serat cebolek

Upload: mimpiilusi

Post on 01-Jun-2018

294 views

Category:

Documents


39 download

TRANSCRIPT

  • 8/9/2019 Serat Cebolek

    1/10

    SERAT CEBOLEK 

    Naskah Serat Cebolek ing ngandap punika isinipun nyatur utawi bebantahan bab ajaranIslam antawisipun Islam “ORTODOK kaliyan Islam “!"T"RODOKS# Ka$uplik saking Serat Cebolek ka$a % dumugi ka$a &'.

    SERAT CEBOLEK Manutoken ing tepa palupi / meksa winatu mameng pustaka / ingkang jinejer kancane /kartasura rumuun / wonten koja kang !a!"a warti / ngulama tana #awa / !uk ing

     #awanipun / #eng Sunan $aku%uwana / $urwa !a!"a rerasan am%a%a"ani para ngulama.Saliring sarasaning ngelmi / sangking takluk mring ko!rat ngara!at / kang !a!"a witpartutane / sruka surak kasuwur / tanpa wekas teka! %inangkit / tema caca! canaca! /ajuwet acucut / pasisir wetan oteran / tana Tu%an Kaji Ama! Mutamangkin / na!"alawaning kata.Sora&saru sarengating 'a%i / !usun Ce%olek %awa ing Tu%an / kang !a!"a lok lelakune /%inereg ginamurung / !ening para ngalim pasisir / aja ingrusak sanak / !uraka ing ratu / Srinarpati wenang niksa / jer minogka %a!al mi"akaning %umi / %e%a"ani u%a"a.'anging sira Kaji Mutamangkin / !atan kegu %aku gaga / tan sumingga pakewue /

    wani ngure%i kukum / ke kang ngungki kuku tan kongki / ake ngulama prapta /manrapi pitutur / mala anginus nang nala / kilesi"angeng ing nil ingkang sawiji / ingngaranan Sul Kaar.(ngkang catur kikik cilik&cilik / pangarape kiki kangsa tunggal / pun lamaro !ina mane /kalangkung kumalungkung / kaji Ama! Kimutamangkin / wus ri"en pra ngulama / mestikaturipun / mring kang #eng Sri 'aranata / pan wus wus katon tan kena !en pituturi /mejanani negara.Sanung wateg ngulama pasisir / !inginaken i%er&i%er la"ang / mring para ngulama ka%e /$ajang Mataram Ke!u / ing Bagelen monca negari / sarta kang panunggilan / ingpanganggepipun / teka!e kang ingan!eman / Ki Ceolek ngaku mukamat kakiki / waniprapteng prakara.)uk semana oterke nagari / kontran wateg ngulama sa!"a / kakerigan ing praptani / %angwetan k"ai %ungsu / kawusana ing surawesti / lawan masi!a sarma / m"ang ti%anom Ku!us

    / pangirit para ngulama / ing pasisir prapta Kartasura sami / !ereng kongsi %isara.$an kesaru geran"a sangaji / $ra%u mangkurat ing ngriku se!a / ingkang sumili putrane /)"anmas $ra%a"eksa wus / jujuluk kanjeng pangrami pati / mangk"a jumeneng nata /kasusra sine%ut / #eng Sunan Se!a 'glawi"an / !uk jumeneng an"ar !uneken prakawis /katuring Sri 'aren!ra.Kerik sagung ngulama pasisir / !atan ana kang kaliwatan / $ajang Mataram $agelan / moncanagara Ke!u / sipat %isa lapal sake!ik / tan kena suminggaa / !awu kinen ngumpul /neng !alem Ka!anurejan / nul"a konjuk marang Kanjeng Sri Bupati / mupakat prapangarsa.(ng pasisir lan monca nagari / tuwin wa!ana ing Kartasura / sampun !a!"a panggustine /se!enge ti%eng kukum / pra ngulama sangg"a wus prapti / ka"ugung neng gela!ag / !ukatumpuk&tumpuk / ngrenga jem%angan junjunan / me %inasmi Kaji Amat Mutamangkin / ingnalika semana.*a!ana jro kang mramugareni / ing nama !"an )emang 'gurawan / kaprena ipe sangrajeng / kang %ok a"u pinun!ut / Ra!en ajeng Supi"a !a!i / Kanjeng Ratu Kencana / !"an)emang puniku / mila kan!el kinasi"an / mring sang nata semana ngan!ikan manjing / praprapteng ngarsen!ra.Angan!ika Kanjeng Sri Bupati / e 'urawan iku ka"a paran / ciuwa pati ature / apa wusa%i"antu / a%ipra"a wateg ngulami / ra!"an )emang 'urawan / wot sekar umatur / inggiwus prapta se!a"a / mala sampun pinanggiaken lan aris / rarase kang rerasan.Estu ngelmi kang !ipunraosi / A%!i !alem ngulama se!a"a / kang kinerig pamanggie satuskawan!asa mung / langkungira inggi kakali / punika pepili"an / !en sanes ken sampun /igkang aser kali !uman / kang sa!uman punika ingkang pinili / kawan!asa sekawan.

  • 8/9/2019 Serat Cebolek

    2/10

    Kawan!asa pan pinili mali / angsal kali likur pinili"an / kang pinili petingane / mungsawelas pukulun / gangsal ingkang saking pasisir / ngulama tana tenga / catur antukipun /monca nagari satunggal / ing $agelen punika ingkang satunggil / majasem lan $ajang.$engging kemasan ing ke!ung Srenggi / !ene ngulama monca 'egara / panamungpranaragine / pagelen 'ga!ilangu / ing pasisir lan monca inggi / kekali Sura%a"a / +aresiksajuru / )emak Ku!us ingkang tiga / kang pinili %inekta panepen gusti / sakawan

    Bupatin"a.+angsal pun *a!anuja!ipati / ing pasisir kekali wa!an / )ipati #a"aningrate / citra somapukulun / a%!i !alem Bupati nagri / inggi pun!ira guna / lan pri"ongga ulun / sawus n"angnga%araken se%!a / wawaket, ng,lmu t,ka! kang piningit / Kang ing ngangg-p jati.Kang s-sanga sampun mupakati / namung kekali gusti kang nan!ang / inggil k,n minggateka!e / wonten kula ngulamajang / sajuga k-la"u / k-!ung g-!, pam,ngakkan ta!akukum tumutur ki mutamangkin / t"antus eka pra"a.Sami ngak-n mukamat kakiki / milanipun punwa !anur-ja / atur sumongga saparangr, /kasa !al-m sinuwun / m,s-m na%!a Sri 'arapati / ng-n!i gurun, %apang / ca%ol,k puniku /wani sangk-m mring antaka / ra!,n !-mang ngurawan matur wot sari / !uk wau wont-nmarga.A%!i !al-m gan!on kang nim%ali / pun g-n!ong umo% lan rosa pita / pun kaji amatsama!"a ca%ol,k / wus rumaos t"asimin / %a!- tampi !-!uka aji / nging tan n-!"asumingga / ,klas rila t-rus / ngan!ika mali sang nata / ka"a pri", r-rasan, !uk nangmargi / umatura !,n !-mang.Sukaso kur%,gja kukum pati / kina ku%ur sagung prangulama / n,ng nga%"antara sangraj,ng nga!-p n,ng ngalun alun / kinurmatan urut%ing g-ni l,k sagung wuwukiran /kumantar muru% trus / kum-plas prapt,ng ngar%i"a / saking nuu waw-jang, guru na!i /gojeni nangri"aman.M,s-m ngan!ika Sri 'arapati / pri"e %apang lamun an,ng wismA / si mungatamangkinkar"a nora !,n !-mang umatur / ki ca%ol,k ",n wont-n panti / wus %ak!a s-%a"ang / tann,n!ra s-n!alu r-r-p,n suma wicitra / kang wana"a lampa / -sang %ima suci / !uk g-%"aring samo!ra.

     T-rka!ang s-kar n"a!,n lintoni / ma!ur-tna lampa kali w-las / tuwin %-mara s-kar,sak-!ik rangi ki!ung / !,n, jimp-n sastra satunggil / kom%ang lampa saw-las /namung ",n linuntu %awonta lampa pat %-las / langkung nga"ang s,ngk,ksu pran!,n, ugi/ pun ca%ol,k am-ksa.Sru gumuj-ng j-ng Sri 'arapati / angan!ika %apang ka"a paran / ing wong micara ng,lmun,/ t-ka angri% laku / ing ka%u!an sang Bima Suci / apan, rak-sasar / rap,n ing pam,su /matur n-m%a ra!en !emang / ka!i %oten "en kasi kupantog ing wit / surasan, ng,lmukak"a.Mung minongka sam-n!-ting tamsil / ka!i %oten tinarus n,ng tekat / namung ngalap, ing!eon!o / para wali"ulau / k, ka%uka si kang upaming / %ima g-%"ar samo!ra mar,ntaing guru / pan!ita ing sokalima / angunangung surongga kar,%,n sati / cipta sangmangunja"a.

     ,n tan angsal kawru ingkang si!ik / t-kan t-l-nging samo!ra la"a / kal,m%ak truna g-ngkang w-liwran g-njoring pupu / w-rku!ara sat-nga mati / k-panggi !ewa %ajang g-ngirasak kupu / mawa t,ja trusing wi"at / langkung kag"at kusuma"u!a !uk m"arsi / sa%!an,!,wa %ajang.Kin,n lum-%-t guwa gar%aning / maganira sangking karna kiwa / w-rku!ara angl-gt"as,

    kamangkara ",n saslun / ka!i !atan se!-ng jaj-n!ik / kratas,na pin-ksa g"amragal%,ngngriku / prapta ing jagat walikan / pan punika kaji amat pamit mutamangkin / kangminongka wiri!an.M,s,m ngan!ika Sri 'arapati / %apang atu, siwa !anurja / lan para punggawa gunge /r-m%ug anuli ngukum / marang kaji simutamangkin / n,ng naglun alun ningwang / mungsijin, iku / !urung !a!i karasa ningwang / anuruti atur, wa!ana tuwin lawan para ngulama.Krana apa kaji mutamangkin / ing ng,lmu n,!,g anggo pri"ongga / tan ngajak ajak wongak, / ng,lmu mangkono iku / lamun nora n-luk-n jalmi / !atan aprung sak sarak / kanggo

  • 8/9/2019 Serat Cebolek

    3/10

    !,w, iku / ing suk pant-s angapura / lamun kaji mutamangkin %a%ar ng,lmi / mamritinurut kata.Sarta katon k, kang manjing muri! / iku s-!-ng tompa ukum ing / wi!"an !-mangnem%a atur, / l-r-s karsa sapukulun / angan!ika mali sang ngaji / wis ngurawan m-tuwa!awuna pr,nta sun / !u!uka mring prana"aka / p-pak-na an,ng k-pati"an injing /n-m%a !emang ngurawan.

    *-!alira sangking %"antara aji / anim%ali kali punakawan / ingkang !inut paring wro /mring kapati"an lamun / %,njang ng,njang p-pakna sami / wa!inajo lan ja%a / lan ngulamasagung / pukul sanga prapta ningwang / n,ng !anurjan ang-m%an !awu sang ngaji /!uta!i win-m%a m,ntar.$rapta kapati"an atur unin / r, nang !inuta mring ra!,n !-mang / raa!"an !ipati ag, /par,nta angungumpul / para wat,g manggala tuwin / sagung para ngulama / lastri tanwinuwuns / "ata ,njing sami prapta / prawa!ana kalawan para ngulami / p-n!apakepati"an.sagala nil,n maj-ng mang,tan / para wa!ana l-nggaa / an,ng w,tan s-!arum !,n,kanjeng ra!,n !ipati an,ng t,nga / Sawatara megung / mangilen ing tajengira / tangurmati !umateng para tulami/ cumungkling pukul sanga.Rawuira ra!en !emang mun!i / !awu !alem sapang nge!ak lira / ni"aka wulana kate/ !"an !ipati tagupu / ngancarani lengga pen!api / wus sira tata sang %"a /palenggaanipun/ raa!"an !emang ngurawan sapang !o!ok kelawan ra!en !ipati soringsinggup pan!awa.An!awuaken tim%alani pati sira raa!en !emang ngurawan pan warwita !iknetrane /sagunge kang karungu/ prawaaga parangu lami / kumep"ur manaira / telase kang!awu / ra!ia ngap"uk !e!uka / sawuse sira !e!ukane nri%upati / !ipati manupaja.Aturira san!ika anuli / lengga nglengger gegettun se!ene semun"a / pra%u pati pucetka%e / lungguira tumungkul weng %en!u / kica%ole kla"ap&kla"ap / niring ca"a "a"a!alu wangwinawing/ lir wus mangka! sekarat.

     Tawuwus sama! ketip tarunni / sola n"ali menjangan ketawan / mipit&mipit walikote / netrasum"ak ka!ulu / wingwinawing ngamurup mawer!i / lir wanta angrak rura / maam%ekgugul agul kum"as swanita su!risa / tawira ganali nganan nole ngering / kam%"attumungkul sam"a.Masti%anom %angun nali&nali / mim%a su!iran nireng war!a"a / amurgani wira manonetepaken sur%anipun / ju%aira winingkis wingkis / mingset maju rong jengkang /keti%anom ku!us / wus monces saking ngakantra / sola kang gaswiji / lekangsat !ataries /kar"a cingak ing kata.$un anom anuwun !uka kamipurun an"elani / ing !e!uka sri naren!ra / kang cumawu !"an!ipati / ra!ika lintuke!ik / saknalika !uk angrungu / kag"atrata !en !emang / ngurawanmegung talinggi / ngajengaken masti%anom kang micara.Astanira malangka !a mangkoron liswane ngran!an kang jajar manguntar&nguntarmangulat&ulat lir agni / kumerket maju gatik / mengga mengga ngunjung %atu/ geterekang mulat / $unggawa kang sam!"a masapwi masti%anom mulat !"an !emang ngurawan.Kang sam"a wawan wicara/ !angu angok sili ungki / animpuna nga!u"asa / kaprawiramri titi / titikaning ngakrami / ing pan wikarama ngun!angan / maken !rama pangeran /"en menggaaning ngajurit / rame!e!er !ike!er i!eran.

     Taor kang warangulama / pan!engkule pa!a tangi / tuwi kang para wa!ana / %angunkag"at !ukmi"arsi / mring kang lumawar angling / masketi% %anongling ku!us / kelawan

    ra!en !emang ngurawan ngan!ika wengis / saking ngen!i sira narko kaluputan.)u!ukane sri naren!ra kang !umawu mring mapati / masti%anom aturira inggi gramungkirang wit / wiwin!i ing prakawis / wila!"an !ipati matur / wit saking prangulama / ingkang!ar%e atur sami/ wus santosa panggusti pa!eg ulama.0pamine tunuruta / purwane ingkang prakawis !u!u ka!alem naren!ra / !umateng parangulami / raa!en a!ipati / sates tumut&tumut/ tegese atur kula sa!a"a para ngulami /ingkang tampi !u!ukane sri naren!ra.

  • 8/9/2019 Serat Cebolek

    4/10

    +umujeng raa!en !emnag ngurawan angentrok wentis / ne%!alengga ing t"as singw nagole mungsu kaum lanji / wantir wani topati / tam%arek %ias kaluruk / sawanganesem%a!a / "en janeng wa wiring kuning / mu%al puti tam%arek pin!o garu!a.Lai"a ingsun kewala / kang !a!"a wakil sangaji / a!u!uka marang sira / "apa geneprangulami / tawe ruwet nagari / guwurura ngoning ratu/ ujar !uring sem%a!a maturmarang tuwa pati / tapa amri !u!une para ulama.

    +awe tontonanning praja / ngepami !alaja! rumi / rampung !ukane naren!ra / keti%anommatur aris/ langkung nuwun kapun!i / !uka !alem kang cumawu / !umatengprangulama / nanging taking !asi sami / langkung saking te%i ni"at kang mangkono.'grunu %e!im ring naren!ra / lamun klepas sanasami lair %atin srurumeksa / sasaget&sagettingalit/ kuwaji%aning urip / sami rumeksa ing ratu/ karaarjaning praja / angimani tana

     jawi / mangka wonten pratingka saru katingal.Sakupami kelajengan !atan wan!em prepeki / agempil !erajating praja tamaren tek!e nulari/ pinanggi !atan kenging / angangge pri%a!enipun a%!i !alem sa!a"a / "en mi"arsa gampilkang ne%iaken / saking sun!atul sumunga.)erekal lan sami ratap / kela"une si1at kuping / a!ipati ja"aningrat / amesem sarwi / anjawilmarang ki ar"a noru / metoni ika mantumu / wani !e!er wicara / teka!atan uwas uning /lan ra!e )-mang ngurawan.

     en manungsa jamak lume / mesti tan %isa cumuwit / pinan!-ng lan ra!en !emang /sasat kalalen murti / winulat g,girisi na!"an / !a!"an mrala"a kusuma iku m,s,m muwusiri%an /Asta tumawang liangri / na!"an kula sanak tur sami wa!ana.Supra!-n- k-rata%an / t"as am%a lamun kepanggi / ka!i unginga ing macan / S-na!"aning$onconiti / "-n nuju s,n,n kemis / ngaglar punggawa gung ngagung / "-n kakang emasliwat / tuwin mingga pon"ule niti / sipap samn"a tagnana purun!"a wara.$ikir- sami was&uwas / lirang ngeman nawanga lirik / !-n- ta%oten k,jamak / )elajatengaluluwii / kakang mas mangku %umi / !uk wont,n ing purwa lulut / nam%ut kar"a jropura/%u%uane !,n parani / pinariksa mring kang mas !-mang ngurawan.Sak-!ap s-%ari liwat / la%ete angg,g,tiri / mana teksi terata%an / kang mas %rata mangku%umi / lajeng marani mami / angan!ika tutur&tutur / marase sa!-r-ng ical / Kekete%mekasi k,tawis / sumar&sumar angan!ika pegat&pegat.Kula ngaturi po"okan / mring kakang mas mangku %umi / pa!uka ka!i kawula / mring ra"i!"an !-mang ajri / mongsa wontena ugi / an!en!a mring ka!ang s-pu / ngan!ikakakang emas / la !-n- pepa!on "a"i / sinten wong ngekang wani mring "a"i !-mang.A!i mas mla"a kusuma / !atan"an awak %umi / pun a!i lura mariksa / marang penggawe"an %umi / sun!atan !ar%e geti / a"ana lamun !-n s-n!u / tujun- a!i lura / mungliwat %ari ngesemi / Bunga sasat %akal atoma paganjaran.

     Tur puniku ka!ang tuwa / kakang mas mangku %umi / !-n- sentana langsaran / sentanapameran "ekti / pran!-n- langkung ngajri / mring kang mas !emang puniku / !-n- kaliwat&liwat / !lajate %ang ngaluluwii / mung wong ku!us kang wani lawan !icara.Mangk- "-n %oten ka!ukan / keti%anom "ata luwi / saking guna srana %isa / #a"aningrata!ipati / ne%ta a%isik&%isik / Si Amat inggi ti"ang puniku/ "en lag"antuk ganjaran /kanugraaning 2"ang *i!i / sampun ingkang ka!i!"an !-mang ngurawan.Sarwa&sarwi %asem%a!"a / sum%aga prata mengku!i / !asar wa"a ing 'aren!ra /senan!"an ti"ang tik&utik / lamun la%ima ngaletik / ksram%aan si ing ratu / kawulanamung !arma / mongko tula!aning nga%!i / !ipun sam"a marsu!i ngere kautaman.Supa"a !ipun ang-p / kapareka ing 'erpati / kasiram gengnging pra%awa / wau takang

    wawan angling / !angpu asili unggi / a!-!-r !in-!-r mri tan%uk / nimpuninga!u "asa /keti%anom !atan kali / sinegrangan mrari !"an !-mang ngurawan.Keti%anom aturi rira / angger pa!uka manawi / aneta para ulama / %ili !atan mituturi /mring kaji mu!amangken / muni kapa!uka !angu / sami aprang wa!ana / kawula k-mam!atengi / apitutur "ega / saruning pratingka.'-!a !ikasumatura / kaji Amat samat mutamangkin / mumpung neng ngarsa %entara /puniki gonento pati / ki ca%olek nauri / la"a%&la"a% anganga lentuk / inggi "ektos punanak / an!atengi mituturi / nanging kula tekeng %ila itane salak.

  • 8/9/2019 Serat Cebolek

    5/10

    Saking %o!one pun paman / mung wulang guru kaesti / ingsun kuma"a %ike walat / tansaget mri surat mali / mana k-!a n-t-pi / keti%anom angling se!u / la iku pikir tapa /an"e"engit sipa"akit/ nora pisan angurus raras / ing sarak.Angger sergalan juga / ing ngaran pun kamaro!en / kangangger nama punkatar / gumerkang sam / mi"arsi / ra!en !-mang annuli / ngenton wintis sarwi guguk keti%anom mane% /!en kini ku%o"o %esik / !emen temen !a!i gugu"on nagara.

    *ong ku!u amulang sarak / am%-k ket angluluwii / aja anggur ing pratingka / %-!olangunung merapi / eli tengarang sum%ing / sun!ara tumpang ngalawu / ti!ar sangganentangan / se%arang penggawe iki / ngaka liwat&liwati / pang saking sarak.A"engngel sawenang&wenang / asune pina !ajalmi / lawan pangulu ing Tu%an / !ulkoarasune mali / piga!a jeneng keti% / sika maro!in puniku / !u!u wong t-m-n sira / nerasakratu ing ngelis / sejatine pangertimu ngu!u%ila.Angger pramila kawula / purun matur marang pati / konjuk Sri 'ara !i%"a / supa!osngentar ngawarti / ingkang ngarus kapi"asi / inggi anaman ning ratu / lamun n-%iana /marang sarak / kejeng 'a%i / kasaksaraical suraosing sastra.Angger kanggo kocaping kita% / inggi Si Amat amirul salatin / ngrengga ing 'ara 'ata /tetep pepangkuning %umi / %a!al !akiling wi!i / wenang ganjar lawan ngukum / mila lamunwontena / Ratu nimpang sre.'guranguru kang lampa narpati / tanpa memanis angrerus / marang prawan !a!"a mesumtan prak anang / tamngupumang la %umi / tumuk pratan mawelu / tanpo teko mir%acram"a / sami rumek satir %umi / sejatine narpati katine jagat.Sami lan atine taran"a / punika kang sakpuweni / sa"og"a nora ngagesang / pumeksa ta!anmungtali / pramila ugi / waji% rumeksa ing ratu / mo%a mosing lijagat pakar"aning karapatio%a ira ing %a!an.Kalepataning naren!ra sinanan!ang ing wong sa%umi / jeng ratu panwaming jagat manarusak / %a!an sarik "en tan enggal / nelutu nelu mring ratu ra!an !emang wurawansiwakep sarwi sele trisa / nat!a marang ra!en !ipati !an urja.Mapati kula kan saren / pun ku!us %o!san talanni %isa amrep %asa/sa%ete !epast titis / salin!apur runiki / !ara !alem ke!umawa / inggi !ateng sunuwa / pun ku!usingkangnageni / nang gulung pram ngajer lela"u !alu!an.*ong gaga m%oten gi"a%a/wong trampil !atan ngaruwil / wani ngamuk %oten mamak /tekat kula aningali / paspati apatiten / gitik serute / m%oten saru/ su!i"a ing ngalaga / Asasikituwi atin / !atan neng wetan !a!os kunsulupingat.(ku siwong tina raja / sawitis tur solae marakati / !atan kenging tina raja / tan keron !enkanan kerin / rinuwak maremaken/ ing ngom%eran %in!ur sama%ur / gawat kaliwat liwat /amungsu wong ku!us iki / sajek !ereng nate kasurang.Ra!en wala"a kasuma / matur sarwi awot sari / kang mas pa!uta sok sokan / pikowontulakang napi / !uk lecul tan!ing ngupit / tema kang mas !en sepulu / gumujengprawa!ana / luwaran saking priatin / prangulama krejet krejet !ar%e %ingar.Raa!"an !emang purawan / angan!ika sarwo noli / a!imas mla"a kusuma / !estun kulatoteng ngimpi / prapto nemu penggali / ngen!erek muli ngen!uruk uwopati kawulo /matur srinarapati / pan sa!a"a inggi% sami ngentosono.

    K ( ' A ' T 2 (Kinanti sak kon!uripun saking !alem k"pati / saraa!"an !emang ngurawan / kasusra!uta narpati / supana !atan kawarna / sapraptaning rajapuni.(ng ngu%"an tara sang pra%u /raa!"an !emang wotsari / umatur reing !inuta / mowiti

    mala ngikasi / langkung anuwun pun uwa / wonten nang gulang to tati.$un ketip %anom ing ku!us / kang saget apu!i kawis / se%arang pang ngrekawula /kasorran pra%oto pra"ogi / atrang ginas %aten ganggas / patiti !atan ketwes.Satunggal sanggul tinipun kalangkung / !ening pra"ogi amra!inisan !anara / sang natangan!ika aris / pa"oen!i atur pranna / !"an !emang matur wot sari.$ati ngalingi pukulun / mringpun kaji mutamangkin wunten mang %ileng mragaga / punet!anira kumiter / netra pratopo sang sura / kekes lawulaneng ngali.

     Tem%ungipun lajengse pa!uka geranawajani / sola nakaten punika / gi pun kajimutamangkin lamun emtumek tenna / tan san !renngi sakan nagri.

  • 8/9/2019 Serat Cebolek

    6/10

    Mongko waji%e Amiru / rumeksa saraking 'a%i / n"u!amanis Sir wa!ana / mesum ca"a ningnagari.Sarema gan !ane arus / "en naren!ra tan pamanis / kucem netrane pung gawa sam"anista kang wa!"a lit / risak pura suraosing sastro / ke pro%awati naritner.)ereng !umugi umatur/selak gumujeng sang ngaji / angling "en mangkono /%apang / pa"opa!a anglakoni / ing sun mi"os si jumengga / !awuna mring siwa pati.

    'ata mali ngan!ika / rue %ang sun wiwit / eling sa%anjure ingsun pram%ag / %apan sirasun kan!ani / nuli ana ingkang crita / neng purwa lulut sun linggi.Sija"aningngrat umatur / a%rol aneng ngasamami / samepa"an !alem punika / inggingarsakaken gusti / langen paosing kawir"an / lengen sura langen gan!ing.Langgen ringgit langen gam%u / se!ene langen turanggi / langen a%en a%en sat / pu"ungerkutut kemiri / tur sarwa sarwi pra"ogo / +usti mungkirang satunggal.

     Ta pra%ang ti"ang pukulun / ing sun gumu"u tan"aras / ja"aningrat apa ana / ta pra%ang !encara ringgit / sun watara ora kapra.Ature sia!ipati(nggi a%!i !alem ku!us / pun ar"a mantu n"asantri / pun kalit %anom naman nga!ega kenmer kang jalmi / iku kamangka "a n"ata / tementura sispati.Matura !atan gumu"u / kang aran keti%maruni / !a!i !alang ngiras ma"ang / mala&malaasring !a!i / wong menak pepakuningrat / wong egung sura"ang %umi.'uliarsa ingsun pun!ut / sicakroning ngrat mam%engi / ature sampun akar"a / tarangkelangenan gusti / ing trataning rasulla / sa"ekti am%ucal taklim.$an a%!i !alem rumuun / pun %apak !ipun awisi / taretang lampa tan menak / ing ma!ura%oten kenging / Muammat lawan mursa! / sapingiasma ra supi.$unika lelempaanipun / taretang ma!ura gusti / namung winaos kang serat / kewalatan !enawisi / !ena !i!alem pun %apak / wasi"at saking mantawis.(ku wurunge sun pun!ut / mengko si kati% tiruni / pikire memet tur %a%las/ !"an !emangmatur wotsari / inggi pikir n"renggarawa / %ara catur mae!oni.Sang nata ngan!ika arum / simencal moncoling nuwi/lan ingsun wani mrakara / ukaranemikarani / mawa karingring nganit / kala%u wong satus siji.Apa !apure a%agus / !"an !ema matur wot sari / sem%a!a %agus tur gaga / !e!egaprakasa pra"ogi / upami lamun ringgita / ar"a seta sena pati.

     en sampuna !a!os katum / pantesa prawira ing jurit / tetaguling nga!ilaga / pamun!aingsatru sekti / mengga ing ngelmi wirasat / puniku kang anjang ke papi.A!i pragal %agul&%agul / la!ak lair trusing %atin / %"angkumo ketakma na / atan tepurunprang rai / pontas ingkang amengku wat"u aririne keris.+elar !uruk apunang pun / miwa traja tikos walungit / sarta mangkaca can!rasa miwagelar aga pati / wangun makaten punika / setarang %"ua man nesasi.Sri narpa ngan!ika anum / "a si Amat mutamakin / wangune wong ka"angapa /!"an!emang umatur aris / punca tolek !ong uniro / ka!icantrik akris ikris.

     Toten kele%eting catur / !apuripun ukur urip / inggi kong sawarni ruca / an"ingkrukkelamun linggi / pasamuaninga kala / lir ti"ang !en sepatani.Sinungajang keping rukun / taslam wrin astana na%i / na"aka !ipani jagat / "en sanpuna!a!os kaji / ti"ang makaten punika / pantes namung sa!e pitik.Sang 'ata gumujeng guguk / iku %apang wus pinasti / tinita !apure ala / asinungan pikirsuci / !a!i punggawaning suksma / lan !a!i mar!ika aji.)"an !emang nem%a umatur / pramila mekaten gusti / jamal "ang jalawangaja / wus

    tankenging !en wat ceni / !angu nawa wan wicara / kaji Amat mutamakin. Ti"ang asor !apuripun / akepapipun tu!ingi / !ateng pun ketarun !atan t"aton sage!wangsuli / kang !a!"a kanep saniro / inggi pun katita runi.'gantos mekakaken kang !apur / inggi kajimutamakin / sang 'ata Mesem ngan!ika / iku%apang karsa mami / sagung kang !a!i rerasan / !awuan mring siwajati.("a sunapura iku / aja na!en rerasani / kang luput wus sun aksam kaji Amat mutamangki /"en !en pin!a ing pratingka / kang ora kapra ing %umi.(ng kono se!eng sun ukum / si ca%olek mutangkin / sun kar"a pangewanewan / anengalunalen mami / !ene mengko karsaning wong / ca%olek sun pun!ut miji.

  • 8/9/2019 Serat Cebolek

    7/10

    Lawan mane prentaingsun kawula jroning nagari / sentana para punggawa se!ene paraprajurit / prapteng kawulwng sun sam"a / !en warata un!ang mami.Aja nang wong ang guguru / ngelmu kakjroning nagari / guguru ja%aning rangka/ ing konoingsun lilami / sapa kang nerak parenta / kawasesa akum mami.Sajrone pepacu ingsun / lan !awuna siwa pati / wupa"aa wong wulama / %apang orasun wanggeni / antuk kase pira&pira / nuli !en pacak kasami.

    $anggonan jumungaipun / tuwin !en panci "asami / mongsa %o!o asiuwo/ mematut%o%oting %umi / n"elawe wewangening wang / pengarepe kang pra"ogi.Sangisore anelungjung / iku !esa ingkang %ecik / sakira kelare ngngkat / ing jumunga ajalangit / ke!u%agelen mantaram / ing pajang ingsun wangeni.+anepe wong patang pulu / !umunung !esa kang mukin / sakiwa tengen nagara aja !oinggala prapti / Tunggu 'eng $anepening wang ngulamane kang pra"ogi.)ene tanali"anipun kang a!o lawan negari / ora ku!u pepeli"an mung anggere ing ngrasanmri /wis %apang sira metua / raa!"an !emang wotsari.

    M ( # ( LSiji lira nga%!"an maraji / ra!"an !emang anjon ing nelawan niti turonggane / punjeta"uwulu janjam kuming / itik& itik alit saking ke!ung si!ur.)urung sowel luur tinang kaki / tuntut maanggem"eng/ku!a sruwaka temu wangngune /!ereng matu lam%e peing ken!ali / meksi ra!i nesingingga!angan jujur.Kenging kagem watang angla!osi / "ata winiraos kumep"ar wong kanguninga ka%e / !enera!en !emang wira& wiri / n"ana ana kar!i / "ata tin!akipun.

     #raptaka patian te!ak sangking / turangga sangganom / manjing paregolan age& age /kang pinarakan aneng ing pen!api / mu!un sing palinggi !"an !ipati metuk.'gacarani pinarak pen!api / nuli tata mangnon sirep sang g"a ingkang lengga gunge /

     jrapta nira !utaning narpati !asar n"angajrii !"an !emang puniku.*ong agung nora re gegeteri / gelare kar"ero ka!"a ar"a %anjar sunguk ra!en !ursasanaremanung ra%untit / ing ngum%ar anjra mring / kanan keringipun.Sarira lir tem%aga sinangling / netran !ek mencorong "en kumapa nge!ap ang asmanenora wiwi!a!"a pramugari talitina nuri / wa!a!"a wong ngagung.Sak!ereng n"a!u mawu sa%!aji / numeter kang anom netra an!ika min!eng paman!enge/ !uk!umawu lir kilang wor manis uwoa!ipati / tum%ala sang pra%u.Sagung rerasankang kapi"ar!i kang ing nganon tinon panse!"a pinun!ut sipape / ingkanglepat ageng alit sami / antukan pamengsi / wila sasang pra%u.Se!enepunamat mutamangkin kelamun amin!o / murang langar marang ing sarake /%rurusui marang srengat na%i / we rurungon %umi / !ek sura ing ratu.Mesti tampi ukuming narpati !a!"a pam"ating wong / ra!"an !emang anole lenggae /mring panggonane sangg"angulami / sen!ukang pangliri / polatane pagu.Sam"a gumeter para ngulami / ngles %a"u lir lolos / tema arum ing se%!a wijile / osagungekang para ngulami l"ane mutamangkin tam pi"a kang !awu.Sri naren!ra srunari menggali / gung pakar"aning wong / !ene rumeksa pari kramare /pa!a rumeksa kawonan %umi / katempu ing %atin ngulama sawegung.)ene kang lir kaji mutamangkin kalw%u aran wong / angregoni panjenengan rajeng / norangimanken tataning nagri tur angeik an"uk mun!ak %anting ke!wu.'ging wus gumantung pari kramengsi / apura sang katong / prangulama srunuwun ature /kalingga mur!a kapun!i pun!i / si wilasa gusti / kang mring !asiipun.'uli tang ra!"an !ipari / prangulamator / sokuring "wang ka%ul kamul"ane / gume gumuru

    ing kang ngameni / kang pangulunti nga!ek !onga sokur.Luwarsa kang turi!a priatin arsa"a gunging wong / saken!ele !onga kamul"ane / ra!en!emang ngurawan ing mali / uwan!ipati / !awu %asang pra%u.Kinen ker"a terancang jromasji! "en sam"a rumojong manjing / jengan!ika tuwin prapangge!e / nata arsa sem%a"ang jro masji! / ing !umungga ngarsi / wiwit mi"osipun.)"an !ipati sare ami"asi / wuwu kang mangkono / supe aneng pasamuwane / sakingtrusta saka reninggali / srenggruk sengruk nangis na!"an !res ingkang lu.Sigra an!onga srukulilai / gumere aminta lir guntur agra lir astarane / kang pangulu ingnga%anu l"ankis !on"a genti genti / ngulama se!arum.

  • 8/9/2019 Serat Cebolek

    8/10

    $rana"a kakang tansa !en kirik tan l"an kati%anom !en"a nga!eg pantes wiramane /sarung ugis kem%ang tetulangking / sa%uk surat milis %inan"umas patut.Ser%an %atok lan %are cikuning / ngarti"a tetiron pepet citak panga!um mancange /

     ju%a salmur %angun sanulmani / ra!a cekake !ik pemangkinging !uwung.Klatang pipit manarong kalaci / trem%alo mencorot wangun %antes ta"uman ne!erepen!ok %alewe suwasasiri / sangron a!amesi / werna kencana%!ur.

    Kla!uk megospe nga!eg kecik respati "en tinon telapakan ngajeng lan wingkinge / rongte%a kang kiwa"a nengersi / tur nora pinuru / suprane nepatut.$rawaneng kang sami ningali mesem amiraos / !asar %atete ti%anom kuwe / saksolan"ata ka!uk !iragi sam%at ing warni / pi!eksa a%agus.'ga!ek !onga nga%ate sola n"alir / Riti isalulon mangsakake nging prapra!urita e!atemen lan ake ngulami / kang ake nga!eg lir !o"ong tekun ikru.Sawusira !onga lengga sami / mring kautamang gon rat"an !emangan sarwi nole / a!imla"apa!en rasani / wus suwe sunlirike ngarun!elipun.(ngkang ra"i ngumanguwotsari / tan pun pangomong / awon nganggur lan wajane mratme /ra!"an !emang meksa tan"angungki / nora %ecik "a"i/ !ora ka!ang sepu.Ra!"an mla"aku samawotsari / mesem mau alon kangmas inggi& inggi sa"ekmoseketing%anom kang !ipun namosi / penga!eking ciri / suk an!om"a wau.Sanes lawan sagung prangulami / penga!eg gamancol pantes !a!"a punggawane rajongowel !a!"a ngulama pasisir / ra!"an !emang angling apan sarwi guguk.Matur marang ra!"an a!ipati / "a"i mas kalewok / orak reluku walik arane / nung ngasanemung gawan napati / mungkali wulami / laluuranipun.

     a"i emas sira sun tuturi / "en ngulama kang wong / ingkang si!i karung kawrue/ ikumangka punggawa "wang wi!i / tin%angen pri%a!i / Alla lawan rai.Mung laire %aekang ngupati / ge!e cucur agrang / ngularna tan kewantar laire / ing %atineluur "a"i nglim sun nan!er kur mati / ngulama punila.$an minongka pitutu sa"ekti / nenerine katong / aja kan kanglir keti%a%o mlewo wuskasusra / pratama ingngelmi / na!"an amung santri / %ae nganggoake tu.Lawan sira lemsi luur santri / !erajang tingen!ar iku "a"i nunggu ing ngatine / prangulama sa!a"a mi"arsi / !"an !emang !en n"angling / srupang ngungunipun.Ana ingkang rerasan %i%isik nora ana ingmang / ra!en !emang wus lepas kali"o memetmutmutur patitis wanguning pri"a"i / garetol lemangkung.*atakane ka"a tan nge!oi / cetek agro%a / !a!i wong ngagung kawongan !uren

     ja%arang ngkiri neme!eni / pineca jro isi / rasane amumut.Luwi legi nganggo semu guri / lamu !ane momot / ngam%ar terus amuleg gan!ane / %a"awus srawungan ngulami / necep ngelmu suci / kepareng pamuwus.

     ata !"an !emang !awu ken mali / tim%alan sang kajong / re paguron sajrone rangkae/ lan a!eging !umunga pinaring / pepintaning sa%in punika kang !awu.Matur san!ika ra!"an !ipati / jumrung karsa katong / kica%ole k"us tampi !awue / "en ingmangke !a!"a wong piniji neng !"an !emang nenggi / santika atur.

    $ 0 C 0 ' +Sekar pocung wus sampurna !awu pra%u / ra!"an tipat / ngejepi panekar / mantri /ngla!osaken pupunjutan pasungatan.$raptase lorkong am%angan kali atus tan nana%ine!o / pangremate amani / anijeni%inajeng pranatan nira.Sareng maju ker!ong kalajeng tinem%ung / riri jejawilan mung calempung kang pinen!i /

    re%a% gam%ang suling swara pepuletan.Saron !emung nikati%a tumalawung / +am%ang namecalang / gleken anunjang wira sisulingngeleng / sumlentir nge!asi mun.Kang calempung pepancer ranametan !uk wilet ngetimang / ti%anongkine renwanti /gegam%"ak lan selaning kenong tumin%al.Angles laput sa%ak angangkang / tuman!uk ngamlening talingan / tekeman geter tan miwil /awen laras !a!"a lempeng lelem%aran.+umarumung gen!er kalumak gumulung/ amegol san!alan cemenak pane!"a ranwintir/ken!angan lan larase rarawit lonan.

  • 8/9/2019 Serat Cebolek

    9/10

    +ong geman!ul tingeng !a!a%i manggu"u/ !en !emang ngurawan teta!"a marangrengari / "a"im rasa kusuma kugen!ing ngapa.Kang sigang wuma tur gen!ing rum arum"ang / nglira a!"ag !emang / asalakar apalami /ra!"an mla"a kusuma manem%a aturna.$an puniku mila gen!ir kina%aku anggi!uk mantaran / #eng Sultan alur ing suni / nalikane"asapan jianeng lulang.

    Sarengipun kalale kasekar ga!ung / mun!ur sara"u!a / %emara lagu m"ang sinir /menamenjung galekan ranumenggal.Ka!inamung punika sapanganipun ngan!ika !"an !emang / %angete mening Sun iki / oraweli mring gen!ing satur!altung nal"a.'em%a matur !a!"a n"am la"aku %umawi n"umn"a pramila pasuka / toten pisan pamengen!ir / kang minarsana mung nen!ir ngu!ungila.Asru guguk ra!"a !emang gujengipun )ipati janingrat / sumam%ung tetan / aris anggermla"a kusuma sinten punika.(ngkang natuna em%ang pra"ogi kelaku / Seres lan re%an"a / +en!ere tuli %engingsi / Rispumatura Ra!"an / MAla"a kusuma.+e muni kumengnam%ang ni"ana/Sepu kang namapun gon!u/Mangrekak nunamarawit/#e%ug karumpung/Ken!e ing ka!ipaw"an.Mesem tatu!"an / #a"aningrat "en sar!u / Selane na"akan / Angketewak kasalastri /)ateng mon!ok ngampil / Seng kam%angpun kon!a.)imen muruk kanga nga%!i panam%ang ulun / $unasuwon!a / Ka!os %a!e sae ugi / $unparikel angeng meksi ngam%et !esa / Sampun nglan!uk sepu pun nan!a punika /Emanlamun ical.*ontena ingkang nuliti / Me!un na!"an Mala"a kusuma / Matur pra"ana anging mi!un /)"an !emang paman punika / ra kitemen %arang / $anggawean !en openi / 'okgi sampunmuklis / Kenira sem%a"ang.Milung milu "a"im Mala"a kusuma / )emene persetan / +amel lan tur %ias gen!ing /Sareng suka gumejeng / *ong nganung tina.)"an umatur kangmas pa!uka rumuun / )ar%enawing ranggga / Angsal !uk sakingremawis / Lamun pareng kula suwun/)amel re%a%.Alon matur !"an / )emang "a"i ngemut / Mung kari seprapat / (ngkang ake / *us !en!iam%il / Kang mastangku%umi ge kinar"a re%a%.Ka"a cukup lamun %ias ingkang %u%ut / 'enari mamontang / Sesuk paranan "a"i / Maturnem%a nuwun / )"an Mala"a kusuma.'"ata sampun lekas m%ojo karma kem%ul / A!ipati ja"aningrat / 'gejepi a%!ine alit /'gejekaken acar timun kikinlu.Saking kuwulan wonten tiraipun / Loro!an singpun sa%en jam se!oso enjing / $raptanira ingpan!uk ja"aning pratan.Ka!ang pukul sawelas saka praptaningsun / Sak parengina / Loro!an !aar sangaji / Kangsapetan a"Am lurik kemilan.Sen!eng gepuk tenjengan areng / Alemuk salawan acarti saosan singrawa / *us !enajengaken sami / Sareng lawan acr timun pakalongan.)"akan !ulu !"ar emang / 'gan!ika mius / 'griki sasmitan"a paman !ipati surempel /Mesti ngenaki sawitan loro!an.Mesem muwus !"an!ipati ngatan pupu / Marang punakawan / 'gaturaken sapetan pitik /Awas mulat na!"an Mala"a kusuma.

    Sikrama tumun nama kang masa puniku / Mawi semesem m!"a /Kalawan pa!ipati / Kulakangmas !awungpil !awu pa!uka.Semunipun gawat ingkang !ipun pen!et / Mawi kekejempan / 'unuk!"an !emangnglingaris / Ka"a kucing "a"i Mala"a kusuma.*roanira kang samitan pitik / )en gemuk sangsam / Loro!an saking jropuri/+upo gupo!"an an"anging la"ong kusuma.'"e!ak matur mring kang rakann"a !ang lunggu / 'ora serantagan /*anti ingkanganglameni / Tanampeni loro!an sapit lan a"am.

  • 8/9/2019 Serat Cebolek

    10/10

    Merek man!ur )arwi mesem !uwus sipuk / (ki iwak eco / Tapak asta malem aji / )uk ramekana kang sam"a kujaro.Caranipun pasisiran !en"a / Kem%ug ing jrone kang !aar / 0lama praptama salin salin /*arna warni sarwi kanget sa!a"an"a.*antu wantu kang waartan !uk tuman!uk / *us sira kapragan / *arik langreng paramantra /Awatara ngakape !aklan punakawan.

     Trigumuru plataran kang !aar kem%ul / Sagelangkung !un"a / !"an!ipati atur mati /Marang para ngulama lan pra!ipat"a.

    ASMARA')A'A a"a asmarani resin %eksi reng / $ammu!"an nomangen!a sini%on"anta / Suciptaamiwaa ngresamo!"aning lelapun"a / *iranti seng!alegawa.Susunggune !"an !ipati tinamu tan %e!a / $rawa!ana ja%a lan jero / Tuwin ngulamasakirna / Mewaras sipur ma!"a wusana terus tarumarum/$raptane maruta nan!a.Ban!"a n"en"amikan mijil / Sinam%i lan omong omong / gan!ika maa!"an !emang /Maskete% %anom ingkang / ineling !ening sang pra%u.Srinaren!ra mun!ut mijil / Kojao pasak anan"a / Kang patut lawan lunggue / Maskete%%anom aturn"a / Mun!ut koja / #awitane pingar %i"u / Sasage! sage! san!ika.)"an !emang ngan!ika aris / ("o paman koja / #awa apa kana anan"a / $rakara kang kunakuna / 'gemak sajang mantaram / *ong kang pa!a re%ut ngelmu / Maskete% %anom aturna.$amirsa kawula alit / *onten ugi mung n"apisan / *arni warni kukumane / (ng nguni se siti

     jenar / Kukumiramine!ang / )umugi !emak punika / Lan mali.