bab 1- jspk

1

BAB 1

NEGARA, KERAJAAN, DAN PERLEMBAGAAN

OBJEKTIF BAB

Selepas mempelajari bab ini, anda seharusnya boleh: 1. Mendefinisikan konsep-konsep negara, kerajaan, dan

perlembagaan. 2. Memahami perkaitan dan hubungan antara konsep-konsep

tersebut. 3. Menjelaskan kepentingan perlembagaan dalam pemerintahan

negara. 4. Membincangkan peranan dan fungsi-fungsi perlembagaan. 1.1 PENGENALAN Ada beberapa sebab mengapa berfikir tentang negara, kerajaan dan perlembagaan menjadi sangat penting. Pada tahap yang paling mudah, sukar untuk membayangkan kehidupan tanpa negara, negara tanpa kerajaan, kehidupan politik dalam sesebuah negara dan kerajaan yang tidak mempunyai perlembagaan. Walaupun ketiga-tiga istilah ini merupakan tiga entiti politik yang berlainan dan berbeza, tetapi perkaitan dan hubungan di antara mereka sangat rapat dan penting. Dalam pelajaran ini, kita akan membincangkan pengertian konsep-konsep penting tersebut dan perkaitan di antara mereka dalam konteks kehidupan bernegara masa kini. Penting bagi kita untuk memahami pengertian, perkaitan, hubungan dan perbezaan di antara negara, kerajaan dan perlembagaan sebelum kita dapat mengkaji dengan lebih mendalam tentang kandungan Perlembagaan Malaysia yang menjadi fokus utama modul ini. 1.2 KONSEP-KONSEP NEGARA, KERAJAAN DAN

PERLEMBAGAAN Dalam kehidupan moden, negara merupakan pentas politik yang teragung manakala kerajaan pula ialah primadona yang menerajui negara. Perlembagaan pula ialah undang-undang asas yang menjadi panduan

2

kerajaan dan rakyat dalam mengurus perjalanan pemerintahan sesebuah negara. Demikianlah perkaitan ringkas di antara ketiga-tiga konsep tersebut. Namun begitu, sebelum kita meneliti dengan lebih mendalam hubungan dan perkaitan selanjutnya di antara mereka, terdapat beberapa persoalan asas yang perlu dijawab terlebih dahulu. Apakah unsur-unsur yang membentuk negara? Siapakah pula kerajaan? Bagaimanakah perlembagaan berfungsi sehingga boleh mengawal dan memantau kerajaan dan rakyat dalam kehidupan politik sesebuah negara?

SOALAN DALAM TEKS 1.1

1. Apakah unsur-unsur yang membentuk negara?

Semak jawapan anda di akhir bab ini.

1.2.1 Definisi Negara Dalam kehidupan politik, negara merupakan institusi yang terpenting. Sistem, perlakuan dan proses politik bergerak di atas satu pentas politik yang teragung yang lebih dikenali sebagai negara. Persoalan yang mungkin timbul ialah bagaimanakah kita dapat membezakan konsep negara dengan konsep-konsep lain seperti masyarakat, bangsa, kerajaan, kedaulatan dan sebagainya? Seringkali konsep-konsep ini dicampur aduk dengan pemahaman tentang negara. Kekeliruan ini boleh berlaku sekiranya kita tidak memberikan perhatian kepada kepelbagaian penggunaan konsep-konsep tersebut dalam konteks yang berbeza-beza. Di samping itu, persoalan-persoalan seperti hak asasi, undang-undang dan peraturan negara serta kewajipan-kewajipan politik individu cuma dapat difahami dengan sebaik-baiknya apabila kefahaman tentang konsep negara menjadi jelas dan terang. Negara adalah kerangka politik yang memberi identifikasi kepada sesuatu masyarakat. Kebanyakan definisi tentang negara melihatnya sebagai satu organisasi kumpulan masyarakat. Negara umumnya dirujuk kepada satu himpunan orang-orang yang menghuni sesuatu kawasan geografi secara tetap dan memiliki sebuah kerajaan yang tersusun di mana sebahagian besar penduduk memberikan ketaatan dan kesetiaan secara tabii. Seringkali juga identiti budaya masyarakat menjadi tanda atau lambang identiti negara. Misalnya, identiti budaya Inggeris seperti bahasa, adat resam, tradisi dan cara hidup rakyatnya menjadi identiti kepada United

3

Kingdom. Demikian juga bagi negara Malaysia, di mana identiti budaya Melayu menjadi teras identiti negara Malaysia. Dalam hubungan ini, kita dapat memerhatikan bahawa negara mempunyai perkaitan yang sangat rapat dengan unsur penduduk yang mendudukinya. Tanpa penduduk, maka tiadalah identiti negara. Namun begitu, penduduk hanyalah satu daripada beberapa unsur yang membentuk negara. Definisi ringkas tentang negara yang diberikan di atas memperlihatkan bahawa di samping unsur penduduk, terdapat tiga unsur lain yang membentuk entiti negara. Unsur-unsur tersebut ialah wilayah, kerajaan, dan kedaulatan. 1. Wilayah Merujuk kepada sempadan geografi tertentu yang bukan sahaja meliputi kawasan daratan, tetapi juga lautan dan ruang angkasa. Identiti ruang ini merupakan perkara asasi bagi sesebuah negara. Banyak konflik yang tercetus diantara negara-negara berpunca daripada tuntutan bertindih ke atas sesuatu wilayah yang didakwa sebagai milik mereka. Di zaman moden ini, masalah perebutan wilayah antara negara menjadi semakin kompleks kerana kemajuan sains dan teknologi kini memungkinkan kawasan-kawasan yang dahulunya sukar diteroka kini dapat dieksploitasi oleh manusia dengan lebih mudah. Justeru itu, persoalan tuntutan bertindih oleh dua atau lebih negara ke atas sesuatu wilayah sering menjadi persoalan politik yang sangat rumit untuk diselesaikan. Masalah ini jika tidak ditangani dengan bijaksana boleh mencetuskan konflik yang berlarutan, malah peperangan boleh terjadi di antara negara-negara terbabit. 2. Kerajaan Merupakan pemerintah, yakni, jentera yang melaksanakan pentadbiran negara. Dalam pemahaman hari ini, institusi kerajaan biasanya terdiri daripada tiga badan utama iaitu, badan perundangan (Parlimen), badan eksekutif (Presiden/Perdana Menteri dan kabinetnya), dan badan kehakiman (Mahkamah dan Hakim-hakim). Kerajaan memiliki kuasa untuk membentuk dan melaksanakan keputusan, dasar-dasar, dan tindakan-tindakan atas nama negara. Tindakan tersebut termasuklah cara sesebuah kerajaan memperolehi kuasa tersebut dan bagaimanakah kuasa tersebut digunakan membezakan sebuah negara dengan negara yang lain. Kerajaan yang baik ialah sebuah kerajaan yang boleh menukar sesebuah negara yang miskin dan yang tidak memiliki sumber-sumber alam yang kaya menjadi sebuah negara yang berdaya maju dan dapat bersaing dengan negara-negara yang lain. Namun begitu, kerajaan yang lemah dan

4

tidak cekap boleh membawa negara yang kaya menjadi muflis dan hilang daya saingnya. Justeru itulah imej kerajaan sentiasa dikaitkan dengan imej sesebuah negara. Sebagai jentera yang mentadbirkan negara, nasib dan masa depan sesebuah negara banyak ditentukan oleh kerajaan yang memerintah. Namun begitu, kerajaan adalah satu-satunya unsur yang paling tidak kekal di antara semua unsur-unsur negara. Kerajaan boleh datang dan pergi malah hilang terus dari sejarah, tetapi negara akan terus kekal wujud, kecualilah ia telah ditakluki lalu diserapkan sebagai sebahagian daripada negara yang menaklukinya, atau ia secara pilihan bergabung dengan negara lain. 3. Kedaulatan Unsur kedaulatan dapat dikaji dari dua dimensi, iaitu kedaulatan dalaman dan kedaulatan luaran. Kedaulatan dalaman merujuk kepada kewibawaan dan ketinggian kuasa negara untuk membuat dan menguatkuasakan undang-undang dan peraturan di dalam wilayahnya. Aspek kedaulatan dalaman juga meliputi kuasa sah kerajaan pilihan rakyat untuk menentukan urusan dalamannya tanpa campur tangan negara lain. Kedaulatan luaran pula berkait dengan aspek pengiktirafan antarabangsa ke atas kewujudan dan status sesebuah negara dalam perhubungan antarabangsa. Apabila kerajaan dan negara tersebut telah diiktiraf oleh sebahagian besar masyarakat antarabangsa, maka negara berkenaan berhak untuk mendapat kedudukan yang setaraf dengan negara-negara lain dalam pertubuhan atau organisasi-organisasi antarabangsa yang dianggotainya seperti Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, pertubuhan-pertubuhan serantau dan sebagainya. Ini juga meliputi aspek menempatkan perwakilannya di negara-negara asing yang mempunyai hubungan diplomatik dengannya. Aspek kedaulatan yang dibincangkan di atas hanyalah merujuk kepada unsur kedaulatan yang seharusnya ada kepada sesebuah negara yang merdeka dan berdaulat. Bagaimanapun, dalam kajian Sains Politik dan Undang-undang, terdapat beberapa jenis kedaulatan lain yang wujud di dalam dan kepada sebuah negara seperti kedaulatan undang-undang (rule of law), kedaulatan rakyat, kedaulatan politik, dan kedaulatan antarabangsa. Berdasarkan kepada unsur-unsur negara yang dibincangkan tadi, maka negara dapatlah disimpulkan sebagai ‘keseluruhan sistem politik yang telah ditetapkan dan memiliki peranan autoriti yang sah di mana kita akhirnya dikawal, diarah dan ditertibkan’ (Robertson,1986). Definisi ini yang dipetik dari ‘Dictionary of Politics’ karya David Robertson (1986)

5

melihat negara dari dua aspek penting. Pertama, negara mempunyai sejumlah anggota masyarakat yang mendiami sesebuah wilayah tertentu (keseluruhan sistem politik yang telah ditetapkan), dan keduanya, ahli-ahli masyarakat yang tinggal di dalam wilayah ini pula terlibat dan tertakluk di bawah satu kuasa berwibawa. Kuasa berwibawa yang diiktiraf ini mengawal mereka. Kuasa ini biasanya dirujuk kepada kerajaan yang mempunyai peranan autoriti yang sah. Definisi oleh Robertson (1986) mempunyai beberapa persamaan dengan takrif negara yang diberikan oleh dua tokoh penting Sains Politik iaitu Max Weber dan Harold Laski. Weber menyifatkan negara sebagai

...the human community that (successfully) claims the monopoly of the legitimate use of physical force within a given territory. (Weber, 1988:78)

(Terjemahan:..satu komuniti manusia yang mempunyai monopoli dalam penggunaan kuasa fizikal yang sah di dalam sesebuah wilayah tertentu.)

Manakala Laski pula melihat negara sebagai,

...a society which is integrated by possessing a coercive authority legally supreme over any individual or group which is part of the society. A society is a group of human beings living together and working together for the satisfaction of their mutual wants. Such as society is the state where the way of life to which both individual and associations must conform is define by a coercive authority binding upon them all. (Laski, 1947:8-9)

(Terjemahan: ...sesebuah masyarakat yang terintegrasi menerusi kewujudan satu autoriti tertinggi yang sah ke atas setiap individu atau kumpulan yang menjadi sebahagian daripada anggota masyarakat. Sesebuah masyarakat merupakan satu kumpulan manusia yang tinggal dan hidup secara bersama bagi memenuhi keperluan-keperluan mereka. Masyarakat sedemikian hidup dalam keadaan di mana keselarasan cara hidup individu dan kumpulan-kumpulan ditakrif menerusi kewujudan satu autoriti paksaan yang mengikat mereka secara bersama.)

Definisi yang diberikan oleh ketiga-tiga sarjana di atas menekankan betapa keunggulan negara terletak pada aspek ‘kuasa’ yang dimilikinya ke atas seluruh anggota masyarakat yang mendiami wilayahnya. Persoalan

6

bagaimanakah negara memperolehi kuasa tersebut barangkali lebih menjadi minat ahli-ahli Sains Politik untuk mengkaji dan menghuraikannya. Secara ringkas ianya dikaitkan dengan teori-teori asal kewujudan negara. Bagaimanapun dalam konteks pelajaran ini, memadai bagi kita untuk memerhatikan bahawa negara diakui sebagai memiliki satu kuasa paksaan yang sah dan tidak boleh dipertikaikan, di mana setiap individu yang berada didalamnya harus mematuhinya.

Bagaimanakah corak kehidupan manusia moden hari ini sekiranya negara tidak wujud?

1.2.2 Ciri-Ciri Kuasa Negara Terdapat tiga ciri-ciri atau sifat-sifat kuasa negara, iaitu

1. Sifat Memaksa Negara berkeupayaan memaksa setiap orang yang berada di dalam wilayahnya supaya mematuhi peraturan dan undang-undang yang telah ditetapkannya. Ciri ini penting kerana jika peraturan-peraturan negara tidak dapat dikuatkuasakan maka, keadaan kacau-bilau atau anarki mungkin boleh tercetus dan ia akhirnya boleh merosakkan kehidupan bernegara itu sendiri. Kuasa paksaan yang sah yang dimiliki oleh negara memberi justifikasi kepada penggunaan kekerasan jika keadaan memerlukannya. Di sinilah terletaknya peranan perlembagaan dan undang-undang negara yang berfungsi memberikan garis panduan kepada peraturan hidup di dalam sesebuah negara serta implikasi-implikasinya sekiranya peraturan-peraturan tersebut dilanggar.

2. Sifat Memonopoli Negara bukan sahaja mempunyai monopoli dalam pengunaan kekerasan yang sah dalam mendapatkan kepatuhan, malah dalam menetapkan tujuan bersama kehidupan masyarakat. Sifat memonopoli ini memperlihatkan kuasa penuh negara dalam menentukan matlamat dan arah haluan yang ingin dicapainya. Ini sekaligus membolehkan ia mengekang sebarang ancaman yang bertentangan dengan matlamat, aspirasi dan arah tuju negara tersebut. Atas dasar mempertahankan matlamat dan aspirasi negara, negara mempunyai monopoli dalam penggunaan kekerasan yang sah. Matlamat, aspirasi dan arah tuju sesebuah negara biasanya dimaktubkan di dalam undang-undang tubuh negara berkenaan. Undang-undang tubuh yang dimaksudkan ini ialah Perlembagaan Negara.

7

3. Sifat Mencakupi Segalanya Semua peraturan perundangan negara melibatkan serta dikenakan ke atas setiap orang yang tinggal atau berada di dalam negara tersebut. Tidak ada sesiapa pun yang seharusnya terkecuali ataupun berada di atas undang-undang dan peraturan negara. Jika keadaan ini gagal diwujudkan maka, matlamat kehidupan bersama yang ditentukan oleh negara akan tergugat. Sifat kuasa negara yang mencakupi segalanya memperlihatkan betapa negara menguasai kehidupan kita sejak dari mula kita dilahirkan sehinggalah tiba kematian kita. Contoh mudah untuk melihat aspek ini ialah betapa kelahiran kita ke dunia ini perlu mendapatkan ‘pengiktirafan’ negara menerusi daftar kelahiran atau sijil beranak yang dikeluarkan. Begitu juga perkahwinan dan perceraian. Akhir sekali, kematian kita juga perlu ‘disahkan’ menerusi sijil mati yang dikeluarkan. Kegagalan mematuhi peraturan-peraturan ini mungkin mengakibatkan kelahiran, perkahwinan dan perceraian, malah kematian kita tidak ‘diiktiraf’ oleh negara. Demikianlah sifat kuasa negara yang boleh memaksa, memonopoli penggunaan kekerasan yang sah dalam mempertahankan matlamat dan aspirasi negara, dan kuasa tersebut tampaknya mencakupi seluruh aspek kehidupan kita. 1.2.3 Jenis-Jenis Negara Dalam perkembangan politik dan kenegaraan hari ini, pada umumnya kita dapat membahagikan negara-negara kepada dua jenis atau dua bentuk negara. Klasifikasi yang dimaksudkan itu ialah Negara Persekutuan (federal state) dan Negara Kesatuan (unitary state). Faktor sejarah merupakan faktor yang penting yang mempengaruhi kelahiran sesebuah negara sama ada sebagai sebuah Negara Persekutuan atau Negara Kesatuan. Negara-negara yang diklasifikasikan sebagai Negara-negara Persekutuan ialah Amerika Syarikat, Malaysia, India, dan Brazil. Manakala contoh Negara-negara Kesatuan ialah United Kingdom, Jepun, Thailand, Perancis, China, Indonesia dan New Zealand. Terdapat dua perbezaan penting antara Negara Persekutuan dan Negara Kesatuan. Perbezaan-perbezaan ini dapat diperhatikan dari beberapa sudut: 1. Struktur negara Bagi Negara-negara Persekutuan, ia biasanya terbentuk daripada gabungan beberapa negeri kecil yang kemudiannya bergabung menjadi sebuah negara yang lebih besar. Negeri-negeri kecil tersebut terus wujud

8

dan menikmati beberapa kuasa autonominya yang tersendiri di dalam wilayahnya, walaupun Kerajaan Persekutuan biasanya memiliki kuasa-kuasa yang lebih dominan. Amerika Syarikat umpamanya, merupakan sebuah Negara Persekutuan yang terbentuk daripada gabungan 50 buah negeri kecil dan besar. Begitu juga dengan Malaysia yang terbentuk daripada gabungan 13 buah negeri. Bagi Negara-negara Kesatuan pula, seluruh wilayah negara itu sama ada dari awalnya terdiri daripada sebuah wilayah yang ditadbirkan oleh satu pemerintah, atau terdapat beberapa buah negeri atau wilayah yang tersendiri pada asalnya, tetapi kemudiannya bergabung sama ada melalui proses penaklukan atau penggabungan secara sukarela lalu berlaku penumpuan kuasa sepenuhnya kepada satu kerajaan pusat. United Kingdom, sebagai contoh terbentuk daripada penguasaan orang-orang Inggeris ke atas Scotland, Wales, dan Ireland Utara. Walaupun kini, Scotland, Wales dan Ireland Utara semakin diberikan kuasa-kuasa yang lebih meluas seperti terbentuknya parlimen-parlimen Scotland dan Wales, tetapi ianya tidak menjadikan United Kingdom sebagai sebuah Negara Persekutuan kerana ciri kuasa yang wujud di negara berkenaan berbeza dengan apa yang wujud di sebuah Negara Persekutuan. 2. Struktur kuasa Bagi Negara-negara Persekutuan, perlembagaan negara berkenaan biasanya menetapkan bahawa di samping kuasa-kuasa yang dimiliki oleh kerajaan persekutuan, kerajaan negeri juga mempunyai beberapa kuasa tertentu yang biasanya tidak boleh diganggu-gugat oleh kerajaan persekutuan. Bererti, terdapat dua struktur kuasa yang berjalan serentak di dalam negara berkenaan. Dalam erti kata yang lain, kuasa yang dimiliki oleh kerajaan persekutuan adalah atas persetujuan bersama dan mandat yang diberikan oleh semua negeri-negeri yang membentuk persekutuan tersebut. Biasanya, kuasa-kuasa ini (kuasa kerajaan persekutuan dan kerajaan-kerajaan negeri) digariskan dengan jelas di dalam perlembagaan negara berkenaan. Kuasa-kuasa yang dimiliki oleh kerajaan-kerajaan negeri pada umumnya sukar untuk diambil alih oleh kerajaan persekutuan melainkan dengan persetujuan negeri-negeri terbabit. Bagi Negara-negara Kesatuan pula, kuasa yang dimiliki oleh wilayah-wilayah di dalam negara berkenaan sama ada dikenali sebagai ‘county’, ‘prefacture’, daerah, atau kerajaan tempatan, merupakan kuasa yang diturunkan oleh kerajaan pusat kepada wilayah-wilayah berkenaan. Walaupun kerajaan pusat boleh menurunkan beberapa kuasa-kuasa tertentu kepada wilayah-wilayah yang dibentuk di dalam negara berkenaan, kuasa-kuasa tersebut biasanya tidak mutlak dan ia tertakluk kepada budi bicara badan perundangan pusat negara berkenaan. Kuasa-kuasa ini boleh ditarik balik jika sekiranya kerajaan pusat memutuskan untuk berbuat demikian.

9

1.2.4 Rumusan Perbincangan kita tentang negara telah melihat bahawa negara merupakan satu entiti yang unggul. Negara ditakrifkan sebagai sekumpulan masyarakat yang tinggal di dalam sesebuah wilayah geografi yang mempunyai pemerintah yang berupaya menguatkuasakan peraturan dan undang-undang atas nama negara secara sah demi kesinambungan kehidupan politik dan kesejahteraan masyarakat seluruhnya. Justeru itu negara terbentuk daripada empat unsur utama iaitu, wilayah, penduduk, kerajaan dan kedaulatan. Negara mempunyai kuasa yang meluas dalam menentukan matlamat kehidupan politik dan kesejahteraan masyarakat dipenuhi dengan sebaik-baiknya. Kuasa ini termasuklah kuasa paksaan yang sah, juga penggunaan kekerasan dalam mendapatkan kepatuhan ke atas peraturan dan undang-undangnya. Negara juga mempunyai monopoli dalam penggunaan kekerasan, dan kuasanya mencakupi hampir keseluruhan aspek kehidupan bernegara anggota-anggota masyarakatnya. Persoalannya, siapakah yang menjalankan tugas melaksanakan kuasa negara? Jawapannya tidak lain dan tidak bukan terletak pada kerajaan selaku teraju negara yang tugas utamanya memastikan kelangsungan kewujudan negara dan merealisasikan kesejahteraan hidup bernegara dicapai dengan sebaik-baiknya.


1. Sebutkan ciri-ciri penting kuasa negara? 2. Apakah perbezaan antara Negara Kesatuan

dengan Negara Persatuan?


1.3 TAKRIF DAN PERANAN KERAJAAN Seperti yang telah dijelaskan sebelum ini, kerajaan merupakan teraju ataupun jentera utama yang mengurus dan mentadbir negara. Kerajaan juga merupakan pemerintah kepada sesebuah negara. Bagaimanakah sesuatu kerajaan terbentuk dan melaksanakan kuasanya atas nama negara menjadi unsur penting yang membezakan sebuah kerajaan demokratik daripada sebuah kerajaan yang bersifat otokratik. Kerajaan demokratik dikatakan wujud apabila pemilihan sesebuah kerajaan itu dibuat menerusi satu pilihan aya yang adil dan bebas di mana rakyat mempunyai

10

kebebasan untuk membuat pilihan siapakah yang diingininya menjadi pemerintah untuk sesuatu jangka masa yang tertentu. Kerajaan yang lahir dari sistem ini mempunyai mandat dan legitimasi dalam menggubal dan melaksanakan undang-undang serta dasar-dasar negara demi memastikan kesinambungan kehidupan bernegara seluruh anggota masyarakatnya. Kerajaan yang demokratik bukan sahaja merujuk kepada sebuah kerajaan yang dipilih oleh rakyat secara sah, tetapi juga merupakan sebuah kerajaan yang menghormati prinsip kedaulatan undang-undang (rule of law). Menghormati prinsip kedaulatan undang-undang ini bererti bahawa sesebuah kerajaan itu berlaku adil dan saksama dalam melaksanakan peranan-peranannya. Penguatkuasaan undang-undang negara perlu dilaksanakan tanpa memilih bulu. Penguatkuasaan undang-undang juga perlu akur dan mematuhi batasan-batasan kekuasaannya seperti yang digariskan oleh undang-undang tubuh negara dan peraturan-peraturan sah negara. Bagi mengelakkan sesebuah kerajaan demokratik itu memonopoli kuasa negara dan memungkinkan kerajaan tersebut terjerumus ke dalam kancah penyalahgunaan kuasa, maka kerajaan demokratik dibahagikan kepada tiga badan utama. Badan-badan tersebut ialah 1. Badan Legislatif Badan legislative ialah badan perundangan yang berfungsi sebagai penggubal undang-undang dan dasar-dasar negara. Badan legislatif atau badan perundangan ini dikenali dengan pelbagai nama di seluruh dunia seperti Parlimen, Kongres, Diet, Knesset, Bundestag, Duma dan sebagainya. Terdapat perbezaan dalam struktur badan perundangan di antara sebuah negara dengan negara yang lain. Namun begitu, pada umumnya, banyak negara mempunyai struktur legislatif yang terdiri daripada dua buah dewan perundangan, yakni dewan rendah dan dewan tertinggi. Negara yang mempunyai sistem dua dewan seperti Amerika Syarikat, Britain dan Malaysia dikenali sebagai sistem ‘bicameral’, manakala negara yang mempunyai hanya satu dewan perundangan seperti Australia dikenali sebagai sistem ‘unicameral’. Walau pun sistem bicameral dikatakan sebagai sistem yang lebih baik kerana dapat mewujudkan pandangan kedua (second opinion) sebelum sesuatu rang undang-undang atau dasar negara diluluskan, namun bagi negara yang mengamalkan sistem satu dewan tidak pula mencacatkan amalan demokrasinya.

11

2. Badan Eksekutif Terdiri daripada Presiden dan/atau Perdana Menteri dan jemaah menterinya (kabinet). Tugas utama mereka ialah melaksanakan undang-undang dan dasar-dasar negara serta mengurus dan mentadbir hal-ehwal negara.

3. Badan Kehakiman (Judiciary) Terdiri daripada hakim-hakim dan mahkamah-mahkamah yang berada di bawah pentadbiran mereka yang fungsi utamanya ialah memastikan keadilan ditegakkan dan menghukum dengan sewajarnya mereka yang melanggar undang-undang dan peraturan negara. Pemisahan kuasa kerajaan kepada tiga badan utama ini dibuat supaya penumpuan kuasa tidak berlaku kepada mana-mana pihak. Inilah apa yang dimaksudkan sebagai doktrin pemisahan kuasa yang ideanya dicetuskan oleh Montesquieu, seorang ahli falsafah politik dan undang-undang Perancis dalam abad yang kelapan belas. Idea Montesquieu terkandung di dalam penulisannya ‘Le Espiri de Lois’ (The Spirit of the Law) pada tahun 1748 dikatakan sebagai salah satu faktor yang menyumbang kepada tercetusnya revolusi Perancis yang melenyapkan kekuasaan mutlak Louis XIV, sekaligus melahirkan sistem demokrasi di Perancis. Doktrin pemisahan kuasa ini bertujuan supaya kuasa negara tidak dimiliki secara mutlak oleh sesuatu pihak dan mudah pula diselewengkan. Doktrin ini merumuskan bahawa sekiranya kuasa kerajaan diagih-agihkan kepada tiga badan utama di mana setiap satu badan berfungsi mengimbangi kuasa badan yang lain, maka kehidupan politik dan kemasyarakatan sesebuah negara dapat berjalan dengan lebih baik dan sempurna.


1. Sistem demokrasi amat menekankan tentang doktrin pemisahan kuasa. Bincangkan perbezaan dari segi amalan doktrin ini di negara yang mengamalkan sistem berpresiden daripada negara mengamalkan sistem berparlimen.


12

1.3.1 Sistem Kerajaan Berpresiden dan Sistem Kerajaan Berparlimen

Walaupun secara idealnya doktrin pemisahan kuasa menyarankan supaya ketiga-tiga badan kerajaan itu sewajarnya dipisahkan keanggotaannya, namun dari segi realitinya terdapat beberapa perbezaan dari segi amalan di antara negara-negara di dunia. Perbezaan-perbezaan ini melahirkan dua sistem kerajaan demokrasi yang dikenali dengan nama Sistem Kerajaan Berpresiden dan Sistem Kerajaan Berparlimen. Di Amerika Syarikat, ketiga-tiga badan itu dianggotai oleh individu-individu yang berlainan. Manakala Presiden selaku Ketua Negara dan Ketua Kerajaan dipilih secara langsung oleh rakyat melalui pilihan raya. Ini menjadikan Amerika Syarikat sebagai sebuah negara yang mengamalkan Sistem Kerajaan Berpresiden. Di Malaysia dan United Kingdom, berlaku pertindanan keanggotaan di dalam badan legislatif dan eksekutif. Perdana Menteri dan sebahagian besar anggota kabinetnya juga merupakan ahli badan legislatif di samping berperanan sebagai anggota eksekutif. Di kedua-dua negara tersebut, Perdana Menteri hanya bertindak sebagai Ketua Kerajaan manakala jawatan Ketua Negara disandang oleh Raja atau Permaisuri bagi United Kingdom dan Yang Di Pertuan Agong bagi Malaysia. Dalam sistem yang diamalkan di Malaysia dan United Kingdom ini, Perdana Menteri mestilah seorang ahli Parlimen dan kuasanya mengetuai kerajaan berpunca dari penguasaan partinya di parlimen. Biasanya ketua parti yang memenangi kerusi terbanyak di dalam parlimen akan dilantik sebagai Perdana Menteri. Sistem seperti yang diamalkan di Malaysia dan United Kingdom itu dikenali sebagai Sistem Berparlimen. Di dalam Sistem Berpresiden, walaupun kuasa Presiden sangat besar, tetapi kuasa tersebut boleh diimbangi oleh badan legislatif. Badan legislatif di Amerika Syarikat ataupun Kongres terdiri daripada dua dewan, iaitu Dewan Perwakilan yang terdiri daripada 435 ahli (ahli-ahlinya lebih dikenali sebagai Congressmen) dan dewan Senat yang mempunyai 100 orang ahli (2 orang daripada setiap negeri dan ahli-ahlinya lebih dikenali sebagai Senator). Di antara kedua-dua dewan ini, Senat Amerika Syarikat lebih berkuasa dan berpengaruh kerana ia boleh menghalang sesuatu perlantikan atau keputusan yang dibuat oleh Presiden. Namun begitu, Presiden sebagai Ketua Kerajaan dan Ketua Negara tidak menjadi anggota mana-mana dewan perundangan, walaupun beliau boleh berucap di dalam kedua-dua dewan tersebut pada masa-masa tertentu. Senat, walaupun boleh menyekat sesuatu tindakan Presiden, tetapi tidak dapat memaksa Presiden melakukan sesuatu tindakan yang tidak dikehendaki oleh Presiden. Mandat atau legitimasi kuasa Presiden diperolehi secara langsung daripada rakyat yang memilihnya setiap 4 tahun sekali dan menurut perlembagaan Amerika Syarikat, seseorang Presiden dihadkan tempoh pemerintahannya hanya

13

untuk selama 2 penggal sahaja iaitu 8 tahun. Presiden tidak bertanggungjawab kepada Dewan Perwakilan atau Senat dalam menjalankan tugas-tugasnya tetapi sebaliknya bertanggungjawab terus ke atas rakyat yang memilihnya. Presiden juga tidak boleh membubarkan Kongres. Pemilihan anggota-anggota Dewan Perwakilan dan Senat berjalan menurut satu jadual yang ditetapkan. Namun begitu, Senat boleh bertindak memecat Presiden melalui proses ‘impeachment’ (proses menyoal siasat dan membicarakan Presiden kerana sesuatu salah laku dalam menjalankan tugasnya), tetapi proses dan prosedur yang terpaksa dilalui bagi memecat seseorang Presiden itu sangat rumit dan panjang. Senat hanya boleh memulakan proses ‘impeachment’ hanya apabila terdapat asas yang cukup kuat untuk berbuat demikian. Dalam Sistem Berparlimen, Perdana Menteri boleh dijatuhkan dengan lebih mudah apabila parlimen meluluskan usul undi tidak percaya ke atasnya. Kekukuhan kuasa seseorang Perdana Menteri dan kerajaannya banyak bergantung kepada bilangan kerusi atau suara ahli-ahli parlimen yang menyokongnya. Justeru itu, seseorang Perdana Menteri yang berkemungkinan berdepan dengan undi tidak percaya di parlimen mungkin bertindak membubarkan parlimen bagi mendapatkan mandat baru daripada rakyat ke atas kerajaannya. Dalam sistem kerajaan berparlimen walaupun ada tempoh maksimum bagi satu penggal seorang Perdana Menteri yang menjadi Ketua Kerajaan boleh bertindak membubarkan parlimen pada bila-bila masa yang difikirkannya sesuai bagi mengadakan satu pilihan raya baru. Dari segi amalan Sistem Berparlimen dan Sistem Berpresiden, terdapat banyak perbezaaan antara sebuah negara dengan negara yang lain. Perbezaan-perbezaan ini dapat diperhatikan dari segi sistem kepartian yang wujud, amalan-amalan pilihan raya, bidang kuasa badan-badan kerajaan seperti legislatif, eksekutif dan kehakiman dan juga dari sudut budaya politik yang wujud. Perbezaan-perbezaan inilah yang mewujudkan keunikan amalan demokrasi sesebuah negara dengan negara yang lain. 1.3.2 Rumusan Kita telah melihat kerajaan sebagai agensi terpenting dalam mentadbir dan mengurus pemerintahan negara. Kuasa kerajaan dalam mengawal situasi politik di dalam sesebuah negara juga sangat besar. Bagi memastikan kuasa itu tidak tertumpu kepada sesuatu pihak lalu menjadikan ia begitu kuat dan berkuasa, maka sistem demokrasi memperkenalkan doktrin pemisahan kuasa. Kuasa kerajaan boleh dibahagikan kepada tiga pihak utama, iaitu badan legislatif, eksekutif dan kehakiman dan setiap badan akhirnya dapat berfungsi secara tidak

14

langsung dalam mengawal dan mengimbangi kuasa pihak lain. Selain daripada akibat faktor-faktor sejarah dan tradisi, kelahiran sistem kerajaan berpresiden dan berparlimen juga berkait rapat dengan amalan doktrin pemisahan kuasa yang wujud di negara berkenaan. Kedua-dua sistem ini diamalkan dengan meluas oleh pelbagai negara seluruh dunia. Persoalannya, bagaimanakah aspirasi, proses, amalan, dan bidang-bidang kuasa yang wujud dalam sesebuah negara itu dimanifestasikan? Bagaimanakah sesebuah kerajaan, sama ada di dalam sistem berpresiden atau berparlimen dapat berfungsi dengan berkesan bagi menjamin kesinambungan kewujudan negara dan kesejahteraan hidup rakyatnya? Jawapannya tidak lain dan tidak bukan terletak kepada rupa-bentuk perlembagaan, undang-undang dan peraturan-peraturan yang wujud di dalam sesebuah negara itu. Di sinilah terletaknya peranan dan fungsi perlembagaan sesebuah negara. 1.4 PERLEMBAGAAN: TAKRIFAN DAN PENGERTIAN Perlembagaan merupakan satu konsep yang sangat penting di dalam sistem politik moden masa kini. Perlembagaan yang pada umumnya menjadi undang-undang utama bagi sesebuah negara merupakan asas atau panduan terpenting bagi perjalanan pemerintahan sesebuah negara. Ia juga menjadi simbol kedaulatan negara. Umumnya, perlembagaan merupakan susunan prinsip undang-undang yang menentukan kuasa pemerintah, hak-hak mereka yang diperintah (rakyat) dan sifat perhubungan kuasa antara kedua-duanya. Menurut Wheare K.C (1951), terdapat dua maksud utama istilah perlembagaan. Pertamanya, ia berhubung dengan institusi politik asasi bagi sesebuah negara (yakni, sesuatu yang setiap negara yang mempunyai sistem kerajaan yang tersusun rapi seharusnya memilikinya). Kedua, perlembagaan merupakan satu dokumen bertulis yang mentakrifkan susunan institusi-institusi politik pemerintahan negara serta hak-hak rakyat di dalam negara berkenaan. Sementara maksud pertama barangkali tidak menimbulkan masalah, maksud kedua daripada takrifan Wheare K.C (1951) berhubung dengan dokumen bertulis, mungkin menimbulkan sedikit kekeliruan kerana terdapat beberapa negara di dunia yang tidak mempunyai dokumen perlembagaan yang bertulis. United Kingdom, Israel dan New Zealand tidak mempunyai perlembagaan bertulis. Bagi United Kingdom, beberapa dokumen perundangannya seperti Magna Carta, Bills of Rights, serta beratus-ratus undang-undang dan akta-akta parlimen dianggap sebagai panduan bagi perlembagaan negara berkenaan. Namun begitu, untuk mencari sebuah dokumen bertulis yang lengkap yang dapat dikatakan sebagai perlembagaan United Kingdom sememangnya tidak

15

ada. Selain itu, terdapat amalan-amalan tradisi, adat resam, kelaziman dan peraturan-peraturan umum yang telah diterima pakai oleh institusi-institusi politik utama di Britain sejak beratus-ratus tahun dahulu yang dikenali sebagai amalan-amalan konvensyen, juga membentuk sebahagian daripada perlembagaan negara berkenaan. Namun begitu, pada umumnya sebahagian besar negara-negara di dunia mempunyai perlembagaan bertulis yang menyatakan dengan jelas aturan dan prinsip-prinsip pemerintahan negara berkenaan. Justeru itu, kita boleh mentakrifkan perlembagaan sebagai suatu suratan atau suratcara yang mengandungi semua undang-undang tertinggi yang mustahak bagi penubuhan dan kewujudan sesebuah negara dan sistem politiknya. Perlembagaan menjadi punca semua undang-undang dalam negara berkenaan. Semua undang-undang lain tidak boleh bertentangan dengan undang-undang dan prinsip perlembagaan; dan jika sekiranya bertentangan, maka undang-undang perlembagaanlah yang lebih unggul dan diterima-pakai sebagai undang-undang yang lebih utama. Justeru itu undang-undang perlembagaan dengan itu dapat membatalkan mana-mana undang-undang lain yang bertentangan dengannya. Walaupun perlembagaan sering dianggap sebagai undang-undang utama dan tertinggi di kebanyakan negara, tetapi bagi kes di Britain, Parlimennya dianggap lebih unggul daripada perlembagaan. Ini kerana sebagai sebuah negara yang tidak mempunyai perlembagaan bertulis, setiap akta atau undang-undang baru yang diluluskan oleh Parlimen Britain sentiasa membentuk sebahagian daripada perlembagaan negara tersebut. Bagi Malaysia, mana-mana akta Parlimen yang bercanggah dengan perlembagaan negara akan terbatal dengan sendirinya. Justeru itu, sekiranya sesuatu rang undang-undang baru perlu digubal dan kandungannya pula dikhuatiri bercanggah dengan prinsip perlembagaan, maka apa yang berlaku ialah bahagian perlembagaan yang menghalang atau bercanggah dengan rang undang-undang baru tersebut akan melalui proses pindaan terlebih dahulu. Justeru itu, barulah undang-undang baru dapat diluluskan oleh Parlimen tanpa sebarang masalah. Berdasarkan takrifan yang diberikan di atas, kita dapat membuat beberapa kesimpulan tentang makna perlembagaan, iaitu

(i) Perlembagaan merupakan undang-undang dasar yang menjadi teras panduan pemerintahan negara.

(ii) Ia juga menjadi kerangka asas yang membentuk dan memandu sistem pemerintahan sesebuah negara.

(iii) Ia merupakan undang-undang tertinggi dan asas semua undang-undang lain di dalam negara.

16

(iv) Ia menjadi rujukan tentang aspirasi dan plan induk pemerintahan negara.

(v) Ia mengawal pemerintah dan yang diperintah dalam mempertahankan kewujudan dan kesinambungan negara.


1. Apakah peranan dan fungsi perlembagaan dalam

kehidupan moden masa kini? 2. Apakah kriteria-kriteria yang boleh digunakan

untuk menilai sesebuah perlembagaan yang baik?


1.4.1 Peranan, Tujuan dan Kepentingan Perlembagaan Berdasarkan makna perlembagaan yang diberikan di atas, kita dapat memerhatikan bahawa perlembagaan mempunyai peranan, tujuan dan kepentingan yang besar dalam sistem pemerintahan moden masa kini. Perlembagaan merupakan manifestasi perisytiharan cita-cita negara dan juga menggariskan struktur-struktur formal pemerintahan negara. Apakah sistem yang diamalkan oleh negara, bagaimanakah sistem itu berfungsi, apakah institusi-institusi yang harus wujud serta peranan dan bidang kuasa masing-masing semuanya digariskan dengan jelas dalam perlembagaan. Selain itu, perlembagaan juga mempunyai peranan dari aspek bagaimana kuasa di bahagikan dikalangan berbagai-bagai institusi kerajaan yang wujud di peringkat pusat dan tempatan dan juga bagaimana sesuatu keputusan penting negara dicapai. Oleh itu, perlembagaan boleh mengawal kerajaan dan rakyat menjalankan peranan-peranan mereka dalam kehidupan bernegara. Perlembagaan sekali gus dapat memberikan legitimasi kepada sesuatu tindakan kerajaan atas nama negara dan juga dapat mengawal serta mengelak penyalahgunaan kuasa oleh institusi-institusi kerajaan. Dalam hubungan ini sangat penting bagi sesuatu perlembagaan menjunjung prinsip dan lunas-lunas ‘rule of law’ atau kedaulatan undang-undang. Prinsip kedaulatan undang-undang ini menggariskan bahawa mahkamah dan badan kehakiman mempunyai cukup kebebasan untuk mentafsir dan memberi pengertian kepada sesuatu prinsip perlembagaan. Tindakan mahkamah seharusnya bebas daripada pengaruh-pengaruh badan kerajaan dan hakim-hakim tidak dibelenggu oleh rasa takut dan

17

was-was dalam menjalankan tugas mereka dalam mentafsirkan prinsip-prinsip perlembagaan. Justeru itu, perlembagaan dapat memberi legitimasi kepada sesebuah kerajaan yang memerintah sekiranya kuasa yang diperolehi dan digunakan dalam pentadbiran berjalan menurut prinsip-prinsip yang digariskan oleh perlembagaaan. Dicey A.V, seorang peguam perlembagaan British yang terkenal yang hasil tulisannya sering menjadi rujukan peguam-peguam yang mengkaji perlembagaan menyebut di dalam bukunya ‘An introduction to the study of the law of the constitution’ bahawa konsep ‘rule of law’ juga membawa maksud “tiada sesiapa boleh dikenakan hukuman kecuali didapati bersalah kerana melanggar undang-undang yang sedia ada, dan dia hendaklah dibicarakan secara sewajarnya mengikut undang-undang di dalam sebuah mahkamah biasa”. Justeru itu sesuatu tindakan kerajaan haruslah dapat dipertahankan dari sudut prinsip ‘legality’ atau keesahan undang-undang. Ini bererti, sesuatu tindakan kerajaan atau alat-alat negara seperti polis dan tentera tidak sah serta terbatal dan tidak membawa kesan undang-undang sekiranya prinsip ‘rule of law’ tidak dapat dipertahankan dalam sesuatu tindakan yang dilakukan. Di sinilah terletaknya peranan perlembagaan dalam mendaulatkan konsep ‘rule of law’ itu. Sekiranya wujud masalah dalam pemerintahan, maka perlembagaan juga boleh berperanan sebagai alat penyelesaian masalah berpandukan prinsip-prinsip asas perundangan yang termaktub di dalam perlembagaan. Persoalan penting yang memerlukan penyelesaian perlembagaan ialah menentukan di manakah kuasa pemutus terakhir berada sekiranya tercetus sesuatu masalah perundangan. Ini bererti, perlembagaan harus berupaya menjawab siapakah atau pihak manakah mempunyai kuasa yang lebih dominan dalam memutuskan penyelesaian sesuatu konflik perundangan yang berlaku. Bertitik tolak dari sinilah maka riwayat kewujudan sesebuah negara dapat dipertahankan dan keamanan berterusan dapat dipupuk dan dimajukan selaras dengan panduan dan aspirasi perlembagaan. Kita telah membincangkan bahawa kerajaan adalah satu-satunya unsur yang paling tidak kekal yang membentuk negara. Dalam hal ini, perlembagaan mempunyai peranan penting dalam memastikan bahawa sekiranya kerajaan bertukar, kestabilan negara dapat terus dipertahankan menurut lunas undang-undang. Perlembagaan berperanan memberikan panduan bagaimana perlantikan dan pemilihan pemerintah dilakukan di sesebuah negara. Kerajaan berperlembagaan dikatakan wujud apabila sesebuah negara diperintah menurut undang-undang dan prinsip-prinsip perlembagaan dan prosedur pemilihan pemerintah itu selari dan selaras

18

dengan peraturan dan panduan perlembagaan. Sebaliknya, sesebuah kerajaan itu dikatakan bersifat arbitrari (sewenang-wenang) apabila pemerintah mengubah dengan sesuka hati peraturan dan undang-undang perlembagaan yang menjadi asas penubuhan sesebuah negara untuk disesuaikan dengan kepentingan dan tujuan-tujuan jangka pendek pemerintah berkenaan tanpa mengambil kira aspirasi dan kehendak majoriti rakyat. Ini tidak bermakna bahawa perlembagaan itu tidak boleh dipinda. Namun begitu, sebarang pindaan perlembagaan itu haruslah dibuat tanpa mengubah rupa-bentuk dan semangat asal perlembagaan berkenaan. Lebih penting dari itu, pindaan yang dibuat itu haruslah selaras dengan kehendak majoriti rakyat. Perkara ini penting demi mempertahankan kredibiliti sesuatu perlembagaan itu, malah kredibiliti sesuatu kerajaan juga dapat dipertahankan. Tegasnya, perlembagaan bukan sahaja mempunyai peranan simbolik, tetapi ia juga mempunyai peranan sebenar dalam menyatakan prinsip-prinsip pemerintahan sesebuah negara. Ia berfungsi untuk melindungi dan memelihara institusi-institusi politik yang diwujudkannya serta menggariskan bagaimanakah perubahan-perubahan boleh dilakukan ke atas institusi-institusi tersebut. Lebih utama daripada itu ialah perlembagaan berfungsi melindungi hak-hak asasi setiap individu yang menjadi rakyat di dalam negara berkenaan. 1.4.2 Ciri-Ciri Perlembagaan yang Baik Kita telah membincangkan bahawa dalam kehidupan bernegara masa kini hampir kebanyakan negara mempunyai perlembagaan sebagai undang-undang dasar negara yang menjadi panduan kepada sistem pemerintahan negara berkenaan. Namun begitu, ciri-ciri dan sifat perlembagaan yang wujud di antara satu negara dengan negara lain berbeza-beza. Terdapat negara yang mempunyai perlembagaan bertulis dan terdapat juga negara yang perlembagaannya tidak bertulis tetapi terkandung di dalam beberapa undang-undang dasar dan konvensyen yang telah diterima sejak zaman berzaman. Ada sesetengah negara yang perlembagaannya dianggap sebagai sangat fleksibel kerana kaedah meluluskan sesuatu pindaan perlembagaannya serupa dengan kaedah menggubal undang-undang biasa. Perlembagaan yang dikatakan fleksibel ini biasanya boleh dipinda dengan majoriti kecil di dalam parlimen. Sebaliknya pula, terdapat keadaan di negara-negara lain di mana prosedur meminda perlembagaannya sangat sukar, panjang dan rumit. Perlembagaan yang terpaksa melalui proses rumit ini sebelum sesuatu pindaan dapat dilakukan dikatakan sebagai sebuah perlembagaan yang ‘rigid’ atau tegar.

19

Umpamanya peraturan pindaan perlembagaan itu menetapkan bahawa suara majoriti dua pertiga daripada kedua-dua dewan parlimen diperlukan sebelum sesuatu pindaan perlembagaan itu dapat dilakukan. Ada juga negara seperti Itali yang mempunyai proses pindaan yang amat panjang yang memerlukan majoriti mutlak di setiap dewan perundangan pada pengundian kali kedua. Syarat sebegini dikenakan bagi mengelakkan regim fasis muncul semula kerana ditakuti seseorang seperti Mussolini akan muncul dan menguasai semula negara. Terdapat juga negara yang mengenakan syarat referendum atau pungutan suara sebelum sesuatu keputusan penting yang melibatkan pindaan perlembagaan dilakukan. Di Britain, keputusan untuk menyertai EEC pada tahun 1975 dan keputusan parlimennya untuk mewujudkan parlimen bagi Scotland dan Dewan Perhimpunan Welsh pada tahun 1999 hanya dibuat setelah pungutan suara dilakukan. Syarat-syarat ketat yang dikenakan itu bertujuan supaya perlembagaan tidak dipinda sesuka hati menurut kemahuan jangka pendek dan semasa sesebuah kerajaan yang memerintah tanpa mengambil kira kesan jangka panjang yang mungkin boleh menjejaskan aspirasi negara serta semangat asal perlembagaan negara berkenaan. Pembentukan Malaysia pada tahun 1963 yang melibatkan penyertaan Sabah, Sarawak dan Singapura dibuat oleh parlimen Malaya setelah pungutan suara dilakukan di kedua-dua negeri Borneo tersebut. Malah satu suruhanjaya yang dikenali sebagai Suruhanjaya Cobbold yang diselia oleh Bangsa-bangsa Bersatu telah ditubuhkan bagi menjalankan tinjauan pendapat umum di kalangan rakyat di Sabah dan Sarawak sebelum penubuhan Malaysia menjadi kenyataan. Sesuatu perlembagaan itu dikatakan sebagai perlembagaan yang mempunyai ciri-ciri yang baik apabila ia

(i) Bersifat umum dan tidak terlalu mengkhusus. Perkara ini penting supaya pentafsiran perlembagaan dapat dibuat mengikut kesesuaian masa. Perubahan-perubahan yang berlaku dari semasa ke semasa boleh menyebabkan kandungan sesuatu perlembagaan didapati tidak sesuai lagi untuk memenuhi keperluan semasa rakyat dan negara. Justeru itu, jika sekiranya sesuatu perlembagaan itu hanya menggariskan prisnsip-prinsip umum sahaja, maka agak mudah untuk pentafsiran baru dibuat, atau jika memerlukan pindaan ia tidak menjejaskan semangat asal perlembagaan itu.

(ii) Mempunyai dokumen yang termaktub serta prosedur-prosedur yang stabil dan konsisten. Walaupun kita telah menyebut bahawa negara yang mempunyai perlembagaan yang tidak bertulis tidak menjejaskan perjalanan sistem

20

politiknya, namun, adalah lebih baik sekiranya sesebuah negara yang baru diwujudkan mempunyai satu dokumen perlembagaan yang bertulis, lengkap dengan prosedur-prosedur yang jelas dan konsisten.

(iii) Prosedur pindaannya tidak terlalu tegar dan tidak juga terlalu fleksibel. Perkara ini penting supaya keaslian sesuatu perlembagaan itu tidak terjejas apabila sesuatu pindaan itu perlu dilakukan kepada perlembagaan negara. Prosedur yang terlalu ketat akan menyulitkan pindaan dilakukan yang mungkin pula menjejaskan sesuatu kepentingan umum negara pada sesuatu masa. Namun begitu, prosedur yang terlalu mudah boleh menyebabkan sesuatu perlembagaan itu kerap dipinda dan ini boleh menghilangkan kredibiliti perlembagaan sebagai undang-undang dasar negara.

(iv) Tidak terlalu kerap dipinda. Ciri ini penting kerana apabila sesuatu perlembagaan itu terlalu kerap dipinda, keaslian, semangat dan kedudukan perlembagaan itu sendiri akan terjejas di mata umum. Perlembagaan itu seharusnya mempunyai ciri simbolik dan dapat melahirkan rasa penghormatan rakyat ke atasnya. Malah kerajaan dan rakyat seharusnya dapat mengidentifikasikan diri mereka dengan semangat dan aspirasi negara yang termaktub di dalam perlembagaan. Justeru itu, sangatlah penting perlembagaan tidak terlalu kerap dipinda bagi memelihara integritinya.

(v) Isi perlembagaan itu seharusnya dapat dipertahan dan dipertanggungjawabkan segala saranan dan prinsip-prinsipnya. Ini bermaksud bahawa kandungan perlembagaan itu dapat dilaksanakan dalam kehidupan seharian rakyat. Sebaik-baiknya kandungan perlembagaan tidak bercanggah dengan nilai, budaya dan norma kehidupan rakyat yang diterima umum di negara berkenaan. Jika kandungan perlembagaan tidak menetapi cirri-ciri yang disebutkan di atas penghormatan ke atas perlembagaan itu akan tergugat dan ini boleh menjejaskan peranan simbolik perlembagaan dalam memupuk perpaduan dan kehidupan harmoni rakyat.

(vi) Menjamin kehendak dan kepentingan kehidupan rakyat yang baik dan berterusan serta memberi peluang kepada rakyat bersuara demi kepentingan mereka. Perlembagaan yang baik seharusnya dapat mempertahankan prinsip-prinsip hak-hak asasi manusia dan kebebasan individu. Di dalam sistem demokrasi, dua prinsip yang dinyatakan ini sangat penting untuk diperhatikan. Oleh itu perlembagaan berfungsi untuk mengelakkan kezaliman dan penindasan berlaku ke atas rakyat yang tidak berkuasa dan mereka yang tidak

21

berkeupayaan. Perlembagaan yang baik sewajarnya mengandungi semua jaminan-jaminan ini.

(vii) Berkonsepkan sistem terbuka yang terjamin di mana segala persoalan politik, perundangan dan kehidupan rakyat yang berbangkit dapat diperbahaskan dengan secukupnya sebelum sesuatu tindakan susulan dapat diambil.

(viii) Menetapkan pengasingan kuasa di antara institusi-institusi tertentu kerajaan di dalam negara. Perlembagaan sewajarnya menggariskan dengan jelas fungsi dan peranan yang harus dimainkan oleh semua institusi-institusi utama negara dan kerajaan serta batasan-batasan kuasa mereka.

1.4.3 Rumusan Kita telah membincangkan tentang maksud perlembagaan, peranan dan fungsi perlembagaan serta ciri-ciri perlembagaan yang baik. Perbincangan yang telah dilakukan sebelum ini seharusnya dapat memberikan panduan dan pengetahuan kepada kita tentang kepentingan perlembagaan dalam kehidupan bernegara dan sistem politik. Setiap negara yang pernah wujud serta kerajaan yang dilahirkan amat memerlukan perlembagaan sebagai panduan dalam mengurus pemerintahan yang baik bagi rakyatnya. Perlembagaan sebagai undang-undang utama negara berperanan memberi satu kerangka kehidupan politik dan undang-undang yang menyeluruh bagi perjalanan proses politik dan perundangan sesebuah negara. Setiap negara memerlukan kerajaan sebagai teraju utama pemerintahan dan setiap kerajaan memerlukan panduan perlembagaan bagi membolehkan mereka menjalankan fungsi-fungsi mereka dengan berkesan. Oleh itu, jelas bahawa perlembagaan jelas menjadi teras kepada kehidupan negara dan kerajaan. Tanpa perlembagaan yang boleh memberikan panduan yang baik dan jelas, fungsi sesebuah kerajaan dalam memelihara kewujudan dan ‘survival’ negara mungkin terjejas. Walaupun sebahagian daripada kita mungkin memandang mudah tentang kewujudan dan kepentingan perlembagaan, tetapi perbincangan yang diutarakan di atas seharusnya dapat memberikan idea-idea penting betapa mustahaknya kedudukan perlembagaan dalam kehidupan moden masa kini. Justeru itulah, keupayaan memahami perlembagaan sesebuah negara dengan baik dapat membantu kita memahami aspirasi sesebuah negara dan juga sistem politik dan perundangannya. Malahan sejarah, tradisi, adat-resam, budaya politik dan kehidupan sesebuah negara serta masyarakatnya juga boleh difahami sedikit sebanyak dengan mengkaji kandungan perlembagaan sesebuah negara. Tidaklah keterlaluan kalau dikatakan bahawa perlembagaan juga merupakan satu manifestasi sejarah yang dilalui oleh sesebuah negara. Sungguhpun bahasa undang-undang yang digunakan di dalam sesebuah perlembagaan itu kadangkala sukar

22

difahami malah mungkin membosankan, namun semangat sesuatu perlembagaan itu akan terjelma dengan bertenaga sekiranya ia diberikan pentafsiran yang baik dan sewajarnya. Pentafsiran perlembagaan yang baik bukan sahaja melihat kandungan dan maksud-maksud perlembagaan itu secara ‘literal’ atau secara luaran, tetapi mengambil kira juga dimensi sejarah, semangat dan falsafah yang tersirat di sebalik kandungan sesuatu prinsip perlembagaan itu.

SOALAN PENILAIAN KENDIRI

1. Antara negara dan kerajaan mempunyai kuasa dan fungsi-fungsi

yang berbeza. Di manakah terletaknya garis pemisah di antara kedua-dua entiti tersebut.

2. Peranan kerajaan adalah memerintah negara. Justeru itu kerajaan

dapat bertindak atas nama negara. Bagaimanakah kuasa kerajaan dapat dikawal supaya tidak tertumpu kepada hanya seorang pemimpin negara?

3. Huraikan kepentingan perlembagaan kepada sesebuah negara dan

kerajaan yang memerintah.

4. Apakah peranan dan fungsi perlembagaan dalam memandu kerajaan dan rakyat menjalankan tanggungjawab masing-masing memelihara kewujudan dan kesejahteraan negara?

5. Bagaimanakah perlembagaan boleh memberi legitimasi kepada

sesuatu tindakan kerajaan?

Semak jawapan anda di akhir modul kursus ini.

JAWAPAN SOALAN DALAM TEKS

SDT 1.1

1. Unsur-unsur penting yang mesti ada bagi membolehkan sesebuah

entiti itu dianggap sebagai negara ialah

(i) Wilayah- Sebuah kawasan yang bukan sahaja meliputi tanah tetapi termasuk juga perairan dan ruang udara.

23

(ii) Penduduk- Sesebuah negara seharusnya mempunyai sejumlah manusia yang tinggal secara tetap di dalam wilayahnya. Saiz atau bilangan penduduk tidak menentukan taraf sesebuah negara. Namun tentulah negara yang lebih kecil penduduknya secara relatifnya lebih mudah untuk ditadbir daripada negara yang mempunyai penduduk yang ramai.

(iii) Kerajaan- Adalah merupakan pemerintah bagi sesebuah negara. Pentadbiran negara diurus oleh kerajaan. Cara mana sesebuah kerajaan itu mendapat dan menggunakan kuasanya membezakan bentuk sesebuah kerajaan dengan kerajaan yang lain.

(iv) Kedaulatan- Ialah pengikhtirafan masyarakat antarabangsa atas kewujudan sesebuah negara serta hak sah negara tersebut untuk mengurus hal-ehwal dalamannya tanpa campur tangan asing.

Jika sekiranya semua unsur-unsur ini terdapat kepada sesebuah entiti itu, maka ia dapat dianggap sebagai sebuah negara menurut takrifan moden masa kini.

SDT 1.2

1. Terdapat tiga ciri-ciri penting kuasa negara iaitu

(i) Sifat Memaksa- Negara berkuasa mengenakan peraturan

dan perundangannya ke atas semua orang yang berada di dalam wilayahnya. Kuasa ini sah dan berdaulat serta akan menerima implikasi penggunaan kekerasan (yang juga sah) jika sekiranya ia dicabar.

(ii) Sifat Memonopoli- Negara memonopoli kawalan dan penggunaan alat-alat kekerasan seperti tentera dan polis dan adalah merupakan pihak yang berwibawa dalam menggunakannya untuk mempertahankan kewujudan dan kedaulatan negara. Tidak ada pihak yang lain yang berhak menggunakan kekerasan kecuali dengan izin negara.

(iii) Kuasa yang mencakupi segalanya: Kuasa negara adalah meluas dan mencakupi hampir semua ruang kehidupan masyarakat. Tidak ada sesiapa pun yang tinggal dalam negara yang dapat bebas daripada pengaruh dan kuasa negara.

2. Terdapat dua aspek penting yang dapat dikemukakan bagi

membezakan sebuah negara yang mengamalkan sistem Kesatuan

24

(Unitary) dan negara Persekutuan (Federal). Dua aspek penting tersebut ialah

(i) Struktur Negara – Di mana dalam negara Kesatuan

seluruh wilayahnya ditadbir di bawah satu sistem pentadbiran berpusat. Jika diwujudkan pihak berkuasa tempatan, kewujudannya adalah berdasarkan apa yang diberikan oleh parlimen dan boleh berubah jika parlimen mahukannya diubah. Ianya tidak ditetapkan secara kekal di dalam perlembagaan. Ini berbeza dengan sistem Persekutuan di mana negara tersebut terbina hasil gabungan sejumlah negeri-negeri yang berdaulat. Kewujudan negeri-negeri ini sangat sukar untuk dibubarkan kerana ia wujud lebih dahulu daripada negara persekutuan yang lebih besar tersebut.

(ii) Struktur Kuasa – Kuasa di dalam negara Kesatuan adalah berpusat kepada kerajaan pusat atau parlimen. Lain-lain pihak berkuasa tempatan hanya menikmati kuasa yang diperturunkan oleh kerajaan pusat dan kuasa ini boleh ditarik balik pada bila-bila masa yang putuskan oleh parlimen negara tersebut. Bagi negara Persekutuan, kuasa kerajaan pusat walau pun sering lebih meluas daripada kuasa negeri-negeri, tetapi negeri masih memiliki kuasa-kuasa khas dalam bidang-bidang tertentu yang tidak boleh diganggu oleh kerajaan pusat.

SDT 1.3

1. Terdapat satu perbezaan penting dalam amalan doktrin

pemisahan kuasa di negara berparlimen dari negara berpresiden. Perbezaan tersebut ialah dalam sistem berpresiden, badan legislatif dan eksekutif dianggotai oleh pihak yang berlainan. Terdapat pemisahan yang jelas dan nyata dalam kedua-dua badan tersebut. Badan Kehakiman juga terpisah daripada kedua-dua badan legislatif dan eksekutif. Namun di dalam sistem berparlimen, berlaku pertindanan keanggotaan dalam badan legislatif dan badan eksekutif. Ahli-ahli badan eksekutif adalah terdiri daripada sebahagian ahli badan legislatif. Malah Perdana Menteri memperolehi kuasanya daripada keanggotaan dan sokongan yang diterimanya daripada badan legislatif. Perdana Menteri dan kabinetnya adalah bertanggung jawab kepada badan legislatif. Dalam sistem kerajaan berpresiden, Presiden hanya bertangung jawab kepada rakyat yang memilihnya secara langsung, manakala ahli-ahli kabinetnya pula hanya

25

bertanggungjawab kepada Presiden yang melantik mereka. Presiden tidak boleh dijatuhkan oleh badan legislatif kerana ia bukan anggota badan tersebut. Dalam sistem berparlimen, seseorang Perdana Menteri dan kabinetnya boleh digulingkan oleh parlimen.

SDT 1.4

1. Terdapat beberapa peranan dan fungsi perlembagaan dalam

sesebuah negara. Peranan terbesarnya ialah menyatakan dengan jelas aspirasi sesebuah negara itu serta menggariskan struktur rasmi sistem pemerintahan negara. Setelah peranan tersebut digariskan dengan jelas, maka perlembagaan mempunyai mengawal tindak-tanduk kerajaan dan seluruh institusinya supaya menjalankan pemerintahan menurut aspirasi dan struktur rasmi yang ditentukan oleh perlembagaan. Fungsi perlembagaan dalam kontek ini ialah menentukan sama ada sesuatu tindakan kerajaan itu sah atau tidak berdasarkan peruntukan bidang kuasa yang diberikan oleh perlembagaan kepada kerajaan tersebut. Perlembagaan menentukan sama ada prinsip kedaulatan undang-undang (rule of law) diamalkan atau tidak oleh sesebuah negara berdasarkan peruntukkan-peruntukkan yang wujud dalam perlembagaan itu sendiri.

2. Penilaian sama ada sesebuah perlembagaan itu mempunyai ciri-

ciri sebuah perlembagaan yang baik atau tidak ditentukan oleh beberapa kriteria. Antaranya ialah

(i) Bersifat umum- Jika sesuatu perlembagaan itu terlalu

mengkhusus atau rigid ia sukar disesuaikan dengan perubahan yang berlaku dalam negara dari masa ke semasa

(ii) Perlembagaan bertulis – Lebih mudah untuk dirujuk berbanding perlembagaan yang tidak bertulis.

(iii) Prosidur pindaan tidak terlalu ketat dan tidak pula terlalu longgar atau flexible.

(iv) Tidak terlalu kerap dipinda sehingga menghilangkan semangat dan kandungan asal perlembagaan tersebut.

(v) Prinsip perundangan dan kandungan perlembagaan tersebut adalah berasaskan peraturan dan undang-undang sejagat yang diterima pakai oleh masyarakat antarabangsa.

26

(vi) Kehendak dan aspirasi rakyat untuk meneruskan kehidupan politik yang baik dan sempuran dijamin oleh perlembagaan.

(vii) Mempunyai konsep sistem terbuka di mana persoalan-persoalan masyarakat dan perundangan yang berbangkit dapat dibahas dengan secukupnya demi kebaikan negara.

(viii) Menetapkan pemisahan kuasa antara institusi-institusi kerajaan dengan jelas supaya tiada pihak yang dapat bertindak mengatasi kuasa yang diperuntukkan kepadanya dan tidak memonopoli kuasa sehingga menjejaskan nilai-nilai kehidupan demokrasi.

27

BAB 2

UNDANG-UNDANG, PERLEMBAGAAN, DAN SISTEM PEMERINTAHAN

OBJEKTIF BAB

Setelah mengikuti bab ini, anda seharusnya boleh: 1. Memahami konsep undang-undang, perlembagaan dan

hubungannya dengan sistem pemerintahan. 2. Menyedari keperluan undang-undang dalam kehidupan seharian. 3. Membezakan jenis-jenis perlembagaan yang wujud. 4. Mengetahui sumber dan sejarah undang-undang.

2.1 MAKNA UNDANG-UNDANG Istilah undang-undang atau hukum digunakan dalam pelbagai keadaan. Ada yang menyebut undang-undang (hukum) fizik, matematik, sains atau peraturan bola sepak atau kesihatan. Apabila istilah undang-undang digunakan bagi negara, ia mempunyai makna yang khusus dan tersendiri. Ia bolehlah didefinisikan sebagai satu peraturan mengenai perbuatan manusia yang menimbulkan kesan-kesan tertentu sebagaimana ditentukan oleh negara (David Barker, 1992: 1). Bagi orang biasa, undang-undang difahami sebagai satu peraturan umum mengenai perlakuan manusia. Menurut the Oxford English Dictionary, undang-undang ialah ‘the body of enacted or customary rules recognized by community as binding’. Walaupun begitu, perkataan undang-undang (law) telah diberi pelbagai definisi oleh para sarjana. Sir John Salmond misalnya dalam bukunya ‘Jurisprudence’, mendefinisi law sebagai “the body of principles recognized and applied by the state in the administration of justice… Oleh itu, dengan perkataan lain, undang-undang mengandungi set peraturan yang diperakui dan dikuatkuasakan oleh badan keadilan ataupun, undang-undang itu ialah satu set peraturan yang dikuatkuasakan oleh pihak berkuasa sesebuah negara. John Austin dalam The Province of Jurisprudence Determined, melakarkan undang-undang (law) sebagai satu set arahan yang dikuatkuasakan oleh pihak atasan kepada pihak bawahan melalui hukuman. Pihak atasan ialah

28

negara (state) dan pihak bawahan ialah individu dalam negara tersebut. Hukuman (sanctions) meliputi penjara, denda, ganti rugi, perintah injunksi dan dikri-dikri tertentu (Lee Mei Pheng, 1989: 1). Undang-undang kadangkala disebut juga sebagai hukum. Undang-undang adalah aturan yang mengawal perjalanan hidup kita atau masyarakat. Ia dibuat oleh kerajaan atau negara. Ada juga undang-undang yang mengikut agama. Undang-undang bertujuan agar kehidupan masyarakat menjadi aman dan sejahtera. Undang-undang mengandungi perbuatan-perbuatan yang dilarang atau ditegah, perbuatan-perbuatan yang perlu dan boleh dilakukan. Jika ada seseorang yang tidak mematuhi larangan itu, dia akan dihukum. Sekiranya terdapat orang yang tidak melakukan perkara-perkara yang diarah oleh undang-undang, dia juga akan dihukum. Ada juga undang-undang yang digunakan untuk memastikan semua pihak mendapat hak-hak masing-masing (A.Aziz, 1995: 2). 2.2 KEPERLUAN KEPADA UNDANG-UNDANG Undang-undang perlu untuk mengawal manusia dan masyarakat. Undang-undang akan memastikan setiap individu memperolehi hak masing-masing. Tanpa undang-undang, kehidupan manusia tidak ubah seperti masyarakat rimba. Siapa yang lebih kuat akan berkuasa ke atas yang lemah. Sang Singa akan memangsakan sesiapa sahaja yang disukainya sebab ia adalah raja di rimba. Si lemah seperti pelanduk tidak boleh berbuat apa-apa kecuali cuba melarikan dirinya. Anggota rimba yang lain tidak akan menghukum Si Singa itu walaupun ia bersalah dan hak pelanduk terus tidak akan terbela. Kehidupan manusia dan haiwan tidak sama. Manusia mempunyai kelebihan akal dalam menjalani kehidupannya. Manusia hidup bermasyarakat dan bernegara. Nyawa dan pemilikan manusia perlu dilindungi daripada sebarang bentuk penganiayaan dan kezaliman. Cara dan kaedah melindungi kehidupan manusia inilah dikenali sebagai undang-undang. Undang-undang juga diperlukan sebagai mekanisme kawalan yang penting dalam masyarakat, lebih-lebih lagi dalam menghadapi arus pembangunan negara yang semakin pesat. Apabila negara semakin membangun, berbagai-bagai masalah timbul. Kegiatan kehidupan manusia di dalam masyarakat perlu dikawal agar kestabilan terus wujud.

29

Ketika inilah undang-undang mempunyai peranan secara formal untuk mengawal perlakuan-perlakuan negatif yang semakin mengubah struktur sosial (Anwarul Yakin, 1998: 29-35). Selain itu, undang-undang berfungsi sebagai alat untuk menyelesaikan masalah dalam masyarakat kerana masalah yang wujud memerlukan satu alat alternatif yang sesuai untuk diaplikasikan bagi menamatkan kekusutan atau pertelingkahan yang berlaku. Steven Vago (1996:14) mencatatkan bahawa menurut Karl N. Lewlleyn, masyarakat sememangnya tidak dapat lari daripada masalah seperti pertelingkahan dan sebagainya yang harus diselesaikan. Semuanya bergantung kepada undang-undang. Fungsi sosial undang-undang ialah sebagai pembimbing kesejahteraan hidup bermasyarakat. Setiap ahli masyarakat perlu mengikut undang-undang yang dibentuk supaya kesejahteraan hidup dapat dicapai. Undang-undang adalah untuk membimbing seluruh anggota masyarakat dalam bertindak terhadap sesuatu keadaan. Melalui bimbingan undang-undang, setiap individu dapat mengetahui bagaimanakah untuk mengambil tindakan dalam menangani permasalahan yang sedang dihadapinya. Selain itu banyak lagi fungsi undang-undang sebagaimana yang kita alami setiap hari. Bolehkah anda menambahkan lagi beberapa fungsi sosial undang-undang ini? Jelas sekali undang-undang sangat diperlukan dalam kehidupan harian kita dalam masyarakat.


1. Apakah istilah-istilah yang mempunyai makna yang serupa dengan undang-undang?

2. Bagaimanakah keadaannya jika masyarakat tidak dikawal oleh undang-undang?


30

2.3 SUMBER UNDANG-UNDANG Menurut Suffian Hashim (1990:113) di Malaysia, terdapat lapan sumber undang-undang, iaitu 1. Perlembagaan Ia merangkumi sama ada Perlembagaan Persekutuan atau Perlembagaan Negeri. Perkara 4(1) Perlembagaan Malaysia memperuntukkan bahawa “Perlembagaan ini adalah undang-undang utama Persekutuan dan apa-apa undang-undang yang diluluskan selepas Hari Merdeka dan yang berlawanan dengan Perlembagaan ini hendaklah terbatal setakat yang berlawanan itu.” 2. Statut Statut meliputi sama ada akta, ordinan atau enakmen: Akta ialah undang-undang bertulis yang diperbuat oleh Parlimen. Undang-undang bertulis yang dibuat oleh Dewan-dewan Undangan Negeri dipanggil Enakmen, kecuali bagi Sabah dan Sarawak ia dipanggil ordinan. 3. Perundangan subsidiari atau perundangan perwakilan Perlembagaan Malaysia memberi kuasa perundangan kepada Parlimen dan Dewan Undangan Negeri. Walau bagaimanapun hanya sebahagian kecil perundangan yang dibuat secara langsung oleh badan perundangan dan sebahagian besar perundangan kini dibuat oleh pihak eksekutif. Pihak eksekutif membuat perundangan-perundangan tersebut melalui kuasa yang diberikan kepada mereka oleh badan perundangan (Ahmad Ibrahim, Ahilemah, 1992: 137). Semasa merangka sesuatu perundangan, badan perundangan lazimnya mengehadkan diri mereka kepada polisi-polisi awam dan polisi-polisi mengenai perkara-perkara yang berkaitan sahaja dan memberi kuasa kepada agensi yang lain untuk melaksanakan serta menjalankan polisi yang telah dibuat. Ia merupakan undang-undang yang digubal oleh badan atau individu yang diberi kuasa oleh undang-undang. Undang-undang yang lahir daripadanya dipanggil peraturan, kaedah atau regulasi. 4. Keputusan hakim dalam sesuatu perbicaraan Ia adalah keputusan hakim dalam perkara undang-undang yang dibuat oleh hakim Mahkamah Tinggi yang belum diakas atau ditolak oleh Mahkamah yang lebih tinggi daripadanya. Keputusan hakim itu akan mengikat semua keputusan mahkamah rendah. Ia dikenali sebagai doktrin duluan mengikat (Doctrine of Judicial Binding Precedent).

31

Keputusan-keputusan mahkamah ini menjadi sumber tidak bertulissdi Malaysia. Itu pun sekiranya tiada undang-undang bertulis mengenainya. Ini bermakna, hanya keputusan Mahkamah Tinggi, Mahkamah Rayuan dan Mahkamah Persekutuan sahaja yang dijadikan sumber undang-undang tidak bertulis.

Keputusan Mahkamah Persekutuan akan diikuti oleh Mahkamah Rayuan, Mahkamah Persekutuan dan Mahkamah-mahkamah Tinggi dan Mahkamah bahawan. Keputusan Mahkamah Pesekutuan yang lepas akan diikuti oleh Mahkamah Pesekutuan yang membicarakan kes yang sama pada masa akan datang.

Keputusan Mahkamah Rayuan dan Mahkamah Tinggi pula akan diikuti oleh mahkamah-mahkamah bawahan yang lain. Walau bagaimanapun, Mahkamah Tinggi lain tidak semestinya mengikut keputusan Mahkamah Tinggi tersebut. Namun ia boleh memilih untuk mengikut keputusan yang telah dicapai oleh seseutu Mahkamah Tinggi lain. Manakala Mahkamah-mahkamah bawahan tidak perlu diikuti oleh mahkamah-mahkamah bawahan yang lain, apatah lagi mahkamah yang lebih tinggi hierarkinya.

5. Undang-undang Islam Ia merupakan sumber hukum utama kepada kaum muslimin di Malaysia. Perkara ini termaktub di dalam Perlembagaan Malaysia. Hukum Islam terpakai dalam semua aspek kegiatan hidup umat Islam. Ia merangkumi aspek pentadbiran undang-undang Islam di bawah agensi Kerajaan yang berkaitan agama Islam seperti Mahkamah Syariah, ibadat, jenayah, kontrak, kemasyarakatan, harta, keluarga, pesaka, matrimoni dan sebagainya. Ia terkandung di dalam al-Quran, Hadis, undang-undang yang dipersetujui oleh para ulama’ dan fuqaha’ serta yang terkandung dalam adat setempat.

6. Undang-undang Hindu Menurut orang-orang Hindu, sebahagian daripada undang-undang ini datangnya daripada Tuhan dan sebahagian besarnya daripada adat. Ia digunakan hanya untuk orang Hindu sahaja berkaitan dengan undang-undang diri sahaja. Contohnya ialah sistem penyatuan keluarga Hindu yang diiktiraf dan dikuatkuasakan oleh Mahkamah Sivil.

32

7. Undang-undang adat Adat tempatan di Malaysia juga menjadi sumber undang-undang tidak bertulis. Contohnya ialah adat Hindu akan digunakan bagi penganut agama Hindu. Adat resam Cina akan digunakan bagi orang-orang Cina dan adat-adat suku orang Asli pula digunakan sebagai salah satu undang-undang untuk orang-orang Asli. Adat Melayu yang tidak berlawanan dengan hukum Islam akan digunakan sebagai sebahagian daripada undang-undang untuk orang Melayu dan bumiputera yang beragama Islam. Adat Perpatih dan adat Temenggung di Semenanjung Malaysia dan adat-adat tempatan di Sabah dan Sarawak adalah adat Melayu yang digunakan lagi dan menjadi sebahgian daripada undang-undang. Contoh terbaik ialah adat harta sepencarian telah diiktiraf sebagai sebahagian daripada undang-undang, dan ia diiktiraf sebagai sebahagian undang-undang dan diiktiraf oleh Undang-undang Islam. bagi memahami lebih lanjut mengenai persoalan harta sepencarian ini, beberapa kes yang menarik bolehlah dirujuk seperti Roberts lwn Ummi Kalthom [1966] 1 MLJ 163, Boto’ Binte Taha lwn Jaafar bin Muhammad [1985] 2 MLJ 98 dan Zainuddin lwn Anita [1982] 4 J.H 73.

8. Common Law Inggeris dan peraturan ekuiti Penggunaan kedua-dua sumber undang-undang ini adalah sebagaimana yang diperuntukkan di dalam Akta Undang-undang Sivil 1956. Mengikut Akta ini, Common Law dan peraturan ekuiti tersebut akan digunakan kecuali terdapat peruntukan yang dibuat oleh undang-undang bertulis tempatan. Ia juga digunakan setakat yang diizinkan oleh undang-undang negeri-negeri di Malaysia dan penduduknya, serta bergantung kepada keperluan tempatan. Daripada senarai di atas, tiga sumber yang pertama dikenali sebagai undang-undang bertulis, manakala bakinya ialah undang-undang tidak bertulis. Undang-undang tidak bertulis bukanlah undang-undang yang tidak ditulis. Ia adalah sekumpulan undang-undang yang tidak melalui proses perundangan formal iaitu melalui kelulusan dewan perundangan. Undang-undang bertulis adalah undang-undang yang ditulis oleh penggubal undang-undang, diluluskan oleh dewan perundangan dan diterbitkan secara formal oleh Jabatan Percetakan Negara dan boleh dibeli oleh sesiapa jua.

33


1. Berikan contoh akta, enakmen dan ordinan yang

ada. Kemukakan dua contoh bagi setiap satu. 2. Apakah contoh adat yang ada implikasi undang-

undang dan adat yang tidak mempunyai implikasi undang-undang?


2.4 PERLEMBAGAAN Dalam pelajaran pertama perbincangan mengenai pengertian perlembagaan telah pun dilakukan. Anda diharap dapat menguasainya dengan baik. Terdapat pelbagai pendapat yang menjelaskan takrifan perlembagaan ini. Abdullah Sanusi (1987:5) mengatakan perlembagan ialah buku yang mengandungi undang-undang agung negara. Di dalam perlembagan ada dinyatakan keunggulan politik, ekonomi, sosial dan kebudayaan sesebuah negara. Ia berhasrat mengendalikan pentadbiran kerajaan dengan licin dan saksama. Menurut Sheela (1994: 207) perlembagaan ialah sekumpulan undang-undang dasar, yang menjadi garis panduan kepada pemerintahan sesebuah negara. Daripada perlembagaan lahir undang-undang lain. Perlembagaan mengandungi peraturan yang menentukan struktur kerajaan dan kuasanya, sistem kehakiman, hak asasi, kebebasan beragama, soal bahasa, syarat-syarat kerakyatan dan pilihan raya. Professor Dicey (1959) berpendapat bahawa Undang-undang Perlembagaan mengandungi dua prinsip sahaja iaitu Prinsip Kedaulatan Parlimen dan Prinsip Kedaulatan Undang-undang. Namun pandangan ini disanggah oleh Tun Salleh Abas, Bekas Ketua Hakim Negara kita (1997:1) dengan katanya: “Jika kita perhatikan perlembagaan sebuah negara moden, lebih-lebih lagi Perlembagaan Malaysia, maka sudah tentu takrif perlembagaan yang dibuat oleh Professor Dicey tidak mencukupi, kerana apa yang terkandung di dalam perlembagaan itu bukan sahaja hal-hal tentang parlimen dan hak asasi, bahkan berjenis-jenis perkara lain.” Wheare. K.C. (1993) pula menjelaskan erti perlembagaan itu dengan melihat kepada dua suasana. Pertama, dalam suasana biasa, perlembagaan digunakan untuk memperlihatkan keseluruhan sistem kerajaan sesebuah negara, satu himpunan kaedah-kaedah yang menubuh dan mengawal

34

kerajaan itu. Kedua, dalam pengertian yang lebih luas, perlembagaan bermaksud kumpulan undang-undang, institusi-institusi dan adat-adat yang yang berpunca daripada beberapa prinsip pemikiran tetap yang membentuk sistem umum. Oleh itu perlembagaan bukanlah satu undang-undang yang lapuk, sebaliknya persepakatan warga negara yang mengikut suasana semasa. Ia wujud daripada kehendak keadaan semasa yang diasaskan oleh kekuatan sesebuah kerajaan yang memerintah dalam sesebuah negara. Justeru, perlembagaan merupakan undang-undang dasar negara. 2.5 KEPENTINGAN PERLEMBAGAAN KEPADA NEGARA Kewujudan perlembagaan memastikan kestabilan, keadilan dan keharmonian negara dicapai. Ini kerana semua hal mengenai cara-cara pemerintahan negara terkandung di dalam perlembagaan. Semua pihak sama ada rakyat atau kerajaan mestilah menuruti lunas-lunas yang ditetapkan oleh perlembagaan. Tanpanya sesuatu tindakan itu dianggap sebagai tindakan tidak berperlembagaan. Ia mencegah mana-mana pihak daripada bertindak sesuka hati dan sewenang-wenangnya. Oleh itui, dengan adanya perlembagaan sesebuah negara dapat diperintah secara sistematik, adil dan bertanggungjawab. 2.6 JENIS-JENIS PERLEMBAGAAN Perlembagaan boleh dibahagikan kepada beberapa jenis. Antaranya adalah seperti berikut (Wheare.K.C,1993: 13): a. Perlembagaan bertulis dan perlembagaan tidak bertulis Perlembagaan bertulis adalah perlembagaan yang mana dokumennya boleh diperolehi dalam sebuah buku tertentu. Perlembagaan jenis ini terdapat di kebanyakan negara moden hari ini seperti Perlembagaan negara kita. Perlembagaan tidak bertulis pula wujud berserakan dalam pelbagai statut. Great Britain merpakan satu contoh negara yang memiliki perlembagaan tidak bertulis ini. b. Perlembagaan rigid dan perlembagaan fleksibel Rigid atau fleksibelnya sesuatu perlembagaan itu bergantung kepada senang atau susahnya ia dipinda. Terdapat negara yang memerlukan referendum rakyat untuk meminda sesuatu perkara di dalam perlembagaannya. Di Malaysia terdapat keadaan di mana ia memerlukan sokongan dua pertiga anggota parlimen untuk meminda sesuatu perkara

35

di dalam perlembagaan. Terdapat juga keadaan yang memerlukan kelulusan Majlis Raja-raja selain daripada sokongan majoriti di dewan perundangan. c. Perlembagaan Persekutuan dan Perlembagaan Unitari Malaysia merupakan contoh negara yang memiliki Perlembagaan Persekutuan. Malaysia mempunyai dua jenis kerajaan. Pertama kerajaan negeri dan kedua kerajaan pusat atau kerajaan persekutuan. Negara Britain hanya mempunyai satu kerajaan sahaja. Ia tidak mempunyai kerajaan negeri. d. Perlembagaan Berparlimen dan Perlembagaan Berpresiden Pembahagian ini bergantung kepada jenis kerajaan yang terbentuk dalam negara berkenaan. Jika ia mengamalkan sistem parlimen maka ia dikenali sebagai Perlembagaan Perparlimen. Sekiranya tidak, berkemungkinan ia dipanggil Perlembagaan Berpresiden. e. Perlembagaan Panjang dan Perlembagaan Pendek Jenis ini bergantung kepada berapa panjangkah kandungan sesebuah perlembagaan itu? Jika rakyat sesebuah negara menetapkan untuk menetapkan kandungan yang panjang di dalam perlembagaannya, maka panjanglah perlembagaan negaranya, seperti di India. Sebaliknya di Amerika Syarikat, perlembagaannya mengandungi tujuh perkara sahaja, maka perlembagaannya tergolong di dalam jenis Perlembagaan Pendek.


1. Bagaimanakah anda mengkategorikan jenis

Perlembagaan Malaysia?


2.7 KANDUNGAN PERLEMBAGAAN Sebagai undang-undang utama sesebuah negara, perlembagaan mengandungi pelbagai peruntukan. Antara lain, badan perundangan iaitu Parlimen, badan pemerintah seperti jemaah menteri, mahkamah dan lain-

36

lain. Perlembagaan juga mengandungi peruntukan-peruntukan lain iaitu kewarganegaraan, kebebasan asasi, agama, bahasa kebangsaan dan sebagainya. Berapa panjang atau pendek jumlah peruntukan di dalam perlembagaan itu terserahlah kepada kehendak penduduk sesebuah negara yang berhajat kepada perlembagaan itu. Amerika Syarikat umpamanya mempunyai satu perlembagaan yang pendek sahaja, sebaliknya India sebagai contoh mempunyai satu perlembagaan yang panjang dengan pelbagai peruntukan di dalamnya. 2.8 CIRI-CIRI PERLEMBAGAAN MALAYSIA Antara ciri-ciri asas Perlembagaan Malaysia adalah seperti berikut: (i) Malaysia adalah sebuah persekutuan: Perlembagaan mengasaskan

Malaysia sebagai sebuah negara persekutuan. Ini jelas sekali terbayang di dalam Perkara 1 Perlembagaan Persekutuan. Malaysia terbentuk melalui gabungan beberapa buah kerajaan negeri dan mempunyai sebuah kerajaan pusat. Kerajaan Pusat terdiri daripada Yang di-Pertuan Agong, jemaah menteri yang dipimpin oleh Perdana Menteri dan seluruh anggota perkhidmatan awam.

(ii) Raja berpelembagaan: Yang di-Pertuan Agong merupakan pemerintah tertinggi dalam negara Malaysia. Walaupun begitu, baginda tidak menjalankan pemerintahan secara bersendirian dan secara langsung. Baginda dan raja-raja di peringkat negeri memerintah dengan nasihat para eksekutif iaitu Perdana Menteri dan kabinetnya serta pihak yang diberikan kuasa di peringkat Persekutuan, manakala Menteri Besar dan Ahli Mesyuarat Negeri serta pihak yang diberi kuasa di peringkat negeri.

Tun Sufian (1990: 15-6) menulis: “Di dalam negara yang mengamalkan pemerintahan raja berperlembagaan, selalunya Perdana Menteri yang dipilih akan dipersalahkan atas dasar-dasar yang tidak popular dan menghadapi risiko digantikan oleh orang lain dalam sesuatu pilihan raya. Perdana Menteri datang dan pergi, tetapi raja kekal buat selama-lamanya”.

(iii) Negara Demokrasi berparlimen: Malaysia mengamalkan bukan

sahaja sistem demokrasi tetapi juga demokrasi berparlimen. Sistem demokrasi bertnunjangkan amalan pilihan raya untuk

37

memilih perwakilan. Perwakilan yang dipilih ke parlimen akan membentuk kerajaan yang akan memerintah negara. Para perwakilan ke dewan perundangan ini juga mempunyai kuasa menggubal undang-undang yang akan diguna pakai di dalam negara.

(iv) Islam agama Persekutuan: Islam telah ditetapkan menjadi Agama

Persekutuan. Namun begitu kebebasan beragama tetap dijamin. (v) Perlembagaan Malaysia adalah undang-undang tertinggi: Perkara

4 Perlembagaan Persekutuan menonjolkan satu ciri khusus kepada Perlembagaan ini iaitu ia adalah undang-undang tertinggi dalam negara.

(vi) Pengasingan kuasa: Tiga cabang kuasa yang dibahagikan

dikendalikan oleh badan legislatif, badan eksekutif dan badan kehakiman

2.9 PERKEMBANGAN PERLEMBAGAAN: PERANCIS,

USA DAN ISLAM Peranhis: Perancis merupakan salah sebuah negara kubu tradisi pengamal demokrasi di barat. Sejak revolusi 1789, Peranchis mempunyai tiga pemerintahan monarki, dua pemerintahan diktator, tiga pemerintahan penjajah dan lima pemerintahan republik. Justeru itu, setiap kali pertukaran bentuk pemerintahan, berlakulah perubahan terhadap perlembagaan. Walaupun Perancis kerap mengalami perubahan perlembagaan yang menunjukkan sistem demokrasinya tidak stabil, namun keadaan ekonominya teguh ekoran wujudnya persaingan kuasa dalam pentadbiran antara institusi politik dengan perkhidmatan awam. Perlembagaan Peranchis membahagikan kuasa pemerintahan kepada tiga bahagian iaitu eksekutif, perundangan dan kehakiman. Perlembagaan Peranchis seperti juga perlembagaan negara lain berperanan mengesahkan sistem politik dan sosialnya. Tujuannya ialah untuk memberi kedudukan yang sewajarnya kepada kuasa kerajaan dan hak rakyat. Sejak dari tahun 1791 hingga 1958, Peranchis mempunyai 16 perlembagaan. Bagaimanapun tidak satu pun dapat bertahan lama. Malah dua daripadanya (1793 – 1814) tidak dapat dikuatkuasakan langsung (Atory, 1996: 89). Setiap kali revolusi yang berlaku membawa perubahan kepada perlembagaan dan sistem kerajaan, contohnya:

38

1. Revolusi tahun 1930 telah mewujudkan piagam baru bagi kerajaan monarki.

2. Revolusi tahun 1948 telah menubuhkan republik Kedua. 3. Coup d’etat atau rampasan kuasa oleh Louis Napoleon yang

menjadi maharaja dengan gelaran Napoleon III mewujudkan perlembagaan 1852.

4. Revolusi 1870 mewujudkan perlembagaan Republik Ketiga. 5. Kejatuhan Republik Keempat pada 1958 mewujudkan

perlembagaan 1958 yang dikenali sebagai Perlembagaan De Gaulle di bawah Republik Kelima.

Perlembagaan De Gaulle merupakan perlembagaan Republik yang pertama dan yang dibahaskan serta digubal di Parlimen. Ia diterima oleh negara Peranchis pada 28 September 1958 melalui satu pungutan suara. Ia digubal secara kolektif oleh sekumpulan ahli parlimen, menteri kehakiman dan Jeneral De Gaulle (Wright, 1978: 22). Dua tema penting yang diambil kira oleh para penggubal semasa menyiapkan perlembagaan ini iaitu keperluan meletakkan kuasa negara di bawah kepimpinan sebuah badan eksekutif yang kuat dan pembentukan sebuah parlimen yang mempunyai kuasa politik dan perundangan yang terhad. Daripadanya akan terbentuk sebuah kerajaan yang mengamalkan Sistem Parlimen tetapi Parlimen itu tidak boleh menguasai badan eksekutif (Macridis, 1975: 5). Perlembagaan ini membentuk sebuah pemerintahan berasaskan tiga institusi utama iaitu badan eksekutif, badan perundangan dan badan kehakiman. Badan eksekutif diketuai oleh seorang Presiden yang menguasai pemerintahan dan menjadi ketua negara. Ia berperanan dalam adat istiadat, mengetuai Majlis Menteri, menandatangani undang-undang dan keputusan terpenting. Presiden mempengerusikan mesyuarat Majlis Tertinggi Kehakiman dan melantik sembilan orang ahlinya. Badan eksekutif dianggotai oleh para Menteri Kabinet yang diketuai oleh Perdana Menteri. Perdana Menteri dilantik oleh Presiden setelah dipersetujui oleh anggota Parlimen. Badan perundangan berbentuk dwidewan yang terdiri daripada Dewan Perhimpunan Kebangsaan dan Dewan Senat. Kedua-dua dewan ini dipengerusikan oleh presiden masing-masing. Dewan Perhimpunan Kebangsaan dianggotai oleh ahli-ahli yang dipilih melalui pilihan raya untuk lima tahun sepenggal manakala Dewan Senat dianggotai oleh ahli yang dilantik untuk tempoh sembilan tahun sepenggal.

39

Badan Kehakiman pula bertanggungjawab kepada Majlis Perlembagaan yang dianggotai oleh sembilan orang hakim dan semua bekas Presiden. Majlis Perlembagaan ini berperanan menentukan proses pilihan raya dan sistem perundangan berjalan dengan lancar. (Ahmad Atory, 1996: 91) Amerika Syarikat: Amerika Syarikat merupakan sebuah tanah jajahan British dan telah mencapai kemerdekaan melalui revolusi pada tahun 1776. Kebudayaan Amerika Syarikat berasaskan kebudayaan bangsa Eropah. Warisan politik Amerika Syarikat berasal dari Britain yang telah mencapai integrasi politik sejak abad ke-17. Ia telah menubuhkan sistem politik demokratik dengan sistem persekutuan dan seorang presiden yang dipilih sebagai ketua kerajaan dan ketua negara. Kongres Amerika Syarikat, sebagaimana Parlimen Malaysia terdiri daripada dua dewan utama yang mempunyai pemimpinnya yang tersendiri. Dewan Senat diketuai oleh Naib Presiden Amerika Syarikat dan Presiden protempore, manakala Speaker mengetuai Dewan Perwakilan. Kedua-dua dewan mempunyai pemimpin majoriti dan minoriti masing-masing yang dipilih dari kalangan ahli masing-masing. Pemilihan berdasarkan kepada kriteria pengetahuan dan pengalaman mereka yang luas (Ahmad Atory, 1996:52). Senator merupakan gelaran kepada ahli Senat yang merupakan perwakilan setiap negeri. Setiap negeri diwakili oleh dua orang senator. Bilangan keanggotan kedua-dua dewan semakin bertambah dari semasa ke semasa. Menurut Perlembagaan Amerika Syarikat, anggota Dewan Perwakilan dipilih bagi tempoh dua tahun, manakala anggota Dewan Senat dipilih setiap enam tahun sekali. Jika seseorang ahli Dewan Perwakilan meletakkan jawatan, maka gabenor negeri berkuasa untuk mengadakan satu pilihan raya baru bagi menggantikan ahli tersebut. Gabenor negeri juga berkuasa melantik seorang senator yang baru. Kelayakan yang ditentukan oleh Perlembagaan kepada mereka yang ingin bertanding merebut kerusi di Dewan Perwakilan sekurang-kurangnya berumur 25 tahun dan menetap di Amerika Syarikat sekurang-kurangnya tujuh tahun, dan ahli Dewan Senat sekurang-kurangnya 30 tahun dan menetap di Amerika Syarikat selama sembilan tahun. Menurut Perlembagaan Amerika Syarikat, ahli-ahli Kongres bebas bersuara dan mengemukakan pandangan dalam perbahasan yang diadakan. Mereka tidak boleh ditahan kecuali jika menimbulkan sesuatu

40

yang boleh mengancam keselamatan negara. Namun begitu, Mahkamah Agung berkuasa menyiasat ahli Kongres atas dakwaan menerima rasuah dan terlibat dalam penyelewengan semasa pilihan raya. Kongres mempunyai kuasa menyingkir anggotanya jika tindakannya kurang berdisiplin dan meragukan setelah mendapat undi majoriti dua pertiga. Kongres merupakan badan perundangan yang bertanggung jawab menggubal dan melaksanakan undang-undang. Walaupun Presiden merupakan ketua perundangan, tetapi kongres mempunyai kuasa menolak ataupun menerima sebarang cadangan yang dikemukakan oleh Presiden. Oleh itu, nampaknya segala kuasa dipusatkan kepada Kongres, sebagaimana diperuntukkan di dalam Artikel 1, Perlembagaan Amerika Syarikat: “All the legislative power herein granted shall be vasted in a congress…” Islam: Sahifah Madinah atau Piagam Madinah merupakan perjanjian yang diasaskan oleh Nabi Muhammad s.a.w di kalangan penduduk Madinah dalam rangka membina masyarakat di sana. Ia merupakan suatu perlembagaan bagi penduduk Madinah yang mengawal kehidupan bermasyarakat semua warganya. Ia merupakan perlembagaan bertulis terawal di dunia ini. Dr. Mahyuddin (1998:98) menulis, setelah Nabi Muhammad berjaya menyatu-padukan orang Muhajirin dan Ansar, langkah selanjutnya ialah mewujudkan sebuah piagam untuk dijadikan panduan bagi membentuk sebuah negara berdaulat. Ia dirangka berdasarkan bimbingan wahyu serta norma-norma masyarakat Madinah ketika itu yang dihuni oleh orang-orang Islam dan bukan Islam yang kebanyakannya terdiri daripada orang-orang Yahudi. Menurut Ibn Ishak dan Ibn Hisyam, piagam atau sahifah merujuk kepada dokumen, kanun, piagam atau perjanjian bertulis mengenai hak dan tanggungjawab pemerintah dan orang yang diperintah (Mahyuddin, 1998: 101). Sahifah ini telah menggariskan prinsip-prinsip umum mengenai dasar pentadbiran masyarakat dan negara Madinah yang didiami oleh pelbagai kaum, puak dan kepercayaan berdasarkan keperluan semasa. Secara ringkas, kandungannya adalah seperti berikut: a. Wahyu Allah yang disampaikan kepada Nabi Muhammad s.a.w.

merupakan sumber utama undang-undang negara. b. Masyarakat berbilang agama dan keturunan di Madinah dianggap

sebagai sebuah masyarakat (ummah) yang mempunyai kewajipan dan tanggung jawab yang sama terhadap negara Islam Madinah.

c. Nabi Muhammad s.a.w. adalah pemimpin masyarakat dan ketua negara.

d. Semua anggota sahifah mempunyai hak dan kebebasan beragama.

41

e. Setiap anggota sahifah mestilah menjalinkan hubungan yang erat sesama mereka tidak kira agama atau keturunan

f. Fungsi sahifah ialah menegakkan keadilan dan membanteras kezaliman, dan,

g. Memberikan jaminan keselamatan terhadap orang bukan Islam yang mengganggotai dan mematuhi peraturan-peraturan sahifah.

Secara keseluruhannya Piagam Madinah ini mempunyai unsur-unsur berikut: a. Menentukan kebebasan berakidah b. Mempertahankan kebebasan berfikir c. Mempastikan kesucian Kota Madinah d. Menjamin keselamatan nyawa dan harta benda e. Mencegah daripada perkara mungkar seperti kecurian, kezaliman,

pembunuhan dan seumpamanya. Sesungguhnya Piagam Madinah membolehkan Nabi Muhammad s.a.w. membina sebuah negara Islam yang aman damai yang terdiri daripada penduduk pelbagai kaum, agama dan keturunan di Madinah. Piagam ini berguna dalam kerangka Baginda membangunkan negara berdaulat. Ia membantu mewujudkan peraturan tatanegara dalam menyelesaikan masalah penduduk Madinah. Ia merupakan peraturan dan perlembagaan bertulis pertama di dunia (Mahyuddin, 1998: 105).


1. Bincangkan peranan undang-undang dan perlembagaan dalam sistem pentadbiran negara

2. Adakah Perlembagaan Malaysia mempunyai ciri-ciri

perlembagaan yang baik? Bagaimanakah anda menilainya? 3. Sejauhmanakah keadaan negara kita terkawal melalui

Perlembagaan yang ada pada hari ini? 4. Bincangkan kelebihan-kelebihan Piagam Madinah berbanding

perlembagaan-pelembagaan lain yang ada.


42


SDT 2.1

1. Istilah-istilah yang mempunyai makna yang serupa dengan

undang-undang ialah hukum, peraturan, set arahan dan perintah suruhan atau tegahan.

2. Setiap anggota bebas bertindak bersendirian mengikut

kehendaknya sendiri sekiranya masyarakat tidak dikawal oleh undang-undang. Kesannya akan menjejaskan keharmonian hidup bersama.

SDT 2.2

1. Contoh akta ialah Akta Keselamatan Dalam Negeri (1960) dan

Akta Keganasan Rumahtangga (1994). Contoh enakmen ialah Enakmen Keluarga Islam Negeri Kedah (1979) dan Enakmen Aturcara Mal Islam Negeri Kedah (1979). Contoh Ordinan pula ialah Ordinan Pilihan Raya Pihak Berkuasa Tempatan (1950) dan Ordinan Askar Persekutuan (1952).

2. Satu contoh adat orang–orang Melayu yang mempunyai implikasi

undang-undang ialah Adat Harta Sepencarian, manakala adat yang tidak mempunyai kesan undang-undang ialah tidak mengapa jika tidak melaksanakan adat berendoi bagi anak yang baru lahir.

SDT 2.3

1. Perlembagaan Malaysia merupakan satu perlembagaan bertulis

kerana ia boleh didapati dalam satu dokumen yang tersusun. Perlembagaan ini agak rigid kerana sukar untuk memindanya. Terdapat keadaan yang memerlukan bukan sahaja undi dua per tiga anggota Majlis Perundangan tetapi juga memerlukan persetujuan Majlis Raja-raja. Perlembagaan Malaysia adalah satu perlembagaan berparlimen untuk sebuah negara persekutuan.

43

BAB 3

LATAR BELAKANG PERLEMBAGAAN MALAYSIA

OBJEKTIF BAB

Selepas mempelajari bab ini, anda seharusnya boleh: 1. Membincangkan latar belakang perkembangan sejarah

Perlembagaan Malaysia. 2. Memahami asas-asas sejarah yang mempengaruhi kandungan

Perlembagaan. 3. Menjelaskan tentang kandungan bahagian-bahagian utama

Perlembagaan Malaysia. 4. Menghuraikan tentang dimensi politik Perlembagaan Malaysia.

3.1 PENGENALAN Perkembangan Perlembagaan Malaysia adalah seiring dengan perkembangan Malaysia sebagai sebuah negara moden. Adalah kurang tepat untuk menyatakan bahawa Perlembagaan negara hanya muncul selepas Suruhanjaya Reid menamatkan tugas mereka sejurus sebelum kemerdekaan dicapai pada tahun 1957. Ini kerana apa yang dicadangkan oleh Suruhanjaya Reid sebagai Perlembagaan Malaya merdeka adalah suatu manifestasi daripada realiti politik yang wujud sebelum dan ketika negara hampir mencapai kemerdekaan. Perlembagaan Malaysia dengan itu adalah satu manifestasi realiti pensejarahan negara, malah realiti politik moden masyarakat Malaysia yang berbilang kaum yang telah menerima pakai sistem demokrasi berparlimen dan Raja berperlembagaan sebagai asas sistem politiknya. Di dalam Pelajaran ini kita akan mengimbau latar sejarah politik negara, peristiwa-peristiwa penting, dan asas-asas yang membentuk Perlembagaan Malaysia yang telah didokumentasikan pada tahun 1957. Matlamat utamanya adalah untuk menunjukkan bahawa sebelum kita dapat melakukan satu penilaian dan apresiasi yang menyeluruh ke atas Perlembagaan Malaysia, adalah penting bagi kita

44

memahami sejarah dan proses-proses politik utama yang telah mempengaruhi pembentukan ciri-ciri unik di dalam perlembagaan tersebut. Perlembagaan Malaysia adalah satu artifak sejarah negara Malaysia yang tersendiri dan unik. Ia bukanlah satu artifak ‘Renaissance’ seperti yang berlaku dalam kes kelahiran perlembagaan-perlembagaan moden di kebanyakan negara-negara Eropah dalam abad yang ke lapan belas. Dalam sejarah perkembangan demokrasi liberal di negara-negara Eropah dan Amerika Syarikat, perlembagaan moden bertulis lahir sebagai satu respon dalam upaya mereka untuk membebaskan diri daripada belenggu dominasi kuasa mutlak raja dan belenggu dogmatisme gereja ortodoks Kristian. Perlembagaan mereka muncul sebagai natijah daripada ‘Renaissance’ untuk mengelakkan mereka kembali terjerumus ke dalam zaman kemutlakan kuasa raja yang disokong kuat oleh pengaruh gereja. Walau pun perlembagaan Malaysia juga berasaskan model perlembagaan moden di Eropah, tetapi kemunculannya tidak ada kena mengena dengan ‘Renaissance’. Perlembagaan Malaysia lahir menerusi sejarahnya yang tersendiri. Sejarah ini berkait rapat dengan sejarah negeri-negeri Melayu yang berada di bawah pemerintahan Raja-Raja Melayu dan juga kesan-kesan yang dibawa oleh penjajahan British di Tanah Melayu. Kegagalan memahami latar sejarah negara yang penting ini boleh menyebabkan kita tidak dapat memahami dengan mendalam rasional dan maksud-maksud penting di sebalik kewujudan beberapa ciri unik kandungan Perlembagaan Malaysia. Perbincangan selanjutnya akan meninjau perkara ini, dan ia diikuti dengan penelitian ke atas pembahagian kandungan-kandungan utama Perlembagaan Malaysia. 3.2 SEJARAH PERKEMBANGAN PERLEMBAGAAN

MALAYSIA Perkembangan Perlembagaan Malaysia dapat diperhatikan dari dua tahap penting. Tahap pertama ialah pembinaan asas-asas kukuh sistem politik Melayu tradisi sebelum kedatangan British. Manakala tahap kedua ialah era perkembangan pengaruh British yang memperlihatkan bermulanya proses permodenan politik, pentadbiran dan undang-undang serta kemunculan masyarakat majmuk (plural society) di Tanah Melayu. Kita akan meninjau sepintas lalu perkembangan-perkembangan ini dalam melihat dan menilai impak-impak penting kedua-dua tahap ini ke atas pembentukan Perlembagaan Malaysia.

45


1. Apakah ciri-ciri pemerintahan tradisi di Tanah Melayu yang masih terus kekal di dalam Perlembagaan Malaysia?


3.2.1 Pemerintahan dan Perundangan di Tanah Melayu Sebelum

Era Penjajahan Konsep perlembagaan dan kerajaan berperlembagaan sebenarnya tidaklah merupakan sesuatu yang begitu asing kepada rakyat Malaysia. Ini kerana sebelum Malaysia muncul sebagai sebuah negara moden yang merdeka dan mengamalkan sistem kerajaan demokrasi berparlimen yang lengkap dengan sebuah berperlembagaan yang bertulis, orang-orang Melayu telah pun hidup di bawah sistem pemerintahan tradisi yang di naungi oleh Raja-Raja Melayu yang memerintah di negeri-negeri Melayu sebagai pemerintah yang berdaulat. Kedatangan British dan perlebaran pengaruh mereka di negeri-negeri Melayu tidak meruntuhkan sistem politik Melayu tradisi. Apa yang berlaku ialah dalam upaya British campur-tangan di negeri-negeri Melayu, mereka telah mengadakan perjanjian perlindungan (protectorate aggreement) dengan Raja-Raja Melayu. Ini bereti bahawa walaupun British kemudiannya menempatkan penasihat atau Residen mereka di negeri-negeri Melayu untuk mengurus hal-ehwal pentadbiran, undang-undang dan percukaian, kedudukan dan kemuliaan Raja-Raja Melayu terus dipelihara. Selain itu, negeri-negeri Melayu sebelum kedatangan British telah pun mempunyai sistem pentadbiran dan undang-undangnya yang tersendiri terutamanya yang berkaitan dengan hal-ehwal Islam dan adat istiadat Melayu. Walaupun sebahagian besar daripada undang-undang ini tidak bertulis, namun ianya tetap merupakan undang-undang yang telah diguna-pakai dalam pentadbiran dan pengurusan negeri-negeri Melayu. Sebahagian daripada aspek-aspek perundangan ini terus kekal di zaman British dan selepas negara mencapai kemerdekan. Hakikat ini memperlihatkan bahawa kerajaan-kerajaan tradisi Melayu mempunyai kewibawaan dan kedaulatan dalam mentadbir kekuasaan mereka di negeri-negeri Melayu.

46

Ditinjau dari sudut sejarah, istilah Kedaulatan Undang-undang dan Kedaulatan Perlembagaan juga seharusnya tidak menjadi sesuatu yang asing kepada rakyat Malaysia kerana istilah ‘DAULAT’ adalah sesuatu yang cukup dikenali di negara ini, malah maksudnya amat difahami. Konsep ‘daulat’ dan ‘kedaulatan’ sering dikaitkan dengan kedudukan, keunggulan dan kemuliaan Raja-Raja Melayu dalam menjalankan urusan pemerintahan mereka. Namun, kedaulatan Raja tidak seharusnya dilihat dari sudut ‘legality’ semata-mata kerana konsep itu sebenarnya mencakupi juga dimensi budaya, mitos, dan ajaran agama. Semua unsur-unsur ini terkandung di dalam konsep ‘daulat’ yang bersifat holistik yang dimanifestasikan menerusi diri seseorang Raja. Zainal Abidin Wahid (1966:446) mencatatkan:

Daulat can be interpreted as sovereignty. The sovereignty of a Malay ruler is not merely a legal concept; it is a cultural and religious one as well. And it lies in the person of the ruler.

Tegasnya, orang Melayu telah mengenali istilah ‘daulat’ dan ‘kedaulatan Raja’ lama sebelum mereka didedahkan dengan konsep kedaulatan undang-undang (rule of law) dan kedaulatan perlembagaan (constitutional sovereignty). Konsep kesetiaan kepada Raja serta hubungan Raja dan rakyat semuanya terjalin di dalam konsep ‘kedaulatan Raja’. Perkembangan konsep daulat ini dapat diperhatikan sejak dulu hingga ke hari ini sama ada dalam bentuk personaliti seseorang Raja atau institusi yang diwakilinya seperti mana institusi Yang Di Pertuan Agong yang menjadi simbol kedaulatan negara dan taat setia setiap orang rakyat Malaysia. Bertolak daripada konsep kedaulatan Raja tersebut, sistem pemerintahan tradisi di bawah Raja-Raja Melayu telah pun memperkenalkan undang-undang bertulis dan tidak bertulis, lama sebelum kedatangan British. Umpamanya Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang Laut Melaka merupakan dua buah dokumen undang-undang bertulis yang telah wujud sejak abad yang ke-15. Di ketika British mula melebarkan pengaruh mereka, Johor telah melahirkan sebuah perlembagaan bertulis pada tahun 1895. Dalam sistem politik tradisi Melayu, pihak yang melaksanakan keadilan adalah juga pihak yang memiliki kuasa politik. Bererti, kuasa kehakiman dan eksekutif adalah berada pada pihak yang sama iaitu Raja dan para pembesar utama. Tidak wujud apa yang kita fahami sekarang sebagai doktrin pemisahan kuasa dalam sistem politik tradisional Melayu. Dari sudut hirarki kuasa politik, tahap paling bawah ialah Penghulu kampung dan Ketua-ketua atau pembesar jajahan yang menjadi ketua di dalam kampung atau jajahannya. Di atas mereka ini ialah Sultan atau Raja yang merupakan pemerintah tertinggi. Penghulu dan Pembesar jajahan adalah

47

wakil Sultan ditempat masing-masing dan menjalankan pemerintahan bagi pihak istana. Undang-undang Islam yang dilaksanakan adalah bercampur-baur dengan adat tradisi tempatan yang pernah wujud sebelumnya. Pada amnya, dalam kontek adat-istiadat yang berjalan dalam masyarakat Melayu tradisi, terdapat dua kategori adat. Adat-adat tersebut ialah adat ‘Perpateh’ yang berasaskan kepada keunggulan nasab ibu yang berasal dari Minangkabau dan berkembang di Negeri Sembilan dan kawasan sekitarnya, dan keduanya adalah adat ‘Temenggung’ yang menekankan keunggulan nasab bapa. Sesetengah adat Melayu pernah dicatatkan didalam peraturan undang-undang sejak abad ke-15 hingga abad ke-19. Misalnya Undang-undang 99 Perak dan Pahang dicatatkan pada 1596. Namun menurut R.O. Wilkinson dan Hugh Clifford yang merupakan dua orang pegawai Inggeris yang mengkaji tentang undang-undang adat Melayu, perlaksanaan undang-undang adat ini boleh dipersoalkan kerana ianya wujud sebagai undang-undang lama tetapi tidak pernah menjadi panduan perundangan yang praktikal semasa British mula menjejak kaki di Tanah Melayu. Bagaimanapun perkara yang ingin ditegaskan di sini ialah bahawa sebelum kedatangan British, masyarakat Melayu yang berada di bawah Sultan atau Raja masing-masing di negeri-negeri Melayu telah pun terdedah kepada Namun apa yang lebih penting daripada itu yang ingin ditegaskan di sini ialah, konsep ‘kerajaan’ dan undang-undang tradisi telah pun wujud di negeri-negeri Melayu sebelum kedatangan British. Malah Tun Salleh Abbas (1985:vii) di dalam bukunya ‘Unsur-unsur Tradisi Dalam Perlembagaan Malaysia’ menyebut bahawa

‘Perlembagaan Malaysia bukanlah hasil fikiran yang mendadak, akan tetapi merupakan gambaran hasil pentadbiran penjajahan British selama satu abad yang membentuk negara ini daripada negeri-negeri Melayu dan tanah jajahan British yang berasingan kepada sebuah Persekutuan di bawah satu Perlembagaan moden. Akan tetapi jika kita ketepikan peruntukan yang bersangkutan dengan jentera Kerajaan, keutamaan Parlimen dan badan berkanun, serta peruntukan yang menyentuh kewarganegaraan, sejumlah besar peruntukan yang masih tinggal merupakan perkara-perkara yang boleh digolongkan sebagai ‘perkara tradisi’ dengan erti kata bahawa perkara-perkara ini telah pun diamalkan lama sebelum pemerintahan penjajah British di Tanah Melayu. Ia telah melalui beberapa perkembangan perlembagaan dan pembangunan politik yang turun-temurun; dan akhirnya dikekalkan dalam Perlembagaan sekarang.’

48

Nyatalah, berdasarkan petikan tulisan Tun Salleh Abbas di atas dan perbincangan yang mendahuluinya, maka sejarah kelahiran perlembagaan Malaysia tidaklah terpisah daripada sejarah yang dilalui oleh negara ini sejak kemunculan Kesultanan Melayu Melaka, dan juga kerajaan-kerajaan Melayu yang lahir sezaman atau selepas daripada itu. Justeru, adalah kurang tepat untuk menyatakan bahawa Perlembagaan Malaysia adalah merupakan satu produk penjajahan British atau hasil kerja Suruhanjaya Reid semata-mata. Kandungan Perlembagaan Malaysia dengan jelas dan nyata telah merakamkan intipati ciri-ciri pemerintahan tradisi kerajaan-kerajaan Melayu sebelumnya, tetapi diberi nafas baru dan digarap dengan ciri-ciri pemerintahan moden demokrasi yang sebahagiannya dipinjam daripada tradisi demokrasi yang telah berkembang di dunia Barat dan juga hasil perubahan-perubahan dan realiti sosio-politik yang berlaku di tanah Melayu akibat penjajahan British. 3.2.2 Pemodenan Pentadbiran dan Undang-Undang di Zaman

British Walaupun sebelum kehadiran British di Tanah Melayu, Portugis dan Belanda telah lebih dahulu menduduki Melaka secara silih berganti mulai 1511, tetapi kesan-kesan pemerintahan kedua-dua kuasa Barat tersebut tidaklah begitu menyeluruh seperti mana penjajahan British. Dari sudut perkembagan sistem pentadbiran dan perundangan di Tanah Melayu, impak yang ditinggalkan oleh British sangat besar. Ianya bermula dengan kejatuhan Pulau Pinang ke tangan Francis Light setelah berjaya memperdaya Sultan Kedah pada tahun 1786. Sultan Kedah bersetuju menyerahkan Pulau Pinang untuk kegunaan Syarikat Hindia Timur Inggeris (East Indian Company) dalam satu perjanjian yang diwakili oleh Light, atas jaminan bahawa Syarikat British tersebut akan melindungi Kedah jika diserang oleh Siam. Namun, jaminan Light ini tidak dipersetujui oleh ketuanya di India. Kegagalan Light membantu Sultan Kedah setelah diserang oleh Siam beberapa ketika selepas penjanjian itu ditandatangani mengakibatkan Sultan Kedah berusaha mendapatkan semula Pulau Pinang. Usaha yang dilakukan pada tahun 1790 dan 1791 dengan menyerang Pulau Pinang gagal dan sebuah perjanjian yang baru ditandatangani yang mengakibatkan Pulau Pinang diserahkan kepada British dengan ganjaran ganti rugi sebanyak 6,000 dollar Sepanyol setahun dibayar kepada Sultan Kedah. Maka bermulalah era penjajahan British di Tanah Melayu. Ini diikuti dengan penyerahan Singapura kepada Stamford Raffles pada 1819 oleh waris tertua Sultan Johor atas jaminan British akan mengikhtiraf beliau sebagai Sultan Johor yang sah. Pada tahun 1824 hasil perjanjian Inggeris-Belanda, Melaka pula diserahkan kepada British, untuk pertukaran dengan Benkulen yang sebelumnya berada di bawah

49

pengaruh Belanda. Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 itu sangat penting kerana ia memulakan pemetaan wilayah yang berada di bawah pengaruh Inggeris dan Belanda. Pemetaan wilayah yang dilakukan ini juga menjadi asas kepada persempadanan geo-politik wilayah-wilayah yang kemudiannya dikenali sebagai Malaya dan Indonesia. Menjelang akhir 1824, Pulau Pinang, Melaka dan Singapura berada seeenuhnya di bawah kuasa penjajahan British. Ketiga-tiga wilayah ini kemudiannya dikenali sebagai Negeri-negeri Selat (Straits Settlements) dan diletakkan dibawah Gabenor Jeneral British di India. Singapura kemudiannya muncul lebih maju daripada Pulau Pinang dan pada 1832 dijadikan sebagai ibu negeri untuk Negeri-negeri Selat menggantikan kedudukan Pulau Pinang. Kedatangan British telah mengakibatkan berlaku perubahan dan pengenalan sistem undang-undang secara berperingkat-peringkat di negeri-negeri Selat. Menurut Wu Min Aun (1999:12), Laporan Norton Kyshe yang mengandungi empat ‘volume’ telah menunjukkan bahawa berlaku kekalutan perundangan di Pulau Pinang antara 1786-1807. Francis Light yang dilantik sebagai Superitenden British di Pulau Pinang telah diarahkan oleh Gabenor Jeneral British di India menerusi sepucuk surat bertarikh 26 Januari 1788 untuk

‘memelihara peraturan di penempatan British setakat yang mampu menerusi tindakan penjara atau lain-lain hukuman yang wajar, selagi yang terlibat bukanlah subjek British’.

(Wu Min Aun,1999:12) Manakala subjek British yang terlibat dengan perlakuan jenayah akan dihantar ke India untuk dibicarakan. Ketiadaan peraturan yang jelas serta perbezaan layanan perundangan yang dikenakan ke atas subjek British dan yang bukan subjek British menimbulkan banyak masalah dan rasa tidak puas hati di Pulau Pinang. Panduan yang bersifat umum yang diberikan oleh Gabenor Jeneral British di India kepada Francis Light bagi perlaksanaan undang-undang di Pulau Pinang nyata tidak banyak membantu dalam perlaksanaan keadilan yang mantap di negeri itu. Menurut catatan, pernah berlaku satu kes perzinaan (zina adalah satu kesalahan berat mengikut adat dan undang-undang pada masa itu) di Pulau Pinang yang melibatkan satu pasangan Cina. Tindakan undang-undang yang dijatuhkan ialah kedua-dua pasangan itu dihukum cukur kepala dan dipamerkan dikhalayak umum antara jam 4-6 petang sebanyak dua kali. Manakala pasangan lelaki pula selain itu turut dikenakan hukuman penjara sehingga beliau dihantar pulang ke negera asalnya.

50

Disebabkan perlaksanaan keadilan yang kurang memuaskan di Pulau Pinang untuk tempoh hampir 20 tahun, pada 1807 apa yang dikenali sebagai The Royal Charter of Justice (Piagam Keadilan Di Raja) diperkenalkan. Pengenalan Piagam ini disifatkan oleh Wu Min Aun (1999:14) sebagai satu perkembangan yang sangat signifikan dalam sejarah perundangan moden Malaysia kerana ia menandakan pengenalan undang-undang statut Inggeris di Tanah Melayu. Dengan pengenalan Piagam Di Raja tersebut sebuah mahkamah perundangan yang dikenali sebagai The Court of Judicature of Prince of Wales’ Island (nama lain bagi Pulau Pinang pada masa itu) diwujudkan bagi menjalankan pentadbiran kehakiman semua hal-hal perundangan awam, jenayah dan keagamaan di Pulau Pinang. Di Singapura, Stamford Raffles telah melantik 12 majistret dari kalangan peniaga-peniaga British yang tidak pernah mendapat latihan perundangan British untuk membicarakan kes-kes sivil dan jenayah yang kecil. Jika pun mereka mempunyai sedikit sebanyak pengetahuan tentang undang-undang British, pengetahuan mereka terhadap adat Melayu, undang-undang keagamaan Hindu dan undang-undang adat Cina serta undang-undang Islam sangat terbatas. Justeru, majistret-majistret ini diberikan ruang yang luas untuk menggunakan budi bicara masing-masing dalam menjalankan tugas-tugas mereka. Bagi Melaka, pada masa penyerahan negeri itu kepada British oleh Belanda pada 1824, ia telah pun mempunyai beberapa sistem perundangan yang diperkenalkan oleh kerajaan Melayu Melaka seperti undang-undang adat Melayu, Undang-undang Islam, beberapa undang-undang penduduk tempatan bukan Melayu serta undang-undang yang diperkenalkan oleh Belanda. Justeru, timbul persoalan setakat manakah undang-undang British harus dikuatkuasakan di Melaka. Masalah ini diselesaikan pada tahun 1826 apabila Charter of Justice atau Piagam Keadilan diperkenalkan. Mahkamah baru yang dikenali sebagai The Court of Judicature of Prince of Wales Island, Singapore and Malacca diwujudkan serentak dengan pengenalan Piagam Keadilan 1826 itu. Semenjak daripada itu British telah memperkenalkan beberapa undang-undang lain seperti Undang-undang Perniagaan pada tahun 1878 dan Undang-undang Tanah Inggeris pada 1909. Menjelang 1888, British telah menguasai Perak, Pahang, Selangor dan Negeri Sembilan. Menerusi beberapa perjanjian yang dibuat dengan Raja-Raja Melayu di negeri-negeri berkenaan, British berjaya memperolehi kuasa yang sah menjalankan pentadbiran dan kekuasaannya menerusi sistem penjajahan secara tidak langsung (indirect rule). Sistem Residen diperkenalkan, di mana negeri-negeri tersebut memperolehi seorang Residen British yang bertanggungjawab menjalankan urusan pentadbiran,

51

perundangan dan pungutan cukai. Sultan hanya berkuasa pada namanya sahaja, tetapi sistem birokrasi ala British mula diperkenalkan dengan Residen bertindak sebagai ketua pentadbir di negeri-negeri tersebut. Pada tahun 1895, kesemua negeri-negeri tersebut diletakkan di bawah satu sistem pentadbiran yang dikenali sebagai Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (Federated Malay States-FMS), di mana empat Residen British di negeri-negeri tersebut diletakkan di bawah seorang Residen General yang bertanggungjawab kepada Gabenor Negeri-negeri Selat yang diangkat sebagai Pesuruhjaya Tinggi Negeri-Negeri Melayu Bersekutu. Sementara itu negeri-negeri Kelantan, Terengganu, Kedah, Perlis dan Johor pula dikenali sebagai negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu (Unfederated Malay States-UMS), yang secara perbandingannya mempunyai kuasa otonomi yang lebih sedikit daripada (FMS) kerana negeri-negeri tersebut agak lewat sedikit menerima pengaruh British. Kecuali Johor, lain-lain negeri UMS sangat ketinggalan dari segi ekonomi dan British agak kurang memberikan perhatian kepada mereka. Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu telah menerima pengaruh Siam sebelum British melebarkan kekuasaannya di negeri-negeri tersebut menerusi pemeteraian perjanjian Inggeris Siam 1909. Pada tahun 1910, Kelantan dan Terengganu menerima Residen British, dan mulai 1923 Kedah mengikut langkah yang sama manakala Perlis menerima Residen British pada tahun 1930. Johor walaupun merupakan sebuah daripada negeri-negeri UMS, tetapi Johor atas kedudukannya yang hampir dengan Singapura diberikan perhatian dan kawalan yang agak lebih oleh British. Pada 1895, Sultan Abu Bakar yang memerintah Johor telah memperkenalkan perlembagaan bertulis di Johor, dan ini mewujudkan satu sistem pentadbiran yang moden di negeri itu menjelang kehadiran Residen British di Johor pada tahun 1914. Pengenalan undang-undang statut Inggeris di FMS berlaku pada 1937, manakala di UMS pula pada 1951. Namun, sebelum daripada tarikh itu, kesemua negeri-negeri tersebut telah pun menerima pengaruh undang-undang Inggeris, tetapi kuat kuasanya terbatas kepada subjek British, manakala subjek Raja-Raja Melayu masih tertakluk kepada undang-undang dan peraturan Islam serta adat istiadat Melayu. Bagi Sabah dan Sarawak pula, kedua-dua negeri Borneo ini mempunyai sejarah dan proses politik yang agak berbeza daripada negeri-negeri Melayu di Semenanjung. Kedua-kedua negeri tersebut sebelum 1946 adalah merupakan wilayah-wilayah yang berada di bawah perlindungan British. Hanya mulai 1946 sahaja kedua-dua negeri tersebut menjadi koloni British secara langsung. Disebabkan latar sejarah dan demografi yang sangat berbeza di kedua-dua negeri tersebut dengan lain-lain negeri

52

di Semenanjung, perkembangan perundangan di Sabah dan Sarawak juga adalah begitu berbeza sekali dengan keadaan-keadaan yang berlaku di Tanah Melayu. Kesemua perkembangan politik dan perundangan yang dibincangkan di atas adalah merupakan tahap-tahap yang telah dilalui dalam perkembangan sistem perundangan moden di Tanah Melayu di era penjajahan British. Namun kesemua sistem ini dimansuhkan apabila pada tahun 1946 apabila projek Malayan Union diperkenalkan. Bagaimanapun, Malayan Union yang mendapat bantahan keras orang-orang Melayu tidak dapat bertahan lama dan pada 1948 apa yang dikenali sebagai Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu diperkenalkan. Perlembagaan 1948 inilah yang menjadi asas atau kerangka penting dalam penggubalan Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu merdeka pada tahun 1956 oleh Suruhanjaya Reid.

Sejauhmanakah anda bersetuju bahawa Perlembagaan Malaysia lahir sebagai satu kesinambungan sejarah politik negara ini.

3.2.3 Kelahiran Perlembagaan Malaysia Projek Malayan Union telah dirancang di England pada masa perang dunia kedua masih berlaku. Matlamat utama British menerusi pengenalan rancangan tersebut ialah untuk menjadikan semua negeri-negeri Melayu di Semenanjung sebagai tanah jajahan (koloni) British secara langsung, dan ini sekali gus akan memansuhkan kepelbagaian sistem-sistem pentadbiran yang wujud di Tanah Melayu sebelum perang iaitu Negeri-negeri Selat, FMS dan UMS. Hanya Singapura tidak menjadi sebahagian daripada Malayan Union kerana British mahukan pulau itu terus berada di bawah kawalannya secara langsung atas kepentingan-kepentingan strategik dari segi ekonomi dan politik. Menerusi sistem ini juga maka, semua penduduk di Tanah Melayu akan menjadi subjek British dan mendapat kedudukan serta taraf yang sama, manakala Raja-Raja Melayu pula akan kehilangan sebahagian besar kuasa politik dan kedaulatan mereka. Mereka hanya akan berkuasa dalam hal-hal yang menyentuh mengenai agama Islam dan adat-istiadat Melayu sahaja. Ini bererti perjanjian yang telah dibuat dengan Raja-Raja Melayu sebelum ini yang menjamin bahawa kedudukan dan kedaulatan mereka akan terpelihara dan dilindungi sekali gus akan terbatal. Penentangan orang-orang Melayu ke atas projek Malayan Union didorong oleh dua sebab utama. Pertamanya, dengan perlaksanaan Malayan Union, maka orang-orang bukan Melayu yang rata-ratanya tiba di Tanah Melayu pada akhir abad yang ke-19 akan diberikan kerakyatan

53

berdasarkan prinsip Jus Soli1 yang sekali gus akan menjadikan taraf mereka dari segi politiknya sama dengan orang-orang Melayu yang sejak lama diiktiraf sebagai penduduk asal negara ini. Dengan itu, kaum imigran Cina dan India sekali gus akan mempunyai hak yang sama ke atas Tanah Melayu sebagai negara mereka, sama saperti mana orang-orang Melayu. Justeru, secara perbandingannya orang-orang bukan Melayu akan mempunyai kedudukan yang lebih baik di Tanah Melayu kerana dari segi ekonomi dan pendidikan mereka lebih dominan. Dengan pemberian taraf kerakyatan kepada orang-orang bukan Melayu, ditambah pula dengan jumlah mereka yang hampir menyamai orang-orang Melayu, dan kedudukan kukuh mereka dari segi ekonomi dan pendidikan maka, orang-orang Melayu berasa amat terancam dengan terlaksananya projek Malayan Union. Mereka amat khuatir bahawa jangka masa yang singkat sahaja mereka akan kehilangan hak sebagai pemilik dan pewaris sebenar Tanah Melayu. Kedua, Raja-Raja Melayu yang sejak sekian lama merupakan pemerintah berdaulat, simbol identiti dan status politik orang-orang Melayu akan kehilangan kedudukan dan kuasa mereka setelah projek Malayan Union dikuatkuasakan. Sebaliknya, yang menjadi Raja berdaulat baru bagi Tanah Melayu ialah Raja atau Permaisuri England. Raja-Raja Melayu juga akan terpaksa akur kepada Mahkota kuasa di England yang lebih berdaulat daripada mereka. Ini menjadikan kedudukan Raja-Raja Melayu semakin tidak releven dari segi jangka panjangnya. Malah wakil British yang bernama Harold MacMichael yang memainkan peranan mendapatkan persetujuan Raja-Raja Melayu ke atas projek ini telah mengugut pemerintah tradisi Melayu ini bahawa keengganan mana-mana Raja menyokong perlaksanaan rancangan ini akan mengakibatkan mereka kehilangan takhta dan akan diganti dengan orang lain yang sedia menyokong dan menjayakan projek tersebut. Justeru, orang-orang Melayu bangkit dan menolak Malayan Union secara total. Orang-orang Melayu yang terbahagi kepada pelbagai kelompok sub-etnik, persatuan, ideologi politik dan kerangka negeri-negeri Melayu dan Negeri-negeri Selat berjaya disatukan oleh Dato’ Onn Jaafar apabila Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (United Malays National Organization atau UMNO) ditubuhkan pada 11 Mei 1946 di Johor. Kelahiran UMNO telah menyatukan seluruh kekuatan politik orang-orang Melayu ke dalam sebuah pertubuhan politik yang turut disokong oleh Raja-Raja Melayu. Bertolak daripada episod penentangan ke atas Malayan Union ini, UMNO kemudiannya muncul sebagai parti politik terbesar dan berpengaruh dalam politik di Tanah Melayu. Penentangan sengit UMNO ke atas Malayan Union akhirnya memaksa British akur dengan tuntutan orang-orang Melayu untuk kembali kepada

54

sistem yang wujud sebelum kedatangan Jepun iaitu mengiktiraf kedudukan Raja-Raja Melayu sebagai pemerintah tradisi dan orang-orang Melayu sebagai penduduk asal Tanah Melayu. Bagaimanapun, British masih berkeras mahukan orang Melayu mengiktiraf sumbangan ekonomi orang-orang bukan Melayu di Tanah Melayu dengan menerima mereka sebagai rakyat negara ini tetapi bersedia mengetatkan syarat-syarat pemberian taraf kerakyatan kepada mereka. Kompromi inilah yang dicapai apabila Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu diperkenalkan pada 1948 bagi menggantikan Malayan Union yang ditentang keras oleh orang Melayu. Kelahiran Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1948 sekali gus memulihkan semula kedaulatan Raja-Raja Melayu dan kuasa mereka di negeri masing-masing. Namun, bagi menggantikan sistem Unitary (Kesatuan) yang dibawa oleh Malayan Union yang telah menghilangkan kedaulatan Raja-raja di negeri mereka, maka kerangka politik sistem Federal (Persekutuan) telah diperkenalkan. Menerusi sistem Federal yang baru ini kedudukan Raja-Raja Melayu serta kedudukan istimewa orang-orang Melayu juga nyata telah dipulihkan. Walau pun prinsip Jus Soli terus dipakai dalam memberikan kerakyatan kepada orang-orang bukan Melayu, tetapi kriteria pemberian kewarganegaraan kepada mereka telah diperketatkan dengan beberapa syarat seperti tempoh mastautin, kemampuan bertutur bahasa Inggeris atau bahasa Melayu serta keperluan mengangkat ikrar taat setia kepada negara. Satu implikasi penting dalam Perlembagaan Persekutuan 1948 itu ialah perletakkan asas sistem Federalisme bagi Tanah Melayu yang sekali gus menyatukan sistem pentadbiran negeri-negeri di Tanah Melayu yang berbagai-bagai itu ke dalam satu kerangka politik Federal yang baru. Singapura terus dikecualikan daripada kerangka sistem Persekutuan yang baru ini. Perlembagaan 1948 ini sangat penting kerana ia menjadi kerangka asas dalam penggubalan Perlembagaan Tanah Melayu Merdeka 1957. Nyatalah dalam tempoh tujuh tahun daripada 1946-1957, Tanah Melayu telah melalui satu proses perkembangan politik dan perundangan yang amat pesat. Dua perlembagaan telah digubal iaitu pada 1946 dan yang paling penting 1957. Perlembagaan Malayan Union 1946 telah ditolak, manakala Perlembagaan 1957 adalah penyesuaian daripada Perlembagaan 1948. Sesuatu yang sering diungkapkan oleh ramai sarjana politik dan undang-undang (Crouch, 1996; Milne and Mauzy 1999; Wu Min Aun, 1999) ialah bahawa Perlembagaan 1957 yang digubal oleh Suruhanjaya Reid itu adalah berasaskan satu kontrak sosial (social contract) antara pemimpin-pemimpin politik tiga kelompok etnik utama di Tanah Melayu iaitu Melayu, Cina dan India. Kontrak sosial ini bertolak daripada persetujuan bahawa sementara orang Melayu bersedia menerima orang-

55

orang Cina dan India sebagai rakyat Tanah Melayu dan sekali gus berkongsi kuasa politik dan pemerintahan dengan mereka, orang-orang bukan Melayu pula bersedia mengakui bahawa sebagai penduduk asal Tanah Melayu orang-orang Melayu (yang amat jauh ketinggalan dari segi ekonomi dan pendidikan) akan dijamin oleh Perlembagaan negara untuk terus dilindungi dan dibantu oleh negara menerusi peruntukan-peruntukan tertentu bagi membolehkan mereka memperbaiki kedudukan sosio-ekonomi mereka. Justeru itu peruntukan yang wujud dalam Perlembagaan Malaysia yang dikenali sebagai Perkara 153 berhubung dengan hak-hak keistimewaan orang Melayu serta hak sah kaum-kaum lain tidak akan difahami sepenuhnya jika latar politik yang mencetuskan kelahirannya tidak difahami oleh generasi terkemudian. Dalam proses penggubalan Perlembagaan Tanah Melayu merdeka, Suruhanjaya Reid yang terdiri daripada lima orang hakim kanan daripada negara-negara Komanwel iaitu Sir Ivor Jennings dari Britain, Sir William Mckell dari Australia, Mr. B. Malik dari India, Justice Abdul Hamid dari Pakistan dan Lord Reid dari Britain selaku Pengerusi telah mengadakan 118 perundingan dengan pelbagai pihak di Tanah Melayu untuk mendapatkan pandangan mereka tentang perlembagaan baru yang akan digubal. Hasil daripada perundingan-perundingan tersebut, sebanyak 131 memorandum telah diterima oleh Suruhanjaya Reid sebagai maklumbalas, aspirasi dan kehendak rakyat Tanah Melayu yang mewakili pelbagai kepentingan sebagai usul cadangan untuk dimasukkan ke dalam Perelembagaan merdeka. Namun daripada 131 memorandum tersebut, Suruhanjaya Reid telah memberikan pertimbangan yang istimewa kepada memorandum yang dihantar oleh parti Perikatan yang mewakili kepentingan tiga kelompok etnik terbesar di Tanah Melayu. Ini kerana sebagai parti yang telah memenangi kerusi terbesar (52 daripada 51 kerusi yang dipertandingkan) dalam pilihan raya persekutuan yang pertama pada 1955, Perikatan mempunyai mandat yang kuat daripada rakyat Tanah Melayu untuk berunding dengan British dan mengusulkan cadangan-cadangan yang sesuai untuk Perlembagaan Tanah Melayu. Pada 11 Februari 1957 Suruhanjaya Reid telah menerbitkan laporannya yang merupakan draf bagi Perlembagaan Tanah Melayu. Laporan itu kemudiannya dihantar kepada sebuah jawatankuasa kerja yang terdiri daripada wakil Raja-Raja Melayu, Perikatan dan kerajaan British untuk disemak dan membuat cadangan-cadangan perubahan terakhir sebelum ia diterima pakai sebagai Perlembagaan rasmi negara Malaya merdeka yang diisytiharkan pada 31 Ogos 1957. Perlembagaan yang lahir pada 1957 itu walaupun telah beberapa kali mengalami proses pindaan, tetapi masih mengekalkan banyak perkara-perkara asas yang dimaktubkan pada 1957.

56


1. Apakah faktor-faktor yang mendorong British

memperkenalkan Malayan Union pada 1946? 2. Sebutkan alasan-alasan utama penentangan orang

Melayu dan UMNO ke atas projek Malayan Union.

3. Apakah kepentingan Perlembagaan Persekutuan 1948 dalam kontek kelahiran Perlembagaan Tanah Melayu merdeka 1957?


3.3 PEMBAHAGIAN KANDUNGAN PERLEMBAGAAN

MALAYSIA Pada hari ini Perlembagaan Malaysia mempunyai 15 Bahagian dengan 183 Perkara dan 13 Jadual. Menurut Milne dan Mauzy (1999) Perlembagaan Malaysia banyak mengikut apa yang diamalkan di dalam perlembagaan-perlembagaan Britain dan India. Walaupun Britain tidak mempunyai sebuah perlembagaan yang bertulis, tetapi prinsip-prinsip pemerintahan moden Britain banyak mempengaruhi kandungan Perlembagaan Malaysia. Disamping itu meski pun terdapat banyak persamaan dengan kandungan perlembagaan India, tetapi Perlembagaan Malaysia nyata mengambil kira realiti sejarah dan sosio-politik Tanah Melayu yang sangat berbeza daripada apa yang wujud di negara India. Bagi Wu Min Aun (1999), terdapat lima ciri penting dalam Perlembagaan Malaysia. Ciri-ciri tersebut ialah

(i) Perkara 1 Perlembagaan Malaysia telah meletakkan bahawa sebagai sebuah negara persekutuan yang bernama ‘Malaysia’ terdapat peruntukan untuk kemasukan lain-lain negeri ke dalamnya. Lain-lain perakara memperuntukkan pembahagian kuasa antara Parlimen Persekutuan dan Dewan-dewan Negeri.

(ii) Perkara 32 (1) yang harus dibaca bersama dengan Perkara 40 mengagaskan kewujudan sistem Raja Berpelembagaan; di mana Pemerintah Tertinggi bagi Persekutuan akan memakai gelaran ‘Yang di Pertuan Agong’.

(iii) Bab 4 Bahagaian IV menggariskan kewujudan sistem demokrasi berparlimen.

57

(iv) Perkara 3 memperuntukkan bahawa Islam sebagai agama bagi Persekutuan tetapi lain-lain agama boleh terus diamalkan dengan aman dan harmoni di mana-mana bahagaian Persekutuan. Walau pun Islam sebagai agama rasmi, tetapi Malaysia bukanlah sebuah negara teokratik.

(v) Pelbagai perkara lain menggariskan sistem kerajaan berparlimen ala Westminster yang tidak memisahkan badan legislatif dan eksekutif. Bagaimanapun badan kehakiman kekal bebas dan terasing.

Terdapat beberapa pendekatan yang boleh dignakan untuk melihat dan mengkaji Perlembagaan Malaysia. Di dalam kursus ini kita akan mengkaji Perlembagaan Malaysia dengan melihatnya dari empat sudut utama iaitu

(i) Dimensi politik. (ii) Dimensi pemerintahan. (iii) Dimensi Hak Asasi Manusia dan Pengurusan

Keselamatan Negara (iv) Dimensi Pengurusan Kewangan Negara

3.3.1 DIMENSI POLITIK PERLEMBAGAAN MALAYSIA Perkara-perkara yang dimaksudkan sebagai dimensi politik Perlembagaan Malaysia ialah aspek-aspek penting yang terkandung di dalam Perlembagaan negara yang lahir hasil daripada realiti politik dan pensejarahan negara ini. Perkara-perkara ini mungkin tidak terdapat di lain-lain negara, tetapi unik bagi Malaysia sahaja. Justeru, aspek-aspek yang akan dibincangkan secara ringkas di dalam pelajaran ini dan akan didalami di dalam pelajaran-pelajaran selanjutnya tidak seharusnya ditafsirkan secara perundangan semata-mata tetapi harus dilihat dari sudut perkembangan sejarah dan faktor-faktor yang mencetuskan kewujudannya di dalam perlembagaan negara. Aspek-aspek Perlembagaan Malaysia yang dapat dikategorikan sebagai dimensi politik ialah seperti berikut:

(i) Kewarganegaraan – Terkandung di dalam Bahagian 3 yang bermula dengan Perkara 14 hingga Perkara 31 dan Jadual 2.

(ii) Bahasa Kebangsaan – Terkandung di dalam Perkara 152. (iii) Hak Keistimewaan Orang Melayu, Bumiputera Sabah

dan Sarawak dan Kepentingan sah kaum-kaum lain – Terkandung di dalam Perkara 153.

(iv) Agama Islam – Terkandung di dalam Perkara 3. (v) Kedudukan Yang di Pertuan Agong dan Raja-Raja

Melayu – Terkandung di dalam Perkara 32-40.

58

Lima perkara di atas bukan sahaja penting dari sudut sejarah politik negara ini, tetapi sering timbul dari masa ke semasa di dalam arena politik Malaysia semenjak 1957 dan masih terus releven sehingga kini. Banyak daripada isu-isu politik utama yang muncul khususnya politik antara kelompok-kelompok etnik di Malaysia berkisar di sekitar isu-isu yang disebutkan ini. Isu-isu politik tersebut menjadi rumit kerana ia mempunyai implikasi perundangan yang menyentuh kedudukan Perlembagaan negara itu sendiri. Kita akan meneliti perkara-perkara ini dengan lebih lanjut di dalam pelajaran-pelajaran selanjutnya. 3.3.2 DIMENSI PEMERINTAHAN PERLEMBAGAAN

MALAYSIA Perkara-perkara yang digolongkan sebagai dimensi pemerintahan Perlembagaan Malaysia adalah berkait rapat dengan ciri-ciri utama sistem pemerintahan di negara ini. Terdapat 7 perkara penting yang membentuk dimensi pemerintahan di dalam Perlembagaan Malaysia iaitu

(i) Sistem Demokrasi Berparlimen - Terkandung di dalam Perkara 44 hingga Perkara 65.

(ii) Sistem Raja Berperlembagaan – Terkandung di dalam Perkara 39 hingga Perkara 43.

(iii) Malaysia sebagai Negara Persekutuan – Bahagian 4 mulai Perkara 32-37, 39-43, Bahagian 5 mulai Perkara 70-72, Bahagaian 6 mulai Perkara 73 hingga Perkara 95E.

(iv) Ketinggian Perlembagaan daripada Parlimen – Terkandung di dalam Perkara 4.

(v) Kebebasan Pilihan raya – terkandung di dalam Bahagaian 8 mulai Perkara 113 hingga Perkara 120.

(vi) Kebebasan Kehakiman – Terkandung di dalam Bahagian 9 mulai Perkara 121 hingga Perkara 131A.

(vii) Perkhidmatana Awam yang neutral – Terkandung di dalam Bahagian 10 mulai Perkara 132 hingga Perkara 148.

Kefahaman yang jitu ke atas ketujuh-tujuh aspek yang dibentangkan di atas akan banyak membantu kita memahami sistem politik dan pemerintahan yang diamalkan di Malaysia.

3.3.3 DIMENSI HAK ASASI MANUSIA DAN PENGURUSAN

KESELAMATAN NEGARA Perkara-perkara seperti prinsip-prinsip hak-hak asasi manusia yang diamalkan dan pengurusan keselamatan negara. terkandung di dalam Bahagian 2 mulai Perkara 5 hingga Perkara 13. Manakala aspek

59

pengurusan keselamatan negara terkandung di dalam Bahagaian 11 mulai Perkara 149 hingga Perkara 151 yang menyentuh soal mengawal perbuatan subversif, perisytiharan darurat dan tahanan pencegahan. 3.3.4 DIMENSI PENGURUSAN KEWANGAN NEGARA Perkara-perkara yang menyentuh berhubung dengan pengurusan kewangan negara yang terkandung di dalam Bahagian 7 mulai Perkara 96 hingga 112D. 3.4 RUMUSAN Di dalam pelajaran ini kita telah membincangkan susur-galur perkembangan Perlembagaan Malaysia dan juga melihat secara ringkas kandungan-kandungan penting perlembagaan negara. Kepentingan latar sejarah dan perkembangan politik negara Malaysia sangat penting untuk diketahui dengan sedalam-dalamnya bagi membantu kita memahami maksud dan rasional di sebalik perkara-perkara yang wujud di dalam perlembagaan negara. Tanpa pengetahuan yang baik tentang aspek-aspek ini maka, kita mungkin membuat kesilapan-kesilapan yang tidak sepatutnya dalam memberikan tafsiran-tafsiran kepada maksud-maksud Perlembagaan Malaysia.


1. Perlembagaan Malaysia bukanlah sebuah artifak ‘renaissance’

sebagaimana kelahiran perlembagaan-perlembagaan moden di Eropah tetapi sebaliknya adalah satu manifestasi realiti sosio-politik negara Malaysia yang unik. Beri huraian anda?

2. Jika sekiranya projek Malayan Union berjaya dilaksanakan

sepenuhnya, maka bentuk Perlembagaan Malaysia yang lahir pada hari ini mungkin sama sekali berbeza dengan kandungan Perlembagaan Malaysia hari ini. Setujukah anda?

3. Setujukah anda dengan kenyataan bahawa Perlembagaan Malaysia

adalah berasaskan model perlembagaan di Britain dan India?


60


SDT 3.1

1. Terdapat beberapa aspek ciri pemerintahan tradisi yang

dikekalkan walaupun dalam bentuk yang lebih moden di dalam Perlembagaan Malaysia sekarang. Antaranya ialah

(i) Sistem kerajaan beraja di mana sembilan Raja-Raja

Melayu masih kekal berdaulat dinegeri masing-masing walau pun mereka tidak lagi mempunyai kuasa mutlak sebaliknya adalah merupakan Raja Berperlembagaan, yakni sistem beraja yang tertakluk kepada undang-undang.

(ii) Agama Islam sebagai agama rasmi negara. (iii) Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, adalah

merupakan kesinambungan daripada kedudukan identiti tradisi negara ini serta pengikhtirafan kepada bahasa Melayu yang menjadi bahasa pertuturan utama di Tanah Melayu.

(iv) Kedudukan hak istimewa orang-orang Melayu yang memperlihatkan pengiktirafan ke atas kedudukan orang Melayu sebagai penduduk asal negara ini yang perlu diberikan perlindungan kerana kesediaan dan pengorbanan mereka memberikan hak berkongsi kerakyatan dan kuasa pemerintahan dengan orang-orang bukan Melayu dari keturunan Cina dan India.

SDT 3.2

1. Faktor paling utama British memperkenalkan Malayan Union

ialah untuk menyeragamkan sistem pentadbiran Tanah Melayu yang mempunyai berbagai-bagai sistem sebelum tercetusnya perang dunia kedua iaitu Negeri-negeri Selat, FMS dan UMS ke dalam satu sistem negara Kesatuan yang akan menjadikan Tanah Melayu sebagai sebuah tanah jajahan British yang tertakluk kepada Pejabat Tanah Jajahan di London secara langsung. Motifnya ialah ekonomi, kerana British ingin mengeksploitasi sepenuhnya hasil kekayaan Tanah Melayu bagi menampung dana perbendaharaan British yang hampir muflis setelah membiayai tentera Britsih dalam masa perang. Sistem kerakyatan yang seragam untuk semua kelompok etnik yang diusulkan oleh Malayan Union juga adalah bagi memenuhi matlamat tersebut

61

supaya memudahkan urusan pentadbiran dan undang-undang di Tanah Melayu.

2. Orang Melayu menentang Malayan Union kerana projek tersebut

akan menghilangkan identiti Tanah Melayu sebagai milik turun temurun mereka. Malayan Union akan hilangkan taraf mereka sebagai penduduk asal Tanah Melayu, dan Raja-raja mereka kehilangan kuasa dan kedaulatan mereka. Sebaliknya, menerusi dasar kerakyatan Jus Soli orang-orang bukan Melayu yang hanya datang ke Tanah Melayu dalam abad yang ke-19 akan menikmati taraf dan kedudukan yang sama dengan orang-orang Melayu. Perkara ini tidak dapat diterima oleh orang Melayu kerana projek Malayan union mengkhianati perjanjian perlindungan (protectorate agreement) yang ditanda tangani antara British dan Raja-Raja Melayu pada masa mereka mula bertapak di Tanah Melayu.

3. Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1948 sangat penting kerana ia menjadi asas kepada pembentukan sebuah sistem Federal di Tanah Melayu. Perlembagaan 1948 inilah yang menjadi kerangka asas kepada Perlembagaan Tanah Melayu merdeka 1957 yang kemudiannya menjadi Perlembagaan Malaysia pada 1963 apabila Sabah, Sarawak dan Singapura menyertai Persekutuan Malaysia. Perlembagaan 1948 juga telah mengembalikan kedudukan dan kehormatan Raja-Raja Melayu serta mengikhtiraf orang Melayu sebagai penduduk dan pemilik asal Tanah Melayu.

63

BAB 4

DIMENSI POLITIK I PERLEMBAGAAN MALAYSIA

OBJEKTIF BAB

Selepas mempelajari bab ini, anda seharusnya boleh: 1. Membincangkan dua daripada empat aspek dimensi politik

Perlembagaan Malaysia. 2. Memahami kepentingan dimensi politik isu kewarganegaraan

dan hak-hak istimewa orang Melayu. 3. Menjelaskan tentang bahagian-bahagian Perlembagaan Malaysia

yang menyentuh tentang aspek kewarganegaraan dan hak-hak istimewa orang Melayu.

4. Menghuraikan tentang perkaitan undang-undang Perlembagaan dengan aspek politik isu kewarganegaraan dan hak-hak istimewa orang Melayu.

4.1 PENGENALAN Di dalam pelajaran sebelumnya, kita telah membincangkan bahawa kandungan Perlembagaan Malaysia dapat dibahagikan kepada empat dimensi utama. Dimensi-dimensi tersebut ialah dimensi politik, dimensi pemerintahan, dimensi hak asasi manusia dan pengurusan keselamatan negara, dan yang terakhir sekali ialah dimensi pengurusan kewangan negara. Di dalam pelajaran ini, kita akan membincangkan dua daripada aspek dimensi politik Perlembagaan Malaysia iaitu soal kewarganegaraan dan hak-hak istimewa orang Melayu. Soal kewarganegaraan terkandung di dalam Bahagian III bermula daripada Perkara 14 hingga 31, manakala soal hak-hak istimewa orang Melayu terkandung di dalam Bahagian XII di bawah Perkara 153. Walaupun dua aspek ini kelihatan terasing dari sudut undang-undang Perlembagaan, namun dari segi politiknya kedua-dua perkara tersebut mempunyai sejarahnya yang tersendiri. Malah kewujudan kedua-dua perkara tersebut di dalam Perlembagaan Malaysia juga ada kaitan dengan proses politik yang dilalui oleh negara Malaysia.

64

Seperti mana yang dibincangkan di dalam pelajaran terdahulu, perkara-perkara yang dimaksudkan sebagai dimensi politik Perlembagaan Malaysia ialah aspek-aspek penting yang lahir hasil daripada realiti politik dan pensejarahan negara ini. Keunikan perkara-perkara ini bukan sahaja kerana ia hanya terkandung di dalam Perlembagaan kita, tetapi lebih jauh daripada itu kerana perkara-perkara tersebut sangat kuat pengaruhnya ke atas proses-proses politik negara yang wujud sebelum dan selepas negara mencapai kemerdekaan. Di dalam pelajaran ini, kita akan membincangkan perkara-perkara yang berhubung dengan kewarganegaraan serta hak-hak istimewa orang Melayu dari sudut perundangan dan politik. Kedua-dua perkara ini tidak memadai sekiranya hanya diteliti dari sudut perundangan semata-mata kerana ia mempunyai dimensi politik yang sangat signifikan kepada kelahiran negara ini. 4.2 LATAR BELAKANG POLITIK ISU

KEWARGANEGARAAN DAN HAK-HAK ISTIMEWA ORANG MELAYU


1. Apakah perkaitan politik yang wujud antara isu

kewarganegaraan dan hak-hak istimewa orang Melayu?


Seperti mana yang dijelaskan dalam pelajaran-pelajaran sebelum ini, politik etnik sangat berkesan dalam mempengaruhi kelahiran institusi-institusi politik utama negara Malaysia. Selain daripada itu, Perlembagaan Malaysia digubal hasil daripada proses tawar-menawar dan akomodasi politik antara etnik-etnik utama, iaitu Melayu dan bukan Melayu, khususnya tiga parti politik etnik utama dalam Perikatan iaitu UMNO, MCA dan MIC. Sebelum ini telah disebutkan bahawa daripada 131 memorandum yang diterima oleh Suruhanjaya Reid pada tahun 1956-1957 bagi proses mendraf Perlembagaan Malaya, memorandum daripada Perikatan memainkan peranan yang sangat besar khususnya dalam mempengaruhi kandungan terakhir Perlembagan tersebut. Ini kerana pandangan-pandangan Perikatan sebagai parti yang telah mendapat mandat terbesar daripada rakyat dalam pilihan raya persekutuan yang

65

pertama pada 1955 tentunya mendapat perhatian yang lebih utama daripada pihak-pihak lain. Pandangan Perikatan dengan itu mewakili suara majoriti rakyat berbilang kaum pada ketika itu. Menjelang kemerdekaan, kedua-dua pihak iaitu orang Melayu dan bukan Melayu berasa khuatir tentang kedudukan mereka selepas negara mencapai kemerdekaan. Masing-masing bimbang sama ada terdapat jaminan bahawa nasib mereka akan mendapat perhatian dan pembelaan sekiranya Malaya merdeka. Bagi orang-orang Melayu, keprihatinan mereka bukan sahaja ke atas nasib mereka yang jauh tertinggal dari segi sosio-ekonomi berbanding bukan Melayu, tetapi juga tentang identiti negara baru yang bakal dibina. Kepada orang-orang yang bukan Melayu pula, perkara yang paling penting ialah isu kewarganegaraan. Tanpa kewarganegaraan, kedudukan mereka dari apa segi sekali pun tidak terjamin. Tegasnya, kedua-dua pihak tersebut mempunyai tuntutan-tuntutan besar yang mereka ingin penuhi sebelum kemerdekaan dicapai. Tuntutan-tuntutan mereka pula dalam keadaan saling berkonflik antara satu dengan yang lain. Namun begitu, kerjasama politik antara kaum yang telah terjalin menerusi kerajaan Perikatan yang baru dibentuk itu harus terus dipertahankan bagi membolehkan kemerdekaan dan kestabilan politik dicapai. Oleh sebab itulah, kompromi antara kaum di peringkat ini sangat diperlukan. Hasil daripada tolak ansur dan tawar-menawar yang berlaku itulah yang telah mencetuskan semangat untuk berkompromi sehingga akhirnya menghasilkan sebuah Perlembagaan negara yang dapat diterima umum, khususnya bagi memenuhi tuntutan-tuntutan politik antara etnik-etnik utama. Justeru, Perlembagaan 1957 yang lahir itu menggambarkan kompromi yang telah dicapai antara masyarakat Melayu dan bukan Melayu menerusi wakil-wakil mereka di dalam Perikatan. Milne dan Mauzy (1999:16) menyebut bahawa,

Some provisions in the Constitution do not just amount just to “translations” of other constitutions, but are based on differences between British and Malayan society. The Constitution was drawn up with ethnic considerations explicitly in mind, and some of its clauses lay down basic rules on this. The Malay rights and privileges, which are mentioned in the Constitution, or are based on these, are impressive. The privileged position of the Malays and the status of Malay as the national language are both of profound symbolic value. (Terjemahan: Setengah-setengah peruntukan di dalam Perlembagaan bukanlah hanya merupakan ‘terjemahan-terjemahan’ daripada perlembagaan-perlembagaan lain, tetapi adalah berasaskan perbezaan-perbezaan yang wujud

66

di antara masyarakat British dan Malaya. Perlembagaan Malaysia telah digubal dengan memberi pertimbangan yang sewajarnya terhadap etnik-etnik yang ada, dan sebahagian daripada klausa-klausa tersebut menetapkan peraturan-peraturan asas tentang perkara ini. Hak-hak dan keistimewaan orang Melayu yang disebut di dalam Perlembagaan, atau yang berasaskan perkara ini, jelas menonjolkan hakikat ini. Kedudukan istimewa orang Melayu dan status Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan merupakan dua nilai simbolik yang begitu bermakna.)

Berdasarkan pandangan-pandangan Milne dan Mauzy (1999) di atas, nyatalah bahawa pergolakan politik etnik yang dilalui oleh negara ini telah dengan secara berkesan mempengaruhi penggubalan kandungan-kandungan tertentu Perlembagaan Malaysia. Walaupun soal kewarganegaraan tidak disebut oleh Milne dan Mauzy (1999) secara langsung, tetapi kemunculan peruntukan hak-hak istimewa orang Melayu adalah berkait rapat dengan peruntukan yang menyentuh soal kewarganegaraan, khususnya penganugerahan kewarganegaraan kepada penduduk-penduduk Malaya keturunan etnik Cina dan India yang telah berhijrah ke Malaya secara besar-besaran pada awal abad yang ke-19. Dalam perkara ini, Tun Salleh Abbas (1985:25) menyebut,

Kedudukan istimewa orang Melayu ini tidak mutlak, akan tetapi diseimbangkan dengan kepentingan sah lain-lain kaum, yang secara amnya termasuklah hak mendapat kewarganegaraan Malaysia menurut peruntukan kewarganegaraan di dalam Perlembagaan, hak untuk menganut dan mengamalkan agama masing-masing, hak untuk menggunakan bahasa ibunda, dan yang paling penting, hak untuk mendapat layanan yang sama rata.

Harold Crouch (1997:157) pula menulis,

In the negotiations that led to the granting of independence in 1957, the leaders of the three communities represented by UMNO, the MCA, and MIC reached an understanding, the essence of which was that Malays would be dominant in government while the non-Malays were granted citizenship and assured that their position in the economy would not be disturbed. Although unwritten, this informal bargain or social contract continues to be the basis for Malay dominance in an essentially Malay state. It was agreed that the symbols of the new state would be Malay – the Yang di Pertuan Agong as head of state, Islam as the state religion, and Malay as the national language.

67

(Terjemahan: Dalam perundingan-perundingan bagi mencapai kemerdekaan pada 1957, para pemimpin tiga masyarakat utama yang diwakili oleh UMNO, MCA dan MIC telah mencapai persefahaman bahawa orang Melayu akan lebih dominan dalam kerajaan manakala orang-orang bukan Melayu pula diberikan taraf kewarganegaraan dan jaminan bahawa kedudukan mereka dalam ekonomi tidak diganggu. Walaupun hal ini tidak bertulis, tawar-menawar secara tidak rasmi atau kontrak sosial ini terus menjadi asas kepada dominan Melayu di dalam sebuah negara yang pada asasnya bercirikan Melayu. Adalah dipersetujui bahawa simbol-simbol negara baru ini adalah bercirikan Melayu – Yang di Pertuan Agong sebagai ketua negara, Islam sebagai agama rasmi negara dan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan.)

Sementara itu Tan Che Beng (1987:246) mencatatkan bahawa:

All in all, a number of issues of ethnic dimension in the Constitution were the product of compromises between Malay and non-Malays leaders. Thus the Malays accepted the liberal citizenship provisions, which would benefit the non-Malays greatly, while the Chinese and Indian leaders agreed to the provisions on the special position of the Malays, etc. … Anyway the citizenship issue was then seen as a compromise for the non-Malay leaders’ acceptance of the Malay special provision in the Constitution (p.249). [(Terjemahan: Kesimpulannya, sejumlah isu-isu dimensi etnik di dalam Perlembagaan merupakan hasil kompromi antara pemimpin-pemimpin Melayu dan bukan Melayu. Justeru itu, orang-orang Melayu menerima peruntukan-peruntukan liberal kewarganegaraan yang akan memberi faedah besar kepada bukan Melayu, manakala pemimpin-pemimpin Cina dan India pula bersetuju dengan peruntukan-peruntukan hak istimewa orang Melayu dan sebagainya. … Walau bagaimanapun, isu kewarganegaraan ketika itu dilihat sebagai satu cara kompromi penerimaan para pemimpin bukan Melayu ke atas peruntukan hak istimewa orang Melayu di dalam Perlembagaan (m.s. 249)].

68

Secara ringkasnya, semua petikan di atas merujuk kepada senario yang wujud sebelum Perlembagaan 1957 digubal. Malah kebanyakan ahli sejarah, politik dan undang-undang yang menulis tentang kemerdekaan Tanah Melayu mengakui bahawa yang disifatkan sebagai kontrak sosial telah berlaku di antara elit-elit politik Melayu dan bukan Melayu semasa Perlembagaan kemerdekaan digubal. Kontrak sosial ini merujuk kepada keadaan persetujuan orang-orang Melayu untuk menerima orang-orang bukan Melayu sebagai rakyat Tanah Melayu. Selain itu, mereka juga mahukan suatu jaminan perundangan daripada pemerintah bahawa kedudukan mereka sebagai penduduk asal Tanah Melayu diiktiraf secara rasmi. Mereka juga mahukan jaminan bahawa kedudukan sosio-ekonomi mereka yang jauh tertinggal berbanding orang-orang bukan Melayu akan diberikan perhatian yang istimewa dan akan mendapat pembelaan negara setelah mereka bersetuju menerima orang-orang bukan Melayu sebagai rakyat Tanah Melayu yang setaraf dengan mereka. Justeru itu, kewujudan Perkara 153 berhubung hak-hak istimewa orang Melayu (yang juga menjamin hak-hak sah kaum-kaum lain tidak diganggu-gugat) adalah sebagai jaminan perundangan atas perkara yang disebut di atas. Ertinya, hak keistimewaan yang diberi kepada orang-orang bukan Melayu untuk menjadi warganegara Tanah Melayu yang sekaligus memberikan mereka hak milik ke atas negara ini haruslah diimbangkan dengan satu perakuan bahawa ketertinggalan orang-orang Melayu akan mendapat pembelaan yang sewajarnya daripada negara dan kerajaan. Jelasnya, wujud hubungan yang begitu ketara sekali antara soal kewarganegaraan orang-orang bukan Melayu dan hak istimewa orang-orang Melayu menurut undang-undang Perlembagaan. Selain daripada itu, identiti negara Malaysia juga tidak akan kehilangan ciri-ciri tradisional Melayunya walaupun rakyatnya sudah berbilang etnik. Hal ini dapat dilihat apabila Perlembagaan 1957 mewujudkan jawatan Ketua Negara yang disandang oleh Yang di Pertuan Agong (yang dipilih secara bergilir-gilir daripada sembilan oorang raja Melayu), Islam sebagai agama rasmi negara dan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan Malaysia, sementara bahasa-bahasa etnik Cina dan India masih boleh diamalkan. Berdasarkan perkara-perkara yang dibincangkan di atas, nyatalah bahawa percaturan politik etnik sangat kuat mempengaruhi proses penggubalan dan kandungan akhir Perlembagaan 1957. Sementara orang Melayu berkorban hak mutlak mereka ke atas negara ini dengan bersedia berkongsi hak kewarganegaraan dengan yang bukan Melayu, masyarakat bukan Melayu pula membalas pengorbanan itu dengan kesediaan memperakui secara politik dan perundangan bahawa sebagai penduduk asal negara ini, maka orang Melayu perlu diberi perlindungan undang-

69

undang yang khusus supaya kedudukan mereka dari segi sejarah negara ini dipelihara manakala ketertinggalan sosio-ekonomi mereka mendapat pembelaan dari negara. Selain itu, ciri-ciri unik negara yang berteraskan kemelayuan (seperti Raja-Raja Melayu, bahasa Melayu dan agama Islam) yang telah diwarisi sejak zaman berzaman terus dikekalkan sebagai simbol identiti negara walaupun masyarakat Malaysia yang merdeka menjadi sebuah masyarakat berbilang etnik dan budaya. Justeru itu, apabila persoalan-persoalan yang menyentuh hak-hak istimewa orang Melayu dibangkitkan, maka ia tidak seharusnya dilihat secara terasing sebaliknya harus dilihat dalam konteks kompromi merdeka atau kontrak sosial antara etnik-etnik utama yang telah termeterai semasa Perlembagaan 1957 dirangka. Kegagalan melihat isu hak-hak istimewa orang Melayu daripada perspektif yang dibincangkan di sini (yakni, perkaitannya dengan isu kewarganegaraan bukan Melayu dan kompromi merdeka) akan menyebabkan timbulnya kekeliruan pemahaman atau tafsiran-tafsiran yang kurang tepat serta tidak menggambarkan sepenuhnya semangat serta latar belakang yang melahirkan peruntukan-peruntukan tersebut dalam Perlembagaan Malaysia. Demikianlah perkaitan sejarah, politik dan perundangan dalam isu kewarganegaraan dan hak-hak istimewa orang Melayu di dalam Perlembagaan. 4.3 PERUNTUKAN BERHUBUNG KEWARGANEGARAAN

DALAM PERLEMBAGAAN Seperti mana yang dijelaskan sebelum ini, isu kewarganegaraan merupakan satu isu penting yang berbangkit semasa rundingan kemerdekaan dan penggubalan Perlembagaan 1957 berlangsung. Di dalam pelajaran-pelajaran sebelum ini, kita juga telah melihat isu yang sama juga telah menggagalkan projek Malayan Union 1946 kerana penentangan orang-orang Melayu yang merasakan kedudukan mereka terancam apabila dasar pemberian kewarganegaraan yang terlalu liberal mahu dilaksanakan oleh British. Dalam perundingan-perundingan antara pemimpin-pemimpin Melayu dan bukan Melayu pada ketika cadangan-cadangan berhubung dengan taraf kewarganegaraan mahu dimuatkan di dalam draf Perlembagaan, orang-orang Melayu mahukan syarat-syarat kewarganegaraan yang lebih ketat, manakala orang-orang bukan Melayu tentunya mahukan satu syarat yang lebih liberal. Malahan ada juga tuntutan daripada masyarakat Cina di negeri-negeri Selat yang mahukan dasar dwi kewarganegaraan diamalkan kerana mereka mahu menikmati hak sebagai rakyat Malaya dan juga rakyat empayar Inggeris. Namun perkara ini ditentang oleh orang-orang Melayu atas dasar ia boleh menimbulkan persoalan mengenai kesetiaan

70

kepada Malaya (Ratnam, 1969). Akhirnya dapat kita perhatikan bahawa peruntukan-peruntukan berhubung dengan kewarganegaraan di dalam Perlembagaan nyata agak liberal apabila ia membolehkan mereka yang lahir di negara ini menjadi warganegara. Peruntukan yang sedemikian amat penting kepada sebuah negara yang baru merdeka dengan memiliki masyarakat yang berbilang kaum kerana ia dapat membantu proses pembentukan sebuah negara-bangsa yang jitu. Sekiranya sejumlah penduduk yang besar dan lahir serta menetap di negara ini tidak mendapat taraf kewarganegaraan, maka proses pembentukan sebuah negara-bangsa yang kuat sukar dimantapkan manakala kestabilan politik pula akan tergugat. Disebabkan peruntukan untuk memberikan taraf kewarganegaraan kepada masyarakat bukan Melayu di Malaya begitu liberal, orang bukan Melayu telah mendapat faedah yang besar secara serta-merta. Ini dapat dibuktikan dari sudut pertambahan bilangan pengundi berdaftar daripada kalangan bukan Melayu yang meningkat secara mendadak antara tahun 1952 dengan 1959. Misalnya, pada tahun 1958 sahaja sejumlah 800,000 orang bukan Melayu mendapat taraf kewarganegaraan. Jumlah ini terus meningkat dari tahun ke tahun sehingga nisbah orang Melayu dan bukan Melayu menjadi begitu hampir. Namun, jaminan-jaminan yang diberikan kepada orang Melayu menerusi Perlembagaan supaya kedudukan mereka yang tertinggal dibaiki menerusi peruntukan hak istimewa orang Melayu tidak dengan serta merta merubah kedudukan sosio-ekonomi mereka. Ini kerana usaha-usaha pembaikan dan bantuan yang diberikan itu mengambil masa untuk dilaksanakan dan dilihat hasilnya. Peruntukan berhubung dengan kewarganegaraan di dalam Perkara 14(1) jelas memperlihatkan dimensi politik etnik yang sangat penting. Peruntukan tersebut menyebut,

Tertakluk kepada peruntukan-peruntukan Bahagian ini, orang-orang yang berikut adalah warganegara dengan cara kuatkuasa undang-undang, iaitu: (a) tiap-tiap orang yang lahir sebelum Hari Malaysia dan ianya adalah seorang warganegara Persekutuan menurut peruntukan-peruntukan yang terkandung dalam Bahagian I Jadual Kedua; dan (b) tiap-tiap orang yang lahir pada atau selepas Hari Malaysia dan iannya adalah mempunyai mana-mana daripada kelayakan yang ditentukan dalam Bahagian 2 Jadual Kedua.

Malahan Perkara 1 (a) Bahagian II Jadual Kedua menyebut bahawa, ‘tiap-tiap orang yang lahir di Persekutuan dan sekurang-kurangnya ibu atau bapanya, pada masa kelahiran itu, adalah seoarng waraganegara atau bermastautin tetap di Persekutuan’ adalah warganegara menerusi kuat

71

kuasa undang-undang jika ia dilahirkan selepas Hari Malaysia. Nyatalah bahawa peruntukan ini, iaitu kewarganegaraan menerusi kuatkuasa undang-undang adalah sangat liberal, walaupun dikenakan beberapa syarat. Dengan itu, sejumlah besar penduduk keturunan etnik Cina dan India layak untuk menjadi waraganegara menerusi peruntukan liberal yang diwujudkan itu. Prinsip yang diguna pakai ialah prinsip Jus Soli, iaitu kewarganegaraan berdasarkan negeri kelahiran dan mastautin dan bukannya darah keturunan atau bangsa, iaitu prinsip Jus Sanguinis. Bagi taraf kewargnegaraan menerusi pendaftaran kepada orang-orang yang lahir di Persekutuan sebelum Hari Malaysia, syarat berhubung dengan bahasa dan tempoh mastautin (sekurang-kurangnya 7 tahun secara terus menerus daripada tempoh mastautin selama 15 tahun) dikenakan. Syarat berhubung dengan bahasa sangat mudah kerana apa yang diperlukan hanyalah ‘pengetahuan mudah dalam Bahasa Melayu’. Berbanding dengan syarat kewarganegaraan secara masukan yang memerlukan ‘pengetahuan yang memadai dalam Bahasa Melayu’. Selain itu wujud peruntukan untuk isteri-isteri dan anak-anak kepada warganegara untuk memohon kewarganegaraan secara pendaftaran walaupun tanpa maksud diskriminasi berdasarkan jantina, suami-suami kepada warganegara wanita boleh untuk memohon kewarganegaraan berdasarkan pendaftaran. Perlembagaan juga membuat syarat bahawa kerajaan Persekutuan berhak melucutkan kewarganegaraan seseorang yang secara sukarela memiliki kewarganegaraan asing, atau menggunakan hak-hak kewarganegaraaan seumpama itu, iaitu hak-hak yang hanya diberikan kepada warganegara asing. Perkara ini terkandung di dalam Perkara 24, 25, 26, 27 dan 28. Perkara ini bagaimanapun harus dibezakan dengan taraf pemastautin tetap (permanent resident) yang boleh dimiliki oleh warganegara Malaysia. Begitu juga taraf kewarganegaraan komanwel yang diberikan kepada warganegara Malaysia menurut Perkara 29. Walaupun soal kewarganegaraan kini bukan lagi satu isu politik, kecuali mungkin dalam hal pemberian kewarganegaraan kepada para pendatang tanpa izin, kajian ke atas isu kewarganegaraaan harus mengambil kira latar belakang politik yang membawa kepada kewujudan peruntukan-peruntukan sedemikian dalam Perlembagaan. Perundingan dan perdebatan politik yang berlaku sebelum merdeka sebenarnya adalah begitu kompleks terutamanya dalam hal yang menyentuh mengenai kewarganegaraan. K.J. Ratnam (1969, 75-117) dan beberapa penulis lain seperti G.P. Means (1976) telah menghuraikan dengan panjang lebar mengenai isu ini. Justeru itu, bagi sesiapa yang mengkaji isu kewarganegaraan menurut peruntukan Perlembagaan, maka adalah tidak memadai hanya dengan

72

melihat peruntukan-peruntukan Perlembagaan semata-mata dalam membuat tafsiran dalam hal ini. Kandungan Perlembagaan berhubung dengan isu ini dan kaitannya dengan isu-isu yang lain khususnya peruntukan mengenai hak-hak istimewa orang Melayu hanya dapat difahami dengan lebih jitu sekiranya latar belakang politik yang menjurus kepada pemaktuban perkara-perkara berkenaan di dalam Perlembagaan dapat difahami dengan sebaik-baiknya. Selain itu, Parlimen, menerusi penggubalan Akta Hasutan 1948 dan juga Perkara 10 (4), mengenakan sekatan yang ketat ke atas mana-mana pihak di Malaysia daripada menimbulkan atau mempersoalkan peruntukan-peruntukan yang disifatkan sebagai isu sensitif, yang antara lain termasuklah soal kewarganegaraan dan hak-hak istimewa orang Melayu. Ini kerana dari segi politiknya, isu-isu ini dianggap boleh mencetuskan keresahan dan ketegangan antara kelompok-kelompok etnik utama di negara ini seperti mana yang berlaku sebelum peristiwa 13 Mei 1969. Malah Parlimen sendiri tiada keistimewaan untuk membincangkan tentang perkara-perkara ini kerana seseorang ahli Parlimen boleh hilang keanggotaannya hanya jika berucap mempersoalkan perkara-perkara yang dianggap sensitif ini. Nyatalah bahawa isu kewarganegaraan mempunyai dimensi politiknya yang tersendiri, khususnya dalam konteks pergelutan politik antara etnik di Malaysia. 4.4 PERUNTUKAN BERHUBUNG HAK-HAK ISTIMEWA

ORANG MELAYU DALAM PERLEMBAGAAN


1. Sejauh manakah peruntukan Perlembagaan mengenai hak-hak istimewa orang Melayu dan Bumiputra Sabah dan Sarawak tidak mendiskriminasikan kedudukan orang-orang bukan Melayu?


Peruntukan yang berhubung dengan hak-hak istimewa orang Melayu dimaktubkan di dalam Perlembagaan Malaysia di bawah Perkara 153. Perkara 153 (1) menyebut bahawa,

73

Adalah menjadi tanggungjawab Yang di Pertuan Agong memelihara kedudukan istimewa orang Melayu dan bumiputra mana-mana negeri Sabah dan Sarawak dan kepentingan-kepentingan sah kaum-kaum lain mengikut peruntukan perkara ini.

Bagaimanakah orang Melayu dan kaum-kaum Bumiputra Sabah dan Sarawak dikatakan mempunyai kedudukan yang istimewa? Istimewa yang dimaksudkan itu pula dari sudut yang bagaimana? Sekiranya perkara ini mahu ditafsirkan secara literal, maka kedudukan istimewa orang Melayu dan Bumiputra Sabah dan Sarawak itu terletak pada hakikat sejarah mereka dan hubungannya dengan negara ini. Hubungan yang dimaksudkan ini ialah, sejarah membuktikan bahawa orang Melayu dan Bumiputra Sabah dan Sarawak merupakan penduduk asal negara ini. Bererti, negara ini pada suatu masa dahulu adalah milik mutlak mereka. Justeru, walaupun setelah negara Malaysia yang merdeka telah menerima orang-orang Cina dan India sebagai rakyat yang sah, tetapi hakikat sejarah hubungan orang Melayu dan kaum-kaum Bumiputra dengan negara ini tetap kekal abadi. Dalam hal ini Tun Salleh Abbas (21-22) menyebut,

Dalam perjanjian-perjanjian awal di antara Raja-Raja Melayu dengan Kerajaan british, peruntukan untuk mengutamakan penduduk berbangsa Meleyu tidak diperlukan, kerana negara ini adalah sebuah negara Melayu dan tiada siapa pun pada masa itu menyoal akan hak dan kedudukan istimewa yang dinikmati oleh orang Melayu. Akan tetapi akibat beberapa perjanjian dengan Kerajaan British iaitu Raja-Raja Melayu dikehendaki menurut nasihat British dalam semua hal-ehwal kecuali adat istiadat Melayu dan agama Islam, hak dan kedudukan istimewa orang Melayu sedikit demi sedikit tanpa disedari telah berkurangan. Pembukaan lombong-lombong bijih dan ladang getah serta dasar ‘pintu terbuka’ imigresen pada awal abad ini menyebabkan orang-orang Melayu terdampar di kampung-kampung mereka. Dari segi ekonomi dan pendidikan, mereka tidak dapat bersaing dengan kaum imigran yang masuk ke negeri ini untuk bekerja di lombong-lombong dan ladang getah.

Justeru itu, yang nyata ialah proses penjajahan negara ini telah dengan berkesan merubah bukan sahaja struktur demografi penduduk, tetapi lebih jauh daripada itu ialah struktur sosio-politik dan ekonomi juga berubah secara radikal. Orang Melayu akhirnya mendapati bahawa mereka terkepung oleh sejumlah kaum imigran yang ramai dan juga menguasai kedudukan sosio-ekonomi yang jauh lebih baik daripada

74

mereka. Di pihak British pula, mereka merasakan bahawa mereka bertanggungjawab ke atas kedudukan kaum-kaum imigran yang telah banyak membantu mereka dari sudut membangunkan ekonomi Malaya demi kepentingan agenda penjajahan. Oleh sebab itulah dalam era selepas perang dunia kedua, British berasa mereka wajar membalas sumbangan kaum imigran tersebut dengan merubah struktur sosio-politik negara iaitu dengan memberi peluang seluas-luasnya kepada kaum-kaum imigran yang ingin menetap di Malaya untuk menjadi rakyat yang sah setaraf dengan kedudukan orang-orang Melayu. Perkara inilah yang menjadi asas kepada projek Malayan Union yang telah mendapat tentangan sengit orang Melayu. Kegagalan Malayan Union telah menyebabkan British memperkenalkan rancangan Persekutuan Tanah Melayu 1948 yang mengiktiraf kedudukan sejarah orang-orang Melayu dan hubungan mereka dengan negara ini. Orang-orang bukan Melayu masih boleh menjadi rakyat negara ini menurut perlembagaan 1948 itu, tetapi syarat-syaratnya adalah lebih ketat, sungguhpun prinsip Jus Soli masih digunakan sebagai asas pemberian kewarganegaraan. Perdebatan atas isu yang sama juga tercetus semasa kandungan Perlembagaan 1957 dirangka, dan perkara ini telah kita bincangkan sebelum ini. Semangat asal yang terkandung di dalam peruntukan mengenai hak istimewa orang Melayu adalah demi memastikan bahawa orang Melayu yang jauh ketinggalan dalam ekonomi moden Malaya dan sektor pendidikan berupaya untuk bersaing secara sihat dengan orang-orang bukan Melayu yang lebih maju secara adil. Sebab itulah mereka perlu diberikan keistimewaan tertentu. Justeru di bawah Perkara 153 (2), bentuk keistimewaan yang boleh diberi kepada orang Melayu dihuraikan dengan agak lebih terperinci. Huraian tersebut menggariskan,

Walau apa pun yang terkandung dalam Perlembagaan ini, tetapi tertakluk kepada peruntukan Perkara 40 dan perutukan Perkara ini, Yang di Pertuan Agong hendaklah menjalankan tugas-tugasnya di bawah Perlembagaan ini dan di bawah undang-undang Persekutuan mengikut apa cara sebagaimana yang perlu untuk memelihara kedudukan istimewa orang Melayu dan bumiputra mana-mana Negeri–negeri Sabah dan Sarawak dan juga menentukan perezapan bagi orang Melayu dan Bumiputra mana-mana Negeri-negeri Sabah dan Sarawak suatu kadar yang difikirkan patut oleh Yang di Pertuan Agong mengenai jawatan dalam perkhidmatan awam (lain daripada perkhidmatan awam sesuatu negeri) dan mengenai biasiswa, bantuan dan lain-lain keistimewaan pelajaran atau latihan yang seumpamanya atau lain-lain kemudahan khas yang diberi atau

75

diadakan oleh Kerajaan Persekutuan dan suatu kadar yang difikirkan patut oleh yang di Pertuan Agong mengenai permit atau lesen bagi menjalankan apa-apa tred atau perniagaan, dan perezapan permit dan lesen itu adalah tertakluk kepada peruntukan undang-undang itu dan Perkara ini.

Dapatlah diringkaskan di sini bahawa perezapan yang diusulkan untuk diberi kepada orang-orang Melayu dan bumiputra Sabah serta Sarawak adalah meliputi perkara seperti jawatan dalam perkhidmatan awam Persekutuan, biasiswa, bantuan dan lain-lain keistimewaan pelajaran dan latihan, dan juga pemberian permit dan lesen untuk menjalankan apa-apa tred dan perniagaan. Persoalan tentang sebanyak mana yang harus dkhaskan kepada orang Melayu dan bumiputra, Perlembagaan menyebut bahawa jumlahnya ialah ‘suatu kadar yang difikirkan patut oleh Yang di Pertuan Agong’. Walaupun jumlah ini tidak dijelaskan, tetapi amalan pengambilan kakitangan perkhidmatan awam yang dilakukan di Malaysia adalah mengikut nisbah 1:4. Setiap seorang bukan Melayu yang diambil ke dalam Perkhidmatan Awam Persekutuan, maka empat tempat lagi dikhaskan kepada orang Melayu dan Bumiputra. Dalam aspek penyertaan dalam bidang ekonomi pula, selepas Dasar Ekonomi Baru diperkenalkan pada tahun 1970, kerajaan menetapkan sasaran sekurang-kurangnya 30 peratus penyertaan Bumiputra diperhatikan. Jumlah ini ditetapkan oleh kerajaan yang memerintah atas nama Yang di Pertuan Agong, kerana kuasa eksekutif kerajaan adalah terletak kepada kabinet. Sementara itu di bawah Perkara 153 (8A), Perlembagan menambah bahawa Yang di Pertuan Agong boleh mengarahkan pihak berkuasa Universiti, Maktab atau yayasan pelajaran yang memberi pelajaran pasca Sijil Pelajaran Malaysia menetapkan sejumlah perezapan tempat untuk orang Melayu dan bumiputra Sabah serta Sarawak. Perezapan ini pada masa sekarang lebih dikenali sebagai kuota kemasukan ke Institusi Pendidikan Tinggi Awam. Amalan yang biasa berlaku ialah 55 peratus tempat untuk Melayu dan Bumiputra dan 45 peratus bukan Melayu. Walaupun Perlembagaan memberi peruntukan berkenaan hak-hak istimewa orang Melayu, Perkara 153 juga menetapkan bahawa hak-hak sah kaum-kaum lain juga dijamin dan berada dibawah peliharaan yang di Pertuan Agong. Maksudnya ialah dalam melaksanakan peruntukan-peruntukan di bawah perkara hak-hak istimewa orang Melayu, hak-hak sah kaum-kaum lain juga tidak boleh diketepikan atau dirampas. Peruntukan ini terkandung dengan jelas di bawah Perkara 153 ( 9), ‘Tiada apa-apa jua dalam Perkara ini boleh memberi kuasa kepada Parlimen

76

menyekat perniagaan atau tred semata-mata bagi maksud perezapan untuk orang Melayu dan bumiputra mana-mana Negeri-negeri Sabah dan Sarawak’. Peruntukan ini dengan jelas menghalang apa-apa juga bentuk diskriminasi ke atas orang-orang bukan Melayu. Perkara bagi mengelak berlakunya diskriminasi yang tidak adil kepada orang-orang bukan Melayu adalah penting bukan sahaja dari sudut keadilan sosial tetapi juga dari segi hubungan antara kaum dan kestabilan politik. Misalnya Perkara 89 (2)(a) mengenai tanah rezab Melayu menyebut bahawa, ‘ jika mana-mana tanah di sesuatu Negeri adalah disiytiharkan sebagai tanah rezab orang Melayu di bawah Fasal ini, maka sesuatu keluasan tanah yang sama dengan luas tanah itu dalam Negeri itu, yang belum dimajukan atau dicucuk tanam hendaklah diadakan untuk diberi kepada umum’. Manakala Perkara 89 (2)(b) pula menggariskan, ‘jumlah luasnya tanah di sesuatu Negeri yang pada masa itu diisytiharkan sebagai tanah rezab orang Melayu di bawah Fasal ini tidak boleh pada bila-bila masa lebih daripada jumlah luasnya tanah di Negeri itu yang telah diadakan untuk diberi milik kepada umum menurut perenggan (a)’. Kedua-dua aspek ini dengan jelas dan nyata menetapkan bahawa walaupun kerajaan negeri, yang berkuasa dalam soal hal-ehwal tanah, boleh menentukan mana-mana bahagian tanah sebagai tanah rezab Melayu, tetapi jumlah yang sama harus diwujudkan untuk tanah yang boleh dimiliki oleh umum. Selain itu jumlah keluasan tanah rezab Melayu juga tidak boleh melebihi jumlah tanah yang boleh dimiliki oleh umum. Peruntukan dengan itu tidak menafikan peluang dan hak orang-orang bukan Melayu untuk memiliki tanah jika mereka berkeinginan dan berkeupayaan. Tegasnya, isu-isu yang berhubung dengan hak istimewa orang Melayu seperti yang telah kita bincangkan di atas adalah memperlihatkan semangat kompromi politik antara Melayu dan bukan Melayu. Peruntukan-peruntukan yang dibuat walaupun pada pandangan kasarnya seolah-oleh menguntungkan sesuatu pihak, tetapi pada hakikatnya ia sentiasa diimbangkan dengan peruntukan-peruntukan yang dibuat untuk melindungi pihak-pihak lain yang mungkin terjejas atau kerugian. Matlamatnya adalah supaya akhirnya tiada mana-mana pihak yang berasa haknya terabai atau pihaknya terpaksa berkorban demi kepentingan orang lain. Walaupun peruntukan mengenai hak-hak istimewa orang Melayu adalah sesuatu yang wujud hasil daripada kompromi pemimpin-pemimpin pelbagai kelompok etnik semasa Perlembagan negara sedang digubal, namun ia tidak sunyi daripada perdebatan politik yang berlarutan.

77

Tidaklah keterlaluan jika disebutkan di sini bahawa selepas Perlembagaan negara digubal dan kemerdekaan dicapai, isu ini mula dibangkitkan oleh ahli-ahli politik tertentu yang ingin menjadi juara kepada sesuatu pihak. Atas dasar untuk memberi kesaksamaan kepada semua warganegara Malaysia, pada tahun 1960-an iaitu selepas Malaysia dibentuk, ada pihak yang mengemukakan slogan Malaysian Malaysia. Konsep Malaysian Malaysia yang dibawa oleh Lee Kuan Yew daripada parti PAP itu adalah untuk memberi hak yang sama rata kepada semua rakyat Malaysia tanpa mengira kaum. Sekiranya konsep ini dilaksanakan, maka peruntukan 153 akan menjadi tidak relevan lagi. Selepas Singapura tersingkir dari Malaysia, terdapat pihak lain pula yang cuba menjuarai konsep ini. Yang nyata, pihak-pihak yang memperjuangkan keadilan dan kesaksamaan bagi semua rakyat Malaysia itu gagal sama sekali menghargai latar sejarah dan politik negara ini. Mereka juga gagal menghargai insiden-insiden dan rasional di sebalik pemaktuban Perkara 153 dalam Perlembagaan Malaysia dan kaitannya dengan isu kewarganegaraan dan kompromi merdeka. Ringkasnya dapatlah disebutkan bahawa setelah mereka memperolehi suatu keistimewaan hasil daripada persetujuan orang lain, maka mereka melihat perkara yang orang lain miliki harus dihapuskan, semata-mata kerana mereka tidak memilikinya. Walaupun konsep persaingan yang adil adalah sesuatu yang sihat, tetapi prinsip persaingan yang adil haruslah berasaskan kepada prinsip bahawa kedua-dua pihak memiliki keupayaan, pengalaman dan kebolehan yang sama untuk bersaing di atas sebuah gelanggang yang benar-benar seimbang. Sebuah kereta Kancil 850 cc yang dipandu oleh seorang pemandu yang baru sahaja mendapat lesen memandu tidak wajar diminta untuk bersaing dengan Michael Schumacher, yang memandu kereta Ferrari Formula Satu, yang sudah diiktiraf dunia sebagai juara dunia beberapa kali. Sekiranya persaingan ini mahu juga diteruskan, maka pemandu Kancil tersebut harus diberikan beberapa keistimewaan seperti memulakan perlumbaan lebih awal sebelum Schumacher dan Ferrarinya dilepaskan. Perkara yang sering menimbulkan polemik dalam hal yang berkait dengan hak istimewa orang Melayu ialah aspek jangka masa pelaksanaan dasar memberi keistimewaan itu. Suruhanjaya Perlembagaan telah mencadangkan supaya tempoh 15 tahun diberikan untuk mengkaji semula dasar tersebut, tetapi Perlembagaan Malaysia tidak menetapkan had masa tersebut. Perkara inilah yang sering mendapat celaan dan kritikan daripada setengah-setengah kalangan bukan Melayu bahawa ia kelihatan tidak adil, seolah-olah faedah itu diberikan secara kekal kepada orang Melayu.

78

Namun satu hakikat yang berlaku ialah peruntukan Perkara 153 sebenarnya terlalu sempit bidangnya dan tidak banyak membantu menyediakan orang Melayu untuk berkecimpung dalam bidang pekerjaan yang bertaraf tinggi dalam ekonomi. Contohnya dari sudut menambah bilangan usahawan Melayu berbanding bilangan usahawan bukan Melayu yang wujud. Kekurangan peruntukan ini semakin nyata selepas peristiwa rusuhan pada tahun 1969 sehingga menyebabkan kerajaan melaksanakan DEB untuk memperbaiki segera ketidakseimbangan ekonomi orang Melayu berbanding orang bukan Melayu dengan menggunakan peruntukan Perkara 153. Seperti juga dengan isu kewarganegaraan, Perlembagaan Malaysia menerusi Perkara 10 (4) telah memberi kuasa kepada Parlimen untuk membuat undang-undang yang perlu bagi mengelakkan hak kebebasan bersuara yang diberi tidak menyebabkan isu hak istimewa dipersoalkan oleh mana-mana pihak, walau di dalam Parlimen sekalipun. Perkara inilah yang terkandung di dalam Akta Hasutan 1948. Selain itu di bawah peruntukan Perkara 159 (5) mengenai pindaan Perlembagaan, undang-undang tertinggi negara ini telah menetapkan bahawa Perkara 153 beserta dengan Peruntukan Bahagian 3 mengenai kewarganegaraan, juga Perkara 10 (4), Perkara 38, 63 (4), 70, 71 (1), 72 (4), 152 dan Perkara 159 (5) itu sendiri tidak boleh dipinda oleh Parlimen tanpa terlebih dahulu mendapat persetujuan Majlis Raja-raja. Jelaslah bahawa dengan adanya sekatan-sekatan yang dikenakan itu, para penggubal Perlembagaan Malaysia amat menyedari betapa pentingnya perkara-perkara ini dalam konteks hubungan antara etnik dan kestabilan politik di negara ini. Oleh itu satu peraturan yang sangat jelas dan ketat telah dikenakan bagi memelihara kedudukan perkara-perkara tersebut yang sememangnya merupakan satu dimensi politik yang sangat sensitif di negara ini. Disebabkan semua perkara ini saling berkait rapat antara satu sama lain, maka sebarang tindakan menyentuh mana-mana bahagian atau perkara yang dilindungi oleh Perlembagaan dan Akta Hasutan 1948 oleh mana-mana pihak akan hanya mengakibatkan pihak lain mengaitkan atau mempersoalkan hubungan perkara itu dengan perkara yang lain. 4.5 RUMUSAN Perbincangan-perbincangan di dalam Pelajaran ini telah memperlihatkan perkaitan-perkaitan penting antara isu kewarganegaraan dan hak-hak istimewa orang Melayu. Pelajaran-pelajaran selanjutnya akan membincangkan beberapa peruntukan lain yang dikategorikan sebagai dimensi politik Perlembagaan Malaysia. Dalam pelajaran ini kita telah melihat betapa pentingnya untuk memahami aspek latar belakang sejarah

79

politik negara ini dan begitu juga dengan perdebatan-perdebatan politik yang muncul semasa proses penggubalan Perlembagaan berlangsung. Kedua-dua perkara ini sangat penting diteliti dalam usaha kita memahami dengan lebih jitu maksud dan rasional di sebalik peruntukan-peruntukan yang erkandung dalam perkara-perkara yang menyentuh tentang isu kewarganegaraan dan hak-hak istimewa orang Melayu.


1. Peruntukan-peruntukan Perlembagaan mengenai isu kewarganegaraan dan hak istimewa orang Melayu diwujudkan sebagai manifestasi kepada kontrak sosial yang termeterai antara pemimpin-pemimpin Melayu dan bukan Melayu dalam Perikatan sejurus sebelum negara mencapai kemerdekaan. Beri huraian anda.

2. Peruntukan mengenai kewarganegaraan di dalam Perlembagaan

Malaysia sangat liberal. Bincangkan. 3. Perkara 153 mengenai hak istimewa orang Melayu adalah suatu

peruntukan yang tidak mengakibatkan taraf, kedudukan dan hak rakyat bukan Melayu didiskriminasikan secara tidak adil. Huraikan.



SDT 4.1

1. Perkaitan penting antara isu kewarganegaraan dengan hak istimewa

orang Melayu yang harus diberikan perhatian adalah dalam konteks kompromi merdeka antara pemimpin-pemimpin tiga kaum utama di dalam Perikatan.

a. Kesediaan orang Melayu untuk menerima orang bukan

Melayu sebagai rakyat dibalas dengan kesediaan yang bukan

80

Melayu mengiktiraf kedudukan sejarah dan ketertinggalan orang Melayu dalam pendidikan dan ekonomi.

b. Dasar kewarganegaraan adalah begitu liberal sehingga hampir semua orang bukan Melayu yang lahir di Tanah Melayu selepas merdeka adalah menjadi rakyat negara ini secara otomatik.

c. Orang Melayu berasa terancam jika kedudukan mereka tiada jaminan perlindungan dari negara setelah orang bukan Melayu mendapat hak kewarganegaraaan. Justeru itu peruntukan hak istimewa orang Melayu diwujudkan bagi mengatasi kebimbangan-kebimbangan tersebut.

SDT 4.2

1. Peruntukan Perkara 153 berhubung hak-hak istimewa orang

Melayu bukan sahaja menjamin kedudukan orang Melayu, tetapi peruntukan yang sama juga memberi kuasa kepada kerajaan untuk melindungi hak sah kaum-kaum lain. Hak-hak sah ini meliputi hak kewarganegaraan mereka serta hak-hak dalam ekonomi yang sedia dimilik mereka. Peruntukan 153 tidak pernah membenarkan sama sekali tindakan memberi keistimewaan kepada orang Melayu dengan merampas hak sah kaum-kaum lain. Dengan itu adalah jelas bahawa orang bukan Melayu tidak didiskriminasikan. Hanya dengan wujudnya peruntukan 153 dalam Perlembagaan tidak bererti bahawa kedudukan rakayat di negara ini telah dibezakan antara Melayu dan bukan Melayu. Pemberian kerakyatan kepada orang bukan Melayu secara liberal telah mengakibatkan mereka menikmati hak-hak politik yang besar serta lain-lain faedah sebagai rakyat negara ini dengan secara serta merta. Namun, peruntukan Perkara 153 tidak menjadikan kedudukan orang Melayu yang tertinggal dari sudut sosio-ekonomi meningkat dengan kadar yang sama. Malahan sehingga kini dan jika dibandingkan, walaupun peruntukan Perkara 153 telah dilaksanakan secara yang agak meluas khususnya selepasa tahun 1970, kedudukan ekonomi Melayu masih jauh tertinggal berbanding dengan bukan Melayu. Dengan kedudukan mereka sebagai rakyat yang sah seperti yang dijamin oleh Perlembagaan, orang-orang bukan Melayu bebas berusaha meningkatkan kedudukan mereka dalam apa bidang sekali pun tanpa sebarang halangan.

81

BAB 5

DIMENSI POLITIK II PERLEMBAGAAN MALAYSIA

OBJEKTIF BAB

Selepas mengikuti bab ini, anda seharusnya boleh: 1. Memahami sejarah perkembangan pemakaian undang-undang

Islam di Malaysia. 2. Mendefinisikan makna Islam mengikut Perlembagaan Malaysia. 3. Menjelaskan perbezaan bidang kuasa Mahkamah Syariah dan

mahkamah Sivil. 4. Mengetahui keterbatasan pelaksanaan undang-undang Syariah di

Malaysia. 5. Memahami kedudukan Yang di Pertuan Agong dan Raja-Raja

Melayu mengikut Perlembagaan. 6. Mengetahui kuasa Yang di Pertuan Agong dan kuasa Raja-Raja

Melayu. 7. Merumuskan tentang batasan-batasan kuasa YDPA dan Raja-

Raja Melayu. 8. Membezakan kekebalan Raja-Raja Melayu sebelum dan selepas

pindaan Perlembagaan.

5.1 PENDAHULUAN – SEJARAH PEMAKAIAN UNDANG-

UNDANG ISLAM DI TANAH MELAYU Agama Islam telah bertapak di Malaysia semenjak zaman Kesultanan Melayu Melaka lagi. Kedatangan Islam bukan hanya mengubah corak pemikiran penganutnya di Tanah Melayu pada ketika itu, malah telah mengubah pelbagai aspek seperti aspek politik, pemerintahan, undang-undang, ekonomi, sosial dan sebagainya. Di dalam aspek undang-undang sebagai contohnya, kedatangan Islam telah mengubah undang-undang yang dahulunya banyak dipengaruhi oleh hukum adat dan undang-undang Hindu. Maka selepas kedatangan Islam, wujudlah bentuk undang-undang seperti Hukum Kanun Melaka yang dipengaruhi oleh syariah Islam di Melaka. Kenyataan ini disokong oleh ramai sarjana sejarah sebagai contohnya, Sandhu dan Wheatley (1983:192) mengatakan,

82

“The Undang-Undang Melaka provides penalties both under Islamic law as well as under the local customary law [adat] for every offence. Eighteen of the sections in the Undang-Undang Melaka provides penalties under Islamic Law … The Undang-Undang Melaka shows a stronger influence od Islamic Law.”

Selepas itu, penetapan agama Islam sebagai agama rasmi negeri dan pelaksanaan undang-undang Islam di dalam semua aspek kehidupan telah berterusan walaupun selepas kejatuhan kerajaan Melayu\Melaka. Ini dapat dibuktikan sebagai contohnya, wujudnya Perlembagaan Negeri Johor (1895) yang meletakkan Islam sebagai agama rasmi negeri, Negeri Terengganu (1891) dengan “Itqanul-Muluk bi Ta’dil as-Suluk” yang meletakkan Islam sebagai asas pentadbiran negeri dan di dalam pentadbiran kehakiman di negeri itu, perlembagaan negeri Pahang dan perlembagaan negeri Kedah (Ahmad Ibrahim, 1997: 1). 5.1.1 Undang-Undang Islam Selepas Kedatangan Inggeris Namun begitu, selepas Inggeris telah berjaya menguasai Tanah Melayu, undang-undang Islam telah diketepikan dan hanya diguna pakai di dalam urusan terterntu sahaja seperti nikah, perceraian, wasiat, pusaka atau yang menyentuh tentang hal-hal peribadi pengtanutnya sahaja. Walaupun begitu, undang-undang Islam masih lagi diterima sebagai undang-undang bagi orang islam di Tanah Melayu. Ini dapat dibuktikan daripada kes Ramah lwn. Laton (1927, 6 FMSLR 126) di mana Hakim Thorne, seorang hakim di Mahkamah Rayuan pada ketika itu telah mengatakan bahawa undang-undang Islam bukanlah undang-undang yang asing di Tanah Melayu tetapi adalah undang-undang yang diguna pakai di Tanah Melayu, dan mahkamah mestilah memberi pengiktirafan dan memantapkan kegunaan undang-undang tersebut (Salleh Buang, 1996). Bermula daripada itu, sistem undang-undang Inggeris ataupun Common Law telah digunakan secara meluas di Tanah Melayu. Fungsi undang-undang Inggeris diperkuatkan lagi dengan mewujudkan mahkamah-mahkamahnya seperti mahkamah majistret, mahkamah seksyen dan mahkamah Tinggi yang mengguna pakai Common Law sebagai asas perletakan hokum (Ahmad Ibrahim, 1997: 2). 5.1.2 Sebelum dan Selepas Kemerdekaan Sebaik sahaja kata sepakat dicapai untuk memberi kemerdekaan kepada Tanah Melayu atau Malaya pada ketika itu, satu suruhanjaya yang bergelar Suruhanjaya Reid telah ditubuhkan pada tahun 1956. Suruhanjaya ini bertujuan untuk membincangkan perletakan perkara-perkara tertentu di dalam draf Perlembagaan bagi Tanah Melayu selepas

83

kemerdekaan nanti. Antara perkara yang menjadi tajuk perbincangan ialah tentang kedudukan Islam di dalam Perlembagaan terutamanya berhubung dengan persoalan adakah perlu untuk meletakkan Islam sebagai agama rasmi Tanah Melayu seperti yang terkandung di dalam undang-undang tubuh atau perlembagaan sebahagian besar negeri-negeri Melayu sebelum ini. Semasa di peingkat awal, Suruhanjaya Reid telah mencadangkan supaya Islam tidak diletakkan sebagai agama rasmi Tanah Melayu kerana memandangkan negara yang hendak dimerdekakan adalah negara yang akan mengamalkan sistem sekular. Walau bagaimanapun, selepas memorandum yang dikeluarkan oleh Perikatan supaya meletakan Islam sebagai agama rasmi negara, ia kembali dibincangkan di dalam suruhanjaya tersebut. Tambahan pula, salah seorang anggota Suruhanjaya tersebut iaitu Yang Arif, Hakim Abdul Hamid dari Pakistan juga mencadangkan supaya diletakkan Islam sebagai agama rasmi negara kerana hujahnya yang melihat ia adalah satu keperluan kepada negara, maka ia diluluskan oleh suruhanjaya. Maka selepas itu, termaktublah di dalam Perlembagaan Persekutuan, Perkara 3(1) yang berbunyi “Agama Islam ialah agama bagi Persekutuan, tetapi agama-agama lain boleh diamalkan dengan aman dan damai di mana-mana bahagian Persekutuan” (Ahmad Ibrahim, 19 ..). 5.2 DEFINISI ISLAM SEBAGAI AGAMA RASMI

PERSEKUTUAN DAN KESANNYA KE ATAS SISTEM PERUNDANGAN

Ramai sarjana undang-undang berpendapat, Perkara 3(1) adalah satu peruntukan yang paling penting tentang status kedudukan Islam sebagai agama rasmi negara Malaysia. Namun begitu, secara realitinya, peruntukan Perkara 3(1) telah banyak menimbulkan polemik tentang kedudukan Islam sebagai agama rasmi negara. Antara persoalan-persoalan yang wujud ialah, pertamanya, adakah perletakan ‘agama Islam sebagai agama rasmi negara’ secara rasminnya menjadikan Malaysia sebagai sebuah negara Islam. Dalam kes Che Omar bin Soh lwn Pendakwa Raya [(1988) 2 MLCC], Mahkamah Agung telah membahaskan tentang makna Islam di dalam perkara 3(1). Ketua Hakim Negara pada masa itu, Yang Arif Salleh Abbas dalam keputusannya telah mengatakan bahawa tidak syak lagi Islam adalah ad-Din, satu cara hidup yang lengkap tetapi dalam konteks Perlembagaan Malaysia, istilah Islam atau agama Islam yang dimaksudkan adalah merujuk kepada tindakan-tindakan yang berkaitan dengan ritual dan upacara iaitu dengan merujuk kepada persetujuan dan pemahaman jawatankuasa yang menggubal Perlembagaan Malaysia pada masa dahulu (Hamid Jusoh: 1992).1 Ini bersesuaian dengan apa yang telah dinyatakan oleh bekas Ketua Hakim Negara, Tun Muhammad

84

Suffian Hashim iaitu tujuan dimasukkan Islam sebagai ugama rasmi Persekutuan adalah untuk tujuan rasmi sahaja seperti membolehkan membaca doa di upacara-upacara rasmi. Prof. L.A Sheridan dan Harry E. Groves juga berpendapat sedemikian dengan mengatakan peruntukan Perkara 3(1) tidak mempunyai apa-apa aplikasi undang-undang di dalamnya. (Mahmod Zuhdi, 1988) Di kalangan sarjana undang-undang Islam pula, ada yang mengatakan penafsiran Peruntukan 3(1) sepatutnya tidak terikat dengan penafsiran penjajah yang melihat pergentian agama di dalam kaca mata sekular yang sempit dengan membataskan pengamalan islam sebagai agarma rasmi dengan penempelan-penempelan kecil pelaksanaan Islam seperti pembacaan doa di majlis-majlis rasmi sahaja, tetapi seharusnya lebih luas daripada itu. Tan Sri Ahmad Ibrahim sebagai contohnya mengatakan bahawa Peruntukan 3(1) membawa maksud bahawa “Islam Ad-Din” iaitu satu cara hidup yang merangkumi semua bidang kehidupan manusia sama ada peribadi atau umum, perundang, politik, ekonomi, sosial, kebudayaan, moral dan keadilan (Ahmad Ibrahim, 1997: 19). Justeru itu, jika penafsiran Islam di dalam Perkara 3(1) membawa maksud sebagai satu cara hidup, maka ia sebenarnya akan mempengaruhi peruntukan Perkara 11 dalam Perlembagaan Malaysia pula. Perkara 11 memperuntukan bahawa “Tiap-tiap orang adalah berhak menganitu dan mengamalkan ugamanya dan tertakluk kepada fasal (4) mengembangkan agamanya.” Menurut Prof. Ahmad Ibrahim, seharusnya Perkara 11 ini memberi satu kedudukan kepada orang Islam untuk bebas mengamalkan agamanya dalam semua aspek yang terkandung di dalam agamanya. Tidak seperti agama-agama lain, aspek-aspek yang terkandung di dalam adalah luas dan terperinci seperi yang telah disebutkan di atas tadi. Sememangnya sekiranya penafsiran ini dibuat, maka bermakna orang-orang Islam berhak untuk mengamalkan undang-undang Islam dan mesti diadili mengikut syariah Islam di Malaysia ini kerana ia adalah sebahagian daripada agama Islam. Walau bagaimanapun, setakat ini tidak ada lagi pentafisran yang dibuat oleh mahkamah yang berbetulan dengan apa yang disarankan oleh Prof. Ahmad Ibrahim. 5.3 PERLEMBAGAAN DAN PERUNTUKAN UNDANG-

UNDANG ISLAM Seperti yang telah diketahui umum, undang-undang di Malaysia, secara umumya, undang-undang yang berasaskan kepada ‘Common Law’ Inggeris telah dijadikan undang-undang yang utama dan mahkamah sivil menjadi mahkamah yang penting di dalam mendengar kes-kes yang menggunakan undang-undang tersebut. Walaupun begitu, penggunaan

85

undang-undang selain darinya seperti undang-undang Islam masih lagi dibenarkan tetapi mestilah di dalam lingkungan yang telah ditetapkan oleh Perlembagaan Persekutuan. Di dalam Jadual 9 Senarai kedua menyatakan tentang pembahagian hak-hak Persekutuan dan hak-hak negeri di dalam mengubal atau melaksanakan undang-undang syarak (Islam). Jadual 9, Senarai 2 berbunyi:

“Kecuali di wilayah-wilayah Persekutuan, hukum syarak dan undang-undang diri dan keluarga bagi orang yang menganut agama Islam, termasuk hukum syarak berhubung dengan mewarisi harta berwasiat dan tak berwasiat, pertunangan, perkahwinan, perceraian maskahwin, nafkah, pengambilan anak angkat, taraf anak, penjagaan anak, pemberian, pembahagian harta dan amanah bukan khairat, wakaf dan ta’arif dan peraturan amanah dan khairat agama, pelantikan pemegang amanah dan perbadanan bagi orang mengenai pemberian agama Islam dan khairat yayasan, amanah, khairat dan yayasan khairat yang dijalankan kesemuanya sekali dalam negeri; ‘adat istiadat Melayu; zakat, fitrah dan Baitulmal atau hasil agama yang seumpamanya; masjid dan mana-mana tempat sembahyang awam untuk orang Islam; mengadakan dan menghukum kesalahan yang dilakukan oleh orang yang menganut agama Islam terhadap rukun Islam, kecuali mengenai perkara yang termasuk di dalam senarai Persekutuan, penubuhan, organisasi dan prosedur Mahkamah-mahkamah Syariah, yang akan mempunyai bidang kuasa hanya ke atas orang yang menganut agama Islam dan hanya mengenai mana-mana perkara yang termasuk dalam perenggan ini, tetapi tidak mempunyai bidang kuasa mengenai kesalahan kecuali setakat yang diberi oleh undang-undang Persekutuan; mengawal pengembangan iktikad dan kepercayaan antara orang yang menganut agama Islam; menentukan perkara hukum Syarak dan iktikad dan adat istiadat Melayu.”

5.3.1 Mahkamah Syariah dan Pelaksanaan Undang-Undang

Islam di Malaysia Penggunaan sesuatu sistem perundangan tidak akan lengkap sekiranya tidak mempunyai badan yang akan memutuskan hukuman. Ini kerana mahkamah memainkan peranan penting di dalam mendefinisikan undang-undang yang digunakannnya. Dalam konteks Undang-Undang Islam yang diamalkan di Malaysia, mahkamah Syariah ialah tempat yang akan menafsir dan memutuskan kes-kes yang menggunakan undang-undang Islam.

86

5.3.2 Bidang Kuasa Mahkamah Syariah dan Mahkamah Sivil Secara Umum

Sebelum bidang kuasa kedua-dua mahkamah ini dalam pembahagian harta pusaka orang Islam dibincangkan secara khusus, bidang kuasa kedua-duanya secara umum perlulah difahami terlebih dahulu. Mengikut Perlembagaan Persekutuan, mahkamah Syariah terletak secara langsung di bawah kuasa negeri. Oleh itu penubuhan, pentadbiran dan prosedur mahkamah Syariah di Malaysia diperuntukkan oleh enakmen negeri-negeri dan bukannya oleh akta-akta persekutuan atau peruntukan Perlembagaan Persekutuan. Tetapi takat bidang kuasa mahkamah Syariah diperuntukkan Perlembagaan Persekutuan di dalam Senarai Negeri, Jadual Kesembilan. Mengikut Senarai ini, negeri mempunyai kuasa di dalam perkara:

“Kecuali di wilayah-wilayah Persekutuan, hukum syarak dan undang-undang diri dan keluarga bagi orang yang menganut agama Islam, termasuk hukum syarak berhubung dengan mewarisi harta berwasiat dan tak berwasiat, pertunangan, perkahwinan, perceraian maskahwin, nafkah, pengambilan anak angkat, taraf anak, penjagaan anak, pemberian, pembahagian harta dan amanah bukan khairat, wakaf dan ta’arif dan peraturan amanah dan khairat agama, pelantikan pemegang amanah dan perbadanan bagi orang mengenai pemberian agama Islam dan khairat yayasan, amanah, khairat dan yayasan khairat yang dijalankan kesemuanya sekali dalam negeri; ‘adat istiadat Melayu; zakat, fitrah dan Baitulmal atau hasil agama yang seumpamanya; masjid dan mana-mana tempat sembahyang awam untuk orang Islam; mengadakan dan menghukum kesalahan yang dilakukan oleh orang yang menganut agama Islam terhadap rukun Islam, kecuali mengenai perkara yang termasuk di dalam senarai Persekutuan, penubuhan, organisasi dan prosedur Mahkamah-mahkamah Syariah, yang akan mempunyai bidang kuasa hanya ke atas orang yang menganut agama Islam dan hanya mengenai mana-mana perkara yang termasuk dalam perenggan ini, tetapi tidak mempunyai bidang kuasa mengenai kesalahan kecuali setakat yang diberi oleh undang-undang Persekutuan; mengawal pengembangan iktikad dan kepercayaan antara orang yang menganut agama Islam; menentukan perkara hukum Syarak dan iktikad dan adat istiadat Melayu.”

87

Jadi adalah menjadi tanggungjawab badan perundangan negeri untuk menggubal undang-undang memberikan bidang kuasa kepada mahkamah Syariah di dalam perkara-perkara yang disebut di dalam Senarai Negeri. Sebagai contoh di negeri Terengganu, bidang kuasa mahkamah Syariah diperuntukkan oleh Enakmen Pentadbiran Hal Ehwal Agama Islam 1986. Manakala mahkamah Sivil pula terletak di bawah kuasa Persekutuan. Bidang kuasa mahkamah ini diperuntukkan oleh Perlembagaan Persekutuan di dalam Senarai Persekutuan, Jadual Kesembilan. Penubuhan dan pentadbiran mahkamah ini dikawal oleh dua akta: Akta Mahkamah-mahkamah Rendah 1948 dan Akta Mahkamah-mahkamah Keadilan 1964. Selain daripada itu Mahkamah-mahkamah Keadilan ini mempunyai kewajipan dari segi Perlembagaan untuk wujud satu ciri yang tidak terdapat pada mahkamah Syariah. Daripada peruntukan di atas, jelaslah bidang kuasa mahkamah Syariah hanya terhad kepada perkara-perkara yang terkandung di dalam Senarai Negeri sahaja, manakala perkara-perkara lain tertakluk sepenuhnya di bawah bidang kuasa mahkamah Sivil. Sebelum pindaan ke atas Fasal 121 diluluskan oleh Parlimen pada 1988, mahkamah Sivil juga mempunyai kuasa untuk campurtangan di dalam perkara-perkara yang terletak di dalam bidang kuasa mahkamah Syariah. Ini dapat dilihat daripada beberapa kes yang berlaku sebelum pindaan tersebut. Dalam kes Ainan lwn Syed Abu Baka ((1939) MLJ 209) walaupun kedua-dua belah pihak adalah orang Islam, Mahkamah Tinggi sivil memutuskan bahawa seorang budak yang dilahirkan oleh seorang wanita empat (4) bulan selepas perkahwinannya dengan seorang lelaki Islam, adalah anak sah lelaki tersebut. Mahkamah, di dalam kes ini, telah merujuk kepada seksyen 112 Akta Keterangan 19501, yang jelas bertentangan dengan undang-undang Islam.2

Dalam kes Commissioner of Religious Affairs Terengganu & Ors lwn Tengku Mariam ([1969] 1 MLJ 110.), keesahan wakaf yang dibuat oleh Tengku Chik untuk keluarganya dan saudara-maranya bagi tujuan keagamaan telah dipersoalkan. Ianya telah dirujuk kepada mahkamah Syariah dan seorang Mufti telah mengeluarkan fatwa mengesahkan wakaf tersebut. Kes ini telah dirayu ke mahkamah Tinggi dan fatwa mufti tersebut telah diabaikan oleh mahkamah Tinggi yang sebaliknya memutuskan bahwa wakaf itu tidak sah. Dalam kes Nafsiah lwn Abdul Majid ([1969] 2 MLJ 174), plaintif menuntut di mahkamah sivil supaya defendan membayar ganti rugi kerana defendan mungkir janji untuk berkahwin dengannya. Kedua-dua

88

plaintif dan defendan telah dituduh melakukan khalwat di mahkamah Syariah dan telah dihukum. Sharma H., memutuskan Mahkamah Tinggi sivil mempunyai bidang kuasa untuk mendengar kes itu dan telah memutuskan defendan membayar RM1,200 kepada plaintif sebagai ganti rugi. Beliau berkata: “Saya mendapati tidak ada apa-apa peruntukan di dalam Enakmen Pentadbiran Undang-Undang Islam 1959, bahawa Kadi Besar mempunyai bidang kuasa eksklusif di dalam semua perkara berhubung dengan atau yang timbul dari perkahwinan orang-orang Islam.” Dalam kes Myriam lwn Mohamad Ariff ([1971] 1 MLJ 265.), Kadi telah membuat penghakiman atas persetujuan kedua-dua pihak memberi hak penjagaan seorang anak perempuan (8 tahun) dan seorang anak lelaki (3 tahun) kepada si bapa. Si ibu yang kemudiannya berkahwin dengan lelaki yang bukan muhrim kepada anak itu telah menuntut hak penjagaan anak itu di mahkamah sivil. Abdul Hamid H. (pada masa itu) memutuskan, tanpa menghiraukan penghakiman Kadi itu, si ibu boleh membuat permohonan itu dan mahkamah sivil boleh mendengar permohonan itu di bawah Akta Penjagaan Anak 1961. Beliau telah memberikan hak jagaan anak lelaki kepada si ibu dan hak penjagaan anak perempuan kepada si bapa. Beliau berkata: “Di dalam usaha saya memberi keadilan saya bercadang menggunakan budi bicara saya dan memberi perhatian utama kepada kebajikan anak-anak itu. Dengan berbuat demikian tidak semestinya mahkamah hendaklah mematuhi dengan tegasnya kaedah-kaedah yang diperuntukkan oleh agama Islam. Mahkamah (sivil) ini pada pendapat saya tidak dilucutkan kuasa budi bicaranya.” Kes-kes di atas menunjukkkan bahawa walaupun kes-kes tersebut berkait dengan perkara di bawah bidang kuasa mahkamah Syariah dan walaupun kedua-dua pihak adalah orang Islam, mahkamah sivil mempunyai bidang kuasa yang luas untuk campurtangan dan memutuskan kes-kes tersebut. Secara tidak langsung, ini menunjukkan bahawa status mahkamah Syariah adalah lebih rendah daripada mahkamah Sivil kerana keputusan mahkamah Syariah boleh dipinda oleh mahkamah Sivil. Tambahan pula, bila keputusan mahkamah Sivil bertentangan dengan keputusan mahkamah Syariah, keputusan mahkamah Sivil adalah diterima pakai. Akibat daripada campurtangan mahkamah sivil di dalam bidang kuasa mahkamah Syariah seperti dalam kes-kes di atas, Akta (Pindaaan) Perlembagaan 1988 telah diluluskan di mana satu klausa baru (1A) telah dimasukkan ke dalam Fasal 121 Perlembagaan Persekutuan. Klausa ini berbunyi: “Mahkamah-mahkamah yang dirujuk di dalam klausa (1) (iaitu mahkamah Tinggi sivil) tidak mempunyai bidangkuasa ke atas mana-mana perkara yang tertakluk di dalam bidang kuasa mahkamah Syariah.” Adalah diharapkan bahawa pindaan ini dapat mengelakkan berlakunya

89

konflik bidang kuasa di antara mahkamah sivil dan mahkamah Syariah pada masa-masa akan datang, seperti yang telah berlaku di dalam kes-kes di atas. Berikutan pindaan ini, Mahkamah Persekutuan di dalam kes Faridah bte Dato’ Talib lwn Mohd Habibullah b. Mahmood ( [1993] CLJ 264), telah memutuskan bahawa Mahkamah Tinggi sivil tidak layak untuk mendengar kes yang berkait dengan perkara-perkara yang terletak di dalam bidang kuasa mahkamah Syariah.1

Sebelum pindaan Perkara 121 Perlembagaan Persekutuan, mahkamah sivil mempunyai hak untuk mendengar kes-kes yang melibatkan hal-hal amalan seharian orang-orang Islam. Oleh yang demikian, undang-undang yang digunakan oleh mahkamah tersebut semstinyalah undang-undang yang berdasarkan kepada ‘Common law’ Inggeris. Fenomena ini menyebabkan banyak terjadinya konflik di antara hukum yang telah ditetapkan oleh Islam dan keputusan yang dikeluarkan oleh hakim mahkamah sivil. Sebagai contohnya, di dalam kes Ainan lwn. Syed Abu Bakar (MLJ Rep. 163, 1939) seorang bayi telah dilahirkan setelah tiga bulan selepas perkahwinan. Persoalan telah timbul adakah anak tersebut adalah anak yang sah kepada yang melahirkannya dan boleh dikatakan anak kepada pasangan suami isteri tersebut. Apabila kes ini dibawa ke mahkamah sivil, Hakim Aitken yang menggunakan seksyen 112 dalam Enakmen Keterangan Undang-Undang Inggeris, telah memutuskan anak tersebut, Mat Shah, adalah anak yang sah kepada ayah dan ibunya di sisi undang-undang walaupun mengikut undang-undang Islam, seorang anak yang dilahirkan sebelum genap enam bulam selepas perkahwinan dianggap sebagai anak luar nikah. Selepas kemerdekaan iaitu selepas Kemerdekaan Tanah Melayu, masih terdapat lagi kes-kes yang jelas memperlihatkan pertentangan undang-undang antara Common law dan Undang-Undang Syariah yang pernah diamalkan di neger-negeri Tanah Melayu. Tetapi kebanyakannya memperlihatkan bahawa mahkamah masih lagi melihat kedudukan undang-undang sivil lebih utama di dalam pembicaraan walaupun ia melibatkan orang-orang Islam. Namum begitu terdapat juga kes-kes yang diputuskan oleh mahkamah sivil tetapi memihak kepada penggunaan undang-undang syariah. Sebagai contohnya, daripada kes Ramah lwn Laton (1927) yang telah disebutkan sebelum ini. Selain daripada itu, terdapat juga kes-kes lain yang lain yang sedemikian seperti di dalam kes In Re Timah, Decd. The Official Administrator, FMS lwn Magari Mohihiko and 3 Ors. ([1941] 10 MLJ 51). Kes ini melibatkan seorang wanita Jepun telah memeluk agama Islam sebelum meninggal dunia dan berkahwin dengan seorang Islam. Suaminya telah meninggal dunia di Pahang lebih dahulu daripadanya. Persolan yang perlu diputuskan di dalam kes ini ialah

90

adakah waris wanita tadi iaitu ibu dang abang kepadanya yang kedua-duanya adalah bukan Islam berhak untuk mewarisi harta pusakanya. Yang Arif, Hakim Gordon-Smith telah memutuskan bahawa undang-undang Islam adalah sebahagian daripada undang-undang yang telah dikuatkuasakan di Pahang dan ia adalah undang-undang negeri berhubung orang agama Islam. Di bawah undang-undang Islam, seorang bukan Islam dikecualikan daripada dan tidak boleh diwasiatkan bagi menerima harta pusaka orang Islam. ( Salleh Buang, 1996) Walau bagaimanapun, selepas berlaku pindaan kepada Perkara 121 di dalam Perlembagaan Malaysia, mahkamah syariah telah diberi satu kuasa yang menyamai dengan kuasa mahkamah sivil. Perkara 121 fasal (1) menyatakan bahawa terdapat dua Mahkamah Tinggi yang mempunyai bidang kuasa yang selaras dan setaraf. Fasal (1A) telah ditambah kepada Perkar 121 dengan memperuntukan, “Mahkamah-mahkamah yang disebutkan dalam fasal (1) tidaklah boleh mempunyai bidang kuasa berkenaan dengan apa-apa perkara dalam bidang kuasa Mahkamah Syariah”. Kesannya ialah apa jua yang di dalam bidang kuasa Mahkamah Syariah, Mahkamah Tinggi tidak boleh campur tangan seperti dalam soal harta pusaka, penjagaan kanak-kanak dan sebagainya. Namun begitu jika dilihat dengan lebih mendalam bidang kuasa Mahkamah Syariah sangatlah terhad. Ia hanya mempunyai bidang kuasa ke atas orang yang beragama Islam dan dalam perkara-perkara yang diperuntukkan dalam Jadual Kesembilan, Senarai II Perlembagaan Persekutuan. Mahkamah Syariah dengan itu tidak mempunyai bidang kuasa ke atas pihak-pihak yang bertikai yang salah seorangnya bukan Islam. Misalnya dalan soal hadanah jika ibunya seorang bukan Islam dan bapanya seorang Isalam, perkara ini masih boleh dibawa ke Mahkamah Sivil dan diputuskan di situ. Dalam Akta Pembaharuan Undang-undang (Perkahwinan dan Perceraian) 1976, Mahkamah Sivil diberi kuasa untuk membenarkan perceraian jika pihak pada perkahwinan tersebut yang dijalankan bukan secara Islam, telah memeluk Islam dan pihak satu lagi yang tidak memeluk agama Islam boleh membawa petisyen ke Mahkamah. Apa yang tidak diperuntukkan oleh Pindaan tahun 1988 itu ialah kenaikan taraf Mahkamah Syariah dalam bidang kuasa jenayah. Pada amnya Parlimen mempunyai bidang kuasa jenayah yang luas dibandingkan dengan Dewan Undangan Negeri kerana Dewan Undangan Negeri seperti yang dirujuk sebelum ini hanya berkuasa membuat undang-undang bagi menghukum kesalahan-kesalahan orang-orang Islam kecuali apa jua perkara yang telah diperuntukkan dalam senarai Persekutuan (Jadual Kesembilan Senarai I).

91

Dengan itu jika seorang lelaki dengan seorang perempuan ditangkap berkhalwat dan salah seorang daripadanya bukan Islam maka yang bukan Islam akan bebas daripada tuduhan. Di bawah Akta Mahkamah-mahkamah Islam (Bidang Kuasa Jenayah) 1965, pindaan 1984 bidang kuasa mahkamah hanya meliputi kesalahan-kesalahan yang membawa hukuman penjara tidak lebih 3 tahun, denda tidak lebih daripada RM5,000.00, rotan yang tidak melebihi 6 kali atau kombinasi mana-mana daripada hukuman tersebut. Bidang kuasa ini terlalu kecil dibandingkan dengan kuasa Majistret kelas pertama yang boleh menghukum sehingga 10 tahun penjara, denda sehingga RM10,000.00, rotan sehingga 12 kali atau mana-man kombinasi hukuman di atas. Pindaan kepada Perkara 5, memberi pengiktirafan yang lebih tinggi kepada Mahkamah Syariah. Satu proviso baru telah dimasukkan ke dalam fasal (4) Perkara 5 untuk Mahkamah Syariah iaitu: Dan dengan syarat selanjutnya bahawa dalam hal penangkapan bagi sesuatu kesalahan yang boleh dibicarakan oleh Mahkamah Syariah, sebutan-sebutan dalam fasal ini mengenai seorang Majistret hendaklah ditafsirkan sebagai termasuk sebutan-sebutan mengenai seorang hakim Mahkamah Syariah. Dengan pindaan ini seseorang yang melakukan kesalahan yang boleh dibicarakan di Mahkamah Syariah akan mendapat hak-hak yang sama yang diberi kepadanya sekiranya beliau dibicarakan di Mahkamah Majistret. Kesannya jika beliau ditahan untuk tujuan itu beliau hendaklah dibawa ke hadapan hakim Mahkamah Syariah dalam masa 24 jam dari masa ditangkap tanpa kelengahan yang tidak munasabah. Jika ingin ditahan lebih lanjut lagi, kebenaran hakim Mahkamah Syariah hendaklah dipohon. Sekurang-kurangnya pindaan Perkara 5 menjadikan kuasa hakim Mahkamah Syariah setaraf dengan kuasa seorang Majistret. (Ahmad Ibrahim, 1987:20) 5.4 KESIMPULAN PEMAKAIAN UNDANG-UNDANG

ISLAM Walaupun negara Malaysia telah mereka namun pengauh undang-undang Inggeris masih lagi wujud dan berkembang. Undang-undang Islam, walaupun sudah diberikan kuasa yang hampir sama dengan undang-undang sivil, namun tarafnya kelihatan masih lagi rendah. Malah dari sudut pengunaannya, ia juga masih lagi sempit di dalam beberapa segi. Begitu juga berkenaan mahkamah syariah, peranan dan bidang kuasanya juga tersekat di dalam banyak hal. Secara ringkasnya, walaupun Islam telah dijadikan sebagai agama rasmi Persekutuan, tetapi pelaksanaan undang-undang Islam masih lagi tersekat dengan ketinggian Perlembaagan dan terikat dengan perkara-perkara tertentu. Dari sudut

92

pelaksanaan undang-undang Islam, ia masih disempitkan di dalam hal-hal diri, keluarga dan beberapa hal kecil yang lain sahaja seperti yang telah disenaraikan di dalam Senarai Negeri Jadual Kesembilan.

5.5 RAJA-RAJA MELAYU Di dalam perbincangan yang telah dibuat oleh Suruhanjaya Reid sebelum pembentukan Perlembagaan Malaysia, hal-hal yang menyentuh tentang kedudukan Raja-Raja Melayu telah disyaratkan sebagai satu asas utama pembentukan Perlembagaan. Suruhanjaya yang ditugaskan itu disyaratkan agar meletakan perkara yang boleh menjamin kedaulatan Raja-Raja Melayu sebagai ketua tertinggi di negeri masing-masing. Maka selepas berlakunya persidangan yang dipengerusikan oleh Lord Reid sebanyak 118 kali dengan mengambil kira 131 memorandum bertulis daripada pertubuhan-pertubuhan dan orang-orang perseorangan, maka perkara tentang kedaulatan dan keistimewaan Raja-Raja Melayu telah diterima sebagai satu elemen penting di dalam Perlembagaan Malaysia. Perkara-perkara penting yang dimasukan di dalam Perlembagaan ialah kuasa kuasa Yang di Pertuan Agong (YDPA), Majlis Raja-Raja dan kekebalan (imuniti) Raja-Raja Melayu dari tindakan undang-undang. 5.6 KUASA YANG DI PERTUAN AGONG (YDPA) Satu jawatan baru dan penting yang telah diwujudkan oleh perlembagaan ialah Yang Dipertuan Agong. Perkara 32 (1) Perelembagaan Malaysia menyatakan ‘Maka hendaklah ada seorang Kepala Utama bagi Persekutuan, digelar Yang Dipertuan Agong yang mengambil keutamaan mengatasi segala orang dalam Persekutuan.’ Jawatan YDPA adalah satu jawatan yang baru tetapi menyerupai jawatan ‘Ratu’ di England. Walaupun jawatan ini dikuatkuasakan dalam Perlembagaan, pemilihan siapa yang akan menjadi YDPA adalah kuasa di kalangan “Duli Yang Maha Mulia Raja-Raja” Tempoh lantikan seorang YDPA adalah selama lima tahun dan dipilih atas persetujuan oleh Majlis Raja-Raja (MRR). Baginda akan dibantu oleh seorang Timbalan YDPA yang juga diplih di kalangan Raja-Raja Melayu. 5.6.1 Pemilihan YDPA Perlembagaan Malaysia memperuntukan bahawa YDPA hendaklah dipilh oleh Majlis Raja-Raja (MRR). Apabila MRR bermesyuarat bagi maksud ini, MRR hendaklah merujuk kepada Perkara 2 Bahagian 1 di dalam Jadual Ketiga yang menyatakan ‘ . . . MRR hendaklah menawarkan jaeatan YDPA kepada raja yang layak untuk dipilih yang negerinya ialh yang pertama dalam senarai pemilihan dan jika raja itu tidak menerima jaeatan itu maka MRR hendaklah menawarkan jaeatan itu kepada raja yang negerinya ialah yang

93

kemudian selepas negeri yang pertama dalam senarai itu, dan demikianlah seterusnya sehingga seorang raja menerima jawatan itu’. 5.6.2 Tugas-Tugas YDPA Walaupun secara umumnya YDPA adalah orang yang paling utama di dalam Persekutuan Malaysia, namun segala tindakannya masih lagi dibatasi oleh Perlembagaan Malaysia. Dengan erti kata lain, YDPA adalah seorang raja berperlembagaan dan menjalankan kuasanya menurut Perlembagaan dan undang-undang Persekutuan. Sebagai contonhya, segala tindakan yang bersabit dengan tugas rasminya mestilah mengikut nasihat Perdana Menteri atau nasihat seorang menteri yang bertindak di bawah kuasa am kabinet. Selain daripada itu, YDPA juga telah dibnerikan kuasa yang digelar kuasa budi bicaranya yang disebutkan secara khusus di dalam Perkara 40 (2). Salah satu kuasa budi bicaranya yang paling besar ialah melantik seorang Perdana Menteri. Dalam satu segi, kuasa melantik adalah tertakluk kepada ‘budi bicaranya’ tetapi pada hakikatnya YDPA masih lagi terikat kepada kuasa politik sebagaimana Tun Suffian menyatakan “apabila melantik seorang Perdana Menteri, YDPA bagaimanapun tidaklah bebas sepenuhnya oleh kerana Perana Menteri mestilah ahli Dewan Rakyat dan seorang yang mendapat kepercayaan sebilngan besar ahli-ahli dewan itu. Dengan itu, kuasa budi bicara ini akan hanya menjadi penting apabila parti majoriti tidak ada pemimpin ternama tetapi meskipun demikian jalan yang bijak ialah menunggu sehingga pemimpin majoriti telah dipilih dalam kepimpinan parti”. Antara tugas penting YDPA yang digariskan oleh Perlembagaan ialah berhubung dengan pihak berkuasa kehakiman. Di dalam hal ini, Ketua Hakim Negara, Hakim Mahkamah Persekutuan dan Mahkamah Tinggi adalah dilantik oleh YDPA. Tetapi selepas pindaan yang dibuat pada tahun 1976, bagi tujuan menyegerakan perlantikan seorang hakim Mahkamah Tinggi, YDPA perlu bertindak untuk melantik hakim-hakim tersebut mengikut nasihat Ketua Hakim Negara. Malah di dalam hal pemecatan seorang hakim, YDPA perlu bertindak selepas mendapat tribunal yang dilantik memutuskannya. Di dalam Perkara 42 (1) Perlembagaan Persekutuan telah memperuntukan bahawa YDPA berkuasa untuk mengampun dan menangguhkan hukuman atau meremit, menggantung atau mengurangkan hukuman-hukuman yang dijatuhkan oleh mana-mana mahkamah. Mengikut Perkara 153 (1) pula YDPA juga adalah bertanggungjawab di dalam melindungi dan menjaga hak-hak istimewa orang-orang melayu dan kepentingan kaum-kaum yang lain mengikut perlembagaan. Berkenaan kuasa sebelum dan semasa darurat, kuasa

94

YDPA telah diperuntukkan di dalam Perkara 150. Selain daripada itu, YDPA adalah ketua agama bagi negeri yang tiak beraja seperti Melaka, Pulau Pinang, Wilayah Persekutuan, Labuan, Sabah dan Serawak. Baginda juga adalah pemerintah tertinggi Angkatan Tentera Malaysia serta mempunyai kuasa untuk mengampun dan menangguhkan hukuma yang diputuskan oleh Mahkamah Tentera.

5.7 RAJA/SULTAN Dalam Perlembagaan Negeri-negeri Melayu kecuali Perlembagaan Negeri Sembilan, Sultan merupakan Ketua Negerinya. Pada baginda terletak kuasa eksekutif Negeri walaupun kuasa tersebut hendaklah dilaksanakan mengikut nasihat Majlis Mesyuarat atau Ketua Menteri atau Menteri Besar. Sultan mempunyai kuasa mengampun dan menangguhkan hukuman kepada mereka yang telah disabitkan dengan kesalahan yang dilakukan di dalam negerinya. Sultan juga mempunyai kuasa untuk membuat perlantikan di bawah Perlembagaan Negeri dan Undang-undang Negeri. Sultan dikenali sebagai tonggak kehormatan, keadilan dan dengan demikian mempunyai hak kedaulatan untuk menganugerahi pingat dan bintang kehormatan kepada sesiapa yang baginda sukai apabila keadaan memerlukan. Perkara-perkara yang berkaitan dengan Raja-raja bagi setiap negeri terdapat di dalam jadual 8 Perlembagaan Persekutuan. Menurut Perkara 71, Bahagian 1, Peruntukan Tetap: Raja bertindak berdasarkan nasihat; Pada menjalankan tugasnya di bawah Perlembagaan Negeri ini atau mana-mana undang-undang atau sebagai seorang ahli MRR, Raja hendaklah bertindak mengikut nasihat Majlis Mesyuarat Kerja atau nasihat seorang ahlinya yang bertindak di bawah kuasa AM Majlis itu kecuali sebagaimana selainnya diperuntukkan oleh Perlembagaan Persekutuan atau Perlembagaan Negeri tetapi Raja berhak mendapat apa-apa maklumat berkenaan dengan Negerinya yang boleh didapati melalui Majlis Mesyuarat Kerajaan. (1A) pada menjalankan fungsinya di bawah Perlembagaan Negeri ini atau mana-mana undang-undang atau sebagai anggota Majlis Raja-raja, raja dikehendaki bertindak mengikut nasihat atau atas nasihat maka Raja hendaklah menerima dan bertindak mengikut nasihat itu.

(2) Raja boleh bertindak menurut budi bicaranya pada menjalankan tugas-tugas yang berikut (selain daripada tugas-tugas tersebut, bagina juga boleh bertindak menurut budi bicaranya di bawah Perlembagaan Persekutuan) iaitu (a) Melantik seorang Menteri Besar.

95

(b) Tidak mempersetujui pembubaran Dewan Undangan Negeri.

(c) Meminta supaya dijalankan suatu Mesyuarat Majlis Raja-raja yang semata-mata mengenai keistimewaan, kedudukan, kemuliaan dan kebesaran Duli-duli Yang Maha Mulia Raja-raja atau perbuatan, amalan atau upacara keagamaan.

(d) Apa-apa tugas sebagai Ketua Agama Islam aatau mengenai Adat istiadat Melayu.

(e) Melantik waris atau waris-waris, Permaisuri, Pemangku Raja atau Jemaah Pemangku Raja.

(f) Melantik orang memegang pangkat, gelaran kemuliaan dan kebesaran di sisi adat Melayu dan menetapkan tugas-tugas berkenaan dengannya.

(g) Membuat peraturan-peraturan mengenai balai-balai diraja dan istana-istana.

5.7.1 Majlis Raja-Raja (MRR) Majlis Raja-Raja ditubuhkan pada mulanya pada tahun 1948 mengikut Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu. Ia merupakan satu komponen penting di dalam pelaksanaan kuasa yang berasaskan kepada prinsip demokrasi berparlimen dan raja berperlembagaan. MRR dianggotai oleh semua raja-raja di Persekutuan dan empat orang Yang Dipertua Negeri yang mewakili negeri-negeri yang tidak beraja. Antara kuasa penting yang diberikan kepada MRR ialah berhak untuk memecat YDPA atas sebab-sebab yang dibenarkan dan juga berhak melantik YDPA. Malah dikatakan juga, MRR adalah satu entiti yang mampu menyelesaikan kerumitan yang timbul di antara kerajaan Persekutuan dan Kerajaan Negeri. Ini mungkin boleh berlaku memandangkan mesyuarat MRR yang agendanya membincangkan dasar-dasara negara perlu dihadiri oleh Perdana Menteri dan juga Menteri Besar atau Ketua Menteri setiap negeri. Lazimnya, MRR akan bersidang empat kali setahun. Menyentuh tentang kuasa MRR, Perkara 38(2) dan (6), Perkara 182 (1), Perkara 42(12) Perlembagaan Persekutuan telah memperuntukkan kuasa dan bidang tugas MRR. Antara lain, persetujuan harus diperolehi bagi suatu undang-undang yang hendak mengubah sempadan sesebuah negeri, Perlembagaan Persekutuan, kedudukan istimewa orang Melayu dan kaum bumiputera di Sabah dan Serawak. MRR juga harus dirundingi bagi perkara-perkara berkaitan dengan perlantikan hakim-hakim, Ketua Audit Negara, Ahli-Ahli Suruhanjaya Perkhidmatan Awam, Suruhanjaya Pilihan Raya dan Pekhidmatan Pendidikan dan lain-lain.

96

5.7.2 Kedaulatan dan Imuniti Raja-Raja Perkara 181 (2) menyatakan tidak ada apa-apa pembicaraan yang boleh dibawa ke mana-mana mahkamah terhadap kesalahan raja-raja bagi suatu negeri atas sifat peribadinya kecuali dalam mahkamah khas yang ditubuhkan di bahagian 15 Perlembagaan Persekutuan. Di dalam Perkara 181 (1) Perlembagaan memperuntukan dengan tertakluk kepada peruntukan Perlembagaan yang lain, kedaulatan, hak kedaulatan, kuasa dan bidang kuasa raja-raja di ddalam negeri masing-masing adalah tidak boleh disentuh. Terdapat beberapa kes (sebelum merdeka)yang telah cuba untuk mencabar isu kedaulatan Raja-Raja Melayu. Dalam satu kes Sultan Johor ( Mighell vs. Sultan of Johor) telah dibawa ke mahkamah di England dan didakwa atas sifat peribadi baginda. Walau bagaimanapun, Sultan Johor telah terlepas daripada dakwaan tersebut selepas sepucuk surat daripada Pejabat Tanah Jajahan di Tanah Melayu menyatakan baginda Sultan Johor adalah berdaulat bagi sebuah negeri. Justeru itu, mahkamah England sendiri mengakui mana-mana dakwaan ke atas peribadi raja-raja negeri Melayu adalah tertolak dengan sendirinya kerana baginda adalah ‘kebal’ dari sudut undnag-undang di dalam hal tersebut. Di dalam kes yang kedua (Duff Development Co. v. State of Kelantan), sebuah syarikat milik Inggeris, Duff Development Company telah mendakwa Sultan Kelantan di mahkamah Inggeris di England. Di dalam hal ini sekali lagi, kes ini ditolak sebaik sahaja Setiausaha Negera bagi Tanah Jajahan bagi masa itu, Winston Churchill memperakui bahawa Sultan Kelantan adalah raja yang berdaulat bagi sebuah negeri dengan itu baginda adalah bebas dan kebal daripada kuasa mahkamah. Walau bagaimanapun, pada Januari 1993 berlaku pindaan Perlembagaan yang menyentuh tentang kekebalan Raja-Raja Melayu daripada sebarang tindakan Mahkamah. Selepas pindaan ini, sebuah Mahkamah Khas telah ditubuhkan untuk membicarakan apa-apa kesalahan yang bersifat jenayah dan sivil yang melibatkan Raja-Raja Melayu. Pindaan Perlembagaan tersebut menyatakan “Apa-apa prosiding oleh atau terhadap Yang Dipertuan Agong atau Raja sesuatu negeri atas sifat peribadinya hendaklah dibawa dalam Mahkamah Khas yang ditubuhkan di bawah Fasal (1) Dalam Fasal (1) Perkara 182 menyatakan bahawa “Mahkamah Khas adalah terdiri daripada Ketua Hakim Negara Mahkamah Tinggi, Hakim-hakim Besar Mahkamah Tinggi dan 2 orang yang memegamng atau pernah memegang jawatan sebagai Hakim Mahkamah Persekutuan atau Mahkamah Tinggi (dilantik oleh MRR)”. Dalam Fasal(3), Perlembagaan telah menggariskan bahawa mahkamah mempunyai bidang kuasa yang eksklusif untuk membicarakan segala kesalahan yang dilakukan dalam Persekutuan oleh Yang Dipertuan Agong atau Raja sesuatu negeri dan segala kesalahan sivil oleh Yang

97

Dipertuan Agong atau Raja sesuatu negeri walau di manapun kuasa tindakan berbangkit. Dalam Perkara 183 telah dinyatakan bahawa “Tiada tindakan sivil atau jenayah boleh dimulakan terhadap Yang Dipertuan Agong atau Raja sesuatu negeri berkenaan dengan apa-apa jua yang dilakukan atau ditinggalkan daripada yang dilakukan oleh baginda atas sifat peribadi baginda dengan izin Peguam Negara sendiri”.

Pindaan ini merupakan satu perubahan besar yang berlaku ke atas Perlembagaan Malaysia dan juga ke atas insititusi Raja-Raja Melayu. Selepas pindaan ini, YPDA dan raja-raja boleh didakwa di Mahkamah Khas tersebut walaupun ia melibatkan kesalahan-kesalahan yang bersifat peribadi yang sebelum ini adalah kebal dan bebasa daripada sebarang tindakan undang-undang. 5.8 BAHASA MELAYU Bahasa merupakan antara aspek terpenting di dalam memperlihatkan jati diri sesebuah negara dan bangsa. Di dalam konteks negara Malaysia, Perlembagaan Persekutuan telah memberi peruntukan khas tentang kedudukan bahasa Melayu di Malaysia. Unsur ini dikatakan antara unsur-unsur tradisi Kemelayuan yang dikekalkan dan diberi hak oleh Perlembagaan. Semasa penggubalan Perlembagaan Malaysia dibentuk oleh Suruhnajaya Reid, bahasa Melayu telah diterima untuk dijadikan bahasa rasmi Persekutuan. Suruhanjaya itu berpendapat “It is right that for all ordinary purposes, Malay should in course become the sole official language”, tetapi memandangkan tidak semua penduduk Tanah Melayu pada ketika itu terutamanya imigran-imigran cina dan India boleh bertutur dalam bahasa melayu, maka Suruhanja itu menegaskan “ It would not be fair to them that Malay should become the sole official language in the immidiate future”. (Ahmad Mohd Yusof: 22). Maka selepas itu terbentuklah Perkaran 152 (1) dalam Perlembagaan Persekutuan yang menyatakan “Bahasa Kebangsaan ialah Bahasa Melayu dan hendaklah ditulis dalam apa-apa tulisan sebagaimana yang diperuntukkan dengan undang-undang oleh Parlimen: Dengan syarat bahawa –

(a) tiada siapapun boleh dilarang atau ditahan daripada menggunkan (bagi apa-apa maksud, lain daripada maksud rasmi), atau daripada mengajar atau berlajar apa-apa bahasa lain; dan

(b) tiada apa-apa jua dalam Fasal ini boleh menyentuh hak Kerajaan Persekutuan atau hak mana-mana Kerajaan

98

Negeri bagi memelihara dan meneruskan penggunaan dan pengajian bahasa mana-mana kaum lain dalam Persekutuan.

Setiap unsur tradisi yang dikekalkan oleh Perlembagaan semestinya mempunyai nilai sejarah yang tersendiri. Sejarah telah memaktubkan, sebelum kedatangan penjajah ke Tanah Melayu, bahasa Melayu adalah bahasa utama di dalam urusan-urusan pemerintahan, ekonomi, politik, pendidikan ilmiah dan percakapan harian penduduk. Bahkan bahasa Melayu di zaman Kesultanan Melayu Melaka dicatatkan sebagai bahasa utama perdagangan ataupun disebut sebagai ‘Lingua Franca’ di rantau Asia Tenggara. Justeru ia telah dipertuturi oleh perdagang-perdagang asing termasuk yang datang dari Eropah dan Asia Barat. Dakwaan ini dikuatkan dengan pengakuan Francois Valentjin, seorang ahli sejarah berbangsa Belanda yang mengakui hakikat tersebut. Beliau mengatakan “ Bahasa mereka, bahasa Melayu bukan sahaja dituturkan di daerah pinggir laut tetapi juga digunakan di seluruh Kepulauan Melayu dan di segala negeri timur sebagai suatu bahasa yang difahami oleh mana-mana sahaja setiap orang . . .” (Abdul Kahar: 1991) Namun begitu selepas pertapakan penjajah Inggeris, bahasa Melayu telah diketepikan terutamanya di dalam utusan pentadbiran dan pendidikan dan bahasa Inggeris di jadikan bahasa rasmi. Ini selaras dengan sistem pentabiran Inggeris dan penggunaan sistem undang-undang ‘Common Law’ pada masa itu. Kesannya, hampir semua urusan pentadbiran dan kehakiman sama ada percakapan atau penulisan, bahasa Inggeris digunakan secara meluas. Hakikat ini disedari oleh Suruhanjaya Reid dan melihat untuk menggunakan bahasa Melayu di dalam urusan pentabiran negara secara segera selepas kemerdeaan akan menimbulkan masalah. Ini adalah kerana, hampir semua dokumen rasmi kerajaan sebelum ini ditulis di dalam bahasa Inggeris. Justeru, Perkara 152 (2), (3) dan (4) iaitu 152 (2) memperuntukkan “Walau apapun peruntukan Fasal (1), selama tempoh sepuluh tahun selepas Hari Kemerdekaan, dan selepas daripada itu sehingga selainnya diperuntukkan oleh Parlimen, Bahasa Inggeris boleh digunakan dalam kedua-dua Majlis Parlimen, dalam Dewan Negeri tiap-tiap Negeri, dan bagi maksud rasmi yang lain”. 152 (3) menyatakan “Walau apapun peruntukan Fasal (1), selama tempoh sepuluh tahun selepas Hari Merdeka, dan selepas daripada itu sehingga selainnya diperuntukkan oleh Parlimen, naskah yang sahih-

99

(a) bagi segala Rang Undang-Undang yang hendak dikemukakan atau pindaan-pindaan mengenainya yang hendak dicadangkan dalam mana-mana Majlis Parlimen, dan

(b) bagi segala Akta Parlimen dan segala perundangan kecil oleh Kerajaan Persekutuan, hendaklah dalam bahasa Inggeris.

Manakala peruntukan Fasal (4) pula menyatakan, “Walau apapun peruntukan Fasal (1), selama tempoh sepuluh tahun selepas Hari Kemerdekaan, dan selepas daripada itu sehingga selainnya diperuntukkan oleh Parlimen, segala pembicaraan dalam Mahkamah Persekutuan, Mahkamah Rayuan atau Mahkamah Tinggi hendaklah dijalankan dalam Bahasa Inggeris. Dengan syarat bahawa jika Mahkamah dan peguam bagi kedua-dua pihak bersetuju, keterangan yang diambil dalam bahasa yang digunakan oleh saksi tidak payah diterjemah atau direkodkan dalam bahasa Inggeris. 5.9 KEDUDUKAN BAHASA MELAYU SELEPAS

KEMERDEKAAN Selepas kemerdekaan bahasa Melayu telah mengalami beberapa siri perubahan. Ia telah mengambil tanggungjawab baru sebagai bahasa rasmi negara, bahasa pentadbiran, bahasa perhubungan umum, bahasa ilmiah dan bahasa pengantar di sekolah dan institusi pengajian tinggi. Di dalam aspek perundangan pula, Bahasa Melayu juga mempunyai peranannya yang tersendiri. Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan memperuntukan kedudukan bahasa Melayu di dalam urusan rasmi di sektor kehakiman dan undang-undang. Walaupun begitu, kelonggaran telah diberikan dengan membenarkan penggunaan bahasa Inggeris di sektor kehakiman dan undang-undang. Malah segala prosiding di Mahkamah kecuali pengambilan keterangan hendaklah dibuat di dalam bahasa Inggeris. (Ahmad Mohd Yusof, 1992: 26) Sejak awal penubuhan Parlimen, bahasa Melayu dan bahasa Inggeris telah dipilih sebagai bahasa perantaraan di dalam sidang parlimen. Walau bagaimanapun, pengunaan bahasa Inggeris di dalam Parlimen semakin hilang selepas Akta Bahasa Kebangsaan 1967 di buat. Malah penggunaan bahasa Inggeris tidak dibenarkan lagi digunakan di dalam Parlimen kecuali dalam beberapa ungkapan tertentu sahaja dikuatkuasakan selepas pindaan Seksyen 5, Akta 32 berkenaan pengunaan bahasa di dalam parlimen dan Dewan Undangan Negeri. Walaupun begitu ia masih lagi belum berkuatkuasa di Sabah dan Serawak. Bahasa Melayu juga telah menjadi bahasa rasmi di dalam semua urusan di Mahkamah Syariah

100

negeri-negeri. Sebagai contoh, Peundangan Islam Wilayah Persekutuan yang ditadbir menurut Enakmen Pentadbiran Hukum Syarak Negeri Selangor telah mewajibkan penggunaan bahasa Melayu. Dalam Bahagian Ketiga di bawah tajuk Peraturan Am, Seksyen (1) dan (2), Enakmen tersebut memberi kuasa kepada Mahkamah Syariah Wilayah Persekutuan supaya menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi di dalam semua urusan sama ada pentadbiran atau pembicaraan. Ringkasnya, penggunaan Bahasa Melayu selepas hari kemerdekaan semakin terserlah di dalam semua sektor. Urusan-urusan rasmi kerajaan seperti surat menyurat dan surat pekeliling daripada kementerian-kementerian dikeluarkan di dalam bahasa Melayu. Begitu juga dengan bil-bil, resit dan juga laporan-laporan yang dibuat (seperti laporan belanjawan Negara) dibuat menggunakan bahasa Melayu. Malah Warta Kerajaan juga menggunakan bahasa Melayu. Gambaran ini memperlihatkan bahawa bahasa Melayu semakin menunjukkan perkembangan positif bersesuaian dengan jati diri Malaysia itu sendiri.

101

BAB 6

DIMENSI PEMERINTAHAN I: (DEMOKRASI BERPARLIMEN, RAJA BERPERLEMBAGAAN, NEGARA PERSEKUTUAN DAN

KETINGGIAN PERLEMBAGAAN)

OBJEKTIF BAB

Selepas mempelajari bab ini, anda seharusnya boleh: 1. Memahami konsep dan amalan demokrasi berparlimen di

Malaysia. 2. Mengetahui perlaksanaan Raja berperlembagaan. 3. Menjelaskan konsep negara persekutuan dan ketinggian

perlembagaan. 4. Menganalisis perhubungan Kerajaan Persekutuan dan kerajaan

negeri.

6.1 DEMOKRASI BERPARLIMEN Malaysia mengamalkan sistem pemerintahan demokrasi berparlimen. Kerajaan yang memerintah dipilih oleh rakyat melalui satu sistem pilihan raya yang ditentukan oleh Perlembagaan Malaysia. Pilihan raya perlu diadakan tidak lebih dari lima tahun sekali. Setelah pilihan raya berakhir, wakil-wakil yang terpilih akan ke Parlimen sebagai wakil rakyat. Di Parlimen, parti politik yang mempunyai jumlah kerusi terbanyak akan membentuk kerajaan yang akan memerintah negara ini. Anggota yang mendapat sokongan terbanyak di Parlimen akan terpilih untuk dilantik sebagai Perdana Menteri oleh Yang di Pertuan Agong. Di Malaysia, Perdana Menteri merupakan ketua kerajaan yang memerintah dan akan bertindak untuk menasihat Yang di Pertuan Agong. 6.1.1 Parlimen Malaysia Parlimen ialah badan perundangan bagi Malaysia yang terdiri daripada tiga unsur iaitu Yang di Pertuan Agong dan dua majlis Parlimen iaitu Dewan Negara dan Dewan Rakyat (Perkara 44).

102

Walaupun Yang di Pertuan Agong adalah satu unsur daripada Parlimen, baginda tidak menghadiri sidang biasa Parlimen. Baginda hanya hadir untuk majlis pembukaan penggal baru Parlimen yang biasanya di awal tahun, ketika kedua-dua dewan mengadakan sidang bersama yang turut dihadiri para tetamu kehomat seperti duta asing, hakim dan lain-lain. Dalam sidang ini baginda akan menyampaikan titah di raja menjelaskan dasar-dasar kerajaan secara menyeluruh. Walaupun begitu, baginda memainkan peranan penting dalam perjalanan Parlimen sebagaimana diperuntukkan oleh Perlembagaan. Pekara 66(1) menjelaskan sesuatu rang undang-undang itu perlu mendapat perkenan baginda sebelum diluluskan oleh Parlimen untuk menjadi undang-undang. Perkara 55 pula memberi kuasa kepada baginda untuk memanggil, memprorogasi dan membubarkan Parlimen. Walaupun begitu, dalam semua perkara ini baginda bertindak mengikut nasihat, kecuali nasihat Perdana Menteri untuk membubarkan Parlimen. Dalam hal membubarkan Parlimen, baginda mempunyai budi bicara sendiri sama ada membubarkan ataupun tidak (Perkara 40(2)(b). 6.1.1.1 Dewan Negara Dewan Negara mempunyai 69 anggota termasuk yang dipilih dan yang dilantik dan terdiri daripada tiga kumpulan, (Perkara 45(1) iaitu

(a) anggota yang dipilih oleh tiap-tiap Dewan Negeri (lihat Jadual Ketujuh Perlembagaan) dan bilangannya ialah dua orang bagi tiap-tiap buah negeri;

(b) dua orang yang dilantik oleh Yang di Pertuan Agong untuk mewakili Kuala Lumpur dan seorang untuk mewakili Labuan; dan

(c) anggota yang dilantik oleh Yang di Pertuan Agong dan bilangannya seramai empat puluh orang.

Anggota-anggota Dewan Negara ini akan berbincang dan menghalusi rang undang-undang daripada Dewan Rakyat mengenai perkara-perkara yang menjadi kepentingan umum. Oleh sebab anggota Dewan Rakyat biasanya dipilih untuk mewakili golongan majoriti, maka Dewan Negara diadakan supaya mewakili negeri-negeri dan pihak-pihak berkepentingan awam yang lain. Ini menjadikan Parlimen itu betul-betul mewakili semua pihak (trully representative) (Salleh Abas, 1997). Anggota yang dilantik oleh Yang di Pertuan Agong terdiri daripada mereka yang telah membuat jasa cemerlang dalam perkhidmatan awam,

103

atau orang yang ternama dalam profesyennya atau dalam lapangan perniagaan, perusahaan, pertanian, seni atau kebajikan awam, atau orang yang mewakili sesuatu kaum yang kecil atau orang yang boleh mewakili kepentingan Orang Asli (Perkara 45(2). Tempoh sepenggal di Dewan Negara bagi tiap-tiap anggota ialah tiga tahun. Pembubaran Parlimen tidaklah menjejaskan tempoh keanggotaan mereka (Perkara 45(2)). Walau bagaimanapun, jika anggota itu dilantik kerana menggantikan seorang yang mati atau berhenti, maka tempoh jawatan itu selama tempoh baki itu sahaja (lihat Sek. 8, Bhg. II Jadual Ketujuh). Seseorang anggota Dewan Negara boleh meletakkan jawatan dengan menulis sepucuk surat kepada Yang Dipertua Dewan (Perkara 51). Kerusinya juga boleh diisytiharkan kosong jika dia tidak hadir dalam mesyuarat Dewan Negara selama enam bulan tanpa mendapat izin daripada Dewan (Perkara 52). Jika dia tidak mengambil tempatnya dalam tempoh yang ditetapkan oleh Dewan, keanggotaannya akan lucut dengan sendirinya (Perkara 59(2). Jika berlaku kekosongan dalam Dewan Negara, maka tempat yang kosong itu hendaklah diisi dalam tempoh 60 hari dari tarikh kekosongan itu mengikut Perkara 54. Perlembagaan telah mengadakan satu peruntukan memberikan kuasa kepada Parlimen mengadakan undang-undang berkenaan keanggotaan Dewan Negara ini sama ada (Perkara 45(4):

(a) untuk menambahkan bilangan anggota yang dipilih oleh negeri;

(b) untuk mengubah cara pemilihan anggota-anggota itu supaya tiap-tiap wakil yang dipilih oleh negeri hendaklah dipilih melalui undi orang ramai; dan

(c) untuk mengurangkan bilangan anggota yang dilantik pleh Yang di Pertuan Agong atau untuk dihapuskan semua sekali.

Melalui peruntukan ini, nampaknya para penggubal Perlembagaan mengharapkan supaya pada satu masa kelak semua anggota Dewan Negara ini terdiri daripada anggota yang dilantik menerusi undian orang ramai (Salleh Abas, 1997). Jika Perkara 45(4)(b) hendak dilaksanakan, Perkara 120 telah menetapkan cara-caranya iaitu

104

(a) seluruh sesuatu Negeri hendaklah menjadi satu bahagian pilihan raya dan dalam sesuatu pilihan raya bagi Dewan Negara tiap-tiap seorang pemilih hendaklah mempunyai undi sebanyak bilangan kerusi yang hendak dipenuhi dalam pilihan raya itu; dan

(b) daftar-daftar pemilih untuk pilihan raya Dewan Rakyat hendaklah juga digunakan menjadi daftar-daftar pemilih untuk pilihan raya Dewan Negara; dan

(c) Perkara 118, 118A dan 119 hendaklah dipakai bagi pilihan raya Dewan Negara sebagaimana Perkara-perkara itu dipakai bagi pilihan raya Dewan Rakyat.

6.1.1.2 Dewan Rakyat Dewan Rakyat terdiri daripada 193 anggota yang terdiri daripada anggota dari negeri-negeri di Malaysia seperti berikut:

(a) Johor 20 orang (b) Kedah 15 orang (c) Kelantan 14 orang (d) Melaka 5 orang (e) Negeri Sembilan 7 orang (f) Pahang 11 orang (g) Pulau Pinang 12 orang (h) Perak 23 orang (i) Perlis 3 orang (j) Sabah 21 orang (k) Sarawak 26 orang (l) Selangor 17 orang (m) Terengganu 8 orang (n) Kuala Lumpur 10 orang (o) Labuan 1 orang

Tempoh perkhidmatan seseorang anggota di Dewan Rakyat adalah selama lima tahun jika Parlimen berterusan tidak dibubarkan oleh Yang di Pertuan Agong terlebih dahulu. Apabila dibubarkan, satu pilihan raya baru akan diadakan bagi membolehkan anggota yang baru dipilih. Walau bagaimanapu,n anggota Dewan Rakyat boleh berhenti (Perkara 52) dengan menulis surat kepada Yang Dipertua Dewan Rakyat. Dia juga dikira berhenti jika hilang kelayakan menjadi ahli Dewan Rakyat (Perkara 50) atau jika tidak hadir menyuarat Dewan Rakyat berterusan selama

105

enam bulan (Perkara 52). Keanggotaannya juga hilang jika beliau tidak mengambil tempatnya selama enam bulan dari Dewan mula-mula bersidang selepas pilihan raya (Perkara 59(2). Perkara 59(1) menetapkan supaya tiap-tiap anggota Dewan Rakyat mengangkat sumpah taat setia kepada Negara Malaysia dan Perlembagaan Malaysia sebelum sah menjadi anggota Dewan. Dewan Rakyat hendaklah mempunyai seorang Yang Dipertua dan seorang Timbalan Yang Dipertua. Dewan hanya boleh membincangkan hal-hal lain setelah yang Dipertua dilantik. Ini bermakna urusan pertama Dewan ialah melantik Yang Dipertua Dewan. Yang Dipertua Dewan Rakyat bolehlah dilantik dari kalangan anggotanya sendiri ataupun boleh juga dari kalangan bukan anggotanya yang mempunyai kelayakan. (Perkara 57(1)(a). Jika Yang Dipertua itu dipilih bukan dari kalangan anggota Dewan Rakyat, beliau hendaklah terlebih dahulu mengangkat sumpah taat setia kepada Malaysia dan Perlembagaannya. Walaupun telah menjadi Yang Dipertua Dewan, beliau tidak boleh menjadi Perdana Menteri, menteri, timbalan menteri, atau setiausaha kementerian. Begitu juga beliau tidak mempunyai hak untuk mengundi terhadap segala perkara yang dibahaskan di Dewan Rakyat. Yang Dipertua Dewan boleh pada bila-bila masa meletakkan jawatannya dengan menghantar surat kepada Setiausaha Dewan (Perkara 57(4) dan jawatannya terhenti jika:

(a) apabila Dewan Rakyat mengadakan mesyuarat yang pertama kali selepas pilihan raya umum;

(b) apabila beliau telah berhenti menjadi anggota Dewan Rakyat atau telah hilang kelayakan menjadi nggota Dewan Rakyat; dan

(c) jika Dewan Rakyat sendiri berkehendakkan supaya beliau berhenti.

Sekiranya Yang Dipertua Dewan tidak hadir, tugasnya akan digantikan oleh Timbalan Yang Dipertua, dan jika Timbalannya juga tidak hadir maka tugas mempengerusikan Dewan itu dilakukan oleh seorang yang dipilih memangkunya mengikut peraturan Dewan itu sendiri. (Perkara 57(3).

106


1. Bincangkan konsep demokrasi berparlimen di Malaysia.

2. Jelaskan kelebihan sistem parlimen dua dewan sebagaimana yang diamalkan di Malaysia.


6.1.2 Kelayakan Menjadi Ahli Parlimen Tiap-tiap warganegara dan bermastautin dalam Persekutuan dan tidak hilang apa-apa kelayakan berhak menjadi anggota Parlimen sama ada Anggota Dewan Negara atau Dewan Rakyat (Perkara 47). Namun begitu, jika beliau hendak menjadi anggota Dewan Negara umurnya hendaklah tidak kurang daripada 30 tahun, manakala jika hendak menjadi anggota Dewan Rakyat umurnya hendaklah mencapai 21 tahun dan ke atas.

6.1.3 Hilang Kelayakan Menjadi Ahli Parlimen Mereka yang tersenarai di bawah merupakan orang-orang yang hilang kelayakan menganggotai mana-mana Dewan di Parlimen (Perkara 78):

(a) Orang gila. (b) Orang bankrap (muflis) dan belum lagi dibebaskan

daripada kebankrapannya. (c) Orang yang memegang jawatan bergaji atau berfaedah. (d) Orang yang engkar atau gagal menghantarkan penyata

pebelanjaan pilihan raya bagi Parlimen atau Dewan Negeri dalam tempoh yang ditetapkan setelah dia mengambil bahagian dalam pilihan raya itu sebagai calon atau wakil pilihan raya.

(e) Orang yang telah sabit melakukan sesuatu kesalahan jenayah oleh mana-mana mahkamah dalam Persekutuan dan telah dihukum penjara tidak kurang daripada RM2000 dan dia tidak mendapat pengampunan.

(f) Orang yang telah memperolehi dengan sukarelanya sendiri kewarganegaraan negara asing, atau pun telah menerima faedah kewarganegaraan ini, atau pun telah membuat pengakuan taat setianya kepada negara asing itu.

107

Perkara 48(5) pula mensyaratkan keanggotaan hanya untuk satu dewan sahaja di Parlimen. “Seseorang itu tidak boleh pada masa yang sama menjadi:

(a) anggota bagi kedua-dua dewan, iaitu Dewan Rakyat dan juga Dewan Negara;

(b) anggota dewan Rakyat bagi lebih daripada sebuah negara, atau, menjadi sebagai anggota yang dipilih dan juga sebagai anggota yang dilantik.

Jikalau ada berbangkit apa-apa persoalan sama ada seseorang itu telah hilang kelayakan menjadi anggota Dewan atau tidak, jawapannya terserahlah kepada keputusan dewan itu sendiri secara muktamad (Perkara 53). Perkara ini telah diputuskan dalam kes Fan Yew Teng lwn. Setiausaha Dewan Rakyat &Ors. [1975] 2 MLJ 40. Fan Yew Teng ialah anggota Dewan Rakyat kawasan Menglembu yang memenangi pilihan raya kawasan tersebut pada bulan Ogos, tahun 1974. Pada 13 Januari 1975, Fan telah didapati bersalah di bawah seksyen 4(1)(c) Akta hasutan (Semakan 1969) dan telah dijatuhkan hukuman sebanyak RM2000 atau penjara selama enam bulan. Pada hari yang sama, beliau telah mengemukakan rayuannya ke Mahkamah Persekutuan mengenai sabit kesalahannya dan hukuman ke atasnya itu. Sementara itu, Dewan Rakyat tidak menggunakan kuasanya menurut Perkara 53 bagi menentukan sama ada Fan Yew Teng hilang kelayakan menjadi anggota Dewan ataupun tidak. Pada 4 Februari 1975, Setiausaha Dewan Rakyat, atas arahan Speaker telah mengirim sepucuk surat kepada Fan Yew Teng menyatakan bahawa berdasarkan sabit kesalahan dan hukuman yang dikenkan oleh mahkamah ke atasnya, dia telah hilang kelayakan menjadi anggota Dewan Rakyat di bawah Perkara 48(1)(e), dan akibatnya kerusinya menjadi kosong menurut Perkara 50(1). Pada 17 Februari 1975, berdasarkan surat tersebut, pihak Suruhanjaya Pilihan Raya telah mengeluarkan writ mengadakan pilihan raya kecil kawasan Menglembu. Fan Yew Teng Setiausaha Dewan Rakyat dan pihak lain kepada mahkamah supaya menentukan sama ada dia masih lagi menjadi anggota Dewan Rakyat atau sudah terhenti daripada menjadi anggota dewan itu. Isu yang dibangkitkan dalam kes ini ialah Fan Yew Teng dengan sebab kesalahan dan hukumannya itu telah hilang kelayakannya menjadi anggota Dewan Rakyat secara otomatis, atau hilang kelayakannya itu tergantung kepada keputusan yang dibuat oleh Dewan Rakyat. Hakim Azmi memutuskan bahawa hilang kelayakan dengan sebab ini bukannya

108

dengan otomatis. Dewan Rakyat perlulah membuat keputusan di bawah Perkara 53 untuk menyatakan bahawa Fan Yew Teng sudah tidak lagi menjadi anggota Dewan kerana dia telah hilang kelayakan. Dalam hal ini, Dewan juga boleh menangguhkan keputusan ini. Keputusan Hakim bicara ini bertepatan dengan perkara 53(1) yang menetapkan: “Jika berbangkit apa-apa soal sama ada seorang ahli Dewan Parlimen telah hilang kelayakan menjadi ahli, maka soal ini hendaklah diputuskan oleh Dewan itu dan keputusannya itu adalah muktamad. Dengan syarat bahawa perkara itu tidak boleh ditafsirkan sebagai langkah-langkah (termasuk langkah-langkah membatalkan hilang kelayakan itu) yang mungkin menyentuh keputusannya boleh diambil atau ditamatkan.” Seperti dinyatakan di atas, Fan Yew Teng telah membuat rayuan ke Mahkamah Persekutuan dan pembicaraan rayuan itu masih ditangguhkan, maka ia bermakna satu soal tentang kelayakan atau hilang kelayakan telah timbul. Untuk menentukan masalah tersebut terserah kepadaDewan Rakyat sendiri menentukannya. Malangnya Dewan Rakyat tidak menggunakan kuasanya. Cara yang digunakan oleh Speaker mengarahkan Setiausaha Dewan menulis surat kepada Fan Yew Teng tidak menepati peruntukan Perkara 53. Hanya Dewan boleh membuat keputusan dan tidak boleh dicabar dalam mana-mana mahkamah. Selepas keputusan ini satu usul telah dibawa dalam Dewan Rakyat supaya hal hilang kelayakan fan Yew Teng ini disiasat oleh jawatankuasa keutaman. Tindakan ini menyebabkan Fan Yew Teng sekali lagi ke mahkamah (Fan Yew Teng lwn Kerajaan Malaysia [1976]2MLJ262) meminta supaya mengisytiharkan bahawa dia masih berhak terhadap kerusi Menglembu itu. Hakim Chang Min Tat menolak pemohonan itu kerana hak itu tidak boleh lagi diputuskan oleh mahkamah. 6.1.4 Prosedur Membuat Undang-Undang Setiap rang undang-undang yang diluluskan oleh kedua-dua dewan Parlimen hendaklah mengikut peraturan yang tertentu yang dibuat oleh Dewan itu masing-masing dan yang ditetapkan oleh Perlembagaan. Mahkamah hanya mengesahkan sesuatu undang-undang itu jika prosedur yang tersebut telah diptuhi. Untuk menentukan sama ada prosedur itu dipatuhi atau tidak, mahkamah tidak mempunyai kuasa memeriksa perjalanan Parlimen tetapi hanya akan menerima akuan daripada Yang Dipertua Dewan sebagai muktamad Perkara 68(4). Sesuatu undang-undang dibuat oleh ketiga-tiga unsur Parlimen dengan cara Dewan Rakyat dan Dewan Negara meluluskan rang undang-undang dan kemudian diperkenankan oleh Yang di Pertuan Agong. Sebab itulah pada permulaan setiap undang-undang akan mempunyai fasal perundangan (enacting clause) seperti berikut:

109

“MAKA INILAH DIPERBUAT UNDANG-UNDANG oleh Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Yang di Pertuan Agong – dengan nasihat dan persetujuan Dewan Negara dan Dewan Rakyat yang bersidang dalam Parlimen dan dengan kuasa daripadanya seperti berikut:”

Rang undang-undang boleh dimulakan dalam mana-mana Dewan Parlimen. Walau bagaimanapun, rang undang-undang yang berkaitan dengan kewangan mestilah dimulakan di Dewan Rakyat. Ini adalah kerana dewan Rakyat berkuasa dalam hal ehwal kewangan. Rang undang-undang juga mestilah dikemukakan oleh seorang menteri. Rang undang-undang yang hendak dibentang dalam Dewan hendaklah terlebih dahulu mendapat kebenaran daripada Dewan Parlimen itu. Jika rang undang-undang persendirian, perlulah mendapatkan kebenaran sebulan lebih awal dan hendaklah disiarkan tujuan pembentangannya dalam warta kerajaan terlebih dahulu. Apabila seorang menteri hendak membentangkan rang undang-undang di Parlimen, mula-mula dia akan merangkakan dasarnya selepas berunding dengan Peguam Negara. Setelah itu menteri berkenaan akan memperolehi izin Jemaah Menteri. Setelah itu, pihak-pihak yang mempunyai kepentingan berkaitan rang undang-undang itu turut dirundingi. Kemudian, sesudah mendapat lampu hijau dari Menteri Kabinet yang lain, rang undang-undang itu digubal oleh Penggubal Undang-undang. Menteri akan memberitahu kepada Sutiausaha Dewan rakyat dan Dewan Negara tentang tujuan hendak mengemukakan rang undang-undang itu. Setiausaha akan mengarahkan supaya draf itu dicetak dan diagih-agihkan kepada semua ahli Dewan. Dalam Parlimen, sesuatu rang undang itu akan melalui empat peringkat iaitu

1. Bacaan pertama. 2. Bacaan Kedua. 3. Peringkat Jawatankuasa. 4. Bacaan Ketiga.

Bacaan Pertama ialah bacaan tajuk rang undang-undang sahaja. Ia dilakukan oleh Setiausaha Dewan, ketika rang undang-undang itu dikemukakan oleh pencadangnya. Apabila rang undang-undang itu telah dibaca untuk kali pertama, rang undang-undang itu akan dicetak dan selepas itu menunggu untuk dibaca kali kedua. Bagi rang undang-undang yang dikemukakan secara persendirian, apabia sudah dibaca kali pertama, rang undang-undang adalah terserah kepada menteri yang bertanggung jawab untuk mengambil tindakan selepas itu.

110

Bacaan Kedua merupakan peringkat yang paling mustahak. Pada peringkat ini prinsip-prinsip am rang undang-undang itu dibahaskan. Perbincangan mengenai butir-butir rang undang-undang tidak dibenarkan pada peringkai ini. Sesuatu rang undang-undang tidak boleh dibaca untuk kali kedua sehingga ia telah dicetak dan diedarkan kepada setiap ahli. Peringkat Jawatankuasa: Setelah selesai dibahaskan di peringkat bacaan kedua, Dewan Rakyat dengan sendirinya tanpa perlu diusulkan beribah menjadi jawatankuasa seluruh Dewaan. Pada peringkat ini ahli-ahli boleh membincangkan butir-butir rang undang-undang dalam suasana tidak formal. Seseorang ahli boleh bercakap seberapa kerap yang boleh. Butir-butir rang undang-undang itu tidak dibincangkan keseluruhan sekali gus, sebaliknya mengikut peraturan yang tertentu. Mula-mula fasalnya dipertimbangkan mengikut susunan sebagaimana yang terdapat dalam rang undang-undang itu, kemudian jadualnya dan akhir sekali mukaddimahnya. Setelah selesai berbincang di peringkat jawatan kuasa, Menteri yang berkenaan akan mengusulkan supaya rang undang-undang dilaporkan kepada Dewan, jika dipersetujui, jawatankuasa seluruh Dewan bertukar menjadi persidangan seluruh Dewan semula. Bacaan Ketiga: Apabila Dewan bersidang semula, Menteri akan melaporkan kepada Dewan bahawa rang undang-undang itu telah dipertimbangkan pada peringkat jawatan kuasa dan dipersetujui dengan atau tanpa pindaan. Beliau mengusulkan supaya rang undang-undang dibaca untuk kali ketiga serta diluluskan. Apabila usul ini dipersetujui, rang undang-undang itu pun diluluskan sewajarnya. Kemudiannya ia dikemukakan kepada Dewan Negara yang akan melalui peringkat perbincangan yang sama dengan yang dilalui di Dewan Rakyat. Jika rang undang-undang itu diluluskan oleh Dewan Negara, ia kemudiannya dipersembahkan kepada Yang di Pertuan Agong dan rang undang-undang itu menjadi undang-undang apabila dipersetujui baginda. Apabila perkenan baginda diperolehi, cap mohor akan diturunkan kepada rang undang-undang itu. Ia kemudiannya disiarkan dalam Warta Kerajaan. Lazimnya sesuatu undang-undang akan berkuatkuasa setelah disiarkan. Bagaimanapun Parlimen boleh memperuntukkan di dalam undang-undang itu supaya ia dikuat kuasakan kebelakangan. 6.1.5 Keistimewaan Ahli Parlimen Perkara 63 memperuntukkan beberapa perkara yang menjadi keistimewaan kepada ahli Parlimen semasa mereka melaksanakan fungsi mereka sebagai anggota Dewan Perundangan itu:

111

(a) Sahnya apa-apa perjalanan dalam mana-mana Majlis Parlimen atau mana-mana jawatankuasanya tidak boleh dipersoal dalam mana-mana mahkamah;

(b) Tiada sesiapa pun boleh dikena dakwa dalam apa-apa jua pembicaraan dalam mana-mana mahkamah mengenai apa-apa jua yang dikatakan atau apa-apa undi yang diberi olehnya apabila mengambil bahagian dalam apa-apa perjalanan mana-mana Majlis Parlimen atau mana-mana jawatankuasanya;

(c) Tiada sesiapa pun boleh dikena dakwa dalam apa-apa jua pembicaraan dalam mana-mana mahkamah mengenai apa-apa jua yang disiarkan dengan atau di bawah kuasa mana-mana Majlis Parlimen.


1. Bincangkan kaitan Perkara 50(1) dengan 53(1). 2. Jelaskan keistimewaan-keistimewaan anggota-

anggota Parlimen.


6.2 RAJA BERPERLEMBAGAAN Menurut Perkara 32(1), Yang di Pertuan Agong adalah ketua negara Malaysia. Baginda mempunyai keutamaan mengatasi orang lain di Malaysia dan tidak boleh didakwa dalam mana-mana mahkamah kecuali di dalam Mahkamah Khas. Baginda adalah Raja berperlembagaan. Maksud Raja berperlembagaan ialah seorang raja memerintah mengikut kuasa yang diberikan kepada baginda oleh perlembagaan. Dengan itu, raja tidak akan memerintah negeri mengikut kehendak hatinya sendiri, sebaliknya perlembagaan menetapkan garis panduan pemerintahannya. Konsep raja berperlembagaan ini lahir dari sejarah pertentangan di antara dan parlimen di England. Setiap kali berlaku konflik berakhir dengan pertambahan kuasa kepada parlimen. Raja yang dahulunya mempunyai kuasa mutlak akhirnya dikawal oleh undang-undang yang diperbuat oleh parlimen. Konsep ini akhirnya terpakai di Malaysia apabila Perlembagaan Tanah Melayu diperkenalkan.

112

Yang di Pertuan Agong ialah seorang raja Melayu yang dipilih oleh Majlis Raja-raja mengikut peraturan di dalam Jadual 3 Perlembagaan Malaysia. Tiap-tiap raja Melayu mempunyai kelayakan untuk dipilih menjadi Yang di Pertuan Agong kecuali ia tidak cukup umur atau tidak mahu dipilih atau difikirkan oleh Majlis Raja-raja setelah melalui proses undi secara sulit sebagai tidak layak menjadi Yang di Pertuan Agong disebabkan keuzuran akal dan badannya atau sebab-sebab lain [Perkara 32(3)]. Untuk sesuatu pemilihan, satu senarai pilihan yang mengandungi negeri-negeri yang beraja dan disusun mengikut susunan keutamaan yang diiktiraf oleh raja-raja itu sendiri. Dengan menggunakan senarai itu, Majlis Raja-raja akan menawarkan jawatan Yang di Pertuan Agong kepada raja yang layak yang negerinya terletak pada barisan paling atas dalam senarai itu. Apabila raja itu menerima tawaran itu, Majlis Raja-raja pun mengisytiharkan bahawa Yang di Pertuan Agong sudah dipilih dan Penyimpan Mohor Besar Raja-raja akan memberitahu keputusan pilihan itu dengan surat kepada kedua-dua majlis Parlimen iaitu Dewan Rakyat dan Dewan Negara (Jadual 3 Bahagian Satu). Seseorang raja akan menjadi Yang di Pertuan Agong selama lima tahun. Baginda boleh meletakkan jawatan sebelum tamat tempoh itu dengan menulis surat kepada Majlis Raja-raja, atau boleh dilucutkan daripada jawatan itu oleh Majlis itu. Baginda juga akan berhenti menjadi Yang di Pertuan agong jika baginda sudah tidak lagi menjadi raja. Isteri Yang di Pertuan Agong digelar Raja Permaisuri Agong dan mempunyai keutamaan selepas Yang di Pertuan Agong [Perkara 32(2)]. Ketika menjadi Yang di Pertuan Agong, seseorang raja itu tidak boleh menjalankan tugas-tugas negerinya kecuali (Perkara 34):

(a) tugas-tugas sebagai ketua agama Islam dalam negerinya; (b) tugas dan kuasa yang berkaitan dengan pindaan

perlembagaan negerinya; (c) tugas dan kuasa melantik seorang pemangku raja dan

anggota-anggota Majlis Pangkuan Raja. Perkara 34 pula menetapkan Yang di Pertuan Agong tidak boleh membuat beberapa perkara yang berikut:

(a) tidak boleh memegang jawatan bergaji; (b) tidak boleh dengan giatnya masuk campur dalam

perniagaan;, (c) tidak boleh menerima sebarang gaji daripada negerinya

(walau apa jenis sekalipun), jika gaji itu dibayar kepadanya sebagai raja bagi negerinya;

113

(d) tidak boleh keluar dari Malaysia selama tempoh lebih daripada 15 hari, kecuali dengan persetujuan Majlis Raja-raja atau kerana membuat lawatan negara ke sesebuah negara luar.

Tugas dan kuasa Yang di Pertuan Agong boleh dikategori kepada dua jenis iaitu tugas yang dijalankan mengikut nasihat dan tugas yang dijalankan mengikut budi bicara. Tugas mengikut nasihat ialah segala tugas yang diberikan kepada Baginda oleh Perlembagaan atau undang-undang Persekutuan, mengikut nasihat Jemaah Menteri (lazimnya Perdana Menteri), kecuali bagi tugas-tugas tertentu yang Perlembagaan menetapkan bahawa nasihat tidak diperlukan (Perkara 40(1)). Terdapat tiga jenis tugas ditetapkan sebagai tugas-tugas yang dijalankan oleh Yang di Pertuan Agong mengikut budi bicara Baginda sendiri iaitu

(a) Melantik Perdana Menteri, (b) Tidak memberi persetujuan membubarkan Parlimen, (c) Meminta supaya diadakan Mesyuarat Majlis Raja-raja yang

semata-mata bermesyuarat mengenai keistimewaan Raja-Raja Melayu.

Selain itu terdapat beberapa tugas lain yang di Pertuan Agong seperti:

(a) Pemerintah Tertinggi Angkatan Tentera (Perkara 41) (b) Memperkenankan Rang Undang-undang (Perkara

66(3)(4)(5)) (c) Mengisytiharkan darurat (Perkara 150(1)) (d) Kuasa memberi pengampunan bagi kesalahan yang

dibicarakan dalam mahkamah Tentera dan kesalahan yang dilakukan di dalam Wilayah Persekutuan (Perkara 42(1)).


1. Jelaskan kuasa budi bicara Yang di-Pertuan Agong.


114

6.3 NEGARA PERSEKUTUAN Banyak pendapat dikemukakan oleh sarjana tentang konsep federalisme. K.C Wheare (1964) umpamanya menjelaskan bahawa prinsip penting dalam federalisme ialah wujudnya dua peringkat kerajaan iaitu kerajaan pusat dan kerajaan negeri dalam keadaan setiap satu kerajaan itu dibataskan bidang kuasa masing-masing dan serentak dengan itu setiap satu kerajaan itu bebas dari campur tangan pihak yang satu lagi. Herman Finer (1949) pula mengatakan kerajaan persekutuan itu ialah satu aturan kuasa yang dibahagikan di antara dua peringkat kerajaan iaitu kerajaan pusat dan kerajaan negeri dalam keadaan satu pihak tidak berhak mengambil kuasa yang diperuntukkan kepada pihak yang lain. C.F. Strong (1966) juga menganggap bahawa faktor penentu kewujudan sesebuah kerajaan persekutuan adalah terletak kepadapembahagian kuasa antara pusat dan kerajaan negeri. Daripada penjelasan di atas, tiga perkara penting dalam kewujudan pemerintahan federal (negara persekutuan) ialah wujud dua peringkat kerajaan, wujud dua bidang kuasa yang berbeza dan setiap kerajaan bebas mengendalikan bidang kuasanya sendiri tanpa campur tangan pihak yang satu lagi. Selain kerajaan persekutuan, bentuk pemerintahan yang lain dikenali sebagai kerajaan kesatuan (unitary) dan kerajaan gabungan (confederation). Dalam kerajaan unitari, semua kuasa kerajaan terletak kepada kerajaan pusat. Kedaulatan negara terletak kepada kerajaan pusat. Wilayah-wilayah yang wujud dalam negara unitari berkenaan tidak dianggap sebagai negeri, sebaliknya hanya sebagai unit-unit pentadbiran. Wilayah itu juga tdak mempuanyai kuasa perundangan yang utama, jika adapun kuasa perundangan kecil sahaja. Kerajaan United Kingdom adalah satu contoh kerajaan unitari ini. Kerajaan gabungan (confederation) pula ialah gabungan beberapa buah negeri yang membentuk sebuah negara. Setiap negeri mempunyai kedaulatan masing-masing yang dipeliharanya sendiri dan mempunyai kuasa-kuasa yang tersendiri. Dalam perjanjian gabungan yang dipersetujui, mereka akan bertindak bersama-sama dalam beberapa beberapa hal. Sebenarnya kerajaan gabungan tidak mencapai tahap sebuah kerajaan yang utuh tetapi hanya merupakan satu ikatan longgar beberapa buah negeri yang berdaulat.

115

6.3.1 Pembentukan Persekutuan Malaysia Penentuan memilih sesuatu bentuk pemerintahan tidak terjadi sendiri. Ia lahir untuk memenuhi hasrat susunan kuasa pengaruh politik yang berkuasa. Livingstone (1974) menulis bahawa kelahiran sesuatu bentuk pemerintahan itu “bukanlah sesuatu yang timbul tanpa sebab, tetapi sesuatu yang disengajakan bagi memenuhi keperluan tertentu.” Malaysia memilih bentuk pemerintahan kerajaan persekutuan. Ia bermula dari keengganan penjajah memerintah secara langsung (aneksasi) yang menghasilkan pentadbiran melalui institusi residen (Noor Alam, 1988). Kaedah ini telah berjaya diamalkan di empat buah negeri Melayu iaitu Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang. Masalah yang timbul ialah ketidakseragaman dalam pentadbiran yang menyebabkan pembangunan keempat negeri tidak seimbang. Untuk menyelesaikan masalah yang dihadapi, satu bentuk kerajaan diusahakan supaya pentadbiran diseragamkan. Pada tahun 1895, diperkenalkan dasar unite and rule yang dengannya lahir satu bentuk persekutuan yang pertama iaitu Negeri-Negeri Melayu Bersekutu. Ada yang berpendapat bahawa skim federalisme ini merupakan satu percubaan British untuk mengatasi masalah yang lahir dari dasar non-annexation sebelum itu dan sebagai satu langkah melindungi kepentingan dan kedudukan masyarakat asing yang baru (Noor Alam, 1988). Pembentukan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu menjadi permulaan kepada perkembangan selanjutnya kepada pelaksanaan konsep kerajaan persekutuan di Malaysia. Beberapa masalah pentadbiran yang wujud sebelumnya dapat diselesaikan. Bagaimanapun timbul pula beberapa masalah lain. Antara persoalan utama ialah tentang kedudukan Raja-Raja Melayu bagi keempat-empat buah negeri tersebut, khususnya berkaitan keanggotaan mereka di dalam Majlis Pesekutuan yang setaraf dengan ahli-ahli biasa yang lain, dan undang-undang yang diluluskan oleh Majlis Persekutuan ini ditandatangani oleh Pesuruhjaya Tinggi, bukannya oleh Raja-Raja Melayu (Simandjuntak, 1969). Pada 1915 pula seluruh negeri di Tanah Melayu telah dikuasai oleh British. Negeri-negeri Pulau Pinang, Melaka dan Singapura ditadbir sebagai negeri jajahan secara langsung oleh British dan dikenali sebagai Negeri-Negeri Selat. Negeri-negeri Kedah, Perlis, Kedah dan Terengganu diperolehi oleh British setelah diserahkan oleh Kerajaan Siam melalui Perjanjian Bangkok 1909, manakala Kerajaan Johor menandatangani perjanjian menerima penasihat British pada tahun 1914.

116

Oleh kerana terdapat berbagai bentuk pemerintahan yang berbeza, Sir Cecil Clementi Smith diwujudkan ‘union’ atau kesatuan di kalangan negeri-negeri Melayu tersebut. Cadangan ini ditentang hebat oleh Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu dan kalangan saudagar perniagaan. Tidak lama kemudian Perang Dunia Kedua meletus. Tanah Melayu dikuasai oleh Jepun. Setelah perang berakhir, Jepun dikalahkan dan British kembali berkuasa ke atas Tanah Melayu. Mereka telah memperkenalkan satu bentuk baru pemerintahan dengan memperkenalkan Perlembagaan Malayan Union. Dalam Perlembagaan ini beberapa perubahan dilakukan dari segi susunan kuasa pentadbiran dan politik. Raja-Raja Melayu dikehendaki menyerahkan kedaulatan masing-masing kepada Kerajaan British. Pentadbiran Negeri-negeri Melayu diserahkan kepada Kerajaan Pusat.. Urusan kewarganegaraan dan harta juga diserahkan kepada Kerajaan Malayan Union. Cadangan Malayan Union ditentang hebat oleh seluruh orang Melayu. Kesannya penubuhan kerajaan Malayan Union itu gagal dan pada 1948 diperkenalkan pula Persekutuan Tanah Melayu yang mengandungi semua sembilan buah negeri Melayu di atas kecuali Singapura. Apabila kemerdekaan diisytiharkan pada 1957, Tanah Melayu merupakan sebuah negara persekutuan dengan mempunyai sebuah Kerajaan Pusat dan beberapa buah Kerajaan Negeri. Kerajaan Persekutuan (Pusat) mempunyai bidang kuasanya sendiri dan setiap kerajaan negeri mempunyai bidang kuasanya masing-masing. Kedua-dua Kerajaan Pusat dan Negeri mempunyai pehubungan tertentu yang ditetapkan oleh Perlembagaan Persekutuan yang dipersetujui bersama-sama. 6.3.2 Persekutuan Malaysia Perkara 1 Perlembagaan Malaysia menjelaskan bahawa Malaysia adalah sebuah Persekutuan. Ketika mula merdeka tahun 1957.ia dikenali sebagai Persekutuan Tanah Melayu dan dianggotai oleh 9 buah negeri-negeri Melayu iaitu Perlis, Kedah, Pulau Pinang, Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Melaka Johor, Pahang, Terengganu dan Kelantan. Ia lahir melalui Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1957. Pada 1963, Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu menanda tangani Perjanjian Malaysia yang merupakan persetujuan negeri-negeri dalam Persekutuan Tanah Melayu bersetuju bergabung dengan negeri Sabah, Sarawak dan Singapura dalam satu persekutuan yang akan dikenali sebagai Malaysia. Berikutannya, Parlimen Persekutuan Tanah Melayu meluluskan Akta Malaysia yang meminda beberapa peruntukan untuk membolehkan Sabah, Sarawak dan Singapura menjadi anggota Persekutuan Malaysia.

117

Soal pembentukan Malaysia ini telah mendapat tentangan banyak pihak seperti dari Filipina dan Indonesia. Penentangan juga datang dari Kerajaan Negeri Kelantan. (Sufian, 1987). Enam hari sebelum lahir mahir, Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur telah diminta membuat keputusan dalam kes Kerajaan Negeri Kelantan lwn. Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu dan Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj ([1963] Mlj 335) untuk menetapkan bahawa Perjanjian Malaysia dan Akta Malaysia yang menubuhkan Malaysia tidak sah, sebaliknya terikat dengan negeri Kelantan. Kerajaan Negeri Kelantan mendakwa Akta Malaysia 1963 yang diluluskan Parlimen Persekutuan Tanah Melayu untuk membolehkan kemasukan Sabah, Sarawak dan Singapura, dan mengubah nama kepada Malaysia tidak sah kerana undang-undang tersebut tidak mendapat persetujuan tiap-tiap negeri yang menjadi anggota persekutuan (termasuk Kelantan). Pada 14 September 1963, Mahkamah memutuskan bahawa:

1. Bahawa di bawah Perkara 159, Perlembagaan Persekutuan 1957, Parlimen mempunyai kuasa untuk mmbuat undang-undang Akta Malaysia dengan tujuan meminda Perkara 1(1) dan (2) bagi memasukkan tiga buah negeri anggota baru, dan pindaan ini tidak berkehendakkan lebih suara dua per tiga. Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1957 (yang disertai oleh Kelantan) tidak berkehendakkan supaya diadakan perundingan dengan mana-mana negeri sebagai suatu syarat yang hendak dipenuhi.

2. Bahawa Perjanjian Malaysia yang ditandatangani bagi pihak Persekutuan Tanah Melayu oleh Perdana Menteri dan Timbalan Perdana Menteri dan empat orang anggota jemaah menteri. Ini memenuhi kehendak Perkara 39 dan Perkara 80(1) Perlembagaan Persekutuan dan ia tidak bermaksud memerlukan sebarang perundingan dengan Kerajaan Negeri atau Raja mana-mana negeri.

6.4 PENGAGIHAN KUASA ANTARA KERAJAAN PUSAT

DAN NEGERI Sebagaimana yang telah diterangkan, satu daripada ciri utama federalisme atau kerajaan persekutuan ini ialah penbahagian kuasa di antara kerajaan pusat dengan kerajaan negeri. Ciri ini ternyata sekali wujud di dalam Perlembagaan Malaysia.

118

6.4.1 Kuasa Perundangan Terdapat beberapa peruntukan di dalam Perlembagaan yang membahagikan kuasa perundangan di antara kerajaan pusat dan kerajaan negeri. Perkara 73 umpamanya memperuntukkan “Pada menjalankan kuasa-kuasa perundangan yang diberikan kepadanya oleh Perlembagaan ini:

(a) Parlimen boleh membuat undang-undang bagi seluruh atau mana-mana bahagian Persekutuan dan juga undang-undang yang berkuatkuasa luar serta dalam Persekutuan,

(b) Badan Perundangan Negeri boleh membuat undang-undang bagi seluruh atau mana-mana bahagian Negeri itu.

Jadual Sembilan menyatakan pembahagian kuasa membuat undang-undang itu kepada tiga senarai iaitu Senarai Pertama (Senarai Persekutuan) merupakan bidang kuasa yang Parlimen boleh membuat undang-undang mengenainya, Senarai Kedua (Senarai Negeri) merupakan senarai yang Dewan Undangan Negeri mempunyai kuasa membuat undang-undang mengenainya, dan Senarai Ketiga (Senarai Bersama) merupakan senarai yang kedua-dua badan perundangan pusat dan negeri boleh membuat undang-undang mengenainya. Antara perkara-perkara utama yang termasuk ke dalam Senarai Pertama ialah perhubungan luar, pertahanan, keselamatan dalam negeri, kewarganegaraan persekutuan, kewangan, perdagangan dan industri dan pelajaran. Termasuk dalam Senarai Negeri antaranya ialah undang-undang Islam, tanah, pertanian danperhutanan, kerajaan tempatan, perkhidmatan tempatan dan jentera Kerajaan Negeri. Sementara itu perkara-perkara seperti kebajikan awam, biasiswa, taman negara dan hidupan liar, parit dan tali air merupakan perkara-perkara yang diletakkan dalam Senarai Bersama. 6.4.2 Kuasa Memerintah (Eksekutif) Pembahagian kuasa eksekutif adalah berpandukan pembahagian kuasa perundangan tersebut di atas seperti mana diperuntukkan dalam Perkara 80 (1) dan (2). Bagaimanapun terdapat peruntukan-peruntukan untukmeluaskan kuasa ini supaya kuasa eksekutif persekutuan meliputi perkara-perkara dalam senarai lain. Perkara 93 umpamanya membolehkan kuasa eksekutif Persekutuan meliputi perkara-perkara di dalam senarai negeri bagi maksud kajian dan perangkaan dan juga perjalanan usaha-usaha penyelidikan, pelajaran, publisiti dan lain-lain kepada penduduk mana-

119

mana negeri. Persekutuan jga boleh menjalankan kuasa eksekutifnya ke atas aktiviti mana-mana Jabatan Kerajaan Negeri dengan tujuan membuat laporan kepada kerajaan Persekutuan. Kuasa ini tidak boleh digunakan bagi tujuan meneliti aktiviti kerajaan negeri atau jabatannya mengenai perkara-perkara yang mana hanya kerajaan Negeri sahaja mempunyai kuasa perundangan. Ini bermakna, pengluasan kuasa eksekutif kerajaan Persekutuan di bawah Perkara 93 dan 94 tidak terhad kepada mana-mana satu perkara di dalam Senarai Negeri tetapi kuasa di bawah Perkara 95 terhad kepada perkara-perkara yang dibolehkan sahaja. Perkara 150(4) pula memberi kuasa kepada kerajaan Persekutuan bertindak dalam keadaan luar biasa ataupun darurat sehingga boleh mengenepikan susunan agihan biasa kuasa ketika keadaan aman. Peruntukan tersebut berbunyi: “Semasa Perisytiharan Darurat berkuatkuasa pemerintah Persekutuan adalah, walaupun peruntukan dalam Perlembagaan in, meliputi apa-apa perkara di dalam kuasa perundangan sesuatu negeri dan adalah termasuk memberi arahan-arahan kepada kerajaan sesuatu negeri atau kepada mana-mana pegawai atau pihak berkuasa Negeri itu.” Keperluan ini telah digunakan pada tahun 1977 apabila suasana yang bergolak di negeri Kelantan akibat pergeseran politik di sana. Demikian juga peruntukan ini telah dipakai ketika menyelesaikan isu yang berlaku di Sarawak. Sila rujuk kes Stephen Kalong Ningkan lwn. Tun Abang Haji Openg dan Tawi Sli (1968) 1 MLJ 119.


1. Bagaimanakah boleh anda jelaskan pembahagian kuasa perundangan antara Kerajaan Pusat dan Kerajaan Negeri?


6.4 KETINGGIAN PERLEMBAGAAN Di British Parlimennya adalah yang tertinggi. Ini adalah kerana tidak ada undang-undang yang ia tidak boleh buat, pinda atau mansuhkan.

120

Tambahan pula tidak ada siapa pun yang boleh mengisytiharkan sesuatu Akta Parlimen itu sebagai tidak sah. Ia tidak boleh membuat undang-undang untuk menahan pemansuhan atau untuk menahan pindaan enakmennya sendiri. Keadaan adalah berbeza bagi negara kita, Malaysia. Parlimen negara kita tidak mempunyai kuasa yang tidak terbatas. Malaysia mempunyai Perlembagaan yang bertulis. Parlimen memperolehi kuasanya daripada Perlembagaan yang bertulis itu. Perlembagaan membahagikan kuasa perundangan kepada persekutuan dan negeri. (Jadual kesembilan) Oleh yang demikian Parlimen hanya membuat undang-undang sebagaimana yang diperuntukkan sahaja. Di luar bidang kuasanya, Parlimen tidak berkuasa lagi. Mahkamah walaupun boleh membatalkan undang-undang yang dibuat oleh Parlimen dan boleh mentafsir Perlembagaan, tidaklah tertinggi, kerana bidangkuasanya turut ditentukan oleh Perlembagaan. Yang di Pertuan Agong, kerajaan yang memerintah, Perdana Menteri, polis dan tentera walaupun mempunyai kuasa yang banyak, tidaklah tertinggi kerana kuasa yang mereka perolehi adalah ditentukan oleh Perlembagaan. Satu persoalan timbul, kalaulah benar Perlembagaan adalah tertinggi, bagaimana keadaannya yang membolehkan Parlimen mempunyai kuasa meminda Perlembagaan? Memang benar, Parlimen boleh meminda Perlembagaan tetapi kuasa itu ditentukan sendiri oleh Perlembagaan (Suffian Hashim, 1987). Terdapat juga satu peruntukan yang menjelaskan keutamaan Perlembagaan iaitu Perkara 4(1): “Perlembagaan ini adalah undang-undang utama Persekutuan dan apa-apa undang-undang yang diluluskan selepas Hari Merdeka dan berlawanan dengan Perlembagaan ini hendaklah terbatal setakat yang berlawanan itu.”


1. Bilakah Mahkamah dianggap tertinggi daripada

pihak-pihak lain?


121


1. Bincangkan Perkara 4(1). 2. Jelaskan peranan YDPA di dalam Parlimen.



SDT 6.1

1. Pemerintahan demokrasi berparlimen di Malaysia adalah konsep

yang diambil dari barat. Kerajaan yang memerintah dipilih oleh rakyat oleh rakyat melalui pilihan raya yang diadakan. Setelah dipilih dalam pilihan raya tersebut, mereka menjadi wakil rakyat di dalam Parlimen dan melaksanakan tugas-tugas mereka di parlimen itu.

2. Kelebihannya ialah memberi peluang kepada lebih banyak pihak

diwakili di Parlimen. Wakil-wakil yang terpilih dalam Dewan Rakyat adalah yang mendapat sokongan majoriti dalam pilihan raya. Di Dewan Negara wakil-wakil adalah daripada golongan minoriti yang tidak menang dalam pilihan raya seperti orang asli dan sebagainya. Ini menjadikan Parlimen itu diwakili oleh semua pihak.

SDT 6.2

1. Kaitannya ialah Perkara 50(1) menjelaskan bahawa jika berlaku

kekosongan kerusi di Parlimen, kekosongan itu hendaklah diisi, manakala Perkara 53(1) pula menetapkan jika timbul persoalan tentang kekosongan atau tidak berlaku kekosongan terhadap mana-mana kerusi, maka Parlimenlah yang akan membuat keputusan tentangnya dan keputusannya adalah muktamad.

2. Perkara 63 boleh dirujuk mengenai keistimewaan anggota

Parlimen.

122

SDT 6.3 1. Kuasa budi bicara YDPA antaranya ialah

(a) Melantik Perdana Menteri, (b) Tidak memberi persetujuan membubarkan Parlimen, (c) Meminta supaya diadakan Mesyuarat Majlis Raja-Raja

yang semata-mata bermesyuarat mengenai keistimewaan Raja-Raja Melayu.

SDT 6.4

1. Ia dapat dijelaskan dengan merujuk kepada Jadual Kesembilan

yang mengandungi Senarai Persekutuan, Senarai Negeri dan Senarai Bersama.

SDT 6.5

1. Mahkamah tertinggi ketika ia boleh mengisytiharkan undang-

undang yang dibuat oleh Parlimen diluar bidang kuasanya dan ketika mengisytiharkan tindakan kerajaan sebagai ultra vires.

123

BAB 7

DIMENSI PEMERINTAHAN II: (KEBEBASAN PILIHAN RAYA,

KEBEBASAN MAHKAMAH DAN PERKHIDMATAN AWAM

YANG NEUTRAL)

OBJEKTIF BAB Setelah mengikuti bab ini, anda seharusnya dapat: 1. Memahami peruntukan Perlembagaan Malaysia berkaitan

perjalanan pilihan raya, sistem kehakiman dan pentadbiran awam di negara ini.

2. Menyedari keperluan undang-undang yang mentadbir urusan-urusan di atas di dalam pentadbiran sebuah negara.

3. Membezakan sistem pentadbiran negara ini dengan negara-negara lain.

4. Mengetahui maksud-maksud khusus dalam perjalanan pilihan raya, kehakiman dan perkhidmatan awam.

7.1 PILIHAN RAYA Dalam amalan sistem demokrasi, sesebuah kerajaan dipilih melalui pilihan raya. Melalui pilihan raya, rakyat diberi hak untuk memilih kerajaan yang mereka ingini. Ini bermakna sesebuah kerajaan yang dipilih akan memerintah mengikut kehendak rakyat yang memilihnya. Dalam sesuatu pilihan raya terdapat dua objek yang terlibat iaitu orang yang dipilih dan kumpulan pemilih. Ia berkaitan dengan politik untuk memilih orang atau orang-orang yang akan mewakili kepentingan pemilih-pemilih dalam hal yang terletak di bawah bidang kuasa organisasi di mana orang atau orang-orang berkenaan dipilih untuk bertugas (A. Rashid, 1994). Orang atau orang-orang yang mendapat undi terbanyak akan terpilih mewakili kawasannya menjadi ahli parlimen bagi peringkat persekutuan atau ahli dewan undangan negeri bagi peringkat negeri.

124

7.1.1 Keperluan Mengadakan Pilihan Raya Oleh kerana kerajaan demokrasi menggunakan pilihan raya untuk menentukan kuasa pemerintah, maka amat penting sesuatu pilihan raya itu diadakan dengan tersusun dan adil. Pilihan raya yang tidak telus dan mengandungi perkara-perkara yang tidak diingini serupalah seperti memperolehi sebuah pemerintahan dengan cara menipu dan tidak menyenangkan hati rakyat. Keadaan ini boleh mencetuskan suasana tidak tenteram dan pergolakan, malah boleh mencetuskan perbalahan besar dan pemberontakan. Untuk menjadikan sesuatu pilihan raya itu bersih dan bebas, unsur-unsur berikut perlulah dipelihara (Salleh Abas, 1997):

(a) Pilihan raya itu hendaklah dianjurkan oleh satu badan yang jujur dan boleh dipercayai oleh rakyat,

(b) Undang-undang pilihan raya itu mestilah berasaskan keadilan dan mencegah perkara yang tidak elok,

(c) Segala pertelingkahan tentang pilihan raya mestilah diselesaikan dengan segera oleh mahkamah khas.


1. Kenapa pilihan raya perlu diadakan? 2. Apakah implikasinya jika pilihan raya yang diadakan

tidak diyakini oleh rakyat? 3. Apakah faktor-faktor yang perlu diambil kira untuk

memastikan sesuatu pilihan raya dianggap bersih?


7.1.2 Suruhanjaya Pilihan Raya Untuk menentukan supaya pilihan raya dijalankan dengan adil, Perlembagaan Malaysia telah membuat peruntukan bagi menubuhkan suatu Suruhanjaya Pilihan Raya yang bebas daripada kawalan kerajaan (Sufian, 1987). Perkara 114 menetapkan bahawa Suruhanjaya ini hendaklah dianggotai oleh seorang pengerusi dan tiga orang anggota. Kesemua mereka dilantik

125

oleh Yang di Pertuan Agong. Orang-orang yang tidak boleh menjalankan tugas dengan bebas dan mudah dipengaruhi dengan unsur-unsur kebendaan dan kedudukan seperti berikut tidak boleh dilantik menganggotai Suruhanjaya ini:

(a) orang yang bankrap; (b) penjawat awam yang memegang jawatan bergaji; (c) anggota Dewan Negara, Dewan Rakyat dan Dewan

Undangan Negeri. Anggota Suruhanjaya yang dilantik akan terus memegang jawatan ini sehingga cukup umurnya 65 tahun, kecuali jika belum sampai umur itu dia meletakkan jawatannya atau kerana hilang kelayakan menjadi anggota Suruhanjaya itu. Setelah dilantik juga seseorang itu tidak boleh dipecat kecuali sesudah mendapat pandangan dan syor daripada tribunal hakim yang terdiri daripada lima orang anggota hakim Mahkamah Tinggi. Ini bererti cara melucut kadudukan sama seperti peraturan memecat seseorang hakim Mahkamah Tinggi dan Persekutuan. Saraan bagi anggota Suruhanjaya ini ditetapkan oleh undang-undang dan ditentukan bayarannya daripada Kumpulan Wang yang Disatukan. Saraan ini tidak boleh diubah selagi dia menjadi anggota Suruhanjaya ini. Suruhanjaya boleh, dengan kuasa yang diberikan kepadanya, melantik beberapa pegawai dan kakitangan untuk mengendalikan pelbagai urusan berkaitan pilihan raya. Urusan-urusan yang menjadi tanggung jawab Suruhanjaya ini meliputi:

1. mempersempadankan bahagian pilihan raya, 2. menyedia dan menyemak daftar-daftar pemilih untuk

pilihan raya, dan 3. mengendalikan pilihan raya bagi Dewan Rakyat dan bagi

semua Dewan Undangan Negeri. Undang-undang Persekutuan atau undang-undang negeri boleh memberi kuasa kepada Suruhanjaya Pilihan raya untuk menjalankan apa-apa pilihan raya lain seperti pilihan raya kerajaan tempatan.

7.1.3 Mempersempadankan Kawasan Pilihan Raya Sistem pilihan raya di Malaysia menentukan setiap negeri dipecahkan kepada beberapa kawasan pilihan raya. Setiap kawasan akan diwakili oleh seorang wakil sahaja sama ada wakil ke Dewan Rakyat atau ke Dewan Undangan Negeri (Per. 116). Sekarang Perlembagaan menetapkan Dewan Rakyat mempunyai 193 bahagian seperti berikut:

126

(i) Johor 20 kawasan Parlimen. (ii) Kedah 15 kawasan Parlimen. (iii) Kelantan 14 kawasan Parlimen. (iv) Melaka 05 kawasan Parlimen. (v) Negeri Sembilan 07 kawasan Parlimen. (vi) Pahang 11 kawasan Parlimen. (vii) Pulau Pinang 11 kawasan Parlimen. (viii) Perak 23 kawasan Parlimen. (ix) Perlis 03 kawasan Parlimen. (x) Sabah 20 kawasan Parlimen. (xi) Sarawak 28 kawasan Parlimen. (xii) Selangor 17 kawasan Parlimen. (xiii) Terengganu 08 kawasan Parlimen. (xiv) Kuala Lumpur 10 kawasan Parlimen. (xv) Labuan 01 kawasan Parlimen.

Jumlah bahagian Dewan Negeri di tiap-tiap negeri pula adalah seperti berikut:

(i) Johor 40 kawasan Dewan Undangan Negeri. (ii) Kedah 36 kawasan Dewan Undangan Negeri. (iii) Kelantan 43 kawasan Dewan Undangan Negeri. (iv) Melaka 25 kawasan Dewan Undangan Negeri. (v) Negeri Sembilan 32 kawasan Dewan Undangan Negeri. (vi) Pahang 38 kawasan Dewan Undangan Negeri. (vii) Pulau Pinang 33 kawasan Dewan Undangan Negeri. (viii) Perak 52 kawasan Dewan Undangan Negeri. (ix) Perlis 15 kawasan Dewan Undangan Negeri. (x) Sabah 48 kawasan Dewan Undangan Negeri. (xi) Sarawak 56 kawasan Dewan Undangan Negeri. (xii) Selangor 48 kawasan Dewan Undangan Negeri. (xiii) Terengganu 32 kawasan Dewan Undangan Negeri.


1. Jelaskan fungsi Suruhanjaya Pilihan raya. 2. Huraikan prosedur mempersempadankan semula

kawasan pilihan raya.


127

7.1.4 Prinsip-Prinsip Mempersempadankan Kawasan Pilihan Raya

Kawasan pilihan raya dari segi saiz dan bilangannya tidaklah sama. Ia juga tidak semestinya kekal untuk selama-lamanya. Ia boleh berubah mengikut keperluan semasa. Satu daripada tugas Suruhanjaya Pilihan raya ialah mempersempadankan kawasan pilihan raya. Dalam melaksanakan tugas ini SPR terikat dengan empat prinsip yang ditentukan dalam Jadual 13 Perlembagaan Malaysia:

(a) di samping diambil perhatian tentang mustahaknya pemilih-pemilih diberi pelung-peluang kemudahan yang berpatutan untuk mengundi, bahagian-bahagian pilihan raya patutlah dipersempadan supaya tidak memasuki sempadan-sempadan Negeri dan patutlah diberi perhatian tentang kesulitan-kesulitan bahagian-bahagian pilihan raya-pilihan raya Negeri memasuki sempadan bahagian-bahagian pilihan raya;

(b) perhatian patutlah juga diberi perhatian tentang kemudahan-kemudahan pentadbiran yang boleh didapati dalam bahagian-bahagian pilihan raya itu untuk mengadakan jentera yang perlu bagi pendaftaran dan mengundi;

(c) bilangan pemilih-pemilih dalam tiap-tiap satu bahagian pilihan raya dalam sesuatu negeri patutlah lebih kurang sama banyaknya kecuali bahawa memandang kepada lebih besar kesulitan untuk sampai kepada pemilih-pemilih dalam daerah-daerah kampung dan lain-lain kesukaran yang dihadapi oleh bahagian-bahagian pilihan raya di luar bandar, luasnya bahagian-bahagian itu patutlah diberi pertimbangan;

(d) perhatian patutlah diberi tentang kesulitan-kesulitan yang akan timbul dangan perubahan-perubahan bahagian-bahagian pilihan raya, dan juga tentang memelihara hubungan tempatan.

7.1.5 Prosedur Mempersempadankan Kawasan Pililihan Raya Suatu syor daripada Suruhanjaya Pilihan raya untuk mengubah sempadan pilihan raya perlulah mendapat persetujuan daripada Yang di Pertua Dewan Rakyat dan Perdana Menteri. Syor itu kemudiannya hendaklah disiarkan dalam Warta Kerajaan dan sekurang-kurangnya dalam satu akhbar yang diedarkan dalam kawasan pilihan raya berkenaan. Siaran itu hendaklah menerangkan segala perubahan dan syor-syor dimana-mana

128

tempat yang senang dibaca dalam kawasan pilihan raya berkenaan. Jika terdapat bantahan, ia hendaklah disampaikan kepada pihak Suruhanjaya Pilihan raya dalam tempoh sebulan selepas disiarkan penerangan itu. Sekiranya terdapat bantahan terhadap syor itu oleh kerajaan negeri, pihak berkuasa tempatan atau oleh satu kumpulan orang yang mengandungi 100 orang pengundi kawasan berkenaan maka Suruhanjaya Pilihan raya mestilah membuat satu siasatan mengenainya. Sekiranya selepas siasatan itu Suruhanjaya Pilihan raya terpaksa meminda syor-syor mereka, Suruhanjaya hendaklah meminda syor-syornya dan mestilah menyiarkan kenyataan-kenyataan itu. Kemudian Suruhanjaya mestilah mengemukakan satu laporan tentang kawasan pilihan raya kepada Perdana Menteri yang menunjukkan perubahan yang dicadang dan namanya sekali. Apabila Perdana Menteri menerima laporan itu, beliau hendaklah membentangkan laporan itu di Dewan Rakyat. Laporan itu handaklah disokong oleh undi tidak kurang daripada separuh jumlah anggota Dewan Rakyat. Jika draf perintah itu diluluskan maka ia akan dipersembahkan kepada Yang di Pertuan Agong untuk dikuatkuasakan sebagai undang-undang. 7.1.6 Calon Perkara 48 dan 49 Perlembagaan telah menentukan kelayakan dan hilang kelayakan menjadi ahli Parlimen. Perkara ini dibincang dengan terperinci dalam topik Parlimen Malaysia. 7.1.7 Pengundi Menurut perkara 119 Perlembagan, tiap-tiap warganegara yang

(a) telah mencapai umur 21 tahun pada tarikh kelayakan, dan (b) bermastautin dalam sesuatu bahagian pilihan raya pada

tarikh kelayakan atau jika tidak bermastautin adalah seorang pengundi tidak hadir

adalah berhak mengundi dalam bahagian pilihan raya sama ada untuk Dewan Rakyat atau Dewan Negeri, melainkan jika hilang kelayakan di bawah fasal 3 atau mana-mana undang-undang berhubung dengan kesalahan-kesalahan berhubung pilihan raya. Bagaimanapun tiada seorang pun boleh mengundi lebih daripada satu kawasan pilihan raya. Seseorang itu hilang kelayakan menjadi pengundi dalam sesuatu pilihan raya Dewan Rakyat atau Dewan Negeri jika (fasal 3 Perkara 119):

129

(a) pada tarikh kelayakan dia ditahan sebagai orang yang tidak sempurna akal atau menjalani hukuman penjara; atau

(b) sebelum tarikh kelayakan ia telah disabitkan suatu kesalahan dalam mana-mana bahagian Komanwel dan dijatuhkan hukuman bunuh atau penjara selama tempoh dua belas bulan dan pada tarikh kelayakan ia masih tertanggung menjalani apa-apa hukuman bagi kesalahan tersebut.

Tarikh kelayakan bermaksud tarikh daftar-daftar pemilih disediakan. Pengundi tidak hadir pula ialah warganegara yang didaftarkan di dalam daftar pemilih tetapi tidak hadir dalam kawasan pilihan rayanya. 7.1.8 Pendaftaran Pengundi Seseorang warganegara yang layak hanya boleh membuang undi hanya jika namanya tersenarai dalam daftar pengundi. Daftar pengundi menjadi keterangan “prima facie” untuk menentukan sama ada seseorang itu berhak atau tidak berhak mengundi dalam sesuatu pilihan raya dalam sesuaru kawasan pilihan raya. Seseorang itu tidak dibenarkan mengundi di mana-mana tempat mengundi kecuali namanya ada di dalam daftar pengundi di tempat mengundi tersebut. Daftar pengundi yang digunakan ialah daftar pengundi yang terakhir disahkan oleh Suruhanjaya Pilihan Raya untuk diterima pakai dalam sebarang pilihan raya, sebagaimana ditentukan dalam Peraturan-peraturan Pilihan Raya (Perjalanan Pilihan Raya 1981). 7.1.9 Kekerapan Pilihan Raya Parlimen dan Dewan Undangan Negeri boleh terus berjalan jika tidak berlaku kekosongan luar jangka, selama lima tahun. Apabila dibubarkan Perlembagaan menetapkan pilihan raya hendaklah diadakan dalam masa 60 hari di Semenanjung dan 90 hari di Sabah dan Sarawak. 7.1.10 Pengundian Pengundian adalah mengikut sistem undi langsung (direct voting system) iaitu membuat pemilihan untuk seorang calon sahaja dengan cara menanda “X” di ruang yang disediakan di kertas undi. Pengiraan undi dibuat sebaik sahaja pengundian tamat pada masa yang ditetapkan oleh petugas-petugas SPR dengan kehadiran wakil-wakil calon yang bertanding.

130

7.1.11 Mencabar Pengurus Pilihan raya bagi setiap kawasan pilihan raya akan mengumumkan keputusan pemilihan tersebut setelah selesai pengiraan dibuat. Keputusan pilihan raya tidaklah boleh dipertikaikan oleh mana-mana pihak kecuali dengan mengemukakan satu petisyen pilihan raya di Mahkamah Tinggi sebagaimana diperuntukkan dalam perkara118 Perlembagaan Malaysia. Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954 menentukan tugas Mahkamah Tinggi tentang sesuatu pilihan raya terbahagi kepada tiga bahagian iaitu

1. membicarakan petisyen pilihan raya yang dikemukakan kepada mahkamah supaya dibatalkan pilihan seseorang calon atau lain-lainnya;

2. membuat perintah melepaskan calon atau wakil pilihan raya daripada akibat kemungkinan menghantar penyata perbelanjaan pilihan raya, atau kerana menghantarkan satu penyata yang mengandungi kesilapan dan mengelirukan; dan

3. membuat perintah melepaskan calon dan wakil pilihan raya daripada amalan tidak jujur atau amalan salah, yang telah dilakukan oleh orang lain dengan tidak setahu dan persetujuan mereka.

Dalam kes Tunku Abdullah lwn. Ali Amberan [1971]1MLJ 25, Mahkamah Persekutun memutuskan bahawa tidak boleh dirayu lagi sesuatu keputusan hakim mengenai keputusan pilihan raya yang telah diputuskan. 7.1.12 Undang-Undang Berkaitan Pilihan Raya Terdapat beberapa undang-undang dan peraturan yang berkaitan dan digunakan dalam mengendalikan perjalanan pilihan raya di negara kita ini, iaitu Akta Pilihan Raya 1958, Akta Kesalahan Pilihan Raya (1954), Peraturan Pilihan Raya (Perjalanan Pilihan Raya 1881), Peraturana-peraturan Pilihan Raya (Pendaftaran Pemilih 1971) dan Peraturan-peraturan Pilihan Raya (Pengundian Pos 1959 dan 1968). Selain itu undang-undang lain yang secara tidak langsung boleh digunakan semasa pilihan raya dan kempen-kempennya berjalan ialah seperti Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960, Akta Rahsia Rasmi 1972, Akta Polis 1962, Akta Hasutan 1948 dan lain-lain.

131


1. Bincangkan proses perjalanan pilihan raya bermula

dari proses penamaan calon sehingga selesai. 2. Siapakah yang tidak layak menjadi calon pilihan

raya?


7.2 KEHAKIMAN Badan Kehakiman merupakan satu daripada tiga kuasa dalam doktrin pengasingan kuasa. Badan kehakiman atau mahkamah mempunyai peranan yang besar dalam mengimbangi dua unsur lagi dalam doktrin pengasingan kuasa ini iaitu badan perundangan dan badan eksekutif. Mahkamah mempunyai kuasa seperti berikut (Sufian, 1987):

(a) kuasa mentafsir Perlembagaan; (b) kuasa menafsir undang-undang; (c) kuasa mengisytiharkan sesuatu undang-undang bertulis

Persekutuan dan negeri sebagai tidak sah; dan (d) mengisytiharkan sesuatu tindakan kerajaan sebagai tidak sah

di sisi undang-undang. Perlembagaan Malaysia menetapkan bahawa kuasa kehakiman di negara ini terletak di bawah dua Mahkamah Tinggi dan beberapa Mahkamah Rendah yang ditubuhkan dengan peruntuka undang-undang tertentu. Dua mahkamah yang dimaksudkan ialah Mahkamah Tinggi Malaya dan Mahkamah Tinggi Borneo. Kedua-dua mahkamah ini mempunyai taraf yang sama dan mempunyai jabatan pendaftaran masing-masing (Per. 121). 7.2.1 Kebebasan Badan Kehakiman Dalam sebuah negara, mahkamah perlulah mempunyai kebebasan dalam menjalankan tanggungjawabnya menegakkan keadilan tanpa merasa takut atau dipengaruhi oleh mana-mana pihak. Hakim-hakim perlulah bebas menumpukan segala tenaga mereka untuk mencari keadilan, walaupun keputusan yang dibuat mendatangkan kesan negatif kepada pihak berkuasa. Perlembagaan nampaknya mengadakan beberapa persekitaran untuk memastikan tujuan tersebut tercapai.

132

Umpamanya, Perlembagaan Malaysia mengecualikan para hakim Mahkamah Tinggi dan Mahkamah Persekutuan daripada perjalanan kuat kuasa peraturan am yang ditetapkan dalam perkara 132(2A). Seseorang anggota perkhidmatan awam memegang jawatan selama diperkenankan oleh Yang di Pertuan Agong. Para hakim memegang jawatan hingga dia mencapai umur 65 tahun, dan boleh dipecat dari jawatan oleh Yang di Pertuan Agong hanya atas alasan berkelakuan tidak baik atau tidak berupaya, atas alasan kelemahan tubuh atau otak atu apa-apa sebab lain bagi menyempurnakan tugas jawatan mereka dengan sewajarnya. Tindakan pemecatan dengan alasan tersebut itu juga tidak boleh dilakukan sewenang-wenangnya kecuali mengikut prosedur-prosedur yang telah ditetapkan oleh Perlembagaan. Prosedur pemecatan dijelaskan di dalam Perkara 125 Perlembagaan Malaysia. Jika difikirkan mustahak supaya dilucutkan seorang hakim daripada jawatannya, Perdana Menteri atau Ketua Hakim Negara setelah berbincang dengan Perdana Menteri hendaklah mengemukakan representasi tentang hal ini kepada Yang di Pertuan Agong. Kemudian Yang di Pertuan Agong akan menubuhkan sebuah tribunal yang akan menyiasat dan memmbuat laporan serta syor tentang perlucutan itu kepada Yang di Pertuan agong. Berdasarkan laporan dan syor tribunal inilah seorang hakim itu boleh dilucut ataupun tidak daripada jawatannya. Tribunal yang dilantik ini hendaklah terdiri daripada tidak kurang daripada lima orang anggota terdiri daripada hakim atau bekas hakim, dan jika perlu boleh dilantik mana-mana anggota dari mana-mana negara komanwel. Sementara menanti laporan dan syor daripada tribunal, Yang di Pertuan Agong boleh menggantung daripada menjalankan tugasnya:

(a) seorang hakim Mahkamah Persekutuan atas syor Perdana Menteri,

(b) seorang Hakim Tinggi atas syor Ketua Hakim Negara. Perkara 126(5) memperuntukkan bahawa gaji hakim ditetapkan oleh Parlimen melalui satu akta khas dan gaji seseorang hakim itu tidak boleh dikurangkan selagi dia memegang jawatannya. Perkara 127 pula menetapkan bahawa kelakuan seseorang hakim tidak boleh dibincangkan dalam mana-mana satu majlis Parlimen kecuali atas satu usul yang tersendiri dan notis mengenainya telah diberi oleh tidak kurang dari satu perempat daripada jumlah bilangan ahli Majlis Parlimen itu, dan juga tidak boleh dibincang dalam mana-mana Dewan Negeri.

133

Bilangan maksimum hakim di tiap-tiap mahkamah juga ditentukan oleh Perlembagaan iaitu 11 orang bagi Mahkamah Persekutuan, 40 bagi Mahkamah Tinggi Malaya dan 10 orang bagi Mahkamah Tinggi Borneo. 7.2.2 Kelayakan Hakim Seseorang itu adalah berkelayakan dilantik di bawah Perkara 122B Perlembagaan Malaysia sebagai hakim Mahkamah Persekutuan, Mahkamah Rayuan dan mana-mana Mahkamah Tinggi jika:

(a) ia adalah seorang warganegara, dan (b) dalam masa sepuluh tahun sebelum perlantikannya ia telah

menjadi peguam bagi mahkamah-mahkamah tersebut atau mana-mana satu daripada mahkamah itu ataupun menjadi anggota bagi perkhidmatan kehakiman dan undang-undang Persekutuan atau perkhidmatan undang-undang sesuatu Negeri, atau pada suatu masa lain berkhidmat sebagi anggota perkhidmatan ke hakiman dan undang-undang Persekutuan.

7.2.3 Mahkamah Di Malaysia, semua undang-undang sama ada undang-undang persekutuan atau negeri, dikuatkuasakan dalam satu kumpulan Mahkamah Persekutuan. Apabila mahkamah tersebut menguatkuasakan undang-undang negeri sudah tentulah mahkamah itu memutuskan mengikut kehendak negeri, bukan kehendak Persekutuan (Sufian, 1990). Terdapat juga beberapa mahkamah negeri di Malaysia iaitu Mahkamah Syariah dan Mahkamah Adat di Sabah dan Sarawak. Mahkamah-mahkamah ini menguatkuasakan undang-undang yang digubal oleh Dewan Undangan Negeri kecuali Mahkamah Syariah di Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur dan Labuan yang menguatkuasakan undang-undang yang diputuskan oleh Parlimen. Di Malaysia, mahkamah utamanya boleh dibahagikan kepada dua peringkat iaitu Mahkamah Atasan dan Mahkamah Bawahan. Mahkamah Atasan terdiri dari Mahkamah Tinggi Malaya dan Mahkamah Tinggi Borneo, Mahkamah Rayuan dan Mahkamah Persekutuan. Semua Mahkamah Atasan ini wujud melalui peruntukan Perlembagaan Malaysia. Mahkamah Bawahan pula terdiri daripada Mahkamah Penghulu, Mahkamah Majistret (Kelas satu dan Kelas dua) dan Mahkamah Sesyen. Mahkamah-mahkamah ini ditadbir berdasarkan Akta Mahkamah Rendah 1948 (Disemak 1972).

134

Mahkamah-mahkamah di atas berbeza dalam hierarkinya kerana berbezanya bidang kuasa yang dimiliki masing-masing. Semakin tinggi kedudukannya dalam hierarki itu semakin luas dan berpengaruhlah bidang kuasanya.


1. Jelaskan peranan Perlembagaan dalam menentukan kebebasan badan kehakiman di Malaysia.

2. Bagaimanakah mahkamah boleh mengisytiharkan sesuatu undang-undang yang dibuat oleh Parlimen sebagai batal?


7.3 PERKHIDMATAN AWAM Kerajaan dan masyarakat tidak dapat dipisahkan. Kerajaan wujud kerana wujudnya masyarakat. Para sarjana politik mengatakan kerajan mempunyai empat tujuan utama (Abdullah Sanusi, 1987): Pertama, berusaha mencapai kebajikan, seperti meninggikan taraf hidup rakyat dan mempelbagaikan usaha ekonomi negara. Kedua, bertanggungjawab memperbaiki kedudukan negara yang mengalami sesuatu bencana atau keadaan tidak seimbang. Ketiga, berusaha mengeratkan perhubungan antara penduduk dalam negara supaya tidak berpecah-belah dan menghindari huru-hara, manakala yang keempat berusaha untuk mententeramkan keadaan semasa. Perkhidmatan awam merupakan jentera pentadbiran yang bertanggungjawab melaksanakan dasar kerajaan. Perkhidmatan awam jugalah yang menasihati dan memberi pandangan terhadap dasar tersebut. Oleh itu, perkhidmatan awam perlulah melaksanakan tugas dan tanggung jawab berdasarkan prinsip berkecuali dalam pandangan politik. Ia bermaksud bahawa sebuah perkhidmatan awam mestilah bertindak secara bebas, adil dan saksama. Prinsip “neutrality” telah disebut dalam Penyata Mesyuarat Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu yang diadakan di London pada bulan Januari

135

dan Februari 1957. Prinsip ini telah diterima oleh Suruhanjaya Reid dan kandungannya diguna dalam pembentukan Perlembagaan Malaysia. Penyata tersebut berbunyi:

The first essential for ensuring an efficient administration is that the political impartiality of the public service should be recognized and safeguarded. Experience has shown that this is best secured by recognising the service as a corporate body owing its allegiance to the Head of State and so retaining its continous existence irrespective of changes in the political complexion of the government of today. The public service is necessarily and rightly subject to ministerial direction and control in the fryrminsyion and rcrvuyion of hobrtnmrny policy, but in order to do their job effectively public servants must feel free to tender advice to ministers, without fear of favour, according to their conscience and to their view of the merits of the case. One of the most essential ingredients of a contented and efficient service is that promotions policy should be regulated in accordance with publicly recognized professional principles. The service must feel confident that promotions will be determined impartially on the basis of official qualifications, experience and merit. Similarly, a reasonable security of tenure and an absolute freedom from the arbitrary application of disciplinary provisions are essential foundation of a public service. The most generally accepted method of ensuring the observance of the foregoing principles is by the establishment of an independent Public Service Commission. (Salleh Abas, 1997, Malayan Constitutional Reports, 1957)

Keadaan berkecuali bermaksud pihak Perkhidmatan Awam tidak berpihak kepada mana-mana parti politik. Maknanya pegawai-pegawai pekhidmatan awam seperti askar, polis atau pegawai-pegawai awam yang lain akan terus memegang jawatan mereka sekalipun Perdana Menteri atau menteri-menteri lain terpaksa berhenti atau meletakkan jawatan kerana tewas dalam pilihan raya atau mendapat undi tidak percaya di Parlimen. Apabila Perdana Menteri dan menteri-menteri baru dilantik, pegawai-pegawai awam terus memberi kepatuhan kepada Perdana Menteri yang baru pula. Keadaan ini akan tercapai dengan baik jika pegawai-pegawai awam mengamalkan sikap tidak berpihak dalam politik. 7.3.1 Perkhidmatan Awam di Malaysia Menurut Perlembagaan Malaysia, perkhidmatan awam di Malaysia boleh dibahagikan kepada:

136

(a) Perkhidmatan awam bagi Kerajaan Persekutuan. (b) Perkhidmatan awam bagi Kerajaan negeri. (c) Perkhidmatan awam bersama bagi Kerajaan Persekutuan

dan sebuah atau beberapa buah kerajaan negeri atau perkhidmatan awam bersama bagi dua atau beberapa buah kerajaan negeri dengan tidak termasuk Kerajaan Persekutuan.

Mengikut Perkara 132(1) Perkhidmatan Awam Persekutuan terdiri daripada:

(a) Angkatan bersenjata. (b) Perkhidmatan kehakiman dan undang-undang. (c) Perkhidmatan awam am Persekutuan. (d) Pasukan polis. (e) Perkhidmatan pelajaran.

Perkara 132(3) pula menjelaskan bahawa senarai di bawah tidak termasuk dalam perkhidmatan awam:

(a) Jawatan sebagai pentadbir bagi Persekutuan atau negeri, iaitu menteri, menteri muda, setiausaha Parlimen, setiausaha politik, menteri besar, ketua menteri dan ahli mesyuarat kerajaan negeri.

(b) Yang Dipertua, Timbalan Yang Dipertua bagi kedua-dua majlis Parlimen dan Dewan Negeri.

(c) Hakim Mahkamah Tinggi, Hakim Mahkamah Rayuan dan Hakim Mahkamah Persekutuan.

(d) Ahli mana-mana Suruhanjaya atau Majlis yang ditubuhkan oleh Perlembagaan ini atau mana-mana Suruhanjaya atau Majlis yang bersamaan yang ditubuhkan oleh Perlembagaan sesuatu Negeri.

(e) Apa-apa jawatan diplomat sebagaimana yang ditetapkan dengan perintah oleh yang di Pertuan Agong iaitu jawatan yang, jika tidak kerana perintah itu, akan menjadi jawatan dalam perkhidmatan awam am Persekutuan.

Perkara 132(2) memperuntukkan bahawa kelayakan bagi perlantikan ke dalam Perkhidmatan Awam Persekutuan dan Perkhidmatan Bersama dan syarat-syarat tentang perkhidmatan itu bolehlah ditetapkan oleh Yang di Pertuan Agong atau oleh undang-undang yang diperbuat oleh Parlimen. Kelayakan bagi perlantikan ke dalam perkhidmatan awam negeri dan syarat-syarat perkhidmatan itu adalah diperbuat oleh undang-undang negeri atau peraturan yang dibuat oleh raja negeri berkenaan.

137

Perkara 132(2A) menetapkan bahawa anggota Perkhidmatan Awam Persekutuan akan memegang jawatan selama diperkenankan oleh Yang di Pertuan Agong dan tiap-tiap anggotaperkhidmatan awam negeri memegang jawatan selama diperkenankan oleh raja negeri berkenaan. Oleh kerana mereka memegang jawatan selama diperkenan oleh Yang di Pertuan Agong, maka jawatan mereka boleh dilucut oleh Kerajaan Baginda mengikut apa juga alasan, sebagaimana diputuskan dalam beberapa kes seperti Terrel lwn S.S for Colonies [1953] 2 QB 482, Dunn lwn. The Queen [1895] QB 116. Walau bagaimanapun, dari segi amalannya, kedudukan mereka dijamin oleh Perlembagaan, undang-undang tentang perkhidmatan awam dan prinsip keadilan asasi (natural justice). Perkara 135 memberi perlindungan kepada anggota perkhidmatan awam dengan memperuntukkan bahawa tiap-tiap pegawai kerajaan tidak boleh dibuang kerja atau diturunkan pangkat melainkan:

(a) Pihak berkuasa tentang hal ini tidak rendah daripada pihak berkuasa melantiknya.

(b) Dia hendaklah diberitahu sebab-sebab cadangan pembuangan kerja itu atau cadangan penurunan pangkatnya, dan dia mestilah diberi peluang untuk membela dirinya. (Saleh Abas, 1997)

Perlembagaan juga telah menubuhkan beberapa suruhanjaya perkhidmatan bagi mentadbir hal ehwal perkhidmatan awam supaya mereka dapat menjalankan tugas-tugas mereka dengan bebas dari sebarang pengaruh politik. Suruhanjaya-suruhanjaya itu ialah

(a) Suruhanjaya Perkhidmatan Awam (Per. 139). (b) Suruhanjaya Perkhidmatan Penghakiman dan Perundangan

(Per. 138). (c) Suruhanjaya Pasukan Polis (Per. 140) (d) Suruhanjaya Perkhidmatan Pelajaran (Per. 141A).

Perlembagaan Malaysia juga menagadakan satu peruntukan khusus tentang angkatan bersenjata yang mengadakan sebuah majlis iaitu Majlis Angkatan Tentera (Per. 137). Majlis ini bertanggung jawab kepada kuasa am Yang di Pertuan Agong tentang pemerintahan, tatatertib dan pentadbiran angkatan tentera dan beberapa perkara lain yang bersangkutan angkatan tentera selain urusan operasi ketenteraan.

138


1. Apakah yang dimaksudkan dengan neutrality dalam

perkhidmatan awam? 2. Kenapa perlu diwujudkan suruhanjaya-suruhanjaya

perkhidmatan awam?



1. Bincangkan fungsi pilihan raya dalam membentuk sebuah kerajaan yang adil.

2. Jelaskan peranan Suruhanjaya Pilihan raya dalam mengendalikan

pilihan raya yang bersih. 3. Jelaskan hierarki mahkamah di Malaysia. Kenapa perlu kepada

hierarki ini? 4. Apakah pembelaan yang disediakan oleh Perlembagaan kepada

anggota perkhidmatan awam di negara ini?



SDT 7.2

1. Pilihan Raya diadakan bagi memastikan sistem demokrasi terus

berjalan dan dengan itu rakyat dberihak untuk memilih sebuah kerajaan yang akan memerintah negara ini.

2. Jika rakyat meragui sesuatu pilihan raya sudah tentu mereka tidak

akan memberi sepenuh kerjasama kepada kerajaan yang

139

ditubuhkan. Ini memberi kesan yang buruk kepada kestabilan sesebuah kerajaan yang memerintah. Kerajaan akan menjadi lemah dan rakyat akan menghadapi kesusahan dalam kehidupan bernegaranya.

3. Perkara-perkara berikut perlu diberi perhatian supaya sesuatu

pilihan raya dianggap bersih, iaitu

(a) Pilihan Raya itu hendaklah dianjurkan oleh satu badan yang jujur dan boleh dipercayai oleh rakyat,

(b) Undang-undang pilihan raya itu mestilah berasaskan keadilan dan mencegah perkara yang tidak elok,

(c) Segala pertelingkahan tentang pilihan raya mestilah diselesaikan dengan segera oleh mahkamah khas.

SDT 7.2

1. Suruhanjaya Pilihan Raya berfungsi sebagai badan bebas yang

mengendalikan perjalanan pilihan raya bagi Dewan Rakyat dan Dewan Undangan Negeri. Ia juga bertanggung jawab menyedia dan menyemak daftar-daftar pemilih untuk pilihan raya itu tertakluk kepada peruntukan undang-undang.

2. Prosedur mempersempadankan semula kawasan pilihan raya

adalah sebagaimana di dalam Jadua Ketiga Belas Perlembagaan Persekutuan.

SDT 7.3 1. SPR akan menentukan tarikh penamaan calon dan pengundian

setelah mendapat ketetapan mengenai kekosongan sesuatu kerusi atau pembubaran dewan perundangan. Pada hari penamaan calon semua yang layak berhak mengemukakan kertas pencalonan. Setelah meneliti semua bantahan SPR akan mengisytiharkan calon yang akan bertanding dalam pilihan raya pada hari pengundian. Sehingga hari pengundian, calon-calon yang bertanding merebut kerusi yang kosong akan menjalankan kempen meraih undi. Semua proses ini dikawal oleh undang-undang tertentu. Pada hari pengundian, pengundi-pengundi yang layak sebagaimana di dalam daftar pemilih yang diadakan oleh pihak SPR akan mengundi melalui kertas undi yang tertentu. Setiap pengundi akan memilih satu calon sahaja bagi setiap kerusi yang dipertandingkan. Calon yang memperoleh undi terbanyak

140

akan diisytiharkan memenangi pilihan raya bagi kerusi tersebut dan akan mewakili kawasan berkenaan di dewan perundangan nanti.

2. Orang-orang berikut dikira tidak layak menjadi calon pilihan raya

iaitu

(a) seorang yang tidak sempurna akal (b) seorang yang bankrap yang belum dilepaskan (c) seorang yang memegang jawatan berpendapatan dari

kumpulan wang yang disatukan (d) seorang yang tidak menghantar penyata perbelanjaan

pilihan raya sebagaimana yang ditetapkan oleh undang-undang

(e) seorang yang menjadi warga negara asing

SDT 7.4

1. Terdapat beberapa cara Perlembagaan menentukan kebebasan

badan kehakiman di Malaysia seperti pengecualian hakim dari peruntukan kakitangan awam lain, penentuan umur bersara hingga 65 tahun, penetapan bilangan hakim dengan jumlah tertentu, mengadakan proses tersendiri jika seseorang hakim perlu dipecat dari jawatannya dan mengadakan undang-undang khusus bagi peruntukan emolumen dan saraan para hakim.

2. Sesuatu undang-undang yang dibuat oleh Parlimen boleh

diisytiharkan batal oleh mahkamah jika undang-undang yang digubal itu bercanggah dengan Perlembagaan atau terkeluar dari bidangkuasa yang ditentukan.

SDT 7.5

1. Neuterality ertinya berkecuali. Keadaan berkecuali bermaksud

pihak Perkhidmatan Awam tidak berpihak kepada mana-mana parti politik. Maknanya pegawai-pegawai pekhidmatan awam seperti askar, polis atau pegawai-pegawai awam yang lain akan terus memegang jawatan mereka sekalipun Perdana Menteri atau menteri-menteri lain terpaksa berhenti atau meletakkan jawatan kerana tewas dalam pilihan raya atau mendapat undi tidak percaya di Perlimen. Apabila Perdana Menteri dan menteri-menteri baru dilantik, pegawai-pegawai awam terus memberi kepatuhan kepada Perdana Menteri yang baru pula. Keadaan ini akan tercapai

141

dengan baik jika pegawai-pegawai awam mengamalkan sikap tidak berpihak dalam politik.

2. Suruhanjaya-suruhanjaya perkhidmatan awam diadakan supaya

menjadi badan yang memberi perlindungan kepada kakitangan awam. Demikian juga suruhanjaya ini akan bertindak jika tindakan disiplin perlu diambil ke atas mana-mana kakitangan awam.

143

BAB 8

DIMENSI HAK ASASI MANUSIA DAN PENGURUSAN KESELAMATAN NEGARA

OBJEKTIF BAB

Selepas mempelajari bab ini, anda seharusnya boleh: 1. Mendefinisikan maksud kebebasan asasi mengikut

Perlembagaan Malaysia. 2. Menjelaskan perkara-perkara yang diperuntukkan berkenaan

Kebebasan Asasi yang diberikan oleh Perlembagaan. 3. Menganalisa kes-kes berkenaan Kebebasan Asasi. 4. Memahami keperluan perisytiharan darurat kepada keselamatn

negara. 5. Menjelaskan keadaan-keadaan yang boleh menyebabkan berlaku

darurat. 6. Menerangkan peristiwa-peristiwa darurat yang berlaku di

Malaysia mengikut perpektif Perlembagaan Malaysia. 7. Menganalisa kes-kes yang telah diputuskan oleh mahkamah

berhubung dengan darurat di Malaysia.

8.1 PENGENALAN KEPADA KEBEBASAN ASASI Dalam Perlembagaan Persekutuan, terdapat sembilan perkara yang menyentuh tentang kebebasan asasi iaitu dari Perkara 5 hingga ke Perkara 13. Perkara 5 menyentuh tentang kebebasan diri, Perkara 6 menyentuh tentang larangan keabdian dan kerja paksa, Perkara 7 memberi perlindungan daripada undang-undang jenayah yang semakin berkuatkuasa kebelakangan dan perbicaraan berulang, Perkara 8 pula menyentuh tentang kesamarataan, Perkara 9 menyentuh tentang larangan buang negeri dan kebebasan bergerak, Perkara 10 menerangkan tentang kebebasan bercakap, berhimpun dan menubuh persatuan, Perkara 11 menyentuh tentang kebebasan agama, Perkara 12 pula memperuntukkan hak-hak berkenaan dengan pelajaran, dan Perkara 13 menerangkan hak terhadap harta. Secara dasarnya, peruntukan kebebasan asasi dalam Perlembagaan Persekutuan bertujuan antara lainnya untuk melindungi nyawa, harta benda dan maruah rakyatnya. Keadaan ini boleh dilihat dalam kajian

144

kes-kes yang disertakan yang mana bersangkut dengan kebebasan asasi rakyat. Kajian kes pertama bersangkut dengan Perkara 5 iaitu kebebasan diri, manakala kajian kes yang kedua berkenaan dengan kebebasan berpersatuan serta kajian kes ketiga berkisar kepada hak kepada harta. Namun demikian, pada keadaan yang tertentu, keselamatan negara adalah lebih mustahak. Ini dapat dilihat dalam Perkara 4(2) dalam Perlembagaan Persekutuan apabila undang-undang ini telah digariskan bagi membatasi sebahagian hak asasi. 8.2 KEBEBASAN ASASI 1. Perkara 5 – Kebebasan Diri Menurut Perkara 5, tiada seorang pun yang boleh diambil nyawanya atau dilucutkan kebebasan dirinya kecuali menurut undang-undang. Setiap rakyat Malaysia mempunyai hak masing-masing yang dilindungi oleh undang-undang. Selain itu, Perkara 5 juga memperuntukkan bahawa seseorang yang ditangkap perlu diberitahu dengan seberapa segera yang boleh sebab-sebab dia ditangkap seperti kes Lee Siew Kai v. Menteri Dalam Negeri, Malaysia & ORS, ([1990] 1 MLJ,, 42) Di samping itu, yang dituduh dibenarkan berunding dengan seorang pengamal undang-undang yang dipilih olehnya dan dibela oleh pengamal undang-undang itu. Ini merupakan prinsip asas undang-undang jenayah negeri iaitu setiap orang dianggap tidak bersalah, melainkan setelah ia dibuktikan bersalah. 2. Perkara 6 – Pengabdian dan Kerja Paksa Perkara 6 memperuntukkan bahawa tiada sesiapa pun boleh ditahan sebagai abdi. Segala jenis kerja paksa adalah dilarang. Walau bagaimanapun, Parlimen boleh dengan undang-undang membuat peruntukan bagi perkhidmatan kerahan untuk maksud-maksud negara. Keadaan ini berlaku apabila negara diserang oleh musuh dan bekalan tenaga askar tidak mencukupi. Sebagai seorang rakyat yang bertanggungjawab, dia harus melaksanakannya dengan bersungguh-sungguh dan berjuang demi keamanan negara. Menurut undang-undang bertulis, seseorang pekerja tidak ada kuasa untuk menuntut hak daripada pihak berkuasa awam pertama dan kedua jika dia bertukar kerja. Pekerja tersebut adalah wajib berkhidmat dengan kedua-dua pihak. Jenis kerja ini bukan merupakan kerja paksa.

145

Di samping itu, kerja berkaitan dengan menjalankan hukum penjara yang dijatuhkan oleh mahkamah tidak dikira sebagai kerja paksa dalam erti perkara ini. Ia lebih dikenali sebagai satu hukuman penjara. Ini jelas membuktikan bahawa kedudukan setiap rakyat Malaysia adalah sama di sisi undang-undang. 3. Perkara 7 – Perlindungan daripada Undang-Undang

Jenayah yang Berkuatkuasa Kebelakangan dan Perbicaraan Berulang

Berdasarkan perkara 7, tiada sesiapapun boleh dihukum kerana sesuatu perbuatan atau ketinggalan yang tidak menjadi kesalahan di sisi undang-undang pada masa ia dilakukan dan kerana sesuatu kesalahan tiada sesiapa pun boleh menanggung hukuman yang lebih berat daripada yang telah ditetapkan oleh undang-undang pada masa kesalahan itu dilakukan. Ini bermaksud hukuman yang dikenakan ke atas pesalah haruslah setimpal dengan kesalahannya. Hukuman yang terlalu berat akan mengancam nyawa pesalah, manakala pesalah tidak akan berasa insaf atau sedar sekiranya hukuman terlalu ringan. Perlembagaan juga melarang perbicaraan berulang. Ini bermakna bahawa jika seseorang itu telah dibebaskan daripada sesuatu kesalahan, dia tidak boleh didakwa lagi atas kesalahan yang sama. Dia akan didakwa jika sabitan atau pembebasan itu telah dibatalkan. Mahkamah yang lebih tinggi daripada mahkamah yang telah melaksanakan keputusan membebaskan atau mensabitkan pesalahlah yang akan membuat perintah pembatalan tersebut. Cara ini cuba mengelakkan daripada berlaku perbicaraan dua kali. Ia akan dilakukan ke atas kes-kes yang berbahaya kepada negara atau memenuhi permintaan pemohon. Perlaksanaan undang-undang ini memang bersesuaian dengan nilai-nilai kebudayaan dan cara hidup rakyat Malaysia. Pemikiran orang-orang Timur adalah berbeza daripada pemikiran orang-orang Barat. Oleh yang demikian, undang-undangnya juga berlainan di antara satu sama lain.

4. Perkara 8 – Sama Rata Berdasarkan Perkara 8, semua orang adalah sama di sisi undang-undang dan berhak mendapat perlindungan yang sama rata di sisi undang-undang. Ini bermakna bahawa semua warganegara tidak boleh dibeza-bezakan melalui agama, kaum, keturunan atau tempat lahir1. Akan tetapi pengecualian terdapat dalam Perkara 153 yang membuat peruntukan keistimewaan terhadap orang Melayu dan kaum bumiputera Sabah dan Sarawak dalam perkara-perkara tertentu seperti jawatan-jawatan dalam perkhidmatan awam, biasiswa, tanah rizab Melayu dan sebagainya.

146

Walaupun seseorang itu seorang raja bagi mana-mana negeri, dia tetap mempunyai hak yang sama rata dengan rakyat biasa. Ini bermaksud bahawa jika seseorang raja itu melakukan tindakan yang salah di sisi undang-undang Persekutuan, maka baginda juga boleh didakwa di Mahkamah Khas. Selain itu, pihak berkuasa awam juga tidak boleh sama sekali mempertikaikan seseorang yang bermastautin atau menjalankan perniagaan di mana-mana bahagian Persekutuan yang berada di luar bidang kuasanya. Perkara 8 juga memperuntukkan tiada larangan untuk membuat peraturan-peraturan mengenai undang-undang diri. Maka seseorang itu boleh membuat undang-undang sendiri selagi ia tidak bercanggah dengan undang-undang Persekutuan. Maka jelaslah di sini bahawa semua rakyat Malaysia mempunyai hak yang sama rata dalam pelbagai aspek kehidupan. Tiada diskriminasi terhadap seseorang warganegara sama ada dari segi jantina, status atau kaum berlaku dengan termaktubnya Perkara 8 dalam Perlembagaan Persekutuan.

5. Perkara 9 – Larangan Buangan Negeri, dan Kebebasan

Bergerak Mengikut Perkara 9 dalam Perlembagaan Persekutuan, tiada seorang warganegara pun boleh dibuang negeri atau ditahan masuk ke dalam Persekutuan. Oleh itu setiap warganegara berhak bergerak dengan bebasnya dan menetap di mana-mana bahagian Persekutuan. Walau bagaimanapun, perkara ini tertakluk kepada Fasal (3) dan undang-undang keselamatan negara, ketenteraman awam, kesihatan awam, hukuman kepada pesalah-pesalah dan undang-undang imigresen di Sabah dan Sarawak. Di samping itu juga, selagi sesuatu negeri lain berada dalam kedudukan istimewa di bawah Perlembagaan ini berbanding Negeri Tanah Melayu, Parlimen boleh dengan undang-undang mengenakan sekatan-sekatan, antara Negeri itu dengan Negeri-negeri yang lain, ke atas hak-hak yang diberi oleh Fasal (2) berkenaan dengan bergerak dan bermastautin. Ini bererti, Parlimen boleh mengenakan sekatan ke atas kebebasan pergerakan seseorang dari sebuah negeri ke negeri yang lain jika didapati seseorang itu mengganggu keselamatan awam atau ketenteraman sesebuah negeri. 6) Perkara 10 – Kebebasan Bercakap, Berhimpun dan Menubuh

Persatuan Setiap warganegara mempunyai hak untuk bebas bercakap bagi mengeluarkan buah fikiran, berhimpun secara aman dan berhak

147

menubuhkan persatuan. Begitulah perkara yang termaktub dalam Perkara 10 Perlembagaan Persekutuan. Kebebasan bercakap dihadkan kepada kata-kata yang tidak menjadi fitnah, kata-kata yang tidak menjadi hasutan, kata-kata yang tidak mencerca mahkamah atau yang melanggar hak keutamaan Parlimen dan Dewan Undangan Negeri2. Sesiapa yang menyebut, menulis, mencetak, menjual atau menyiarkan perkataan-perkataan yang mempunyai maksud hasutan dan menyoal perkara-perkara sensitif seperti hak istimewaan orang Melayu dianggap sebagai melakukan kesalahan mengikut undang-undang dan mereka boleh dihukum sehingga lima tahun penjara atau denda sebanyak RM5000. Warganegara juga berhak untuk berhimpun secara aman tanpa bersenjata. Sungguhpun demikian, perhimpunan yang terdiri daripada 15 orang atau lebih adalah haram di sisi undang-undang jika maksudnya adalah untuk menggunakan kekerasan jenayah bagi menakutkan kerajaan atau pihak yang berkuasa. Di samping itu juga, isu-isu sensitif tidak boleh dibangkitkan dalam perhimpunan dan pengucapan umum. Selain itu, setiap warganegara Persekutuan berhak menubuhkan persatuan dengan syarat persatuan tersebut tidak mengugat kepentingan, keselamatan dan ketenteraman awam. Sesebuah persatuan itu akan dibatalkan pendaftarannya sekiranya difikirkan pertubuhan itu digunakan untuk maksud yang memudaratkan kepentingan keselamatan Persekutuan dan keamanan awam. 7. Perkara 11 – Kebebasan Beragama Mengikut Perkara 11, setiap orang berhak memeluk dan mengamalkan agamanya. Kebebasan beragama pula ini tidak boleh melanggar undang-undang am tentang keamanan, kesihatan atau kebaikan akhlak awam. Di sinilah terletaknya had kebebasan beragama. Sekiranya ada kumpulan yang percaya bahawa agamanya memaksa mereka membunuh orang dan membuat beberapa perbuatan keji, sudah tentu Perlembagaan tidak akan membenarkan agama seperti ini diamalkan kerana ia mengganggu keselamatan awam. Selain itu, terdapat juga peruntukan dalam Perkara 11 yang menyebut bahawa seseorang tidak boleh dipaksa untuk membayar cukai sekiranya pendapatan yang diperolehi daripada cukai tersebut akan digunakan semua atau sebahagian daripadanya untuk maksud agama yang lain daripada agamanya. Segala hak ini tidak terganggu atau tersekat walaupun agama Islam adalah agama rasmi, melainkan tentang pengembangan agama kepada orang-orang Islam sahaja. Di sini badan perundangan bagi setiap negeri di Tanah Melayu berhak membuat undang-undang untuk

148

menyekat pengembangan agama kepada orang-orang Islam. Berdasarkan penerangan di atas, jelas menunjukkan bahawa kebebasan untuk beragama bukanlah merupakan kebebasan mutlak. Tambahan lagi, Mahkamah Persekutuan tidak mempunyai kuasa untuk mendengar sebarang kes yang berada dalam bidang kuasa Mahkamah Syariah. Ini bermaksud bahawa Mahkamah Persekutuan dan Mahkamah Syariah mempunyai kuasa yang berasingan3. 8. Perkara 12 – Hak-Hak Berkenaan dengan Pelajaran Dalam Perkara 12 iaitu hak-hak berkenaan pelajaran, pekerjaan, jawatan, perniagaan dan pemilikan harta, hak-hak berkenaan tidak boleh dibeza-bezakan antara warganegara dengan warganegara yang lain kerana agama, kaum, keturunan atau tempat lahir. Perkara 12 telah mengharamkan perbezaan berasaskan agama dalam hal kemasukan penuntut-penuntut ke pusat-pusat pengajian yang diselenggarakan oleh pihak berkuasa awam atau dalam hal pemberian pendidikan daripada derma wang yang datang daripada pihak berkuasa awam. Setiap kumpulan agama berhak menubuhkan yayasan untuk mengajar agamanya dan undang-undang tidak boleh membuat perbezaan beralaskan agama tentang yayasan itu. Tetapi, terdapat satu pengecualian iaitu undang-undang Persekutuan dan undang-undang negeri boleh membuat peruntukan bantuan wang bagi menubuhkan Yayasan Islam atau mengajar agama Islam kepada orang-orang Islam. Agama bagi seseorang yang berumur kurang daripada 18 tahun adalah ditetapkan oleh ibu bapa atau penjaganya. Sesiapa pun tidak boleh diwajibkan untuk menerima ajaran-ajaran mengenai apa-apa agama atau sembahyang sesuatu agama yang lain daripada agamanya sendiri. Jelas ditunjukkan di sini bahawa di bawah Perkara 12, ia juga menyentuh tentang aspek keagamaan dan bukan berkenaan hal pelajaran sahaja. Ini disebabkan hal mengenai pelajaran juga berkait tentang hal keagamaan. Justeru itu, kedua-dua unsur ini digabungkan seperti mana yang terdapat dalam Perkara 11 dan 12. 9. Perkara 13 – Hak Terhadap Harta Mengikut Perkara 13 iaitu hak terhadap harta, seseorang tidak boleh dilucutkan hartanya kecuali mengikut undang-undang. Ini bermakna semua orang berhak untuk mengumpul sebanyak harta untuk kegunaan peribadi. Namun begitu, sekiranya harta yang dikumpul itu adalah

149

didapati tidak sah oleh undang-undang maka harta tersebut adalah boleh untuk dilucutkan secara sah. Menurut Perkara 13 lagi, tiada sesuatu undang-undang pun boleh membuat peruntukan bagi mengambil atau menggunakan harta-harta dengan tiada pampasan yang mencukupi. Misalnya, tuan punya tanah berhak untuk meminta pampasan yang setimpal daripada pihak-pihak yang ingin membeli tanah darinya. Sekiranya tuan punya tanah tersebut tidak mahu menjual tanahnya akibat pampasan yang ditawarkan adalah tidak mencukupi, maka tuan punya tanah tersebut berhak untuk mengambil keputusan untuk tidak menjual tanahnya. Keputusan itu adalah sah kerana mengikut Perkara 13 ini, pembeli tanah tidak boleh memaksa tuan punya tanah untuk menjual tanahnya. Dengan itu, jelaslah bahawa Perkara 13 adalah sebagai satu cara untuk melindungi kepentingan harta rakyat. 8.3 KAJIAN KES-KES 1) Kes Pertama: Hashim Bin Saud v. Yahaya Bin Hashim &

Anor

HASHIM BIN SAUD v. YAHAYA BIN HASHIM & ANOR.

[O.C.J. (Sharma J.) June 30, 1973] [Alor Setar - Civil Siut No. 203 of 1972]

________________________________________________________ Pengenalan: Kes Hashim Bin Saud v. Yahaya Bin Hashim & Anor., ini menerangkan bahawa akibat daripada salah tangkap plaintif dalam kes ini iaitu Hashim Bin Saud, dia telah membawa perkara ini ke mahkamah untuk menuntut bayaran gantirugi atas kesilapan itu daripada pihak defendan. Kes ini merupakan satu guaman sivil yang dibicarakan di Alor Setar. Pihak yang Terlibat:

(i) Hashim Bin Saud – plaintif ataupun pihak yang menuntut.

(ii) Yahaya bin Hashim – defendan pertama, seorang inspektor polis yang diupah oleh defendan kedua.

(iii) Kerajaan Malaysia – defendan kedua. (iv) Karpal Singh – mewakili plaintif. (v) Mokhtar Bin Haji Sidin (Senior Federal Counsel) –

peguambela bagi pihak kedua-dua defendan. (vi) Sharma J. – hakim bagi kes ini.

150

Fakta-Fakta Kes: Sebermulanya kes ini, Senior Federal Counsel iaitu Encik Mokhtar Bin Haji Sidin telah menampilkan diri bagi pihak defendan membangkitkan bangkangan bahawa mahkamah ini tidak mempunyai bidang kuasa untuk campur tangan ataupun melayan guaman sivil ini. Beliau telah menyebut perkara ini berasaskan peruntukan dalam Perlembagaan Persekutuan di bawah Perkara 128(2). Sementara itu, menurut Courts of Judicature Act, 1964 Seksyen 23(1)

“subject to the limitation contained in Article 128 of the Consitution the High Court shall have jurisdiction to try all civil proceedings...”

Difahami bahawa kes ini, tuntutan hak daripada plaintif adalah ‘civil rights’ dan kesemua ini adalah prosiding sivil. Di samping itu, Seksyen 25(1) bagi akta yang sama juga menyebut satu per satu kuasa Mahkamah Tinggi dan kuasa-kuasa itu termasuk semua kuasa yang meliputi sebarang undang-undang bertulis dalam negara. Plaintif hanya menuntut bayaran ganti rugi seperti mana yang dikatakan olehnya atas kesilapan ditangkap oleh defendan pertama iaitu Encik Yahaya Bin Hashim. Tanpa diragui, plaintif menggunakan Perkara 5(3) dalam Perlembagaan Persekutuan dalam pendakwaan kes ini. Dalam ‘pleadings’ plaintif, dia telah menuntut hak kebebasan asasinya seperti yang telah diperuntukkan dalam Bahagian dua Perlembagaan Persekutuan. Sementara itu, Seksyen 48(1) dalam Court of Judicature Act, 1964 telah dipinda pada tahun 1964 dengan ‘Act No.35 ’ tahun 1964. Perkataan ‘shall’ telah digantikan dengan ‘may’. Keterangan dalam rang Undang-undang yang dipinda itu berbunyi seperti berikut:

“This Bill is intended to bring the provisions of section 30 and 48 of the Court of Judicature Act into conformity with Article 128 of the Constitution.”

Di sini dijelaskan bahawa Akta tersebut telah memperbesarkan bidang kuasa esklusif Mahkamah Persekutuan untuk memutuskan persoalan Perlembagaan seperti yang diperuntukkan oleh Perlembagaan Persekutuan. Pindaan ini memberi satu lagi alternatif iaitu sama ada Mahkamah Tinggi boleh membuat keputusan dengan budi bicara sendiri ataupun merujuk kepada keputusan Mahkamah Persekutuan. Sebelum pindaan itu, Mahkamah Tinggi perlu menunggu keputusan daripada Mahkamah Persekutuan jika persoalan itu berkaitan dengan Perlembagaan.

151

Peguambela plaintif tidak bersetuju dengan pendapat Senior Federal Counsel bahawa dia tidak mempunyai kuasa dalam “to go into the merits of this case” kerana ‘pleadings’ itu merupakan satu isu di bawah perkara 5(3) Perlembagaan Persekutuan. Didapati bahawa pihak defendan tidak memahami fakta bidang kuasa Mahkamah ini dengan teliti. Peguambela plaintif telah menanyakan sama ada Senior Federal Counsel berkeinginan untuk memohon pemindaan ‘statement of defence’. Senior Federal Counsel telah memohon secara lisan untuk menambahkan 2 perenggan dalam statement of defence iaitu pertama, ‘the statement of claim does not disclose any clause of action and as such it shouldbe struck out’. Kedua, Mahkamah Tinggi tidak mempunyai bidang kuasa untuk campur tangan dalam persolan yang berkaitan dengan Perkara 5(3) dalam perlembagan Persekutuan memandangkan Perkara 128(2) merupakan Perlembagaan Persekutuan. Sepatutnya, mahkamah tidak begitu menggalakkan pemindahan dibuat terutamanya pada masa perbicaraan itu sedang dijalankan tetapi dalam keadaan tertentu, pemindaan dibenarkan walaupun pada masa perbincangan sedang dijalankan. Selain itu, Senior Federal Cousel juga memberitahu peguambela plaintif bahawa untuk mengesahkan ‘averment’ dalam ‘defence’, kalau dibenarkan, di akan berdasarkan Order 19 rule 27 of the Rules of the Supreme Court dan tidak ada peruntukkan lain dari Rules of the Supreme Court akan diikuti. Syarat-syarat Rules of the Supreme Court adalah seperti berikut:

“The court or a judge may at any stage of the proceedings order to be struck out or amended any matter...or pleading which may be unnecessary or scandalous or which may tend to prejudice, embarrass, or delay the fair trial of the action…..”

Permohonan di bawah perintah 19 aturan 27 perlu dipohon dengan segera sebagai penutup bagi ‘pleadings’. Di pihak peguambela plaintif, dia tidak bersetuju dengan tuduhan bahawa ‘statement of the claim’ adalah “unnecessary or is scandalous or is such which would tend to prejudice, embarrass or delay the fair trial of the action.” Walau bagaimanapun, pihak peguambela plaintif tidak bertujuan untuk menghalang defendan untuk mempersembahkan kes mereka dan cuba menyerang dakwaan plaintif. Memandangkan sebab-sebab ini, pihak peguambela plaintif telah membenarkan dan bersetuju dengan permohonan pemindaan defendan dengan syarat defendan perlu menanggung kos pembayarannya.

152

Akhirnya, kos permohonan dan semua kos sampingan ke atas pemindaan itu dikenakan oleh Penolong Pendaftar dan akan dibayar oleh defendan-defendan tersebut. ‘Statement of defence’ yang telah dipinda akan siap pada hari keesokan. Dengan itu, guaman hari ini tidak dapat diteruskan pada hari tersebut. Keputusan Mahkamah: Bangkangan awal yang menyatakan mahkamah tidak mempunyai bidang kuasa dalam kes perbicaraan ini ditamatkan dan disuraikan oleh mahkamah dengan pembayarannya dikenakan ke atas defendan tersebut. Isu-Isu yang Berkaitan dengan Perlembagaan Persekutuan: Dalam kes ini, plaintif telah menggunakan isu kebebasan asasi yang diperuntukkan dalam Bahagian Dua Perlembagaan Persekutuan Perkara 5 Fasal (3) iaitu jika seseorang ditangkap maka dia hendaklah diberitahu dengan seberapa segera yang boleh sebab-sebab dia ditangkap dan dia hendaklah dibenarkan berunding dengan seorang pengamal undang-undang itu. Seperti apa yang telah berlaku ke atas Hashim Bin Saud dalam kes ini. Isu yang kedua pula adalah berkaitan dengan Perkara 128 Fasal (2) Perlembagaan Persekutuan. Perkara itu menyatakan bahawa dengan tidak menyentuh bidang kuasa Mahkamah Persekutuan untuk membicarakan rayuan-rayuan, Mahkamah Persekutuan adalah mempunyai bidang kuasa (tertakluk kepada apa-apa mahkamah yang mengaturkan cara bidang kuasa itu dijalankan) memutuskan sesuatu soal yang timbul dalam perbicaraan di suatu mahkamah lain tentang kuatkuasa mana-mana peruntukan Perlembagaan ini dan menghantar balik kes itu kepada mahkamah yang lain itu untuk diselesaikan mengikut keputusan itu. 2. Kes Kedua: Nordin Bin Salleh v. Dewan Undangan Negeri

Kelantan & Ors

NORDIN BIN SALLEH v. DEWAN UNDANGAN NEGERI KELANTAN & ORS

HIGH COURT (KUALA LUMPUR) - SUIT NO R1-22-11-91 EUSOFF CHIN J

8 NOVEMBER 1991 ________________________________________________________ Pengenalan: Kes Nordin bin Salleh & Anor v. Dewan Undangan Negeri Kelantan & Ors menerangkan bahawa plaintif dalam kes ini iaitu Nordin bin Salleh meminta perintah mengisytiharkan Perkara XXX1A Perlembagaan

153

Negeri Kelantan dibatalkan dan tidak sah kerana bertentangan dengan perkara 10(1)(C) dan perkara 4(1) Perlembagaan Persekutuan. Pihak-Pihak yang Terlibat:

(i) Nordin bin Salleh – plaintif pertama (ii) Anor – plaintif kedua (iii) Dewan Undangan Negeri Kelantan – defendan pertama (iv) Ors – defendan kedua (v) Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia – defendan ketiga (vi) Zaki Tun Azmi dan Juliana Solomon – mewakili plaintif (vii) Zainur Zakaria dan Zulkifli Nordin – mewakili defendan

Fakta-Fakta Kes: Semasa pilihan raya umum yang dilangsungkan pada 21 Oktober 1990, Nordin bin Salleh telah dipilih untuk menganggotai Dewan Undangan Negeri Kelantan. Plaintif pertama telah mengangkat sumpah untuk menjadi ahli dewan itu. Enakmen Undang-undang Perlembagaan Tubuh Kerajaan Kelantan (Bahagian Pertama) (Pindaan) 1991 telah diluluskan oleh defendan pertama pada 25 April 1991. Di samping itu, defendan tersebut telah memperkenalkan Perkara XXXIA yang baru (yang mempunyai kesan retrospektif dari 19 November 1990) seperti berikut:

(I) If any member of the Legislative Assembly who is a member of a political party resigns or is expelled from, or for any reasons whatsoever ceases to be a member of such political party, he shall cease to be amember of the Legislative Assembly and his seat shall become vacant. (II) For the purpose of Clause (1) the Legislative Assembbly shall determine whether a seat has become vacant or as to when a seat becomes vacant and the determination of the Assembly shall be final and shall not be questioned in any Court on any ground whatsoever.

Pada 3 Julai 1991, defendan pertama telah meluluskan satu ketetapan mengikut perundangan yang dicabar itu bahawa plaintif pertama dan kedua telah berhenti menjadi ahli Dewan Undangan Negeri Kelantan. Diketahui bahawa kerusi bagi pilihan raya Sungai Pinang dan Limbongan adalah kosong. Memandangkan perkara yang sedemikian, Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (defendan ketiga) telah mengadakan satu pilihan raya kecil di kawasan tersebut. Pilihan raya ini selesai pada 26 Ogos 1991. Plaintif telah menjadi calon Barisan Nasional dalam pilihan raya tersebut tetapi telah dikalahkan.

154

Selain itu, plaintif juga membuat permohonan untuk membatalkan Perkara XXXIA Perlembagaan Negeri Kelantan. Pengenalannya adalah bercanggah dengan Perkara 10(1)(C). Oleh itu, perkara ini adalah tidak sah di bawah perkara 4(1) Perlembagaan Persekutuan. Keputusan Mahkamah: Mahkamah telah memutuskan membenarkan pemohonan Nordin bin Salleh & Anor meminta mengisytiharkan Perkara XXXIA Perlembagaan Negeri Kelantan terbatal dan tidak sah di mana ia bercanggahan dengan Perkara 10(1)(C) Perlembagaan Persekutuan. Isu-Isu yang Berkaitan dengan Perlembagaan Persekutuan: Dalam kes ini, isu yang berkaitan dengan Perlembagaan ialah Perkara 10(1)(C) di mana semua warganegaranya berhak menubuhkan persatuan. Maka jelaslah bahawa Perkara XXXIA Perlembagaan Negeri Kelantan mengenakan sekatan ke atas Encik Nordin bin Salleh mempergunakan hak mereka untuk menyertai persatuan dan perkara ini bercanggah dengan Perkara 10(1)(C) Perlembagaan Persekutuan. Justeru itu, Perkara XXXIA Perlembagaan Negeri Kelantan haruslah terbatal setakat yang bercanggah dengan Perlembagaan Persekutuan. Selain itu, Perkara 10(2) Perlembagaan Persekutuan hanya memberi kuasa kepada Parlimen dan bukan Dewan Undangan Negeri untuk membuat undang-undang mengenakan sekatan ke atas hak asasi seorang warganegara untuk membentuk persatuan. Sekatan boleh dikenakan sebagaimana Parlimen menganggap perlu hanya untuk kepentingan keselamatan Persekutuan atau sebarang bahagiannya, ketenteraman awam atau akhlak. 3. Kes Ketiga: Oriental Insurance Co. Ltd. & Anor v. Minister

of Finance

ORIENTAL INSURANCE CO. LTD. & ANOR V MINISTER OF FINANCE

HIGH COURT (JOHORE BAHRU) - ORIGINATING MOTION NO 25-5/1990

LC VOHRAH J 11 AUGUST 1992

________________________________________________________ Pengenalan: Undang-undang Perlembagaan – Hak terhadap harta persendirian – Rampasan kereta –Perintah dari Menteri – Keengganan untuk mengembalikan – Tindakan Menteri adalah ikhlas – Penyaraharahan.

155

Kes ini adalah mengenai permohonan bagi perintah certiorari di bawah Akta Kastam 1967 s 129. Permohonan ini bertujuan untuk membatalkan perintah menolak permintaan mengembalikan kereta pemohon yang mempunyai nombor pendaftaran SBB 6676B. Perintah menolak permintaan yang bertarikh 13 Disember 1989 itu telah dikeluarkan oleh Timbalan Menteri Kewangan. Pihak-Pihak yang Terlibat:

(i) Oriental Insurance Co. Ltd. – plaintif atau pihak menuntut.

(ii) T. Balaskanda (Zaman & Associates) – mewakili plaintif. (iii) Menteri Kewangan – defendan pertama. (iv) Kerajaan – defendan kedua. (v) Abdul Roni bin Abdul Rahman (State Counsel) –

peguambela bagi kedua-dua pihak defendan. (v) LC. Vohrah J – hakim bagi kes ini.

Fakta-Fakta Kes: Pada 12hb Oktober 1986, kereta pemohon kedua telah dicuri semasa beliau sedang makan malam di Johor Bahru. Pemohon kedua telah membuat aduan kecurian keretanya pada hari keesokannya. Pada 8 Ogos 1989, kereta itu telah dirampas oleh pihak kastam kerana mendapati kereta tersebut digunakan untuk mengangkut tekstil kontraban. Kereta itu dirampas selepas siasatan dijalankan. Akan tetapi, pendakwaan tidak dapat dilakukan kerana pemandu kereta yang bersalah itu telah berjaya unutk melarikan diri. Selepas rampasan itu, pemohon-pemohon telah merayu kepada responden supaya kereta itu dikembalikan dalam masa sebulan bermula dari tarikh rampasan kereta tersebut mengikut seksyen yang sama. Rayuan itu telah ditolak. Mahkamah telah memutuskan bahawa perkara pokok yang menentukan keputusan untuk membenarkan permohonan plaintif adalah melihat sama ada Timbalan Menteri telah misdirected himself dengan menolak permohonan plaintif tanpa mengambil kira fakta-fakta yang memihak kepada pihak plaintif. Dalam kes CGSU v. Minister of Civil Service, Lord Diplock telah mengatakan:

…Judicial review has I think developed to a stage today when, without reiterating any analysis of the steps by which the development has come about, one can conveniently classify under three heads the grounds on which administrative action is subject to control by judicial review. The first ground I would call ‘illegality’, the second ‘irrationality’ and the third ‘procedural impropriety’.

156

That is to say that further development on the case-by-case basis may not in course of time add further grounds… By ‘illegality’ as a ground for judicial review I mean that the decision-maker must understand correctly the law that regulates his decision-making power and must give effect to it. Whether he has or not is par excellence a justiciable question to be decided, in the event of dispute, by these persons, the judges, by whom the judicial power of the state is exercisable. By ‘irrationality’ I mean what can be succintly referred to as “Wednesbury unreasonbleness’ (see Associated Provincial Picture Houses Ltd v Wednesbury Corp [1947] 2 All ER 680, [1948] KB 223). To justify the court’s exercise of this role, resort I think is today no onger needed to Viscount Radcliffe’s ingenious explanation in Edwards (Inspector of Taxes) v Bairstow [1955] 3 All ER 48, [1956] AC 14 of irrationality as a ground for a court’s reversal of a decision by ascribing it to an inferred though unidentifiable mistake of law by the decision-maker. ‘Irrationality’ by now can stand on its own feet as an accepted ground on which a decision may be attacked by judicial review. I have describe the third head as ‘procedural impropriety’ rather than failure to observe basic rules of natural justice or failure to act with procedural fairness towards the person who will be affected by the decision. This is because susceptibility to judicial review under this head covers also failure by an administrative tribunal to observe procedural rules that are expressly laid down in the legislative instrument by which its jurisdiction is conferred, even where such failure does not involve any denial of natural justice. But the instant case is not concerned with the procedings of an administrative tribunal at all. (Emphasis added)

Justeru itu, peguambela plaintif telah membahaskan bahawa tindakan Timbalan Menteri tidak boleh dikategorikan di bawah ‘irrationality’ kerana tindakan beliau telah menyalahi undang-undang. Tambahan lagi, beliau telah menunjukkan kegagalannya mengambil kira fakta-fakta seperti berikut:

1. kereta yang telah digunakan dalam jenayah tersebut sebenarnya telah dicuri.

2. polisi awam menuntut supaya harta curian dikembalikan kepada tuan punya milik yang sebenar.

3. keputusan untuk tidak mengembalikan harta curian kepada pemilik sebenar adalah bertentangan dengan kepentingan awam.

4. sewajarnya plaintif tidak melakukan sebarang kesalahan di bawah Akta sehingga mengakibatkan keretanya dirampas.

157

Sehubungan itu, plaintif telah memohon perintah certioari untuk membatalkan perintah menolak permintaan mereka supaya kereta itu dikembalikan kepada pemohon-pemohon. Keputusan Mahkamah: Mahkamah memutuskan supaya permohonan tersebut dibenarkan berdasarkan alasan-alasan kereta yang dicuri sengaja ditahan walaupun telah diketahui pemiliknya dan kesilapan Menteri dalam menyalaharahkan taraf objektifnya semasa membuat keputusan untuk menahan kereta berkenaan. Isu-Isu yang Berkaitan dengan Perlembagaan: Dalam kes ini, isu yang berkaitan dengan Perlembagaan ialah Perkara 13 Fasal (1) yang mengatakan bahawa tiada seseorang pun boleh dilucutkan hartanya kecuali mengikut undang-undang. Kes ini jelas menunjukkan bahawa pemohon-pemohon tidak bersalah. Kereta yang telah dicuri itu sengaja ditahan walaupun pemiliknya diketahui. Ini merupakan perbuatan yang bertentangan dengan Perkara 5 yang bertujuan melindungi hak seseorang untuk mempunyai harta persendirian. Dalam membuat keputusan, taraf objektif (objective standard) perlu digunakan apabila membuat keputusan seperti mana yang Menteri kehendaki. Sekiranya taraf objektif telah digunakan, hal ini jelas menunjukkan bahawa keputusan Menteri menahan kereta itu kepada pemilik sah adalah tidak rasional. Ini adalah kerana ianya mengingkari logik ataupun standard moral sehingga menyebabkan ketidakadilan yang jelas ke atas seorang yang tidak bersalah langsung dan yang telah dirampas hartanya. Hakikatnya, keputusan untuk menahan kereta itu telah mencabuli Perkara 13 Fasal (1) dalam Perlembagaan.

8.4 KESIMPULAN KEBEBASAN ASASI Secara kesimpulannya, kebebasan asasi di Malaysia adalah terhad kerana sistem pemerintahan di negara ini adalah demokrasi berparlimen. Sistem ini meletakkan sebahagian daripada kuasa pemerintahan kepada kerajaan dan rakyat pula diberikan ruang kebebasan yang terbatas berbanding dengan negara demokrasi yang lain seperti Amerika Syarikat khususnya dalam Perkara 5 hingga 13. Walaupun kebebasan asasi diperuntukkan dalam undang-undang bertulis yang tertinggi, namun dari segi penggunaan bahasanya yang menggunakan beberapa perkataan seperti “tertakluk pada Fasal(2), (3), (4)” yang digunakan pada Perkara 10 menunjukkan batasan yang dihadapi oleh Perkara tersebut. Demikianlah cara Persekutuan menyekat kebebasan asasi yang telah diperuntukkan.

158

Selain itu, Perlembagaan Persekutuan juga menggariskan satu lagi Perkara yang mengatasi Perkara Kebebasan Asasi (Perkara 5 hingga 13). Perkara ini adalah Perkara 4 yang mengutarakan isu tentang keutamaan undang-undang utama Persekutuan. Dalam Perkara 4 Fasal 2(a), telah menyatakan bahawa undang-undang Persekutuan (Perlembagaan) diperuntukkan untuk mengenakan sekatan-sekatan ke atas hak yang disebut dalam Perkara 9 Fasal 2 (berkenaan dengan larangan buangan negeri dan kebebasan bergerak). Dengan itu, jelaslah peruntukan hak kebebasan adalah terbatas sebenarnya. Walau bagaimanapun, pada sesetengah keadaan seperti mana kejadian kes-kes di atas telah menunjukkan keberkesanan undang-undang ini dalam melindungi hak asasi seorang manusia. Peruntukan hak asasi dalam undang-undang tertinggi Malaysia ini telah menjamin hak seseorang rakyat selagi dia tidak melanggar peraturan terutamanya yang melibatkan keselamatan negara. 8.5 PENGENALAN KEPADA UNDANG-UNDANG

DARURAT DI MALAYSIA Bahagian ini akan membincangkan tentang Undang-Undang Darurat di Malaysia. Ia telah dibahagikan kepada tiga bahagian yang utama. Bahagian yang pertama akan membincangkan tentang konsep Darurat, dan asal-usul Undang-undang Darurat. Pada bahagian yang kedua pula, ia akan membincangkan tentang Undang-undang Darurat di Malaysia, Undang-undang lain yang berkaitan dengan darurat, Kuasa-kuasa perisytiharan darurat dan penggubalan undang-undang darurat. Dalam bahagian yang ketiga pula, perbincangan adalah berlegar tentang kajian kes-kes yang bersangkutan dengan undang-undang darurat di Malaysia beserta dengan peristiwa-peristiwa darurat yang pernah diisytiharkan di Malaysia. 8.6 MAKNA DAN KONSEP DARURAT Menurut Perlembagaan Persekutuan Malaysia, Perkara 150(1) dan (2), darurat boleh diisytiharkan apabila terdapat kejadian yang mengancam keselamatan, atau kehidupan ekonomi atau ketenteraman awam dalam persekutuan atau mana-mana bahagiannya. Walau bagaimanapun, terdapat keputusan mahkamah yang telah mendefinisikan makna darurat secara luas. Dalam kes Stephen Kalong Ningkan lwn. Kerajaan Malaysia ([1968] 1 M.L.J. 119) Hakim Majlis Privy di England , Lord MacDermott telah berkata:

“… perkataan darurat seperti yang dipakai di dalam perkara 150(1) tidak boleh dibataskan kepada

159

menggunakan kekerasan ataupun ancaman kekerasan di luar undang-undang dalam sebarang gejalanya … makna asas perkataan itu boleh meliputi keadaan suasana dan peristiwa yang luas, termasuklah pelbagai rupa kejadian seperti perang, kemarau buruk, gempa bumi, banjir, wabak penyakit dan jatuhnya kerajaan awam .…” (Wu Min Aun,1981:93)

8.7 ASAL-USUL DARURAT Sesebuah negara akan dapat berfungsi dengan baik, apabila wujud keamanan, kestabilan dan keharmonian di dalamnya. Ini adalah kerana keamanan dan ketenteraman yang dapat diwujudkan dan dikekalkan dalam sesebuah negeri itu amat penting untuk memastikan negara dapat berfungsi dengan baik. Justeru itu, kebanyakan perlembagaan negara hari ini memberi kuasa kepada kerajaan atau pihak yang tertentu bagi mengambil sebarang langkah yang sepatutnya untuk memelihara negara dari berlakunya kacau-bilau atau mengembalikan keamanan selepas berlakunya huru-hara walaupun kadang-kadang langkah-langkah ke arah tersebut bertentangan dengan hak asasi. Kuasa yang diperuntukkan oleh Perlembagaan Malaysia kepada kerajaan apabila timbulnya keadaan yang boleh diisytiharkan sebagai darurat telah timbul semasa keadaan cemas melawan komunis di Malaya ketika itu yang berlaku di sekitar tahun 1940-an yang lalu. Oleh yang demikian, Suruhanjaya Reid melihat satu peruntukan perlu diadakan untuk menjamin penerusan kestabilan negara dari sebarang ancaman samada daripada dalam ataupun luar negeri. Suruhanjaya tersebut menyatakan, “Kami mesti mengambil perhatian tentang darurat yang sedang berlaku. Kami harap darurat akan tamat sebelum perlembagaan yang mula berkuatkuasa tetapi kami mestilah membuat syor-syor kami berdasarkan pada masa itu darurat masih ada lagi”. (Suffian, 381) Akibat daripada pengaruh dan alasan inilah maka peruntukan terutamanya peruntukan 149, 150 dan 151 diwujudkan dalam Perlembagaan Malaysia. Walau bagaimanapun, kuasa-kuasa seperti ini adalah untuk sementara waktu sahaja, iaitu ketika keadaan terancam itu masih wujud dan kuasa ataupun ordinan yang dikeluarkan semasa keadaan darurat itu tidak berkekalan selama-lamanya. Suruhanjaya Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu yang diketuai oleh Reid, menyatakan:

“Neither the existence of fundamental rights nor the division of powers between the Federation and the States ought to be permitted to imperill the safety of the State or the preservation of a democartic way of life. The Federation must have adequate power in the last resort to protect these essential national interests. But in our opinion

160

infringment of fundamental rights or of State rights is only justified to such an extent as may be necessary to meet any particular danger, which threatens the nation. We therefore recommend that the Constutution should authorize the use of emergency powers by the Federation but that the occasions of which, so far as possible the extent to which, such powers can be used be limited and defined.” (Salleh Abbas: 339)

Justeru, pada tahun 1957, Suruhanjaya Reid telah memasukkan dua perkara yang penting dalam sejarah perlembagaan negara kita iaitu perkara 149 yang memberikan Parlimen kuasa-kuasa khas bagi mengendalikan perbuatan subversif, dan perkara 150 yang memberikan pemerintah dan Parlimen kuasa-kuasa khas untuk mengatasi darurat. Tujuan utama kedua-dua perkara tersebut adalah untuk memberi kuasa-kuasa khas (Perkara 149) dan luas kepada kerajaan persekutuan membuat undang-undang walaupun ia bertertentangan dengan sebahagian daripada peruntukan yang ada di dalam Perlembagaan seperti berkenaan kebebasan asasi yang terkandung di dalam Perkara-Perkara 5, 9, 10, atau 13. Ia bertujuan untuk menentang perbuatan subversif seperti tindakan-tindakan yang boleh memudaratkan ketenteraman awam dan sebagainya. Perkara 149 memperuntukkan bahawa jika tindakan telah diambil atau telah dibuat oleh sekumpulan orang yang terbesar sama ada dalam atau luar persekutuan:

(a) untuk menyebabkan kekerasan yang dirancang terhadap orang atau harta atau untuk menyebabkan sebilangan besar warganegara takut akan kekerasan itu; atau

(b) membangkitkan perasaan tidak suka terhadap Yang di Pertuan Agong atau mana-mana Kerajaan dalam Persekutuan; atau

(c) mengembangkan perasaan jahat atau permusuhan antara kaum atau golongan pendudukan yang mungkin menyebabkan kekrasan; atau

(d) yang mendatangkan mudarat kepada peyelenggaraan atau perjalanan apa-apa bekalan atau perkhidmatan kepada orang ramai atau mana-mana golongan orang ramai dalam Persekutuan atau mana-mana bahagiannya; atau

(e) yang mendatangkan mudarat kepada ketenteraman awam atau keselamatan, Persekutuan atau mana-mana bahagiannya.

161

8.8 PERISYTIHARAN DARURAT Perkara 150 daripada Perlembagaan memberikan kuasa kepada Yang di Pertuan Agong untuk mengisytiharkan darurat sekiranya baginda berpuas hati bahawa darurat besar berlaku. Sebagai seorang raja mengikut perlembagaan melainkan mengenai perkara-perkara tertentu, baginda tidaklah melaksanakan fungsi-fungsinya mengikut Perlembagaan dengan budi bicara baginda sendiri. Baginda dikehendaki mengikut Perkara 40(1) dari perlembagaan untuk bertindak mengikut nasihat Jemaah Menteri. (Wu Min Aun, 1981:92) Ini dapat dibuktikan daripada keputusan oleh Majlis Privy di dalam kes Stephen Kalong Ningkan lwn. Kerajaan Malaysia [1968] apabila hakim Majlis itu merujuk kepada pendapat yang mengatakan bahawa “...Yang di Pertuan Agong bertindak, sebagai mana boleh dinggapkan, mengikut nasihat kabinet seperti yang dikehendaki oleh Perkara 40(1) Perlembagaan Persekutuan, mengisytiharkan darurat....” (Jayakumar, 1976: 240). Di dalam konteks perisytiharan darurat, sebenarnya kerajaanlah yang mengisytiharkan darurat kerana Yang di Pertuan Agong selamanya bertindak atas nasihat Jemaah Menteri. Kuasa mengisytihar ini diberikan hanya kerana baginda memegang jawatan sebagai Ketua Negara. Menurut Perkara 150(2) pula, Perlembagaan memperakukan bahawa perisytiharan boleh dibuat walaupun sebelum terjadinya pereistiwa darurat sebenar. Ini bermaksud apa-apa keadaan yang dijangkakan akan mengakibatkan berlakunya keadaan seperti yang diperuntukkan di dalam Perkara 150(1) boleh dianggap sebagai satu hujah kepada pihak kerajaan untuk mengeluarkan perisytiharan darurat. Dalam kes Datuk Stephen Kalong Ningkam lwn Kerajaan Malaysia. Semasa membuat rayuan kepada Majlis Privy, dihujahkan bagi pihak Datuk Stephen bahawa perisytiharan darurat itu adalah ultra vires dan tidak sah dan bahawa akta yang berasaskan perisytiharan darurat itu pada keseluruhannya tidak sah dan kedua, bahawa jika perisytiharan itu adalah sah sekalipun, peruntukan-peruntukan kata yang bermaksud untuk meminda perlembagaan Sarawak adalah di luar kuasa parlimen persekutuan. Anggota Privy Council menghujahkan balas bahawa menurut perkara 150(1) darurat itu bukannya dihadkan kepada berlakunya penggunaan kekerasan dan ancaman kekerasan yang menyalahi undang-undang. Selain itu, Perkara 149 juga membawa maksud memberhentikan atau mencegah perbuatan subversif. Tetapi berdasarkan kepada keadaan yang tidak stabil politik pada masa itu, maka perisytiharan darurat 14 September 1966 adalah ultra vires dan sah. Selain itu, Ketua Hakim Negara Malaysia dan Hakim Besar Semenanjung Malaysia berpendapat bahawa sahnya perisytiharan darurat tidak boleh diputuskan oleh mahkamah keadilan. Oleh itu mahkamah persekutuan telah memutuskan

162

bahawa berdasarkan kepada suara majoriti, apabila Yang di Pertuan Agong mengisytiharkan darurat mengikut perkara 150, pihak mahkamah haruslah menganggap bahawa kerajaan telah bertindak atas kepentingan terbaik untuk negara dan rakyat dan todak boleh membenarkan apa-apa keterangan yang bertentangan dengan keadaan yang mewujudkan keadaan darurat tidak boleh dihakimi(iaitu tidak boleh dipersoalkan oleh mahkamah). Oleh itu, Yang diPertuan Agong sahaja yang boleh memutuskannya. 8.9 DARURAT DI MALAYSIA Semenjak tahun 1948, lima perisytiharan darurat telah dibuat oleh kerajaaan untuk mencegah beberapa bahaya tertentu. Tiga daripada perisytiharan tersebut meliputi keadaan darurat ke seluruh persekutuan Malaysia manakala dua lagi hanya terhad kepada sesebuah negeri dalam persekutuan sahaja; iaitu satu perisytiharan dihadkan kepada negeri dalam Kelantan dan satu perisytiharan lagi dihadkan kepada negeri Sarawak. Lima perisytiharan tersebut adalah pada 16 Julai 1948, 3 September 1964, 14 September 1966, 15 Mei 1969, dan 8 November 1977. Di bawah ini diringkaskan kejadian-kejadian darurat tersebut. 1. Darurat Pertama – 16 Jun 1948 Menjelang Jun 1948, pemberontakan Parti Komunis Malaya (PKM) telah menyebabkan keadaan menjadisemakin tegang. Kerajaan Inggeris pada masa itu tidak mampu mengawal keadaan dengan cara biasa kerana adanya kegelisahan dan mogok di beberapa tempat. Dalam sidang akhbarnya pada 13 Jun 1948, Sir Edward Gent Pesuruhjaya Tinggi British menjelaskan bahawa sekurang-kurangnya 13 kejadian serius telah tercetus di beberapa tempat di seluruh negara, termasuk 10 kes pembunuhan dan tiga kejadian serangan ke atas pengurus-pengurus estet getah. Tiga hari selepas sidang akhbar tersebut, tiga orang peladang Inggeris telah dibunuh oleh sekumpulan orang bersenjata di Perak (Mohd Reduan, 23). Selepas kejadian tersebut, pihak kerajaan pada masa itu merasakan bahawa ketegangan ini tidak boleh diredakan tanpa diwujudkan satu undang-undang khas yang boleh mengawal keadaan tersebut. Oleh sebab itulah Sir Edward Gent telah mengisytiharkan darurat pada 16 Jun 1948 bagi seluruh Tanah Melayu menerusi kuatkuasa undang-undang BMA. Walau bagaimanapun, undang-undang itu kemudian dimansuhkan dengan berkuatkuasanya Rang Undang-Undang Peraturan Darurat (Emergency Regulation Bin) yang diluluskan oleh sidang Majlis Perundangan (Legislative Council) pada 5 Julai 1948. (Mohd Reduan, 24)

163

Perisytiharan darurat tersebut telah memberi kuasa yang luas kepada kerajaan bagi membolehkan kerajaan mengenakan hukuman yang berat kepada mereka yang membantu pengganas komunis. Antara hukuman yang diberi termasuklah hukuman mati bagi mereka yang didapati membawa senjata api. Semasa perisytiharan darurat tersebut, pasukan keselamatan telah bertindak menangkap lebih kurang seribu orang anggora PKM dan beberapa pemimpinya seperti Liew Pit Vit Fan, wakil Jawatankuasa Pusat PKM. Keadaan ini telah menyebabkan ramai pimpinan PKM melarikan diri ke dalam hutan. (Mohd Reduan, 24) Pada 31 Julai 1960, Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu mengisytiharkan berakhirnya darurat. Pengganas komunis pemimpin Chin Peng benar-benar berada di tahap yang lemah dan tidak mampu lagi meneruskan perjuangan untuk sementara waktu. (Mohd Reduan, 59) 2. Darurat Kedua – 3 September 1964 Pada tahun 1964 pula, Yang di Pertuan Agong telah mengisytiharkan darurat kedua pada 3 September 1964. Tujuan pengisytiharan darurat ini adalah untuk mencegah dasar konfrontasi yang dilancarkan oleh kerajaan Indonesia. Memandangkan keadaan negara berada pada waktu itu berada dalam tidak aman serta keselamatan rakyatnya terancam, maka Yang di Pertuan Agong di bawah perkara 150 Perlembagaan Malaysia telah mengisytiharkan darurat pada 3 September 1964. Pada 7 September 1964, seluruh Malaysia telah diisytiharkan menjadi kawasan keselamatan. 3. Darurat Ketiga – 14 September 1966 Perisytiharan darurat yang ketiga telah diisytiharkan pada 14 September 1966. Perisytiharan darurat ini dibuat dengan tujuan untuk membolehkan kerajaan menyelesaikan pertikaian politik yang membahayakan kedudukan keselamatan di negeri Sarawak. (Mohd Salleh, 13) Pertikaian politik ini timbul apabila Ketua Menteri Sarawak pada ketika itu iaitu Datuk Stephen Kalong Ningkan enggan meletakkan jawatan apabila beliau dipecat oleh Yang di Pertua Negeri Sarawak, Tun Abang Openg. Datuk Stephen Kalong Ningkam (Ketua Menteri Sarawak) telah mencabar keputusan yang dibuat oleh Yang di Pertua Negeri Sarawak agar meletakkan jawatan di mahkamah. Pemangku Hakim Besar Mahkamah Tinggi Kuching ketika itu iaitu Tun Harley membuat keputusan bahawa Yang di Pertua Agong Sarawak di bawah Perlembagaan Negeri Sarawak tidak mempunyai kuasa untuk memecat Ketua Menteri daripada jawatan beliau jika setelah satu undi tidak dipercaya diluluskan dalam Majlis Negeri.

164

Namun demikian, Datuk Stephen Kalong tidak juga mengadakan Majlis Mesyuarat Negeri Sarawak untuk menentukan sama ada beliau masih lagi mendapat kepercayaan daripada ahli-ahli Majlis Negeri. Keadaan menjadi semakin buruk sehinggalah Kerajaan Persekutuan campur tangan dalam membuat perisytiharan darurat di negeri Sarawak untuk membolehkan Parlimen Persekutuan menggubal Perlembagaan negeri Sarawak serta membolehkan pindaan dibuat bagi Speaker Majlis Negeri Sarawak memanggil Persidangan Majlis Negeri. Atas pindaan ini, di bawah Akta Darurat (Perlembagaan Persekutuan dan Perlembagaan Negeri Sarawak) 1966, Tuan Yang Terutama telah berkuasa sendiri untuk memanggil mesyuarat negeri. Datuk Stephen telah diundi tidak percaya dalam mesyuarat tersebut dan akhirnya Penghulu Tawi Sli dilantik menjadi Ketua Menteri yang baru. 3. Darurat Keempat – 15 Mei 1969 Tragedi 13 Mei 1969 telah menyebabkan Yang di Pertuan Agong mengisytiharkan darurat di seluruh persekutuan pada 15 Mei 1969. Tragedi 13 Mei 1969 adalah ekoran daripada pilihan raya yang telah berlangsung pada 10 Mei 1969. Pada masa itu, pilihan raya belum tamat manakala keputusan pilihan raya masih lagi ditunggu-tunggu. Keadaan negara berada dalam suasana yang tidak aman dan tenteram. Semasa kempen pilihan raya, isu-isu yang menyentuh emosi dan sentimen perkauman telah disuarakan dengan begitu lantang sehingga membawa pergaduhan antara kaum. Suasana ini telah menjejaskan kehidupan orang ramai. Tambahan pula, dikatakan pada masa itu berlaku juga ancaman hasutan daripada komunis yang menimbulkan keadaan tidak tenteram. Oleh itu, suatu tindakan yang tertentu perlu dilakukan secepat mungkin demi menjaga keharmonian negara pada masa itu. Justeru itu, darurat telah diisytiharkan pada 15 Mei 1969 untuk mengembalikan negara kepada keadaaan asal serta menyatu-padukan semula perhubungan antara kaum di negara ini. Semasa darurat ini, semua kuasa memerintah kabinet telah diserahkan kepada seorang pegawai yang dinamakan Pengarah Mageran (Majlis Gerakan Negara). Beliau ditugaskan menentang rusuhan tersebut. Apabila keadaan bertambah baik pada 20 Febuari 1971, maka Parlimen pun bersidang semula. Darurat ini tidak pernah diisytiharkan tamat. Oleh itu, timbul pelbagai kes mahkamah mengenai penamatan peraturan ini. 4. Darurat Kelima – 8 November 1977 Perisytiharan darurat yang kelima telah dibuat oleh Yang di Pertuan Agong atas nasihat Kabinet Persekutuan pada 8 November 1977. Perisytiharan ini dibuat semata-mata untuk meredakan ketidakstabilan

165

dan menyelesaikan pertikaian politik yang timbul di negeri Kelantan, yang pada masa itu diperintah oleh Parti PAS. (Mohd Salleh, 20) Menteri Besar Kelantan Datuk Haji. Mohd Nasir telah diminta untuk meletakkan jawatan oleh ahli-ahli PAS tetapi beliau enggan dan akhirnya 15 orang ahli majlis Undangan Negeri telah membuang undi tidak percaya.atas pergolakan ini. Disebabkan perkara ini maka beberapa rusuhan telah berlaku di negeri Kelantan di antara penyokong Datuk Haji Mohd. Nasir dan penentangnya. Atas rusuhan yang berlaku, darurat diisytiharkan untuk meminda perlembagaan dengan mengalihkan negeri Kelantan daripada Menteri Besar kepada pengarah Kerajaan. Kesan daripada darurat ini, negeri Kelantan diperintah oleh Pengarah Kerajaan sehingga tahun 1978 apabila pilihan raya diumumkan. Perisytiharan darurat tahun 1977 telah tamat apabila Yang di Pertuan Agong manamatkan akta Kuasa Darurat (Kelantan) 1977 pada 11 Febuari 1978 di bawah Seksyen 14 akta itu sendiri. Darurat negeri Kelantan hanyalah dalam tempoh 3 bulan sahaja iaitu di antara 8 November hingga 11 Febuari 1978. 8.10 UNDANG-UNDANG SEMASA DARURAT 1. Ordinan Peraturan Darurat 1948 Ordinan Peraturan Darurat 1948 merupakan satu Undang-Undang Persekutuan yang diluluskan oleh Majlis Undangan Persekutuna. Di bawah peruntukan Seksyen 3, ordinan darurat ini telah diisytiharkan oleh kerajaan pada 16 Jun 1948. (Mohd Reduan, 1993:24) Berdasarkan ordinan ini, beberapa undang-undang kecil yang bernama Peraturan-peraturan ordinan telah dibuat dan digunakan untuk mengawal keadaan pada masa itu. Apabila keadaan menjadi semakin terkawal, maka kerajaan telah menamatkan darurat ini pada 31 Julai 1961. Berikutan daripada itu, Ordinan Peraturan Darurat 1948 dibatalkan. (Mohd Reduan, 1993:24) 2. Akta Darurat (Kuasa Perlu) 1964 Akta Darurat (Kuasa Perlu) 1964 telah diluluskan oleh Parlimen pada 8 September 1964 semasa persidangan untuk membuat perbincangan mengenai perisytiharan darurat yang kedua di Malaysia akibat pelancaran Dasar Konfrontasi Kerajaan Indonesia. Akta ini memberi kuasa kepada Yang di Pertuan Agong untuk membuat peraturan-peraturan bagi

166

memelihara keselamatan awam. Walau bagaimanapun, tidak banyak peraturan yang dibuat di bawah akta ini kerana tindakan terhadap darurat ini telah berjalan di bawah Akta Keselamatan Dalam negeri 1960 dan beberapa undang-undang lain. Akta Darurat (Kuasa Perlu) 1964 telah terbatal dengan sendiri berikutan perisytiharan darurat tahun 1969. Kes Teh Cheng Poh lwn Pendakwa Raya juga memutuskan bahawa kuasa membuat peraturan-peraturan perlu berada di bawah akta yang diluluskan. Perisytiharan tahun 1964 tidak boleh digunakan lagi untuk membuat peraturan darurat bagi perisytiharan tahun 1969. (Mohd Salleh, 1982:27) 3. Akta Darurat (Perlembagaan Persekutuan dan Perlembagaan

Negeri Sarawak) 1966 Akta Darurat (Perlembagaan Persekutuan dan perlembagaan negeri Sarawak) 1966 diluluskan oleh Parlimen Persekutuan berikutan perisytiharan darurat di seluruh negeri Sarawak oleh Yang di Pertuan agong atas nasihat kabinet Persekutuan di bawah Perkara 150(5) Perlembagaan Persekutuan. Akta ini bertujuan untuk meminda perlembagaan Sarawakk bagi meluaskan kuasa Yang di Pertua negeri supaya Tuan Yang Terutama sendiri boleh memanggil Mesyuarat Majlis Negeri dan menjalankan urusan pentadbirannya. Dalam pada itu, Seksyen 5 pula memberi khusus untuk membuat undang-undang yang membolehkan Yang di Pertua Negeri boleh untuk memecat ketua menteri dan anggota Majlis Negeri mengikut budi bicaranya yang mutlak sekiranya:

(a) Pada mana-mana Mesyuarat Majlis Negeri,sesuatu ketetapan tidak percaya kepada kerajaan telah diluluskan oleh lebih suara daripada jumlah anggota yang hadir yang mengundi.

(b) Ketua Menteri, selepas ketetapan seperti itu diluluskan,enggan meletak jawatan dan enggan menyampaikan perletakan jawatan anggota Majlis Tertinggi.

Walau bagaimanapun, Akta Darurat 1966 ini tidak berkuasa lagi apabila perisytiharan darurat tahun 1966 ini telah ditamatkan dengan cara implikasi oleh perisytiharan darurat tahun 1969. 4. Ordinan Darurat (Kuasa-kuasa Perlu) 1969 Baginda telah bertindak di bawah Fasal (2) Perkara 150, Perlembagaan persekutuan dan mengisytiharkan darurat pada 15 Mei 1969 berikutan

167

huru-hara perkauman yang meletus pada 13 Mei tahun ini. Pada masa itu, Parlimen sedang terbubar. Parlimen hanya bersidang semula pada 20 Febuari 1971. Dalam masa selama setahun lapan bulan itu yang mana Parlimen tidak bersidang, Yang diPertuan Agong telah membuat 92 ordinan kuasa-kuasa perlu (Ordinan Darurat (Kuasa-kuasa perlu) 1969). Di antara ordinan-ordinan yang amat penting ialah Ordinan (Kuasa perlu) No.1 dan Ordinan Darurat (Kuasa perlu) No.2. Kedua-dua ordinan ini bertujuan untuk mengawal darurat kerana pemerintahan negara tidak dijalankan seperti cara sistem kabinet tetapi dijalankan hampir sama seperti pemerintahan tentera. Semasa darurat semua kuasa pemerintah telah diserahkan kepada seorang pegawai yang bernama Pengarah MAGERAN (Majlis Gerakan Negara). Pengarah MAGERAN ini dibantu oleh Majlis yang dinamakan Majlis Gerakan Negeri dan seorang pegawai awam utama serta pegawai yang lain untuk menjalankan pelbagai tugas bagi mengawal sebarang rusuhan. Selain itu, beberapa peruntukan perlembagaan turut dipinda untuk membolehkan kuasa diberikan kepada beberapa pihak yang tertentu. Orang yang dilantik oleh Yang Pertuan Agong menjadi pengarah MAGERAN ialah Tun Abdul Razak. Apabila keadaan di negara telah baik, akhirnya pada 20 Febuari 1971 parlimen telah bersidang semula. Kebanyakan ordinan yang telah digubal semula oleh Yang di Pertuan Agong telah dibatalkan. Ordinan yang tidak dibatalkan dan masih berkuatkuasa hanya 8 buah sahaja. Di antara ordinan-ordinan yang tidak dibatalkan ialah Ordinan Darurat (kuasa perlu) Nombor 1. Ordinan ini yang dicabar di mahkamah dan menjadi mauduk dalam mana-mana perbicaraan mengenai undang-undang darurat di negeri ini. Ordinan ini telah memberi kuasa kepada Yang diPertuan Agong untuk membuat peraturan-peraturan darurat. (Mohd Salleh, 49) Satu peraturan darurat yang bernama Peraturan Perlu (kes keselamatan) 1975 telah dibuat pada 4 Oktober 1975 dan dipinda pada 1 November 1975. Mengkut peraturan ini, mana-mana kes keselamatan di bawah seksyen 57 dan 58 Akta Keselamatan Dalam Negeri atau mana-mana kesalahan yang diperakui oleh Peguam Negara dinamakan Kes Keselamatan dan hendaklah dibicarakan mengikut peraturan itu, iaitu tidak perlu perbicaraan awal dan tidak perlu di hadapan juri tetapi hanya di hadapan seseorang hakim sahaja. Oleh kerana peraturan perbicaraan di bawah Kanun Peraturan Jenayah, peraturan ini telah ditentang hebat oleh pihak peguam. Sahnya Peraturan Perlu (kes keselamatan) 1975 itu dan peraturan perlu yang lain bergantung kepada sahnya Ordinan Darurat (Kuasa perlu) Nombor 1, yang mana di bawah kuasanya peraturan-

168

peraturan itu dibuat, manakala sahnya ordinan ini bergantung pula kepada sahnya perisytiharan darurat yang dikeluarkan pada 15 Mei 1969 itu. Perisytiharan ini masih berkuatkuasa. Masalah sah atau tidak sesuatu ordinan kuasa juga perlu timbul dalam kes Ooi Kee Saik lwn Pendakwa Raya, kes Melan b. Abdullah & Anor lwn Pendakwa Raya, kes Pendakwa Raya lwn Khong Teng Khen & Anor, kes The Cheng Poh lwn Pendakwa Raya, kes Madhavan Nair lwn kerajaan Malaysia, kes Lim Woon Chong & Anor lwn Pendakwa Raya, kes Inspecter-General of Police & Anor lwn Lee Kim Hoong, dan kes Johnson Tan Han Seng lwn Pendakwa Raya. Walau bagaimanapun, ordinan kuasa perlu itu tetap diputuskan sah dan peraturan yang dibuat di bawahnya juga sah. 5. Akta Kuasa Darurat (Kelantan) 1977 Akta Kuasa Darurat (Kelantan) 1977 telah diluluskan oleh Parlimen berikutan perisytiharan darurat di Kelantan pada 8 Disember 1977. Akta ini telah meminda perlembagaan negeri Kelantan dengan mengalihkan pemerintahan Kelantan daripada Menteri Besar kepada seorang pegawai yang di beri gelaran Pengarah Kerajaan. Oleh itu, pegawai ini mempunyai kuasa membuat peraturan berpatutan untuk pemerintahan negeri Kelantan. Walau bagaimanapun, akta ini telah ditamatkan oleh Yang di Pertuan Agong pada 11 Febuari 1978, sebelum pilihan raya umum 1978 diadakan dan pemerintah negeri Kelantan telah kembali semula di bawah sistem pemerintahan negeri itu. 6. Akta Darurat (Kuasa-Kuasa Perlu) 1979 (Akta 216) Akta 216 merupakan Ordinan Darurat (Kuasa-kuasa perlu 1969 yang perlu dikanunkan sebagai suatu Akta Parlimen di bawah Fasal(5)Perkara 150 Perlembagaan Persekutuan. Akta 216 ini telah mengesahkan segala peraturan darurat yang dibuat oleh Yang di Pertuan Agong. (Mohd Salleh, 20) Akta ini telah memberi kuasa kepada Yang di Pertuan Agong untuk membuat dan mengesahkan peraturan-peraturan berkenaan darurat yang dibuat. Ia juga membuka jalan supaya kes-kes yang telah dibicarakan boleh disemak semula. Akta ini pernah dicabar sebagai tidak sah atas alasan akta ini mengandungi perkara yang tidak nyata. Hujah ini telah ditolak oleh Mahkamah Persekutuan kerana pihak mahkamah berpendapat bahawa Parlimen mempunyai kuasa mengesahkan Peraturan Perlu yang dianggap sebagai tidak sah oleh Privy Council dengan memberi kuasa kebelakangan (retrospective operation) kepada akta ini. (Mohd Salleh, 20) Akta ini mengandungi 14 seksyen. Akta ini telah memberi kuasa kepada Yang di Pertuan Agong untuk membuat peraturan-peraturan yang

169

diperlukan bagi menjamin keselamatan awam, pertahanan Malaysia, pengekalan ketenteraman awam dan pembekalan perkhidmatan yang perlu bagi kehidupan rakyat. Seksyen 2(1) Seksyen 3 menerangkan bahawa tentang perjalanan kuatkuasa peraturan-peraturan perlu di luar negeri. Seksyen 4 berkenaan bukti suratcara. Seksyen 5 pula berkenaan dengan melepas tanggungjawab pegawai awam dan bukti orang-orang lain yang tertentu. Seksyen 6 menerangkan peraturan-peraturan perlu di bawah Akta 1964. Seksyen 7 adalah berkenaan kuasa-kuasa sebagai tambahan kepada kuasa-kuasa di bawah undang-undang lain. Seksyen 8 adalah penerangan mengenai penalti. Seksyen 9 pula berkenaan dengan perundangan kecil di bawah ordinan itu disifatkan sebagai telah dibuat di bawah akta ini dan pengesahan perbuatan dan perkara yang di lakukan di bawah Ordinan itu dan perundangan kecil di bawahnya. Seksyen 10 adalah tentang kuasa khas Mahkamah Persekutuan mengulangkaji. Seksyen 11 pula berkenaan dengan kuasa Pendakwa raya untuk memilih;pengesahan pembicaraan-pemicaraan jenayah tertentu. Seksyen 12 adalah tentang bidang kuasa mahkamah berkenaan dengan pengisytiharan di bawah sesuatu undang-undang di bawah Bahagian 11 Perlembagaan persekutuan. Seksyen 13 berkenaan dengan pemansuhan dan kekecualian, dan seksyen 14 adalah tentang kaedah-kaedah. 7. Undang-Undang Lain yang Berkaitan dengan Darurat Satu unsur yang penting dalam soal keselamatan negara ialah pegangan kerajaan terhadap perintah undang-undang (rule of law) apabila sesuatu yang mengancam keselamatan berkait rapat dengan keruntuhan kedaulatan undang-udang. Akibatnya, kerajaan telah bersikap tegas dan mempunyai beberapa undang-undang yang ketat dan menyeluruh. Menerusi undang-undang itu juga kerajaan di beri kuasa yang luas. Selain daripada undang-undang darurat seperti Akta Darurat 1979, undang-undang lain yang penting dan sering digunakan ialah akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 (ISA), Akta Pendaftaran Kebangsaan, Ordinan Pendaftaran Buruh, Akta Hasutan dan Akta Senjata Api (Penalti Lebih Berat )1971. Akta Keselamatan Dalam Negeri atau ISA contohnya, memberi kuasa yang luas kepada kerajaan untuk menahan seseorang tanpa dibicarakan selama tempoh tertentu. Undang-undang yang memberi kuasa kepada kerajaan ini telah mendapat tentangan daripada pihak-pihak tertentu terutamanya parti-parti pembangkang di negara ini yang mendakwa bahwa kerajaan menyalahgunakan kuasa undang-undang tersebut dengan menceroboh hak asasi manusia. Namun begitu, kerajaan menafikannya kerana kerajaan berasa bahawa hanya dengan wujud undang-undang seperti itu sahaja yang dapat membendung kegiatan komunis dan cita-cita mereka untuk menumbangkan kerajaan yang sah dengan cara kekerasan.

170

Menerusi undang-undang ini ,terutamanya Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 dan Akta Darurat (Kuasa-kuasa Perlu) 1979, polis dapat bertindak dengan berkesan untuk menahan orang-orang yang terlibat dengan kegiatan subversif komunis di negara ini. Akta Darurat (Kuasa-kuasa Perlu) 1979 dan Akta Senjata Api (Penalti Lebih Berat) dapat membantu polis memberkas mereka yang memiliki senjata api secara haram. (Mohd Reduan, 210) 8. Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 Apabila kerajaan menamatkan darurat pertama (yang diisytiharkan pada 13 Julai 1948) pada 31 Julai 1960, maka Ordinan Peraturan Darurat 1948 dibatalkan. (Mohd Reduan, 24; Tan Seng Giaw, 1989:26). Tetapi sebahagian daripada peraturan yang dianggap mustahak untuk mencegah subversif dan bahaya komunis yang sememangnya sentiasa ada dikekalkan dengan menyerakkannya ke dalam satu akta yang dinamakan Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960. (Mohd Salleh, 11) Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 mempunyai fungsi dalam mengambil tindakan terhadap darurat. Semasa kerajaan Soekarno menjalankan satu konfrontasi terhadap Malaysia, beberapa kawasan perairan negeri-negeri di Tanah Melayu dan Singapura telah diisytiharkan sebagai kawasan keselamatan di bawah Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960. (Mohd Salleh, 12) Sejak penggubalan Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960, ‘peranan’ yang dimainkan oleh peratutan darurat sejak Akta Darurat (Kuasa-kuasa perlu) 1964 telah menjadi berkurangan. Ini bermakna, peraturan-peraturan yang dibuat di bawah akta ini tidaklah lagi banyak bilangannya jika dibandingkan dengan peraturan-peraturan darurat yang dibuat semasa darurat berlaku pada tahun 1948–1960. (Mohd Salleh, 13) Ini disebabkan tindakan terhadap darurat itu telah berjalan di bawah Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 dan beberapa undang-undang yang lain lagi. Akta Keselamatan Dalam Negeri telah digubal di bawah perkara 149, Perlembagaan Persekutuan dan didrafkan oleh H.R.Hickling pada tahun 1960. Beliau mengatakan bahawa:

“If the price of ending the emergency was the ISA, then I believe it was worth paying.”(Tan Seng Giaw, 1989:26)

Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 (Akta 82) ini telah dikuatkuasakan di Semenanjung Malaysia pada 1 Ogos 1960 dan di Malaysia Timur pada 16 September 1963. (Mohd Foad Sakdan, 1997:4) Akta ini merupakan undang-undang yang dibuat oleh Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka

171

Baginda Yang di Pertuan Agong dengan nasihat dan persetujuan Parlimen. Akta ini telah dipinda tidak kurang daripada 17 kali. (Mohd Foad Sakdan, 1997:4) Semasa peringkat awal akta ini dibentuk, tujuannya adalah untuk mengawal keselamatan negara daripada ancaman komunis. Kemudian, akta ini telah dikemaskini dari semasa ke semasa mengikut keadaan dan keselamatan negara sehinggalah ke hari ini. Di bawah akta ini juga, kuasa penahanan pencegahan ada dinyatakan dalam Seksyen 8(1) yang menyebut:

“Jika menteri berpuas hati bahawa mana-mana orang adalah perlu dengan tujuan untuk mencegan orang itu dan bertindak dalam apa-apa cara yang mendatangkan mudarat kepada keselamatan Malaysia atau mana-mana bahagian, dia boleh mmebuat surat perintah mengarahkan supaya orang itu ditahan bagi mana tempoh tidak melebihi dua tahun.”

Walau bagaimanapun, menurut Seksyen 8(7)(a), (b) dan (c), tempoh dua tahun ini boleh dilanjutkan tanpa had. Selain memberi kuasa penuh kepada Menteri Dalam Negeri untuk melaksanakan akta ini, Seksyen 73 dalam akta ini juga memberi “Blanket Power” kepada pelbagai kategori pihak berkuasa polis sehingga ke peringkat seseorang itu boleh ditahan tanpa sebarang perintah hingga tempoh 60 hari. (Mohd Sakdan, 1997:4) Akta ini juga membenarkan menteri yang berkenaan mengeluarkan arahan tentang sekatan terhadap aktiviti-aktiviti, tempat kediaman, pekerjaan, melarang berada di luar rumah di antara waktu-waktu tertentu, dikehendakki melaporkan pergerakan kepada pihak tertentu, melarang berucap di perjumpaan awam, memegang jawatan dan mengambil bahagian atau bertindak sebagai penasihat kepada mana-mana orang, persatuan atau organisasi politik. Setiap individu yang ditahan boleh mengemukakan rayuan terhadap perintah tahanan dan kepada Lembaga Penasihat yang kemudiannya dikemukakan kepada Yang di Pertuan Agong. Dalam hal ini, keputusan Yang di Pertuan Agong adalah muktamad dan tidak boleh dipersoalkan di mahkamah. Namun demikian, setiap perintah tahanan akan disemak sekurang-kurangnya sekali kepada pihak Menteri. Namun, Menteri boleh atau berhak menolak cadangan-cadangan dalam semakan tersebut. (Mohd Foad Sakdan, 1997:5) Antara operasi yang terbesar pernah dijalankan oleh pihak kerajaan di bawah akta ini ialah Operasi Lalang pada 27 Oktober 1987. (Tan Seng Giaw, 1989:129)

172

Akta ini mengandungi 4 Bahagian, dengan 85 Seksyen dan 3 jadual. Bahagian pertama adalah berkenaan dengan permulaan yang menerangkan tentang tajuk ringkas dan tafsiran. Bahagian yang kedua pula adalah berkenaan dengan peruntukan-peruntukan am behubungan dengan keselamatan dalam negeri. Bahagian ini mengandungi 6 bab (Seksyen 3-46). Secara keseluruhannya, bahagian ini menerangkan tentang larangan ke atas organisasi dan persatuan yang bersifat politik atau seakan tentera dan pakaian seragam, kuasa-kuasa berkenaan tahanan pencegahan, berkenaan dengan penerbitan subversif, kawalan terhadap keraian dan pameran dan kuasa-kuasa lain bagi mencegah perbuatan subversif. Bahagian yang ketiga pula mengandungi 6 bab yang menerangkan tentang peruntukan khas berhubung dengan kawasan-kawasan keselamatan seperti perisytiharan kawasan-kawasan keselamatan (Bab 1), pemeliharaan keselamatan awam (Bab II), kesalahan-kesalahan berhubung dengan kawasan-kawasan keselamatan (Bab III), kuasa-kuasa polis dan orang lain (Bab IV), am (Bab V) dan kuasa membuat peraturan-peraturan (Bab VI). Bahagian IV pula adalah berkenaan peruntukan-peruntukan pelbagai. Jadual Pertama adalah berkenaan penggunaan senjata maut dalam melaksanakan penangkapan, Jadual Kedua pula berkenaan dengan penerimaan pernyataan dalam keterangan dan Jadual Ketiga adalah berkenaan dengan perkhidmatan-perkhidmatan perlu seperti perkhidmatan air, elektrik dan sebagainya. (Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960) 9. Akta Hasutan 1948 (Pindaan 1971) Akta Hasutan 1948 ini telah dipinda pada tahun 1971 selepas kejadian 13 Mei 1969. Akta hasutan ini digunakan atau dipakai dengan apa-apa perbuatan, ucapan perkataan, penerbitan atau benda-benda lain yang menyebabkan perbuatan itu mempunyai kecenderungan untuk menghasut. Akta ini melarang perbincangan umum tentang beberapa perkara iaitu membangkitkan perasaan tidak suka terhadap Yang di Pertuan Agong atau mana-mana kerajaan dalam persekutuan. Ia juga melarang membangkitkan perasaan negatif atau permusuhan antara kaum atau golongan penduduk yang mungkin menyebabkan kekerasan serta mendatangkan mudarat kepada keselamatan persekutuan atau mana-mana negeri di dalam Persekutuan. Jika sabit dengan kesalahan ini, pesalah boleh dipenjarakan tidak lebih daripada tiga tahun atau denda RM5,000 atau kedua-duanya sekali. (Mohd. Foad Sakdan, 3)

173

8.11 TAMAT DARURAT Dalam Perlembagaan Malaysia terdapat peruntukan tentang darurat tersebut iaitu (Perkara 150) yang menyatakan bahawa satu-satu pengisytiharan darurat tamat apabila Yang di Pertuan Agong menarik kembali pengisytiharan darurat yang telah dibuat atau ia dibatalkan oleh Parlimen apabila usul untuk menamatkannya diluluskan oleh kedua-dua Dewan. Menurut Perlembagaan, tempoh kesahan peraturan atau undang-undang yang digubal semasa dalam tempoh darurat adalah terhad dalam jangkamasa tertentu sahaja. Tetapi perlu dingat bahawa peruntukan tersebut hanya boleh dicapai sekiranya pengisytiharan tamatnya satu-satu darurat telah dibuat. Peruntukan 150 (7) menyatakan,

“Apabila habis tempoh enam bulan yang bermula dari tarikh perisytiharan darurat terhenti berkuatkuasa, apa-apa ordinan yang diisytiharkan menurut perisytiharan itu, dan setakat mana ia tidak mungkin dapat dibuat dengan sah jika tidak kerana perkara 150, apa-apa undang-undang yang dibuat semasa perisytiharan itu berkuatkuasa hendaklah terhenti berkuatkuasa kecuali mengenai perkara-perkara yang telah dilakukan dan ditinggalkan daripada dilakukan sebelum habis tempoh enam bulan yang tersebut itu.”

Walau bagaimanapun, jika dilihat makna Perkara 150 secara pengertian bahasa sahaja, yang dapat difahami adalah bahawa undang-undang yang dibuat semasa tempoh darurat akan hanya terbatal sekiranya pengisytiharan darurat telah ditarik balik atau dibatalkan. Ini kerana Perkara 150 tidak memberitahu tarikh berakhirnya satu-satu perisytiharan darurat. Oleh yang demikian, sekiranya Perkara 150 dijadikan hujah, maka tidak ada satu pun perisytiharan darurat di Malaysia dibatalkan. Terdapat beberapa kes yang dapat menafsirkan pendapat di atas. Dalam kes Johnson Tan Han Seng lwn Pendakwa Raya dan kes Pendakwa Raya lwn Khong Teng Khen ([1977] 2 M.L.J. 66), Ketua Hakim Negara pada waktu itu iaitu Tun Mohamad Suffian dan Tuan Hakim Persekutuan Wan Sulaiman, masing-masing memutuskan bahawa perisytiharan darurat tahun 1969 hanya tamat mengikut Perkara 150(3) iaitu apabila Yang di Pertuan Agong menarik balik perisytiharan itu atau apabila Parlimen menerusi rumusan yang diluluskan oleh Dewan Rakyat dan Dewan Negara membatalkan perisytiharan itu. (Mohd Salleh, 26-27) Perisytiharan darurat tahun 1964 dan tahun 1966 telah ditarik balik secara implikasi oleh perisytiharan darurat tahun 1969. Tetapi perisytiharan darurat tahun 1969 tidak ditarik balik secara implikasi oleh perisytiharan darurat tahun 1977 kerana perisytiharan darurat tahun 1977 dengan terang-terangan tidak menyentuh tentang perisytiharan darurat

174

tahun 1969. Maka Malaysia masih berada di bawah undang-undang darurat kerana perisytiharan darurat tahun 1969 ini masih hidup dan tidak ditarik balik atau dibatalkan. 8.12 SEKATAN SEMASA DARURAT Daripada perbincangan yang dapat dilihat di atas, pihak kerajaan mempunyai kuasa untuk membuat ordinan atau peraturan-peraturan darurat dan ia begitu luas sehingga boleh mengatasi peruntukan-peruntukan Perlembagaan. Namun begitu, demi untuk menjaga kepentingan dan hak-hak tertentu, maka Perlembagaan sendiri telah memperuntukkan satu peruntukan khas yang menghadkan kuasa membuat peraturan semasa keadaan darurat. Menurut Perkara 150(6A), undang-undang yang dibuat semasa darurat menukar, mengubah atau bertentangan dengan apa-apa peruntukan yang telah diberi oleh Perlembagaan berkenaan dengan

“Apa-apa perkara mengeni hukum syarak atau adat-istiadat Melayu atau berkenaan dengan apa-apa perkara mengenai undang-undang atau adat-istiadat bumiputera di sesuatu Negeri Borneo dan juga Fasal(6) tidak boleh mengesahkan mana-mana peruntukan yang berlawanan dengan peruntukan yang berlawanan dengan peruntukan. Perlembagaan ini berhubung dengan apa-apa perkara itu atau berhubung dengan ugama, kewarganegaraan, atau bahasa”.

8.13 KESIMPULAN PERBINCANGAN DARURAT Darurat diisytiharkan apabila terdapat kejadian yang mengancam keselamatan, kehidupan ekonomi atau ketenteraan awam dalam persekutuan atau mana-mana bahagiannya. Sejak tahun 1948, sebanyak 5 darurat telah diisytiharkan dan di antaranya adalah tiga perisytiharan yang meliputi seluruh persekutuan sementara dua perisytiharan lagi hanya untuk negeri sahaja. Ordinan atau undang-undang darurat telah digubal bersesuaian dengan perisytiharan darurat untuk mengawal keadaan darurat dan menjamin keselamatan negara. Walau bagaimanapun, kesemuanya telah dibubarkan kecuali Ordinan Darurat (Kuasa-kuasa Perlu) 1969 yang telah dikanunkan sebagai Akta Darurat (Kuasa-kuasa Perlu) 1979 di bawah Fasal 5 Perkara 150 Perlembagaan Persekutuan. Selain daripada ordinan tentang darurat, ada undang-undang lain yang berfungsi menyokong undang-undang darurat. Undang-undang lain itu meliputi Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960, Akta Hasutan 1948,

175

Akta Pendaftaran Kebangsaan, Ordinan Pendaftaran Buruh, Akta Senjata Api (Penalti Lebih Besar) 1971 dan sebagainya. Seperti juga dengan segala perkara yang dibuat, sudah tentu ada wujud kelebihan dan kelemahan undang-undang darurat dan juga undang-undang lain yang dibincangkan di atas. Ramai yang mengkritik tentang kewujudan undang-undang tersebut, terutamanya apabila ia dikaitkan dengan hak-hak asasi manusia atau hak-hak sebagai warganegara.


1. Mengapakah peruntukan-peruntukan berkenaan kebebasan asasi rakyat Malaysia dimasukkan di dalam Perlembagaan Malaysia?

2. Pada pandangan anda mengapakah sekatan-sekatan terhadap

peruntukan-peruntukan kebebasan asasi wujud di dalam Perlembagaan Persekutuan?

3. Terangkan maksud peruntukan yang berbunyi, “Segala kerja

paksa adalah dilarang, tetapi Parlimen boleh dengan undang-undang membuat peruntukan bagi perkhidmatan kerahan bagi maksud-maksud negara”.

4. Kenapakah peruntukan Perkara 153 yang memberi hak yang

istimewa kepada bangsa Melayu dan kaum Bumiputera tidak dianggap bertentangan dengan Perkara 8 iaitu hak sama rata sebagai rakyat Malaysia?

5. Perkara 11 memberi kebebasan kepada rakyat Malaysia

menganuti dan mengamalkan agama pilihannya. Bagaimana pula isu murtad yang membabitkan penganut agama Islam menukar agamanya, adakah mereka boleh berbuat demikian?

6. Siapakah yang berhak membuat undang-undang semasa keadaan

darurat? 7. Apakah perkara-perkara tertentu yang tidak boleh diluaskan

kuasa undang-undang darurat kepadanya sepertimana yang telah diperuntukkan oleh Perlembagaan.

8. Bincangkan persoalan tamatnya sesuatu perisytiharan darurat

mengikut Perlembagaan dan kes-kes yang telah dibicarakan.

176

9. Bilakah Yang di Pertuan Agong boleh mengisytiharkan darurat? 10. Berikan pandangan anda tentang pendapat berikut, “Darurat

yang diisytiharkan pada 15 Mei 1969 masih lagi belum ditamatkan, maka ordinan-ordinan yang dikeluarkan pada masa itu adalah sah untuk digunakan”.


177

BAB 9

DIMENSI PENGURUSAN KEWANGAN NEGARA

OBJEKTIF BAB

Selepas mengikuti bab ini, anda seharusnya boleh: 1. Memahami peruntukan Perlembagaan Malaysia berkaitan

pengurusan kewangan kerajaan di negara ini. 2. Menyedari bahawa terdapat prinsip-prinsip tertentu dalam

mengendali urusan kewangan awam. 3. Membezakan antara kuasa percukaian peringkat persekutuan dan

negeri. 4. Mengetahui bahawa terdapat berbagai-bagai kawalan dibuat

dalam mengurus kewangan kerajaan ini.

9.1 PENGURUSAN KEWANGAN NEGARA Ibu bapa memerlukan wang untuk dibelanjakan kepada keluarganya seperti membeli keperluan hidup seharian; makan, minum, membiayai tempat tinggal, kenderaan, keperluan anak-anak yang bersekolah, keperluan berekreasi, beramal jariah dan sebagainya. Begitu juga seorang ketua bagi sebuah jabatan atau organisasi memerlukan wang biaya yang banyak bagi mengendalikan berbagai-bagai urusan jabatan dan organisasinya. Jika wang sudah diperlukan di peringkat keluarga dan organisasi, maka sudah tentulah sebuah negara yang jauh lebih besar lebih memerlukannya mengikut saiz dan keperluan yang ada. Kerajaan yang memerintah sesebuah negara memerlukan wang untuk mengadakan pembangunan seperti mengadakan sekolah, universiti, hospital, jalan raya dan sebagainya. Wang juga diperlukan untuk membayar gaji seluruh kakitangannya yang ramai yang terdiri daripada doktor, guru, pensyarah, pasukan bersenjata, para hakim dan sebagainya. Selain itu berbagai-bagai perkhidmatan untuk kesenangan rakyat perlu diadakan dan oleh sebab inilah maka wang yang lebih banyak sememangnya diperlukan. Untuk mendapatkan wang ini, kerajaan akan meminta Parlimen meluluskan sejumlah wang untuk digunakan oleh kerajaan bagi

178

menjalankan tanggungjawabnya. Terdapat beberapa prinsip yang digunakan oleh Parlimen dalam menimbangkan urusan kewangan di negara kita (Salleh Abas, 1997):

(i) Segala cukai, kadar dan hasil-hasil yang lain tidak boleh dikenakan dan dipungut melainkan ada undang-undang yang membenarkan penggunaan dan pemungut cukai tersebut. (lihat juga Abdullah Ayub, 1977).

(ii) Semua pinjaman wang hendaklah dikuatkuasakan oleh undang-undang dan begitu juga semua jaminan wang atau mana-mana urusan yang melibatkan kerajaan sebagai penjamin hendaklah diluluskan oleh Perbendaharaan mengikut undang-undang. (Perkara 96).

(iii) Semua hasil yang dipungut dan semua wang yang diperoleh oleh kerajaan hendaklah dimasukkan ke dalam satu kumpulan wang yang dinamakan Kumpulan Wang yang Disatukan. (Perkara 97(2)).

(iv) Semua perbelanjaan kerajaan dibayar daripada kumpulan wang ini dan hendaklah dibenarkan oleh undang-undang. (Perkara 104)

(v) Kerajaan, menerusi Menteri Kewangan, bertanggungjawab menguruskan Kumpulan Wang yang Disatukan dan juga menyelia, mengawal dan mengarah segala perbelanjaan kerajaan dan segala perkara yang berkaitan dengan hal-ehwal kewangan negara.

(vi) Semua perbelanjaan dan akaun wang kerajaan diperiksa oleh seorang pegawai bernama Juruaudit Negara (Perkara 106) dan oleh satu jawatankuasa Parlimen bernama Jawatankuasa Akaun Wang Negara (Peraturan 77, Peraturan majlis Mesyuarat Dewan Rakyat).

9.1.1 Cukai – Pendapatan Negara Bagaimanakah negara atau kerajaan memperolehi pendapatannya? Pendapatan atau hasil kerajaan diperolehi daripada cukai dan bayaran-bayaran lain yang dibayar oleh rakyat atau pinjaman yang dilakukan dari pihak-pihak lain. Setiap kali cukai atau bayaran tersebut hendak dikutip oleh kerajaan, ia hendaklah berdasarkan kepada undang-undang yang sah. Jika tidak, kutipan yang dilakukan adalah salah. Hampir semua jenis cukai yang sama dikutip setiap tahun dengan kadar yang berubah-ubah. Terdapat beberapa akta sedia ada yang digunakan untuk memungut cukai daripada rakyat di Malaysia, antaranya ialah

(i) Akta Cukai Pendapatan 1967, untuk kutipan cukai pendapatan.

179

(ii) Akta Lalu Lintas 1987, untuk bayaran pendaftaran dan lesen kereta motor.

(iii) Akta Kastam 1967, untuk cukai barang import dan eksport.

(iv) Akta Telekom 1950, 1970, untuk bayaran lesen radio, televisyen dan telefon.

(v) Akta Eksais 1967, untuk cukai barang-barang buatan Malaysia.

(vi) Akta Kewangan 1965, untuk cukai pembayaran gaji. (vii) Akta Kewangan 1965, untuk cukai hasil perniagaan. (viii) Akta Kewangan (Harta Pesaka) 1965, untuk cukai hasil

pesaka. Untuk menjalankan sesuatu rancangan pembangunan negara, kerajaan akan membuat pinjaman daripada pihak-pihak tertentu. Pinjaman hanya boleh dibuat setelah satu undang-undang mengenainya diluluskan terlebih dahulu. Ada dua jenis undang-undang tentang pinjaman ini, yang pertama ialah undang-undang pinjaman bagi sesuatu rancangan tertentu dan kedua undang-undang yang membenarkan kerajaan meminjam sebanyak mana jumlah yang ditentukan oleh undang-undang daripada mana-mana sumber. Kerajaan boleh terus melakukan pinjaman di bawah undang-undang ini sehingga mencapai jumlah tersebut. Apabila amaun tersebut sudah mencukupi, kerajaan tidak lagi boleh meminjam kecuali satu undang-undang lain diluluskan. 9.2 KUASA PERCUKAIAN Satu daripada sumber kekayaan utama negara ialah sumber-sumber asli seperti hasil perlombongan, petroleum, hasil perhutanan dan sebagainya. Di Malaysia, kuasa percukaian ke atas sumber-sumber asli dibahagikan antara kerajaan Persekutuan dan kerajaan Negeri, sebagaimana dalam Perkara 110(1) dan Jadual 10 Perlembagaan Persekutuan Malaysia. (SM Noor Alam, 1988) Jadual 10 menyenaraikan sumber-sumber hasil yang diserahkan kepada negeri seperti berikut:

(i) Hasil dari kedai tuak. (ii) Hasil dari tanah, lombong dan hutan. (iii) Hasil dari lesen-lesen, lain daripada lesen-lesen

berhubung dengan kereta-kereta yang didorongi jentera, pepasangan-pepasangan letrik dan pendaftaran perniagan-perniagaan.

(iv) Duti hiburan.

180

(v) Bayaran-bayaran dalam mahkamah, laindaripada mahkamah persekutuan.

(vi) Bayaran-bayaran dan terimaan-terimaan mengenai perkhidmatan-perkhidmatan tertentu yang dijalankan oleh jabatan-jabatan Kerajaan Negeri.

(vii) Hasil bagi lembega-lembaga bandaran, majlis-majlis bandaran, lembaga luar bandar, majlis-majlis tempatan dan pihak-pihak berkuasa tempatan yang seumpamanya, selain daripada: • perbandaran yang ditubuhkan di bawah Ordinan

perbandaran, • lembaga-lembaga bandaran, majlis-majlis

bandaran, lembaga-lembaga luar bandar, majlis tempatan dan pihak berkuasa tempatan yang seumpamanya yang ada mempunyai kuasa di bawah undang-undang bertulis untuk memegang hasil-hasilnya dan mengawal perbelanjaan hasil-hasilnya itu.

(viii) Terimaan-terimaan mengenai bekalan air, termasuk kadar-kadar air.

(ix) Sewa-sewa mengenai harta Negeri. (x) Bunga atas baki-baki wang Negeri. (xi) Terimaan-terimaan dari jualan-jualan tanah dan jualan-

jualan harta Negeri. (xii) Denda-denda dan rampasan-rampasan dalam mahkamah,

lain daripada mahkamah persekutuan. (xiii) Zakat, fitrah dan Baitulmal dan hasil ugama Islam yang

seumpamanya. (xiv) Harta karun.

Daripada senarai yang tersebut di atas, sumber utama kepada hasil kerajaan negeri ialah sumber hutan, lombong dan tanah. Sumber-sumber lain tidak begitu memberikan sumbangan yang banyak kepada pendapatan sesuatu negeri. Sumber hasil yang tidak disenaraikan dalam jadual ini tertakluk kepada kuasa percukaian kerajaan persekutuan. Malah Parlimen boleh membuat undang-undang untuk mengubah dan mengganti mana-mana punca hasil yang dinyatakan pada bila-bila masa. (Perkara 110(2) Walaupun semua hasil cukai eksport dikutip oleh kerajaan Persekutuan dan menjadi miliknya, Perkara 110(3) telah menggariskan kaedah pembahagian cukai eksport ke atas bijih timah disumbangkan kepada negeri yang menghasilkan bijih timah tersebut, sebanyak 10 peratus atau lebih besar sebagaimana yang diperuntukkan sebagai duti eksport.

181

Pada tahun 1962, satu pindaan Perlembagaan dibuat dengan memasukkan fasal 3A dan 3B dalam Perkara 110 ini. Fasal 3A memberi kebenaran kepada kerajaan Persekutuan, melalui undang-undang Persekutuan, memberi kepada kerajaan Negeri yang menjadi punca kepada hasil galian diperolehi, sebahagian daripada cukai eksport ke atas hasil galian tertentu (selain daripada bijih timah seperti bijih galian, logam atau minyak galian) tertakluk kepada syarat-syarat yang dikenakan oleh undang-undang yang diadakan. Fasal 3B pula memberikan kuasa ekstra kepada kerajaan Persekutuan untuk menghalang atau melarang sebarang cukai atau bayaran dikenakan ke atas hasil-hasil galian oleh kerajaan Negeri. Dengan cara yang demikian, apabila cukai tidak dikenakan berkali-kali, kerajaan dapat mengawal harga hasil galian tersebut di pasaran antarabangsa. Di samping menerima royalti, kerajaan negeri akan menerima sepuluh peratu atau sebahagian cukai eksport dari bahan tersebut. Dengan demikian kerajaan negeri dapat dikawal dari meminda tahap royalti sewenang-wenangnya. (SM Noor, 1988) Nampaknya peruntukan ini memberi kuasa kepada kerajaan Persekutuan mengawal kerajaan Negeri dari segi menentukan cukai bahan galian dalam mana-mana negeri di Persekutuan ini. 9.3 HASIL PETROLEUM Pada awal tahun 70-an, ketika hasil petroleum didapati di Sabah dan Sarawak, kerajaan-kerajaan negeri tersebut mengamalkan sistem konsesi yang diberikan kepada syarikat-syarikat tertentu. Kerajaan Negeri yang memberi konsesi diberi 12½ peratus daripada nilai petroleum yang dikeluarkan dari negeri tersebut. Oleh kerana hasil petroleum dan gas ini sangat lumayan, kerajaan Persekutuan kemudiaannya mula terlibat secara langsung dalam mengendalikan hasil yang strategik ini. Untuk tujuan ini, Parlimen telah meluluskan suatu akta yang dikenali sebagai Akta Pembangunan Petoleum 1974, yang mengadakan peruntukan-peruntukan penting mengenai penggalian hasil petroleum. Antaranya ialah

(i) Semua hak ke atas petroleum yang diperolehi dari sesebuah negeri dalam persekutuan akan diserahkan kepada satu perbadanan yang akan ditubuhkan iaitu Petronas (Petroleum Nasional Berhad).

182

(ii) Perbadanan yang ditubuhkan itu mempunyai hak mutlak untuk mengurus dan mentadbir sumber petroleum di Persekutuan.

(iii) Badan tersebut tertakluk dan bertanggungjawab terus kepada Perdana Menteri.

9.4 KUMPULAN WANG YANG DISATUKAN Kumpulan Wang yang Disatukan (Perkara 97) ialah semua wang yang diperolehi oleh kerajaan dengan apa juga cara dan dimasukkan ke dalam satu tabung hasil kerajaan. Kumpulan wang ini diuruskan oleh Perbendaharaan. Prinsip utama kewangan negara ialah, sama ada wang Persekutuan atau wang Negeri, ia tidak boleh dikeluarkan daripada Kumpulan Wang yang Disatukan melainkan jika ia (Suffian, 1987):

(i) dipertanggungjawabkan kepada Kumpulan Wang yang Disatukan, atau

(ii) diberi kuasa oleh Parlimen untuk mengeluarkannya atau bagi negeri oleh Dewan Undangan Negeri (dalam bentuk Akta atau Enakmen Perbekalan), atau

(iii) diberi kuasa supaya dikeluarkan di bawah Perkara 102 Perlembagaan Malaysia (Kuasa membenarkan perbelanjaan masuk akaun atau bagi maksud-maksud yang tidak ditentukan).

Kumpulan wang ini mempunyai tiga akaun iaitu Akaun Hasil Disatukan, Akaun Wang Pinjaman yang Disatukan dan Akaun Wang Amanah yang Disatukan. Akaun Hasil Disatukan mengandungi semua akaun hasil yang dipungut oleh kerajaan mengikut undang-undang yang berkenaan. Akaun Wang Pinjaman yang Disatukan pula ialah akaun yang mengandungi wang dan wang yang diperuntukkan bagi sesuatu perbelanjaan yang tertentu. Akaun Wang Amanah pula mengandungi semua akaun wang yang diamanahkan kepada kerajaan. Perkara 98 memperuntukkan cara Kumpulan Wang yang Disatukan ini dibelanjakan. Perbelanjaan yang hendak dilakukan mestilah terlebih dahulu diluluskan oleh undang-undang (Perkara 104). Perbelanjaan yang dilakukan terbahagi kepada dua jenis iaitu perbelanjaan tetap dan perbelanjaan tahunan. Perbelanjaan tetap ialah perbelanjaan yang telah ditentukan oleh Perlembagaan dan undang-undang lain menggunakan Kumpulan Wang yang Disatukan. Oleh itu, perbelanjaan jenis ini tidak memerlukan

183

kelulusan baru oleh Parlimen. Ia dikira tanggungan negara yang berterusan yang meliputi:

(i) segala pencen, pampasan kerana kehilangan jawatan dan ganjaran yang tertanggung kepada Persekutuan,

(ii) segala caj hutang yang tertanggung kepada Persekutuan, dan

(iii) apa-apa wang yang dikehendaki bagi menunaikan apa-apa hukuman, keputusan atau award terhadap Persekutuan oleh mana-mana mahkamah atau tribunal,

(iv) peruntukan Diraja bagi Yang diPertuan Agong dan Raja Permaisuri Agong,

(v) gaji hakim Mahkamah Persekutuan dan Mahkamah Tinggi, gaji ahli suruhanjaya perkhidmatan, gaji Yang Dipertua Dewan Rakyat dan Negara, gaji Juruaudit Negara, gaji Setiausaha Dewan Rakyat dan Negara,

(vi) pembayaran kepada negeri dan sebahagian daripada cukai eksport bijih timah kepada negeri pengeluar bijih timah itu.

Perbelanjaan tahunan pula ialah perbelanjaan yang dicadangkan dibayar daripada Kumpulan Wang yang Disatukan dan diluluskan oleh satu undang-undang yang mesti dibuat pada tiap-tiap tahun. Undang-undang ini dikenali sebagai undang-undang perbekalan. Ia meliputi keseluruhan perbelanjaan kerajaan yang dibahagikan kepada dua bahagian secara umum iaitu perbelanjaan biasa (mengurus) dan perbelanjaan pembangunan. 9.5 PENYATA KEWANGAN TAHUNAN Perkara 99 memperuntukkan bahawa Yang diPertuan Agong hendaklah mengarahkan supaya suatu anggaran pendapatan dan perbelanjaan Persekutuan bagi tiap-tiap tahun kewangan dibentangkan di Dewan Rakyat. Penyata yang dibentangkan itu hendaklah sebelum permulaan tahun kewangan tersebut kecuali jika Parlimen memperuntukkan sebaliknya. Anggaran perbelanjaan hendaklah menunjukkan perkara-perkara berikut:

(i) jumlah wang yang dikehendaki untuk membayar perbelanjaan yang dipertanggungkan kepada Kumpulan Wang yang Disatukan,

(ii) jumlah wang yang dikehendaki untuk membayar perbelanjaan bagi maksud-maksud lain yang dicadangkan untuk dibayar daripada Kumpulan Wang yang Disatukan.

184

Anggaran perbelanjaan ini tidaklah termasuk:

(i) jumlah wang pinjaman yang didapati oleh Persekutuan bagi maksud-maksud tertentu dan yang diperuntukkan bagi maksud-maksud itu oleh akta yang membenarkan pinjaman itu didapati,

(ii) jumlah wang yang diterima oleh Persekutuan, iaitu wang atau bunga bagi wang yang tertakluk kepada sesuatu amanah dan yang akan digunakan mengikut syarat-syarat amanah itu,

(iii) jumlah wang yang dipegang oleh Persekutuan, iaitu wang yang telah diterima atau diperuntukkan bagi maksud sesuatu kumpulan wang amanah yang ditubuhkan di bawah atau mengikut undang-undang persekutuan.

Penyata kewangan tahunan hendaklah juga menunjukkan setepat mungkin aset dan tanggungan Persekutuan pada akhir tahun kewangan yang baru genap, caranya aset itu dilaburkan atau dipegang dan maksud-maksud am yang tanggungan-tanggungan mengenainya belum selesai. 9.6 RANG UNDANG-UNDANG PERBEKALAN Rang undang-undang perbekalan dan anggaran perbelanjaan tahunan perlu diluluskan tiap-tiap tahun oleh Parlimen. Rang undang-undang ini lazimnya akan dikemukakan oleh Menteri Kewangan. Ketika membentangkan untuk kali kedua, ia dikenali sebagai ucapan belanjawan yang mengandungi anggaran perbelanjaan dan cadangan-cadangan kerajaan untuk memperolehi wang bagi negara bagi melaksanakan perbelanjaan itu. Melalui ucapan ini juga kerajaan menyemak cukai-cukai sedia ada atau memperkenalkan cukai-cukai baru.

9.7 ANGGARAN TAMBAHAN DAN RANG UNDANG-

UNDANG PERBEKALAN TAMBAHAN Jika didapati bagi sesuatu tahun kewangan:

(i) jumlah wang yang diperuntukkan oleh Akta Perbekalan bagi apa-apa maksud tidak mencukupi, atau bahawa keperluan telah timbul untuk melakukan perbelanjaan bagi sesuatu maksud yang wang tidak ada diperuntukkan baginya oleh Akta Perbekalan, atau

(ii) apa-apa wang yang telah dibelanjakan bagi sesuatu maksud lebih dari jumlah yang diperuntukkan bagi maksud itu oleh Akta Perbekalan,

185

maka suatu anggaran tambahan menunjukkan jumlah-jumlah wang yang dikehendaki atau dibelanjakan itu hendaklah dibentangkan dalam Dewan Rakyat dan maksud-maksud bagi apa-apa perbelanjaan itu hendaklah dimasukkan dalam suatu Rang undang-undang Perbekalan. 9.8 KUMPULAN WANG LUAR JANGKA Pada sesuatu ketika, wujud beberapa jenis keadaan perbelanjaan baru yang tidak diperuntukkan. Disebabkan perbelanjaan ini penting dilaksanakan sebelum mendapat kelulusan Parlimen maka Perlembagaan telah membenarkan kerajaan mewujudkan satu Kumpulan Wang Luar Jangka. Wang dalam kumpulan wang ini datangnya dari Kumpulan Wang yang Disatukan dan hanya boleh digunakan untuk perbelanjaan luar jangka dan untuk membuat pembayaran dan pinjaman kepada negeri. Setelah dibelanjakan, ia akan diganti semula. 9.9 KUMPULAN WANG SIMPANAN NEGERI Kerajaan Persekutuan, sebagaimana yang diperuntukkan oleh Perlembagaan, bertanggungjawab membuat bayaran dan memberi bantuan dan pinjaman kepada negeri dalam tempoh-tempoh tertentu setiap tahun. Bagi menyenangkan urusan ini, Perkara 109(6) Perlembagaan Malaysia telah menetapkan supaya diwujudkan satu kumpulan wang yang dinamakan Kumpulan Wang Rezab Negeri. Wang yang akan dibayar ke dalam Kumpulan Wang ini datangnya dari Kumpulan Wang yang Disatukan dengan jumlah yang ditentukan oleh Kerajaan Persekutuan selepas berunding dengan Majlis Kewangan Negara. Perkara 109 dan Bahagian Pertama dan Bahagian Kedua Jadual 10 Perlembagaan Persekutuan menjelaskan jenis bantuan kerajaan Persekutuan dan keadaan-keadaan yang membolehkan kerajaan Negeri mendapat bantuan. Terdapat dua jenis bantuan wajib dari kerajaan Persekutuan kepada negeri iaitu bantuan capitation (pemberian mengikut bilangan orang) dan bantuan jalan. Kedua-dua jenis bantuan ini wajib diberi kepada semua kerajaan negeri pada setiap tahun mengikut kiraan yang telah ditetapkan. Pemberian mengikut bilangan orang (capitation) yang wajib dibayar kepada tiap-tiap buah negeri bagi sesuatu tahun kewangan hendaklah mengikut kadar-kadar yang berikut:

(i) bagi 50,000 orang yang pertama mengikut kadar RM60.00 bagi tiap-tiap seorang,

186

(ii) bagi tiap-tiap 500,000 orang yang berikutnya mengikut kadar RM8.50 bagi tiap-tiap seorang,

(iii) bagi 500,000 orang yang berikutnya mengikut kadar RM9.00 bagi tiap-tiap seorang,

(iv) bagi selebihnya mengikut kadar RM9.50 bagi tiap-tiap seorang.

Selain bantuan wajib tersebut, terdapat juga bantuan mengikut budi bicara kerajaan Persekutuan boleh diberikan kepada kerajaan Negeri. Bantuan mengikut budi bicara ini ialah bantuan bagi maksud khas; bantuan pembangunan dan bantuan menambah hasil negeri, dan bantuan menghadapi sesuatu kemungkinan. 9.10 JURUAUDIT NEGARA Urusan kewangan kerajaan hendaklah diperiksa oleh seorang yang dikenali sebagai Juruaudit Negara. Beliau dilantik oleh Yang di Pertuan Agong atas nasihat Perdana Menteri selepas berbincang dengan Majlis Raja-raja. Kedudukannya mestilah bebas dan tidak boleh dipengaruhi. Beliau tidak terlibat dengan Perkhidmatan Awam Persekutuan dan Negeri. Gajinya ditentukan oleh Parlimen yang tidak boleh dikurangkan tetapi boleh ditambah. Setelah dilantik beliau tidak boleh dipecat kecuali dengan cara-cara yang tertentu sebagaimana prosedur memecat seorang hakim Mahkamah Persekutuan atau Mahkamah Tinggi. Satu penyiasatan perlu dibuat oleh satu Tribunal Hakim yang terdiri daripada lima orang hakim dan satu laporan hasil penyiasatan itu hendaklah dihantar kepada Yang di-Pertuan Agong. Apabila Tribunal itu mengesyorkan supaya jawatan Juruaudit itu dilucutkan barulah Yang di Pertuan Agong boleh melucutkan jawatan Juruaudit itu. Walau bagaimanapun tiada tegahan untuk beliau meletakkan jawatan (Perkara 105(3) dan 125(4)). Perkara 106 menetapkan kewajipan Juruaudit Nrgara untuk memeriksa semua kira-kira wang kerajaan dan selepas itu melaporkan satu penyata kepada Yang di-Pertuan Agong. Penyata ini akan dibentangkan di Dewan Rakyat dan mengandungi segala teguran dan pandangan tentang akaun wang dan syor kerajaan. Bagi membolehkan Juruaudit menjalankan tugasnya, beliau mempunyai kuasa penuh untuk mendapatkan segala maklumat dan keterangan dan penjelasan tentang wang kerajaan. Beliau juga berhak memeriksa mana-mana buku, baucar, catatan-catatan lain, mana-mana orang dengan cara memberi keterangan bersumpah, memberi kuasa kepada mana-mana pegawai untuk menjalankan semakan dan pemeriksaan. Perkara-perkara ini diperuntukkan di dalam Akta Audit 1957 (Disemak 1972).

187

9.11 JAWATANKUASA AKAUN WANG NEGARA Laporan yang disiapkan oleh Juruaudit Negara akan diperiksa oleh Jawatankuasa Akaun Wang Negara. Jawatankuasa bebas ini dianggotai oleh seorang pengerusi yang dilantik oleh Dewan Rakyat dan ahlinya tidak melebihi enam orang yang dilantik oleh Jawatankuasa Pemilih. Perlantikan lazimnya dibuat pada awal tiap-tiap penggal Parlimen. Jawatankuasa ini berhak memanggil sesiapa jua supaya hadir untuk memberi keterangan yang diperlukan, memeriksa surat-surat atau rekod-rekod dan akan membuat laporan kepada Dewan Rakyat dari semasa ke semasa. Jawatan kuasa ini berfungsi untuk memeriksa:

(i) akaun Kerajaan Malaysia dan peruntukan wang yang dibenarkan oleh Parlimen,

(ii) akaun wang bagi pihak berkuasa awam atau mana-mana pertubuhan yang mentadbir wang negeri yang dibentangkan di hadapan Dewan Rakyat,

(iii) penyata Juruaudit Negara, dan (iv) perkara lain yang difikirkan olej jawatankuasa itu patut

diperiksa atau apa-apa perkara yang diserahkan oleh Dewan Rakyat kepada jawatankuasa itu. (184 P.T 77 D.R).

9.12 MAJLIS KEWANGAN NEGARA Perkara 108 memperuntukkan bahawa sebuah Majlis Kewangan Negara hendaklah ditubuhkan. Majlis ini terdiri daripada Perdana Menteri, menteri-menteri lain yang ditetapkan oleh Perdana Menteri dan seorang wakil daripada tiap-tiap negeri yang ditetapkan oleh Sultan atau Yang di Pertua Negeri. Majlis Kewangan Negara ini akan bermesyuarat beberapa kali yang difikirkan perlu oleh Perdana Menteri tetapi sekurang-kurangnya sekali setahun. Apabila bermesyuarat, Perdana Menteri akan mempengerusikannya. Jika beliau tidak hadir, menteri yang mewakilinya akan mempengerusikan mesyuarat tersebut. Sehari sebelum mesyuarat dilangsungkan, pihak perbendaharaan akan berbincang dengan pegawai-pegawai kewangan negeri menyediakan agenda bagi mesyuarat penuh esoknya. Adalah menjadi kewajipan Kerajaan Persekutuan supaya berunding dengan Majlis Kewangan Negara berkenaan dengan:

188

(i) pemberian wang yang akan diberi oleh Persekutuan kepada Negeri-negeri,

(ii) menyerahkan kepada Negeri-negeri kesemua atau apa-apa bahagian daripada pendapatan cukai atau bayaran persekutuan,

(iii) pinjaman yang dikehendaki oleh persekutuan dan negeri dan bagaimana Persekutuan dan Negeri-negeri menjalankan kuasa-kuasanya bagi meminjam wang,

(iv) memberi pinjaman kepada mana-mana Negeri, (v) membuat rancangan-rancangan pembangunan mengikut

Perkara 92, (vi) perkara-perkara yang disebut dalam Butiran 7 (f) dan (g)

Senarai Persekutuan, (vii) apa-apa cadangan hendak mengemukakan suatu Rang

Undang-undang untuk dijadikan undang-undang yang tersebut dalam Perkara 109(2) atau Perkara 110(3) atau (3A),

(viii) apa-apa perkara yang diperuntukkan oleh Perlembagaan ini atau oleh undang-undang persekutuan supaya rundingan diadakan mengenainya dengan Majlis Kewangan Negara.

Kerajaan Persekutuan boleh berunding dengan Majlis Kewangan Negara mengenai apa-apa perkara lain, sama ada ia melibatkan soal kewangan ataupun tidak. Kerajaan sesuatu negeri juga boleh berunding dengan Majlis itu mengenai sebarang perkara yang menyentuh hal-hal kewangan negeri itu.


1. Jelaskan prinsip-prinsip yang lazimnya dipakai oleh Parlimen dalam menimbang kelulusan menggunakan wang kerajaan.

2. Bincangkan mengenai pemberian dan sumber-sumber hasil yang

diserahkan oleh Persekutuan kepada Negeri. 3. Huraikan kosep Kumpulan Wang yang Disatukan sebagaimana

yang diperuntukkan dalam Perlembagaan.

189

4. Urusan kewangan negara merupakan satu urusan yang sensitif. Bagaimanakah urusan ini dikawal dalam sebuah negara seperti Malaysia?


191

NOTA AKHIR BAB 3 1 Jus Soli ialah satu prinsip pemberian kerakyatan berdasarkan kepada negeri di mana seseorang itu bermastautin untuk tempoh masa yang tertentu. Satu lagi prinsip kerakyatan yang bertentangan dengan Jus Soli ialah Jus Sanguinis, iaitu pemberian kerakyatan berdasarkan darah keturunan tertentu yang diidentifikasikan dengan negara tertentu. Ini bermakna bahawa menurut prinsip Jus Sanguinis jika seseorang itu bukan daripada darah keturunan etnik atau bangsa tertentu yang diiktiraf oleh negara berkenaan maka ia tidak layak untuk menjadi warganegara walaupun ia telah sekian lama bermastautin dan menumpahkan taat setia kepada negara itu. Negara China mengamalkan prinsip kerakyatan berdasarkan Jus Sanguinis. BAB 5

1 Hamid Jusoh, Kedudukan Undang-Undang Islam dalam Perlembagaan Malaysia: Satu Rujukan Khas terhadap Kes-kes Konversi dalam Undang- Undang keluarga, Dewan Bahasa dan Pustaka, K.Lumpur, 1992) 2 Seksyen ini memperuntukan bahawa kelahiran seseorang di dalam tempoh ikatan perkahwinan yang sah di antara emaknya dan seseorang lelaki, adalah bukti konklusif bahawa dia adalah anak yang sah kepada lelaki tersebut.

3 Undang-undang Islam menganggap bahawa seseorang itu adalah anak yang sah kepada seseorang lelaki sekiranya ia dilahirkan enam (6) bulan selepas perkahwinan antara si ibu dan lelaki tersebut.

4 Untuk pembacaan lanjut tentang bidang kuasa mahkamah Syariah, lihat Ahmad Ibrahim, ‘The Amendment to Article 121’, op.cit.; ‘Undang-undang Islam di Mahkamah Sivil’, kertas kerja yang dibentang di Simposium Mengenai Pindaan Perlembagaan Malaysia 1988: Implikasi Undang-undang, 4 Jun 1988, Univ. Islam Antarabangsa, m.s. 1-19; ‘Sekatan-sekatan Dalam Pelaksanaan Undang-Undang Islam Di Malaysia’, Al-Ahkam, Jilid 4, 1994, Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, m.s. 45-59; Sheikh Ghazali bin Haji Abdul Rahman, ‘Kedudukan Mahkamah Syariah Di Bawah Perlembagaan’, Jurnal Hukum, Jilid XI, Bhgn II, Dis. 1997, m.s. 139-52 dan Salleh Buang, 11-4. Historic Judgment on Article 121(1A) of the Federal Constitution’, Malaysian Law News, February 1993, m.s. 11-4. BAB 8 1 VR Menon lawan Government of Malaysia, [1990] 1 MLJ, m/s 250. 2 Tun Mohd. Salleh Abas, Prinsip Perlembagaan dan Pemerintahan Di Malaysia, Kuala Lumpur : DBP, 1997, m/s 301. 3 Teh Eng Huat v. Kadhi, Pasir Mas & Anor, [1990] 2 MLJ, m/s 300.

193

BIBLIOGRAFI

A. Rashid A. Rahman. (1994). Perjalanan pilihan raya. Kuala Lumpur: Berita Publishing.

Abdul Aziz Hussin. (1995). Memperkenalkan undang-undang. Kuala

Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Abdullah Ayub. (1978). Financial Provisions of the Malaysian

Constitution and their operation in practice. In Suffian Hashim et al. The constitution of Malaysia – Its development: 1957 –1977. Kuala Lumpur: Oxford University Press.

Abdullah Sanusi Ahmad. (1987). Kerajaan, pentadbiran dan rakyat. Kuala

Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Ahmad Atory Hussain. (1996). Sistem pemerintahan dan pentadbiran Barat:

Suatu tinjauan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Ahmad Ibrahim, & Ahilemah Joned. (1992). Sistem undang-undang di

Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Ahmad Mohamed Ibrahim, & Ahilemah Joned. (1987). Sistem undang-

undang di Malaysia. Kuala Lumpur: Pustaka Dimensi. Akta Darurat (Kuasa-Kuasa Perlu), 1979. Akta Keselamatan Dalam Negeri, 1960. Aliran. (1987). Reflection on the Malaysian constitution. Penang: Aliran. Anwarul Yakin. (1998). Law and society in Malaysia. Kuala Lumpur:

International Law Book Services. Appadorai, A. (1968). The substance of politics. Madras: OUP. Ball, A. R. (1983). Modern politics and government. London: Macmilan Ltd. Crouch, H. (1997). Government and society in Malaysia. Ithaca: Cornell

University Press. David B., & Colin, P. (1992). Law. London: Butterworth-Heinemann

Ltd.

194

Gerth, H., & Mills, C. (Eds.). (1948). From Max Weber: Essays in sociology London: Routledge & Kegan Paul.

Herman, F. (1949). Theory and practice of modern government. Connecticut:

Greenwood Press Publisher. Jayakumar, S. (1976). Emergency powers in Malaysia: Can the Yang di Pertuan

Agong Act in his personal direction and capacity? 18 Malaysian Law Report 149.

Laski, H. J. (1931). An introduction to politics. London: George Allen and

Unwin. Lee Mei Pheng. (1989). General principles of Malaysian Law. Petaling Jaya:

Penerbit Fajar Bakti. Lee Mei Pheng. (1995). General principle of Malaysia Law. Kuala Lumpur:

Fajar Bakti. Livingstone, W. S. (1974). Federalisme and constitutional change. Connecticut:

Greenwood Press Publisher. Macridis, R. C. (1978). Modern political system: Europe. New Jersey:

Prentice-Hall Inc. Mahyudin Hj Yahya. (1998). Tamadun Islam. Shah Alam: Penerbit Fajar

Bakti. Milne, R.S., & Mauzy D.K. (1982). Politik dan kerajaan di Malaysia. Kuala

Lumpur: Dewan bahasa dan Pustaka. Milne, R.S., & Mauzy, D.K. (1999). Malaysian politics under Mahathir.

London: Routledge. Mohamed Idris Saleh, Che Su Mustaffa, & Fuziah Shafie. (1994). Sejarah

pembanguan negara dan bangsa. Kuala Lumpur: Utusan Publications & Distributor Sdn.Bhd.

Mohamed Suffian Hashim. (1987). Mengenal perlembagaan Malaysia. Kuala

Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Mohamed Suffian, Tun. (1990). Pengenalan sistem undang-undang Malaysia.

Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

195

Mohd Salleh Abas. (1997). Prinsip perlembagaan dan pemerintahan di Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Mohd Salleh Abbas. (1984). Sejarah perlembagaan Malaysia. Kuala Lumpur:

Dewan Bahasa dan Pustaka. Mohd. Reduan Asli. (1993). Pemberontakan bersenjata komunis di Malaysia.

Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Mohd. Salleh Abas, Tun. (1989). Kebebasan kehakiman: Singa di bawah

takhta dijerat. Kuala Lumpur: Penerbit Pena. Mohd. Salleh Abas, Tun. (1997). Prinsip perlembagaan dan pemerintahan di

Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Mohd. Salleh Abbas. (1985). Unsur-unsur tradisi dalam perlembagaan

Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Mohd. Suffian Hahim, et al. (1979). An introduction to the constitution of

Malaysia. Kuala Lumpur: Government Printers. Perlembagaan Persekutuan Malaysia. Perlembagaan Persekutuan. (1996). Kuala Lumpur: International Law Book

Services. Ranjit Singh Malhi. (1994). Pengajian am STPM: Kenegaraan Malaysia. Kuala

Lumpur: Federal Publications. Robertson, D. (1986). Dictionary of politics. London: Penguin Publications. Shaikh Mohd Noor Alam S.M Hussain. (1988). Federalisme di Malaysia.

Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Sheela Abraham. (1994). Sejarah perkembangan negara. Petaling Jaya:

Penerbit Fajar Bakti. Simandjuntak, B. (1969). Malayan federalism 1945-1963. Kuala Lumpur:

Oxford University Press. Steven, V. (1996). Law and society. New Jersey: Prentice Hall, Inc. Strong, C.F. (1966). Modern political constitutions. London: Sidgwick and

Jackson Ltd.

196

Strong, C.F. (1972). Modern political constitutions. London: English Language Book Society.

Sufian Hashim. (1987). Mengenal perlembagaan Malaysia. Kuala Lumpur:

Dewan Bahasa dan Pustaka. Sufian Hashim, Tun. (1990). Pengenalan sistem undang-undang Malaysia.

Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Tan Seng Giaw. (1989). The first 60 days. Petaling Jaya: Democratic

Action Party. Wheare, K. C. (1964). Federal government. New York: Oxford University

Press. Wheare, K.C. (1951). Modern constitutions. Oxford: OUP. Wheare, K.C. (1993). (Trans.). Perlembagaan moden. Kuala Lumpur: Dewan

Bahasa dan Pustaka. Wright, V. (1978). The government and politics of France. London:

Hutchinson & Co. (Publisher) Ltd. Wu Min Aun. (1961). Pengenalan kepada sistem perundangan Malaysia. Kuala

Lumpur: Heinemann Educational Books. Wu Min Aun. (1978). An introduction to Malaysian legal system. Kuala

Lumpur: Heinemann Educational Books Co. Wu Min Aun. (1999). The Malaysian legal system. Petaling Jaya: Longman. Zainal Abidin Wahid. (1966). Sejarah Melayu. Asian Studies. Vol. 4. No. 3.

p. 446.

197

LAMPIRAN

JAWAPAN SOALAN PENILAIAN KENDIRI

BAB 1

1. Kerajaan dan negara adalah dua institusi yang berbeza. Negara adalah pentas politik yang teragung manakala kerajaan adalah sebahagian daripada unsur yang membentuk negara. Kerajaan adalah jentera atau agen pentadbiran negara. Justeru, kuasa negara adalah lebih besar dari pada kuasa kerajaan. Kerajaan hanya bertindak atas nama negara menurut peruntukan undang-undang negara. Garis pemisah penting antara kedua-dua institusi ini ialah sementara kerajaan boleh berubah atau hilang terus dari sejarah, negara adalah entiti yang lebih kekal kecuali ditakluki atau diserapkan ke dalam negara lain yang lebih besar. (Huraian yang lebih panjang boleh diberikan dengan contoh-contoh yang sesuai)

2. Kuasa kerajaan dapat dikawal oleh perlembagaan negara.

Kerajaan yang melampaui batasan undang-undang dan kuasanya boleh dipersoalkan bukan sahaja oleh rakayat dan undang-undang negara tersebut, malah oleh masyrakat antarabangsa juga. Kerajaan hanya bertindak atas nama negara untuk memelihara kepentingan dan kesinambungan kehidupan bernegara. Justeru itulah sangat penting bagi sesebuah negara itu mempunyai perlembagaan negara yang jelas serta mengamalkan doktrin pemisahan kuasa supaya kuasa negara tidak dibolot oleh hanya sesuatu pihak atau seoarang pemimpin negara yang utama tetapi sebaliknya wujud unsur-unsur ‘mengawas dan mengimbang’ atau check and balance untuk memelihara keadilan dan kesaksamaan undang-undang dalam negara.

3. Sila rujuk SDT 1.4. 4. Apabila perlembagaan telah menggariskan dengan jelas sempadan

kuasa kerajaan dan peranan kerajaan serta hak-hak rakyat menurut undang-undang perlembagaan maka rakyat dapat menilai sama ada kerajaan telah menjalankan fungsi-fungsinya dengan baik dan berkesan. Inilah maksud sebenar kepada kehidupan bernegara, yakni untuk mencapai kesejahteraan dan penerusan kehidupan bermasyarakat yang semakin baik dari masa ke masa.

198

5. Perlembagaan yang menggariskan dengan jelas bidang kuasa kerajaan akan berupaya memberi legitimasi kepada sesuatu tindakan kerajaan tersebut. Kerajaan itu juga akan mudah untuk menjalankan peranannya jika kuasanya jelas ditentukan oleh perlembagaan. Jika sekiranya rakayat tidak berpuas hati dengan sesautu tindakan kerajaan itu mereka boleh mencabar kerajaan di mahkamah. Mahkamah selanjutnya boleh menentukan sama ada sesuatu tindakan kerajaan itu sah atau tidak berdasarkan peruntukkkan undang-undang yang digariskan oleh perlembagaan. Mahkamah akan mentafsirkan peruntukkan perlembagaan berdasarkan prinsip-prinsip yang digariskan oleh perlembagaan itu sendiri. (Beri contoh-contoh sebenar atau hipotetikal yang anda fikirkan sesuai untuk menyokong kenyataan di atas.).

BAB 2

1. Undang-undang dan perlembagaan mempunyai peranan yang

sangat mustahak dalam sistem pentadbiran negara. Ia menjadi garis panduan kepada pihak pemerintah dan para pentadbir untuk mengendalikan perjalanan pentadbiran negara. Ideologi sebuah negara boleh dikenali dengan meneliti perlembagaan yang didokongi serta undang-undang yang kuatkuasakannya. Rakyat juga akan mengetahui samada haknya dipenuhi atau tidak dengan merujuk kepada undang-undang dan perlembagaan yang wujud pada ketika itu.

2. Perlembagaan Malaysia adalah satu perlembagaan yang baik. Ia

merangkumi keseluruhan idea pembentukan sebuah negara dengan menyentuh aspek terdirinya sebuah negara berdaulat, pembahagian kuasa, hak-hak rakyat dan kaedah mempertahankan kewujudan sebuah negara.

3. Perlembagaan Malaysia mengawal negara ini dengan cara

mengadakan sistem-sistem tertentu yang mengendalikan pentadbiran negara dan perhubungannya dengan negara lain. Terdapat juga kaedah-kaedah untuk menghentikan sebarang tindakan subversif terhadap negara.

4. Piagam Madinah merupakan perlembagaan bertulis yang tertua

sekali di dunia. Ia menunjukkan bagaimana terbentuknya sebuah negara yang berdaulat. Ia telah berjaya menyelesaikan masalah pelbagai bangsa yang wujud ketika itu yang tidak pernah diselesaikan. Idea Piagam ini dituruti dalam perlembagaan yang lahir kemudian daripadanya.

199

BAB 3 1. Kelahiran Perlembagaan Malaysia tidak sama dengan kelahiran

perlembagaan-perlembagaan di negara-negara Eropah yang merupakan satu produk renaissance. Proses perkembangan Perlembagaan Malaysia telah melalui satu jangka masa yang panjang dan seluruh kepentingan sejarah politik tradisi Melayu sejak zaman kesultanan Melaka dan pemerintahan Raja-Raja Melayu menjadi asas-asas yang penting dalam penggubalan Perlembagaan Malaysia. Tanpa pengetahuan tentang reality sejarah sosio-politik Tanah Melayu sejak sebelum kedatangan British dan kuasa-kuasa Eropah yang lain, adalah sukar untyuk seseoarang itu memahami rasional disebalik kandungan-kandungan penting Perlembagaan Malaysia.

2. Jika sekiranya projek Malayan Union diteruskan dan

kemerdekaan negara bertolak daripada prinsip-prinsip yang terkandung di dalam Malayan Union, maka sesuatu yang pasti ialah Malaysia akan menjadi sebuah negara Kesatuan dan bukannya negara Persekutuan. Ketuanan orang Melayu dalam politik Malaysia juga mungkin tidak wujud. Malah kedudukan Raja-Raja Melayu juga tidak dapat dipastikan sama ada terus kekal atau hanya tinggal namanya sahaja tetapi tidak berfungsi sama sekali. Tidaklah juga dapat dipastikan tentang kedudukan istimewa orang Melayu, agama Islam sebagai agama rasmi negara dan sama ada Bahasa Melayu akan menjadi bahasa rasmi negara. Ini adalah satu situasi hipotetikal yang mungkin wujud jika sekiranya Malayan Union gagal dipatahkan.

3. Walau pun Perlembagan Malaysia dikatakan berasakan kepada

model perlembagaan Britan da India, tetapi itu hanyalah benar dari segi konsepnya sahaja. Hakikatnya, Britain adalah sebuah negara Kesatuan, tetapi Perlembagaan Malaysia menggariskan baahawa Malaysia adalah sebuah negara Persekutuan. Walau pu India adalah sebuah negara Persekutuan, tetapi tidak terdapat peruntukan tentang kedudukan Raja-raja atau hak pribumi dalam perlembagaan India. Sistem politik tradisi India tidak dikekalkan oleh perlembagaan moden India merdeka. Tiada agama rasmi di India, walau pun agama Hindu mempunyai penganutnya yang ramai di negara tersebut.

200

BAB 9 1. Prinsip-prinsip yang lazimnya dipakai oleh Parlimen dalam

menimbang kelulusan menggunakan wang kerajaan ialah

(a) Segala cukai, kadar dan hasil-hasil yang lain tidak boleh dikenakan dan dipungut melainkan ada undang-undang yang membenarkan penggunaan dan pemungut cukai itu.

(b) Semua pinjaman wang hendaklah dikuatkuasakan oleh undang-undang dan begitu juga semua jaminan wang atau mana-mana urusan yang melibatkan kerajaan sebagai penjamin hendaklah diluluskan oleh Perbendaharaan mengikut undang-undang.

(c) Semua hasil yang dipungut dan semua wang yang diperoleh oleh kerajaan hendaklah dimasukkan ke dalam satu kumpulan wang yang dinamakan Kumpulan Wang yang Disatukan.

(d) Semua perbelanjaan kerajaan dibayar daripada kumpulan wang ini dan hendaklah dibenarkan oleh undang-undang.

(e) Kerajaan, menerusi Menteri Kewangan, bertanggung jawab menguruskan Kumpulan Wang yang Disatukan dan juga menyelia, mengawal dan mengarah segala perbelanjaan kerajaan dan segala perkara yang berkaitan dengan hal-ehwal kewangan negara.

(f) Semua perbelanjaan dan akaun wang kerajaan diperiksa oleh seorang pegawai bernama Juruaudit Negara dan oleh satu jawatankuasa Parlimen bernama Jawatankuasa Akaun Wang Negara

2. Mengenai pemberian dan sumber-sumber hasil yang diserahkan

oleh Persekutuan kepada Negeri, sila rujuk Jadual 10 Perlembagaan.

3. Kumpulan Wang yang Disatukan sebagaimana yang

diperuntukkan dalam Perlembagaan ialah segala hasil dan wang yang walau bagaimanapun didapatkan atau diterima oleh Persekutuan, tertakluk kepada peruntukan Perlembagaan Persekutuan dan undang-undang Persekutuan, hendaklah dibayar masuk ke dalamnya serta menjadi satu kumpulan wang. Wang dalam Kumpulan Wang yang Disatuan ini berpunca dari segala hasil yang diperolehi dari apa jua sumber sebagaimana ditentukan

201

oleh undang-undang. Wang ini dibelanjakan mengikut sebagaimana ditentukan oleh Perkara 98 Perlembagaan.

4. Urusan kewangan negara dikawal melalui kawalan parlimen,

Jawatankuasa Kira-kira Awam, Jawatankuasa Khas Kabinet mengenai Pengurusan Kerajaan, Kawalan Pebendaharaan, kawalan peringkat jabatan dan Juruaudit.

bab 1- jspk

Documents