xperimen inaz 2013 (biologi)p4

SCE 3107 EKOSISTEM DAN BIODIVERSITI

PRAKTIKAL : 4

TAJUK : MENGUKUR DAN MEMBANDING BEZA KEPELBAGAIAN

(DIVERSITI) SPESIES

TUJUAN :

Untuk mengkaji diversiti spesies kupu-kupu dan membandingkannya antara tiga buah

pulau iaitu Pulau Sipadan, Pulau Talang-Talang dan Pulau Redang.

PENGENALAN :

1. Biokepelbagaian ditakrifkan sebagai kepelbagaian bentuk hidupan di atas muka

bumi ini sama ada flora atau fauna. Ia merangkumi semua hidupan dalam

ekosistem atau seluruh bumi termasuk hidupan laut. Biokepelbagaian selalu

digunakan untuk mengukur keadaan sistem biologi yang sihat.

2. Kepelbagaian hidupan di bumi hari ini terdiri daripada berjuta-juta spesies biologi

yang tersendiri hasil daripada evolusi 3.5 juta tahun lalu. Bilangan spesis di dunia

dianggarkan melebihi 80 juta, merangkumi pelbagai tumbuhan, haiwan, dan

mikroorganisma yang wujud. Untuk memudahkan kajian, organisma perlulah

dikelaskan kepada beberapa kumpulan secara teratur berdasarkan ciri-ciri

sepunya yang dimiliki. Biokepelbagaian boleh dianggap sebagai satu kekayaan

hidup yang diwarisi daripada proses evolusi yang berlaku beratus-ratus juta

tahun dahulu.

3. Kepelbagaian akan berkurangan apabila gen baru atau spesis baru dihasilkan

atau ekosistem baru terbentuk, juga apabila sesuatu spesis organisma menjadi

pupus atau sesuatu sistem kompleks dimusnahkan.

4. Suatu spesis boleh ditakrifkan dengan menggunakan dua kaedah yang berbeza

iaitu spesis biologi, di mana individu-individu yang berjaya membiak bersama-

sama dianggap sebagai spesis yang sama, dan yang kedua ialah spesis

morfologi di mana individu yang kelihatan sama (secara fizikal) dianggap sebagai

spesis yang sama. Kaedah yang kedua sering digunakan apabila kita tidak

mempunyai apa-apa maklumat tentang cara pembiakan sesuatu organisma.

SHAFINAZ BINTI SAAD (820625-07-5250)


5. Taksonomis merupakan saintis yang pakar dalam mengenal pasti dan

mengumpul spesis. Taksonomi amat penting bagi pemuliharaan biodiversiti

untuk membezakan antara spesis atau kekeliruan mengenai nama-nama spesis.

6. Kita memang sedia maklum bahawa masyarakat setempat kebanyakannya

masih belum memahami akan kepentingan memulihara kepelbagaian hidupan

dan ekosistem, malahan istilah kepelbagaian hidupan atau dalam bahasa

Inggerisnya Biodiversity itu sendiri masih terlalu asing bagi mereka. Maka

dengan itu mereka kurang menghargai usaha-usaha berbagai pihak untuk

memulihara kepelbagaian hidupan ini kerana mereka tidak dapat melihat apa

manfaat disebalik usaha-usaha sedemikian.

Hipotesis :

Semakin tinggi nilai Indeks Simpson,D , semakin tinggi nilai kepelbagaian spesies di

dalam pulau tersebut.

Alat dan radas :

Krayon pelbagai warna, kertas A4 dan set “Moths of SE Asia”.



Prosedur :

1. Kesemua kupu-kupu dikelaskan kepada beberapa kumpulan tertentu.

Gambar 4.1

Haiwan diklasifikasikan ke dalam taxa atau spesies yang berlainan mengikut ciri-ciri yang terdapat pada

mereka menggunakan sifat morfologi mereka dan ditanda dengan menggunakan warna yang berlainan.

Gambar 4.2Setiap pengelasan dicatatkan secara kasar/draf seperti gambar di atas.

2. Operasi unit taksonomi (operational taxonomic units) yang telah diberikan boleh

dianggap sebagai spesis yang telah dibahagi dan setiap spesis baru itu diberi

nama yang unik.



3. Satu kumpulan spesis kupu-kupu dipilih dan dikumpulkan dari ketiga-tiga pulau

tersebut. Prosedur yang sama diulang untuk spesis kupu-kupu yang lain.

4. Bilangan individu yang hadir dalam sesuatu kumpulan spesis dikira dan data

dimasukkan kedalam jadual.

5. Kepelbagaian spesis dikira dari setiap pulau dengan menggunakan Indeks

Kepelbagaian Simpson, D.

Keputusan :

SPESIS PULAU SIPADANPULAU TALANG-

TALANGPULAU REDANG

SPESIS A

11 0 11

SPESIS B

9 0 0

SPESIS C

5 12 4



SPESIS D

6 0 10

SPESIS E

10 23 0

SPESIS F

2 0 3

SPESIS G

4 2 0

SPESIS H

0 2 0



SPESIS I

0 3 0

SPESIS J

3 15 0

SPESIS K

29 4 0

SPESIS L

35 4 0

SPESIS M

0 0 7



SPESIS N

0 0 10

SPESIS O

0 0 14

SPESIS P

0 0 18



SPESIS Q

3 35 0

BILANGAN INDIVIDU 117 100 77

KEKAYAAN SPESIS 11 9 8

INDEKS SIMPSON

(D)

5.5 4.6 6.5

KEUTAMAAN

UNTUK

PEMULIHARAAN

2 3 1

MENGIRA INDEX DIVERSITI SIMPSON



Indeks tersebut dikira menggunakan formula berikut :

D= 1

∑ pi2

PULAU SIPADAN

= 5.548844751 ≈ 5.5

PULAU TALANG-TALANG

= 4.604051565 ≈ 4.6

PULAU REDANG

= 6.479781421 ≈ 6.5

Perbincangan :



1. Apakah yang dimaksudkan dengan ‘building blocks’ atau unit taksonomi

operasi di dalam biodiversiti? Jelaskan.

Suatu spesis boleh ditakrifkan dengan menggunakan dua kaedah yang berbeza

iaitu spesis biologi, di mana individu-individu yang berjaya membiak bersama-

sama dianggap sebagai spesis yang sama, dan yang kedua ialah spesis

morfologi di mana individu yang kelihatan sama (secara fizikal) dianggap sebagai

spesis yang sama. Kaedah yang kedua sering digunakan apabila kita tidak

mempunyai apa-apa maklumat tentang cara pembiakan sesuatu organisma..

Taksonomi amat penting bagi pemuliharaan biodiversiti untuk membezakan

antara spesis atau kekeliruan mengenai nama-nama spesis. Taksonomi

merupakan satu bidang biologi yang melibatkan pengajian pengelasan,

pengecaman dan tatanama organisma hidup yang wujud di dunia ini.

Pengelasan ialah aktiviti mengkategorikan pelbagai jenis organisma dalam dunia

berdasarkan ciri-ciri persamaan dan perbezaan yang boleh diperhatikan di

kalangan organisma hidup. Pengecaman ialah aktiviti mengenal pasti organisma

dengan menggunakan suatu sistem universal iaitu sistem hierarki Linnaeus.

Tatanama ialah aktiviti pemberian nama kepada organisma yang telah diketahui

atau baru ditemui dengan satu sistem universal iaitu sistem Binomial Linnaeus.

2. Secara ringkas, terangkan apakah kekayaan spesis dan kesamarataan

spesis?

Kekayaan spesies adalah bilangan spesies yang wujud dalam sesuatu sampel.

Semakin banyak bilangan spesies dalam sesuatu sampel, semakin kaya sampel

itu. Kesamarataan spesies pula adalah bilangan individu yang sama rata atau

hampir bagi setiap spesies yang wujud dalam sesuatu sampel.

3. Apakah order pulau tersebut, daripada diversiti yang tertinggi kepada yang

paling rendah?



Pulau Sipadan memiliki kepelbagaian yang paling tinggi di mana terdapat 11

jenis spesis kupu-kupu. Seterusnya ialah Pulau Talang yang mempunyai 10 jenis

spesis kupu-kupu dan kepelbagaian yang paling rendah ialah di Pulau Redang di

mana hanya terdapat 8 jenis spesis kupu-kupu.

4. Bagaimanakah anda menentukan tahap pemuliharaan pulau tersebut?

Adakah mengikut nilai diversiti? Apakah faktor lain yang diambil kira untuk

menetukan keutamaan pemuliharaan?

Nilai diversiti atau nilai kepelbagaian menjadi pengukur yang membawa kepada

proses pemuliharaan. Pemuliharaan sumber alam bermaksud usaha-

usaha melestarikan bekalan sumber alam yang telah diteroka menerusi usaha-

usaha memelihara dan membaik pulih sumber setelah digunakan, terutama

sumber yang boleh diperbaharui seperti air dan hutan supaya sumber tersebut

tidak pupus atau tidak boleh digunakan lagi. Faktor lain seperti bilangan spesis

yang makin berkurangan boleh membawa kepada proses pemuliharaan. Tujuan

pemuliharaan dijalankan adalah untuk memastikan sesuatu spesis itu masih

wujud dan berupaya untuk membiak bagi menjamin kewujudannya agar tidak

terancam.

5. Jika tiada sumber untuk memulihara keseluruhan spesis, apakah kriteria

yang boleh digunakan untuk menentukan fokus usaha pemuliharaan?

Usaha pemuliharaan boleh dikenalpasti melalui pencemaran. Sebaik sahaja

sesuatu tapak disyaki tercemar, penilaian pencemaran perlu dilakukan. Penilaian

itu seringnya bermula dengan penyediaanPenilaian Tapak Persekitaran Fasa I.

Penggunaan sejarah tapak dan bahan-bahan yang digunakan dan dihasilkan di

tapak itu dapat memandu strategi penilaian serta jenis pensampelan dan analisis

kimia yang perlu dilakukan. Tapak-tapak berhampiran yang ditebus guna,

diratakan atau diisi dengan tanah juga boleh mengalami pencemaran walaupun

guna tanah terkini kelihatan tidak berbahaya.



Kesimpulan :

Kepelbagaian spesies bergantung kepada bilangan individu. Bilangan individu yang

berbeza membawa kepada kekayaan spesies dan kesamarataan spesies yang

berlainan. Setiap pulau mempunyai bilangan individu yang berbeza. Oleh itu, setiap

pulau mempunyai kekayaan dan kesamarataan spesies dan juga Indeks Simpson yang

berbeza dan boleh dibuat bandingan antara ketiga-tiga pulau tersebut. Indeks Simpson

digunakan untuk mengukur kepelbagaian spesies. Pulau Redang mempunyai

kepelbagaian spesis yang tinggi dengan Indeks Simpson sebanyak 6.5.

Rujukan :

1. Dr. Shakinaz Desa & Co. (2007). College Matriculation Biology. Dikeluarkan oleh

IPTA Publications; Subang Jaya, Selangor.



2. Foo Yuen Kooi (2004). STPM Biology Volume 2. Dikeluarkan oleh Penerbitan

Pelangi Sdn. Bhd; Johor Bharu, Johor.

3. Raven/ Johnson (1995). Understanding Biology. Dikeluarkan oleh Wm. C. Brown

Publisher; Dubuque, United States Of America.

4. Cikgu Jumali (2011). Biodiversiti Dan Peranannya. Diakses pada 8 September

2011, daripada laman http://fastnote.wordpress.com/2011/05/17/biodiversiti-dan-

peranannya/

5. Tiada nama penulis dinyatakan. Diversity. Diakses pada 8 September 2011,

daripada laman

http://www.cnr.uidaho.edu/range357/notes/Diversity.pdf

6. Tiada nama penulis dinyatakan. Simpson Index. Diakses pada 8 September

2011, daripada laman

http://www.countrysideinfo.co.uk/simpsons.htm

7. Tiada nama penulis (Februari 2009). Species Richness. Diterbitkan oleh

Wikipedia. Diakses pada 9 September 2011, daripada laman

http://en.wikipedia.org/wiki/Species_richness

8. Tiada nama penulis (Desember 2009). Spesies Evenness. Diterbitkan oleh

Wkipedia. Diakses pada 9 September 2011, daripada laman

http://en.wikipedia.org/wiki/Species_evenness

9. Unit of Science & Technology. (2002). Temuramah Mengenai "Public

Awareness Component”. Diakses pada 6 September 2011, daripada laman

http://www.bbec.sabah.gov.my/PublicAwareness/PACinterviewBM.htm.


http://www.bbec.sabah.gov.my/PublicAwareness/PACinterviewBM.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/Species_evenness

http://en.wikipedia.org/wiki/Species_richness

http://www.countrysideinfo.co.uk/simpsons.htm

http://www.cnr.uidaho.edu/range357/notes/Diversity.pdf

http://fastnote.wordpress.com/2011/05/17/biodiversiti-dan-peranannya/

http://fastnote.wordpress.com/2011/05/17/biodiversiti-dan-peranannya/


10.Kesey-Bear and Acquired Intelligence, Inc. (2000). Species Diversity. Diakses

pada 8 September 2011, daripada laman

http://www.esapubs.org/archive/ecol/E081/022/EcoSim%20Help/Species/

Species%20Diversity.htm

11. (t.p.). (11 November 2009). Kepelbagaian Spesies Tempatan. Ruangan: Mega

Fokus. Utusan Malaysia, pp. M4.

12.European Environment Agency. (2010). Biodiversity Baseline: Biodiversity Policy.

Denmark, Europe: (t.p)


http://www.esapubs.org/archive/ecol/E081/022/EcoSim%20Help/Species/Species%20Diversity.htm

http://www.esapubs.org/archive/ecol/E081/022/EcoSim%20Help/Species/Species%20Diversity.htm

xperimen inaz 2013 (biologi)p4

Education