BPS 303 (Lukisan Kerja 2) DISEDIAKAN OLEH: FAIZUL AZRI B. ABDUL RAOF

y OBJEKTIF AM :y Memahami keperluan perkhidmatan bangunan untuk

sesebuah bangunany OBJEKTIF KHUSUS :y Mengetahui & memahami sistem bekalan air dan y y y y

pembetungan untuk bangunan. Menyediakan Lukisan Perpaipan dlm bentuk pelan & isometri. Menyediakan lukisan pembetungan untuk rumah kediaman. Mengetahui sistem bekalan elektrik dalam bangunan. Menyediakan Pelan Bekalan Elektrik Domestik

y Perkhidmatan bangunan ( building services ) adalah unsur2 penting yg

membuatkan sebuah bangunan dpt berfungsi kpd penggunanya dgn baik.

y Unsur2 ini sepatutnya dpt dilakukan secara ekonomi & mampu berfungsi

dengan cekap agar pengguna dpt tggal &menjalankan aktiviti seharian dgn baik.

y Unsur-unsur tersebut adalah seperti berikut : y Sistem Bekalan Air y Sistem Bekalan Elektrik y Sistem Kebersihan dan Pembetungan y Sistem Perpaipan y Sistem Kawalan Kebakaran y Sistem Penghawa Dingin y Sistem Pengudaraan y Walaubagaimanapun bg modul ini, kita akan mempelajari tajuk2 Sistem

Bekalan Air, Sistem Bekalan Elektrik, Sistem Kebersihan dan Pembetungan serta Sistem Perpaipan domestik sahaja.

y Bekalan air mentah:y Sumber permukaan (sungai,tasik,kolam, takungan air)

y Bekalan air mentah:y Sumber bawah tanah ( mata air, telaga)

y Kenalpasti sumber air mentah (sungai@kolam tadahan)>>

maka air mentah diambil & diproses untuk dijadikan air bersih yang boleh digunakan oleh manusia.y loji rawatan air dibina sbg pusat pemprosesan air bersih.

(Air disedut masuk ke dalam loji menggunakan pam sedutan yg dilengkapkan dengan *penyaring* ) *benda y menghalang bahan selain dari air memasuki loji tersebut*y

Dan proses seterusnya>>>

Pengudaraan, Pembauran kimia, Pengenapan, Penapisan, Pembasmian kuman

y Pengudaraan mempunyai beberapa fungsi dlm kerja

rawatan air, antaranya:

y Meningkatkan kandungan oksigen terserap dalam air. y Mengurangkan rasa & bau yg ditimbulkan oleh gas2 yg

terserap dalam air (hidrogen, Sulfat )

y Mengurangkan kandungan karbon dioksida dlm air & dgn itu

mengurangkan sifat corrosive & meningkatkan nilai pH air itu. kepada keadaan tiada larut & dgn itu menjadikannya berkeladak supaya dpt dipisahkan dgn penapisan

y Menukarkan besi & mangan drpd berkeadaan dlm larutan

y Selepas pengudaraan seterusnya air itu akan dilalukan

melalui mixing flume untuk dilakukan proses pembauran kimia pula.y Fungsi utama pembauran kimia ialah :-

untuk menerbitkan floks kimia yg boleh menyerap, membendung serta menyekutukan jisim2 colloidal & jisim2 halus yg terapung menjadikan jisim yang lebih tinggi lagi

y ialah proses dimana jisim2 yg telah berkelompok itu

diasingkan dari air dgn cara pengenapan graviti.y Jenis-jenis tangki pengenapan seperti:y Tangki Alir Ufuk (Horizontal Flow Tanks) y Tangki Alir tegak (Vertical Flow Tanks) y Spiral Flow Tanks

y menghilangkan kekeruhan & bahan koloid yg tidak boleh

mengenap, bakteria, rasa & bau dari air jg dpt dihilangkan melalui penapisan.

y Proses penapisan sebenarnya ialah:-

mengalirkan air melalui beberapa lapisan pasir & kelikir yg berbeza saiznya dimana kekotoran yg terdapat pd air tersebut akan tertahan oleh lapisan2 tersebut & air bersih akan diperolehi.

y Jenis-jenis penapis yang boleh ditemui adalah seperti berikut:y Penapis pasir perlahan (Slow Sand Filters) y Penapis Graviti Deras (Rapid Gravity Filters) y Penapis tekanan tegak dan ufuk (Vertical & Horizontal)

y Air yang selepas ditapis itu masih lagi mempunyai kuman-

kuman merbahaya. Oleh itu proses pembasmian kuman mestilah diberikan kepada air tersebut untuk membunuh kuman-kuman ini.y Di Malaysia amalan kebiasaannya ialah memasukkan

klorin ke dalam air. Klorin ini akan dikacau selama 10 hingga 15 minit agar rata. 30 hingga 45 minit diambil bagi membunuh kuman-kuman merbahaya ini

y Air mentah yg telah diproses disalurkan kpd pengguna

industri & domestik. Sistem penghantaran bekalan air sumber dikatakan cekap jika ia menepati keperluan berikut:Kualiti air memenuhi kehendak2 tempatan seperti kadar warna, bau, kekerasan & pepejal terampai y Tekanan & kuantiti air yg mencukupi untuk semua kegunaan y Kekurangan bekalan X melebihi 15% iaitu pd kadar minimum y Sistem yg tahan lama, ekonomikal & senang disenggarakany

y Terdapat tiga kaedah penghantaran bekalan air sumber

dimana setiap satunya dapat mewujudkan tekanan di dalam paip agihan. Tiga kaedah itu ialah >>> Sistem Graviti, Sistem Berpam, Sistem Graviti & Berpam

y Konsep sistem graviti adalah air disalurkan dari tempat tinggi ke

tempat rendah dgn menggunakan daya graviti.(Loji pembersihan air dibina di atas tapak yang arasnya terletak lebih tinggi daripada pengguna)y Tekanan dikawal supaya tidak terlalu tinggi @ terlalu rendah

sehingga dpt merosakkan sistem agihan. Kerugian turus akan merendahkan tekanan air. Kesannya: pengguna di bahagian hjg sistem agihan menerima tekanan yg kurang dr pengguna di bahagian awal sistem.y Proses peningkatan semula tekanan dpt dilakukan seberapa

banyak kali yg diperlukan selagi kuantiti air mencukupi

y Sistem berpam digunakan jika turus tekanan pengguna

rendah @ pengguna berada di tempat yang lebih tinggi daripada loji bekalan air.y Di dalam sistem ini, air yang telah diproses dipam terus ke

dalam paip utama tanpa memerlukan storan.

*Kelebihan utama sistem ini ialah tekanan air pengguna dapatdiubahsuai mengikut keperluan*

y Dalam sistem ini, air yg telah diproses dipam naik untuk

disimpan di dalam tangki atau kolam air diparas yg tinggi. Penghantaran air kepada pengguna dari tangki @ kolam ini dilakukan secara graviti.*Ini bermakna semua pengguna mesti berada di paras yang lebih rendah daripada tangki atau kolam tersebut* y Sistem ini paling kerap digunakan kerana faktor

keberkesanan & ekonomikal.y Sistem ini mempunyai kelebihan storan air semasa bekalan

elektrik terputus disamping memerlukan pam sederhana yg berkadar sama.

y Paip bekalan air lazimnya ditanam di dalam tanah dan

dirintangkan mengikut tataatur jalan raya. Pengagihan bekalan air untuk skim perumahan lazimnya y mempunyai empat kaedah iaituy Kaedah Hujung Mati, y Kaedah Grid y Kaedah Gelang y Kaedah Jejarian

y Sesuai untuk perumahan kerana faktor ekonomikal &

senang untuk pembangunan seterusnya. y Ekonomikal kerana penggunaan paip yg kurang & panjang y minimum berbanding kaedah yang lain. y Kelemahan :- air hanya mengalir pada satu arah mati sahaja. Jikaberlaku kerosakan pada mana2 paip, bekalan air kepada semua pengguna akan terputus.

y Contoh kaedah hujung mati ditunjukkan di bawah.

Rajah 2.2(i) : Susunatur Paip bagi Kaedah Hujung Mati (Sumber: Buku Bekalan Air, Pembentungan dan Pengairan, Nik Fuaad Nik Abllah)

y sesuai digunakan bagi bandar2 yg terancang. Dalam

kaedah Grid ini, semua paip utama, cabang dan suapan dicantumkan diantara satu sama lain. y Kelemahan:- agak mahal kerana melibatkan penggunaan paip yglebih panjang bagi membekal air kepada pengguna. y Kelebihannya:y keupayaan sistem ini membekalkan air yg sentiasa segar &

secara berterusan. y Bekalan air ke pengguna tidak akan terjejas sekiranya berlaku kebocoran pd mana2 bahagian tertentu. y Kadar tekanan air dapat ditingkatkan dgn menghalakan aliran air ke tempat yang diperlukan.y Kedudukan susunatur kaedah ini ditunjukkan di bawah

y Contoh kaedah grid ditunjukkan di bawah.

Rajah 2.2(ii) : Susunatur Paip bagi Kaedah Grid (Sumber: Buku Bekalan Air, Pembentungan dan Pengairan, Nik Fuaad Nik Abllah)

y Menyerupai kaedah Grid. Perbezaannya, adanya gegelang

yg berbentuk bulat @ segiempat pd sekitar kawasan yg memerlukan bekalan air dgn paip utama mengelilingi kawasan bekalan.y Sesuai digunakan pd bandar yg mempunyai sistem jalan

raya yg teratur & lurus. Biasanya kaedah ini digunakan di kawasan yg mempunyai kepadatan penduduk yang tinggi.

y Contoh kaedah gelang ditunjukkan di bawah.

Rajah 2.2(ii) : Susunatur Paip bagi Kaedah Gelang (Sumber: Buku Bekalan Air, Pembentungan dan Pengairan, Nik Fuaad Nik Abllah)

y Sistem jejarian sesuai digunakan bagi bandar @ skim

perumahan yang susunatur jalan raya berjejarian.

Rajah 2.2(ii) : Susunatur Paip bagi Kaedah Jejari (Sumber: Buku Bekalan Air, Pembentungan dan Pengairan, Nik Fuaad Nik Abllah)

(Sambungan) y Di Malaysia hanya sumber atas permukaan digunakan

kerana sumber ini dpt menampung keperluan semasa.y Namun begitu ianya perlu melalui beberapa peringkat

ujian bg menjamin kebersihan & keselamatan.y Purata hujan tahunan diatas permukaan di Malaysia

adalah:sebanyak 990 billion m3 , 36% atau 360 billion m3 balik semula ke atmosfera melalui proses penyejatan dan transpirasi. Sebanyak 556 billion m3 atau 57% menjadi air larian dan selebihnya 64 billion m3atau 7% meresap ke dalam tanah

y Sistem bekalan air untuk ke rumah-rumah kediaman boleh

didapati dalam dua keadaan iaitusistem secara langsung y secara tidak langsung.y

y Kaedah pemasangan paip bagi kedua-dua sistem ini agak

berbeza sekiranya diperhatikan pada rajah skematik yang ditunjukkan.

(merujuk kepada rajah skematik bg sistem secara langsung, cuba perhatikan bahawa) y pemasangan sistem ini memerlukan sesalur air yang mempunyai tekanan yang memuaskan.y y

kerja paip yg untuk sistem ini adalah minimum, kerana kerja paip bukan bermula dari tangki simpanan tetapi secara terus dari paip masuk utama. Tangki bekalan bermuatan 114 liter diperlukan bg membekalkan air ke dandang air panas. Kedudukan tangki boleh dipasangkan di dalam bumbung yang mengalir udaranya. Air minuman boleh diperoleh di setiap tempat alir ambilan. Semua paip dipasang menurun ke injap salir. Kedudukan paip hendaklah dipasang pada jarak sekurangkurangnya 600mm dari dinding luar. Injap boleh digunakan untuk memencilkan bahagian-bahagian kerja paip. Risiko pencemaran air melalui proses pengsifonan balik adalah lebih tinggi. Pengsifonan balik berlaku apabila terdapat penggunaan air yang banyak dari sesalur air. Air kotor dari salur masuk yang telah dibenamkan akan disifon balik ke dalam saluran utama.

y

y

Rajah 4.1(ii) : Sistem bekalan air secara langsung(Sumber: Buku Kemudahan dan Peralatan Asas Bangunan, F.Hall)

y

Dalam sistem ini bekalan air minuman hanya berada di sinki atau pancuran air minum. Ini kerana hanya punca ini sahaja yang mendapat bekalan air terus dari paip bekalan utama. Tangki simpanan air sejuk berkapasiti sekurang-kurangnya 227 liter adalah diperlukan. Tangki yang besar ini perlu dipasang di dalam ruang bumbung. Sistem ini memerlukan kerja paip yang lebih banyak yang sudah tentu menaikkan kos. Tetapi kurangnya peralatan yang disambung terus ke sesalur mengurangkan risiko pencemaran melalui proses pengsifonan balik. Peralatan yang mendapat bekalan air dari tangki mempunyai tekanan air yang lebih rendah serta mengurangkan hingar dan kehausan injap. Sistem ini mampu menyimpan bekalan air yang banyak pada sesuatu masa

y

y

Rajah 4.1(ii) : Sistem bekalan air secara tidak langsung(Sumber: Buku Kemudahan dan Peralatan Asas Bangunan, F.Hall)