pengurusan surat kerajaan
TRANSCRIPT
1HAH@IPPT USM 2013
PENGURUSAN PENGURUSAN SURAT KERAJAAN SURAT KERAJAAN
25 April 201325 April 2013Dewan Persidangan UniversitiDewan Persidangan Universiti
2
?
Yang boleh berperanan Yang boleh berperanan merealisasikan OBJEKTIF hari merealisasikan OBJEKTIF hari
ini?ini?HAH@IPPT USM 2013
4
Rakan kerja ?
Pentadbir ?
Dekan?HAH@IPPT USM 2013
HAH@IPPT USM 2013
SIAPA Kita ???SIAPA Kita ???Nak tengok siapa kita…Nak tengok siapa kita…
……tengoklah siapa kawan kita!!!tengoklah siapa kawan kita!!!
TIDAK STANDARD TIDAK STANDARD && MENGIKUT FORMATMENGIKUT FORMATTIDAK STANDARD TIDAK STANDARD && MENGIKUT FORMATMENGIKUT FORMAT
Senario Senario
Format Format
Surat Surat
USMUSM
HAH@IPPT USM 2013
1. Meningkatkan pengetahuan mengenai teknik & etika menulis surat rasmi
2. Meningkatkan keberkesanan dan kecekapan menulis dan membalas surat jabatan
3. Memahami kepentingan tatacara penyelenggaraan, penyimpanan dan keselamatan surat, rekod serta fail jabatan
OBJEKTIF HARI INIOBJEKTIF HARI INI
HAH@IPPT USM 2013
CABARAN MINDA I CABARAN MINDA I [KETINGGIAN ILMU KETAJAMAN MATA][KETINGGIAN ILMU KETAJAMAN MATA]
HAH@IPPT USM 2013
Cari Cari sebanyak sebanyak mungkin mungkin kesilapan
kesilapan pada pada surat/memo
surat/memorandum inirandum ini
HAH@IPPT USM 2013
Zaman Batu Moden
Komunikasi - IsyaratGambar Pada Dinding Gua
1936 – 1st Computer
500BC - Papyrus
1990 - WWW
1867 – 1st typewriter
1775BC – left to right900BC – 1st postal service
Sekadar hiasan
HARI INI DALAM SEJARAHHARI INI DALAM SEJARAH
1992 - SMS
Perintah-Perintah Am &Perintah-Perintah Am &Arahan Pentadbiran (15 Mei 2012)Arahan Pentadbiran (15 Mei 2012)
[Panduan Pengurusan Pejabat][Panduan Pengurusan Pejabat]
HAH@IPPT USM 2013
PANDUAN PENGURUSAN PEJABAT BIL.5 TAHUN 2007 [MENGGANTIKAN ARAHAN PERKHIDMATAN BAB 1 ~ BAB 8]
Arahan PerkhidmatanArahan PerkhidmatanBab 1 – 8Bab 1 – 8
HAH@IPPT USM 2013
OLD
PANDUAN PENGURUSAN PEJABATPANDUAN PENGURUSAN PEJABAT[Bahagian 1-10][Bahagian 1-10]
HAH@IPPT USM 2013
NEW
PANDUAN PENGURUSAN PEJABATPANDUAN PENGURUSAN PEJABAT[Bahagian 6][Bahagian 6]
HAH@IPPT USM 2013
HAH@IPPT USM 2013
BAHAGIAN 6 – URUSAN SURAT BAHAGIAN 6 – URUSAN SURAT KERAJAANKERAJAAN
PENDAHULUAN
HAH@IPPT USM 2013
• Surat adalah salah satu cara perhubungan yang penting Surat adalah salah satu cara perhubungan yang penting dengan agensi Kerajaan yang lain dan orang ramai.dengan agensi Kerajaan yang lain dan orang ramai.
• Surat yang disediakan oleh agensi Kerajaan merupakan salah Surat yang disediakan oleh agensi Kerajaan merupakan salah satu dokumen dan rekod rasmisatu dokumen dan rekod rasmi
• Bukti wujudnya penyaluran maklumat antara sesama agensi Bukti wujudnya penyaluran maklumat antara sesama agensi Kerajaan dan dengan pihak lain.Kerajaan dan dengan pihak lain.
• Jelas, tepat dan ringkas supaya mesej disampaikan berkesanJelas, tepat dan ringkas supaya mesej disampaikan berkesan
• Boleh dihantar dengan faksimili dan electronic-mail (emel) di Boleh dihantar dengan faksimili dan electronic-mail (emel) di samping pos dan penghantaran tangansamping pos dan penghantaran tangan
TUJUAN SURAT RASMI
HAH@IPPT USM 2013
Surat rasmi ditulis untuk tujuan seperti berikut:Surat rasmi ditulis untuk tujuan seperti berikut:
Membuat permohonanMembuat permohonan Membuat aduan / bantahan / cadangan / Membuat aduan / bantahan / cadangan /
pemberitahuan / arahan / notispemberitahuan / arahan / notis Membuat rayuanMembuat rayuan Membuat jemputan rasmiMembuat jemputan rasmi Menempah baranganMenempah barangan Meminta kebenaranMeminta kebenaran Atau apa-apa yang melibatkan urusan rasmiAtau apa-apa yang melibatkan urusan rasmi
HAH@IPPT USM 2013
PERKARA-PERKARA PERLU TAHU PERKARA-PERKARA PERLU TAHU SEBELUM MENYEDIAKAN SURATSEBELUM MENYEDIAKAN SURAT
• Format surat atau memorandumFormat surat atau memorandum
• Perlu tahu susur galur kes / sejarahPerlu tahu susur galur kes / sejarah
• Perlu tahu dan ada pengetahuan berkaitan Perlu tahu dan ada pengetahuan berkaitan jenis kelulusanjenis kelulusan
• Perlu bahan rujukan lain selain fail dasar / Perlu bahan rujukan lain selain fail dasar / polisipolisi
• Pengkelasan surat & jenis dokumenPengkelasan surat & jenis dokumen
Kepala Surat & Memorandum
HAH@IPPT USM 2013
HAH@IPPT USM 2013
VOT Jenis Perbelanjaan Pendaftar Dekan/Pengarah
TNC (P&I)
NC
110 Emolumen RO/RA/GRA
221 Perjalanan & Sara Hidup
Luar negara
Dalam negara
223 Perhubungan & Utiliti Pemasangan talian teleefon
Pembayaran bil telefon
Penggunaan telefon bimbit persendirian urusan projek
Telefon bimbit pra bayar
224 Sewaan Kenderaan / alatan / dll
Premis dengan perjanjian sewaan
Contoh Kelulusan di USMContoh Kelulusan di USM
HAH@IPPT USM 2013
VOT Jenis Perbelanjaan Pendaftar Dekan/Pengarah
TNC (P&I)
NC
229 Perkhidmatan Ikhtisas & Hospitaliti
Honorarium / Saguhati / Cenderahati / UpahanPelajar / Staf / Responden / Enumerator
Honorarium / Saguhati / Cenderahati / Upahanselain Pelajar / Staf / Responden / Enumerator
Yuran Keahlian
Perjalanan dalam negara (Pelajar)
Perjalanan luar negara (Pelajar)
Tuntutan perjalanan per diem & tambang perjalanan bukan staf
Jamuan makan• ≤ RM1000• ≥ RM1000 – 3000•≥ RM3000
Page charges / Paten / Licensing / Stamping
Contoh kelulusan di USMContoh kelulusan di USM
HAH@IPPT USM 2013
Contoh kelulusan di USMContoh kelulusan di USM
VOT Jenis Perbelanjaan Pendaftar Dekan/Pengarah
TNC (P&I
)
NC
332 Bangunan & Pembaikan Bangunan
Ubahsuaian & Pembaikan bangunan
335 Harta Modal Pembelian harta yang tidak disenaraikan
441 Bantuan Pelajaran
Bayaran yuran pengajian(Geran RU sahaja)
Bagi lain-lain Vot yang tiada dalam senarai di atas, kelulusan pembayaran adalah tertakluk kepada peraturan kewangan USM semasa
TAFSIRAN KESELAMATANTAFSIRAN KESELAMATAN
HAH@IPPT USM 2013
RAHSIRAHSIA A
BESARBESAR
RAHSIRAHSIAA
TERHADTERHADSULITSULIT
HAH@IPPT USM 2013
JENIS DOKUMEN RASMIJENIS DOKUMEN RASMI
Terbahagi Kepada Dua:Terbahagi Kepada Dua:
1.1. Dokumen TerperingkatDokumen TerperingkatDokumen Rasmi yang mengandungi maklumat Dokumen Rasmi yang mengandungi maklumat rasmi terperingkat dan ditanda dengan peringkat rasmi terperingkat dan ditanda dengan peringkat keselamatannya.keselamatannya.
2.2. Dokumen Tidak TerperingkatDokumen Tidak TerperingkatDokumen Rasmi yang mengandungi maklumat Dokumen Rasmi yang mengandungi maklumat rasmi tetapi tidak bertanda dengan peringkat rasmi tetapi tidak bertanda dengan peringkat keselamatan. Walaupun tidak terperingkat tetapi keselamatan. Walaupun tidak terperingkat tetapi sebagai ‘Hak Kerajaan’ perlu diberi perlindungan.sebagai ‘Hak Kerajaan’ perlu diberi perlindungan.
PENYEDIAAN (FORMAT RASMI)PENYEDIAAN (FORMAT RASMI)
HAH@IPPT USM 2013
Penyediaan surat rasmi Kerajaan hendaklah Penyediaan surat rasmi Kerajaan hendaklah mengandungi elemen berikut:mengandungi elemen berikut:
Alamat pengirimAlamat pengirimAlamat penerimaAlamat penerimaNombor rujukanNombor rujukanTarikh suratTarikh suratSapaanSapaanTajuk suratTajuk suratPembukaan dan pengakhiran suratPembukaan dan pengakhiran suratPenomboran perenggan, muka surat dan lampiranPenomboran perenggan, muka surat dan lampiran
Alamat Pengirim
HAH@IPPT USM 2013
Muka surat pertama hendaklah menggunakan Muka surat pertama hendaklah menggunakan kepala surat yang mengandungi:kepala surat yang mengandungi:
NamaNamaAlamatAlamatNombor telefonNombor telefonNombor faksimiliNombor faksimiliEmel Emel
Alamat Penerima
HAH@IPPT USM 2013
Contoh Sapaan di USM
HAH@IPPT USM 2013
• Y.Bhg. Prof. Tan Sri/Puan SriY.Bhg. Prof. Tan Sri/Puan Sri
• Y.Bhg. Prof. Dato’/Prof. DatinY.Bhg. Prof. Dato’/Prof. Datin
• Y.Bhg. Dato’/DatinY.Bhg. Dato’/Datin
• Y.Bhg. Datuk/DatinY.Bhg. Datuk/Datin
• Y.Brs. Prof.Y.Brs. Prof.
• Tuan/PuanTuan/Puan
Contoh Sapaan Am
HAH@IPPT USM 2013
Singkatan Maksud Penggunaan
YM/ YAM
Yang Mulia/Yang Amat Mulia
Anak-Anak Raja memerintah dan karabat Raja yang dianggap oleh masyarakat melayu sebagai golongan yang dimuliakan
YB/YAB
Yang Berhormat/Yang Amat Berhormat
Ahli Politik, Menteri, Timbalan Menteri, Yang Dipertua Dewan Negara, Yang Dipertua Dewan Rakyat, Yang Dipertua Dewan Negeri, Ahli Dewan Rakyat, Ahli Dewan Negara, dan Ahli Dewan Undangan Negeri.
Y.Bhg. Yang Berbahagia
Penerima Darjah Kebesaran dengan gelaran yang bukan di atas (pegawai kerajaan dan sebagai).
Y.Brs. Yang Berusaha
Pegawai Kanan Kerajaan tanpa Gelaran Kebesaran
Contoh Sapaan Mengikut Penyandang
HAH@IPPT USM 2013
Penyandang Panggilan Hormat
Yang di-Pertuan Agong Seri Paduka Baginda
Raja Permaisuri Agong Seri paduka Baginda
Raja memerintah dan Permaisuri – Permaisuri
Kebawah Duli Yang Maha Mulia / Duli Yang Maha Mulia
Tengku mahkota / Raja Muda dan Tengku Ampuan Mahkota
Duli Yang Teramat Mulia
Bekas Raja Permaisuri Agong dan pemangku Raja
Duli Yang Maha Mulia
Anakanda-Anakanda Raja yang memerintah dan penerima-penerima gelaran tertentu dalam perlembagaan negeri
Yang Amat mulia
Keluarga Diraja Yang Mulia
Contoh Sapaan Mengikut Penyandang
HAH@IPPT USM 2013
Panggilan Penjawat Awam Eksekutif
Ketua-Ketua Jabatan Persekutuan & Negeri Yang Berusaha
Pegawai-Pegawai Kanan Persekutuan & Negeri
Yang Berusaha
Perundangan
Ketua Hakim NegaraMahkamah PersekutuanPresiden Mahkamah RayuanHakim Besar SemenanjungHakim Besar Sabah dan Sarawak
Yang Amat Arif
Hakim-Hakim Mahkamah TinggiHakim Mahkamah RayuanHakim Mahkamah PersekutuanHakim Mahkamah SyariahPresiden Mahkamah SesyenMajistret (di Negeri)
Yang Arif
Contoh Sapaan Mengikut Penyandang
HAH@IPPT USM 2013
Penerima-Penerima Darjah Kebesaran
Penerima Anugerah yang membawa gelaran TUN
Yang Amat Berbahagia
Penerima Anugerah yang membawa gelaran Tan Sri dan Datuk
Yang Berbahagia
Penerima Anugerah Negeri Pahang Yang Hormat
Panggilan Keagamaan
Mufti Sahibus Samahah
Kadi Sahibul Fadillah
Guru-Guru Agama Al Fadil / Al Ustaz
Mereka yang telah menunaikan Ibadah Haji HajiHajah
Tatacara Penulisan Sapaan
HAH@IPPT USM 2013
Pensyarah Perubatan/PergigianPensyarah Perubatan/Pergigian:
Pensyarah Perubatan/PergigianPensyarah Perubatan/Pergigian:
Y.Bhg. Dato’ Profesor/Prof. Madya/Dr Haji/Hajah ______Bin/Binti_____
Y.Bhg. Dato’ Profesor/Prof. Madya Haji/Hajah ______Bin/Binti_____
Y.Brs. Profesor/Prof. Madya Haji/Hajah ______Bin/Binti_____
Y.Brs. Dr. Haji/Hajah ______Bin/Binti_____
Y.Brs. Profesor/Prof. Madya Dr. Haji/Hajah ______Bin/Binti_____
Y.Brs. Dr. Haji/Hajah ______Bin/Binti_____
Kepala Surat
Rujukan & Tarikh
Nama & Alamat Penerima
Salaman
Pengesahan Penerimaaan
Tajuk
???
T.T PengirimInnitial Penulis
Penutup
Isi Surat
Tiada
MEMORANDUM
Kepada: Encik Mohd Izwan Hamdan Ruj. Kami: XXX
Jabatan Pendaftar Tarikh: 11 Mei 2007
Universiti Sains Malaysia
(HAZLAN ABDUL HAMID)
Ketua Penolong Pendaftar
Bahagian Pengurusan Sumber Manusia dan Pentadbiran
Emel: [email protected]
HAH@IPPT USM 2013
Nama & Alamat Penerima
Rujukan
& Tarikh
Penutup
Pengirim
s.k.
(NAMA BIN NAMA)
Jawatan
Tempat Bertugas
Emel: [email protected]
HAH@IPPT USM 2013
Kepala Surat
Rujukan
& TarikhNama & Alamat Penerima
Salaman
Pengesahan Penerimaaan
Tajuk
. . .
T.T Pengirim(NAMA BIN NAMA)
b.p Ketua Jabatan
PenutupSekian, terima kasih.
“BERKHIDMAT UNTUK NEGARA”
Yang menurut perintah,
Isi Surat
Pembukaan
Penomboran
Peranggan
HAH@IPPT USM 2013
HAH@IPPT USM 2013
HAH@IPPT USM 2013
S.K & S.K.BS.K & S.K.B
S.K.S.K.
•Salinan Karbon Salinan Karbon BUKAN Salinan KepadaBUKAN Salinan Kepada•Tidak perlu mengambil apa-apa tindakanTidak perlu mengambil apa-apa tindakan•Untuk tujuan makluman sahaja. Untuk tujuan makluman sahaja. •Diketahui oleh semua penerima lain.Diketahui oleh semua penerima lain.
S.K.B.S.K.B.
•Salinan Karbon Buta Salinan Karbon Buta BUKAN Salinan Kepada BersamaBUKAN Salinan Kepada Bersama•Tidak perlu mengambil apa-apa tindakanTidak perlu mengambil apa-apa tindakan•Untuk tujuan makluman sahaja. Untuk tujuan makluman sahaja. •Penerima dan penerima salinan karbon tidak dapat melihat penerima Penerima dan penerima salinan karbon tidak dapat melihat penerima salinan karbon buta.salinan karbon buta.
Utamakan edaran luaran dahuluUtamakan edaran luaran dahuluDitulis mengikut jawatan tertinggi / kekanananDitulis mengikut jawatan tertinggi / kekananan
HAH@IPPT USM 2013
Initial Surat / MemorandumInitial Surat / Memorandum
• Rujukan masa akan datang
• Ruangan paling bawah surat / memorandum
• Font 5-6
Contoh:Contoh:• (pegawai TT)/(penderaf/penaip)/tajuk surat@ nama
fail/tarikh• HAH/clw/surat tawaran jawatan/25 April 2013
Pisahkan
Initial Penulis
– font lebih kecil tetapi boleh dibaca
Cth: penanda tangan/pelaksana/tajuk surat@nama fail/tarikh
[ ZD/hah/tuntutan bayaran/7 NOV 2006 ]
HAH@IPPT USM 2013
Contoh Sampul Surat
HAH@IPPT USM 2013
Sampul Bertingkap
A4/B4
CABARAN MINDA II CABARAN MINDA II [KETINGGIAN ILMU KETAJAMAN MATA][KETINGGIAN ILMU KETAJAMAN MATA]
HAH@IPPT USM 2013
Betulkan Betulkan surat/memo
surat/memorandum ini randum ini mengikut mengikut format dan
format dan teknik yang teknik yang betul!
betul!
PENERIMAAN SURAT
REKOD SURAT MASUK
MINIT FAIL
BENTUK SURAT
KIRIMAN SURAT
PENGELASAN KESELAMATAN
REKOD SURAT KELUAR
Layanan Segera
Pengesahan Penerimaan/Mel Masuk
Masuk Dalam Fail/Sampul Kecil
Daftar Mel
Berpengelasan Keselamatan
(tarikh, T.T, No Fail)
Rekod Rundingan
Jabatan Lain (u.p:En..)
Orang Ramai/Individu
Firma/Badan Berkanun
Peguam
Hantar Tangan
– T.T Penerima
Berdaftar
– Buku Surat Berdaftar
PENDAFTARAN & PENGEDARANPENDAFTARAN & PENGEDARAN
HAH@IPPT USM 2013
Etika Membuat Surat RasmiEtika Membuat Surat Rasmi
Mesti mempunyai maklumat penerima yang lengkap dan tepat.Mesti mempunyai maklumat penerima yang lengkap dan tepat.
Semua surat menyurat hendaklah dipanjangkan melalui Ketua JabatanSemua surat menyurat hendaklah dipanjangkan melalui Ketua Jabatan
Mesti menggunakan kepala surat rasmi (Mesti menggunakan kepala surat rasmi (letterhead/memoheadletterhead/memohead).).
Jika surat rasmi ditaip menggunakan komputer, kebiasaannya menggunakan tulisan Jika surat rasmi ditaip menggunakan komputer, kebiasaannya menggunakan tulisan ‘Arial saiz 11‘Arial saiz 11
Mesti mempunyai tarikh dan no. rujukan yang betul.Mesti mempunyai tarikh dan no. rujukan yang betul.
Mempunyai tajuk dan isi surat yang berkaitan serta ringkas dan padat.Mempunyai tajuk dan isi surat yang berkaitan serta ringkas dan padat.
Menyertakan lampiran (jika perlu) dan lampiran perlu dinomborkan (contoh : Lampiran I,II atau Menyertakan lampiran (jika perlu) dan lampiran perlu dinomborkan (contoh : Lampiran I,II atau Lampiran A,B dan sebagainya) atau ditulis di mana-mana perenggan sebagai 3 kali noktah iaitu …Lampiran A,B dan sebagainya) atau ditulis di mana-mana perenggan sebagai 3 kali noktah iaitu …
Semua surat rasmi mesti mempunyai tandatangan pengirim, nama penuh, jawatan dan no. telefon.Semua surat rasmi mesti mempunyai tandatangan pengirim, nama penuh, jawatan dan no. telefon.
Salinan surat kepada yang berkaitan.Salinan surat kepada yang berkaitan.
Semua sampul surat tidak perlu dimetri kecuali surat sulit.Semua sampul surat tidak perlu dimetri kecuali surat sulit.
Semua perbelanjaan pos adalah di bawah urusan JabatanSemua perbelanjaan pos adalah di bawah urusan Jabatan
HAH@IPPT USM 2013
Contoh Kesilapan Surat RasmiContoh Kesilapan Surat Rasmi
Maklumat penerima surat tidak lengkap atau salah.Maklumat penerima surat tidak lengkap atau salah.
Tidak mempunyai tarikh dan nombor rujukan Persatuan / Kelab / Jabatan.Tidak mempunyai tarikh dan nombor rujukan Persatuan / Kelab / Jabatan.
Kesilapan protokol / status jawatan penerima suratKesilapan protokol / status jawatan penerima surat
Tajuk dan isi surat tidak berkaitan antara satu sama lain.Tajuk dan isi surat tidak berkaitan antara satu sama lain.
Isi surat dan bahasa yang tidak lengkap serta meleret.Isi surat dan bahasa yang tidak lengkap serta meleret.
Salinan surat (salinan karbon) yang tidak berkenaan atau tidak diberikan.Salinan surat (salinan karbon) yang tidak berkenaan atau tidak diberikan.
Tiada tanda tangan pengirim.Tiada tanda tangan pengirim.
Butir-butir aktiviti / program / yang tidak lengkap.Butir-butir aktiviti / program / yang tidak lengkap.
HAH@IPPT USM 2013
Senarai Pekeliling, Surat Pekeliling &Senarai Pekeliling, Surat Pekeliling &Peraturan yang sedang berkutkuasaPeraturan yang sedang berkutkuasa
BILBIL Panduan Panduan Pengurusan Pengurusan PejabatPejabat
Peraturan BerkuatkuasaPeraturan Berkuatkuasa
1 Penyediaan surat Surat Pekeliling Am Bil 1/1980 – Penyeragaman Kepala Surat Kementerian-kementerian & Jabatan-jabatan
2 Pengkelasan surat Buku Arahan Keselamatan – Pendaftaran Rahsia (Perkara 42 & 43)
3 Surat melalui mesin faksimili & emel
Surat Pekeliling Am Bil 1/1993 – Peraturan Penggunaan Mesin Faksimili di Pejabat-pejabat Kerajaan
PKPA Bil 1/2003 – Garis Panduan Mengenai Tatacara Penggunaan Internet & Emel Elektronik Agensi-agensi Kerajaan
4 Pengurusan Surat Terperingkat
Surat Pekeliling Am Bil 3/1981 – Kawalan Rahsia Kerajaan
Buku Arahan Keselamatan-keselamatan Dokumen (Perkara 42-76)
Surat PKPKKM {KPKK(R) 200/55 Klt. 7(21)] bertarikh 21.8.1999 – Kawalan keselamatan Rahsia Rasmi dan Dokumen Rasmi Kerajaan
PANDUAN PENGURUSAN PEJABATPANDUAN PENGURUSAN PEJABAT[Bahagian 8][Bahagian 8]
HAH@IPPT USM 2013
47
“Try not. Do or do not, there is no try”
Yoda (Star Wars)
48
TERIMA [email protected]
Padi segemal kepuk di hulu Sirih di hilir merekap junjunganKepalang duduk menuntut ilmu Pasir sebutir jadikan intan.
H A Z L A N A B D U L H A M I D
8 1 8 3 1 5 1 2 4 3 3 8 1 4 9 4= 656 + 5 = 111 + 1 = 2
J K L M N O P Q R
1 2 3 4 5 6 7 8 9A B C D E F G H I
S T U V W X Y Z
Pythagorian Chart
Dipetik daripada : What Number Are You? Your Numbers And Your Life – Lilla Bek & Robert Holden
11 Ambition
22 Intuition
33 Reason
44 Will
55 Humanity
66 Wisdom
77 Love
88 Spirit
99 Discrimination
MasculineDynamicProgressiveInventiveCreative InfluenceAmbitionAdventure
FeminineNurturingUnifyingFeelingEmpathyInstinctRomanceCreativeEmotional
MasculineKnowledgeIntellectIdeaRationalAnalyticalLinguisticActiveProgressiveOptimisticOutgoing
FeminineWill powerCommitmentPracticalUp-frontReliableTrustworthyRomantic
MasculineCreativeVersatileUnconventionalProgressiveTravelCommunicationAdventureNew HorizonsArtisticTalents
FeminineBeautyArtCompositionGeometryDesignAestheticsPrincipleMoralPurpose
MasculineThinkerPhilosopherMysticBrotherhoodCommunityServiceTeachingInventionTruthDignity
FeminineNetworksOrganizeDynamicEndeavourPursuitSpiritualPsychicVisionaries
NeutralHigher SelfDignityHonourConductServiceLeadership