kump 10-organisasi & pentadbiran pendidikan di malaysia

8/13/2019 Kump 10-Organisasi & Pentadbiran Pendidikan Di Malaysia

1/34

KPF 4013

FALSAFAH DAN PERKEMBANGAN

PENDIDIKAN MALAYSIA

KUMPULAN 10

NO NAMA NO. MATRIK

1. TENGKU NURLI AKMAL BINTI ENGKU MOHAMED L20112008943

2. SUHARTINA BINTI ARBE L20112008942

3. JULIANIE BINTI MD SAID L20112007253

4. AZIELA BINTI RAZALI L20112007252

5. HILYATI BINTI SARIPUDIN L20112007265

KUMPULAN KULIAH : B


2/34

ISI KANDUNGAN

KANDUNGAN 2

SENARAI RAJAH 3

SENARAI JADUAL 3BIBLIOGRAFI 34

Bil. Tajuk Halaman

1.0 Pengenalan 4

2.0 Organisasi dan Pentadbiran Peringkat Pusat 9

3.0 Organisasi dan Pentadbiran Peringkat Negeri 14

4.0 Organisasi dan Pentadbiran Peringkat Daerah 19

5.0 Organisasi dan Pentadbiran Peringkat Sekolah 20

6.0 Isu-Isu Pentadbiran Pendidikan Di Malaysia 32

7.0 Rumusan 33


3/34

3

SENARAI RAJAH

SENARAI JADUAL

Rajah 1.1 Kedudukan Sistem 4

Rajah 1.2 Piramid Organisasi Pentadbiran Pendidikan di Malaysia 7

Rajah 1.3 Struktur Organisasi Pentadbiran Pendidikan Fungsian 8

Rajah 1.4 Struktur Organisasi Sistem Pendidikan Malaysia Peringkat Negeri(Pengurusan)

16

Rajah 1.5 Struktur Organisasi Pejabat Pendidikan Daerah 20

Rajah 1.6 Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Sekolah 21

Rajah 1.7 Carta Organisasi Pendidikan Pentadbiran Peringkat Sekolah 25

Rajah 1.8 Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Kurikulum 26

Rajah 1.9 Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Hal Ehwal Murid 27

Rajah 1.10 Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Kokurikulum 28

Jadual 1.1 Organisasi Formal dan Bukan Formal 5

Jadual 1.2 Persamaan Tugas Penolong Kanan 22

Jadual 1.3 Perbezaan Tugas Penolong Kanan Mengikut Bidang Tugas 23


4/34

4

1.0 PENGENALAN

Matlamat tertinggi sesuatu organisasi bukanlah mengadakan keadaan yang

mempertingkatkan kecekapan pentadbiran tetapi mengadakan keadaan yang

dapatmempertingkatkan kecekapan organisasi mencapai matlamat- matlamatnya.

Morphet,Johns & Reller

1.1 Maksud Sistem

Sistem ialah apa sahaja yang terbina daripada rangkaian komponen atau unit

yang mempunyai sesuatu tugas, fungsi atau matlamat. Bagi sesuatu sistem, komponen

atau unit yang membina sistem itu di sebut subsistem. Sesuatu sistem boleh terbina,

wujud dan menjalankan tugasnya hasil daripada rangkaian interaksi antara subsistem-subsistem. Rangkaian interaksi subsistem secara selaras membolehkan sistem itu

berfungsi bagi menjalankan sesuatu tugas dalam persekitaran. Sesuatu sistem dikira

tertutup sekiranya sistem tidak membenarkan pengaruh dari persekitaran

mengganggunya ataupun menyumbangkan apa-apa kepada persekitarannya. Sesuatu

sistem terbuka pula membenarkan pengaruh dari persekitaran ke dalam sistem serta

memberikan sumbangan atau pengeluaran kepada persekitaran. Persekitaran ini boleh

dianggap sebagai suprasistem atau sistem yang lebih besar. Hubungan sistem,

subsistem dan suprasistem boleh dijelaskan seperti dalam Rajah 1.1.

Contoh : Sistem sekolah terdiri daripada komponen guru, murid, bangunan, infrastruktur,

pengetua, kakitangan am dan jemaah pengelola.

Suprasistem

Sistem

Subsistem

Rajah 1.1 Kedudukan sistem


5/34

5

1.2 Organisasi

Organisasi merujuk kepada sistem sosial iaitu struktur penyusunan komponen

atau unit dalam sistem. Keteraturan atau kekemasan struktur penyusunan komponen

menentukan sama ada organisasi itu berbentuk formal atau bukan formal. Organisasi

formal berbeza daripada organisasi bukan formal pada beberapa segi seperti :

Organisasi formal Organisasi bukan formal

a. Jangka hidup lebih lama a. Jangka hidup lebih pendek

b. Operasi bersifat berterusan / kekal

walaupun anggota organisasi

berpindah / meletak jawatan

b. Bersifat sementara dan akan

terbubar selepas organisasi

selesai menjalankan tugasnya

c. Struktur komponen lebih rumit dan

tersusun

c. Struktur komponen yang ringkas

d. Memerlukan input sumber fizikal dan

modal yang besar

d. Hanya memerlukan input sumber

fizikal dan modal yang lebih kecil

Jadual 1.1 Organisasi Formal dan Bukan Formal

Bagi sesuatu sistem sosial, tenaga manusia menjadi nadi penggerak pada

komponen. Oleh itu organisasi sosial yang formal merujuk kepada kaedah dan strategi

tenaga manusia menggerakkan sumber yang diadakan pada komponen dalam sistem

bagi mencapai matlamat.

Bagi sistem pendidikan negara, struktur organisasinya boleh digambarkan seperti

berikut. Kementerian Pelajaran Malaysia adalah satu organisasi yang besar yang merujuk

kepada proses mengurus dan mentadbir sistem pendidikan negara. Prosesperkembangan bangsa dan proses kemajuan negara berkaitan secara langsung dengan

sistem pendidikan. Pendidikan bermutu melahirkan generasi yang sedar dan insaf dengan

erti hidup dan tanggungjawab. Mereka berusaha memperkembangkan potensi masing-

masing bagi mencapai kesejahteraan diri, keluarga, masyarakat dan negara. Justeru itu

pendidikan berfungsi sebagai alat memenuhi keperluan-keperluan negara dalam pelbagai

aspek sama ada politik, ekonomi ataupun sosial. (Yahaya Don,2005)

Bagi merealisasikan hasrat dan wawasan ini, Kementerian Pelajaran Malaysia

telah menyusun jentera pentadbiran yang mampu menjana bangsa ke arah penguasaan


6/34

6

ilmu pengetahuan yang luas dan keupayaan generasi muda meningkatkan daya saing

untuk menjadi bangsa yang cemerlang gemilang dan terbilang.

1.3 Definisi Pengurusan dan Pentadbiran

Kamaruddin Kachar (1990) mendefinisikan pentadbiran pendidikan sebagai satu

daya yang menyeluruh untuk memandu, mengawal dan menyatupadukan ikhtiar manusia

yang saling berkaitan, ke arah pencapaian matlamat pendidikan. Beliau melihat

pentadbiran pendidikan sebagai satu proses perkhidmatan yang melibatkan proses

perancangan pendidikan, pengelolaan pendidikan, pengurusan kakitangan pendidikan,

pengarahan pendidikan, penyelarasan pendidikan, penyediaan belanjawan pendidikan

dan penilaian pendidikan.

Makna pentadbiran agak berbeza dengan makna pengurusan. Pengurusan

melaksanakan tugas-tugas atasan seperti membuat perancangan, menyusun atur,

mengelola, mengarah, memimpin, mengawal sumber-sumberdan mendapat kerjasama

daripada setiap individu di dalam sesebuah organisasi. Manakala pentadbiran pula

membantu pengurusan melaksanakan apa yang telah dirancang, disusun atur, dikelola,

diarah, dipimpin dan dikawal supaya menjadi kenyataan. Ia adalah satu proses

pengendalian sesebuah organisasi pendidikan secara menyeluruh dalam usaha

mencapai matlamat pendidikan.

Jelaslah juga bahawa kedua-dua istilah tersebut mengurus dan mentadbir adalah

saling melengkapi. Dalam pendidikan istilah yang paling sesuai digunakan ialah

pengurusan dan pentadbiran pendidikan kerana tugas kedua-duanya terdapat dalam

mana-mana Institusi Pendidikan ( Rosy Talin, 2002 ).

1.4 Struktur Organisasi Kementerian Pendidikan Malaysia

Struktur dan organisasi pentadbiran pendidikan di Malaysia dibentuk berdasarkan

kepada sistem politik dan pentadbiran negara. Sistem pendidikan di Malaysia merupakan

sistem pendidikan berpusat. Struktur organisasinya terbahagi kepada lima peringkat, iaitu

peringkat eksekutif (pusat), peringkat pengurusan (negeri), peringkat penyeliaan (daerah),

peringkat teknikal (sekolah) dan peringkat perlaksanaan (darjah). Bagi sistem pendidikan

Malaysia, struktur organisasinya boleh di gambarkan seperti Rajah 1.2.


7/34

7

Di samping menunjukkan peringkat organisasi, Rajah 1.2 juga menjelaskan aliran

autoriti dan delegasi tanggungjawab daripada puncak piramid ke bahagian bawah

piramid. Keluasan bahagian piramid menunjukkan bilangan tenaga manusia yang terlibat

pada bahagian berkenaan. Sesuatu sistem atau organisasi yang formal mempunyai

beberapa keperluan asas untuk membolehkannya berfungsi. Keperluan asas tersebut

ialah pemimpin, agihan tugas dan peranan, prosedur penentuan matlamat atau dasar dan

prosedur perlaksanaan.

Pemimpin bagi seluruh sistem pendidikan di Malaysia ialah Menteri Pendidikan

sementara pemimpin bagi bahagian dan negeri ialah Pengarah dan pemimpin bagi

sekolah ialah Pengetua atau Guru Besar. Tugas utama pemimpin adalah untuk

merancang maklumat, dasar, perolehan sumber, strategi pengurusan sumber, strategi

perlaksanaan dan membuat keputusan. Pemimpin bagi semua organisasi kerajaan dipilih

secara lantikan rasmi, biasanya mengikut senioriti dari segi kelayakan dan lama

berkhidmat.

Pemimpin sesebuah organisasi formal menetapkan tugas anggota dalam

organisasi dan fungsi bagi setiap komponen atau unit. Agihan tugas dan autoriti secara jelas atau eksplisit dapat mengelakkan konflik autoriti dan tugas. Sesebuah sistem yang

Rajah 1.2 Piramid Organisasi Pentadbiran Pendidikan diMalaysia


8/34

8

besar seperti Kementerian Pendidikan mempunyai struktur organisasi yang kompleks

apabila sesuatu komponen struktur organisasi yang tersendiri dan berangkai-rangkai.

Oleh yang demikian, pembahagian tugas beserta penetapan peranan, fungsi dan

peraturan-peraturan adalah perlu agar semua anggota organisasi mengetahui dan

memahami tanggungjawab mereka masing-masing.

Rajah 1.3 menunjukkan satu contoh struktur organisasi pentadbiran fungsian bagi

setiap pendidikan. Organisasi itu mempunyai enam komponen utama iaitu Operasi

Sekolah, Inovasi dan pembangunan, Perhubungan Dalam, Perhubungan Luar, Urusan

Pentadbiran dan Perkhidmatan Sokongan Logistik.

Rajah 1.3 Struktur organisasi pentadbiran pendidikan fungsian

Sesuatu sistem sosial atau organisasi mempunyai matlamat dan objektif

penubuhannya. Matlamat dan objektif organisasi dirumuskan oleh eksekutif yang

mentadbir perjalanan organisasi. Eksekutif bertanggungjawab terhadap soal pencapaian

matlamat yang meliputi aspek produktiviti, keberkesanan dan kecekapan. Secara

langsung eksekutif merumuskan prosedur pelaksanaan dan strategi penggunaan sumber

bagi memastikan pencapaian matlamat dan pengeluaran dengan cekap dan berkesan.


9/34


10/34

10

Menteri Pelajaran adalah bertanggungjawab dalam hal-hal penggubalan dan pelaksanaan

dasar pendidikan, merancang program selaras dengan aspirasi dan matlamat negara

seperti yang termaktub dalam Falsafah Pendidikan Negara.

i. Merancang/mengagih tugas kepada bahagian/ unit.

ii. Mengurus/mengarah.

iii. Mendapat kerjasama daripada kakitangan lain.

iv. Menggunakan sumber dengan sepenuhnya.

v. Membuat keputusan

vi. Menilai

Menteri juga bertanggungjawab kepada parlimen untuk memastikan keberkesanan

pelaksanaan dasar pendidikan. Akta pelajaran 1961 memberi kuasa dan kewibawaan

kepada Menteri Pelajaran ke atas hampir semua hal berkaitan pendidikan dalam negara.

Menteri Pelajaran dibantu oleh dua orang Timbalan Menteri dan seorang setiausaha

Politik.

2.2 Peringkat Pusat

Peringkat pusat berkuasa penuh merumus dan membuat dasar pendidikan. Ketua

Setiausaha KPM dan Ketua Pengarah Pelajaran merupakan orang yang memainkan

peranan penting pada peringkat ini.

i. Ketua Setiausaha KPM selaku Ketua Pentadbiran dan bertanggungjawab

penuh kepada Menteri Pelajaran.

ii. Ketua Pengarah Pelajaran mengetuai dan bertanggungjawab penuh dalam

bidang ikhtisas.

iii. Ketua Setiausaha KPM dan Ketua Pengarah Pelajaran memainkan peranan

penting dalam bidang eksekutif.

2.3 Jabatan-Jabatan Utama Kementerian Pendidikan Malaysia

Terdapat 18 jabatan/bahagian utama di bawah Ketua Pengarah Pelajaran

Malaysia iaitu:

1) Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar Pendidikan (BPPDP)

Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar Pendidikan (BPPDP)

berfungsi untuk merancang, menggubal dan pmembangunkan dasar

pendidikan.Selain itu bahagian ini juga menilai keberkesanan dasar sedia ada

melalui program bantuan luar, kerjasama serantau dan pelbagai hala serta

membuat perbandingan peringkat antarabangsa. BPPDP turut menilai dapatan yang

dilakukan oleh penyelidik dalam dan luar Negara. Bahagian ini juga berperanan


11/34

11

dalam menyelaras data maklumat pendidikan dari segi keperluan guru bagi sekolah

rendah, menengah dan kolej matrikulasi mengikut jenis sekolah, tahap dan negeri.

2) Jabatan Lembaga Peperiksaan

Jabatan Lembaga Peperiksaan terlibat dalam menggubal dasar pengujian

dan pemarkahan peperiksaan, mengendalikan dan meyelia peperiksaan awam di

luar dan dalam negeri, menguruskan data calon dan keputusan peperiksaan serta

hal-hal yang berkaitan dengan peperiksaan awam di Malaysia. Selain itu jabatan ini

juga berperanan dalam memastikan peperiksaan yang diadakan mencapai

standard yang ditetapkan.

3) Bahagian Pembangunan Kurikulum

Bahagian Pembangunan Kurikulum bertanggungjawab dalam mengubal, menilai

dan membangunkan kurikulum persekolahan dan berusaha untuk mengesan dan

memantau sejauh mana kurikulum yang diajar selaras dengan kehendak falsafah

pendidikan kebangsaan. Bahagian ini turut memberikan sokongan dari segi bahan

yang diperlukan oleh sekolah-sekolah.

4) Bahagian Teknologi Pendidikan

Bahagian Teknologi Pendidikan berperanan penting dalam menerapkan

budaya penggunaan ICT sebagai salah satu cara untuk memudahkan tugas dan

meningkatkan kompetensi guru serta menarik minat pelajar terhadap proses

pengajaran dan pembelajaran. Bahagian ini turut memberikan khidmat latihan

kepada murid dan guru dan sentiasa berusaha untuk mencari alternatif baru yang

sesuai untuk kegunaan semua.

5) Bahagian Buku Teks

Bahagian Buku Teks bertanggungjawab dalam menguruskan dasar

penerbitan buku teks untuk sekolah rendah dan menengah dan pemerolehan pakejbuku teks, bahan bacaan tambahan serta bahan bantu mengajar/belajar untuk

pusat sumber sekolah. Bahagian ini turut memantau pembekalan, pengurusan dan

penggunaan buku Skim Pinjaman Buku Teks di sekolah dan pasaran terbuka untuk

memastikan buku teks mencukupi untuk kegunaan semua pelajar dan mudah

didapati. Selain itu, bahagian ini juga menyelaras dan menguruskan hal-hal kualiti

dan aduan pelanggan yang berkaitan dengan buku teks dan bahan bacaan

tambahan.Di samping itu bahagian ini juga melaksanakan hal-hal pentadbiran,

perkhidmatan, pembangunan sumber manusia dan kewangan bahagian bukuTeks.


12/34

12

6) Majlis Buku Kebangsaan Malaysia

Majlis ini akan bekerjsama dengan pihak kerajaan dan pihak penerbit bagi

meningkatkan penghasilan buku terbitan bahasa melayu dan seterusnya

meningkatkan budaya membaca di kalangan masyarakat Malaysia.

7) Bahagian Pengurusan Sekolah Harian

Bahagian Pengurusan Sekolah Harian diwujudkan untuk menguruskan hal

ehwal penempatan dan perpindahan guru-guru dan banyak bekerjasama dengan

pihak Kementerian Pengajian Tinggi dan Jabatan Pelajaran setiap negeri.

Bahagian ini turut terlibat dalam meningkatkan tahap kompeten dan sahsiah pelajar

menerusi pertandingan dan program yang diadakan.Bahagian ini turut terlibat

dalam meningkatkan pengurusan fizikal dan kemudahan setiap sekolah bagi

membentuk suasana pembelajaran yang kodusif serta menentukan keperluan

menubuhkan sekolah baru.

8) Bahagian Pendidikan Islam

Tujuan utama penubuhan Bahagian Pendidikan Islam adalah untuk

memperkasakan Pendidikan Islam (PI), Bahasa Arab (BA), Institusi Pendidikan

Agama (IPA) dan Dakwah melalui langkah pembangunan sumber manusia,

perolehan dari pihak kerajaan, penyelidikan pengajian islam dan bahasa arab,

inovasi, kejurulatihan, promosi dakwah dan pendokumentasian. Bahagian ini juga

berfungsi menyalurkan dana kepada Sekolah Agama Rakyat (SAR) dan Kelas

Asas Fardhu Ain (KAFA).

9) Bahagian Pendidikan Teknik dan Vokasional

Fungsi badan ini adalan untuk merancang, menyelaras, menilai, memantau

dan pelaksanaan kemajuan pendidikan teknik dan vokasional menerusi

pentadbiran dan pengunaan sumber manusia.

10) Bahagian Pendidikan Khas

Bahagian ini ditubuhkan bertujuan untuk memberikan pendidikan formal

kepada pelajar-pelajar kurang upaya agar mereka mampu berdikari. Bahagian ini

juga bertanggungjawab memastikan modul pengajaran, suasana tempat

pembelajaran, kemudahan fizikal, sokongan sumber manusia dan tenaga pengajar

yang terlatih untuk merealisasikan matlamat penubuhannya.


13/34

13

11) Bahagian Pengurusan Sekolah Berasrama Penuh dan Sekolah Kecemerlangan

Fungsi bahagian ini menjurus kepada pengurusan sekolah berasrama

penuh dan sekolah kluster.

12) Bahagian Sukan

Bahagian Sukan memberi fokus kepada penyelarasan dan pengurusan

aktiviti kokurikulum terutamanya sukan dan memastikan program yang

direncanakan dijalankan mengikut piawaian yang ditetapkan.

13) Bahagian Kokurikulum & Kesenian

Bahagian ini diwujudkan untuk merancang dan melaksanakan dasar

pengoperasian dasar Seni Sekolah Malaysia (SSeM) dan Pusat Kokurikulum (PKK)

dan menilai pelaksaannya di peringkat sekolah, daerah, negeri dan antarabangsa.

14) Bahagian Pendidikan Swasta

Bahagian ini berperanan dalam menetapkan dasar, peraturan pendidikan,

menguruskan penubuhan dan pendaftaran institusi pendidikan swasta.Selain itu

bahagian ini juga terlibat dalam menentukan hala tuju pendidikan institusi

pendidikan swasta bagi memastikan kursus yang ditawarkan adalah diiktiraf oleh

kerajaan.

15) Bahagian Pendidikan Guru

Bahagian Pendidikan Guru berperanan dalam mengendalikan program

Pendidikan Perguruan Pra-perkhidmatan, Kursus Dalam Perkhidmatan dan

memantau Pengurusan Pendidikan Keguruan (PPK) yang dilaksanakan oleh IPG.

16) Institut Aminuddin Baki

Institut ini ditubuhkan sebagai pusat latihan kepimpinan dan pengurusanpendidikan bagi membangunkan keupayaan pengurus dan pemimpin pendidikan di

dalam melahirkan pemimpin berkualiti yang menyumbang kepada kemantapan dan

kelancaran pentadbiran sesebuah organisasi.

17) Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti

Bahagian ini menjurus kepada penilaian tahap pengajaran dan

pembelajaran di institusi pendidikan dan menjalinkan kerjasama yang erat dengan

pihak Jabatan Pelajaran Negeri dan Pejabat Pelajaran bahagian/daerah bagi


14/34

14

memastikan nasihat dan syor-syor bahagian ini kepada institusi pendidikan diberi

perhatian

18) Institut Pendidikan Guru Malaysia

Institut Pendidikan Guru Malaysia berperanan dalam meningkatkan

penguasaan pengetahuan, kefahaman dan kemahiran pengajaran pembelajaran

pendidik guru melalui kursus-kursus yang ditawarkan.Selain itu Institut Pendidikan

Guru Malaysia melahirkan guru-guru yang kompeten dan mengamalkan profesion

perguruan melalui domain diri, professional dan sosial. Institut Pendidikan Guru

Malaysia juga melakukan penyelidikan dan bimbingan berterusan dengan

meneruskan agenda penyelidikan, pembangunan dan inovasi.

3.0 ORGANISASI DAN FUNGSI PENTADBIRAN PERINGKAT NEGERI

Pentadbiran peringkat negeri bepusat di Jabatan Pelajaran Negeri masing-masing.

Jabatan Pelajaran Negeri terdapat di semua negeri di Malaysia termasuk Sabah dan

Sarawak. Jabatan Pelajaran Negeri merupakan autoriti bagi memastikan program-

program pendidikan dan dasar-dasar pendidikan yang digubal dan dirancang pada

peringkat pusat dilaksanakan di semua sekolah dalam tiap-tiap buah negeri.

Jabatan Pelajaran Negeri bertanggungjawab menyelaraskan perkara-perkara

yang berkaitan dengan kurikulum, sukatan pelajaran, kokurikulum, pinjaman buku teks,

perpustakaan, pendidikan radio dan tv, majlis sukan sekolah-sekolah, bantuan kewangan,

pembangunan, penempatan guru serta pencalonan guru untuk latihan dan pelbagai

kursus.

Jabatan Pelajaran Negeri juga merupakan agensi penghubung yang menyalurkan

maklum balas tentang tahap kejayaan dan masalah berhubung dengan seluruh aspek

kurikulum dari peringkat daerah dan sekolah ke peringkat Kementerian Pelajaran. Maklum

balas yang diterima oleh kementerian digunakan untuk merancang program dan strategibaru dalam proses membuat keputusan.

Terdapat 16 Jabatan Pelajaran Negeri di seluruh Malaysia. Berikut adalah senarai

Jabatan Pelajaran Negeri seluruh Malaysia:

1. Jabatan Pelajaran Johor (JPNJOH)

2. Jabatan Pelajaran Kelantan (JPNKEL)

3. Jabatan Pelajaran Labuan (JPNLAB)

4. Jabatan Pelajaran Melaka (JPNMEL)


15/34

15

5. Jabatan Pelajaran Negeri Kedah (JPNKED)

6. Jabatan Pelajaran Perlis (JPNPel)

7. Jabatan Pelajaran Negeri Pulau Pinang (JPNPP)

8. Jabatan Pelajaran Negeri Sembilan (JPNS)

9. Jabatan Pelajaran Negeri Wilayah Persekutuan (JPNKL)

10. Jabatan Pelajaran Pahang (JPNPAH)

11. Jabatan Pelajaran Perak (JPNPER)

12. Jabatan Pelajaran Sabah (JPNSABAH)

13. Jabatan Pelajaran Sarawak (JPNSAR)

14. Jabatan Pelajaran Selangor (JPNSEL)

15. Jabatan Pelajaran Terengganu (JPNTER)

16. Jabatan Pelajaran WP Putrajaya (JPNPUT)

3.1 Organisasi Jabatan Pelajaran Negeri (JPN)

Jabatan Pelajaran Negeri diketuai oleh Pengarah Pelajaran Negeri dan dibantu

oleh Timbalan Pengarah, mereka bertanggungjawab terus kepada Ketua PengarahPelajaran. Pengarah Pelajaran Negeri adalah bertanggungjawab terhadap pelaksanaan

program-program, projek-projek dan aktiviti-aktiviti pendidikan dalam negeri masing-

masing.

Setiap Jabatan Pelajaran Negeri terdiri daripada 10 sektor yang diketuai oleh

Ketua Sektor iaitu Sektor Pengurusan Sekolah, Sektor Pengurusan Akademik, Sektor

Pembangunan Kemanusiaan, Sektor Khidmat Pengurusan & Pembangunan, Sektor

Penilaian & Peperiksaan, Sektor Jaminan Kualiti, Sektor Pendidikan Islam, Sektor

Pendidikan Khas & Swasta, Sektor Pengurusan Maklumat & ICT dan Sektor Psikologi &

Kaunseling.


16/34

16

3.2 Fungsi dan Peranan Sektor-Sektor di Jabatan Pelajaran Negeri (JPN)

1) Sektor Pengurusan Sekolah

Meningkatkan prestasi pengurusan sekolah ke tahap cemerlang di samping

memberikan khidmat bimbingan serta nasihat ke arah peningkatan

kepimpinan yang lebih bermutu di sekolah.

Memastikan semua sekolah da warga pendidikan mematuhi segala

peraturan dan melaksanakan segala tugas serta tanggungjawab yang telah

Rajah 1.4 : Struktur OrganisasiSistem Pendidikan MalaysiaPeringkat Negeri (Pengurusan)


17/34

17

ditetapkan oleh Kementerian Pelajaran Malaysia dan menjayakan dasar-

dasar kerajaan.

Memastikan kanak-kanak mengikut peringkat umur ditetapkan mendapat

tempat belajar dan menamatkan pendidikan rendah dan menengah agar

menjadi rakyat yang bertanggungjawab, progresif dan berdisiplin.

2) Sektor Pengurusan Akademik

Menentukan para pendidik menerima dan melaksanakan segala

pembaharuan dan pembaharuan dan perkembangan kurikulum yang telah

ditetapkan.

Meningkatkan pengetahuan dan kemahiran para pendidik dalam

pengajaran dan pembelajaran selaras dengan perkembangan masa.

3) Sektor Pembangunan Kemanusiaan

Memastikan pengurusan pembangunan kemanusiaan murid-murid

diseluruh sekolah rendah dan menengah negeri dirancang dan

dilaksanakan dengan baik dan berkesan.

Membantu pembangunan sahsiah dan kawalan disiplin murid di sekolah

rendah dan menengah diurus dengan baik.

4) Sektor Khidmat Pengurusan & Pembangunan

Menyediakan anggaran belanjawan dan menguruskan perbelanjaan

jabatan dengan berkesan.

Mengendalikan dan menguruskan hal perkhidmatan dan pentadbiran bagi

semua pegawai dan staf sokongan.

Menyelaras keperluan dan menguruskan penempatan dan pertukaran staf

sokongan di peringkat negeri.

Menentukan peningkatan kepakaran pegawai perkhidmatan pendidikandan staf sokongan di peringkat negeri.

5) Sektor Penilaian dan Peperiksaan

Mengurus dan mentadbir peperiksaan bagi tujuan membuat penilaian

terhadap pencapaian calon mengikut sukatan pelajaran dan kehendak

Sistem Pendidikan Kebangsaan.

Membantu Lembaga Peperiksaan dan Majlis Peperiksaan Malaysia

mentadbir dan menguruskan peperiksaan dalam dan luar Negara dengansistematik agar nama Lembaga Peperiksaan sentiasa terjamin dari segi


18/34

18

keselamatan pentadbiran peperiksaan dan diakui oleh badan-badan

Lembaga Peperiksaan Antarabangsa.

6) Sektor Jaminan Kualiti

Memberi bimbingan dan hala tuju kepada kumpulan sasaran kepimpinan

sekolah.

Melaksanakan analisis keperluan sebagai pengukur kepada penerimaan

dan penghasilan kepimpinan sekolah bekualiti.

Mencakupi empat dimensi penyampaian iaitu: i) Pentaksiran dan Penilaian,

ii) Penyeliaan Mental Pendidikan, iii) Mengekal Jaminan Kualiti (Quality

Assurance), iv) Mengamalkan Penyelidikan.

7) Sektor Pendidikan Islam

Melaksanakan Kurikulum Pendidikan Islam dan Bahasa Arab,

mengendalikan operasi pengurusan institusi pendidikan agama,

mengendalikan operasi pengurusan dakwah dan syiar Islam serta aktiviti

keagamaan di Jabatan Pelajaran dan sekolah.

8) Sektor Pendidikan Khas & Swasta

Mewujudkan sektor pendidikan khas dan pendidikan swasta yang berkesan

dan efisien.

Menjana perkembangan sahsiah murid-murid pendiddikan khas dan

pendidikan swasta.

Memastikan kurikulum yang disarankan diaplikasikan dengan tepat.

9) Sektor Pengurusan Teknologi Maklumat & ICT

Menyediakan perkhidmatan sokongan ICT kepada jabatan, PPD dan

sekolah-sekolah bagi membantu melicinkan operasi harian wargapendidikan.

10) Sektor Psikologi & Kaunseling

Memberi khidmat kaunseling kepada pegawai dan kakitangan pendidikan

negeri.

Merancang dan melaksanakan kursus berkaitan perkhidmatan kaunseling.

Mengumpul data dan menganalisa pegawai dan kakitangan yang

menerima khidmat kaunseling. Memantau perkhidmatan pegawai kauseling


19/34

19

4.0 ORGANISASI DAN FUNGSI PENTADBIRAN PERINGKAT DAERAH

Pentadbiran peringkat daerah pula bidang tugasnya adalah lebih kepada

penyeliaan pelaksanaan pendidikan dengan Pegawai Pelajaran Daerah (PPD) sebagai

ketuanya. Pentadbiran peringkat daerah terdiri daripada Pejabat Pelajaran Daerah

(Semenanjung) dan Pejabat Pelajaran Gabungan dan Daerah (Sabah dan Sarawak).

Rasional penubuhan Pejabat Pendidikan Daerah ialah untuk meningkatkan kualiti

pengajaran dan pembelajaran di samping menjadi pusat rujukan ibu bapa. Pejabat

Pendidikan Daerah juga bertindak sebagai agen kepada Jabatan Pendidikan Negeri

(JPN) dan Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) dari segi pelaksanaan dasar, program-

program dan aktiviti-aktiviti di peringkat daerah.

Terdapat empat sektor pengurusan pendidikan daerah yang diketuai oleh

penolong PPD. Sektor tersebut adalah Sektor Pengurusan Sekolah, Sektor Pengurusan

Akademik, Sektor Pengurusan Perkhidmatan Daerah dan Sektor Pengurusan

Pembangunan Kemanusiaan dan Khidmat Sosial. Agihan guru di peringkat daerah adalah

di bawah bidang tugas Sektor Pengurusan Sekolah. Perkara yang berkaitan dengan

akademik seperti proses pembelajaran dan pengajaran , kurikulum dan pelaksanaan

kurikulum adalah di bawah urusan Sektor Pengurusan Akademik. Perkara berkaitan

kokurikulum adalah di bawah pengurusan Sektor Pengurusan Pembangunan

Kemanusiaan.

Antara peranan dan tanggungjawab Pejabat Pendidikan Daerah ialah:

Mewakili JPN dalam segala urusan pentadbiran jabatan di peringkat daerah.

Bertanggungjawab mengenai perjalanan pentadbiran sekolah peringkat daerah.

Bertanggungjawab menggariskan dasar pentadbiran sekolah peringkat daerah.

Bertanggungjawab mengenai pertukaran dan penempatan guru-guru di sekolah

termasuk urusan perlantikan, penempatan dan penamatan GSTT dan Guru Ganti.

Mencadangkan penempatan dan pertukaran penyandang jawatan kenaikan

pangkat dan jawatan pengurusan serta jawatan kanan.

Bertanggungjawab mengenai pertukaran dan penempatan murid-murid sekolah di

dalam daerah.

Bertanggungjawab mengenai keperluan pelajaran dari segi pengambilan tanah,

pembangunan fizikal, kemudahan sekolah, rumah guru dan asrama di peringkat

daerah.

Memantau semua kegiatan kurikulum dan kokurikulum di peringkat daerah.


20/34

20

Berusaha bagi mempertingkatkan prestasi akademik dan kokurikulum sekolah-

sekolah dalam daerah.

Menyelia institusi Pendidikan swasta serta memastikan institusi tersebut

menjalankan Dasar Pelajaran Kebangsaan dengan berkesan.

Membantu mengendalikan urusan tatatertib guru-guru dan staf bukan guru.

Menyedia Laporan Penilaian Prestasi Tahunan pegawai-pegawai dan guru-guru

dalam daerah.

Menguruskan perakuan Pergerakan Gaji bagi daerah pelajaran.

Bekerjasama dengan jabatan dan agensi-agensi lain untuk menjalankan aktiviti di

peringkat daerah pelajaran.

Penghubung antara masyarakat dengan JPN dan KPM.

Menjalankan lain-lain tugas yang diarahkan oleh JPN.

Rajah 1.5 Struktur Organisasi Pejabat Pendidikan Daerah

5.0 ORGANISASI DAN PENTADBIRAN PERINGKAT SEKOLAH

Pentadbiran pendidikan di peringkat sekolah merupakan operasi pentadbiran pada

paras yang paling bawah sekali dalam hierarki pentadbiran pendidikan Negara.Namun

begitu,sekolah merupakan unit pentadbiran dan pengurusan pendidikan yang paling

penting kerana segala aplikasi dan perlaksanaan strategi kearah kecemerlangan

Pegawai Pendidikan Daerah

SektorPengurusan

Sekolah

SektorPengurusan

Akademik

SektorPengurusan

PerkhidmatanDaerah

Sektor PengurusanPembangunan

Kemanusiaan &Khidmat Sosial

Penolong PegawaiPendidikan (Rendah)

Penyelia SekolahRendah

Penyelia Pembangunan Penyelaras Maklumat

Penyelia I Penyelia II Pegawai Sains &

Matematik Pegawai Khas

Bahasa Inggeris

Penyelia SumberManusia

Penyelia Kokurikulum Penyelia Pencegah

Dadah Setiausaha Sukan

Sekolah Pengetua/

Guru Besar


21/34

21

pendidikan bertumpu di peringkat ini. Unit pentadbiran pendidikan di peringkat sekolah

juga adalah yang paling dinamik kerana di peringkat inilah pentadbir pendidikan dan

kakitangan berinteraksi terus dengan pelanggan (murid,ibu-bapa dan komuniti) (www.

moe. com.my 18 Mac 2012).Oleh sebab itu, pengurusan pendidikan di sekolah

memainkan peranan penting dalam menentukan kejayaan atau kegagalan sesuatu

program yang dirancangkan di peringkat Jabatan Pendidikan Negeri mahupun

Kementerian Pendidikan.Secara khususnya, fungsi utama pengurusan sekolah ialah

untuk menguruskan polisi kualiti, pembelajaran, manusia dan sumber . Justeru,

kefahaman tentang tujuan pengurusan pentadbiran sekolah perlu difasihi untuk

memastikan visi dan misi sekolah tercapai yang akan menentukan halatuju sekolah itu.

Secara umumnya, sekolah sebagai sebuah organisasi formal mempunyai struktur

kepimpinannya sendiri (Amir Hassan Dawi,2009).Rajah 1.6 menunjukkan dengan lebih

jelas struktur organisasi pengurusan dan pentadbiran sekolah.

5.1 Tugas dan Peranan

5.1.1 Pengetua

Dalam ruang lingkup sekolah,mereka yang mengetuai dan memimpin organisasi

sekolah adalah pengetua atau guru besar.Pengetua secara khusus bertanggungjawab

terhadap segala aktiviti yang beroperasi di sekolah yang meliputi pentadbiran,

kewangan, kurikulum, kokurikulum, sahsiah, keadaan persekitaran, kakitangan dan

Rajah1.6: Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Sekolah


22/34

22

pelajar. Dalam usaha mengembangkan aspek-aspek yang terkandung dalam Falsafah

Pendidikan Kebangsaan (FPK), Pengetua memainkan peranan yang penting dalam

merangka matlamat dan strategi sekolah serta memimpin guru-guru, kakitangan am dan

para pelajar ke arah pencapaiannya.

Secara umumnya tugas Pengetua/Guru Besar adalah untuk:

i. Memastikan dasar-dasar Kementerian Pelajaran Malaysia dilaksanakan di

peringkat sekolah mengikut Surat Pekeliling Ikhtisas

ii. Bertanggungjawab dalam peningkatan Kurikulum dan Kokurikulum serta

memastikan pelaksanaannya selaras dengan dasar Kementerian Pendidikan.

iii. Bertanggungjawab dalam hal pengurusan, pentadbiran, kewangan, kurikulum,

kokurikulum, sahsiah, keadaan persekitaran, kakitangan dan pelajar di sekolah.

iv. Memastikan semua murid di sekolah mendapat peluang sama rata untukmempelajari dan mempraktikkan nilai-nilai murni bagi membentuk jati diri dan

sahsiah terpuji selari dengan kehendak FPN

v. Mewujudkan hubungan dua hala dengan komuniti dan agensi-agensi luar.

vi. Mengajar sebilangan waktu mengikut SPI Bilangan 3/67 1982 (Pindaan).

vii. Menjalankan pengawasan dan penyeliaan terhadap perjalanan pengurusan

sekolah serta pengajaran dan pembelajaran di sekolah.

5.1.2 Guru Penolong Kanan

Aras kedua dalam hierarki pentadbiran sekolah ialah Guru Penolong Kanan (GPK)

yang membantu dalam melancarkan lagi segala aktiviti pengurusan dan pentadbiran di

sekolah. Terdapat tiga kategori Guru Penolong Kanan di setiap sekolah yang dibezakan

mengikut unit utama pengurusan sekolah iaitu Guru Penolong Kanan Akademik dan

Pentadbiran (GPK1), Guru Penolong Kanan Kokurikulum (GPK Koku) dan Guru Penolong

Kanan Hal Ehwal Murid (GPK HEM). Walaupun bidang kuasa mereka secara umumya

berbeza tetapi masih disokong oleh struktur pentadbiran yang seiras dan saling

melengkapi antara satu sama lain.

Guru Penolong Kanan

i. Menjalankan tugas Pengetua semasa ketiadaan Pengetua.

ii. Mengajar sebilangan waktu mengikut arahan Pengetua.

iii. Membantu Pengetua menyelia dan menilai proses pengajaran.

iv. Membantu Pengetua dalam semua aspek perancangan dan pengurusan sekolah.

v. Melaksanakan arahan-arahan lain dan tugasan-tugasan lain yang diberikan oleh

Pengetua dari masa ke masa


23/34

23

Jadual 1.2 Persamaan Tugas Penolong Kanan

vi. Membuat perancangan dan takwim sekolah.

vii. Menyusun Jadual Waktu Kelas dan guru serta menyediakan Jadual Waktu Gantian.

Guru Penolong Kanan Akademik dan

Pentadbiran Guru Penolong Kanan Hal Ehwal Murid

Bertanggungjawab dalam hal kurikulum,

pentadbiran, hubungan masyarakat dan

keselamatan.

Tugas merangkumi Pengurusan

Kurikulum , 3K, Pengurusan Pusat Sumber,

Perkembangan Staff serta Pengurusan dan

Pentadbiran

Antara bidang tugas:

i. Memastikan perjalanan panitia-panitia

mata pelajaran.

ii. Membantu dan merancang serta

menyelaras hal-hal yang berkaitan

dengan ujian, peperiksaan dan

penilaian serta mencadangkan

tindakan susulan.

iii. Menyelaras segala jenis program

kurikulum yang dianjurkan oleh

sekolah, Pejabat Pendidikan Daerah,

Jabatan Pendidikan Negeri dan

Kementerian Pendidikan

Bertanggungjawab dalam pengurusan

hal ehwal pelajar dari segi disiplin, kawalan

kelas, kesihatan pelajar dan penerapan nilai-

nilai murni.

Tugas merangkumi Pembangunan

Diri Pelajar (Disiplin, Bimbingan dan

Kaunseling, Kesihatan, Biasiswa dan

Bantuan, SPBT dan Program

Pelindungan Pelajar) Pengurusan dan

Pentadbiran


i. Mengambil tindakan yang sesuai

terhadap kes-kes pelajar yang

melanggar peraturan tatatertib

dan salah laku.

ii. Menguruskan dan mengemas kini

buku rekod pendaftaran pelajar.

iii. Menyelaras aktiviti kesihatan

pelajar

Guru Penolong Kanan Kokurikulum Guru Penolong Kanan Petang

Bertanggungjawab pada pelaksanaan danpengurusan program kokurikulum sepertisukan, persatuan, kelab, badan beruniform.

Tugas merangkumi PengurusanKokurikulum (Sukan, Permainan, Pasukan

Beruniform, Persatuan dan Kelab)Pengurusan dan Pentadbiran dan

Bertanggungjawab kepada pengetua dalammentadbir dalam semua aspek pengurusansekolah bagi sesi petang.

Tugas merangkumi Pengurusan Kurikulum, Pengurusan Kokurikulum Pengurusan

dan Pentadbiran, Pengurusan Hal Ehwal


24/34

24

Jadual 1.3 Perbezaan Tugas Penolong Kanan Mengikut Bidang Urustadbir

5.1.3 Guru Kanan Matapelajaran

Guru Kanan Mata Pelajaran bertanggungjawab dalam mengurus,menyelaras dan

menyelia hal-hal yang berkaitan dengan panitia pelajaran dan membantu dalam

mempertingkatkan prestasi pengajaran guru dan pembelajaran pelajar di sekolah dengan

cara membimbing guru supaya patuh kepada peraturan kurikulum dan menggalakkan

mereka menggunakan segala sumber yang ada. Antara bidang tugasnya ialah:Memimpin

guru-guru menentukan dan merancang Rancangan Pelajaran Penggal, Mingguan, Harian

dan lain-lain yang berkaitan dengan bidangnya.

i. Menyelaras pengurusan dan perjalanan aktiviti-aktiviti bimbingan, pemulihan

dan pengayaan.

ii. Membantu menyelenggarakan dan menyelaras kutipan data atau maklumat

dan segala jenis perangkaan yang berkaitan dengan bidangnya.iii. Membantu dan membimbing guru-guru baru dan pelatih dalam latihan

mengajar dan menjalankan tugas-tugas mereka.

5.1.4 Guru

Keberkesanan sesebuah sekolah itu dapat dilihat melalui kecemerlangan

pengurusan dan pentadbiran organisasinya.Mengikut Omardin Ashaari,(1996) hasrat

untuk melahirkan peranan sekolah berkesan demi pencapaian matlamat pendidikan tidak

Pembangunan Diri Pelajar


i. Merancang takwim kegiatan

kokurikulum sekolah.

ii. Menyelaras dan menyelia pelaksanaan

program dan aktiviti kokurikulum.

iii. Mengurus dan menyelia peralatan dan

kemudahan kokurikulum.

Murid sesi petang


i. Membantu di dalam hal-hal yang

berkaitan dengan keselamatan,

kebersihan dan keceriaan sekolah

bagi sidang petang.

ii. Mengurus dan menyelaras hal

pengajaran dan pembelajaran bagi

sidang petang.


25/34

25

akan berjaya tanpa peranan dan dedikasi yang disumbang oleh guru. Secara

umumnya tugas guru adalah untuk:

i. Menjayakan segala dasar, perancangan dan pelaksanaan proses pendidikan

sama ada berbentuk kurikulum atau kokurikulum.

ii. Dalam pengurusan akademik dan kokurikulum pelajar, guru

bertanggungjawab dalam menyedia,melaksana dan menilai aktiviti pendidikan

yang dijalankan.

iii. Bertanggungjawab terhadap pembentukan dan pengawalan disiplin serta

sasiah murid.

iv. Menjaga dan mengambil tahu kebajikan murid-muridnya.

v. Bertanggungjawab terhadap pengurusan bilik darjah

vi. Mengurus dan mengemaskini maklumat dan rekod murid.

5.2 Pembahagian Unit Pengurusan dan Pentadbiran Sekolah

Rajah 1.7 : Carta Organisasi Pendidikan Pentadbiran Peringkat Sekolah


26/34

26

Rajah 1.8: Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Kurikulum

Secara lazimnya pengurusan di sekolah boleh dibahagikan kepada empat unit

utama iaitu Pengurusan Kurikulum, Pengurusan Kokurikulum, Pengurusan Hal Ehwal

Murid dan Pengurusan Pentadbiran Sekolah.Kesemua unit ini disokong oleh struktur

pentadbiran yang lengkap dan saling melengkapi antara satu sama lain.Berdasarkan

rajah 1.7 dapat dilihat pembahagian kerja berdasarkan jenis pekerjaan atau bahagian

yang diwujudkan bagi memudahkan sistem pengawasan, penyelarasan dan pengawalan

ke atas perjalanan aktiviti pengurusan dan pentadbiran.

5.2.1 Unit Pengurusan dan Pentadbiran Kurikulum

Kurikulum merupakan nadi penentu ke arah kewujudan sesebuah institusi

pendidikan. Pengurusan Kurikulum yang mantap dan bersistematik menjamin

peningkatan prestasi akademik sesebuah sekolah dan membantu dalam mencapai

objektif dan matlamat penubuhannya.Secara dasarnya badan pengurusan kurikulum ini

berperanan dalam merancang, mengurus selia dan mengelola isu serta aktiviti yang

berkait rapat dengan proses pembelajaran dan pengajaran (P&P) di sekolah.Penyediaan

perancangan strategik jangka panjang dan pendek serta plan taktikal sebagai salah satu


27/34

27

Rajah 1.9: Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Hal Ehwal Murid

langkah dalam meningkatkan prestasi akademik juga antara perkara yang termasuk

dalam bidang pengurusan kukurikulum. Pemantapan kualiti, kecekapan dan pengetahuan

guru semasa proses pengajaran dan pembelajaran (P&P) juga merupakan antara proses

berturusan yang dibantu perlaksanaannya oleh badan ini. Selain itu,pengurusan

kurikulum juga melibatkan urustadbir ujian dan peperiksaan serta analisa

keputusannya.Selain bertindak sebagai pemantau pencapaian akademik, unit kurikulum

juga bekerjasama dengan PPD, JPN, PKG dan PSPN dalam aspek teknologi pendidikan

dan pelaksanaan kurikulum sekolah.

5.2.2 Unit Pengurusan dan Pentadbiran Hal Ehwal Murid

Pengurusan Hal Ehwal Murid secara amnya boleh disimpulkan sebagai unit yang

dipertanggungjawabkan untuk menguruskan dan menyelaras hal-hal yang melibatkankebajikan,disiplin dan juga perkembangan potensi pelajar terutamanya dari aspek

kepimpinan dan pengurusan organisasi.Menjadi keutamaan badan ini untuk

mengurustadbir dan menyelenggara pengurusan rekod dan maklumat pelajar. Unit ini

juga bertanggungjawab dalam menguruskan aspek 3K sekolah dan penerapan nilai-nilai

murni di kalangan pelajar.


28/34

28

Rajah 1.10: Struktur Organisasi Pengurusan dan PentadbiranKokurikulum

5.2.3 Unit Pengurusan dan Pentadbiran Kokurikulum

Badan pengurusan kokurikulum melalui perancangan dan penganjuran

programnya bermatlamat untuk menggalakkan murid melibatkan diri secara aktif dalam

aktiviti bidang kokurikulum yang dilaksanakan di sekolah. Menjadi keutamaan unit kokurikulum juga ialah bagi membantu mengumpul dan menganalisis data-data penglibatan

murid berkaitan dengan program dan aktiviti kokurikulum Jabatan dan mengemaskini dari

semasa ke semasa. Selain itu unit ini juga membantu merancang dan mengelolakan

aktiviti sukan, unit beruniform, perkembangan koperasi sekolah, kokurikulum akademik

dan penubuhan kelab-kelab dan persatuan sekolah-sekolah. Tanggung jawab unit ko

kurikulum juga ialah untuk melaksanakan Kajian Tindakan, penyelidikan, Perancangan

Strategik, pembangunan dan pelaksanaan aktiviti kokurikulum.

5.3 INISIATIF DALAM MENENTUKAN KEJAYAAN ORGANISASI SEKOLAH

5.3.1 Kepimpinan Pemimpin

Organisasi yang berjaya sering dikaitkan dengan kualiti kepimpinan

pengurusannya. Pengetua menyumbang kepada keberkesanan sekolah dan

pencapaian murid secara tidak langsung melalui tindakan-tindakan yang diambil.

Justeru, sebagai pemimpin sekolah, pengetua perlu mengambil beberapa inisiatif

bagi memastikan matlamat organisasi pimpinannya tercapai dengan cemerlang. Antaranya ialah


29/34

29

i. Menentukan halatuju sekolah yang jelas

Langkah pertama yang perlu diambil bagi memastikan kejayaan sekolah adalah

dengan menentukan matlamat dan merancang strategi bagi mencapai matlamat

tersebut.Pengetua perlulah membimbing, menyedar dan menyelia kakitangan di

bawahnya ketika melaksanakan tugas mereka untuk memastikan segala program dan

kegiatan yang dijalankan itu sesuai, selaras dan secocok dengan falsafah dan matlamat

tersebut.

ii. Membuat dan melaksanakan Perancangan Strategik dan Rancangan

Pemajuan Sekolah

Perancangan strategik yang komprehensif perlu diwujudkan dalam usaha

memastikan kesinambungan pelaksanaan pelbagai program pembangunan pendidikan di

sekolah selaras dengan halatuju yang ditetapkan. Sehubungan itu semua program

sekolah dalam pelbagai bidang akan dijalankan bersandarkan takwim perancangan

jangka panjang, pelan taktikal dan pelan operasi berkenaan. Dokumen Perancangan

Strategik yang telah dihasilkan ini kemudiannya dijadikan panduan kepada tindakan bagi

mencapai visi dan misi yang ditetapkan.

iii. Menjalin hubungan interpersonal berkesan

Kaedah komunikasi yang diamalkan oleh pengetua dalam hubungan interpersonal

dengan guru-guru, murid-murid, ibubapa dan masyarakat sekitar juga boleh menentukan

kejayaan sesebuah sekolah (Mok Soon Sang, 2003). Kebolehan pemimpin untuk

mengenalpasti dan menggunakan jaringan perhubungan, membentuk suasana yang

dapat mendorong kepada komunikasi secara terbuka, mendengar menggunakan teknik

mendengar tanpa perasaan prejudis, menginterpretasi maklumat non-verbal yang

disampaikan ahli dan menyesuaikan diri dalam perbualan akan dapat membantu

sesebuah organisasi mengurangkan kadar aduan, konflik dan ketegangan dan

membolehkan pelbagai aktiviti dan program dilaksanakan dengan lebih berkesan

(Stevens dan Campion, 1994).

iv. Memberi insentif dan ganjaran

Berdasarkan teori Maslow antara sumber yang ada keperluan manusia ialah

penghargaan kendiri maka elemen ini perlu dilaksanakan sebagai motivasi atau

penggerak kepada di sekolah (guru dan murid) untuk sentiasa berusaha mencapai visi

dan misi sekolah melalui peranan masing-masing. Ini kerana setiap individu apabila

mereka mendapat ganjaran atau insentif atas apa yang diusahakannya berasa dirinya

lebih berharga dan dihargai.


30/34

30

v. Membuat pemantauan, kawalan dan usaha penambahbaikan

Bagi memastikan keberkesanan program dan aktiviti yang telah dilaksanakan,

proses pemantauan dan penyeliaan perlu diadakan bagi membolehkan usaha

penambahbaikan yang lebih berfokus dan terancang. Berdasarkan kitaran kerja

pengurusan yang dicadangkan oleh Daming (1986), selepas sesuatu aktiviti dirancang

(Plan ) dan dilaksanakan ( Do ), pemimpin organisasi perlu membuat pemantauan dan

kawalan ( Control ) bagi membolehkan dia bertindak ( Act ) melaksanakan usaha

penambahbaikan.

vi. Menunjukkan contoh tauladan yang baik

Setiap pemimpin seharusnya mempunyai kepercayaan dan kepatuhan kepada

agama yang teguh. Kepercayaan ini penting untuk menjadi syarat penting dalam

pembentukan peribadi terpuji selaras dengan suruhan agama yang dianuti.

Selain itu ciri penting yang harus ada di dalam diri seorang pemimpin ialah

ketinggian peribadi. Ketinggian peribadi yang dimaksudkan dengan tingkah laku yang

merendah diri tetapi tegas, tidak sombong dan memberikan layanan kepada semua pihak

tanpa memilih bulu dan penuh hikmah. Pemimpin jenis ini bijak mengatur kata, penuh

hikmah perlakuannya serta mempunyai jatidiri dan integriti yang tinggi.

Seorang pemimpin juga mestilah dilengkapi dengan ilmu pengetahuan yang luas

merangkumi ilmu berteraskan ikhtisas pentadbiran pendidikan, psikologi, komunikasi

serta pengetahuan semasa.

5.3.2 Tanggungjawab Kakitangan (Guru)

Keberkesanan pentadbiran sekolah tidak hanya di bahu Pengetua semata-mata

tetapi perlu diiringi dengan kerjasama semua pihak peringkat, dengan Pengetua

mengadakan pembahagian tugas dan kuasa kepada semua pegawai di sekolahnya

supaya kerja dapat dijalankan secara berpasukan. Semua guru dan kakitangan di bawah

kepimpinan Pengetua hendaklah dilibatkan dan merasa terlibat serta bersama-samamerasa bertanggungjawab dalam semua aktiviti sekolah.

Mengikut Firdaus (2012) profesion perguruan berkehendakkan guru-guru

melengkapkan diri mereka dengan pelbagai pengetahuan dan kemahiran dalam

memastikan keberkesanan sekolah iaitu:

i. Kemahiran belajar ke arah mempertingkatkan lagi potensi pelajar-pelajar

dalam proses pembelajaran.

ii. Kemahiran berfikir ke arah mewujudkan pemikiran yang lateral iaitu yang

iii. bersikap positif, kreatif dan inovatif.


31/34

31

iv. Kemahiran merancang ke arah mewujudkan sistem penyampaian yang

berkesan serta bersistematik.

v. Kemahiran menyediakan bahan pengajaran/pembelajaran ke arah

mewujudkan pendekatan yang lebih bersifat resource base dalam proses

pengajaran.

vi. Kemahiran mengajar iaitu dapat menggabungkan aspek-aspek teori-teori,

pedagogi dan teknologi pendidikan untuk diintegrasikan dalam pengajaran.

vii. Kemahiran menilai supaya dapat membuat analisis dan diognisis terhadap

pencapaian pelajar dan hubungkaitnya dengan objektif pembelajaran.

viii. Kemahiran membuat kajian pendidikan ke arah membudayakan masyarakat

yang peka terhadap perkembangan penyelidikan dalam menentukan kualiti

pendidikan.

ix. Kemahiran berkomunikasi secara lisan dan tulisan ke arah melahirkan

masyarakat penyayang, mempunyai nilai-nilai murni, bersefahaman serta

semangat bekerjasama dalam satu pasukan.

x. Kemahiran mengurus dan menjalankan aktiviti luar ke arah melahirkan

generasi yang mempunyai nilai kepimpinan yang tinggi, sihat, berpengalaman,

dinamik dan peka terhadap persekitaran luaran.

xi. Kemahiran menangani masalah dan cabaran ke arah membentuk jiwa yang

rasional berkeupayaan mengawal emosi dan bertanggungjawab dalam

menjalankan tugas.

xii. Kemahiran berusaha ke arah perkembangan kendiri ke arah memupuk imej

kendiri (self-image), kesedaran diri (self-awareness) sebagai salah satu aspek

motivasi diri.

6.0 ISU-ISU PENTADBIRAN PENDIDIKAN DI MALAYSIA

Kebanyakan organisasi formal yang diinstitusikan oleh kerajaan mempunyai

pemimpin atau ketua eksekutif yang dilantik menggunakan kriteria senioriti kelayakan dan

tahun bekerja. Persoalan yang timbul adalah dimana letaknya bakat kepimpinan dan merit

prestasi.Namun, perlantikan ketua eksekutif berdasarkan kewibawaan mengatasi merit

prestasi dan senoriti juga seharusnya dihindarkan. Perlantikan ketua ekskutif melalui

kewibawaan berkait rapat dengan favoritisme dan nepotisme. Sekiranya perlantikan ketua

eksekutif dan eksekutif secara kewibawaan berlaku dengn begitu ketara sekali dalam

organisasi pentadbiran, maka kesan negatif yang timbul ialah ketiadaan kepercayaan ahli-

ahli organisasi terhadap fungsi merit, prestasi dan dedikasi dalam kerja. Kesan


32/34

32

seterusnya, kelembapan pada perjalanan organisasi, iaitu tahap produktiviti menurun.

Penyelesaian yang terbaik adalah menggunakan teori pengurusan saintifik bagi bakat

kepimpinan dan kewibawaan pada merit prestasi. Oleh itu, jika perlantikan ketua eksekutif

dan eksekutif adalah berdasarkan merit prestasi dan dedikasi maka secara langsung

perihal ini dapat memastikan peningkatan mutu dan produktiviti organisasi yang

berterusan.

Isu yang kedua ialah penyelewengan pelaksanaan dasar-dasar pendidikan yang

digubal pada peringkat pusat. Penyelewengan dan kelembapan pelaksanaan

dasar disebabkan banyak faktor yang bertindan antaranya ialah :

Dasar yang bercorak menindas dan diskriminatif.

Tafsiran sesuatu dasar yang berbagai-bagai kerana dasar tidak dinyatakan

dengan eksplisit atau jelma. Penguatkuasaan dasar yang longgar kerana tiada penyeliaan dan tindakan

susulan yang teratur.

Pertindihan kuasa dan autoriti antara bahagian-bahagian dan unit dalam

organisasi pentadbiran.

Aliran maklumat yang lembap.

Kurang penekanan pada penilaian dan pengawalan mutu.

Ketiadaan kesediaan, kefahaman dan motivasi pada kakitangan peringkat teknikal

dan pelaksanaan terhadap dasar-dasar baru. Kekurangan peruntukan kewangan.

Isu ketiga ialah fenomena kekakuan (rigidity) cara pentadbiran birokratik yang

akan menolak kreativiti dan idea-idea pembaharuan yang lebih baik. Dengan

demikian, orientasi pemikiran yang terbentuk ialah setiap perkara bagi setiap masa

dan aliran maklumat hanyalah sehala sahaja.

Seterusnya isu berkenaan pencapaian matlamat sistem pendidikan. Sehingga kini,

tiada kepastian sistem pendidikan telah mencapai kesemua matlamat sistem

pendidikan Malaysia dengan berkesan.

7.0 RUMUSAN

Merujuk kepada pentadbiran sistem pendidikan Malaysia, pentadbiran di peringkat

pusat berperanan menggubal dasar dan merancang pelbagai strategi untuk mencapai

matlamat pendidikan, seterusnya menjadi tanggungjawab kepada setiap peringkat negeri

dan daerah untuk memastikan segala strategi itu dapat dilaksanakan di peringkat sekolah.


33/34

33

Jika dikaji dengan teliti Kementerian Pelajaran Malaysia sebenarnya

mengamalkan sistem pentadbiran berpusat atau birokratik. Sistem ini dilihat mempunyai

banyak kelebihan dan setakat ini tidak terdapat banyak masalah dalam pelaksanaannya.

Namun begitu perlu diingat bahawa sistem pengurusan dan pentadbiran birokrasi

adakalanya mempunyai kelemahan kerana ia boleh menyekat perkembangan profesional

sekiranya para pengurus dan pentadbir birokrasi terlalu menitikberatkan peraturan-

peraturan dan prosedur-prosedur walaupun didapati peraturan dan prosedur tidak sesuai

lagi dengan situasi semasa. Justeru peraturan dan prosedur ini hendaklah sentiasa dikaji

dari masa ke semasa atau dirombak jika perlu.

Elemen penting yang mempengaruhi dan perlu diberi perhatian dalam

menentukan kejayaan, perkembangan dan pembangunan sesebuah organisasi adalah

kepimpinan, pemikiran dan budaya, serta komunikasi terbuka.

Pembangunan pendidikan memerlukan pentadbiran yang sistematik. Hal ini

merupakan satu kepastian. Pelbagai urusan memerlukan pelbagai badan pentadbiran

yang mempunyai struktur organisasi dan struktur kerja teratur. Namun, jika sistem dan

organisasi sahaja yang berkesan tetapi pengurusannya lembab, maka cita-cita negara

dan perbelanjaan yang begitu besar diperuntukkan oleh kerajaan hilang begitu sahaja.

Oleh itu, untuk menzahirkan wawasan pendiddikan negara, perlulah segenap pihak yang

memikul tugas dan tanggungjawab menerima tugas dengan penuh amanah dan ikhlas.

Pemimpin sesuatu organisasi perlulah orang yang benar-benar berkelayakan,

berkeupayaan dan berketrampilan untuk mentadbir dan mengurus. Seterusnya pemikiran

dan budaya kreatif dan inovatif perlu diterapkan kepada setiap struktur atau peringkat

dalam pentadbiran. Sesuatu pengurusan yang kreatif dan inovatif menjadikan organisasi

lebih dinamik, terbuka, ceria, cekap dan dapat menangani serta menyelesaikan masalah

dengan lebih mesra dan berhemah. Komunikasi terbuka pula membolehkan maklumat

diperoleh dengan mudah tanpa banyak halangan birokrasi. Maklumat boleh diperoleh dari

luar organisasi. Selain itu, maklumat juga diperoleh bukan sahaja mengalir daripada atas

ke bawah tetapi juga dari bawah ke atas.

Semoga dengan terbentuknya organisasi dan sistem pentadbiran yang hebat dan

berkesan, matlamat dan wawasan pendidikan Malaysia dapat direalisasikan.


34/34

BIBLIOGRAFI

Abu Bakar & Ikhsan Othman. (2008) Falsafah Pendidikan dan Kurikulum ( Edisi 2 ) .

Tanjong Malim, Quantum Books, 235-238

Ahmad Kilani Mohamed(2003), Pengurusan Pendidikan di Sekolah, UTM Skudai.

Daming, E.W. (1986). Out of the Crisis . Massachusetts: MIT Centre for

Advance Engineering Study.

Jabatan Pelajaran Perak. 2012. www.pelajaranperak.gov.my (akses 18 Mac 2012).

Kementerian Pelajaran Malaysia. 2012. http://www.moe.gov.my (akses 15 Mac 2012).

Mok Soon Sang (1992). Pendidikan di Malaysia . Kuala Lumpur: Kumpulan

Budiman.

Mohd Firdaus Haji Ahmad (2012), Bidang Tugas Kakitangan Sekolah, Penerbit Eka

Mohd. Salleh Lebar (2000). Pentadbiran Pendidikan dan Pendidikan Di Malaysia. Petaling

Jaya: Longman Malaysia Sdn. Bhd.

Omardin Ashaari (1999), Pengurusan Sekolah (Satu panduan lengkap), Utusan Publication

& Distributors Sdn. Bhd.

Sufean Hussin. (2004) Pendidikan di Malaysia - Sejarah, Sistem dan Falsafah (Edisi Kedua

Cetakan Kedua). Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.

Sufean Hussin. (ed). 2005. Pentadbiran dalam Pembangunan Pendidikan: Satu Ulasan ke

Arah Penambahbaikan. Bentong: PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.

Stevens, M.J. dan Campion, M.A. (1994). The Knowledge, Skill and Ability

Requirements for Teamwork: Implication for Human Resource

kump 10-organisasi & pentadbiran pendidikan di malaysia

Documents