3.0 BAGAIMANA KAEDAH PBS DINILAI

Pada tahun 2014, PMR 100 % akan ditambahbaik melalui pelaksanaan Pentaksiran

Berasaskan Sekolah (PBS) yang telah dimulakan pada tahun 2014 bagi murid tingkatan 1.

Manakala pada tahun 2016, UPSR tidak lagi ditentukan melalui peperiksaan awam sahaja yang

digunakan sekarang 60 % malah digabungkan dengan pentaksiran berasaskan sekolah yang

terdiri daripada pentaksiran pusat dan pentaksiran sekolah sebanyak 40 %. Ini bererti sistem

peperiksaan pusat seperti UPSR dan PMR bukan lagi merupakan penilaian tunggal dalam

menilai pencapaian murid menguasai pembelajaran yang diajar.

Rajah 3.1 : PMR 100% PBS

Sumber Rujukan : Kementerian Pelajaran Malaysia (2012)

Rajah 3.2 : UPSR 60 : 40 mulai 2016

Sumber rujukan : Kementerian Pelajaran Malaysia (2012)

Dalam usaha penambahbaikan kepada pentaksiran sekolah sedia ada, Pentaksiran

Rujukan Standard diperkenalkan iaitu menggunakan Standard Prestasi untuk melihat kemajuan

dan pertumbuhan pembelajaran serta pencapaian seseorang murid. Ia merupakan proses

mendapatkan maklumat tentang sejauh mana murid tahu, faham dan boleh buat atau telah

menguasai apa yang dipelajari berdasarkan Standard Prestasi yang ditetapkan mengikut tahap-

tahap pencapaian seperti yang dihasratkan dalam dokumen kurikulum Kementerian Pelajaran

Malaysia (KPM). Standard Prestasi ini memandu pentaksir bagaimana aktiviti pentaksiran boleh

dan dapat dilaksanakan secara adil dan berfokus merujuk kepada standard yang ditetapkan.

Pentaksiran ini tidak membandingkan pencapaian seseorang murid dengan murid yang lain tetapi

melapor prestasi murid dalam pembelajaran dengan merujuk kepada pernyataan standard yang

diberikan. Standard Prestasi ini juga dirangkumi oleh pernyataan standard, deskriptor, eviden dan

instrumen. Bahagian ini dilaporkan tentang pencapaian murid dan perkembangan dalam

pembelajaran. Rajah 3.1.1 merupakan pengkelasan antara bahagian eviden dan instrumen yang

diguna pakai oleh guru dalam melaksanakan PBS ini.

Jadual 3.1 : Eviden dan Instruman

BAND STANDARD DESKRIPTOR EVIDENS INSTRUMEN

6

5

4

3

2

1

Pernyataan

bersifat generik

tentang aras

perkembangan

dalam

pembelajaran

(OM & OP)

Pernyataan

tentang apa yang

murid tahu dan

boleh buat

Penyataan

tentang

bagaimana

murid

menunjukkan

tahu dan boleh

buat

Alat untuk digunakan

untuk mentaksir

Paper & pensel

Pemerhatian

Kerja kursus

Buku skrap

Folio

ULBS

Ujian amali

Senarai semak

Soal selidik

Demo

Simulasi

dll

Sumber Rujukan : Lembaga Peperiksaan, Kementerian Pelajaran Malaysia (2011)

Dalam PBS ini, pencapaian murid dilaporkan berdasarkan kepada band dan bukan lagi

sebagai skor mentah seperti 70 % ataupun dalam gred A,B, C, D. Dengan itu, murid-murid

dinilai secara adil dan saksama berdasarkan dengan keupayaan, kebolehan, bakat, kemahiran dan

potensi diri tanpa dibandingkan dengan orang lain. Kaedah pelaksanaan PBS dinilai melalui

Standarp Prestasi yang ditetapkan seperti Jadual 3.1.

Jadual 3.1 : Kerangka Standard Prestasi

BAND STANDARD

6 Tahu, Faham dan Boleh Buat dengan Beradab Mithali

5 Tahu, Faham dan Boleh Buat dengan Beradab Terpuji

4 Tahu, Faham dan Boleh Buat dengan Beradab

3 Tahu, Faham dan Boleh Buat

2 Tahu dan Faham

1 Tahu

Kementerian Pelajaran Malaysia juga akan meningkatkan secara sistematik bilangan

peratusan soalan yang berkemahiran berfikir aras tinggi melalui PBS dan peperiksaan awam.

Soalan yang berasaskan Taksonomi Bloom ini akan menguji kemahiran melalui aplikasi, analisis

dan penilaian. Perubahan dalam reka bentuk peperiksaan bermaksud guru tidak lagi meramal

bentuk soalan dan topik yang akan diuji terhadap topik-topik tertentu malah murid akan dilatih

untuk berfikir secara kritis dan mengaplikasi ilmu yang dipelajari dalam pelbagai konteks

keperluan berdasarkan merujuk kepada Standard Prestasi yang ditetapkan. Format pentaksiran

yang baru ini membolehkan murid dinilai berdasarkan keberhasilan yang lebih luas dalam jangka

masa yang lebih panjang seperti yang di hasratkan oleh dasar Kementerian.

3.1 CABARAN PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH (PBS)

Penilaian Berasaskan Sekolah (PBS) baru diperkenalkan dalam sistem pentaksiran pendidikan

negara ini selaras dengan pelaksanaan Pelan Induk Pembangunan Pendidikan (PIPP). Sistem ini

dirangka oleh Kementerian Pendidikan dalam menilai prestasi pelajar berasaskan sekolah bagi

mengatasi sistem pendidikan yang berorientasikan peperiksaan. PBS dirancang, dibina,

ditadbirkan, diskor dan dilaporkan oleh guru yang telah ditetapkan oleh Lembaga peperiksaan

Malaysia (LPM). Perubahan kepada sistem pentaksiran ini memberikan cabaran yang besar

kepada banyak pihak terutamanya kepada para guru dalam melaksanakan penilaian kepada

pelajar.

Cabaran yang paling dilihat ialah daripada para guru yang memainkan peranan penting

dalam melaksanakan sistem pentaksiran yang baru ini. Kemahiran dan kesedian para guru dalam

melaksanakan PBS ini merupakan salah satu cabaran yang ditempuhi oleh kebanyakan guru

sekarang. Ini dapat dilihat daripada ketua pentadbiran sekolah iaitu guru besar atau pengetua

sekolah yang merupakan tonggak utama dalam pemantauan pelaksanaan di sekolah. Guru besar

sebagai pemimpin pentaksiran perlu ada kualiti diri dan ilmuan dalam bidang pentaksiran dengan

memahami maklumat dengan lebih jelas berkaitan pelaksanaan PBS. Mengetahui ilmu dalam

bidang pentaksiran ini termasuklah prinsip asas dalm pentaksiran pendidikan, pengendalian,

penentuan standard dan penggunaan fail pentaksiran. Ini dapat membantu para guru yang lain

dari semua aspek dalam melaksanakan pentaksiran di sekolah dan sekiranya tanggungjawab guru

besar sambil lewa tentang pelaksanaan ini, ini dapat menyumbang kepada guru-guru lain tidak

mampu melaksanakan dengan berkualiti. Menurut kajian Yusuf & Mohd Musa Shaharuddin

(2011), min keseluruhan iaitu sebanyak 4.179 bagi komponen tahap pemahaman berada tahap

tinggi yang mengambarkan guru besar sangat memahami pelaksanaan pentaksiran berasaskan

sekolah (PBS). Namun masih terdapat segelintir guru besar yang tidak mengetahui ilmu dalam

bidang pentaksiran sekolah dan menyebabkan tidak memberi kerjasama dengan guru yang lain

contohnya guru besar tidak menyediakan peruntukan untuk membeli fail murid dan kelengkapan

sekolah. Oleh itu, guru besar memberi cabaran yang besar dalam tonggak pentaksiran sekolah

dan peranan guru besar amat diperlukan dengan merujuk pekeliling dan prosedur yang

ditetapkan.

Selain itu, guru kurang memahami mengenai cara melaksanakan pentaksiran seiring

dengan proses pengajaran dan pembelajaran melalui pentaksiran formatif. Hal ini demikian

kerana kesukaran guru membina dan menjalankan instrumen pentaksiran yang pelbagai bentuk

kerana masih terikat dengan fahaman dan kebiasaan guru menilai pencapaian murid

menggunakan ujian berbentuk kertas dan pensel. Walaupun terdapat cabaran kepada guru dalam

melaksanakan PBS ini, namun pelaksanaan PBS jelas dilakukan oleh sesetengah guru. Menurut

Lembaga Peperiksaan Kementerian Pelajaran Malaysia menjelaskan guru tidak akan terbeban

sekiranya memahami konsep perlaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) Utusan

Malaysia (2012). Kenyataan Lembaga Peperiksaan menyebut daripada kajian soal selidik yang

dijalankan mengenai kesediaan guru melaksanakan PBS secara talian pada September lalu

mendapati 84.2 % daripada 46929 guru tingkatan 1 sekolah menengah seluruh negara memahami

konsep dan cara melaksanakan PBS. Manakala kira-kira 9006 atau 10 % guru tahun 1, 2, dan 3

sekolah rendah dan 7979 atau 17 % guru tingkatan 1 di sekolah menengah jelas tentang konsep

pentaksiran sekolah iaitu komponen akademik PBS.

Selain itu, guru akademik juga memainkan peranan penting dalam memastikan sistem

penilan yang berkesan di Malaysia. Semenjak PBS diperkenalkan di sekolah, terdapat pelbagai

reaksi dan pandangan yang telah diberikan oleh guru. Guru terasa tercabar dengan beban dengan

tugas yang terbeban. Ini disokong dengan kajian oleh Mohd Anuar & Khamsawati , kebanyakan

guru merasakan perubahan pendidikan telah tidak mempunyai masa yang mencukupi untuk

menghabiskan sukatan pelajaran dan pelaksanaan pentaksiran telah meningkatkan beban kerja

mereka. Peranan guru dalam melaksanakan PBS ini adalah membantu memperbaiki

pembelajaran murud berdasarkan maklumat yang diperolehi. guru juga bukan sahaja mengajar

tetapi juga melakukan kerja-kerja pentadbiran dan kokurikulum. Guru juga mentaksir dan

mengajar dalam masa yang sama. Ini adalah kerana PBS membuat penilain pada masa yang

sama untuk sepanjang tahun. Oleh itu, beban tugas guru ini akan dikurangkan melalui ucapan

Datuk Seri Najib Razak yang mengatakan bahawa tugas pentadbiran guru akan diberi perhatian

segera dalam pelaksanaan Pelan Pembangunan pendidikan Malaysia (2013-2025) dalam Berita

Semasa (2013).

3.2 KEKANGAN DAN MASALAH

Walaupun pentaksiran berasaskan sekolah (PBS) ini baru diwujudkan , terdapat beberapa

masalah yang dihadapi oleh guru yang menjadi pentaksir dalam melaksanakan PBS di sekolah.

Antaranya ialah dari segi masa, guru berpendapat banyak pengurusan yang perlu dilakukan

seperti evidens murid dalam PBS yang dikatakan memakan masa yang banyak dan ruang besa

adalah perlu bagi memastikan penguasaan murid dalam pembelajaran direkodkan untuk melihat

pertumbuhan dan perkembangan murid sepanjang tempoh persekolahan. Penilaian PBS ini

memerlukan jangka masa yang panjang kerana ia berlaku sepanjang tahun dan secara berterusan.

Ianya berbeza dengan sistem penilaian yang berorientasikan peperiksaan bertulis yang hanya

dijalankan sekurang-kurangnya dua tahun sekali sahaja.

Permasalahan yang dihadapi juga iaitu tahap kepercayaan yang rendah. Keadaan ini

merujuk kepada pengukuran yang diukur oleh guru dalam mengukur aspek yang tertentu.

Apabila guru-guru diberi kebebasan untuk melakukan penilain secara sendiri, terdapat

kemungkinan instrumen yang diberikan oleh guru bukan opsyen mengajar Matematik tidak

memenuhi ciri-ciri yang ditetapkan. Dengan ini juga berlaku bias dalam penilaian yang

merangkumi tiga aspek iaitu pemerhatian, lisan dan penulisan. Melalui pemerhatian, setiap guru

berbeza pandangan terhadap murid-murid terutamanya apabila guru berada dalam keadaan emosi

menyebabkan guru menaksir murid tersebut dengan sambil lewa dan guru juga sukar

membezakan pelajar yang pura-pura fahan dengan pelajar yang dapat memahami apa yang

dipelajari. Pemerhatian guru adalah subjektif dan terdapat perbezaan antara pemerhatian setiap

guru di samping guru hanya menilai apa yang nampak pada mata kasar sahajar. Melalui lisan

pula, murid-murid kurang memberi respon kerana murid berasa bosan apabila diberikan soalan

yang berterusan dan soalan yang dijawab dengan beramai-ramai. Berdasarkan dari segi

penulisan, murid berada pada tahap yang berbeza dan penilain guru terhadap guru berbeza dan

skema jawapan tidak setara dengan guru yang lain. Secara tidak langsung, pencapaian murid-

murid tidak berkesan

Bagi membantu guru melaksanakan PBS, dua aplikasi pengunaan teknologi telah

diciptakan bagi memastikan guru tidak dibebani dengan tugas-tugas pekeranian iaitu sistem

pengurusan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (SPPBS) dan Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan

Dan Kokurikulum (PAJSK) yang dibangukan untuk merekod , menyimpan dan melaporkan

perkembangan murid yang disimpan dan boleh dicetak sebagai laporan yang diperlukan. Namun

terdapat bebarapa masalah yang dihadapi dalam penggunaan teknologi ini iaitu sistem PBS tidak

mesra pengguna dan tidak sistematik dan menyebabkan masalah kelewatan dan data murid-

murid sehingga menjadi bebanan kepada guru-guru di Malaysia. Bagi sekolah di pedalaman

yang sukar mendapat akses internet, guru-guru terpaksa pergi ke kawasan bandar atau pekan

yang mempunyai akses internet untuk mengisi hasil pentaksiran yang dilkaukan secara manual.

Walaupun sistem ini diwujudkan untuk memudahkan kepada guru namun guru kurang

memahirkan diri dalam penggunakan teknologi. Melalui hasil kajian Abd Wahid & Yuszaida

Yusof (2011) menunjukkan masalah yang paling kerap dihadapi ialah guru kurang elemen dalam

kemahiran penggunaan teknologi dalam melaksanakan PBS ini. Dengan itu, permasalah ini dapat

dibaik pulihkan dengan tindakan yang sewajarnya dan tanggungjawab semua pihak harus

dititikberatkan dalam mewujudkan pencapaian pelajar lebih cemerlang.

3.3 LANGKAH PENYELESAIAN

Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) merupakan satu pentaksiran yang bersifat holistik yang

dianggap berkempuan menilai aspek kognitif (intelek), efektif (emosi) dan pskimotor (jasmani)

selaras dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan. Walaupun pentaksiran ini baru diwujudkan,

terdapat pelbagai inisiatif dan langkah penyelesaian dalam mengatasi permasalahan yang wujud.

Terdapat banyak pihak yang harus berganding bahu menyelesaikan permasalahan yang timbul

ini bagi mewujudkan sistem penilaian yang cemerlang di Malaysia.

Dalam mengatasi permasalah yang dirungkaikan oleh rungutan guru terhadap sistem

SPPBS yang merupakan masih baharu dibangunkan dan sudah tentu mengambil masa untuk

diadaptasikan tetapi mengakui ada ruang yang perlu ditambah baik. Pihak kerajaan bersedia

menambah baik sistem PBS dan kementerian sewajarnya meneliti pandangan serta cadangan

guru-guru dalam usaha menambah baik sistem PBS termasuk aspek yang menjadi bebanan

kepada tenaga pengajar melalui keratan akhbar Berita Harian (2012) . langkah ini adalah satu

langkah yang tepat diambil oleh pihak kerajaan dan penambaik sistem PBS ini haruslah

dilaksanakan dengan secepat mungkin kerana dalam beberapa tahun sahaja lagi peperiksaan

PMR akan menggunakan sistem PBS ini sepenuhnya. Apa yang paling penting, kemudahan

akses dilaksanakan di semua sekolah pedalaman supaya sistem ini boleh diakses tidak kira di

mana sahaja dengan secepat mungkin. Langkah interim yang bersifat sementara yang telah

diambil dengan menyediakan hosting khas yang berasingan bagi Sistem Pengurusan PBS dan

Aplikasi Pangkalan Data Murid (APDM). Oleh itu, pihak kementerian sewajarnya memberikan

penelitian yang terbaik dalam melakukan penambahbaikan sistem pentaksiran ini.

Selain itu, pihak kerajaan harus memperbaiki cara pengurusan supaya lebih bersistematik.

Hal ini kerana pelaksanaan PBS ini telah menyebabkan golongan guru dan pihak pentadbir

mengalami beberapa kesulitan dalam menilai diri seseorang pelajar itu secara individu. Pihak

kerajaan seharusnya meneliti setiap pelaksanaan yang di lakukan bagi mengelakkan perkara yang

tidak di ingini berlaku pada kemudian hari kelak. Contohnya guru membuat kesilapan dalam

memasukkan data-data murid yang cemerlang dan tidak cemerlang. Ini menyebabkan pelajar itu,

mengalami masalah apabila keputusan yang di umumkan oleh pengetua menyatakan pelajar itu

gagal dalam akademik walaupun mempunyai sahsiah yang tinggi. Seterusnya penyelesaian

mengenai PBS ini ialah guru seharusnya bersikap bertanggungjawab dalam memastikan setiap

rekod pelajar itu di simpan dalam satu dokumen rasmi bagi membolehkan guru itu membuat

semakkan sekiranya berlaku penipuan dalam rekod pelajar. Ini kerana ada segelintir guru-guru

yang terlepas pandang mengenai PBS ini kerana guru terpaksa menilai pelajar yang ramai

sehingga menyebabkan guru itu mengalami pelbagai masalah. Ada guru yang sambil lewa

memasukkan data murid tanpa memeriksanya secara mendalam.

Guru-guru seharusnya di latih lebih mendalam dan menjalani kursus bagi melayakkan

guru memperolehi sijil pengesahan kelulusan bagi merekod pencapaian pelajar melalui sistem

PBS ini. Guru-guru yang lulus akan di berikan kuasa sepenuhnya oleh pihak pengetua bagi

menjalankan rekod penilaian murid dari segi akademik, sahsiah dan kokurikum. Guru-guru yang

tidak lulus dalam ujian merekod PBS ini tidak akan di berikan sijil malahan di kendaki

mengulangi ujian tersebut sehingga lulus dan membuat latihan insentif terhadap pelaksanaan

PBS. Melalui cara ini guru-guru akan berasa mudah sekiranya menjalani kursus yang diadakan

bagi pemantapan merekodkan sifat pelajar melalui PBS ini. Justeru itu, melalui kursus yang di

jalankan guru-guru akan lebih dapat mengetahui secara lebih mendalam cara pelaksanaan PBS

dengan berkesan tanpa ada berlaku keraguan dan persoalan yang timbul. Pihak pentadbir seperti

pengetua, guru besar dan guru penolong kanan seharusnya memikirkan cara yang berkesan bagi

melatih guru-guru ini supaya mahir lebih mendalam cara penggunaan PBS di peringkat sekolah

terutama cara merekod pencapaian seseorang pelajar tersebut.

Kesimpulannya, langkah kerajaan dibawah Kementerian Pelajaran untuk menambah baik

sistem Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) adalah wajar dilakukan dan kesemua pihak

sewajarnya memainkan peranan penting dalam pelaksanaan PBS bagi memantapkan pentaksiran

di sekolah tanpa ada halangan dan keraguan yang timbul.

RUJUKAN

Abd Wahid Mukhari & Yuszaida Yusof (2011). Tahap Kefahaman Kriteria Dan Masalah Guru

Terhadap Penilaian Dan Pentaksiran Kerja Kursus Kemahiran Hidup (KT) Di Daerah

Segamat, Johor. Skudai: Universiti Teknologi Malaysia

Mohd Anuar dan Khamsawati (Tahun Tidak Dinyatakan). Pelaksanaan Pentaksiran Kerja

Kursus Sekolah Menengah Dalam Bandar Di Daerah Kuantan, Pahang. Skudai :

Universiti Teknologi Malaysia

Rungutan Guru Dikaji-TPM (2012, 5 Nov ). Berita harian

Kementerian Pelajaran Malaysia (2012). Diperoleh April 3, 2013 daripada

http://buletinkpm.blogspot.com/2012/11/pentaksiran-berasaskan-sekolah-pbs.html

Beban Tugas Guru Malaysia Semakin Bertambah? Benarkah? Senaraikan? Datuk Najib Mahu

Selesaikan (2013, 13 Feb ) daripada http://beritasemasa.com/beban-tugas-guru-malaysia

Yusuf Boon Dan Mohd Musa Shaharuddin (2011). Kepimpinan Guru Besar Dalam Pelaksanaan

Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) Di Sekolah Kebangsaan Daerah Kota Tinggi,

Johor. Skudai: Universiti Teknologi Malaysia

Norizan abdul muhid diperoleh daripada April 3, 2013 daripada

http://www.moe.gov.my/bpk/v2/index.php?option=com_content&view=article&id=257

%3Apentaksiran-secara-holistik&Itemid=1&lang=en