group 4 dectar ukm

KKSB3173 KEMUDAHAN BANGUNAN II

SISTEM PENUAIAN AIR HUJAN PADA

BANGUNAN DEWAN CANSELOR TUN

ABDUL RAZAK

(DECTAR) UKM

PENSYARAH:

PROF. MADYA SR. DR. ADI IRFAN BIN CHE ANI

PELAJAR:

MOHAMAD AL-HAFIZ BIN MOHD SAHARUDDIN A144326

NIK MUHAMAD AMIN BIN NIK MUHAMMAD JAPLUS A144332

WAN NURDIANAH BT ROSMIN A144343

KEMUDAHAN BANGUNAN SISTEM PENUAIAN HUJAN

2 | M u k a s u r a t

PENGENALAN

Air merupakan keperluan hidup yang utama sama ada kepada manusia mahupun ekosistem

semulajadi.Penggunaan air bersih boleh dibahagikan kepada sektor domestik, industri dan

pertanian. Menurut AWER (2010), ia meramalkan pertambahan yang drastik di dalam

permintaan bekalan airpada tahun 2020. Maka konsep penuaian hujan telah dikemukakan

bagi menampung bekalan air yang sedia ada di mana bekalan itu kerap terputus akibat

daripada masalah-masalah yang timbul seperti paip bocor, catuan air dan juga pembaik

pulihan saluran paip. Penuaian air hujan dilihat sebagai sumber alternatif yang mengarahkan

kepada teknologi hijau yang selamat . Sistem ini bukan sahaja bertujuan untuk melambatkan

aliran air larian permukaan malah ianya juga dijadikan sebagai sumber bekalan air alternatif

yang percuma dan selamat digunakan. Kawasan tadahan bagi sistem ini adalah keluasan

bumbung bangunan. Sistem ini mempunyai dua fungsi utama iaitu sebagai ‘On Site

Detention’ dan Penuaian Air Hujan. ‘On Site Detention Storage’ berfungsi untuk

melambatkan aliran air larian permukaaan yang mana dengan menahan seketika air hujan.

Manakala tangki penuaian air hujan adalah berfungsi sebagai bekalan air hujan untuk

kegunaan di tandas, landskap, membasuh kereta dan sebagainya.

Kelebihan Penggunaan Sistem Penuaian Air Hujan dalam bangunan ialah:-

1. Dapat menjimatkan penggunaan air bersih

2. Mengurangkan bil air

3. Melambatkan air larian permukaan

4. Mengatasi masalah bekalan air di kawasan-kawasan pendalaman



OBJEKTIF KAJIAN

Objektif kajian ini adalah seperti berikut:

1) Mengenalpasti keupayaan tapak lokasi kajian di Universiti Kebangsaan Malaysia yang

paling sesuai atau berpotensi untuk mengaplikasikan sistem penuaian air hujan.

2) Menentukan atau meramal pengiraan penjimatan air setelah diaplikasi sistem penuaian air

hujan serta kemampuannya dalam pengurangan kos bil air.

LOKASI KAJIAN

Lokasi kajian bagi menentukan sistem penuaian air hujan ini untuk mengaplikasikan pada

Bangunan Dewan Canselor Tun Abdul Razak (DECTAR), Universiti Kebangsaan Malaysia

.Pelbagai aspek yang telah diambil kira dalam penentuan lokasi kajian, antaranya ialah kadar

taburan air hujan harian yang diterima pada sesuatu kawasan. Selain itu, lokasi kajian yang

dipilih merupakan suatu kawasan yang melibatkan pelbagai aktiviti yang menjadikan

kaswasan tersebut sebagai satu tumpuan dalam Universiti Kebangsaan Malaysia

Hal ini bertujuan untuk memenuhi keperluan penggunaan air dalam kalangan komuniti

fakulti serta mengurangkan kebergantungan terhadapsumber air bersih yang dibekalkan oleh

syarikat bekalan air yang dilantik. Selain itu, cadangan pembinaansistem penuaian air hujan

di bangunan ini adalah bertujuan sebagai persediaan sumber air alternatifkepada komuniti

apabila berlakunya gangguan air pada suatu tempoh yang panjang.



KAEDAH KAJIAN

Kaedah yang digunakan untuk menghasilkan laporan ialah kaedah kuantitatif. Kaedah ini

merupakan suatu bentuk kajian bagi mengumpul serta mendapatkan maklumat-maklumat

yang dikehendaki. Pelbagai sumber bacaan telah dirujuk bagi dalam proses memperolehi

maklumat mengenai sistem penuaian air hujan.

Antara sumber bacaan yang dirujuk ialah dari Arkib Jabatan Senibina UKM seperti contoh-

contoh laporan yang berbentuk thesis mengenai aplikasi sistem penuaian air hujan pada

sesebuah bangunan. Selain itu, sumber bacaan yang dirujuk adalah dari laman web bagi

mendapatkan maklumat yang mengandungi tentang sistem penuaian air hujan dari segi

komponen, jenis, kepentingannya dan sebagainya.

Berdasarkan maklumat-maklumat yang telah diperolehi melalui kaedah kajian kuantitatif,

beberapa idea telah dibuat bagi menghaslkan langkah untuk menyesuaikan rekabentuk sistem

penuaian air hujan dengan subjek atau bangunan yang telah dipilih dalam kajian iaitu

bangunan Dewan Canselor Tun Abdul Razak (DECTAR) UKM agar mencapai objektif yang

telah digariskan.



DEFINISI SISTEM PENUAIAN AIR HUJAN

Sistem Penuaian Air Hujan ialah teknik di mana air hujan dikumpul daripada bumbung dan

kemudiannya disalurkan ke tangki-tangki penyimpanan air hujan sebelum digunakan

KEGUNAAN AIR HUJAN

Air hujan boleh digunakan dalam dua perkara iaitu untuk minuman dan bukan untuk

minuman seperti dalam kegunaan domestik, contohnya membasuh baju, landskap, membasuh

kereta dan sebagainya. Namun begitu, untuk air hujan digunakan untuk minuman, rawatan

terhadap air hujan itu hendaklah dibuat terlebih dahulu. Hal ini kerana air hujan mengandungi

plumbum, sejenis toksik logam yang boleh memberi kesan yang negatif terhadap kesihatan.

Bagi kegunaan bukan minuman pula, rawatan tidak perlu dikendalikan ke atas air hujan,

sebaliknya boleh terus menggunakannya setelah mengumpul jumlah air hujan yang

diperlukan.

KEPERLUAN AIR HUJAN DALAM KEGUNAAN DOMESTIK



KATEGORI PENUAIAN AIR HUJAN

Penuaian air hujan dibahagikan kepada beberapa kategori iaitu skala kecil, sederhana dan

besar. Skala kecil dan sederhana lebih melibatkan kegunaan domestik manakala skala besar

melibatkan tebatan banjir dan tanaman.

ELEMEN SISTEM PENUAIAN AIR HUJAN

Sistem Penuaian Air Hujan terdapat beberapa elemen yang terdiri daripada permukaan

tadahan, ‘guttre dan downspout’, penapisan, tangki simpanan dan rawatan ‘purification’yang

mempunyai fungsi mereka sendiri.

KEPENTINGAN SISTEM PENUAIAN AIR HUJAN



Sistem Penuaian air hujan mempunyai beberapa kepentingan iaitu:

1) Sumber bekalan air mampan:

a) Penuaian air hujan dapat menjimatkan air terawat serta mengurangkan

penebangan hutan

b) Penuaian air hujan dapat melambatkan air larian permukaan yang boleh

membantu kawasan banjir

2) Mengatasi Masalah Bekalan air

a) Dijadikan sebagai alternatif sumber air bagi mengatasi krisis air

3) Dapat mengurangkan bayaran bil air

a) Penggunaan air hujan untuk kegunaan domestic boleh menjimatkan 30%

hingga 60% daripada bil air.

KOMPONEN SPAH BANGUNAN

Terdapat lima komponen SPAH Bangunan. Antaranya ialah:

1) ‘Catchment area’: Kawasan permukaan untuk mengumpul air hujan seperti bumbung

2) ‘Conveyance’: Saluran paip yang menyalur air hujan dari kawasan tadahan air ke

tangki menyimpan air hujan

3) ‘First Flush’: Sistem untuk menapis atau mengeluarkan bahan-bahan kotor dam

sampah dengan menggunakan peranti yang berasingan



4) ‘Storage Tanks’: Tangki untuk menakung air hujan

5) ‘Distribution’: Sistem untk menyalurkan air hujan untuk kegunaan harian sama ada

graviti atau pam



PENGIRAAN PENJIMATAN SISTEM PENUAIAN AIR

Tarif Air

Penggunaan Kod Tarif Harga (RM) Jumlah Min

(RM)

Penggunaan Domestik

0-20 m³

21-35 m³

35 m³ dan ke atas

10

0.57

1.03

2.00

6.00

Komersial

35 m³

35 m³ dan ke atas

11

2.07

2.28

36.00

Jabatan Kerajaan 12 1.61 17.00

Tempat ibadah 13 0.46 6.00

Kapal 14 4.23

Organisasi kebajikan 15 0.58 6.00

* Kondominium/ Pangsapuri 17 1.38 173.00

* Flat Kos Rendah /

Pangsapuri

18 0.80 35.00

* Kem Tentera / Estates /

Govt. Quarters

21 1.00 12.00

Keperluan Simpanan per Kelengkapan MWA(2000)

Jenis aktiviti Keperluan simpanan

Mandi 450-900 liter/hari

Tab mandi 900 liter/hari

Water closet 180 liter/hari

Lavatory basin 90 liter/hari

Sinki 90 liter/hari

Urinal 180 liter/hari

Wash up sink 225 liter/hari



KAJIAN KES: BANGUNAN DEWAN CANSELOR TUN ABDUL RAZAK

Latar Belakang Dewan Canselor Tun Abdul Razak (Dectar)

Dewan Canselor Tun Abdul Razak merupakan sebuah dewan utama yang tertua dan terbesar

di Universiti Kebangsaan Malaysia. Dibina pada 1971, di atas keluasan 3.5 hektar, ia mula

digunakan untuk majlis konvokesyen sejak tahun 1973 lagi. Dewan ini juga digunakan untuk

acara-acara rasmi universiti lain seperti peperiksaan akhir semester, majlis anugerah

kakitangan, jamuan hari raya dan sambutan ambang merdeka yang menjadi tumpuan bukan

sahaja kepada warga UKM, malah untuk pihak-pihak luar. Dewan Canselor Tun Abdul

Razak (Dectar) mempunyai empat aras secara keseluruhannya. Ketiga-tiga aras ini

menempatkan pelbagai jenis ruang seperti auditorium, auditorium panggung seni, pejabat,

studio latihan, tandas dan sebagainya.

Rajah menunjukkan maklumat asas bagi Dewan Canselor Tun Abdul Razak (Dectar)

Sumber : Pusat Kebudayaan Universiti UKM

Namun begitu, kajian rekabentuk sistem penuaian air hujan yang hendak dijalankan tetumpu

kepada tiga aras sahaja iaitu pada aras bawah, aras satu dan aras dua. Ketiga-tiga aras ini

dipilih disebabkan beberapa faktor. Antaranya adalah ketiga-tiga aras ini adalah aras yang



boleh dan sering diakses oleh pengguna. Selain itu, jumlah pengguna bagi ketiga-tiga aras ini

juga turut diambil kira. Aras tiga pada dewan ini adalah ruang privasi yang mana khas kepada

pegawai teknikal untuk kerja-kerja penambaikan.

Aras Bawah

Aras bawah ini merupakan kawasan utama bagi dewan ni. Ia menempatkan ruang-ruang

penting seperti auditorium utama, auditorium panggung seni, tandas, bilik menunggu orang

kenamaan dan stor-stor alat muzik dan alatan teknikal. Merupakan kawasan tumpuan bagi

pengunjung kerana terdapatnya pintu masuk utama dan ruang legar atau foyer.

Rajah menunjukkan kawasan yang perlu sistem penuaian air hujan bagi aras bawah

Aras Satu

Aras satu juga merupakan salah satu kawasan yang mempunyai jumlah pengguna yang ramai

dalam satu-satu masa. Di aras ini terletaknya mini cafeteria, tandas, laluan untuk ke

auditorium utama, bilik orang kenamaan, studio latihan dan pejabat. Dianggarkan kira-kira

seramai 25 orang kakitangan yang bekerja pada aras satu ini dalam satu-satu masa.



Rajah menunjukkan kawasan yang perlu sistem penuaian air hujan di aras satu.

Aras Dua

Bagi aras dua pula, jumlah pengguna juga tinggi kerana terdapat ruang-ruang penting seperti

tandas, pejabat pusat kebudayaan UKM dan studio latihan seperti studio menari, studio

lakonan, studio dikir barat dan studio teater. Selain itu, pada aras dua juga terdapat bilik jubah

yang menempatkan jubah-jubah untuk majlis konvokesyen.

Rajah menunjukkan kawasan yang perlu sistem penuaian air hujan bagi aras dua.



Komponen sedia ada pada Dewan Canselor Tun Abdul Razak

No Komponen Kegunaan

1 Kawasan tadahan / bumbung

(collection area) Permukaan tadahan untuk air hujan yang

dikumpul.

2 Kawasan pengumpulan air hujan

(gutter) Merupakan komponen utama untuk

pengaliran air bagi setiap pembinaan.

Komponen ini perlu diselenggara dengan

baik untuk memastikan sistem

pengaliran air berfungsi dengan baik dan

untuk mengelakkan saliran air tersumbat

daripada bahan terasing seperti daun dan

sebagainya.

3 Aliran air hujan (downpipe) Komponen ini sangat berpotensi untuk

sistem penuaian air hujan.

Komponen ini menjadi saliran khusus

kepada air hujan yang telah dikumpul di

bahagian bumbung dewan.

4 Aliran air hujan /longkang

(drainage) Longkang elemen penting untuk proses

pengaliran air hujan.

Berpotensi untuk dijadikan sebagai salah

satu daripada elemen sistem penuaian air

hujan.

Namun, untuk proses penuaian air hujan,

aliran air hujan di longkang ini perlulah

ditapis (komponen penapisan) sebelum

masuk ke tangki simpanan untuk

mengelakkan air tercampur dengan

benda asing seperti debu.

5 Kawasan cadangan tangki simpanan

air hujan. Cadangan kawasan tangki simpanan air

hujan adalah dibawah tanah.

Keperluan Sistem Penuaian Air Hujan

Sistem penuaian air hujan dapat digunakan untuk pelbagai perkara antaranya adalah sebagai

sumber pengaliran pengairan untuk landskap, sumber air bersih dirumah dan sebagainya.

Namun begitu, untuk mendapatkan sumber air yang benar-benar bersih bagi tujuan kegunaan

harian seperti untuk diminum atau memasak, ia memerlukan pelbagai kaedah rawatan air

yang lebih rumit dan sudah tentu ia memerlukan kos yang lebih banyak. Oleh yang demikian,

bagi sistem penuaian air hujan yang akan direkabentuk pada Dewan Canselori, ianya hanya

akan berfungsi untuk kegunaan tandas sahaja.

*gambar tandas dewan sinki



Anggaran Penggunaan Air

Anggaran untuk setiap pengepaman yang dilakukan, sebanyak 6 liter air digunaakan untuk

setiap pengepaman. Bagi dewan canselori ini, terdapat seramai 52 orang kakitangan tetap

yang dianggarkan akan menggunakan tandas sebanyak 3 kali sehari. Namun, sekiranya

terdapat aktiviti besar yang dianjurkan oleh pihak universiti di dewan tersebut, jumlah

penggunaan akan meningkat berikutkan peningkatan jumlah pengguna yang meningkat.

Anggaran penggunaan bagi 52 orang kakitangan

1 meter cube = 1000 liter = RM 1.61

1 liter = RM 0.00161

6 liter x RM 0.00161 x 3 = RM 0.02898 (harga bagi seorang)

52 orang x RM 0.02898 = RM 1.51 (untuk 1 hari)

RM 1.51 x 26 hari = RM 39.26 (1 bulan)

12 bulan x RM 39.26 = RM 471.12 (1 tahun)

Berdasarkan pengiraan diatas, setiap individu akan menghabis sebanyak 18 liter air seorang

untuk tujuan pengepaman dalam masa sehari. Jumlah kos yang diperlukan bagi 18 liter air

tersebut adalah sebanyak RM 0.02898 sehari. Sekiranya jumlah ini digandakan berdasarkan

jumlah kakitangan yang terdapat di dewan canselori, jumlah kos pengepaman untuk sehari

adalah sebanyak RM 1.51. Bagi kos bulanan pula, RM 39.26 diperlukan untuk membiayai

kos pengepaman tersebut. Manakala jumlah kos untuk setahun pula adalah sebanyak RM

471.12. jumlah air yang diperlukan untuk menampung penggunaan tandas untuk 52 orang

kakitangan adalah sebanyak 936 liter sehari.



RAJAH SKEMATIK SISTEM PENUAIAN AIR HUJAN PADA DECTAR

Rajah diatas menunjukkan pelan skematik aliran penuaian air hujan



Air hujan yang turun akan dialirkan kepada gutter melalui permukaan bumbung seluas 64.4

meter x 64.4 meter. Seterusnya, air hujan tersebut akan terus dialirkan ke bawah ke dalam

tangki simpanan (storage tank) yang mana berfungsi untuk menyimpan air hujan dan akan

disalurkan ke semua tandas pada bangunan dewan canselor.

Rajah diatas menunjukkan lokasi tangki simpanan sistem penuaian air hujan

KOS PENJIMATAN AIR

Saiz bumbung = 64.4 m x 64.4 m

Jenis bumbung = zink/ metal

Luas bumbung = 4147.36 sq.m

Bilangan pengguna = 52 orang

Jumlah pengepaman tandas = 936 liter (sehari)

Cadangan saiz tangki simpanan = 10 cu.m



Hasil perisian daripada TANGKI NAHRIM



Jumah penerimaan air hujan (7670 hari) = 6757.92 cu.m

Purata penerimaan untuk sehari = 0.88 cu.m

1 meter cube = 1000 liter = RM 1.61

0.88 meter cube x RM 1.61 = RM 0.00141

6 liter x RM 0.00141 x 3 = RM 0.02538 (harga bagi seorang)

52 orang x RM 0.02898 = RM 1.31 (untuk 1 hari)

RM 1.31 x 26 hari = RM 34.06 (1 bulan)

12 bulan x RM 34.06 = RM 408.72 (1 tahun)

Hasil kiraan kos penjimatan air yang telah dilakukan berdasarkan keluasan bumbung dan

purata penerimaan air hujan untuk sehari, sistem penuaian air hujan ini jelas dapat

membantu menggurangkan kos bil air sebanyak RM 408.72 dengan menggunakan saiz

tangki simpanan berukuran 10 cu.m. berbanding kos yang dikenakan oleh SYABAS iaitu

sebanyak RM 471.12.

KESIMPULAN

Sistem penuaian air hujan adalah contoh sistem yang optional bekalan air yang boleh diguna

pakai dalam industri dan juga perkhidmatan. Kajian sistem penuaian hujan terhadap Dewan

Canselori Tun Abdul Razak (DECTAR) dapat dijadikan sebagai sumber bekalan air

alternatif yang percuma dan selamat digunakan. Kegunaan harian yang digunakan dalam

konteks Dewan Canselori Tun Abdul Razak (DECTAR) ialah sebagai bekalan air hujan

untuk kegunaan di tandas. Kajian ini telah menunjukkan bahawa keadaan meteorologi

tempatan khususnya di Bandar Baru Bangi dan Kajang adalah bersesuaian untuk

dibangunkan sistem ini. Dengan mengaplikasikan sistem penuaian hujan pada bangunan

kajian,beberapa kelebihan dapat dipraktikkan oleh pengguna. Antaranya ialah dapat

menjimatkan penggunaan air bersih, mengurangkan bil air dan mengurangkan

kebergantungan terhadap system bekalan air daripada pihak Syabas.

group 4 dectar ukm

Education