KONSEP KEPERCAYAAN DAN KETUHANAN

Tamadun-tamadun yang perlu kami kaji melalui hasil tugasan ini ialah tamadun Melayu,

tamadun China, tamadun India dan juga tamadun Jepun. Terlebih dahulu, sebelum kita

meneliti dengan lebih mendalam mengenai konsep kepercayaan dan ketuhanan dalam

tamadun, eloklah sekiranya kita melihat dahulu apa itu tamadun

Definisi tamadun

Melalui buku Tamadun Islam dan Tamadun Asia hasil karya Azhar Hj. Mad Aros, ;

Tamadun dari segi bahasa membawa maksud yang sama dengan perkataan civilation

dalam bahasa Inggeris. Istilah tamadun berasal daripada perkataan Arab, iaitu

‘maddana’ yang beerti ‘kehalusan budi bahasa’ dan ‘kesopanan tingkah laku’. Tamadun

juga membawa erti membuka bandar.

Terbit pula perkataan ‘madinah’ yang bermaksud Bandar dan juga ‘madani’ iaitu orang

yang berkelakuan seperti orang Bandar yang bersifat halus dalam berbudi bahasa dan

beradab sopan dalam tingkah laku.

Edward L. Farmers pula mendefinisikan tamadun sebagai satu unit budaya yang besar

yang mengandungi norma-norma sosial, tradisi dan institusi yang dikongsi bersama dan

diwarisi dari generasi ke generasi. Profesor Wan Hashim Teh berpendapat bahawa

perbezaan antara tamadun dengan budaya ialah tahap pencapaiannya.

Kesimpulannya, tamadun boleh ditakrifkan sebagai sejumlah pencapaian dan

pemerolehan dalam segala perlakuan, pemikiran dan penciptaan yang baik, halus,

sopan santun bagi pembentukan peribadi, akhlak, tingkah laku serta budi bahasa yang

mulia bagi individu dan juga sesuatu kelompok manusia yang membentuk sesebuah

masyarakat atau Negara bangsa. Ringkasnya, tamadun boleh dilihat sebagai

pencapaian satu bentuk budaya tinggi.

TAMADUN MELAYU

Tamadun Melayu adalah tamadun yang dibentuk oleh sekumpulan manusia yang boleh

digolongkan secara luas sebagai kumpulan orang-orang Melayu dan bertempat di suatu

wilayah di Asia Tenggara yang dikenali sebagai Gugusan Kepulauan Melayu (Malay

Archipelago) atau gugusan kepulauan Melayu –Indonesia, Nusantara, Alam Melayu,

Tanah Jawi dan sebagainya.

KONSEP KEPERCAYAAN DAN KETUHANAN DALAM TAMADUN MELAYU

Melalui hasil tugasan Azhar Hj. Mad Aros melalui bukunya (Tamadun Islam dan

Tamadun Asia), beliau telah menghuraikan tentang tamadun orang Melayu dengan

selengkapnya.

Menurut beliau, sebelum kedatangan Islam, orang Melayu telah terlebih dahulu

menganut agama Hindu dan Buddha kerana pengaruh yang dibawa oleh mereka

sebelum itu. Walau bagaimanapun, sebelum munculnya agama Hindu, Islam dan

Buddha, orang Melayu menggunakan sistem peribumi iaitu mengamalkan kepercayaan

animisme dan dinamisme.

Menurut kepercayaan ini, mereka percaya bahawa setiap benda ada jiwa, roh atau

semangat yang mempunyai perwatakan sendiri yang dapat membawa kesan baik atau

buruk. Roh nenek moyang yang dinamakan ‘’hyang’’ yang sama dengan ‘poyang’ atau

‘moyang’ dipercayai masih berada di kalangan mereka dan mempunyai tenaga yang

kuat serta boleh mempengaruhi mereka. Oleh itu, roh perlu ditenangkan melalui

upacara pemujaan dan penyembahan.

Ada yang menganggap ‘Hyang ‘sebagai jelmaan Tuhan, maka timbullah istilah ‘sembah

hyang’, iaitu menyembah roh jelmaan Tuhan. Pawang, bomoh dan dalang merupakan

perantara yang boleh menghubungi ‘hyang’ iaitu melalui upacara jampi, serapah,

penyajian, penyembelihan, pewayangan, perbomohan dan lain-lain.

Namun, ada pendapat yang mengatakan bahawa telah wujud agama Tauhid, iaitu

kepercayaan kepada Tuhan Yang Maha Esa di Alam Melayu. Perkataan Tuhan itu

sendiri berasal daripada perkataan ‘tuha-an’ iaitu gandingan perkataan ‘tuha’ yang

bermaksud ‘tua’ dan akhiran ‘an’ yang membawa maksud yang paling tua atau yang

tidak ada permulaan. Maka timbullah konsep ‘Sang Hyang Tunggal’ yang bermaksud

Tuhan Yang Maha Esa, yang merupakan peninggalan daripada agama tauhid yang

primordial yang dibawa oleh para nabi.

Seterusnya, penerimaan Islam ke dalam tamadun Melayu, kami telah mendapatkan

pembacaan melalui internet.

Agama Islam menjadi asas utama dalam pembentukan tamadun Melayu. Islam telah

menjadi agama rasmi sebagaimana diperuntukkan dalam Perkara 3 Perlembagaan

Persekutuan. Islam juga menjadi anutan yang tidak boleh dipisahkan daripada tamadun

Melayu. Dalam perkembangannya, tamadun Melayu semakin man tap dengan

kedatangan agama Islam dan kewujudan adat istiadat Melayu. Islam dan adat budaya

Melayu telah berinteraksi dan berintegrasi antara satu sama lain serta saling

melengkapi antara keduanya dalam tamadun Melayu.

Kedatangan Islam telah menyebabkan berlaku proses Islamisasi di Alam Melayu

dengan kesan-kesannya sebagaimana yang dilihat dalam sejarah. Antaranya, berlaku

perubahan akidah Melayu kepada kehidupan kerohanian. Namun, masih ada unsur-

unsur budaya Hindu-Buddha dan animisme yang masih diamalkan. Proses Islamisasi

dalam masyarakat Melayu telah merubah pelbagai aspek kehidupan seperti rohani,

intelektual dan kemasyarakatan.

Penerimaan Islam ke dalam masyarakat Melayu adalah secara damai dan sejahtera.

Tidak terdapat bukti sejarah yang mengatakan masyarakat Nusantara menerima

kemasukan Islam secara paksa. Jika ada pun, perselisihan yang wujud adalah bersifat

setempat dan tidak menyeluruh disebabkan faktor keengganan menerima perubahan.

Misalnya, peperangan di antara Raja Raden Fattah (Ciri) dengan Prabu Udara

(Majapahit) pada awal abad ke-16 M (Hamka, 1965 : 488-493).

Islam datang ke Nusantara pad a awal abad 1 Hijrah (kurun 7 dan 8M) (Hamka, 1965 :

433-434). Islamisasi semakin pesat apabila kerajaan Islam berpusat di Baghdad jatuh

ke tangan tentera Monggol pada tahun 1258M. Ini menyebabkan usaha Islamisasi

terbuka ke kawasan-kawasan baru termasuklah Nusantara. Selepas 1258M,

kemunculan kerajaan-kerajaan Islam di Nusantara tidak dapat dibendung lagi.

Antaranya, Kerajaan Aceh, Terengganu, Melaka, Patani, Banten, Mataram, Brunai,

Sulu dan sebagainya.

Kedatangan Islam ke Alam Melayu telah memantapkan keseluruhan pandangan dunia

Melayu. Proses pentakrifan semula berlaku. Ayat –ayat di dalam Al-Quran bukan

sahaja untuk mengetahui segala rahsia tersembunyi Tuhan, malah mengukuhkan

keyakinan, ketaqwaan, dan ketauhidan mereka kepada Allah S.W.T. Konsep tauhid

mencakupi ketauhidan Rabbubiya, iaitu keesaan Tuhan sebagai Rabb Pencipta,

Pemilik dan Pentadbir yang tunggal bagi alam ini, dan juga tauhid ‘ubudiyah’, iaitu

penyembahan, pemujaan, pengharapan dan permohonan hanya kepada Tuhan yang

Esa.

Juga tercakup dalam konsep tauhid ialah prinsip tentang kejadian alam semesta

sebagai ciptaan Tuhan untuk memanfaatkan manusia secara berpada. Ia juga adalah

untuk menjadi satu tanda atau ayat bagi mengenali kewujudan, sifat dan perbuatan

Tuhan Rabbul’ alamin. Selain itu, ia turut dikaitkan dengan konsep tauhid tentang

kejadian manusia sebagai hamba Tuhan atau ‘’ abdullah’’ , dan sebagai wakil Tuhan di

alam dunia ini.

Lantaran Pandangan Semesta Melayu berpusat kepada manusia, masyarakat Melayu

menyedari bahawa seluruh hidup mereka juga terfokus dan terarah kepada Tuhan

(god-centered). Oleh itu, masyarakat Melayu menyedari dan meyakini bahawa Allah

S.W.T. Maha Berkuasa dan Maha Mengsihani. Bahkan, Pandangan Semesta Melayu

juga turut dibentuk berasaskan habluminallah dan habluminannas.

Masyarakat Melayu juga turut mempunyai satu kepercayaan iaitu mengenal diri dan

pencipta. Menurut mereka, manusia merupakan ciptaan Tuhan yang paling istimewa. Ia

terbentuk daripada roh dan jasad. Ia mempunyai ciri-ciri tersendiri yang berbeza

dengan makhluk hidup yang lain, iaitu ilmu pengetahuan dan keahlian yang merupakan

hasil fikiran yang membezakannya daripada binatang dan mengangkatnya sebagai

makhluk yang berfikir.

Selain itu, mereka juga percaya bahawa manusia tidak boleh hidup sendiri tanpa

bantuan makhluk lain. Manusia amat perlu kepada pengaruh atau kebolehan untuk

mengendalikan kehidupannya. Dengan pengaruh tersebut, manusia mampu mengawal

dan menundukkan makhluk yang lebih kuat. Begitu juga dengan kuasa yang sering

dikaitkan dengan manusia. Masyarakat Melayu percaya, dengan kuasa, apa yang

diperlukan dapat dicapai.

Masyarakat Melayu percaya, manusia perlu mengenali Pencipta sebenar yang

menjadikannya serta sifat-sifat keagungan dan kesempurnaan yang ada pada-Nya.

Pengetahuan dan keyakinan kepada Pencipta yang sebenar akan membentuk satu

budaya berfikir sebelum mengambil sesuatu tindakan yang bakal membentuk tamadun.

TAMADUN INDIA

Tamadun India merupakan tamadun yang tertua di dunia dan proses perkembangannya

mengalami masa yang panjang. Tamadun India mempunyai keunikannya yang

tersendiri meliputi pola perkembangan sejarah, masyarakat, budaya dan sosial

masyarakatnya. Pembinaan tamadun India adalah hasil daripada pertembungan dua

bangsa yang utama iaitu dikenali sebagai Aryan dan Dravidin. Hasil daripada proses

pertembungan tersebut melahirkan interaksi yang akhirnya membawa kepada kelahiran

agama Hindu dan penjelmaan sistem kasta. Perkembangan seterusnya menjadikan

Tamadun India sebuah tamadun yang agung hingga pengaruhnya keluar daripada

tamadun khasnya di Asia.

Modul TITAS, Tamadun Islam dan Tamadun Asia (Zuraini Hj. Jamil @Osman & Ahmad

Yunus Kasim

KONSEP KETUHANAN DAN KEPERCAYAAN DI DALAM TAMADUN INDIA

Sepertimana tamadun-tamadun lain, tamadun India turut mempunyai kepercayaan dan

konsep ketuhanannya yang tersendiri. Contoh pertama disini ialah dengan penemuan

sebuah mohor di Lembah Indus. Gambar pada mohor itu menunjukkan seorang

manusia yang bertanduk tiga sedang duduk bersila seolah-olah membuat yoga.

Tiga tanduk pada gambar tersebut ditafsirkan sebagai menandakan tiga fungsi utama

Tuhan. Menurut mereka, fungsi –fungsi tersebut ialah penciptaan, pemeliharaan , dan

pemusnahan (disertai penjanaan semula kuasa). Agama Hindu (Saivisme) menekankan

perkara-perkara ini sebagai fungsi Tuhan.

Di sekelilingnya terdapat pelbagai binatang seperti lembu, harimau, gajah, dan

manusia. Sir John Marshall, Sir Mortimer Wheeler dan beberapa orang sarjana kaji

purba mentafsirkan mohor ini sebagai menandakan konsep proto-shiva, iaitu bentuk

penyembahan Shiva yang terawal.

Gambar pada mohor itu juga ditafsirkan sebagai konsep Mahayogi dalam falsafah

Saivisme. Tuhan Shiva dikatakan sentiasa melakukan yoga dan menjadi mahaguru

yang menurunkan yoga ini kepada manusia. Selain itu, mohor ini juga ditafsirkan

sebagai menunjukkan konsep pasu-pati yang menjadi falsafah Saivisme.

Pasu menandakan kiwa, dan pati menandakan Tuhan. Tuhan merupakan ketua bagi

semua jiwa. Binatang serta manusia di sekeliling ditafsir sebagai mewakili jiwa-jiwa,

manakala rupa manusia di tengah-tengahnya sebagai pati-ketua kepada jiwa-jiwa itu.

Selain itu, penemuan patung wanita pula ditafsirkan sebagai penyembahan kepada

Dewi Ibu. Perlu diingat bahawa amalan penyembahan Dewi Ibu amat popular di India

Selatan khasnya dalam kalangan masyarakat Tamil.

Tambahan lagi, manusia dalam tamadun India turut menjadikan kolam permandian

untuk tujuan keagamaan mereka. Konsep mendirikan kolam di tempat-temat suci (kuil)

merupakan suatu amalan yang hanya terdapat dalam kalangan orang India Selatan

sahaja.

Tidak dapat dinafikan, agama juga adalah merupakan salah satu faktor dalam kelahiran

tamdun India. Pada tahun 2000 Sebelum Masihi, kawasan –kawasan di antara Asia

Tengah dengan Poland (India Utara) diduduki oleh kaum Arya yang berbadan tinggi,

berkulit cerah dan bermuka panjang. Mereka menternak kuda dan binatang lain serta

terlibat sedikit dalam aktiviti pertanian.

Antara tahun 2000-1500 S.M, mungkin mereka berpindah dari kawasan-kawasan ini

bukan sahaja kerana kekurangan rumput bagi ternakan mereka, tetapi kerana tekanan

populasi. Akibatnya mereka berpindah ke kawasan barat, timur dan selatam serta

menakluki dan berkahwin dengan penduduk tempatan.

Kumpulan barat memasuki dan mendiami di Asia Kecil serta menubuhkan empayar

Hittite. Sebuah lagi kumpulan menjelajah ke Timur dan mereka dikenali sebagai Mittani

iaitu di timur laut Syria. Raja-raja mereka mempunyai nama-nama Indo-Arya dan dewa

dewi seperti Indara, Uruvna, Mitira, dan Nasatiya.

Pengetahuan tentang agama orang Indo-Arya diperoleh daripada karya-karya Veda,

terutama Rig Veda, yang mempunyai 1028 mazmur dan dianggap sebagai kitab agama

yang tertua di dunia. Sebenarnya, Rig Veda merupakan koleksi mazmur-mazmur yang

digunakan dalam upacara pengorbanan.

Dalam perkembangan pemikiran orang Indo-Arya, terdapat beberapa peringkat. Pada

mulanya, terdapat kaum Indo-Arya yang mempunyai kepercayaan bahawa setiap unsur

alam semula jadi mempengaruhi kehidupan manusia.

Oleh itu, mereka memuja unsur-unsur seperti matahari, api, angin, pokok, sungai dan

sebagainya. Mereka percaya bahawa setiap unsur ini bernyawa dan membawa

kebaikan atau keburukan kepada manusia.

Bagi masyarakat dalam tamadun India, mereka merasakan terdapat kuasa yang

menolong manusia dalam kehidupan dan ada yang mendatangkan kemalangan sert

malapetaka seperti banjir, taufan, dan lain-lain. Oleh itu, mereka berfikir bahawa semua

kuasa ini patut digembirakan, lalu mereka memuja kuasa-kuasa tersebut dengan

melakukan pengorbanan dan penyembahan.

Biasanya, upacara ini diiringi dengan pembacaan dan nyanyian mazmur-mazmur

daripada Veda-veda. Semasa mengucapkan mazmur-mazmur ini, sifat kuasa unsur-

unsur alam digambarkan sebagai anggota badan kuasa-kuasa yang tertentu. Misalnya

sinaran matahari, dianggap sebagai tangan dan lidah serta api dianggap sebagai

tanduk bagi kuasa api.

Upacara pengorbanan sebagai amalan agama diberikan kedudukan utama dalam

kultus Indo-Arya. Pengorbanan dianggap sebagai amalan agama yang terbaik kerana

manusia dapat menggembirakan dewa-dewi. Kebiasaannya, pengorbanan ini ditujukan

kepada dewa dewi ataupun kepada anasir-anasir jahat seperti asura atau raksasa

dengan tujuan yang tertentu, iaitu untuk mendapatkan faedah kebendaan seperti

kekayaan, kesihatan, ternakan, panjang umur,anak lelaki dan lain-lain.

Sebenarnya, ketakutan kepada dewa dewi, keinginan untuk kehidupan yang sempurna

serta kepercayaan, memberi ilham kepada mereka bahawa pemberian mereka akan

tetap membuahkan hasil atau ganjaran. Ini menyebabkan mereka terus memberi

pemberian kepada dewa-dewi melalui upacara pengorbanan.

Dalam perkembangan agama Vedik, penyembahan kepada dewa-dewi dengan

mengadakan upacara pengorbanan menandakan aspek ritualistik agama mereka. Ini

menjadi perkara penting dalam sistem kepercayaan agama. Namun, fikiran seperti ini

tidak kekal sebab kepercayaan dan pemikiran orang Indo-Arya berkembang, dari

peringkat konkrit ke peringkat abstrak apabila pemikiran falsafah berkenaan Tuhan

diperkenalkan. Di sini, upacara tidak lagi menjadi penting kerana ia bersifat duniawi

serta perseorangan.

Falsafah Vedik mementingkan lima konsep yang saling mempunyai perkaitan antara

satu sama lain, iaitu Brahman, Karma, Moksha, dan Samsara. Brahman menandakan

Tuhan yang dibincangkan sebagai satu prinsip yang menyelubungi segala-galanya (roh

duniawi). Atma menandakan roh individu dalam badan manusia yang bertujuan untuk

diserap ke dalam roh duniawi, Brahman. Karma merupakan jumlah perbuatan, fikiran

dan pertuturan yang dilakukan oleh individu dalam sesuatu kehidupan dan akibatnya

yang akan dialami dalam kehidupan akan datang, iaitu selepas kematian.

Moksha ialah pelepasan daripada kehidupan duniawi dan penyatuan dengan Brahman.

Jadi ,tiap-tiap Atma adalah untuk membebaskan diri daripada karma dan mencapai

moksha.

BUDDHISME

Buddhisme ialah satu doktrin yang terkenal di seluruh dunia tetapi ia telah

diperkenalkan di India oleh Siddhartha Gautama Buddha. Beliau telah dibesarkan di

dalam istana dan jauh daripada kesusahan. Ketika berusia 29 tahun, keinginannya

untuk mencari kebenaran menyebabkan beliau meninggalkan hidup mewah di istana

dan keluarganya lalu mengembara. Inilah titik tolak bermulanya pengembaraan beliau

sehingga membawa kepada kewujudan agama Buddha.

Buddha tidak mengajar hal-hal tentang ketuhanan, metafizikal atau suatu falsafah

kerana beliau tidak menggalakkan falsafah. Sebaliknya, ajaran Buddha merupakan

ajaran-ajaran psikologi, etika yang berkaitan dengan kehidupan.

Dalam agama Buddha, tahap pertama untuk membebaskan diri daripada pusingan

kelahiran adalah dengan mengamalkan sila ataupun moral yang tinggi seperti

mengelakkan pembunuhan, tidak mencuri , tidak berdusta, mengawal perasaan diri,

tidak mengumpat, tidak gila pada kekayaan, tidak menjalankan upacara pengorbanan

yang melibatkan darah, tidak sembahyang pada matahari atau Brahma dan

sebagainya.

Ini perlu diikuti dengan renungan (samadhi), kesedaran (prajna), mencapai sambodhi

(mengetahui kebenaran sepenuhnya) dan akhirnya mencapai nirwana, iaitu terlepas

daripada pusingan kelahiran. Terdapat beberapa ajaran dalam agama Buddha.

Antaranya ialah ajaran Buddha tentang Dhamma. Dhamma ialah ajaran-ajaran dasar

Buddha. intisari ajaran Dhamma dirangkumkan dalam empat kebenaran yang mulia

iaitu Dukka, Samudaya, Nirodha, dan Marga.

Buddha turut mengajar tentang Anitya. Istilah Nitya beerti kekal. Manakala Anitya pula

bermaksud sesuatu yang tidak kekal ataupun fana. Menurut ajaran Buddha, segala apa

yang terdapat di dunia adalah fana. Semua itu sentiasa berubah dari semasa ke

semasa. Seterusnya, Buddha juga mengajar konsep Karma. Ia mengatakan bahawa

perbuatan baik akan membawa kesan baik dan perbuatan akan membawa padah. Ia

merupakan penjelasan yang ringkas bagi konsep karma. Ajaran ini menegaskan

bahawa setiap perlakuan akan tetap meninggalkan kesan.

Nirwana juga merupakan salah ajaran berasaskan dari agama Buddha. istilah nirwana

boleh dikatakan sebagai suatu keadaan apabila sesuatu makhluk itu melepaskan

segala ikatan duniawi, mengetahui kebenaran serta memperoleh kesedaran secara

keseluruhan. Ia merupakan keadaan apabila api keinginan dipadamkan sama sekali.

Tujuan agama Buddha ialah menyediakan ‘pemadam api’. Orang yang mencapai

keadan nirwana dikatakan berada dalam keadaan bahagia, gembira dan ketenangan

yang berkekalan. Ajaran Buddha tidak mementingkan konsep ketuhanan.

JAINISME

Pada zaman yang sama, iaitu pada hujung zaman Vedik terdapat satu lagi agama yang

mempengaruhi kepercayaan agama orang India Utara. Mahavira (nama asalnya

Vardhammana) telah memperkenalkan agama Jaina yang mempunyai banyak

persamaan dengan ajaran Upanishad dan Buddhisme.

Agama ini mementingkan undang-undang, sebab dan akibat yang dipercayai

menentukan kelahiran semula roh-roh individu. Oleh itu, konsep karma dan samsara

yang terdapat dalam Upanishad ditekankan. Ajaran Mahavira menandungi Sembilan

prinsip atau nava-tattva, iaitu jiva (roh terdapat dalam semua benda yang bergerak dan

bernyawa termasuk tumbuhan dan ia adalah kekal abadi)

Sembilan prinsip tersebut ialah ajiva (benda-benda yang tidak bernyawa), asrava (daya

penarik), karma (perbuatan, fikiran individu yang akan menentukan kelahiran semula

roh) bandha (ikatan roh dengan keinginan dan kejahilan), samvara (menahan

pengaliran karam), nirjara (penghapusan karma), dan siddhi (pelepasan dari kelahiran

semula).

Bagi mencapai siddhi, agama Jaina mengesyorkan tiga cara iaitu, kepercayaan yang

baik, pengetahuan yang benar, dan kelakuan baik yang menekankan disiplin.

ORANG TAMIL

Maklumat-maklumat tentang agama dan kepercayaan tamdun India yang diterangkan

sebelum ini ialah masyarakat India yang tinggal di India Utara. Sekarang kita masuk

pual kepada masyarakat India Selatan atau lebih dikenali sebagai orang Tamil.

Pembahagian India Selatan yang berdasarkan linguistic adalah perkembangan

kemudian. Pada awalnya, keseluruhan India Selatan dikenali sebagai tanah Tamil yang

diperintah oleh tiga orang raja besar dan berates-ratus ketua wilayah yang mempunyai

sempadan masing-masing.

Konsep ketuhanan dan kepercayaan bagi orang Tamil agak berbeza dengan

masyarakat India Utara kerana mempunyai kepercayaan tersendiri.

Terdapat bebera[a dewa –dewi yang disembah oleh masyarakat Tamil. Oleh sebab

negeri mereka dibahagikan kepada lima kategori menurut bentuk muka bumi, maka

setiap kawasan mempunyai satu dewa atau dewi utama di samping dewa-dewi lain.

Misalnya, Dewi Korravai di Palai, dan Dewa Varunan di Nevthal.

Dalam penyembahan dewa –dewi ini , masyarakat Tamil mengadakan beberapa

upacara agama seperti velan verityattudan kuravai untuk Dewa Murukan. Pemujaan

dewa ini menjadi popular dalam kalangan masyarakat Tamil secara amnya. Seperti

dalam masyarakat India Arya di India Utara, kepercayaan agama masyarakat Tamil

juga bermula dengan animism dan totemisme, iaitu kepercayaan bahawa beberapa

unsur alam semula jadi mempunyai kuasa.

Kemudian, mereka telah menggunakan benda-benda tersebut sebagai simbol

ketuhanan. Tetapi, kepercayaan ini juga telah melalui proses antromorfisme, iaitu

kuasa-kuasa yang disembah itu diberi nama dan rupa. Hubungan rapat kehidupan

mereka dengan alam semula jadi menyebabkan unsur-unsur alam di sesuatu kawasan

turut menjadi sebahagian daripada benda yang disertakan bersama dewa –dewi yang

disembah. Misalnya, burung merak yang terdapat di kawasan kurinchi dan lembing

yang digunkan oleh penghuni kawasan itu disertakan dengan Dewa Murukan. Dewa

Mayon di kawasan mullai diberikan seruling yang digunakan oleh penternak.

Kepercayaan monoteisme dengan konsep Tuhan juga terdapat dalam kalangan

masyarakat Tamil kerana perkataan-perkataan seperti deivam, iraivan, dan kadavul

yang menandakan prinsip ketuhanan yang agung digunakan oleh para penyair. Mereka

menganggap dewa-dewi yang disembah sebagai manifestasi Tuhan yang disifatkan

sebagai prinsip abstrak.

TAMADUN CHINA

Tamadun China merupakan sebuah tamadun yang besar dan telah dibentuk oleh

masyarakat yang berbilang kaum. Mengikut sejarah, bangsa yang banyak

menyumbang dalam pembinaan dan perkembangan Tamdun China adalah bangsa

Tionghua (minzu) iaitu bangsa yang moden yang terdiri daripada pelbagai kaum di

negara China. Tamadun China mempunyai sifat-sifat terbuka dalam interaksinya

dengan tamadun-tamadun dunia lain, integratif dan dinamik walaupun pernah dicabar

oleh tamadun-tamdun lain dan mengalami perubahan-perubahan dalam proses

perkembangannya yang panjang. Namun, jauh daripada terserap oleh tamadun lain,

tamdun China mengekalkan identitinya sebagai suatu tamadun yang

berkesinambungan dan kekal pada keseluruhannya.

KONSEP KEPERCAYAAN DAN KETUHANAN DI DALAM TAMADUN CHINA

Konsep ketuhanan dan kepercayaan dalam tamadun China agak berbeza daripada

tamadun lain kerana terdapat pelbagai aliran agama dan kepercayaan yang dicampur

dengan kepercayaan tradisi dan adat resam. Masyarakat tamadun China

mengutamakan amalan dan kepercayaan yang dapat memberikan kesejahteraan,

kebahagiaan, dan kekayaan. Agama bagi mereka adalah lebih berupa kepercayaan

yang berlandaskan pengajaran ahli falsafah seperti Buddha, Confucius dan Lao Tze.

Pada zaman Shang, di peringkat awal masyarakat mengamalkan pemujaan alam

semula jadi seperti angin, bumi, dan sungai. Tidak ketinggalan upacara pemujaan roh

nenek moyang dan dewa-dewi. Upacara dilakukan oleh pawang mereka. Kepercayaan

terhadap dewa dipercayai dapat membantu mengawal dan meningkatkan hasil

tanaman kerana mereka percaya bahawa semua dewa berada di syurga dan

mempunyai kuasa menolong manusia di dunia untuk berbuat baik atau jahat.

Contohnya masyarakat Shang turut menyembah ‘Dewa Biji-bijian’.

Mereka turut menjadikan binatang sebagai korban semasa proses pemujaan. Dalam

upacara pemujaan tersebut, pawang akan mendapat ‘’tulang dawata’’(oracle bone)

yang mana ia merupakan lambang yang diukir di atas tulang kerbau dan kulit kura-kura.

Raja akan mengikut tafsiran yang dibuat oleh pawang berdasarkan tulang tersebut.

Lazimnya, raja meminta nasihat berhubung dengan masa yang sesuai untuk perang,

memburu, mengembara dan memilih hari yang baik daripada takwim Shang.

Masyarakat dalam tamadun China turut memiliki kepercayaan  kepada anak syurga. Ini

adalah untuk mengesahkan pemerintahan sesebuah dinasti. Ia dilakukan dengan

menonjolkan unsur suci dan sakti yang mampu menarik keyakinan dan ketaatan rakyat

kepada pemerintah tersebut. Anak syurga dianggap sebagai perantara antara bumi

dengan syurga. Contoh Dinasti  Chou mengamalkan  kepercayaan tersebut untuk

mengukuhkan kedudukan pemerintah Dinasti Chou.

Agama & Kepercayaan Tamadun   China (http://fastnote.wordpress.com/agama-

kepercayaan-tamadun-china/)

Selain itu, pada zaman Chou, terdapat satu upacara penyembahan yang berbeza.

Mereka menyembah bulan, sungai , binatang, dan mereka turut menyembah roh nenek

moyang sendiri. Mereka percaya bahawa roh-roh tersebut akan memberi kemakmuran

kepada mereka. Mereka juga mengamalkan upacara pengorbanan binatang seperti

pada zaman Shang.

Bidang rohani masyarakat China semakin berkembang apabila mereka menggelarkan

Tuhan mereka sebagai ‘’Tien’’ atau syurga serta menganggap raja sebagai anak Tuhan

(son of heaven) yang dikatakan telah mendapat mandat untuk memerintah.

Seterusnya, pada zaman Han pula amalan penyembahan tokoh-tokoh agung

diperkenalkan oleh Hu Ti. Beliau mengarahkan supaya tokong dibina untuk Han Kao

Tsu(ibu bapanya) di seluruh negara. Pada zaman Han dan Tang juga, menyaksikan

perkembangan orang Buddha yang dibawa dari India.

Dalam tamadun China, terdapat empat aliran pemikiran utama iaitu Confusianisme,

Taoisme, Maoisme (Mo Ti), dan Legalisme. Ajaran confusianisme dipelopori oleh

Confucius (Kung Fu Tze), seorang ahli falsafah China yang terkenal. Pada dasarnya, ia

adalah merupakan satu falsafah kemanusiaan yang pada akhirnya dijadikan sebagai

satu kepercayaan.

Pada zaman purba, kuasa tertinggi dikenali sebagai Tuhan yang memerintah alam

semesta. Istilah kuno ini menjelaskan dasar agama bangsa China semasa dinasti

Shang (1766-1122 S.M). Confucius telah meninggalkan secara radikalnya daripada

satu kepercayaan agama kepada Tuhan yang tertinggi. Beliau tidak pernah bercakap

tentang ‘’ Shangdi’’ tapi merujukkannya kepada kuasa tertinggi dalam istilah ‘’tian’’ yang

beerti langit atau syurga. ‘’Tian’’ yang dimaksudkan beliau adalah mempunyai tujuan

tertentu dan ia adalah penguasa kepada segalanya.

Berbalik kepada konsep ketuhanan, masyarakat Cina telah menganut agama Buddha

sejak ribuan tahun dahulu. Perkembangan agama Buddha di Negara China berlaku

semasa pemerintahan Dinasti Han (zaman Han Timur). Perkembangan ini adalah

kemuncak dari interaksi antara tamdun China dengan India. Ajaran Buddha bermula

dari Tamadun India dan kemudian disebarkan ke dalam masyarakat Cina semasa

interaksi antara tamadun itu berlaku.

Buddhisme banyak dipengaruhi oleh agama Hindu dan aspek-aspek budaya India

seperti kesusasteraan, kesenian, muzik dan sebagainya kerana agama ini wujud dalam

kerangka budaya masyarakat India. Pada mulanya, masyarakat Cina agak berat

menerima agama ini kerana pegangannya yang berbeza dan tidak begitu sesuai bagi

institusi keluarga, etika, politik, dan moral orang Cina. Hal ini kerana, mereka sudah

terbiasa dengan falsafah yang telah lam diperkenalkan seperti falsafah konfusianisme.

Walau bagaimanapun, penduduk negara China dapat menyesuaikan diri dengan

agama Buddha dan agama ini diserap ke dalam budaya sedikit demi sedikit. Namun,

ajaran yang dibawa tetap tidak berubah. Antara pemimpin yang menganuti agama

ajaran Buddha ialah Maharaja Han Ming Ti. Beliau dikatakan mendapat mimpi tentang

agama tersebut. Walaupun agama Buddha masuk ke negara China semasa

pemerintahan Dinasti Han, tetapi proses perkembangannya terlalu lambat dan hanya

dianuti oleh beberapa orang kerabat diraja sahaja.

Ketika zaman dinasti Wei Utara, agama Buddha mendapat sambutan yang luas. Ketika

cendekiawan Konfucianisme tidak lagi mempunyai pengaruh dalam pentadbiran,

agama Buddha mula berkembang pesat waima pada sebelumnya cendekiawan

Konfucianisme banyak menentang agama tersebut.

Ajaran-ajaran Buddha tentang penderitaan manusia serta cara untuk mengatasinya

sehingga melepasi penderitaan tersebut, iaitu mencapai nirvana telah berperanan

sebagai ubat pada rakyat negara China yang pada ketika itu mengalami keadaan huru-

hara. Mazhab Buddha Mahayana telah berkembang sebagai ajaran Buddha yang turut

dipengaruhi oleh unsur-unsur penyembahan dewa dewa tempatan.

Ramai mubaligh Buddha dari Negara China pergi ke India untuk mendalami ajaran

Buddha yang kebanyakannya ditulis dalam bahasa Sanskrit. Tokoh-tokoh agama

Buddha berketurunan Cina ialah Fa Hsien, Hsuan Tsang dan I-Tsing. Dalam usaha

mengembangkan ajaran Buddha, penterjemahan kitab-kitab meliputi kitab Mahayana

dan Hinayana dilakukan dan dinamakan Tripitaka.

Ligalisme ialah satu ajaran yang muncul demi kepentingan undang-undang sebagai

satu-satunya cara untuk mencapai kecekapan kerajaan dan ketertiban masyarakat.

Salah satu karya ajaran ini ialah Kuan Tzu yang ditunjuk dan diabadikan kepada Kuan

Chung, iaitu Ketua Menteri Ch’I. Ajaran ini menyatakan undang-undang dan hukuman

berat merupakan satu cara untuk membawa kestabilan dan keamanan bagi negara.

Ironisnya, penganut ajaran Ligalisme tidak mempercayai konsep kasih sayang dan

kasihan. Teori-teori ini dipraktikkan pada zaman Dinasti Chin Hsun Ching. Walaupun

melibatkan pembunuhan, Hsun Ching percaya pendidikan adalah alat untuk

memperbaiki kejahatan manusia. Han Fei, seorang penulis Ligalisme mencadangkan

penguatkuasaan undang-undang untuk mengelakkan manusia bertindak liar. Han Fei

berpendapat ajaran Konfusius adalah hipokrit dan mementingkan diri sendiri. Baginya,

nilai yang baik hanya boleh dilihat dalam dua bidang, iaitu ketekunan bekerja dan dalam

perang.

Selain agama-agama dan kepercayaan yang telah diterangkan di atas, terdapat juga

agama lain yang menjadi agama anutan bagi minoriti masyarakat Cina. Agama Islam

merupakan salah satu agama yang popular dalam kalangan orang Cina dan

penganutnya dipanggil ‘’ Hui’’. Islam mula bertapak di negara China pada abad ke -7

Masihi dan masih bertahan sehingga kini. Ini dapat dibuktikan dengan pembinaan

masjid yang banyak di negara China. Selain itu, agama Kristian Katolik juga dianuti oleh

sesetengah penduduk di negara China sejak abad ke-13 lagi. Pada hari ini, walaupun

kerajaan negara China di bawah pimpinan pihak kerajaan komunis, namun kerajaan

tidak melakukan penindasan ke atas penganut-penganut agama tertentu. Ia adalah

menurut Artikel 36 Perlembagaan Negara China berkata bahawa rakyat diberi

kebebasan untuk mengamalkan apa jua kepercayaan dan agama mereka.

KOSMOLOGI DALAM MASYARAKAT CINA

Tian

Terdapat beberapa lagi kepercayaan yang melibatkan alam semesta dalam masyarakat

Cina iaitu tian. Tian pada umumnya merujuk kepada langit, tetapi bukan langit yang

selalu kita lihat, ia lebih kepada satu ketinggian iaitu dipanggil syurga (heaven). Ia juga

boleh dikatakan merujuk kepada dewa yang mereka puja atau sembah. Semasa

pemerintahan Dinasti Chou, tian dirujuk kepada makhluk unggul yang mempunyai

kuasa,menguasai perjalanan hidup dan menentukan nasib dengan adanya mandat dari

syurga yang beliau peroleh.

Mereka juga dianggap sebagai wakil Tuhan untuk mentadbir bumi. Tian

bertanggungjawab untuk menjaga keamanan serta menjaga kebajikan dan

kemakmuran rakyat. Tian juga dikatakan berhak untuk menghukum sesiapa yang

melakukan kesalahan. Raja-raja yang dikaitkan dengan tian hendaklah melaksanakan

pemerintahan dengan adil dan saksama. Jika melakukan sebaliknya, Tuhan akan

menarik balik kuasa yang diberikan. Konfucius menyatakan bahawa tian adalah Tuhan

terunggul yang menentukan nasib seseorang.

Dalam kitab Tao pula mempunyai makna yang sama dengan Tao. Namun telah

disimpulkan kepada beberapa perkara. Pertama, tian dirujuk kepada langit dan

ketinggian. Kedua, tian dilihat sebagai pemerintah dunia (merujuk kepada Maharaja

Tertinggi dalam empayar tian. Ketiga, tian dimaksudkan juga dengan nasib seseorang.

Keempat, tian merupakan teori metafizik Cina yang menumpu perhatian kepada konsep

Yin dan Yang. Manakala yang kelima ialah, tian juga boleh dirujuk kepada prinsip

moral.

Di/ Ti

Konsep Di/ Ti merujuk kepada bumi. Jika digabungkan perkataan Tian dan Di, maka

lahirlah konsep alam fizikal. Dalam teori Yin dan Yang, tian dirujuk kepada proses

penciptaan makhluk-makhluk dan dia akan bertindak untuk menjaga dan

memeliharanya. Walau bagaimanapun, ‘’di’’ boleh dimaksudkan sebagai ‘’Shangdi’’,

iaitu makhluk yang unggul. Bagi masyarakat kebanyakan’’di ‘’ boleh dirujuk kepada

dewa tertinggi yang menguasai dewa-dewa lain.

Dao/Tao

Dao merujuk kepada jalan atau lorong. Jalan yang dimaksudkan ialah cara kelakuan

atau tabiat sama ada baik atau buruk. Kung Fu -Tze menganggap dao sebagai hokum

moral yang perlu dipatuhi seseorang. Dao yang dimaksudkan dalam pentadbiran ialah

sesuatu yang dapat menjamin kebahagiaan dan kebaikan kepada rakyat

keseluruhannya. Daoisme merujuk kepada sesuatu yang agung. Jika dirujuk kepad

kitab, Dao dikatakan asas kepada segala benda-benda hidup,’’tian’’ dan ‘’di’’ juga

berasal daripada perkataan ‘’dao’’. Dao menjadikan sesuatu secara spontan dan tidak

mempunyai tujuan tertentu.

Selain kepercayaan di atas, terdapat juga prinsip The Golden Mean (Zhongyong), iaitu

merujuk kepada kesederhanaan. Pegangan ini tidak mengambil kekerasan sebagai

penyelesaian masalah, malahan mengamalkan sikap toleransi bagi menghadapi

sesuatu masalah.

Konsep Yin dan Yang merupakan salah satu konsep yang diperkenalkan oleh

pembawa falsafah Taoisme. Dalam kehidupan seharian, terdapat banyak perkara yang

berlawanan seperti lelaki dan perempuan, siang dan malam, gelap dan terang, dan lain-

lain. Tetapi perkaran ini adalah saling melengkapi dan memerlukan antara satu sama

lain untuk mencapai keseimbangan. Satu lagi unsur yang agak penting dalam

kepercayaan masyarakat di negara China ialah The Grand Unity atau datung. Ia

merujuk kepada satu pencapaian yang paling sempurna atau utopia. Ia juga dikaitkan

dengan dunia yang dikongsi oleh manusia sejagat secara adil. Confucius berpendapat

apabila konsep ini dijalankan, maka dunia akan dikongsi oleh semua manusia dengan

adil dan saksama.

TAMADUN JEPUN

Keluasan keseluruhan negara Jepun ialah 377 819 kilometer persegi. Umumnya, Jepun

terdiri daripada empat kepulauan yang utama, iaitu Honshu, Hokkaido, Kyushu, dan

Shikoku serta kepulauan kecil yang lain. Negara Jepun juga dikenali sebagai negara

matahari terbit yang terletak di bahagian Timur Benua Asia. Negara Jepun mengalami

iklim empat musim, iaitu musim bunga, panas, luruh dan sejuk.

Peradaban Jepun merupakan peradaban yang ekslusif disebabkan ia terasing daripada

peradaban lain. Tamadun Jepun juga dikenali sebagai ‘’island nature’’ (negara

kepulauan). Pembinaan tamdun Jepun boleh dikatakan telah berasimilasi dan

berakulturasi dengan peradaban daripada China . Banyak hasil-hasil Jepun adalah

berunsurkan tamdun China. Antaranya ialah seperti unsur agama dan kepercayaan. Di

dalam tamdun Jepun juga terdapat kepercayaan Buddhisme, Confuciusme,dan

Taoisme yang mana terdapat juga dalam tamadun China. Namun begitu, kepelbagaian

agama tidak menjadi masalah dalam peradaban Jepun malahan dapat berkembang

secara baik. Walaupun tamadun Jepun menerima banyak unsur-unsur luar, ia masih

mampu mengekalkan jatidirinya.

KONSEP KEPERCAYAAN DAN KETUHANAN DI DALAM TAMADUN JEPUN

Masyarakat Jepun dikatakan berasal daripada keturunan orang Ainu yang telah wujud

sejak 5000 tahun dahulu. Orang Ainu adalah bangsa Ptotokaukasian yang telah

menduduki Jepun lebih awal daripada orang Mongoloid. Mereka berkemungkinan

mempunyai hubungan dengan orang dari Negara China, Korea dan Indo-China.

Zaman Jomon bermula kira-kira 7000 S.M , ketika zaman ini belum wujud ketamadunan

lagi kerana masyarakat Jepun hidup secara nomad dan menjalani kehidupan secara

menangkap ikan, berburu dan mengumpul makanan.

Makanan utama masyarakat Jomon ialah buah acorn yang dipungut dari hutan yang

dikatakan mengandungi tannin. Mereka juga belum tahu bercucuk tanam tetapi mereka

telah mempunyai kemahiran membuat barangan tembikar. Tembikar yang dibuat oleh

mereka dinamakan Tembikar Jomon yang diperbuat daripada tanah liat Jomon dan

mempunyai corak yang unik dengan hiasan tali belati.

Masyarakat Jomon masih lagi hidup secara primitif dan tidak tahu menggunakan

peralatan logam. Ini berdasarkan penemuan peralatan yang diperbuat daripada batu

oleh ahli arkeologi. Menurut pakar antropologi, pada zaman Jomon sudah

mempunyai kepercayaan kuno apabila masyarakatnya mengamalkan

kepercayaan berasaskan animism, iaitu kepercayaan menyembah alam semesta

dan semangat.

Kepercayaan seumpama ini dapat dikesan melalui artifak yang ditemui di perkhuburan

dan juga tulang-tulang yang membuktikan bahawa mereka amat takut kepada sihir dan

hantu.

Selepas Zaman Jomon, Zaman Yayoi pula mengambil tempat iaitu bermula pada tahun

300 S.M hingga 300 Masihi. Ia adalah merupakan zaman peralihan budaya selepas

Zaman Jomon. Pada zaman Yayoi, bermulanya Zaman Neolitik. Pada masa ini,

pengaruh tamadun China mula diserap masuk ke dalam Tamadun Jepun terutama dari

Dinasti Han. Kemasukan tamadun China ke Jepun menyebabkan masyarakat Jepun

telah mengalami perubahan dalam kehidupan mereka. Pengaruh Tamadun China

yang dibawa masuk ke Jepun ialah kemasukan agama Buddha oleh Putera

Shotoku.

Selain itu, terdapat satu puak baru yang terhasil di Zaman Yayoi ini kesan daripada

kemasukan pengaruh China tersebut iaitu puak Yamato. orang China yang bermigran

ke Jepun telah banyak mengajar orang Jepun tentang cara hidup yang lebih sistematik

seperti cara bertani, iaitu menanam padi sawah, penggunaan logam, perbezaan ras

dan cara membuat senjata.

Kesannya, masyarakat Yamato telah mula bercucuk tanam dengan menanam padi dan

seterusnya masyarakat telah mula memakan nasi. Namun, masyarakat Yamato

bukanlah vegetarian sepenuhnya kerana mereka memakan nasi bersama ikan atau

memakan begitu sahaja.

Puak Yamato pada zaman ini menyembah dewa yang dipanggil Amaterasu

Omikami (Dewa Matahari), sehingga lahirnya agama Shinto awal. Penganutnya

percaya bahawa setiap benda di dunia ini mempunyai semangat yang mereka

gelar sebagai Kami (Tuhan).

Pandangan semesta di Jepun dipengaruhi oleh kewujudan agama di Jepun.

Agama yang terpenting sekali di Jepun ialah Shinto. Agama ini merupakan satu

agama asal dan bukan berasal dari pengaruh luar.

Berdasarkan agama Shinto, manusia itu adalah baik dan tiada istilah dosa di dalam

kehidupan. Shinto meletakkan dunia sebagai tumpuan yang utama. Namun, ia tidaklah

menafikan kewujudan dunia lain. Menurut lagenda purba Jepun, bumi Jepun adalah

tanah yang baik diwujud atau dijadikan oleh Kami, dewa sembahan mereka. Menurut

mereka lagi, terdapat tiga lagi dunia lain iaitu Takama dan Nohara (syurga), yomi no

kuni (dunia bawah/neraka), dan Tokyo no kuni (dunia)

Oleh itu , menurut pandangan semesta Jepun, jika Kami tidak dilayan dengan baik,

manusia akan terdedah kepada pencemaran dan dikenakan tatari atau sumpahan.

Maka, mereka melakukan pemujaan dengan penuh khusyuk untuk mendapatkan restu

di dalam bentuk hasil tarian yang baik, perlindungan dan kebakaran, penyakit dan

sebagainya. Pemujaan kepada Kami iaitu Tuhan dalam agama Shinto dilakukan pada

musim tertentu. Antaranya dalam upacara Shinto yang paling asas ialah ‘’Matsuri’’.

Kepada masyarakat Jepun, perkataan ‘’Matsuri’’ amat penting dalam kehidupan kerana

dalam hampir setiap perayaan asli di Jepun amat berkait rapat dengan pertanian,

terutama padi.

Zaman Nara bermula pada tahun 710- 94 Masihi. Zaman ini merupakan sebuah zaman

dalam kronologi sejarah Jepun yang banyak memberi sumbangan kepada kerajaan

Tamadun Jepun. Pemerintah pada zaman ini ialah Maharaja Gemmyo yang berpusat di

Nara. Pada masa ini, telah wujud sebuah keluarga yang amat berpengaruh iaitu

keluarga Fujiwara. Hubungan Jepun dengan Negara China ama rapat pada zaman ini

dan ia merupakan kemuncak peminjaman Tamadun China. Sistem pemerintahan juga

telah berubah, iaitu dari sistem uji kepada sistem pemerintahan berpusat yang ditiru

daripada Tamadun China.

Selain itu, agama Buddha tersebar meluas pada zaman ini, walau bagaimanapun

ia masih tidak dapat menggantikan agama Shinto. Oleh itu, masyarakat Jepun

mengamalkan kedua-dua agama ini.

Pada hujung kurun ke -6, agama Buddha berkembang dengan meluas kerana

mendapat sokongan daripada Putera Shotoku. Putera Shotoku adalah orang pertama

yang mempelbagaikan kehidupan masyarakat Jepun dengan pemikiran dunia Buddha.

Kemasukan agama Buddha ke Jepun dibuktikan dengan pembinaan sebuah patung

Buddha yang amat besar bernama Gakku Busatsa yang dibuat daripada tembaga dan

memerlukan ramai tenaga buruh.

Kepada masyarakat Jepun, mereka juga turut mempercayai serapah dan jampi untuk

menyembuhkan sesuatu penyakit, memohon keselamatan daripada kemalangan dan

untuk mendapatkan jodoh yang baik. Kesemuanya ini dapat dilihat semasa era

pemerintahan Keshogunan Tokugawa (1603- 1863 SM). Begitulah juga dengan

pandangan semesta Jepun yang berkait rapat dengan ajaran Zen-Buddhaisme, iaitu

setiap manusia perlu menghormati kepada alam semesta melalui proses meditasi

(bertapa). Oleh yang demikian, rumah ibadat telah membina sebuah taman mini yang

mempunyai kaitan dengan alam.

Persoalan tentang kematian

Dalam hal ini, masyarakat Jepun percaya bahawa segala kehidupan akan menghadapi

kematian. Perkara ini diterangkan dalam agama Zen Buddhisme. Pada peringkat awal,

pengenalan idea-idea Zen Buddhisme lebih popular diamalkan di kalangan para

samurai di Jepun. Kemudian masyarakat bawahan turut sama terpengaruh dengan

falsafah ini. Begitu juga dengan aspek pengawalan diri. Oleh yang demikian, dengan

adanya falsafah tersebut, ia telah dapat mendisiplinkan diri pengikutnya. Seterusnya, ia

telah dapat menanamkan sifat-sifat dan nilai-nilai murni dalam diri individu orang Jepun.

Dengan erti kata lain, mereka sentiasa menjaga maruah bangsa Jepun dalam

kehidupan bermasyarakat bercirikan kejepunan.

Selain itu, dalam ajaran Zen telah diterapkan dengan mengasuh masyarakat Jepun

supaya sekiranya sesuatu keputusan itu telah dibuat, tetapi akhirnya mendatangkan

keputusan negatif, maka perkara itu tidak boleh disesali. Oleh itu, tidak menghairankan

sekiranya pada zaman kontemporari ini kita akan sentiasa melihat bagaimana

masyarakat Jepun begitu berani dalam membuat sesuatu keputusan. Sebaliknya,

dalam kalangan parti pemerintah tidak ramai membuat keputusan politik. Namun, apa

yang lebih penting lagi ialah falsafah sedemikian telah mempengaruhi pemikiran dan

tingkah laku masyarakat Jepun.

Sepertimana tamadun China, tamadun Jepun turut menganuti ajaran Confucius. Ajaran

Confucius telah mempengaruhi falsafah dan pemikiran orang Jepun melalui lima

prinsip. Pertama, hubungan raja dengan rakyat, kedua, hubungan anak lelaki dengan

ayah, ketiga, hubungan adik dengan abang, keempat, hubungan isteri dengan suami,

dan kelima ialah hubungan kawan dengan kawan.

Melalui prinsip-prinsip tersebut, Jepun berjaya melahirkan rakyat yang mempunyai

semangat patriotik dan cintakan negaranya. Ini membawa kepada semangat berani

mati dan mereka beranggapan bahawa Maharaja Jepun merupakan wakil daripada

Tuhan. Oleh itu, rakyat perlu taat dan setia kepada maharaja dan mempastikan supaya

kedudukan maharaja sentiasa terpelihara.

Selain itu, melalui prinsip ini juga wanita sering kali dipandang rendah dalam

masyarakat berbanding kaum lelaki. Sejak zaman awal lagi, wanira Jepun telah diasuh

untuk berkhidmat kepada lelaki dengan patuh. Mereka ini telah diindoktrinasikan

dengan pandangan bahawa mereka tidak boleh banyak bertanya dan perlu menurut

arahan secara patuh. Masyarakat tradisional Jepun, menganggap bahawa matlamat

hidup seseorang wanita adalah untuk menjadi seorang isteri yang diterima dan menjadi

seorang ibu yang dihormati.

KEPERCAYAAN- PERAYAAN TRADISI MASYARAKAT JEPUN

Jepun merupakan sebuah negara yang mempunyai empat musim serta penuh dengan

perayaan yang unik dalam musim yang berbeza. Perayaan yang unik serta penuh

kebahagiaan ini telah mewujudkan masyarakat Jepun yang dipenuhi suasana harmoni

dan tenteram. Perayaan –perayaan yang disambut ini adalah merupakan kepercayaan

bagi masyarakat Jepun.

Hari perayaan Tahun Baru (1 Januari)

Dikenali juga sebagai O-shoogatsu kepada masyarakat Jepun. Ia merupakan hari yang

paling penting dalam satu permulaan tahun yang baharu. Pada hari tersebut, ahli-ahli

keluarga akan berkumpul dan meminum sejenis arak (sakai) untuk memastikan

kehidupan yang kekal pada masa akan datang. Selain itu, sup yang bersama kuih yang

likat (o-zooni dan osechi-ryoon) akan dihidangkan dengan memberi maksud

melupuskan segala ingatan yang buruk pada tahun lalu.

Kanak-kanak akan diberi sampul yang berwang (otoshidama) daripada ibu bapa

mereka. Perhiasan akan dibuat di depan rumah dengan dipenuhi straw yang berwarna-

warni yang menghalang segala keburukan masuk ke dalam rumah.

Penyembahan dii tempat ibadat (tori) untuk meminta nasib baik pada tahun yang akan

datang akan dijalankan. Pada zaman yang moden ini, ramai kanak-kanak meluangkan

masa dalam permainan elektronik semasa perayaan dijalankan, tetapi sesetengah

permainan tradisional seperti layang-layang berwarna-warni, gasing, bulu tangkis,

patung gusti kertas juga popular dalam perayaan tersebut. Semasa perayaan

dijalankan, kebanyakan syarikat dan jabatan kerajaan diberi cuti selama tiga hari.

Perayaan Patung (3 Mac)

Ia adalah merupakan satu hari perayaan kepada keluarga yang mempunyai anak

perempuan. Anak-anak perempuan akan diberi satu set patung memainkan watak

perempuan yang berpakaian zaman lampau yang mewakili keunggulan maharaja

zaman lampau. Mereka juga akan meraikan perayaan ini dengan minum sejenis arak

(sakai putih) yang berasa manis. Patung-patung ini akan dihias selama satu minggu

dan disimpan semula untuk tahun hadapan. Perayaan ini dikenali sebagai Hinamatsuri

dikalangan orang Jepun.

Perayaan Tanabata (7 Julai)

Menurut lagenda Jepun, hari perayaan ini adalah mengenai cinta antara dua pasangan

kekasih, bintang Vega dengan bintang Altair yang akan bertemu di bima sakti. Pada

hari tersebut, kanak-kanak akan menulis harapan mereka dan digantung di atas pokok

buluh yang penuh dengan hiasan dengan kertas yang berwarna-warni (origami).

Perayaan O-Bon (13-15 Ogos)

Ia adalah merupakan satu perayaan yang disediakan kepada mereka yang sudah

meninggal dunia. Menurut agama Buddha, roh-roh mereka akan kembali ke dunia nyata

pada masa tersebut. Untuk menunjuk jalan kembali kepada rumah masing-masing,

kuda yang diperbuat daripada sayur-sayuran musim panas akan disediakan. Setiap

rumah akan menyalakan sebagai tanda bagi roh-roh nenek moyang mereka. Pada 16

Ogos, tanglung dinyalakan demi menghantar balik roh-roh semula ke dunia akhirat.

Sesetengah keluarga menghantar secara meletakkan tanglung kertas di sungai.

Hari Orang Dewasa (15 Januari)

Hari perayaan ini dilaksanakan selepas Perang Dunia Kedua demi menganugerahkan

pemuda pemudi yang mencapai umur 20 sebagai ahli baharu yang menceburkan diri

dalam kehidupan masyarakat. Mereka diberi hak warganegara sepenuhnya seperti hak

dalam pengundian dan diberi nasihat bersedia memikul tanggungjawab dalam

pembentukan masyarakat. Dikenali sebagai Seiji no hi dalam masyarakat Jepun.

Upacara anugerah diadakan di merata tempat di negara Jepun. Ketika perayaan ini,

wanita akan memakai pakaian ‘kimono’.

Setsubun (3 Februari)

Perayaan ini biasanya dirayakan sebelum hari permulaan musim bunga. Namun pada

zaman moden ini, ia telah diterapkan harinya iaitu pada 3 atau 4 Februari. Cara

tradisional untuk merayakan perayaan ini adalah mencampak biji-biji kacang di merata

kawasan rumah bertujuan menghalau segala roh-roh jahat dari rumah. Kepercayaan

bahawa jika seseorang makan biji kacang mengikut usia dia sendiri akan

mendatangkan kesihatan sepanjang tahun itu.

Perayaan Menikmati Bunga Sakura (April)

Dikenali sebagai Hanami yang membawa maksud menikmati bunga. Ia merupakan satu

perayaan dengan menikmati kecantikan bunga sakura. Media massa akan menyiarkan

masa-masa bagi menikmati bunga-bunga sakura kembang. Orang ramai akan

membawa pelbagai makanan dan sakai untuk menikmati perkembangan bunga sakura

di merata tempat yang penuh kecantikan di bawah pokok bunga sakura. Yozakura yang

merupakan bunga sakura putih mendatangkan kecantikan yang istimewa pada waktu

malam. Orang ramai akan meraikan perayaan ini hingga waktu malam dengan

menyanyi dan menari.

Hari Kanak-kanak (5 Mei)

Ini adalah salah satu kepercayaan bagi masyarakat China. Ia lebih ditujukan kepada

kanak-kanak lelaki sahaja. Keluarga yang mempunyai ramai anak lelaki akan

meraikannya dengan menaikkan bendera yang berbentuk ikan kaloi yang berwarna

(koinobori) di luar rumah mereka. Ini mewakili kekuatan dan keberanian seseorang

anak lelaki. Selain itu, patung samurai yang berperisai juga akan dihiaskan. Hari

perayaan ini juga dikenalkan sebagai Kodomo ni Hi dan Tango no sekku.

PERSAMAAN DAN PERBEZAAN PEGANGAN DI DALAM ASPEK KETUHANAN

BAGI SETIAP TAMADUN

Persamaan antara tamadun dapat dilihat dalam konteks wujudnya budaya dan

nilai-nilai sejagat yang dikongsi bersama antara manusia di dalam sesebuah tamadun.

Ini kerana dalam setiap tamadun, nilai-nilai dan budaya kesejagatan ini diamalkan oleh

masyarakat sebagai budaya dan nilai hidup masing-masing. Dalam memperkatakan

tentang tamadun juga adalah lebih mudah mencari perbezaan daripada persamaan. Ini

disebabkan setiap tamadun itu dibina atas unsur agama dan budaya yang berbeza

malah perbezaan paling asas, ketara dan sensitif adalah agama.

Oleh itu, seharusnya persamaan yang terdapat dalam tamadun ini hendaklah

diaplikasikan dalam kehidupan bertamadun kerana ini merupakan peluang untuk

menjalin hubungan baik antara masyarakat bertamadun di dunia. Seterusnya

perbezaan yang wujud pula perlulah ditangani secara berhati-hati, bertolak ansur,

saling memahami dan bekerjasama bagi mengelakkan berlakunya sebarang konflik

terutamanya di Negara yang mempunyai masyarakat majmuk.

Disamping itu, perlu ditanam juga dalam diri masyarakat yang bertamadun agar

tidak membesar-besarkan perbezaan yang ada sebaliknya perbezaan ini seharusnya

dianggap sebagai keunikan bagi tamadun-tamadun berkenaan serta semua pihak perlu

mengamalkan prinsip menghormati dan mengiktiraf tamadun orang lain.

MODUL TITAS: Tamadun Islam dan Tamadun Asia. m/s 21

Persamaan Pegangan Aspek Ketuhanan dalam Tamadun Melayu,

Jepun, India, dan China

Persamaan antara tamadun boleh meliputi dari pelbagai aspek. Ia juga boleh

meliputi hidup bermasyarakat, agama, amalan-amalan kepercayaan dan sebagainya.

Perbezaan dan peraturan ini hanyalah dari segi sumber, penguatkuasaan dan

beberapa aspek lain.

Melalui keempat-empat tamadun yang telah dikaji, kami mendapati terdapat

beberapa persamaan yang terkandung dalam pegangan kepercayaan masyarakatnya.

Persamaan yang paling utama ini terkandung di dalam keempat-empat tamadun dan

telah diamalkan sejak berkurun dahulu. Kepercayaan yang sama tersebut ialah

kepercayaan animisme.

Tamadun Melayu, China, India, dan Jepun masing-masing pernah mengamalkan

kepercayaan ini pada suatu masa dahulu. Bagi tamadun Melayu, sebelum kedatangan

Islam, masyarakat dalam tamadun Melayu pernah mengamalkan kepercayaan

animisme. Masyarakat pada masa itu menyembah pelbagai perkara seperti pokok,

batu, matahari, dan sebagainya.

Bagi masyarakat tamadun China pula, pada Zaman Shang, pada peringkat

awalnya masyarakatnya mengamalkan pemujaan alam semulajadi seperti angin, bumi

dan sungai. Upacara pemujaan sedemikian akan dilakukan oleh pawang-pawang

mereka.

Sementara itu, bagi tamadun India pula dalam perkembangan pemikiran orang

Indo-Arya, pada mulanya mereka mempercayai bahawa setiap unsur alam semulajadi

mempengaruhi kehidupan manusia. Oleh itu, sebagai tanda hormat mereka

menyembah unsur-unsur seperti api, matahari, angin, pokok, sungai dan sebagainya.

Menurut pakar antropologi, pada zaman Jomon iaitu dalam Tamadun Jepun,

mereka sudah mempunyai kepercayaan kuno apabila mereka mengamalkan

kepercayaan berasaskan animisme iaitu kepercayaan menyembah alam semesta dan

semangat.

Ini adalah salah satu persamaan yang boleh didapati di dalam keempat-empat

tamadun tersebut. Secara rumusnya, pada peringkat awal, tamadun Melayu, China,

India dan Jepun masing-masing adalah mempunyai satu pegangan agama yang sama

iaitu animisme. Melalui kepercayaan ini, masyarakat dalam tamadun-tamadun ini

menyembah perkara-perkara yang mempunyai unsur alam seperti pokok, batu,

matahari, angin dan api.

Perbezaan Pegangan Aspek Ketuhanan dalam Tamadun Melayu,

Jepun, India, dan China

Semua tamadun menekankan perihal kerohanian, mempunyai doktrin dan

amalan-amalan tertentu yang berbentuk ritual dan spiritual. Demikian juga kepercayaan

tentang kehidupan selepas mati, pembalasan terhadap perbuatan manusia dan

pelbagai aspek lain.

Namun begitu, terdapat juga perbezaan yang berpunca daripada manfestasi

ketuhanan yand ada pada setiap agama. Contohnya, persamaan dan perbezaan

doktrin dalam kepercayaan agama Hindu dan Buddha. Doktrin karma kedua-dua

agama ini berkait rapat dengan konsep reinkarnasi (kelahiran semula/ penjelmaan

semula). Dalam agama Hindu, reinkarnasi membawa maksud seseorang akan

menjelma semula selepas kematiaannya dalam bentuk manusia.

Ini berdasarkan konsep penjelmaan semula dewa-dewa Hindu. Bagi agama

Hindu, kehidupan merupakan kesengsaraan dan kelahiran semula dianggap

kesengsaraan yang dikenali sebagai Smasara. Penganut agama Hindu berharap

terlepas dari reinkarnasi dengan mencapai tahap moksya.

Ajaran agama Buddha pula untuk melenyapkan karma, memutuskan lingkaran

Samsara dan mencapai nirwana. Cara mencapai pembebasan mutlak ini disebut empat

kebenaran utama. Empat kebenaran utama tersebut ialah;

Hidup adalah penderitaan

Penderitaan adalah disebabkan keinginan memenuhi keperluan dunia

Penderitaan dapat dihapuskan dengan menindas hasrat atau kehendak

Cara menyingkirkan hasrat adalah melalui Astamarga atau Jalan Lapan

Lapis.

http://www.scribd.com /doc/17295737/INTERAKSI-TAMADUN –AKSES

PADA 26 MAC 2010

Perbezaan –perbezaan konsep kepercayaan

Seperti yang kita tahu, konsep kepercayaan dan ketuhanan dalam setiap tamadun

adalah berbeza-beza dan pelbagai. Salah satu daripadanya ialah institusi agama. Bagi

Tamadun Melayu, selepas kedatangan Islam yang telah menggantikan agama Hindu-

Buddha, banyak perubahan telah berlaku. Institusi agama terpenting bagi Tamadun

Melayu ialah masjid. Masjid menjadi tempat utama bagi masyarakat Melayu Islam

menyampaikan ilmu, belajar, dan bersosial.

Selain itu, ajaran Islam yang dianuti masyarakat Melayu mempercayai Allah Yang Maha

Esa iaitu hanya terdapat satu Tuhan. Masyarakat Islam menyembah Allah dengan

menggunakan satu kiblat yang sama iaitu Mekah. Selain itu, hanya terdapat dua

sumber utama yang sahih bagi masyarakat Melayu Islam iaitu Al-Quran dan As-

Sunnah. Mereka berpegang kepada dua sumber ini dalam menjalani kehidupan

seharian.

Bagi masyarakat India, institusi agama terpenting mereka adalah kuil. Masyarakat

India Hindu banyak menyembah dewa-dewa kerana bagi mereka, dewa-dewa

tersebutlah yang menjaga dan menentukan hidup mereka. Sebagai contoh, salah satu

penemuan yang menunjukkan konsep kerohanian masyarakat di Lembah Indus ialah

sebuah mohor. Gambar pada mohor itu menunjukkan seorang manusia yang

bertanduk tiga duduk bersilaseolah-olah membuat yoga. Tiga tanduknya ditafsirkan

sebagai menandakan tiga fungsi utama Tuhan, iaitu penciptaan, pemeliharaan, dan

pemusnahan (disertai penjanaan semula kuasa). Agama Hindu (Saivisme) sangat

menekankan perkara-perkara ini sebagai fungsi Tuhan.

Selain itu, penemuan patung wanita pula ditafsirkan sebagai penyembahan kepada

Dewi Ibu. Perlu diingat bahawa amalan penyembahan Dewi Ibu amat popular di India

Selatan khasnya di kalangan masyarakat Tamil. Disini, dapatlah kita katakan bahawa

masyarakat India banyak menyembah patung-patung yang mereka anggap

sebagai dewa dewi. Selain contoh-contoh yang dinyatakan di atas, masih terdapat

banyak lagi jenis-jenis patung dan dewa dewi yang disembah masyarakat India Hindu.

Seperti yang kita ketahui, agama terawal bagi masyarakat China adalah sama seperti

tanadun-tamadun lain iaitu animisme. Melalui agama ini, masyarakat China

mengamalkan pemujaan alam semula jadi seperti angin, bumi dan sungai. Walaupun

pada dasarnya, masyarakat China juga menyembah pokok dan yang seumpamanya

seperti masyarakat lain, terdapat satu penambahan dalam kepercayaan mereka.

Mereka juga menyembah roh nenek moyang dan dewa dewi mereka. Upacara

dilakukan oleh pawang. Salah satu unsur yang tidak terdapat dalam tamadun lain ialah

amalan pengorbanan. Dalam upacara penyembahan, akan ada sesuatu untuk

dikorbankan. Bukan setakat binatang, malahan mereka juga mengorbankan nyawa

manusia. Semua ini adalah amalan-amalan yang berlaku ketika zaman Shang.

Manakala, pada Zaman Chou pula, penyembahan bulan, sungai dan binatang

dilakukan. Mereka percaya bahawa roh-roh tersebut akan memberi kemakmuran

kepada mereka. Mereka juga turut mengamalkan upacara pengorbanan binatang.

Perkembangan dalam bidang kerohanian menyebabkan mereka mula menyembah

Tuhan yang dipanggil ‘’Tien’’ atau syurga serta menganggap raja sebagai anak Tuhan

(son of heaven) yang mendapat mandate untuk memerintah. Pada Zaman Han, amalan

penyembahan tokoh-tokoh agung diperkenalkan oleh Hu Ti. Beliau mengarahkan

supaya tokong dibina untuk Han Kao Tsu (ibu bapanya)di seluruh negara. Pada

zaman Han dan Tang juga, menyaksikan perkembangan orang Buddha yang dibawa

dari India.

Bagi tamadun Jepun, satu fakta menarik tentang agama mereka yang tidak ada dalam

tamadun lain ialah agama Shinto. Shinto adalah merupakan agama awal yang lahir

dalam tamadun Jepun pada zaman Yamato. Menariknya, agama ini adalah agama

asal Jepun yang telah wujud sejak 2000 tahun dahulu dan tidak dipengaruhi atau

dibawa oleh mana-mana pihak. Agama ini lahir setelah puak Yamato menyembah

suatu dewa yagn dipanggil Amaterasu Omikami (Dewa Matahari). Penganutnya

percaya bahawa setiap benda di dunia ini mempunyai semangat yang mereka gelar

sebagai Kami (Tuhan).

Agama Buddha turut menyerap masuk ke Tamadun Jepun dari China namun pada

peringkat awal kemasukannya, agama Shinto masih diamalkan. Kemasukan agama

Buddha ke Jepun dibuktikan dengan pembinaan sebuah patung Buddha yang amat

besar bernama Gakku Busatsa yang dibuat daripada tembaga dan memerlukan ramai

tenaga buruh.

Apabila memperkatakan falsafah dan pandangan semesta Jepun, satu perkara penting

yang tidak boleh dinafikan ialah ianya diwarnai oleh prinsip-prinsip yang terkandung di

dalam doktrin agama Buddha serta nilai-nilai moral dan etika dalam Konfucian. Prinsip-

prinsip tersebut telah mempengaruhi sudut falsafah dan pandangan semesta Jepun

secara menyeluruh. Oleh itu, kita boleh mengatakan bahawa falsafah dan pandangan

semesta masyarakat Jepun telah dipengaruhi oleh idea-idea daripada peradaban

Negara China tetapi telah disesuaikan mengikut kehendak serta cita rasa Jepun.

Dalam masyarakat Jepun, aspek yang diberikan keutamaan ialah dua konsep

ketuhanan. Kesemuanya ini sangat berkaitan dengan alam. Pertamanya, tentang entiti

kuasa luar biasa yang memberi pemeliharaan, menjaga dan mengasihani. Setiap yang

dilakukan mestilah mendapat restu dan penghormatan daripada Tuhan ini. Contoh

dalam upacara keagamaan seperti pemujaan kepada ‘’uji kami’’ iaitu Tuhan kepada

suku. Upacara ini telah diamalkan sejak dahulu oleh pelbagai kumpulan manusia di

Jepun. Pemujaan ini berkait rapat dengan penghormatan kepada semangat nenek

moyang ketua suku kaum tertentu. Tuhan suku ini akan menjadi ‘’penjaga’’ kepada

penduduk tempatan dan juga ‘’pelindung’’ kepada tanaman.

Seterusnya, berkaitan dengan asas kepada kejadian realiti kepada asas dalaman. Asas

dalaman ini pula seringkali dikaitkan dengan taakulan, pemikiran,hati dan kemurniaan

jiwa. Perkara ini dapat digambarkan melalui falsafah Tao, Konfusianisme, dan Buddha.

Apa yang pasti ialah sesuatu yang menjadi teras dalaman kepercayaan atau

pandangan masyarakat Jepun adalah yang berkaitan dengan alam.

Bagi masyarakat Melayu yang majoritinya beragama Islam, selain percayakan Allah

Yang Esa iaitu satu, mereka juga mempercayai konsep dosa pahala. Mereka

percaya, jika kita berbuat kebaikan dan meninggalkan kejahatan, seseorang manusia

itu akan memperoh pahala. Begitu juga sebaliknya, jika kita melakukan kejahatan, kita

bakal menanggung dosa.

Namun ini adalah jauh berbeza dengan masyarakat Jepun. Berdasarkan agama

Shinto, manusia itu adalah baik dan tiada istilah dosa di dalam kehidupan. Shinto

meletakkan dunia sebagai tumpuan yang utama. Namun ia tidaklah menafikan

kewujudan dunia lain. Menurut lagenda purba Jepun, bumi Jepun adalah tanah yang

baik diwujud atau dijadikan oleh Kami , iaitu Dewa Amateresu dan telah diperintah

olehnya untuk selama-lamanya.