program pendidikan jarak jauh

7/28/2019 Program Pendidikan Jarak Jauh

1/36

TUGASAN PENGANTAR BAHASA MELAYU

PROGRAM PENDIDIKAN JARAK JAUH

UNIVERSITI PENDIDIKAN SULTAN IDRIS

NAMA:

NOMBOR MATRIK:

KOD KURSUS: KRB3033

NAMA KURSUS: PENGANTAR BAHASA MELAYU

SEMESTER: 1 SESI 2012/2013

SOALAN TUGASAN:

Bahagian A:

Tujuan akhir dasar pendidikan negara adalah untuk menyatukan murid yang berlainan bangsa bawah satu sistem pendidikan kebangsaan dengan berdasarkan fungsi dan kepentingan bahasa Melayu sebagai bahasa

pengantar. Walau bagaimanapun, aspirasi tersebut wajar diinterpretasikan secara lebih jelas dengan

berasaskan Laporan Razak 1956.

Daripada pernyataan di atas, berikan ulasan anda tentang perkara-perkara berikut:

i. Tiga fungsi bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar di sekolah.

ii. Tiga kepentingan bahasa Melayu dalam sistem pendidikan kebangsaan.

Bahagian B:

Dua bidang utama yang wujud daripada tatabahasa ialah morfologi dan sintaksis. Permasalahan masih wujud tentang kesalahan penggunaan tatabahasa oleh murid di dalam bilik darjah, sama ada dalam lisan mahupun

penulisan.

Daripada pernyataan di atas, anda dikehendaki:

i. menghuraikan konsep tatabahasa; dan

ii. menganalisis empat kesalahan penggunaan tatabahasa oleh murid di dalam bilik darjah.

1


2/36


BAHAGIAN A:

PENGENALAN

Sesebuah negara yang merdeka dan berdaulat lazimnya memerlukan bahasa, lagu , negara

atau bendera sebagai lambang kemerdekaan dan kedaulatannya. Pengiktirafan dan

penerimaan lambang kebangsaan berkenaan oleh rakyat yang terdiri daripada pelbagai latar

belakang kaum, agama dan budaya di negara berkenaan amat penting dari segi pembentukan

negara bangsa. Negara berkenaan perlu menyemai dan mengukuhkan nilai kolektif yang

menjadi hak dan ikon bersama. Sesungguhnya, bahasa kebangsaan merupakan wahana

simbolik semangat kebangssaan yang paling berkesan.

Negara sebagai satu kesatuan geopolitik tidak selalu identik sebagai kesatuan sosiobudaya.Maka, bahasa kebangsaan bertindak sebagai alat pemersatu, selain menimbulkan kesedaran

tentang identiti di peringkat kebangsaan. Bahasa kebangsaan yang diideologikan melalui

kuasa politik itu dijadikan sebagai lambang persatuan demi pergerakan rakyat. Alexis de

Tocqueville menyatakan bahawa ikatan bahasa mungkin merupakan ikatan yang paling

teguh dan paling tahan lama yang dapat menyatukan manusia.

Dalam konteks negara ini, kepentingan bahasa kebangsaan mula disedari oleh Perdana

Menteri pertama, Tunku Abdul Rahman menyatakan bahawa adalah wajar bagi kita sebuah

negara membangun berhasrat mempunyai bahasa kita sendiri. Sekiranya bahasa kebangsaan

tidak diperkenalkan negara kita tidak akan mempunyai peribadi dan keperibadian apa yang

boleh saya ungkapkan sebagai negara yang tidak mempunyai jiwa dan roh.

Bukan sebarang bahasa yang dapat diangkat sebagai bahasa kebangsaan. Nida E.A

menghuraikan tiga ciri yang perlu dimiliki oleh setiap bahasa kebangsaan. Yang pertama,

perlunya bahasa itu berkecuali dari segi politik. Yang kedua, bahasa itu hendaklah

mempunyai kaitan dengan pelbagai bahasa di rantau itu, dan yang ketiga, terdapat bilangan

ketara penutur supaya mereka dapat menjadi penutur contoh kepada orang lain untuk

mempelajarinya.

Tanpa satu bahasa yang dapat difahami dan dikuasai oleh seluruh rakyat sebagai alat

pemersatu dan pengikat jiwa rakyat, negara itu tidak akan mendapat kemajuan, sebagaimana

yang dialami oleh India dan negara Afrika. Laporan Bank Dunia pada tahun 1999, misalnya,

menarik untuk meninjau kaitan taraf kemajuan sesebuah negara dengan dasar bahasakebangsaannya.

2


3/36


Negara yang menggunakan bahasa peribumi sebagai bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan

kelihatan berada pada kedudukan yang baik dari segi penarafan Keluaran Dalam Negara

Kasar. Jepun, Perancis dan Jerman berada pada kedudukan penarafan lima teratas. Fafunwa

menegaskan bahawa terdapat korelasi antara kemunduran dengan penggunaan bahasa asing

sebagai bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan di negara tertentu benua Afrika. Negara yang

paling miskin di Afrika memilih bahasa Perancis atau bahasa Inggeris sebagai bahasa rasmi

dan bahasa kebangsaan mereka.

Negara yang tidak mempunyai bahasa kebangsaan ialah negara yang ketiadaan jiwa dan roh.

Negara itu pasti akan berhadapan dengan masalah untuk menyatukan penduduknya. Dengan

bahasa, nilai dan kepentingan yang berbeza, rakyat akan mudah saling bercakaran.

Pergolakan sosial akan berlaku, dan hal tersebut akhirnya akan memudaratkan negara itu darisegi politik, sosial dan ekonomi.

Sebaliknya, dengan adanya bahasa kebangsaan sebagai lingua franca, rakyat pelbagai etnik

akan disatukan, penduduk pelbagai daerah akan dapat diikat, dan kota dan desa akan

dijambatani. Singkatnya, bahasa kebangsaan dapat menyerap mesra ke dalam seluruh pelosok

kehidupan masyarakat, berbanding dengan dialek etnik atau bahasa asing. Bahasa kebangsaan

akan dapat dijadikan sebagai alat komunikasi utama, selain sebagai wadah yang mendukung

perkembangan ilmu dan pemikiran bangsa dalam segala bidang.

Memang banyak faktor yang membina identiti sesuatu bangsa, seperti tradisi, agama,

sosiobudaya, amalan dan bahasa. Bahasa memang menunjukkan bangsa. Bahasa kebangsaan

merupakan salah satu ciri utama yang membezakan sesuatu bangsa daripada bangsa lain, dan

sesebuah negara daripada negara lain. Sebagai negara yang berdaulat dan merdeka, sesebuah

negara memerlukan bahasa kebangsaan sebagai alat dan mangkin untuk membentuk jati diri

dan keperibadian sebagai negara bangsa.

Bahasa merupakan ciri yang menentukan identiti seseorang di peringkat negara dan

antarabangsa. Ungkapan bahasa jiwa bangsa bukan sekadar slogan, tetapi ciri utama yang

menentukan jati diri kebangsaan sesuatu bangsa. Ternyata, bahasa kebangsaan merupakan

alat penting untuk membentuk dan mengembangkan identiti kebangsaan sesuatu bangsa.

Itulah sebabnya, amat penting bagi mana-mana negara untuk memajukan bahasa

kebangsaannya, dengan menjadikannya sebagai agenda utama pembangunan negara,

sebagaimana negara itu memajukan lapangan lain, seperti sains, teknologi, pertanian dansebagainya.

3


4/36


TIGA FUNGSI BAHASA MELAYU SEBAGAI BAHASA PENGANTAR DI

SEKOLAH

Salah satu fungsi Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar di sekolah adalah untuk

menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa yang cemerlang dalam pembinaan negara

bangsa Malaysia. Bahasa Melayu berperanan untuk menjadi bahasa yang cemerlang dalam

pembinaan negara bangsa Malaysia. Bahkan semua bahasa di dunia ini mempunyai hak

tersebut. Pengguna bahasa yang mahu melihat bahasa kebangsaan mereka berfungsi dengan

cemerlang selaras dengan perkembangan bangsanya mestilah berusaha menjadikan

bahasanya lebih baik dan dihormati daripada bahasa yang dipinjam semata-mata untuk

menunjukkan status penutur, dan bukannya untuk menyerlahkan kegemilangan bangsa

penutur itu sendiri. Oleh hal demikian, penduduk di negara Malaysia ini perlulah dengan penuh keyakinan apabila menggunakan bahasa Melayu untuk memartabatkan bahasa ini di

persada antarabangsa. Dalam konteks negara bangsa, keseluruhan rakyatnya sudah menerima

satu pandangan dunia (Weltanschauung) politik yang sama. Manakala institusi

perlembagaan, ideologi negara, bahasa, agama, budaya dan unsur-unsur sosial lain pula

merupakan simbol-simbol yang dapat digunakan bagi membentuk kesepaduan dan jati diri

dalam kalangan rakyat di dalam negara-bangsa itu. Jelaslah bahawa pembinaan negara

bangsa sangatlah kompleks untuk dilaksanakan tetapi tidaklah mustahil untuk dilaksanakan diMalaysia. Penghayatan, pemahaman dan kepekaan dalam bahasa Melayu harus

diperjuangkan sebagai bahasa kebangsaan yang moden dan bahasa ilmu dalam usaha

pembinaan negara bangsa menjadi arus yang selaras dengan arus globalisasi itu sendiri.

Kerjasama seluruh lapisan masyarakat amat diperlukan bagi menjaya dan mewujudkan

negara bangsa yang unggul ini. Bahasa Menampakkan Penggunaannya Dalam Pelbagai

Perisian Dan Kesantunan Berbahasa Bahasa Melayu juga berfungsi sebagai bahasa

kebangsaan yang mencerminkan penggunaannya dalam pelbagai perisiannya dan

kesantunannya. Tingkat ilmu dan tingkat keperisian itu dapat diukur melalui laras bahasanya

manakala nilai estetika keluwesan bahasa ini menjadi pengukur kesantunannya. Bahasa

Melayu memiliki peribadi yang istimewa selain terkenal dengan ciri-ciri ketimuran, seperti

lemah lembut, beradab, dan berbudi bahasa. Oleh sebab itu, bangsa Malaysia harus

menggunakan bahasa Melayu yang baku dan yang mempunyai nilai estetika dan nilai

kesantunan. Bahasa yang berperanan sebagai bahasa kebangsaan tidak perlu rasa terpinggir

dalam perkembangan dari segi penggunaan teknologi maklumat. Perkembangan kurikulum di

Malaysia ke arah melahirkan warganegara global, selaras dengan perkembangan jaringan

4


5/36


informasi. Sementara, dalam budaya Melayu kesantunan berbahasa menunjukkan kejernihan

fikiran, ketinggian akhlak dan akal budi. Menguasai sesuatu bahasa juga bererti menguasai

segala santun dan peraturan yang dipersetujui dalam menggunakan bahasa tersebut.

Umpamanya dalam kata alu-aluan, kata silaan, ketika berundur diri dan sebagainya

seharusnya menggunakan bahasa beradab dan berperaturan yang tetap, tidak boleh diubah

sesuka hati. Kemahiran dalam peringkat tertinggi seperti begini boleh menghasilkan

pertukangan yang bermutu boleh mencapai tahap seni , budi yang diidamkan. Oleh itu

budi bahasa pun adalah suatu seni. Dalam memperkukuh peradaban Melayu dan supaya

peradaban Melayu berkuasa di dunia kini, berbagai macam senjata moden perlu dibuat dan

dicipta. Untuk mencapai tahap ketinggian, keindahan bahasa sebagai lambang estetika dalam

berbahasa memerlukan pengorbanan dan pengabdian terhadap seni bahasa itu atau perasaan

cinta terhadap seni bahasa tersebut. Sejajar dengan wawasan ini, kita harus bersedia

menguasai bahasa Melayu dan senjata bahasa-bahasa lain dalam menjenterai ekonomi dan

politik dunia hari ini.

Bahasa Melayu juga berperanan sebagai bahasa perpaduan terutamanya di sekolah.

Perpaduan adalah tunggak penting dalam masyarakat yang berbilang bangsa. Tanpa

perpaduan negara akan kucar kacir dan musnahlah sebuah negara berdaulat. Di Malaysia,

terdapat tiga kaum utama iaitu kaum Melayu, Cina dan India. Kaum Melayu merupakan penduduk asal Malaysia dan mempunyai penduduk yang melebihi lima puluh peratus

daripada keseluruhan warganegara di sini. Oleh sebab itulah bahasa Melayu telah dipilih

berdasarkan kaum majoriti penduduk. Bagi merealisasikan peranan bahasa Melayu sebagai

bahasa kebangsaan dan agen perpaduan negara, Penyata Razak dijadikan sebagai asas

Ordinan Pelajaran 1957. Menurut penyata itu, bahasa dan pendidikan dapat digunakan

sebagai wadah atau alat untuk meningkatkan persefahaman perpaduan kebangsaan antara

penduduk yang berbilang kaum. Selaras dengan itu, mewujudkan satu bangsa yang bersatu

padu daripada pelbagai keturunan, agama, kebudayaan dan wilayah dengan satu bahasa

kebangsaan amatlah diperlukan. Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan adalah satu

pilihan bijak dan mampu serta terbukti menjadi wadah perpaduan. Oleh itu jelaslah bahawa

bahasa kebangsaan sebagai bahasa sepunya ini merupakan satu unsur utama dalam

pembinaan negara bangsa Malaysia. Penggunaan dan penguasaan bahasa Malaysia secara

meluas akan berperanan sebagai wahana pembentukan identiti kebangsaan. Peranan bahasa

Malaysia sebagai bahasa kebangsaan ini tidak harus sekadar bersifat simbolis dalam

pentadbiran tetapi seharusnya berperanan sebagai bahasa perantaraan dalam segala aspek dan

5


6/36


peringkat kehidupan sosial dan kehidupan berbangsa di negara ini (Rustam Sani, 1993).

Tuntasnya, bahasa Melayu menjadi titik penentu untuk berkongsi identiti nasional yang

tersendiri. Kesediaan dan penerimaan warga Malaysia untuk menggunakan bahasa

kebangsaan ini juga mampu menjadi penghubung yang berkesan dan wadah membentuk

perpaduan antara kaum yang lebih utuh.

Fungsi yang seterusnya ialah bahasa Melayu merupakan bahasa pengantar ilmu

pengetahuan. Laporan Razak pada tahun 1957 dan Laporan Rahman Talib tahun 1961

setelah melaksanakan syor yang dikemukakan oleh Jawatankuasa Penyemak Rahman Talib

yang seterusnya menghasilkan Laporan Rahman Talib. Laporan ini bertujuan untuk

memungkinkan bahasa Melayu digunakan sepenuhnya sebagai bahasa kebangsaan, bahasa itu

diberi tempat sebagai bahasa pengantar ilmu pengetahuan agar dapat berkembang menjadi bahasa yang moden dan mampu menjadi asas pembinaan negara bangsa yang maju dan

berdaulat. Berdasarkan peruntukan tersebut, bahasa Melayu memiliki hak dan martabatnya

dalam perlembagaan sementara bahasa-bahasa bagi kaum lain juga dipelihara dan tidak

dinafikan haknya. Bahasa Melayu kemudiannya memikul tugas sebagai bahasa rasmi negara,

bahasa pentadbiran, bahasa perhubungan awam dan sebagai bahasa pengantar di sekolah dan

institusi pengajian tinggi serta menjadi bahasa ilmiah (Nik Safiah Karim 1986: 1). Abdullah

Hassan (1987: 25) dalam Isu-isu Perancangan Bahasa: Pengintelektualan Bahasa Malaysia beliau menyatakan:

selepas 1969 kerajaan dengan lebih tegas menjadikan pembelajaran bahasa Malaysia lebih

teratur. Langkah tersebut ialah dengan melaksanakan bahasa Malaysia sebagai bahasa

pengantar di sekolah- sekolah secara berperingkat-peringkat

Dalam mengejar arus globalisasi masa kini, elemen yang membantu kepada agenda

pembinaan negara bangsa ini ialah sistem pendidikan yang menggunakan bahasa Malaysia

sebagai bahasa pengantarnya (Abu Hassan Othman, 1997). Oleh itu, penubuhan sekolah

wawasan atau apa sahaja penubuhan sekolah yang dapat menyatukan tiga kaum utama ini

adalah menjadi isu penting dalam pendidikan yang dapat mempercepatkan proses pembinaan

negara bangsa Malaysia jika masalah perpaduan dapat ditangani dengan baik dan berhemah.

Dalam usaha memperkasakan Bahasa Kebangsaan, peranan guru amat mustahak kerana

melalui pendidikan murid-murid perlu disedarkan mengenai kepentingan bahasa Melayu

sebagai Bahasa Kebangsaan, bahasa rasmi, bahasa perpaduan dan bahasa komunikasi di

Malaysia. Selain itu, tanggungjawab pemimpin institusi pendidikan, pensyarah dan guru

6


7/36


adalah untuk menyemai semangat cintakan bahasa Malaysia kepada generasi muda Malaysia

supaya mereka fasih berbahasa Melayu, menghormati dan berbangga dengan bahasa Melayu

sebagai identiti rakyat Malaysia.

TIGA KEPENTINGAN BAHASA MELAYU DALAM SISTEM PENDIDIKAN

KEBANGSAAN

Salah satu kepentingan Bahasa Melayu dalam sistem pendidikan kebangsaan adalah untuk

memperkembangkan Bahasa Malaysia Baku. Dalam sebutan negara yang baru merdeka

dan mahu mempelopori suatu rupa bahasa dan kebudayaan, maka tentulah perlu supaya

bahasa kebangsaannya itu diperluaskan bagi membolehkan kesefahaman berkembang di

kalangan rakyatnya. Telah dibincangkan di atas apa yang dimaksudkan dengan bahasa baku,

iaitu apa yang dianggap baku itu adalah berdasarkan suatu norma yang dipegang ramai demi

untuk melicinkan komunikasi di kalangan penuturnya. Setelah, konsep apa yang dianggap

baku itu menjadi jelas, maka langkah yang berikutnya ialah untuk memperkembangkan

dialek baku tersebut. Dialek yang baku itulah yang menjadi dasar untuk mengajar bahasa

tersebut kepada seluruh masyarakat di Malaysia.

Apabila bahasa Melayu (Malaysia selepas 1970) diterima dan diisytiharkan sebagai bahasa

Kebangsaan pada tahun 1957, maka matlamat negara yang dituju ialah untuk mempelaksanakan bahasa tersebut menjadi bahasa Kebangsaan yang tunggal selepas sepuluh

tahun, iaitu pada tahun 1967. kegagalan dalam mempelaksanakan bahasa Malaysia

sepenuhnya pada tahun 1967 itu dapat dengan mudah difahami. Pertama sepuluh tahun

adalah suatu jangka masa yang amat pendek untuk mempelaksanakan sebuah bahasa yang

masih pada peringkat yang serba kurang untuk mengambil alih sistem pendidikan dan

pentadbiran bagi seluruh negara. Tetapi, sebab yang keduanya mungkin merupakan masalah

yang sebenarnya. Walaupun kerajaan bertujuan untuk mempelaksanakan bahasa Malaysia

sebagai bahasa Kebangsaan yang tunggal, bagi mencapai perpaduan di kalangan rakyat,

supaya berkiblat kepada kebudayaan yang sama, tetapi dasar kerajaan itu tidak dilaksanakan

dengan jujur dan tegas. Kekurangan ketegasan inilah yang menimbulkan atau menyebabkan

sikap yang tidak jujur pula di kalangan masyarakat Malaysia yang tidak menuturkan bahasa

Malaysia. Mereka tidaklah merasa diperlukan untuk mempelajari bahasa Malaysia. Lebih-

lebih lagi adanya sistem pendidikan di dalam bahasa Inggeris yang diteruskan itu telah

menyebabkan bahasa Malaysia terpaksa bersaing dengan sebuah bahasa asing yang lebih

efisien, dan tinggi nilainya dari segi ekonomi dan politik. Ini menyebabkan mereka

7


8/36


mengambil keputusan, yang dapat difahamkan sebagai amat lojik, iaitu mengutamakan

pendidikan anak-anak mereka dalam bahasa Inggeris. Bahkan anak-anak bumiputera yang

mempunyai ibu bapa yang berkemampuan, telah tidak menaruh kepercayaan penuh kepada

nilai ekonomi pendidikan dalam bahasa Malaysia, dan terus mengambil kesempatan memberi

pendidikan anak mereka dalam bahasa Inggeris. Bahkan, ramai pula yang menghantar anak-

anak mereka ke negara lain untuk belajar di sana. Salah satu daripada sebabnya ialah mereka

tidak percaya penuh kepada sistem pendidikan di Malaysia, lebih-lebih lagi yang di dalam

bahasa Malaysia. Ternyata benar, persaingan yang dihadapi oleh bahasa Kebangsaan,

bukanlah dengan bahasa vernakular yang lain, seperti Mandarin atau Tamil, tetapi ialah

dengan bahasa Inggeris. Keadaan ini berpanjangan dan apabila 1967 tiba, terdapat keadaan

bahawa bahasa Kebangsaan masih belum terletak pada tempat yang telah dirancangkan

untuknya. Sikap yang tidak jujur dari kalangan ahli masyarakat telah dengan cara tidak

langsung melemahkan kepercayaan orang ramai terhadap sistem pelajaran dalam bahasa

Malaysia. Belajar melalui sekolah kebangsaan yang mempunyai bahasa Malaysia sebagai

bahasa pengantar, merupakan suatu halangan, dan bukannya kemudahan. Mereka yang

menghantar anak ke sekolah kebangsaan adalah mereka yang terpaksa dan bukan kerana

betul-betul didorong oleh semangat kebangsaannya. Sebabnya yang kedua pula ialah

kekurangan ketegasan. Sememangnya sukar untuk bersifat tegas dalam mempelaksanakan

bahasa Malaysia di sekolah. Tentangan daripada sekolah aliran Inggeris, Cina memang ada.

Sebenarnya, tidaklah pula bijak memaksa masyarakat melakukan sesuatu di luar kepercayaan

mereka. Tetapi, soalnya kenapakah mereka ragu-ragu. Keraguan mereka berpunca dari

kekurangan ketegasan pihak kementerian sendiri. Kalau dasar pelajaran nasional itu

dijalankan dengan tegas dan teratur, harus ini akan dapat menimbulkan kepercayaan

masyarakat ramai. Oleh yang demikian selepas sepuluh tahun, matlamat negara masih belum

tercapai.

Mungkin tarikh yang penting dalam mempelaksanakan bahasa Malaysia sebagai bahasa

Kebangsaan bermula pada tahun 1970 apabila kerajaan mengambil langkah yang lebih tegas

untuk mempelaksanakan bahasa Malaysia, sebagai bahasa kebangsaan. Oleh sebab istilah

bahasa Melayu itu membawa pengertian dan konotasi perkauman, maka langkah yang

pertama untuk membolehkan bahasa Melayu menjadi lebih mudah diterima ialah dengan

menamakan bahasa kebangsaan pada masa itu sebagai bahasa Malaysia. Istilah Bahasa

Malaysia membawa pengertian yang bahasa itu ialah bahasa untuk semua, sebagai suatu alat

kebudayaan dalam suatu masyarakat dalam negara Malaysia. Identiti bahasa ini menjadi agak

8


9/36


berubah, menjadi suatu rupa bahasa yang boleh diterima oleh siapa saja yang menjadi

warganegara Malaysia. Walau bagaimanapun yang termaktub di dalam perlembagaan sebagai

bahasa Kebangsaan ialah bahasa Melayu. Jadi istilah bahasa Melayu masih digunakan di sini

apabila perlu menurut konteksnya.

Selepas 1969, langkah yang diambil oleh kerajaan Malaysia untuk melaksanakan bahasa

Malaysia menjadi lebih tegas, dan hasilnya jelas lebih berkesan. Pembelajaran bahasa

Malaysia menjadi lebih sistematis dan teratur. Langkah yang berkesan itu ialah dengan

melaksanakan bahasa Malaysia sebagai bahasa pengantar di sekolah-sekolah secara

berperingkat-peringkat. Adalah diharapkan bahawa seluruh penyampaian mata pelajaran di

sekolah-sekolah akan dapat bertukar kepada bahasa Malaysia sepenuhnya di setiap peringkat

sekolah rendah dan menengah. Dengan itu bahasa Malaysia akan terus digunakan sebagai bahasa pengantar di dalam bidang sastera di pusat pengajian tinggi pada tahun 1982 dan

dalam bidang sains pada tahun 1983. walaupun dikatakan yang bahasa Malaysia akan

dilaksanakan secara berperingkat-peringkat, tetapi sebenarnya sudah wujud sistem

pendidikan yang menggunakan bahasa Malaysia baik di peringkat sekolah walaupun

universiti. Universiti Kebangsaan Malaysia yang telah ditubuhkan pada tahun 1970 telah

dapat menampung pelajar-pelajar dalam aliran bahasa Malaysia. Oleh yang demikian sudah

ada bukti yang konkrit untuk menunjukkan bahawa bahasa Malaysia sudah mampu untuk mengendalikan penyampaian ilmu dalam bahasa Malaysia di peringkat pengajian tinggi.

Pada waktu yang sama, taraf bahasa Malaysia dari segi ekonomi dan perjawatan juga

dipertinggikan. Kelulusan kepujian bahasa Malaysia di peringkat Sijil Pelajaran Malaysia

menjadi suatu keperluan bagi mendapat jawatan, ataupun penetapan dalam jawatan bagi

mereka yang sudah ada dalam jawatan. Kelulusan dalam bahasa Malaysia pada peringkat

kemahiran bertutur juga menjadi syarat untuk lulu dalam peperiksaan ijazah di universiti.

Walaupun peraturan baru ini banyak menyebabkan calon yang gagal dalam peperiksaan Sijil

Pelajaran Malaysia, dan menimbulkan banyak bantahan dari kalangan mereka yang terlibat,

tetapi pihak Kementerian Pelajaran telah bersikap tegas dan terus melaksanakan dasarnya. Ini

telah menghasilkan suasana yang agak baik.

Kementerian Pelajaran juga telah mula melihat dengan secara serius tentang keadaan yang

sebenarnya mengenai keperluan buku-buku teks dalam bahasa Malaysia yang digunakan di

sekolah-sekolah. Jumlah buku teks yang dicetak dalam bahasa Malaysia bertambah

bilangannya dan ini dapat dijayakan dengan usaha dan kerjasama DBP. Guru-guru bahasa

9


10/36


Malaysia juga dilatih dengan ramainya untuk menampung keperluan tersebut. Pada peringkat

ini juga terlibat suatu ciri yang agak nyata, iaitu telah ramai guru yang mengajar bahasa

Malaysia itu terdiri daripada kaum bukan Melayu. Ini dengan sendirinya menunjukkan betapa

majunya pengajaran bahasa itu, di samping membuktikan kemampuan bahasa Malaysia

sebagai bahasa Kebangsaan. Guru-guru yang diajar tersebut juga dilatih semula untuk

membolehkan mereka menggunakan bahasa tersebut sebagai bahasa pengantar di sekolah-

sekolah. Keadaan seperti ini boleh dikatakan dapat membentuk untuk memperkembangakan

bahasa Kebangsaan, sekurang-kurangnya di kalangan mereka di dalam bidang pendidikan.

Suatu langkah lain yang harus disebut di sini ialah langkah kerajaan meluaskan penggunaan

bahasa Malaysia dalam siaran radio dan televisyen atau dalam alat sebaran am yang lain.

Bahasa Malaysia dipergunakan dengan seluas yang mungkin dan bahasa-bahasa yang laindipergunakan secara minimum kepada isi rancangan-rancangan tertentu. Sebelum 1969,

setiap satu siaran itu dikenali berasingan sebagai siaran Melayu, Inggeris, Cina dan Tamil.

Tetapi selepas itu, siaran ini masing-masing dikenali sebagai rangkaian Nasional, Biru,

Merah dan Kuning. Bahasa yang digunakan untuk memperkenalkan rancangan-rancangan ini

ialah bahasa Malaysia. Sememangnya tidak dapat diragukan, bahawa inilah satu alat yang

berkesan dalam memperkembangkan dan membakukan bahasa Kebangsaan.

Kepentingan yang lain ialah Bahasa Melayu menjadi lambang jati diri sebagai penduduk

tetap Malaysia. Setiap negeri di dunia ini mempunyai bahasa kebangsaan sendiri bagi

menunjukkan jati diri masing-masing. Bahasa Melayu merupakan salah satu jati diri etnik

dan memberi takrifan sebagai komuniti bahasa. Komunikasi bahasa diertikan sebagai satu

kumpulan manusia yang menuturkan bahasa yang sama. Dalam erti kata lain, sekumpulan

manusia diterima sebagai komuniti bahasa jika ahli kumpulan itu menggunakan satu bahasa

yang sama di dalam hubungan komunikasi mereka. Komuniti am pula ialah sekumpulan

masyarakat yang berketurunan sama yang berkongsi nilai-nilai yang sama manakala

komunikasi bahasa pula merupakan sekumpulan manusia yang berkongsi bahasa yang sama.

Komuniti Melayu adalah golongan yang berketurunan Melayu yang memiliki jati diri

Melayu, bahasa agama, budaya dan adat istiadat Melayu tetapi komuniti bahasa Melayu pula

ialah golongan manusia yang tidak semestinya berketurunan sama tetapi menuturkan bahasa

Melayu dalam pertuturan seharian mereka. Dasar bahasa di Malaysia, kalangan penutur

bahasa Melayu terdiri daripada orang Melayu,India,Cina,etnik bumiputera dari negeri Sabah

dan Sarawak dan kumpulan etnik minoriti yang lain. Mantan Perdana Menteri Malaysia, TunDr Mahathir Muhamad dalam ucapan beliau pada majlis Perasmian Gerakan Cintailah

10


11/36


Bahasa Kita pada 11 Disember 1987 di Kuala Lumpur menyatakan bahawa kecintaan

terhadap bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan merupakan salah satu asas kecintaan

terhadap negara yang perlu dipupuk dan diperkembangkan dengan dijadikan amalan.

Dengan amalan itulah yang akan menjadi bukti bagi menyuburkan dan memekarkan

peranan cinta serta member keyakinan untuk terus mencintai bahasa kebangsaan tersebut.

Tambahnya, tanpa mengamalkannya iaitu bahasa Melayu sukar untuk meyakinkan diri kita

dan orang lain bahawa kita mencintai bahasa kebangsaan kita, dan inilah unsur rohaniah yang

perlu disemadikan dalam sanubari rakyat Malaysia, khususnya. Bahasa Melayu turut

melambangkan kesantunannya. Peningkatan ilmu dan kepenggunaannya boleh dijadikan

kayu ukur kepada kesantunan bahasa Melayu tersebut. Bahasa Melayu mencakupi ciri-ciri

dan nilai-nilai ketimuran berbahasa seperti bersifat budi bahasa,beradab dan memiliki nilai-

nilai itulah yang telah dicuba untuk diterapkan dalam kehidupan rakyat yang berbilang

bangsa iaitu dengan menggunakan bahasa Melayu dan sekali gus mengamalkan budaya

Melayu dalam kehidupan seharian mereka. Penggunaan bahasa Melayu dalam masyarakat

jelas semasa musim perayaan. Tradisi kunjung-mengunjung antara jiran yang berbilang kaum

dengan berkomunikasi dalam bahasa Melayu. Begitu juga amalan bergotong-royong,

menghadiri majlis perkahwinan dalam budaya pelbagai kaum serta sambutan rumah terbuka

yang diadakan di tempat masing-masing. Amalan bergotong-royong dalam masyarakat

menunjukkan sikap bermasyarakat yang baik. Mereka berkomunikasi dalam bahasa Melayu

iaitu bahasa yang mudah difahami. Bahasa Melayu turut dijadikan sebagai bahasa

perhubungan antara kaum yang berbilang bangsa. Dengan menguasai komunikasi berbahasa

ini, hubungan yang baik akan mudah terjalin. Amalan hormat-menghormati dan sikap

toleransi antara kaum perlu diamalkan sekiranya kita ingin melihat perpaduan terlaksana.

Kepentingan yang seterusnya ialah bahasa Melayu dijadikan sebagai bahasa pengantar di

sekolah-sekolah khususnya di sekolah rendah . Sebagai negara bangsa, peranan bahasa

Melayu dalam pendidikan amat penting dengan menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa

pengantar di sekolah rendah, menengah dan pusat pengajian tinggi awam. Kepentingan

bahasa Melayu dapat dilihat dalam Akta Pendidikan 1996, Perkara 17 yang menyatakan:

Bahasa Kebangsaan hendaklah menjadi bahasa pengantar utama di semua institusi

pendidikan dalam sistem pendidikan kebangsaan yang ditubuhkan di bawah seksyen 28 atau

mana-mana institusi pendidikan lain yang dikecualikan oleh Menteri daripada subseksyen

ini.

11


12/36


Peranan bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu dan bahasa perpaduan terus diberi penekanan

dalam Pelan Induk Pendidikan 2006-2010 yang dilancarkan oleh Kementerian Pelajaran

Malaysia (KPM) bagi membantu memantapkan lagi perpaduan negara bangsa. Pelan Induk

Pembangunan Pendidikan ini mengandungi 6 teras iaitu membina negara bangsa,

membangunkan modal insan, memperkasakan sekolah kebangsaan, merapatkan jurang

pendidikan, memartabatkan profesion keguruan dan melonjakkan kecemerlangan institusi

pendidikan. Pembinaan negara bangsa bagi sebuah negara berbilang kaum seperti Malaysia

adalah amat penting terutama dalam era globalisasi yang membenarkan peraturan secara

bebas dan pantas bukan sahaja maklumat, modal serta manusia tetapi juga sistem nilai,budaya

dan kepercayaan dari pelbagai negara. Keupayaan membina negara bangsa bergantung

kepada perkongsian nilai serta semangat patriotisme,lingua franca,integrasi, kewarganegaraan

dan demokrasi. Fokus utama dalam membina negara bangsa mencakupi usaha-usaha seperti

memperkasakan bahasa kebangsaan sebagai asas perpaduan,integrasi nasional dan bahasa

ilmu. Antara strategi untuk membina negara bangsa ialah menggerakkan gelombang baru

iaitu gerakan memperkasakan bahasa kebangsaan, memantapkan perlaksanaan Dasar Buku

Negara, menyelaras peranan semua pihak terlibat untuk menggiatkan aktiviti

kebahasaan,kesusasteraan,pengkaryaan,penterjemahan serta mewujudkan bahan bahasa dan

sastera negara dalam usaha memperkasakan bahasa kebangsaan. Di sekolah huraian sukatan

bahasa Melayu mengandungi objektif dan nilai-nilai yang dirancang dan disampaikan kepada

pelajar-pelajar dengan harapan agar pelajar-pelajar akan terdidik berbahasa dan berbudaya

tinggi. Sekiranya pelajar-pelajar mampu bertutur dalam bahasa Melayu dengan baik secara

tidak langsung mereka mudah berkomunikasi dengan rakan-rakan yang berbagai kaum.

Mereka juga akan memupuk sikap saling menghormati antara satu sama lain dan memahami

budaya kaum lain. Begitu juga hubungan guru dengan ibu bapa pelajar tersebut. Mereka

mudah berkomunikasi dan dapat mengeratkan lagi silaturahim antara pihak sekolah dan ibu

bapa pelajar. Kesemua ini dapat memupuk semangat perpaduan pada peringkat awal lagi iaitu

semasa mereka berada di bangku sekolah dan akan diamalkan sehinggalah ke peringkat lebih

tinggi dan seterusnya menjadi masyarakat yang sentiasa mengekalkan perpaduan.

RUMUSAN

Justeru, tidak dapat dinafikan bahawa Bahasa Melayu sememangnya berdiri sebagai salah

satu bahasa yang terunggul di muka dunia oleh sebab Bahasa Melayu merupakan satu alat

yang penting dalam membentuk identiti sebuah negara yang berwawasan. Negara Malaysiadapat berdiri dengan megah di muka dunia oleh sebab rakyatnya yang hidup bersama di

12


13/36


bawah satu bumbung dan bersama-sama menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi

dan bahasa kebangsaan negara Malaysia. Bahasa Melayu mempunyai kepentingan yang

terutama dalam sistem pendidikan kebangsaan oleh sebab melentur buluh, biarlah dari

rebungnya agar semua rakyat Malaysia bersatu pada sejak dari bangku sekolah dan ini dapat

memastikan perpaduan yang dicapai kukuh selama-lamanya.

(3800 patah perkataan)

BIBLOGRAFI DAN REFERENS

13


14/36


Abdullah Hassan. (1987). Isu-isu Perancangan Bahasa: Pengintelektualan Bahasa Malaysia.

Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Abu Hassan Othman. (1997). Tranformasi

Masyarakat dalam Konteks Pembinaan Negara bangsa Malaysia. Dalam M. Yaakob Johari.

(ed). Agenda Pembinaan Negara-Bangsa Malaysia dalam Era Kebangkitan Asia. Kota

Kinabalu: Institut Kajian Pembangunan (Sabah).

Asmah Hj. Omar, (1978). Perancangan Bahasa Dengan Rujukan Kepada Perancangan Bahasa

Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Asmah Hj.Omar, (1988). Bahasa dan

Alam Pemikiran Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Awang Sariyan. (1984). Isu-isu Bahasa Malaysia. Petaling Jaya: Fajar Bakti

Faizal Othman. (1993). Pendekatan Bina Bangsa dalam Pengukuhan Tenaga Manusia bagiWawasan 2020. Dalam Kamaruddin Jaafar & Hazami Habib.(ed). Wawasan 2020. Kuala

Lumpur:

Institut Kajian Dasar. Institut Tadbiran Awam (INTAN). (1980). Negara Kita: Sejarah,

Pentadbiran dan Dasar-dasar Pembangunan. Kuala Lumpur: INTAN.

Kamus Dewan Bahasa. (2008). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

M. Yaakob Johari.(ed). Agenda Pembinaan Negara-Bangsa Malaysia dalam Era Kebangkitan

Asia. Kota Kinabalu: Institut Kajian Pembangunan (Sabah).

Nik Safiah Karim. (2004). Bahasa Melayu Sedekad Lalu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan

Pustaka.

BAHAGIAN B:

14


15/36


APA ITU TATABAHASA?

Tatabahasa adalah bidang yang menumpukan kepada pembentukan kata dan proses

pembinaan ayat sesuatu bahasa (Nik Safiah Karim & Norlidza Shamsudin, 2008). Menurut

Siti Hajar Hj. Abdul Aziz (1996) tatabahasa ialah peraturan-peraturan bagaimana sesuatu

perkataan dibentuk dan bagaimana perkataan itu bergabung dengan perkataan-perkataan lain

untuk menghasil ayat-ayat yang gramatis. Dengan kata lain, tatabahasa ialah rentetan ucapan,

pengelompokan serta pengklasifikasian unsur-unsur ucapan menurut fungsinya.

Menurut Noam Chomsky, seorang ahli bahasa, tatabahasa ditakrifkan sebagai suatu

kumpulan sistem yang harus dipatuhi oleh pengguna bahasa sesuatu bahasa itu, dan ia

menjadi dasar untuk melahirkan asperasi bahasa yang baik dan indah, serta menjamin

kemantapan bahasa sesuatu bahasa. Menurut Chomsky lagi, tatabahasa berfungsi dalam

memisahkan bentuk-bentuk bahasa yang gramatis, daripada yang tidak gramatis. Tatabahasa

berperanan untuk menghuraikan pemilihan pengguna bahasa itu untuk membina ayat-ayat

yang baik. Oleh itu, dapatlah dinyatakan bahawa ia merupakan dasar yang menjadi pedoman

dan pegangan dalam menentukan betul atau salah sesuatu bentuk bahasa pertuturan atau

penulisan yang dihasilkan.

Menurut Robin (1971:172) pula menyatakan bahawa tatabahasa merupakan suatu yangmenitik beratkan struktur uturan pertuturan atau penulisan dan dengan penggolongan serta

pengkelasan unsur-unsur pertuturan yang berulang-ulang berdasarkan rumus-rumusnya.

Bagi A.Koutsaudas (1969:1) tatabahasa ditakrifkan sebagai suatu alat yang menggunakan

untuk menghasilkan ayat-ayat yang betul yang tidak terbatas jumlahnya dalam sesuatu

bahasa dan tidak ada satupun yang salah.

Menurut Tatabahasa Dewan, aspek tatabahasa menyentuh kepada dua sudut, iaitu melibatkan

cara perkataan dibentuk daripada bunyi-bunyi bahasa dan cara perkataan disusun menjadi

ayat. Huraian di peringkat perkataan disebut morfologi, manakala huraian di peringkat ayat

disebut sintaksis.

Dapat dirumuskan bahawa tatabahasa merupakan suatu teori bahasa yang harus disusun

dengan tepat, lengkap, dan mudah difahami. Ianya dapat dihuraikan dengan jelas tentang

kebolehan bahasa disusun dan digunakan oleh penutur natif sesuatu bahasa. Tatabahasa

sesuatu bahasa itu mengandungi tiga bidang utama, iaitu sintaksis, semantik dan fonologi.Tatabahasa menjadi suatu dasar dalam menyusun sesuatu ayat dengan betul.

15


16/36


Tatabahasa juga boleh dilihat sebagai teori tentang peraturan yang menghuraikan ayat-ayat

dalam sesuatu bahasa dengan kaedah yang paling mudah, tepat, dan lengkap. Tinjauan dalam

bidang tatabahasa dilakukan dalam dua segi iaitu dari segi cara perkataan dibentuk daripada

bunyi-bunyi bahasa (morfologi) dari segi perkataan-perkataan disusun menjadi ayat

(sintaksis).

HURAIAN KONSEP TATABAHASA (MORFOLOGI DAN SINTAKSIS)

Secara umumnya, tatabahasa bahasa Melayu mencakupi dua bidang:

Morfologi: kajian tentang kata dan pembentukan kata, kelas kata dan imbuhan.

Sintaksis: kajian tentang pembentukan ayat.

Morfologi ialah bidang yang mengkaji struktur, pembentukan kata dan golongan kata. Dalam

morfologi, unit terkecil yang mempunyai makna dan tugas nahu ialah morfem. Para pelajar

juga perlu mengetahui maksud istilah morfem dan kata. Ini kerana kedua-dua adalah berbeza

dari segi fungsi dan konsep.

Morfem

Morfem ialah unit terkecil yang menjadi unsur perkataan. Sekiranya kata tidak bolehdipecahkan kepada unit bermakna atau nahu yang lebih kecil, maka kata-kata ini terdiri

daripada satu unit atau satu morfem.

Misalnya "minum". "Minum" tidak akan berfungsi dan memberi makna jika dipecahkan

kepada mi dan num. Sebaliknya, kata "diminum" boleh dipecahkan kepada dua morfem, iaitu

"di" dan "minum". Kesimpulannya, perkataan boleh terdiri daripada beberapa morfem.

Morfem boleh dibahagi kepada dua, iaitu morfem bebas dan morfem terikat.

Morfem Bebas :

-Dapat berdiri sendiri, misalnya: minum, cuti, sekolah, periksa

-Mempunyai maksud sendiri

Morfem terikat/imbuhan:

-Bentuk imbuhan, misalnya: mem, per, kan, ber

16


17/36


18/36


4. Kata tugas.

Bahagian-bahagian itu terdiri daripada dua kumpulan kata, iaitu kata isian dan kata tugas.

"Kata isian" ialah kumpulan kata yang terbuka dan sentiasa berkembang. Kata nama, kata

kerja dan adjektif ialah kata isian terbuka. "Kata tugas" pula ialah kumpulan kata tertutup,

contohnya dan, itu, amat, walaupun dan sebagainya. Kata-kata juga boleh digolongkan

berdasarkan faktor sintesis dan semantik.

Kata nama

Kata nama terbahagi kepada dua bahagian yang besar iaitu nama am, nama khas, ganti nama

dan nama terbitan. Kata nama am ialah kata yang digunakan untuk menjelaskan nama sesuatu

yang bernyawa seperti orang, haiwan, dan sesutu yang tidak bernyawa seperti tumbuh-tumbuhan, tempat , benda, dan sebagainya secara umum. Kata nama khas ialah kata nama

yang secara khususnya digunakan untuk menyebut nama sesuatu benda sama ada benda yang

bernyawa dan yang tidak bernyawa. Kata ganti nama pula ialah kata nama yang digunakan

untuk mewakili diri seseorang atau sebagai penunjuk. Kata nama terbitan wujud apabila kata

nama am atau kata kerja diberi imbuhan.

Kata kerja

Kata kerja merupakan kata yang menjadi inti dalam frasa kerja, sama ada yang berlaku atau

dilakukan. Contohnya, berjalan, makan, memakan, dimakan dan sebagainya. Kata kerja

terbahagi kepada, kata kerja transitif (Perbuatan Melampau) dan kata kerja tak transitif

(Perbuatan tidak Melampau).

Adjektif

Adjektif ialah kata yang menjadi inti dalam frasa adjektif seperti manis sekali, sudah lama

sungguh, masih lebat lagi (kata yang menjadi inti frasa digariskan di bawahnya).

Kata-kata dalam golongan kata adjektif menerangkan keadaan atau sifat sesuatu nama atau

frasa nama. Kata adjektif boleh dikenali jika kata berkenaan didahului oleh kata penguat

seperti amat, sangat, sungguh, sekali, paling, agak, benar.

Kata sendi

Kata sendi adalah kata yang digunakan untuk menyambungkan frasa nama dengan kata ataufrasa-frasa dalam ayat.

18


19/36


Kata hubung

Kata hubung ialah perkataan yang digunakan untuk menggabungkan perkataan dengan

perkataan rangkai kata dengan rangkai kata ayat dengan ayat.

Kata seru

Digunakan untuk melahirkan pelbagai perasaan, seperti suka, duka, marah, gembira,

mencabar, dicabar dan sebagainya.

Kata tanya

Kata tanya digunakan untuk bertanya atau menyoal sesuatu. Kata tanya hadir di dalam

predikat. Kata tanya mesti diikuti oleh partikel kah apabila digunakan di awal ayat tanya.Kata tanya boleh wujud di awal, di akhir atau di tengah ayat. Partikel kah tidak diperlukan

jika kata tanya terletak pada akhir ayat. Contoh kata tanya ialah kenapa, mengapa, bila, apa,

mana, bagaimana, siapa dan berapa.

Kata perintah

Kata perintah bertugas untuk memberi tindak balas kepada orang yang mendengar (pihak

kedua) sebagai larangan, silaan dan permintaan.

Sintaksis

Sintaksis merupakan satu cabang ilmu bahasa yang mengkaji bentuk, struktur, dan binaan

atau konstruksi ayat. Sintaksis bukan sahaja mengkaji proses pembinaan ayat tetapi juga

hukum-hukum yang menentukan bagaimana perkataan disusun dalam ayat.

Ayat

Ayat ialah binaan yang terdiri daripada unsur ayat, iaitu unit-unit yang membentuk ayat.

Contoh:Ahmad sedang membuat kerja rumah.

Contoh ayat di atas terdiri daripada dua bahagian iaitu (i) Ahmad sedang dan bahagian (ii)

membuat kerja rumah. Bahagian subjek dan predikat, merupakan bahagian utama yang

membentuk klausa atau ayat bahasa Melayu. Subjek dan prediket pula mempunyai unsur-

unsur, iaitu sama ada frasa nama (FN), frasa kerja (FK), frasa adjektif (FA) dan frasa sendi

nama (FS).

19


20/36


Bahasa Melayu mempunyai berbagai-bagai jenis ayat untuk menyatakan maksud yang sama.

Ciri-ciri ini menyebabkan bahasa Melayu merupakan sebuah bahasa yang sentiasa hidup serta

menarik. Jika hanya satu jenis ayat saja yang digunakan akan timbul rasa jemu pada

pembaca. Oleh sebab itu, sasterawan dan penulis yang baik selalu menggunakan jenis-jenis

ayat yang lain, sesuai dengan keperluan.

Jenis-jenis ayat bahasa Melayu dapat digolongkan kepada empat ragam:

Ayat penyata:

Ayat transitif dan ayat intransitif

Ayat aktif dan ayat pasif

Ayat sungsang

Ayat nafi

Ayat inti dan ayat gabungan

Ayat perintah

Ayat tanya

Ayat seru

Ayat aktif

Ayat aktif dengan kata kerja transitif

Ayat aktif dengan kata kerja pasif

Ayat pasif

Berbanding dengan ayat aktif yang menekankan subjek, ayat pasif memberikan penekanan

terhadap objek dan perbuatan sehingga subjek pelaku tidak dipentingkan atau langsung tidak

perlu dinyatakan. Hal ini ada kaitannya dengan bahagian manakah yang anda hendak

pentingkan atau menegaskan. Contohnya:

Perkara itu sudah diselesaikannya; atau

Perkara itu sudah diselesaikan

20


21/36


adalah ayat-ayat pasif yang menegaskan "perkara itu", bukan pelaku yang menyelesaikan

perkara itu. Bandingkan dengan ayat, "Dia sudah menyelesaikan perkara itu." Ayat itu

menegaskan pelaku "dia".

Ayat perintah

Ayat perintah bertugas untuk menyatakan sesuatu yang berupa perintah, larangan, suruhan,

permintaan, ajakan, silaan, doa, dan harapan.

Jenis perintah Contoh penggunaan

Perintah Berdiri di atas kerusi itu.

Suruhan Ikat tali kasut anda dengan betul.

Larangan Jangan pergi ke sungai yang dalam airnya.

PermintaanTolong angkat baju itu.

Ajakan Mengucaplah banyak-banyak.

Silaan Sila jamu selera.

Doa Syukurlah kamu sudah kembali.

Harapan Harap-harap hari tidak hujan.

Perhatikanlah bahawa ayat-ayat di atas mempunyai susunan yang sama, iaitu subjeknya tidak

dinyatakan. Ini disebabkan subjeknya nyata dan merujuk kepada orang yang ayat perintah itu

ditujukan.

Contoh-contoh di atas juga menunjukkan bahawa awalan "ber" dan "meN" kekadang tidak

digugurkan. Aturan yang perlu dipegang ialah:

Untuk kata kerja intransitif (kata kerja yang tidak memerlukan objek): awalan tidak boleh

digugurkan.

Untuk kata kerja transitif (kata kerja yang memerlukan objek): awalan meN hendaklah

digugurkan.

Ayat nafi

21


22/36


Ayat nafi ditandai oleh adanya kata "bukan" dan "tidak". Secara umum, ayat nafi digunakan

untuk menafikan atau menidakkan sesuatu, umpamanya:

Dia tidak berpengalaman, tetapi cekap.

Aurora bukan jururawat, tetapi doktor.

Di samping itu, ayat nafi boleh juga digunakan untuk menekankan atau menegaskan sesuatu

maksud. Contohnya:

Ayat biasa Ayat nafi

Cadangannya harus diketepikan. Cadangannya tidak perlu kita pedulikan.

Kerja ketua memang susah. Kerja ketua tidak pernah senang.

Walaupun kedua-dua ayat dalam setiap pasangan di atas mempunyai maksud yang sama, ayat

nafi menekankan maksudnya, sedangkan ayat biasa menyatakan maksud secara biasa sahaja.

Peranan ayat nafi sebagai penegas maksud juga boleh diperhatikan dalam ayat tanya,

umpamanya:

Bukankah orang itu guru kamu?

Tidakkah kamu ingin menyertai peraduan itu?

Anda sudah faham, bukan?

Penggunaan dengan frasa nama

Secara umum, kata nafi "bukan" digunakan apabila frasa yang mengikutinya ialah frasa

nama. Contohnya:

Ini bukan kucing.

Malaysia bukan negara republik.

Gajah bukan haiwan yang terbesar di dunia.

Selain itu, "bukan" juga boleh digunakan untuk frasa yang lain daripada frasa nama dalamhubungan seperti yang berikut:

22


23/36


Dia bukan bodoh, tetapi malas.

Dia bukan belajar, tetapi bermain.

Kata "bukan" dalam kedua-dua ayat itu boleh juga digantikan dengan "kata tidak":

Dia tidak bodoh, tetapi malas.

Dia tidak belajar, tetapi bermain.

Bagaimanapun, penggantian "bukan" dengan "tidak" menyebabkan sedikit perubahan

maksud. Penggunaan "tidak" hanya menyatakan maksud secara biasa, sedangkan penggunaan

"bukan" menekankan pertentangan dua keadaan secara jelas.

Penggunaan dengan frasa sendi

Untuk frasa sendi, kata nafi bukan dan tidak digunakan menurut kesesuaian, umpamanya:

Saya tidak ke sekolah hari ini kerana sakit.

Saya bukan dari sektor kerajaan.

Malaysia bukan di benua Afrika.

Buku ini bukan untuk anda.

Kata "bukan" dan "tidak" dalam keempat-empat ayat di atas tidak boleh saling berganti. Oleh

sebab itu, perhatian harus diambil dalam penggunaan kata "bukan" dan "tidak".

Kesalahan yang biasa berlaku:

Kesalahan yang biasa berlaku untuk ayat nafi ialah kekeliruan antara penggunaan kata

"bukan" dan "tidak".

Ayat tanya

Ayat tanya dalam bahasa Melayu boleh dibentuk dengan tiga cara:

Cara-cara untuk membentuk ayat tanya

1. Membubuh tanda tanya pada akhir ayat penyata

23


24/36


Ayat penyata Ayat tanya

Tetamu sudah tiba. Tetamu sudah tiba?

Buah itu sudah masak. Buah itu sudah masak?

Mereka hendak menolong kita. Mereka hendak menolong kita?

Dengan tidak mengubah susunan ketiga-tiga ayat di atas, ayat-ayat tanya boleh dibentuk

dengan tanda tanya di hujung ayat-ayat penyata. Dalam pertuturan, ayat tanya di atas

dinyatakan dengan suara menaik pada akhir ayat.

2. Menggunakan partikel "kah"

Ayat-ayat tanya dalam bahagian di atas juga boleh disungsang melalui penggunaan partikel

"kah" untuk mencipta ayat tanya sungsang:

Ayat penyata Ayat tanya

Tetamu sudah tiba? Sudah tibakah tetamu?

Buah itu sudah masak? Sudah masakkah buah itu?

Mereka hendak menolong kita? Hendak menolong kitakah mereka?

Penggunaan partikel "kah" dalam jenis ayat tanya ini adalah penting untuk mengelakkan

kesamaran makna.

3. Menggunakan pelbagai kata

Ayat tanya juga boleh dibentuk dengan menggunakan kata ada, apa, bila, bagaimana, berapa,

mengapa, mana, dan siapa.

Kesalahan yang biasa berlaku:

Kesalahan yang biasa berlaku ialah penggunaan partikel "kah" di hujung ayat. Umpamanya:

Tetamu sudah tibakah?

24


25/36


Buah itu sudah masakkah?

Mereka hendak menolong kitakah?

Kesalahan ini tertimbul kerana dipengaruhi oleh bahasa sehari-hari seperti berikut:

Tetamu sudah tibake?

Buah itu sudah masakke?

Mereka hendak menolong kitake?

"Ke" sebagai bentuk ucapan sehari-hari bagi "kah" tidak boleh digunakan dalam tulisan.

Selain itu, "kah" tidak boleh digunakan di hujung ayat.

Ayat songsang

Dalam ayat songsang, predikat terletak pada awal ayat dan subjek pula terletak pada hujung

ayat. Ini merupakan hal yang terbalik dalam ayat biasa:

AYAT BIASA SUBJEK + PREDIKAT

AYAT SONGSANG PREDIKAT + SUBJEK

AYAT PASIF OBJEK + KATA KERJA + SUBJEK

Ayat songsang memberikan lagi satu cara untuk menyatakan sesuatu supaya membantu

menghidupkan tulisan anda. Penggunaan ayat songsang sekali sekala akan menyebabkan

bahasa anda akan lebih indah dan segar. Selain itu, ayat songsang amat berguna jika anda

perlu menekankan predikat, dan bukan subjeknya. Semua jenis ayat dapat disongsangkan.

Jenis ayat Susunan biasa Susunan songsang

Ayat inti: Encik Yosri birokrat. Birokratlah Encik Yosri.

Kucing itu ke sana. Ke sana kucing itu.

Ayat Tanya:Orang itu adik kamu? Adik kamukah orang itu?

Kamu belum makan? Belum makankah kamu?

Ayat pasif Surat itu akan saya kirimkan.

25


26/36


Akan saya kirimkan surat itu.

Saya ketinggalan bas pada hari itu.

Ketinggalan bas saya pada hari itu.

Perhatikanlah bahawa dalam setengah-tengah ayat seperti di atas, partikel "kan" (untuk ayat

tanya) dan partikel "lah" (untuk ayat berita) perlu digunakan supaya jelas bentuk ayat

songsang itu.

Ayat inti

Ayat inti ialah ayat yang paling ringkas. Ayat ini boleh digunakan untuk menerangkan

sesuatu dengan ringkas dan tepat, tanpa menimbulkan sebarang kesamaran makna.

Umpamanya, jika anda menyatakan "Emas ialah logam", tiada tafsiran makna lebih daripada

satu. Oleh itu, ayat inti amat berguna untuk menjelaskan sesuatu dengan konkrit. Selain itu,

sasterawan sering menggunakan ayat inti untuk mempercepatkan jalan cerita, atau untuk

menimbulkan perasaan ingin tahu pembaca.

Ayat gabungan

Ayat gabungan ialah ayat yang terdiri daripada dua atau lebih ayat yang digabungkan

menjadi satu ayat dengan menggunakan kata penghubung seperti dan, serta, atau, tetapi, lalu,

dan sebagainya untuk mengaitkan pendapat yang berhubungan antara satu dengan yang lain.

Bahasa Melayu mempunyai enam pola ayat gabungan, iaitu:

Ayat dengan ayat

Subjek dengan subjek

Predikat dengan predikat

Adverba dengan adverba

Objek dengan objek.

Ayat gabungan dengan kata penghubung yang berpasangan.

26


27/36


Selain daripada memperkaya gaya penulisan, ayat gabungan dapat mengaitkan dua ayat yang

seakan-akan tidak ada perkaitan. Contohnya:

Perkara itulah yang saya nyatakan kepada Polar.

Polar tidak percaya.

Kedua-dua ayat seakan-akan tidak ada perkaitan. Jadi, dalam hal sedemikian, ayat gabungan

yang berikut amat perlu digunakan:

Perkara itulah yang saya nyatakan kepada Polar, tetapi Polar tidak percaya.

Ayat pancangan

Ayat pancangan ialah ayat gabungan yang terdiri daripada satu ayat besar dan satu klausa

(ayat kecil), umpamanya:

Keluarga Ali berpindah ke Kuala Lumpur kerana penukaran kerjanya.

Jika hari hujan, saya tidak akan keluar dari rumah.

Angkatan tentera British tertewas di Singapura walaupun mempunyai lebih askar berbanding

dengan tentera Jepun.

MENGANALISIS EMPAT KESALAHAN PENGGUNAAN TATABAHASA OLEH

MURID DI DALAM BILIK DARJAH

1. KATA PENGUAT

Baru-baru ini, dapat ditemukan kesalahan penggunaan kata penguat belakang nian. Kata

penguat nian ialah kata penguat belakang, yakni yang hadir di belakang atau selepas kata

adjektif. Kata penguat yang lain ialah sekali, benar, dan betul. Kata nian ini tidak boleh hadir di hadapan kata adjektif. Namun ada kalangan pengguna bahasa menggunakan kata pemeri

tersebut di hadapan kata adjektif.

Misalnya:

28a. *Nian luhur cintamu kepadaku.

27


28/36


Seharusnya:

28a. Luhur nian cintamu kepadaku.

2. POLA AYAT PASIF

Kerancuan berbahasa juga dapat ditemukan dalam pola ayat pasif. Dalam bahasa Melayu,

pola ayat pasif diri pertama dan kedua berbeza dengan pola ayat pasif diri ketiga. Kerancuan

yang timbul daripada pola ini, apabila bentuk ayat pasif diri ketiga disamakan dengan bentuk

ayat pasif diri pertama atau kedua.

Contoh:

29. *Semua lirik lagu itu Salim tulis.

30. *Dinding itu dia conteng.

Seharusnya:

29a. Semua lirik lagu itu ditulis oleh Salim.

30a. Dinding itu diconteng olehnya.

Selain itu, kesalahan bentuk ayat pasif juga kerana penyisipan kata bantu seperti akan, belum,

sudah, telah dan sebagainya di antara frasa kerja pasif terikat dengan pelaku. Dengan yangdemikian, terpisahlah hubungan sintaksis antara pelaku pertama atau pelaku kedua dengan

kata kerja pasif.

Contoh:

28


29/36


31. * Aku akan beli buku itu.

32. *Awak belum terima kirimannya.

Yang betul:

31a. Akan aku beli buku ini.

32a. Belum awak terima kirimannya.

3. KERANCUAN SEBUTAN (BUNYI) < e > TALING DAN < e > PEPET

Selama ini kita memberikan perhatian tentang pengucapan bunyi vokal < a > yang betul

untuk merealisasikan bunyi [ a ] yang baku dalam suku kata terbuka di akhir kata bahasa

Melayu. Kanak-kanak sekolah dalam kegiatan kemahiran bahasa (kemahiran membaca) di

sekolah, dalam sayembara seperti dalam pertandingan bercerita, deklamasi sajak, forum dan

sebagainya, sudah dapat membunyikan [ a ] dengan betul. Sebutan baku mereka ini dianggap

lebih baik berbanding dengan orang dewasa.

Barangkali, hal ini demikian kerana kepekaan kita pada usaha pembakuan bunyi vokal < a >

itu, maka kita tidak prihatin tentang bunyi vokal < e > taling dan < e > pepet sama ada

mengucapkan kata bahasa Melayu asli atau kata serapan daripada bahasa asing, khususnya

bahasa Inggeris dan bahasa Indonesia. Keadaan ini terjadi kerana kita tidak pasti akan vokal

dalam perkataan tersebut < e > taling atau < e > pepet. Lantas, kita membunyikannya

menurut hemat dan rasa biasa kita berbahasa. Dalam hal ini, bunyi pepet itu, tanpa

kepastian yang betul atau salah, diucapkan sebagai bunyi < e > taling atau sebaliknya.

Contohnya, kata peka kerap diucapkan sebagai [ pk ], yakni membunyikan < e > pepet

bukan disebut [ peka ] seperti bunyinya yang betul. Demikian juga halnya dengan kata esa

yang sepatut disebut dengan < e > pepet diucapkan dengan bunyi < e > taling. Begitulah

rancunya kita berbahasa.

Dalam bahasa Melayu, kata-kata yang berikut ini, misalnya vokal < e > hendaklah diucapkan

sebagai bunyi < e > pepet:

29


30/36


adegan cencang destar erat

esa gamelan iseng keluh-keluh

ledak lestari nescaya perli

Sebaliknya, < e > dalam kata-kata yang berikut ini pula hendaklah diucapkan dengan bunyi taling:

bndi bri-bri ptak

rnda srmban pna

Masalah yang berkaitan dengan bunyi vokal < e > ini diatasi dengan merujuk kamus, kerana

perbezaan antara < e > pepet dengan < e > taling ada ditunjukkan dalam kamus. Bunyi < e >

taling diberikan tanda tekanan ( ), misalnya pka.

Selain kesalahan sebutan < e > dalam perkataan bahasa Melayu, kesalahan yang serupa

berlaku juga dalam penyebutan (menyebut) perkataan serapan. Perhatikan perbezaan sebutan< e > beberapa patah perkataan serapan yang berikut ini:

partikel BUKAN partikal

nasionalisme BUKAN nasionalism

emosi BUKAN imosi

glatin BUKAN gelatin

gnerasi BUKAN generasi

Kerancuan sebutan juga terjadi apabila huruf < g > dalam kata stratgi, tradgi, dan agnda

dibunyikan sebagai < g >, seperti strateji, trajedi dan ajnda.

4. SLANGA

30


31/36


Bahasa ialah alat komunikasi manusia. Bahasa juga menjadi alat ekspresi yang dimiliki oleh

semua manusia yang kadang kala menyerlahkan unsure kolokial dan gelombang bunyi

umpama gelombang ombak di lautan. Sejauh mana arus gelombang ombak itu sampai, sejauh

itu jugalah penyebaran dan penggunaan bahasa slanga ini.

Bahasa slanga wujud dalam semua bahasa dan bangsa dan dituturkan oleh semua orang yang

mengetahuinya termasuklah mereka yang berpendidikan tinggi. Kadang kala, penggunaan

bahasa slanga berlaku tanpa sedar, mungkin kini disebabkan keasyikan atau keperluan

seseorang untuk berbahasa dengan golongan yang menggunakan bahasa slanga ini. Selain

berminat menggunakan bahasa slanga, terdapat juga ahli bahasa yang cenderung untuk

mengkaji dan ingin mengetahui makna dan rujukannya.

Slanga berasal daripada perkataan Inggeris, iaitu slang. Kamus Dewan memberikan

definisi slanga sebagai kata-kata yang bukan daripada golongan bahasa baku atau standard.

Kata-kata tersebut biasanya digunakan dalam percakapan tidak formal dan tidak boleh

digunakan dalam penulisan atau keadaan yang formal.

Dalam masyarakat Melayu, bahasa slanga sering digunakan oleh golongan remaja dan kaum

belia untuk berkomunikasi secara dalaman. Penggunaan bahasa slanga ini dapat

menghindarkan rahsia mereka daripada diketahui oleh anggota komuniti bahasa yang lain.Tetapi sejauh manakah rahsia mereka dapat dipertahankan? Sebagai contoh, kata slanga Mat

Rempit.

Istilah Mat Rempit yang berasal daripada kata slanga digunakan oleh golongan remaja dan

belia untuk memerihalkan lelaki remaja atau dewasa yang suka berlumba motosikal di jalan

raya tanpa mempedulikan undang-undang jalan raya dan keselamatan diri sendiri serta

pengguna jalan raya yang lain.Pada hari ini istilah mat rempit digunakan secara meluas dan

semua peringkat usia tahu makna rujukan Mat Rempit. Oleh hal demikian, tidak hairanlah

jika bahasa slanga seperti ini turut membantu menambah istilah dalam kamus bahasa Melayu.

31


32/36


32

BAHASA SLANGA BAHASA MELAYU BAKU

Slumber Buat tak tahu

Pak we Teman lelaki

Bapok/mak nyah Lelaki pondan

Cau Pergi

Blah Beredar

Mak we Teman perempuan

Awek Teman wanita

Cun Cantik/comel

Hampeh Tidak berguna

Bohsia Remaja perempuan yang bebas

laku dan pergaulan

Lentok Tidur

Mampuslah Sangat teruk

Jambu Gadis yang cantik

Sempoi Ringkas/senang/bersahaja

Langsi Kurang ajar

Fullamak Kagum

Jiwang Seorang yang sentimental/melayan perasaan

Sentap Tersinggung

Pau Minta belanja

Kemut Kedekut

Tapau Membungkus makanan


33/36


Contoh-contoh bahasa slanga yang sering digunakan dalam masyarakat Melayu kini:

Bler Tidak tahu apa-apa

Gurik Lelaki lembut

Kacang Soalan yang senang

Sangap Teringin sangat

Cilok Curi

Perkataan-perkataan di atas tidak terdapat dalam Kamus Dewan dan tidak diakui sebagai

bahasa yang formal. Walau bagaminanapun, semakin banyak orang yang menggunakan

bahasa slanga untuk berkomunikasi pada saban hari. Tidak dapat dinafikan bahawa, bahasa

slanga telahpun mengugat kedudukan bahasa kebangsaan kita pada masa kini.

RUMUSAN

Rakyat Malaysia hanya ada satu bahasa, iaitu bahasa Melayu atau lebih tepat lagi bahasa

Melayu Malaysia. Dari segi statistik, mungkin bahasa Melayu mempunyai lebih daripada 300

juta orang penutur dan dikatakan sebagai bahasa keempat terbanyak penuturnya di dunia

selepas bahasa Mandarin, bahasa Sepanyol dan bahasa Inggeris. Namun begitu, hakikat yang

perlu difahami dan diakui ialah bahawa kewujudan bahasa Melayu Malaysia ini sangat

bergantung pada kesetiaan 25 juta orang penutur jatinya di Malaysia.

Hari ini, sebagai akibat globalisasi, cabaran bahasa Melayu sudah agak berbeza. Mungkin

bahasa Melayu masih mempunyai sedikit peranan sebagai bahasa perpaduan, namun ada

peranan yang jauh lebih utama dan lebih mendesak untuk dimainkan oleh bahasa itu. Maka,

gerakan bahasa yang baharu memerlukan suntikan baharu, hala tuju baharu dan nafas baharu.

Gerakan itu memerlukan satu sasaran yang jelas, pendekatan yang menyeluruh, koordinasiantara penggerak utama, iaitu DBP, ITNM,MBKM dan bahagian tertentu Kementerian

33


34/36


35/36


36/36


Hamzah, Z. A. (Jun 2006). Bahasa Indeks Tamadun Bangsa. Dewan Bahasa .

Hamzah, Z. A. (Disember 2006). Slanga Milik Siapa? Dewan Bahasa .

Hussein, H. (Januari 2006). Masa Hadapan yang Baharu. Dewan Bahasa .

ITAR, A. A. (2008, Oktober 13). Utusan Malaysia Online. Retrieved Julai 21, 2010, from

Melayu akan pupus tanpa bahasa: http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?

y=2008&dt=1013&pub=utusan_malaysia&sec=Sastera&pg=sa_01.htm&arc=hive

Kamijan, C. A. (Februari 2006). Bahasa Melayu Bahasa Penjajah? Dewan Bahasa .

Mat, N. (Jun 2006). Pendidikan Bahasa Melayu "Bahasa Jiwa Bangsa". Dewan Bahasa .

OTHMAN, B. (2006, 2 24). Utusan Malaysia Online. Retrieved July 2010, 20, from Bimbang

penggunaan bahasa Melayu terhakis: http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?

y=2006&dt=0224&pub=utusan_malaysia&sec=Forum&pg=fo_01.htm&arc=hive

Rashid, A. R. (Mei 2006). Cabaran Bahasa Melayu. Dewan Bahasa .

SARIYAN, P. D. (2008, Oktober 21). Memartabatkan bahasa Melayu. Retrieved Ogos 11,

2010, from Dewan Bahasa dan Pustaka Online: http://dbp.gov.my/lamandbp/main.php?

Content=articles&ArticleID=769&DC =

SB, U. S. (Februari 2006). Cinta Sejati dan Abadi. Dewan Bahasa .

Seong, T. K. (Disember 2006). Slanga "Kosa Kata Buangan". Dewan Bahasa .

Subramaniam, V. L. (Jun 2006). Penyalahgunaan Bahasa Melayu. Dewan Bahasa .

Tin, L. S. (Jun 2006). Bahasa Hilang Jiwa Masihkah Bahasa Jiwa Bangsa? Dewan Bahasa .
http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2008&dt=1013&pub=utusan_malaysia&sec=Sastera&pg=sa_01.htm&arc=hivehttp://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2008&dt=1013&pub=utusan_malaysia&sec=Sastera&pg=sa_01.htm&arc=hivehttp://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2006&dt=0224&pub=utusan_malaysia&sec=Forum&pg=fo_01.htm&arc=hivehttp://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2006&dt=0224&pub=utusan_malaysia&sec=Forum&pg=fo_01.htm&arc=hivehttp://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2006&dt=0224&pub=utusan_malaysia&sec=Forum&pg=fo_01.htm&arc=hivehttp://dbp.gov.my/lamandbp/main.php?Content=articles&ArticleID=769&DChttp://dbp.gov.my/lamandbp/main.php?Content=articles&ArticleID=769&DChttp://dbp.gov.my/lamandbp/main.php?Content=articles&ArticleID=769&DChttp://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2008&dt=1013&pub=utusan_malaysia&sec=Sastera&pg=sa_01.htm&arc=hivehttp://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2008&dt=1013&pub=utusan_malaysia&sec=Sastera&pg=sa_01.htm&arc=hivehttp://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2006&dt=0224&pub=utusan_malaysia&sec=Forum&pg=fo_01.htm&arc=hivehttp://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2006&dt=0224&pub=utusan_malaysia&sec=Forum&pg=fo_01.htm&arc=hivehttp://dbp.gov.my/lamandbp/main.php?Content=articles&ArticleID=769&DChttp://dbp.gov.my/lamandbp/main.php?Content=articles&ArticleID=769&DC

program pendidikan jarak jauh

Documents