedua melibatkan 300 orang pengamal PTM. Dokumentasi berfokus kepada jenis penyakit dan tumbuhan ubatan yang digunakan untuk merawat. 3 sampel setiap tumbuhan ubatan dikumpul sebagai spesimen herbarium dan germplasma di kampus FRIM. Fasa ketiga Melibatkan 22 orang pengamal terpilih mengikut kriteria yang ditetapkan iaitu rakyat Malaysia, berumur melebihi 50 tahun, lebih dari 10 tahun pengalaman dan menggunakan lebih 20 jenis tumbuhan ubatan. Pengutipan sampel yang lebih meluas dijalankan. Cabaran utama adalah factor cuaca di mana perlu meredah hutan dalam hujan dan angin kencang bagi pengumpulan sampel. Penerbitan: 2 buah buku telah diterbitkan pada tahun 2015 hasil dari projek ini. Statistik Pengamal Perubatan Tradisional Melayu Semenanjung Malaysia (2013 - 2014) Sinopsis: Memaparkan data asas berkaitan pengamal PTM diantaranya taburan pengamal, maklumat dermografi sosial dan profil, bahan serta peralatan pengamalan. MSS 2999 Kitab Tib: Pandangan dan Tafsiran Perubatan Moden Terhadap Manuskrip Perubatan Melayu Sinopsis: Usaha transliterasi daripada Jawi klasik kepada kitab Rumi dan mengandungi analisis penyakit serta preskripsinya. Memberi penerangan ringkas tentang materia medika dalam PTM.
37
Dua buah buku yang telah diterbitkan hasil dari projek ini
Sejumlah 24 orang pembantu penyelidik
terlibat dalam pengumpulan data
Proses menanam germplasma (tumbuhan
hidup) di taman etnobotani di kampus FRIM
Proses mengambil sampel herbarium
(specimen kering)
Pengamal menerangkan jenis dan kaedah
mengambil pokok tumbuhan ubatan
38
Tinjauan Kebangsaan Kesihatan dan Morbiditi 2015: Kajian untuk mengkaji kegunaan Perubatan Tradisional & Komplementari di Malaysia Kolaborasi bersama Institut Penyelidikan Perubatan, Institut Kesihatan Umum dan Bahagian Pembangunan Kesihatan Primer. Objektif: 1. Untuk mengkaji penggunaan amalan Perubatan Tradisional & Komplementari (PT&K) secara
konsultasi di kalangan penduduk Malaysia. 2. Untuk menerangkan tujuan penggunaan PT&K. 3. Untuk menentukan tempat dimana amalan PT&K diperolehi. 4. Untuk menentukan jumlah yang dibelanjakan dan yang sanggup dibayar umum untuk perkhidmatan
amalan PT&K. Aktiviti: Pengumpulan data menggunakan kaedah temubual secara bersemuka telah dilakukan pada bulan Mac sehingga Mei 2015 merangkumi semua peringkat umur penduduk di bandar dan luar bandar.
39
4.11 Promosi dan pendidikan pengguna
4.11.1 Pameran dan jerayawara
Sepanjang tahun 2015, sebanyak 96 pameran dan 7 jerayawara telah dijalankan oleh BPTK dan
pejabat CPTK untuk memberi pendedahan kepada orang awam mengenai perkhidmatan yang
ditawarkan di Unit PT&K serta Akta PT&K yang akan berkuatkuasa kelak.
Rajah 9.0 Aktiviti aktiviti promosi yang dijalankan oleh BPTK dan Pejabat CPTK pada tahun
2013, 2014 dan 2015
Aktiviti Tahun
2013 2014 2015
Pameran 101 115 22
Jerayawara 66 11 7
Jumlah 167 126 29
Jadual 10.0 Aktiviti Unit Promosi dan Pendidkan Pengguna oleh BPTK Sepanjang Tahun 2015
Tarikh Lokasi
3 Mac Universiti Pendidikan Sultan Idris
12 Mac Sekolah Menengah Kebangsaan St Mary, Taman Intan Baiduri, Kuala Lumpur
15 Mac Kelab Sukan Dan Kebajikan Bestari, Projek Perumahan Rakyat Kampung Muhibbah
25 Mac Hospital Banting
26 Mac Terminal Bersepadu Selatan
3 Apr Hospital Kajang
6-8 Apr Pusat Konvensyen Kuala Lumpur
17 Apr Masjid Negara
20 Mei Hospital Teluk Intan
3 Ogos Klinik Kesihatan Selayang Baru
5 Ogos Hospital Sungai Buloh
12 Ogos Jabatan Pendaftaran Negara, Putrajaya
28 Ogos Masjid Negara
3-Sep Hospital Tung Shin
3-Sep Hospital Putrajaya
5 Sep Kompleks Rakan Muda, Jempol
26 & 27 Sep 1st Selangor Wellness Living Expo, Sunway Pyramid Convention Centre
4 Nov Hospital Sg Buloh
23 Nov Institut Pengurusan Kesihatan
30 Nov Kolej Teknologi Makmal Perubatan
18 Dis Masjid Negara
40
4.11.2 Aktiviti Continuous Medical Education (CME)
Salah satu peranan BPTK adalah untuk mewujudkan dan meningkatkan kesedaran mengenai PT&K.
Pada tahun 2015, BPTK telah menjalankan 10 sesi CME, yang bertajuk “T&CM - A New Wave in
Modern Healthcare System” di beberapa fasiliti kerajaan terutamanya di Kementerian Kesihatan
Malaysia (KKM).
Sebagai salah satu langkah penambahbaikan berterusan, sesi CME tahun 2016 akan dirancang
berdasarkan maklum balas daripada peserta:
i. BPTK, selaku badan pengawalseliaan, perlu mempromosikan kepada orang awam mengenai
penguatkuasaan Akta PT&K;
ii. Penceramah perlu diberi latihan untuk memberi ucapan awam dan dilengkapkan dengan
pengetahuan PT&K;
iii. Sasaran peserta perlu diperluaskan terutamanya kepada pelajar yang kini menuntut program
PT&K di institusi pengajian tinggi.
Jadual 11.0 Aktiviti CME yang telah dijalankan sepanjang 2015
Bil Tarikh Lokasi Penceramah
1 25-Mac-15 Hospital Banting Dr. Maznah Wazir
2 3-Apr-15 Hospital Kajang Puan Rahayu Shaperi
3 15-Apr-15 Hospital Kepala Batas Dr. Aidatul Azura Bt Abd Rani
4 6-Mei-15 Hospital Tengku Ampuan Jemaah Dr. Rimah Melati Bt Ab Ghani
5 22-Mei-15 Hospital Teluk Intan Dr. Farisah Bt Shaari
6 3-Sep-15 Hospital Tung Shin Puan Wong Wei Chyi
7 15-Sep-15 Bahagian Perkhidmatan Farmasi Selangor Dr. Chai Koh Meow
8 23-Nov-15 Institut Pengurusan Kesihatan Dr. Aidatul Azura Bt Abd Rani
9 30-Nov-15 Kolej Teknologi Makmal Perubatan Dr. Ali Noor Bin Hassan
10 21-Dis-15 Management & Science University Encik Teh Teo Meng
41
4.11.3 Dialog bersama pengamal PT&K
Mesyuarat Bersama Lembaga Kebudayaan Sabah dan Persatuan-persatuan Pribumi Sabah Tarikh : 15 Oktober 2015 Lokasi : Kota Kinabalu, Sabah Penganjur : Pejabat Cawangan PT&K Jabatan Kesihatan Negeri Sabah Peserta : Dr. William Gotulis (Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Perubatan),
Jabatan Kesihatan Negeri Sabah) Wakil dari Lembaga Kebudayaan Sabah Wakil dari 21 persatuan pelbagai etnik Sabah Hasil mesyuarat: Sebahagian daripada jenis amalan perubatan tradisional yang diamalkan oleh pengamal Pribumi Sabah telah dikenalpasti. Pertemuan bersama Pengamal PT&K dengan Jabatan Pembangunan Kemahiran Tarikh : 7 Ogos 2015 Lokasi : Kota Kinabalu, Sabah Penganjur : Pejabat Cawangan PT&K Jabatan Kesihatan Negeri Sabah Peserta : Pengamal reiki dan metafizik Wakil daripada Jabatan Pembangunan Kemahiran (JPK) Hasil pertemuan: Pengamal dapat memahami dengan lebih jelas berkenaan prosedur bagi memperolehi sijil kemahiran Malaysia serta kriteria dan syarat yang perlu ada untuk menjadi tenaga pengajar di sesebuah pusat pengajian. Aktiviti Pendekatan PT&K di Sarawak 1. Ceramah 2. Dialog bersema Ketua Kaum dan Pengamal Tradisional Pribumi Sarawak 3. Pendokumentasian Amalan Pribumi Dengan Kerjasama Majlis Adat Istiadat Sarawak (MAIS) Tarikh : 6 – 8 Ogos 2015 Lokasi : Mukah, Sarawak Penganjur : Pejabat Cawangan PT&K Jabatan Kesihatan Negeri Sarawak Peserta : Dr. Muhamad Yusfadzry (Ketua Cawangan PT&K, Jabatan Kesihatan
Sarawak) Dr. Goh Cheng Soon (Pengarah BPTK) Dr. Farisah Shaari (Ketua Cawangan Amalan dan Pendaftaran, BPTK) Wakil daripada Majlis Adat Istiadat Sarawak Para pengamal tradisional pribumi Sarawak
42
Hasil aktiviti: Didapati masyarakat pribumi masih berpegang teguh kepada kepercayaan kuasa ghaib dan mengamalkan amalan yang berkonsepkan spiritual. Antara jenis amalan yang diamalkan termasuk pebayoh atau perbomohan, urutan dan rawatan herba. Walau bagaimanapun, pendokumentasian ini hanya mewakili sebahagian kecil komuniti Melanau di daerah Mukah dan Dalat dan tidak menggambarkan keseluruhan amalan masyarakat pribumi di Sarawak yang terdiri daripada pelbagai suku dan etnik. Seminar dan Sesi Dialog Bersama Agensi Kerajaan dengan Pusat Akademik/ Pusat Latihan
Perubatan Tradisional dan Komplementari Ke-2
Seminar dan sesi dialog ini telah dianjurkan oleh BPTK pada 19 Mac 2015 di Auditorium Mutiara,
Institut Pengurusan Kesihatan, Bangsar.
Wakil agensi kerajaan dari Jabatan Pendidikan Tinggi, Agensi Kelayakan Malaysia dan Jabatan
Pembangunan Kemahiran telah dijemput hadir sebagai penceramah seminar dan panel sesi dialog.
Sebanyak 119 orang peserta telah menghadiri seminar dan sesi dialog ini. Mereka terdiri daripada
wakil 8 badan pengamal dan 68 institusi pengajian tinggi/ pusat latihan berkaitan perubatan tradisional
dan komplementari (PT&K).
Ceramah pada sesi pagi bertujuan untuk meningkatkan kesedaran para pengamal dan pihak
berkepentingan tentang dasar dan perundangan berkaitan dengan (1) pendidikan dan latihan serta (2)
amalan PT&K.
Pada sesi petang, sesi dialog telah diadakan untuk membincangkan isu-isu berkaitan pendaftaran
sebagai institut pengajian tinggi swasta atau pusat latihan, pencapaian perakuan akreditasi dan
pentauliahan serta isu pengiktirafan program.
Kesimpulannya, kesedaran tentang pendaftaran sebagai IPTS, kepentingan dan proses akreditasi
program pengajian tinggi, pensijilan Kemahiran Malaysia, pentauliahan pusat latihan serta implikasi
Akta PT&K 2013 dalam pendidikan dan latihan dalam bidang PT&K telah ditingkatkan.
43
Sesi dialog Penceramah jemputan sedang memberi taklimat
beliau
Penyerahan cenderahati kepada penceramah
44
4.12 Jalinan kerjasama strategik
4.12.1 Lawatan rasmi ke Bahagian Perubatan Tradisional dan Komplementari oleh delegasi luar
negara
Bil. Delegasi antarabangsa
Tarikh Hasil lawatan delegasi
1. Chengdu University of Traditional Chinese Medicine
6 Februari 2015
1. Para delegasi ingin mendapat sokongan Kementerian Kesihatan Malaysia dan Federation of Chinese Physicians and Medicine-Dealers Associations of Malaysia (FCPMDAM) untuk membangunkan sebuah pusat rawatan diabetik.
2. Pihak BPTK tiada halangan dengan syarat semua peruntukan undang-undang dan peraturan perlu dipatuhi dan kelulusan diberikan oleh semua pihak berkuasa yang berkaitan di Malaysia.
2. Khartoum State Ministry of Health Sudan
10 Februari 2015
1. Delegasi Sudan mencapai pemahaman yang baik berkenaan status pengawalseliaan PT&K di Malaysia dan cara perkhidmatan PT&K diintegrasi dengan sistem penjagaan kesihatan awam.
2. Melalui lawatan ini, didapati kerajaan Sudan sedang berusaha ke arah konsep green pharmacy, perlindungan intellectual property rights (IPR) dalam bidang PT&K serta memperkenalkan perubatan herba ke dalam sistem penjagaan kesihatan awam.
3. Beijing University of Chinese Medicine
17 April 2015 1. Para delegasi mencapai pengetahuan yang lebih mendalam berkenaan usaha kerajaan untuk terus meningkatkan integrasi perkhidmatan PT&K ke dalam sistem perubatan nasional
2. Warga BPTK diberi kesedaran berkenaan peluang menjalani kursus jangka pendek dalam bidang Chinese Medicine Management di BUCM
4. Puan Brenda Wright, pakar perunding WHO
7 Julai 2015 Mendapat pemahaman yang lebih mendalam berkenaan Akta PT&K 2013 serta cabaran dan peluang sedia ada setelah Akta dikuatkuasakan.
5. National Hospital of Traditional Medicine and Ministry of Health Vietnam
24 Ogos 2015 Mendapat pengetahuan berkenaan TM Management dan tatacara pengwujudan Clinical Research Center (CRC) untuk penilaian keselamatan dan keberkesanan produk PT&K
45
6. Puan Anne-Louise Carlton, Senior Policy Analyst dariVictorian State Government of Australia
6 Oktober 2015
Telah berkongsi status dan tatacara pengawalseliaan PT&K di Australia. Puan Anne juga telah memperkenalkan konsep negative licensing bagi mengawalselia pengamal PT&K yang tidak berdaftar.
7. Prof. Sukdev Swami Handa, Pengerusi Scientific Body of Pharmacopoeia Commission for Indian Medicine (PCIM)
3 Disember 2015
Berkongsi maklumat dan pengalaman berkaitan dengan bidang kerja beliau dalam sesi Continuous Professional Development
46
Mesyuarat bersama delegasi Beijing University of
Chinese Medicine
Delegasi Chengdu University of TCM
menyampaikan sebuah lukisan kepada Dr. Goh
sebagai tanda penghargaan
Gambar berkumpulan bersama delegasi
Khartoum State Ministry of Health Sudan
sebagai tanda penghargaan
47
4.12.2 Lawatan rasmi oleh delegasi Malaysia
Mesyuarat Third Bilateral Technical Meeting on Cooperation in The Field Of Traditional Systems
Of Medicine Between The Government Of India And Malaysia
Tarikh : 21 Disember 2015
Tempat : Ministry of Ayush, New Delhi, India
Delegasi : Datuk Dr. Jeyaindran Tan Sri Sinnadurai
Timbalan Ketua Pengarah Kesihatan (Perubatan)
Dr. Goh Cheng Soon
Cik Teh Li Yin
Hasil Mesyuarat :
Aktiviti perancangan yang dibincangkan meliputi aspek kerjasama dari segi pendidikan, latihan,
penyelidikan dan pengawalseliaan amalan serta ubatan herba dalam bidang amalan perubatan
tradisional India (PTI). Perkongsian maklumat berkenaan perkembangan PTI dan kolaborasi yang padu
telah mempertingkatkan kerjasama dua-hala antara india dan malaysia.
Delegasi Malaysia bergambar di depan
bangunan Kementerian AYUSH
Lawatan Kerja Ke Kawasan Tanaman Herba Di
Gurgaon
Lawatan Kerja Ke Dabur Research and
Development Center
48
Training Program on Preservation and Exploration on Herbal Medicine Resources for Asian
Countries
Tarikh : 19 August – 8 September 2015 Tempat : Beijing, Republik Rakyat China (RRC) Penganjur : Xiyuan Hospital of China, Academy of Chinese Medical Sciences Tajaan : Ministry of Commerce of the People’s Republic of China Peserta : Dr. Aidatul Azura binti Abdul Rani Objektif Utama: Peserta daripada Negara-negara membangun didedahkan dengan pengetahuan berkaitan pencapaian penyelidikan Perubatan Tradisional Cina di RRC. Program latihan yang berlangsung selama 21 hari ini memberi pendedahan kepada pencapaian penyelidikan dalam bidang:
1. Teori asas Perubatan Tradisional Cina (PTC); 2. Diagnosa dan rawatan dengan menggunakan tumbuh-tumbuhan ubatan tradisional; 3. Aplikasi klinikal dan keberkesanan; 4. Ciri-ciri PTC untuk merawat penyakit-penyakit tertentu; dan 5. Status semasa PTC.
Latihan ini melibatkan: 1. Kuliah daripada beberapa orang profesor yang terkenal di Xiyuan Hospital, Beijing University of
Chinese Medicine, dan Research Institute of Chinese Medicine. 2. Lawatan ke Research Institute of Chinese Medicine, Xiyuan Hospital, dan Affliated Hospital of
Shandong University of Traditional Chinese Medicine.
Rumusan: Program latihan ini memberi pendedahan berkaitan kepentingan piawaian dan bukti saintifik dalam amalan perubatan tradisional dan penggunaan tumbuhan ubatan bagi mencapai potensi yang optimum dalam penjagaan kesihatan. Ia juga membuka peluang kepada jalinan hubungan dan rangkaian kerjasama antarabangsa dalam perkembangan Perubatan Tradisional dan Komplementari di Malaysia.
49
Gambar berkumpulan bersama ahli delegasi yang turut menyertai Training Programme on Reservation
and Exploration on Herbal Medicine Resources for Asian Countries
50
Ekspo Milano 2015 Tarikh : 1 Mei- 31 Oktober 2015 Tempat : Milan, Itali Sebanyak 145 buah negara termasuk negara ASEAN seperti Malaysia, Indonesia, Thailand, Brunei dan Vietnam telah menyertai pameran berkenaan bersama-sama dengan tiga (3) pertubuhan antarabangsa dan 13 pertubuhan bukan kerajaan (NGO). Dengan tema utama Feeding the Planet, Energy for Life, pameran ini telah menarik seramai 20 juta orang pengunjung yang majoritinya daripada benua Eropah. KKM telah dijemput untuk menyertai Ekspo Milano 2015 untuk mempromosi industri perkhidmatan dan pelancongan kesihatan di Malaysia. BPTK turut dijemput untuk menunjukkan kepelbagaian rawatan PT&K yang terdapat di Malaysia. Atas faktor keunikan dan suatu warisan yang berharga, Urut Tradisional Melayu menjadi program utama BPTK untuk ditonjolkan dan dikongsi bersama dengan masyarakat luar selain daripada akupuntur, Shirodhara dan urutan penjagaan selepas bersalin. Delegasi KKM telah diwakili oleh tiga (3) orang pegawai iaitu Dr. Ali Noor bin Hassan dari BPTK, Puan Hadzrul Hani binti Masbop dari Bahagian Dasar dan Hubungan Antarabangsa, KKM dan Puan Zainab binti Ahmad, Pengamal Urut Tradisional Melayu dari Hospital Rehabilitasi Cheras.
Dr. Ali Noor dan Puan Zainab berkongsi maklumat berkenaan urutan tradisional Melayu dengan peserta luar negara
51
4.12.3 Acara antarabangsa yang dihadiri BPTK
Bahagian ini telah berjaya menjalin hubungan antarabangsa terutamanya di antara negara ASEAN
melalui pelbagai kursus/ persidangan/ mesyuarat antarabangsa dan juga melalui perjanjian
persefahaman yang termeterai antara negara-negara berkaitan.
Selain bertukar pandangan bersama wakil delegasi negara penganjur, latihan/ mesyuarat
antarabangsa tersebut juga dapat meningkatkan kemahiran dan kompetensi anggota di Bahagian ini.
Jadual 12.0 adalah senarai latihan/ mesyuarat / persidangan antarabangsa yang dihadiri oleh anggota
BPTK di luar negara sepanjang tahun 2015.
Jadual 12.0 Senarai latihan/ mesyuarat/ persidangan antarabangsa yang dihadiri oleh anggota
BPTK di luar negara sepanjang tahun 2015
Nama Tempoh Tempat Seminar/ Kursus/Bengkel/
Persidangan/Mesyuarat Penganjur
Dr. Dyanan Puvanandran
29 Mac – 4 April 2015
Bangkok, Thailand
1) ASEAN Task Force on Traditional Medicine Post-2015 Planning Meeting
2) The Update in Herbal Medicine Quality Analysis Meeting
3) Meeting on the Preparation of the Book on Traditional and Complementary Medicine for Primary Health Care in ASEAN
Department for Development of Thai Traditional and Alternative Medicine, Ministry of Public Health, Thailand
Dr. Ali Noor bin Hassan
26-31 Jul 2015
Milan, Italy Expo Milano 2015-Feeding the Planet, Energy for Life: Pameran Antarabangsa Untuk Demonstrasi Urutan Melayu
Milan, Italy
Ng Angeline 22 Jul – 15 Sep 2015
Beijing, China
2015 Training Course on Health Care Technique of Traditional Chinese Medicine For Developing Countries
Ministry of Commerce, PRC
Dr. Goh Cheng Soon
18-21 Ogos 2015
Macao SAR, China
The WHO Interregional Training Workshop On Clinical Research of Traditional Medicine/ Complementary & Alternative Medicine
Macau Special Administrative Region and co-organised by the World Health Organization (WHO) and the State Administration of Traditional Chinese Medicine, PRC
52
Dr. Noor Khairiyah Shazwani
18-19 Ogos 2015
Macao SAR, China
International Forum on Traditional Medicine
Macau Special Administrative Region and co-organised by the World Health Organization (WHO) and the State Administration of Traditional Chinese Medicine, PRC
Lim Wai Yee
Dr. Aidatul Azura binti Abdul Rani
18 Ogos- 8 Sep 2015
Beijing, China
Training Program on Reservation and Exploration of Herbal Medicine Resources for Asian Countries
Xiyuan Hospital of China Academy of Chinese Medical Sciences, PRC
Dr. Goh Cheng Soon
1-5 Sep 2015
Bangkok, Thailand
7th Meeting on Indigenous Medicine in the Mekong Basin and the Conference on the Traditional and Indigenous Medicine
Department of Development of Thai Traditional and Alternative Medicine, Thailand
Dr. Goh Cheng Soon
28 – 30 Sep 2015
Vientiane, Laos
6th Meeting of the ASEAN Task Force on Traditional Medicine
Ministry of Health, Lao PDR
Dr. Farisah bt Shaari
27-29 Okt 2015
Guangzhaou, China
WHO Working Group Meeting on Acupuncture Practice
WHO dan Guangzhou University of Traditional Chinese Medicine, PRC
Dr.Chai Koh Meow
9-29 Okt 2015
Beijing, China
Autism and Disease Prevention in TCM
Beijing University of Chinese Medicine (BUCM), PRC
Dr. Wong Pi Ying
22-23 Dis 2015
South Korea Korea Medicine Familiarisation Tour & Korean Medicine Forum
Korea Health Industry Development Institute (KHIDI), Korea
53
5.0 Aktiviti-aktiviti tambah nilai
5.1 Aktiviti Kelab Kebajikan dan Sosial Tahun 2015
Pada tahun 2015, Kelab Kebajikan & Sosial BPTK telah menganjurkan beberapa aktiviti seperti:-
i) Majlis Sambutan Tahun Baru Cina
ii) Majlis Sambutan Hari Raya Aidilfitri
iii) Jamuan Perpisahan Dr. Shamsaini
iv) Majlis Sambutan Deepavali dan Krismas
v) Majlis Sambutan Harijadi
JK Kebajikan & Sosial (JKK&S) juga telah memberi sumbangan untuk Majlis Hari Keluarga BPTK yang
telah diadakan di Taman Botani, Kuala Lumpur. Selain itu, sumbangan kepada mangsa banjir di pantai
timur juga telah diberikan oleh JKK&S.
5.2 Kursus Kecergasan dan Kesihatan 2015
Tarikh : 17-18 Mac 2015
Tempat : Dewan Tuh Rahah, Memorial Tun Abdul Razak, Kuala Lumpur
Jumlah peserta : 40 orang
Pengajur : Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan, BPTK
Jawatankuasa Pelaksana Program Warga Aktif Warga Produktif KKM,
BPTK
Objektif
Mengetahui kaedah mempraktikkan cara hidup yang sihat, aktif dan produktif dengan gabungan lima
elemen iaitu pemeriksaan kesihatan berkala, menggalakkan aktiviti fizikal, pemakanan sihat,
pengurusan stress dan jauhi diri dari gejala buruk seperti merokok.
Ujian saringan kesihatan dikendalikan oleh
jururawat dari Klinik Kesihatan Tanglin
Mengetahui kepentingan senaman dan teknik
senaman yang betul
54
5.3 Taklimat berkenaan Deraf Peraturan PT&K
Tarikh : 27 April 2015 (Isnin) Masa : 9.30 pagi – 1.00 petang Tempat : Auditorium Mutiara, Aras 1, Institut Pengurusan Kesihatan,
Jalan Rumah Sakit, Off Jalan Bangsar, 59000 Kuala Lumpur. Rumusan: Taklimat ini mendapat sambutan yang baik dan dihadiri seramai 141 orang. Para hadirin diberi penerangan berkenaan deraf peraturan di mana para hadirin juga memberi pandangan dan cadangan penambahbaikan terhadap deraf ini. Atas permohonan para hadirin, seranta awam atas talian bagi deraf peraturan telah dirancangkan dan diadakan dari 24 Jun sehingga 31 Julai 2015. Semua pihak berkepentingan dan mana-mana pihak yang berminat dijemput untuk melayari portal rasmi BPTK dan mengambil bahagian dalam seranta awam ini.
Soalan-soalan Lazim
1. Apakah yang terkandung di dalam Akta ini?
Akta Perubatan Tradisional dan Komplementari (PT&K) 2013 merangkumi 2 aspek utama, iaitu
mengadakan peruntukan bagi penubuhan Majlis PT&K serta mengawalselia amalan dan
pengamal PT&K di Malaysia.
2. Bagaimanakah Akta ini membawa manfaat kepada pengamal PT&K dan orang awam?
Akta PT&K 2013 bertujuan untuk mengawalselia amalan dan pengamal PT&K di Malaysia. Akta
ini akan memastikan orang awam menerima perkhidmatan PT&K yang selamat dan berkualiti
Tips pemakanan bijak oleh penceramah dari
Bahagian Pemakanan KKM
Kata-kata aluan dari Dr. Goh, Pengarah BPTK
55
melalui pendaftaran wajib pengamal PT&K dengan Majlis PT&K yang akan ditubuhkan di
bawah Akta ini.
Sesiapa yang ingin mengamalkan mana-mana bidang amalan PT&K yang diiktiraf perlu
berdaftar dengan Majlis PT&K dan mematuhi kriteria pendaftaran (misalnya kelayakan yang
diiktiraf) seperti mana yang ditetapkan oleh Majlis PT&K. Ini akan memastikan semua pengamal
PT&K adalah kompeten dan telah menerima latihan yang sewajarnya. Dengan ini, isu pengamal
palsu di negara ini juga dapat ditangani.
Selain daripada memastikan keselamatan orang awam, pihak Kementerian berpendapat
pendaftaran secara wajib akan meningkatkan tahap profesionalisma industri PT&K, seterusnya
menyumbang kepada pembangunan PT&K di Malaysia.
3. Bilakah Akta ini akan dikuatkuasakan? Bagaimana Kementerian bercadang untuk
menguatkuasakan Akta ini serta Peraturannya?
Akta ini mula berkuatkuasa pada tarikh yang akan ditetapkan oleh Menteri Kesihatan melalui
pemberitahuan dalam Warta. Apabila Akta ini dikuatkuasakan, Majlis PT&K akan ditubuhkan.
Seterusnya, Majlis PT&K akan mengadakan pendaftaran pengamal PT&K secara berperingkat.
4. Apakah perkara-perkara yang perlu diselesaikan sebelum penguatkuasaan Akta ini?
a) Orang awam termasuklah para pengamal PT&K tidak sedar atau memahami keperluan
serta implikasi susulan penguatkuasaan Akta ini.
Kementerian telah mengadakan aktiviti seranta awam berterusan seperti jerayawara,
pameran dan ceramah kepada badan-badan kerajaan dan bukan kerajaan. Ini bertujuan
untuk menyebarkan maklumat berkenaan Akta PT&K 2013 dan juga menyediakan platform
untuk membincangkan isu-isu yang berkaitan dengan PT&K. Dalam kesemua aktiviti yang
dijalankan, pihak Kementerian sentiasa menekankan keutamaan kepada amalan PT&K
yang selamat, berkesan dan berasaskan bukti (evidence based).
b) Kepelbagaian amalan PT&K di Malaysia
Malaysia adalah sebuah negara berbilang kaum yang terdiri daripada orang Melayu, Cina,
India dan Orang Asli. Keunikan ini menyumbang kepada kepelbagaian amalan PT&K di
Malaysia yang berasaskan asal-usul sejarah, budaya, falsafah yang berbeza serta taburan
geografi sesuatu amalan PT&K. Kesemua amalan ini berada pada peringkat pembangunan
yang berbeza. Ini merupakan satu cabaran dalam pengawalseliaan dan pembangunan
amalan PT&K di Malaysia terutamanya dalam memastikan amalan yang berkenaan adalah
selamat, berkesan dan berkualiti tinggi.
Kementerian sentiasa bekerjasama dengan pihak berkepentingan yang berkaitan, termasuk
8 Badan Pengamal PT&K yang mewakili 6 bidang amalan PT&K utama yang telah
dikenalpasti, iaitu Perubatan Tradisional Melayu, Perubatan Tradisional Cina, Perubatan
Tradisional India, Homeopati, Perubatan Komplementari dan Pengubatan Islam dalam
56
membangunkan garis panduan yang bersesuaian bagi setiap bidang amalan berdasarkan
keperluan semasa. Garis panduan ini akan membantu dalam penguatkuasaan Akta PT&K
2013 pada masa akan datang. Kementerian juga mengadakan mesyuarat berkala dengan
Badan Pengamal dan membincangkan isu-isu berkaitan amalan PT&K di Malaysia.
5.4 Hari Keluarga Cenderasari 2015
Tarikh : 23 Mei 2015
Tempat : Taman Tasik Perdana Kuala Lumpur
Jumlah peserta : 90 orang
Objektif:
1. Meningkatkan tahap interaksi dan silaturahim antara anggota kerja dan ahli keluarga mereka
melalui aktiviti yang menyeronokkan seperti senamrobik, acara sukaneka, permainan buih
sabun dan menaiki kenderaan tram.
2. Belajar menggabungkan unsur-unsur pemakanan sihat dan aktiviti kecergasan dalam
kehidupan seharian sama ada di tempat kerja ataupun di rumah.
The tram services provided attracted the
attention of all participants
Aktiviti senamrobik ala Zumba
Menikmati suasana indah di taman dengan
makanan yang sihat
Keseronokkan bermain buih sabun
57
5.5 Program Acupuncture assisted anesthesia di Ipoh bersama Dr. Ma Wen
Kementerian Kesihatan Malaysia dengan sukacitanya telah menyambut kehadiran pakar dalam bidang
Perubatan Tradisional Cina (PTC) daripada Republik Rakyat China untuk berkhidmat di fasiliti
kesihatan kerajaan. Kehadiran pakar PTC ini adalah hasil daripada Memorandum Persefahaman
Kerjasama dalam bidang Perubatan Tradisional antara Kerajaan Malaysia dan Republik Rakyat China,
yang telah ditandatangani pada tahun 2011 yang lalu.
Pada bulan Julai 2012, setelah membuat lawatan rasmi yang diketuai oleh Ketua Pengarah Kesihatan
YBhg. Datuk Dr. Noor Hisham Bin Abdullah ke Shuguang Hospital iaitu hospital bersekutu Shanghai
University of Traditional Chinese Medicine di Republik Rakyat China, pembedahan thyroid dengan
menggunakan kaedah anestesia akupunktur yang pertama telah dijalankan di Malaysia oleh YBhg.
Datuk Dr. Noor Hisham sendiri.
Pada bulan Ogos 2015, seorang pengamal PTC yang berkepakaran di dalam bidang Anestesia
Akupuntur dideputasikan ke Hospital Raja Permaisuri Bainun, Ipoh selama satu bulan. Dr. Ma Wen,
dari Hospital Shuguang, Shanghai, mempunyai pengalaman yang luas berkenaan pembedahan
menggunakan anestesia akupuntur serta bergiat aktif dalam menjalankan penyelidikan berkaitan
bidang ini. Deputasi ini telah dimuktamadkan semasa mesyuarat First Bilateral Technical Meeting on
Cooperation in Traditional Medicine between the Government of Malaysia and the People’s Republic of
China pada bulan Ogos 2014 di Beijing.
Semasa deputasi beliau, Dr. Ma Wen telah menggunakan anestesia akupunktur dalam pelbagai
prosedur termasuk excision of breast lumps, cranioplasty, craniotomy and drainage of brain abscess,
thyroid surgery, lymph node excision, removal of chemoport dan lipoma excision. Kelebihan kaedah ini
adalah tiada kesan sampingan, pesakit sedar dan boleh memberi kerjasama serta suatu kaedah yang
berkesan tetapi dengan kos yang rendah. Dr. Ma Wen juga telah menjalankan siri latihan untuk
profesional penjagaan kesihatan serta memberi rawatan kepada pesakit di klinik sakit kronik HRPB
Ipoh. Dr. Ma Wen telh diberi satu sijil penghargaan oleh YB Menteri Kesihatan, Datuk Seri Dr. S.
Subramaniam semasa lawatan kerja beliau ke HRPB pada 27 Ogos 2015.
Kehadiran pakar PTC ini merupakan satu pencapaian yang penting dalam usaha untuk
mengembangkan lagi kerjasama di antara kedua-dua negara dalam bidang perubatan tradisional.
Kepakaran Dr. Ma Wen bermanfaat dalam membantu pembangunan PT&K di Malaysia secara amnya
dan bidang anestesia akupuntur secara khususnya.
58
Dr. Ma Wen dengan YB Menteri Kesihatan serta delegasi Kementerian Kesihatan Malaysia
59
5.6 Pelancaran perkhidmatan dan garis panduan bagi External Basti Therapy
Garispanduan dan perkhidmatan External Basti Therapy telah berjaya dilancarkan oleh Timbalan Ketua
Pengarah Kesihatan (Perubatan), Datuk Dr. Jeyaindran Tan Sri Sinnadurai bersama Pesuruhjaya
Tinggi India, Yang Berhormat Shri T.S. Tirumurti di Hospital Rehabilitasi Cheras (HRC) pada 16
November 2015. Persidangan media turut diadakan.
External Basti Therapy berperanan sebagai pelengkap kepada rawatan konvensional bagi masalah
sistem muskuloskeletal. Perkhidmatan ini ditawarkan di Unit PT&K, Hospital Port Dickson dan Hospital
Rehabilitasi Cheras bermula bulan Disember 2015 tanpa kos tambahan kepada Kerajaan Malaysia. Ini
adalah kerana perkhidmatan ini menggunapakai kepakaran sedia ada iaitu Dr. Gopesh Mangal, pakar
perubatan Ayurveda dari Kerajaan Republik India yang berkhidmat untuk Kementerian Kesihatan
Malaysia dibawah skim Indian Technical and Economic Cooperation (ITEC), dibantu oleh Ahli Terapi
Ayurveda yang turut dideputasi ke Malaysia melalui skim yang sama.
Perkhidmatan dan garis panduan bagi External Basti Therapy berjaya dilancarkan bersama oleh (dari
kiri ke kanan) Dr. Goh Cheng Soon (Pengarah BPTK), Datuk Dr. Jeyaindran Tan Sri Sinnadurai (TKPK
(Perubatan)), Dr. Gopesh Mangal (pengamal Ayurveda), Encik Raggupathi (PEPTIM), Dr. Roslan
Johari (Pengarah Hospital Rehabilitasi Cheras) dan Yang Berhormat Shri T.S. Tirumurti (Pesuruhjaya
Tinggi India ke Malaysia).
60
Ahli terapi Ayurveda, Encik Amey V. Kumar sedang menjalankan demonstrasi External Basti Therapi di
bawah bimbingan Dr. Gopesh Mangal, pengamal Ayurveda.
61
5.7 Majlis Penyampaian Sijil bagi Projek Perintis Kursus Peningkatan Kompetensi bagi
Pengamal Perubatan Tradisional Cina
Pelancaran garispanduan dan perkhidmatan External Basti Therapy diikuti oleh majlis penyampaian
sijil projek perintis kursus peningkatan kompetensi pengamal perubatan tradisional Cina. Projek perintis
yang berkaitan telah dirasmikan oleh Timbalan Ketua Pengarah Kesihatan (Perubatan) pada 19
September 2015 di Universiti Tunku Abdul Rahman (UTAR). Tujuan program ini dijalankan adalah
untuk mengkaji kebolehlaksanaan dan kesesuaian modul yang telah dibangunkan. Modul ini
dibahagikan kepada komponen teknikal (118 jam) dan komponen bukan teknikal (16.5 jam). Komponen
bukan teknikal dijalankan selama 3 hari dan berakhir pada 3 Oktober 2015 manakala bagi komponen
teknikal, ia telah mula dijalankan pada 4 Oktober 2015 dan dijangka berakhir pada 12 Mac 2016.
Kata-kata aluan bagi majlis penyampaian sijil bagi Projek Perintis Kursus Peningkatan Kompetensi bagi
Pengamal Perubatan Tradisional Cina oleh Datuk Dr. Jeyaindran Tan Sri Sinnadurai, Timbalan Ketua
Pengarah Kesihatan (Perubatan).
62
Gambar berkumpulan bersama Datuk Dr. Jeyaindran Tan Sri Sinnadurai, Timbalan Ketua Pengarah
Kesihatan (Perubatan) selepas majlis penyampaian sijil
63
5.8 Bengkel Pemurnian Pangkalan Data dan Standard Pengukuran Pematuhan Syariah (i-
Syifa’) bagi Pengamal Perubatan Tradisional dan Komplementari
Tarikh : 16 – 18 Oktober 2015 Tempat : Pusat Belia Antarabangsa, Cheras, Kuala Lumpur Penganjur : Cawangan Kajiselidik & Pembangunan, BPTK Peserta : Panel dari KKM, JAKIM, ahli akademik Universiti Islam Pahang dan Universiti Sultan
Zainal Abidin Terengganu dan pengamal Pengubatan Islam Objektif: Untuk memurnikan satu Standard Pengukuran Pematuhan Syariah (i-Syifa’) dan pangkalan data yang mantap khusus untuk pengamal pengubatan Islam yang akan digunapakai untuk pendaftaran dan pemantauan pengamal tersebut apabila Akta PT&K berkuatkuasa kelak.
Aktiviti: Melibatkan pembentangan dan aplikasi pangkalan data dan i-Syifa’, perbincangan berkumpulan serta resolusi. Rumusan: Bengkel ini telah berjaya mencapai objektif bagi memastikan pengamal pengubatan Islam yang bakal berdaftar kelak memberikan perkhidmatan yang bertepatan dengan syariah Islam.
6. Sidang editor
Bengkel I-Syifa, 16-18 Oktober 2015 di Pusat Belia Antarabangsa Cheras
64
Bahagian Perubatan Tradisional dan Komplementari
Kementerian Kesihatan Malaysia
Traditional and Complementary Medicidne Division
Ministry of Health Malaysia
Block E Jalan Cenderasari
50590 Kuala Lumpur
Tel: 03-2698 5077 / 09-2279 8100 Fax: 03-2691 1259
Web: http:// tcm.moh.gov.my
Email: [email protected]
SIDANG EDITOR
DR. DYANAN PUVANANDRAN
MS. NG ANGELINE
DR. MAZNAH BT WAZIR
DR. SHARIFAH FIRYELHANA SYED ABDUL RAHMAN
MS. TEOH SHEH KI
MR. TEH TEO MENG
MS. NG SUK KUAN