pengurusan sumber dan pengajaran mikro

8/22/2019 Pengurusan Sumber Dan Pengajaran Mikro

1/22

PIM3109 PENGURUSAN SUMBER DAN PENGAJARAN MIKRO, MAKRO PENDIDIKAN ISLAM

1

TAJUK 1 PEMILIHAN BAHAN SUMBER PENGAJARAN DAN

PEMBELAJARAN PENDIDIKAN ISLAM MENGIKUT

BIDANG.

SINOPSIS

Bahagian ini memberi penekanan kepada dua tajuk utama. Dalam tajuk

pertama mendedahkan Kategori Bahan Sumber Pengajaran dan

Pembelajaran Pendidikan Islam . Tajuk kedua memberi fokus kepada

Keberkesanan Bahan Sumber Pendidikan Islam Dalam Pengajaran dan

Pembelajaran.

HASIL PEMBELAJARAN ( UNTUK TAJUK INI)

1. memahami dan menghuraikan kategori bahan sumber.

2. mengolah keberkesanan bahan sumber.

KERANGKA TAJUK

Sumber Pengajaran

Pendidikan Islam

Kategori Bahan

Bahan Teknoligi

MaklumatBahan Bercetak

Bahan Maujud

Keberkesanan

Bahan


2/22


2

1.1 KATEGORI BAHAN SUMBER

1.1.1: PENGENALAN

Pelajar-pelajar yang d irahmati Allah sekalian !

Sumber bahan pengajaran dan pembelajaran ialah apa-apa sahaja alat atau

bahan yang berperanan dan bertugas untuk membantu guru-guru supaya dapat

menyampaikan isi pelajaran supaya pelajar dapat memperolehi pengetahuan,

kemahiran, sikap dan nilai berdasarkan objektif kurikulum. Alat-alat atau bahan-

bahan ini dapat membantu guru dengan menyokong penyampaian pelajaran.

Terdapat beberapa jenis sumber atau alat yang boleh membantu dalam pengajaran

guru. Jenis- jenis alat tersebut ialah bahan bercetak,bahan teknologi maklumat dan

bahan maujud.

Semua sumber P&P yang digunakan ini mempunyai beberapa tujuan selain

daripada menyampaikan isi pelajaran sahaja. Antara tujuan tersebut ialah untuk

merangsang deria rangsangan murid-murid, kefahaman dan interpretasi maklumat

kepada murid-murid, pengekalan minat dan tumpuan melalui pelbagai media,

peningkatan daya ingatan, kemahiran berfikir, peningkatan motivasi, peningkatan

kreativiti, keseronokan dalam pembelajaran, kemahiran interpersonal dan

intrapersonal dan akhir sekali kemahiran psikomotor.

Guru-guru perlu tahu menggunakan sumber ini mengikut kesesuian murid-

murid dari segi tajuk,objektif, dan isi pelajaran. Selain itu aspek tahap kebolehan dan

perkembangan kognitif pelajar juga harus diambil perhatian oleh guru. Sumber

pengajaran yang digunakan juga harus menepati keperluan murid iaitu dari segi

mutunya iaitu sesuai dengan mesej, tahan lasak serta tidak mudah rosak.

Penghasilan sumber ini harus dapat menarik minat dan perhatian pelajar. Ini adalah

bertujuan supaya dapat merangsang dan memotivasikan pelajar untuk memberi

lebih perhatian kepada proses pengajaran tersebut sekaligus menjadikan proses

pembelajaran menjadi lebih efektif serta berkesan.


3/22


3

Bahan-bahan sumber pengajaran dan pembelajaran kadangkala dianggap

sebagai media pengajaran atau media yang boleh membantu guru dan

membolehkan para pelajar mendapatkan ilmu pengetahuan dan kemahiran serta

membentuk sikap yang baik. Proses penilaian dan pemilihan bahan-bahan yang

diperlukan untuk memenuhi hasrat ini bukanlah satu kerja yang mudah. Kerja ini

melibatkan kerja-kerja penyuntingan bahan supaya ianya sesuai dengan objektif

pengajaran yang seharusnya selaras dengan kehendak dan matlamat Sukatan

Pelajaran dan Objektif Pendidikan Negara secara keseluruhannya.

Dale (1974) telah mengemukakan pendapatnya dalam teori pembelajaran

manusia yang mana disebut sebagai Cone of Experience, Dale memperjelaskan

kesan media yang berbeza dalam proses pengajaran dan pembelajaran dapat

mengubah kefahaman pelajar daripada sukar kepada yang lebih mudah. Konsep ini

disokong oleh Heinich, Molenda dan Russel, 1989. Teori Dale ini telah mengubah

persepsi ahli pendidikan seluruh dunia tentang pentingnya penggunaan media

dalam pengajaran dan pembelajaran.

1.1.2: KATEGORI BAHAN SUMBER

Terdapat beberapa kategori sumber atau alat bantu pengajaran dan

pembelajaran yang boleh digunakan untuk membantu guru dalam proses

pembelajaran. Dalam tugasan ini jenis-jenis sumber pengajaran dan pembelajaran

yang terlibat ialah bahan bercetak, bahan teknologi maklumat dan bahan maujud.

Semua jenis-jenis bahan ini mempunyai ciri-ciri yang berbeza tetapi akan mencapai

hasil yang sama iaitu untuk memastikan murid-murid memahami isi-isi pelajaran

serta mencapai objektif pembelajaran.

Melalui sumber-sumber yang sedia ada mahupun yang direkacipta mengikut

kreativiti sendiri, guru perlu peka dalam memilih sumber P&P yang hendak

digunakan dalam proses pembelajaran. Terdapat banyak sumber- sumber yang

boleh digunakan oleh guru-guru yang mengajar. Antara bahan- bahan yang boleh

digunakan ialah buku teks, buku rujukan, buku latihan dan lampiran nota.

Kebanyakan sumber ini biasa digunakan oleh guru-guru di sekolah. Untuk memberi


4/22


4

kelainan atau penambahan yang lebih menarik kepada proses P&P, guru boleh

menggunakan alat audio visual contohnya LCD, peta, komputer, gambar rajah dan

televisyen.

Menerusi penggunaan bahan-bahan ini, murid-murid akan lebih tertarik untuk

melihat serta mendengar apa yang hendak disampaikan oleh guru dan secara tidak

langsung murid dapat memberikan tumpuan dengan sepenuhnya kepada guru.

Dengan cara ini juga, objektif yang hendak dicapai akan menjadi lebih mudah untuk

dilaksanakan dan hasilnya akan lebih memuaskan serta memberi manfaat kepada

kedua belah pihak iaitu murid-murid dan guru itu sendiri.

1.1.2.1: BAHAN BERCETAK

Bahan bercetak boleh didefinisikan sebagai bahan yangmempunyai tulisan

dan wujud secara fizikal. Bahan ini boleh disentuh dan boleh dibaca secara terus.

Ciri penting pada bahan bercetak ialah ianya mestilah dihasilkan melalui cetakan

dan bukan hasil daripada tulisan tangan mana-mana individu.

Bahan bercetak meliputi buku, majalah, jurnal, ensiklopedia, surat khabar, kad

katalog, kamus, buku teks dan sebagainya yang dihasilkan secara bercetak. Bahan

bercetak seperti ini banyak disimpan di pusat sumber atau di perpustakaan ataupun

di arkib. Semuanya dihasilkan oleh penulis-penulis atau pereka-pereka yang mahir

dan terkenal di bidang masing-masing.

Sumber pengajaran dan pembelajaran ini telah digunakan secara meluas

oleh guru-guru di sekolah sejak beberapa lama kerana kelebihan yang terdapat

pada bahan ini. Bahan ini murah dan senang didapati di mana-mana. Selain itu ia

adalah bahan yang kekal dan mudah dirujuk pada bila-bila masa.

Kelebihannya yang lain ialah ia mudah alih dan mudah diakses yang menyebabkan

ia menjadi sumber pengajaran dan pembelajaran yang terkenal dan selalu

digunakan.


5/22


5

Namun begitu terdapat beberapa kelemahan yang ada pada bahan bercetak

ini. Kebiasaaannya bahan bercetak selalu didapati dalam bentuk buku yang tebal

contohnya buku teks. Jadi ia sukar untuk dibawa kerana berat. Ia juga tidak boleh

disunting dan akan menjadi masalah apabila berlakunya peredaran zaman di mana

isi kandungan buku tersebut menjadi ketinggalan dan tidak terkini. Ini kerana buku-

buku selalunya perlu disunting terlebih dahulu kemudian dicetak seterusnya diedar

di mana ia mengambil masa yang agak lama untuk mengikut peredaran zaman.

Kelebihannya yang lain ialah ia mudah alih dan mudah diakses yang menyebabkan

ia menjadi sumber pengajaran dan pembelajaran yang terkenal dan selaludigunakan.

Namun begitu terdapat beberapa kelemahan yang ada pada bahan bercetak

ini. Kebiasaaannya bahan bercetak selalu didapati dalam bentuk buku yang tebal

contohnya buku teks. Jadi ia sukar untuk dibawa kerana berat. Ia juga tidak boleh

disunting dan akan menjadi masalah apabila berlakunya peredaran zaman di mana

isi kandungan buku tersebut menjadi ketinggalan dan tidak terkini. Ini kerana buku-

buku selalunya perlu disunting terlebih dahulu kemudian dicetak seterusnya diedar

di mana ia mengambil masa yang agak lama untuk mengikut peredaran zaman.

1.1.2.2: BAHAN TEKNOLOGI MAKLUMAT

Bahan teknologi maklumat merupakan sumber pengajaran dan pembelajaran

yang semestinya mendapat perhatian daripada murid-murid. Teknologi Maklumat

(Information Technology) ataupun IT adalah teknologi dunia yang terkini dan dapat

memberi banyak manfaat jika digunakan secara betul. Penggunaan sumber ini

perlulah dikendalikan oleh guru yang berkemahiran kerana pengguanaan IT secara

terancang dan bersesuaian dapat meningkatkan kecekapan proses dan

keberkesanan P&P itu.


6/22


6

Bagi guru yang menggunakan sumber P&P ini, mereka boleh menggunakan

portal pendidikan, internet dan intranet, rangkaian LAN dan akhir sekali ialah

multimedia. Komputer adalah alat atau bahan utama yang perlu digunakan oleh guru

untuk menyampaikan isi pelajaran dalam proses P&P. Pada masa kini guru-guru

sudah mempunyai kemudahan kerana terdapat perisian- perisian yang percuma

disediakan oleh kerajaan di mana isi perisian tersebut bertepatan dengan sukatan

pelajaran yang sedia ada. Banyak kelebihan bahan ini di mana jika ia digunakan

secara betul jadi guru perlu selalu memantau pergerakan murid-murid semasa

proses P&P sedang berlangsung.

Kelebihan bahan ini ialah murid-murid cepat mudah faham kerana mereka

akan tertarik dengan grafik yang ada pada bahan ini di mana secara tidak langsung

telah menarik perhatian mereka. Selain itu murid-murid mudah untuk mengulangkaji

apa yang telah dipelajari dan guru juga mudah untuk membuat suntingan sekiranya

guru mendapati terdapat perubahan yang perlu dibuat. Secara keseluruhannya

penggunaan bahan teknologi maklumat ini adalah banyak kelebihannya berbanding

kelemahan yang ada dan dengan bimbingan daripada guru. Walaubagaimanapun

tidak dinafikan kelemahan yang mungkin timbul tetapi ia akan dapat diatasi dengan

mudah sekiranya pengisian yang menarik daripada guru dihasilkan.

1.1.2.3: BAHAN MAUJUD

Sumber pengajaran dan pembelajaran bahan maujud adalah merupakan

bahan konkrit atau bahan sebenar yang boleh disentuh dan dipegang. Bahan

maujud ini juga adalah nyata yang ada di lingkungan alam, baik digunakan dalam

keadaan hidup ataupun yang sudah diawetkan. Contoh bahan maujud bukan sahaja

tergolong dalam sumber P&P sahaja malah kota atau bangunan yang kekal serta

alam persekitaran juga boleh dikatakan sebagai bahan maujud. Manakala dari segi

sumber P&P pula bahan-bahan yang mungkin terlibat ialah alat komputer, OHP, alat

tulis dan perkakas sains.


7/22


7

Bahan maujud terbahagi pula kepada 3 jenis iaitu realia asli, realia awet dan

spesimen. Realia asli terbahagi kepada dua iaitu bahan yang hidup dan bahan

bukan hidup. Bahan yang pertama ialah bahan hidup yang sebenar dalam dunia

realiti dan masih hidup contohnya cacing tanah. Manakala bahan bukan hidup pula

ialah seperti jentera ataupun bangunan. Realia awet pula mestilah berasal daripada

benda hidup yang kemudiannya diawet dan disimpan di dalam bendalir kimia. Jenis

bahan maujud yang ketiga ialah spesimen.

Spesimen ialah sample atau contoh hidupan yang dapat mewakili kumpulan

hidup-hidupan tertentu yang mempunyai sifat-sifat atau ciri-ciri yang lazimnya

terdapat pada kumpulan hidup tersebut. Kebiasaanya spesimen selalu didapati

dalam bentuk bahan awetan. Contoh bahan hidup yang boleh dijadikan spesimen

ialah daun-daun. Aplikasi penggunaan bahan maujud boleh menggunakan situasi,

gambaran atau kenyataan sebenar. Murid akan didedahkan dengan pengalaman

sebenar di mana melibatkan pengalaman sedia ada mereka dan juga merangsang

penggunaan deria penglihatan, pendengaran, rasa, sentuhan dan bauan murid-

murid

1.1.3: BAHAN MEDIA

Bahan media juga termasuk sebahagian daripada kategori bahan sumber dan ianya

boleh dirumuskan seperti gambar rajah di bawah :

Bil Jenis Media/ Bahan Contoh

1. Media/ bahan tayang kaku Transparensi, slaid,

mikrofilem

2. Media / bahantayang bergerak Pita video, CD dan filem

3. Bahan grafik Lukisan, poster, kartun,


8/22


8

carta dan graf

4. Gambar Kaku Gambar foto, kad imbasan

dan poskad

5 Bahan pameran 3 dimensi Model, boneka, dioramadan pupet

6. Papan pameran Papan kapur, papan putih,

papan flanel dan papan

buletin

7. Media audio Pita kaset, CD dan

komputer

8. Media cetak Modul, buku teks, surat

khabar, majalah dan

risalah.

6. Papan pameran Papan kapur, papan putih,

papan flanel dan papan

buletin

1.1.4: PROSES PEMBINAAN DAN PENGGUNAAN BAHAN SUMBER

Bahan-bahan pengajaran dan pembelajaran kadangkala dianggap sebagai media

pengajaran atau mediayang boleh membantu guru dan membolehkan para pelajar

mendapatkan ilmu pengetahuan dan kemahiran serta membentuk sikap yang baik.

Proses penilaian dan pemilihan bahan-bahan yang diperlukan untuk memenuhi

hasrat ini bukanlah satu kerja yang mudah. Kerja ini melibatkan kerja-kerja

penyuntingan bahan supaya ianya sesuai dengan objektif pengajaran yang

seharusnya selaras dengan kehendak dan matlamat Sukatan Pelajaran dan Objektif

Pendidikan Negara secara keseluruhannya.

Untuk menyediakan bahan-bahan yang sesuai dalam sesuatu situasi

pengajaran dan pembelajaran itu, guru hendaklah memproses bahan-bahan

tersebut sebelum ianya digunakan. Beberapa langkah boleh digunakan, umpamanya

proses memilih, mengolah, membina, menggunakan dan menilai. Proses ini


9/22


9

merupakan satu proses yang berterusan dan ianya harus dilakukan berdasarkan

kriteria pemilihan bahan yang telah ditetapkan. Proses penyedian bahan-bahan

pengajaran dan pembelajaran itu, secara ringkas Seperti gambarajah berikut:

1.1.5: PRINSIP-PRINSIP PEMILIHAN BAHAN

1.1.5.1: Bahan mestilah berkaitan dengan matlamat dan objektif

pengajaran dan pembelajaran.

Pemilihan bahan-bahan pengajaran harus menitikberatkan objektif pembelajaran

para pelajar. Objektif harus ditentukan dahulu, selaras dengan tujuan keseluruhan

program pengajaran, dan kemudian bahan-bahan diolah dan dipilih supaya ianya

sesuai dan berhubung dengan objektif tersebut. Tujuan program pengajaran

haruslah menentukan bahan-bahan yang akan digunakan dan bukan sebaliknya.

1.1.5.2 Bahan haruslah mengandungi unsur-unsur yang berkaitan

dengan Falsafah Pendidikan.

Falsafah Pendidikan Kebangsaan adalah bertujuan untuk memperkembangkan

potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu bagi mewujudkan insan yang

harmonis dan seimbang dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani berdasarkan

kepercayaan dan kepatuhan kepada Tuhan. Usaha ini adalah untuk melahirkan

rakyat Malaysia yang berilmu pengetahuan, berakhlak mulia, bertanggungjawab dan

berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta dapat memberi sumbanganterhadap keharmonian dan kemakmuran masyarakat dan Negara.

Bahan-bahan pengajaran dan pembelajaran yang dipilih sepatutnya mestilah boleh

membantu pelajar untuk memperkembangkan potensi mereka. Ini bermakna, bahan-

bahan itu haruslah mengandungi unsur-unsur intelek(pengetahuan) dan nilai-nilai

murni yang dipercayai Dapat mewujudkan insan yang boleh bertindak dan berfikir

secara dewasa. Pemilihan bahan-bahan haruslah bermatlamatkan kepada

pendidikan dan pembentukan individu yang menyeluruh dan bersepadu.


10/22


10

1.1.5.3: Guru harus sedar akan kegunaan bahasa dan pilih bahan-bahan

pengajaran yang boleh melengkapkan pelajar untuk menggunakan bahasa itu

secara efektif.

Pengajaran guru mestilah mengambil kira apa yang hendak dipelajari oleh setiap

orang pelajar, iaitu apa yang mereka akan lakukan dengan ilmu yang telah

diperolehi setelah tamat belajar. Pelajar-pelajar perlu dibimbing untuk menyedari

bahawa pembelajaran dan aktiviti-aktiviti di sekolah adalah sebahagian daripada

kehidupan mereka. Sesungguhnya amat merugikan jikalau pelajaran yang dipelajari

itu hanya tinggal dibangku sekolah sahaja dan tidak ada pertaliannya dengankehidupan seharian.

Dalam pengajaran dan pembelajaran bahasa, apa yang perlu diperhatikan ialah

perbezaan di antara pengelibatan dalam latih tubi bahasa, berdialog atau main

peranan di satu bahagian dan satu bahagian lagi kebolehan menggunakan dalam

situasi yang sebenar Seperti kebolehan melahirkan pendapat dan perasaan tentang

keadaan dan kejadian sebenar kepada seseorang apabila berhubung. Pelajar yang

melibatkan diri dalam teknik simulasi di bilik darjah dan boleh pula mengaitkannya

dengan proses interaksi dan mengeluarkan pendapat adalah contoh yang sebenar

aktiviti komunikasi.

Pada akhir pembelajaran nanti, pelajar-pelajar akan tahu bagaimana Bahasa

Malaysia boleh berfungsi sebagai bahasa ilmu, bahasa perpaduan, dan bahasa

untuk berkomunikasi. Oleh itu, pelajar-pelajar harus diperkenalkan dengan aspek

sintaksis dan semantik dalam situasi untuk membolehkan mereka faham akanpenggunaannya. Semasa penyampaian bahan pengajaran dilakukan, aktiviti yang

dipelbagaikan harus diwujudkan supaya pelajar-pelajar mendapat latihan yang

cukup untuk menggunakan satu-satu struktur itu dalam situasi yang sebenar. Dalam

latihan ini, pelajar-pelajar digalakkan mengeluarkan pendapat sendiri.


11/22


11

1.1.5.4: Guru hendaklah memikirkan tentang keperluan belajar para

pelajar.

Keperluan belajar pelajar-pelajar di sini bukanlah bermaksud bahasa itu dipelajari

sebagaimana ia dipilih, digred dan dipersembahkan serta diamalkan, tetapi ianya

disampaikan dalam bentuk supaya para pelajar dapat menambah pengetahuannya

dari semasa ke semasa. Untuk mewujudkan satu pembelajaran yang berkesan dan

licin, para pelajar mestilah diperkenalkan dengan unit-unit pembelajaran. Unit-unit

pembelajaran ini walaupun sedikit, tetapi harus mengandungi benda-benda baru.

Selain daripada itu, unit-unit pembelajaran tadi mestilah berkaitan antara satu sama

lain. Pelajar-pelajar boleh mengembangkan pengetahuan mereka dengan

mengaitkan apa yang dipelajari itu dengan pengalaman atau pengetahuan yang

diperolehi daripada pelajaran-pelajaran yang lalu.

Keperluan belajar sebenarnya tidak terhad kepada pertimbangan-pertimbangan

terhadap bahasa tetapi para pelajar memerlukan juga keperluan-keperluan intelek

dan emosi. Pembelajaran bahasa bukanlah mudah. Pelajar-pelajar memerlukan

galakan, motivasi dan pelbagai rangsangan yang lain. Ini sebahagian besarnya

adalah tugas guru, tetapi bahan-bahan pengajaran boleh membantu dengan

menggunakan perkara-perkara yang dirangsang secara intelektual. Satu lagi perkara

yang perlu diingat oleh guru-guru ialah bahan-bahan mestilah boleh digunakan untuk

sesi pengajaran secara kelas, berkumpulan dan individu. Ini adalah kerana, pelajar-

pelajar juga harus dilayan secara individu dan sebagai ahli kumpulan bergantung

kepada beberapa faktor, termasuklah jenis latihan yang mereka jalankan, kemahiran

yang sedang dilakukan atau strategi pembelajaran yang diperuntukkan kepadanya.

1.1.5.5: Guru hendaklah memikirkan tentang perkaitan antara aspek

bahasa, proses pembelajaran dan pelajar.

Ketiga-tiga aspek ini adalah penting dalam pengajaran dan pembelajaran bahasa.

Ketiga-tiganya mestilah ditekankan sama rata. Bahan-bahan pengajaran tidak

sepatutnya hanya menekankan kepada aspek-aspek bahasa dan penggunaannya

tetapi harus juga mengambil kira tentang perkembangan pelajar. Namun begitu


12/22


12

patutlah diketahui, tiada satupun cara belajar yang terbaik dan biasanya para pelajar

menggunakan strategi pembelajaran yang berlainan, kerap menukar strategi dari

semasa ke semasa.

Pendekatan yang baru dalam proses pembelajaran sekarang lebih cenderung

berpusatkan individu, iaitu yang berkaitan dengan kehendak dan emosi seseorang

dan tidak menumpukan perhatian kepada gejala-gejala yang menghalang

pembelajaran. Namun begitu, proses pembelajaran, walaupun menarik tidak dapat

membantu pelajar melainkan jika diamalkan dengan cara yang sistematik dan

komprehensif. Aktiviti-aktiviti jika diwujudkan janganlah hanya sekadar untuk

mewujudkan suasana gembira, tetapi harus mengambil kira nilainya sebagai latihan-

latihan pembelajaran bahasa. Memanglah perkara-perkara yang dilakukan oleh

pelajar-pelajar kita di dalam kelas itu menarik dan menyeronokkan(enjoyable) tetapi

mereka seharusnya dirawat dari segi potensi pengajaran bahasa mereka.

1.1.5.6: Guru hendaklah menggunakan penggerak pelajar-pelajar untuk

memudahkan pembelajaran mereka.

Pelajar yang mempunyai enggerak untuk mempelajarai sesuatu akan dapat

mempelajarinya dengan lebih mudah jika dibandingkan dengan mempelajari sesuatu

yang tidak diminatinya. Penggerak yang berkesan timbul daripada keperluan yang

ditunjukkan oleh minat murid. Walaupun manusia belajar untuk tujuan memenuhi

keperluan hidup tetapi minat terhadap perkara-perkara yang belum diketahuinya

dapat ditimbulkan dengan mengaitkan perkara itu dengan perkara-perkara yang

diminatinya. Oleh sebab itu, guru hendaklah memulakan pengajarannya dengan

perkara-perkara yang telah diketahui oleh para pelajar dan dari situ membawa

kepada perkara-perkara yang lebih mendalam yang menguatkan minat dan

keperluan sedia ada.

Bincang dengan rakan anda tentang kategori bahan .

Buat catatan isi secara grafik peta minda


13/22


13

1.2 : KEBERKESANAN BAHAN

1.2.1: PENDAHULUAN

Bahan sumber merupakan salah satu komponen pengajaran dan pembelajaran. Ia

bukan sahaja

dapat memberi

suatu

pengalaman

yang konkrit

malahan dapat

membantu murid menyatukan pengalaman yang ada pada mereka. Bahan sumber

yang baik akan membantu proses pengajaran dan pembelajaran berjalan lancar dan

berkesan. Justeru bahan sumber menjadi elimen perantaraan dan pemindah

maklumat kepada pelajar dan pengguna, seseorang pengajar perlu peka kepada

faktor objektif, faktor pelajar faktor kaedah dan faktor praktikal semasa membuat,

menyediakan bahan dan mengaplikasi bahan.

1.2.2: KERANGKA TAJUK

Syabas anda boleh rehat! Masa untuk minum

Selepas ini bolehlah anda meneruskan pembacaan untuk

tajuk berikutnya

Dapatkan maklumat tambahan ulasan tentang Media

Tayang Kaku, Media Tayang Bergerak, Bahan Grafik,

Gambar Kaku, Bahan Pameran 3 Dimensi, Papan

Pameran, Media Audio dan Media Cetak


14/22


14

1.2.3: KEBERKESANAN BAHAN

Penggunaan bahan akan menjadi lebih berkesan apabila aplikasi penggunaannya

terlebih dahulu mengambil kira beberapa elimen berikut :

1.2.3.1: KRITERIA PEMILIHAN BAHAN SUMBER

- selaras dengan falsafah pendidikan negara

- tidak bercanggah dengan nilai masyarakat

- releven dengan kurikulum

- selaras dengan prinsip pedagogi

- memberi maklumat terkini

KRITERIA PEMILIHAN BAHAN SUMBER

PEMBINAAN BAHAN-BAHAN PEMBELAJARAN

CIRI-CIRI BAHAN SUMBER

KEUPAYAAN PEMILIHAN BAHAN SUMBER


15/22


15

- cost effective

- mudah diperolehi

- mudah digunakan

- mudah alih

- mudah senggara

- pelbagai rangsangan

- dapat digunakan berulang kali dan dalam situasi yang berlainan

- fleksibel

1.2.3 .2 : PEMBINAAN BAHAN-BAHAN PEMBELAJARAN

a) Ketahanan

Alat dan bahan yang dibina atau dipilih itu haruslah sesuai dengan

pelajar atau kelompok pelajar yang akan dijalankan supaya alat atau

bahan tersebut boleh dipakai dalam jangka masa yang panjang

ataupun boleh digunakan untuk murid-murid belajar sendiri.

b) Kos

Bahan yang dibina atau dibeli hendaklah sesuai dengan kedudukan

kewangan sekolah.

Walau bagaimanapun guru-guru perlu ingat bahawa keberkesanan

pengajaran bukan terletak kepada mahal atau murahnya bahan yang

digunakan, malahan penggunaannya akan lebih bererti jika bahan

tersebut dibina oleh pelajar-pelajar sendiri.

Cara ini bukan sahaja memupuk daya cipta pelajar tetapi juga boleh

menjimatkan bahan-bahan terpakai.

c) Aspek-aspek Teknikal


16/22


16

Alat yang dipilih biarlah sesuai dengan kemudahan bilik darjah sama

ada boleh digantung atau dilekatkan pada dinding atau boleh

diancarkan ataupun boleh didirikan di atas meja atau sebagainya

d) Ketepatan Maklumat

Bahan yang dipilih hendaklah boleh memberi atau menyamaikan

maklumat yang tepat kepada pelajar, misalnya akhbar, poster,

rakaman, rancangan radio/tv dan sebagainya. Ketepatan maklumat

juga diambil kira dari segi penggunaan warna dan ukuran saiz.

Misalnya warna hijau untuk daun, biru untuk langit dan lain-lain.

e) Mudah Alih

Guru juga harus memastikan sama ada alat yang diipilih itu digunakan

di bilik lain atau tidak, ataupun adakah alat tersebut akan diedarkan

dari satu kumpulan kepada kumpulan yang lain.

Mudah alih juga bermaksud sama ada bahan tersebut boleh digunakan

bagi keseluruhan pelajaran, atau bahagian tertentu sahaja, atau dalam

keadaan tertentu.

f) Saiz/Pengelolaan Kelas

Saiz kelas atau besar atau kecilnya kelompok pelajar yang terlibat juga

perlu difikirkan semasa guru memilih alat pengajaran pembelajaran.

Bahan yang boleh dilihat dari jarak jauh sesuai kelompok yang lebih

besar.

Di sini guru harus memikirkan di mana dan bagaimana bahan bahan

tersebut akan digunakan, sama ada untuk kuliah umum di dewan, atau

pengajaran biasa di bilik darjah, atau untuk pengajaran berkumpulan,

atauun pengajaran individu

g) Penyerapan Nilai dan Pengetahuan

Satu unsur penting yang cuba diterapkan dalam pendidikan hari ini

ialah penerapan nilai (moral) di dalam semua mata pelajaran.


17/22


17

Melalui strategi ini, para pelajar bukan sahaja sekadar daat menambah

pengetahuan baru tetapi juga mereka sentisa menyedari dan

memahami tanggungjawab dan sumbangan pengetahuan yang

dipelajari terhadap diri, masyarakat dan negara.

Sebagai sebuah negara yang berbilang kaum yang mendokong

semangat perpaduan dan kesejahteraan rakyat, maka unsur-unsur

yang bertentangan dengan cita-cita dan semangat tidak sepatutnya

wujud dalam sebarangan pengajaran yang digunakan.

1.2.3.3: CIRI-CIRI BAHAN SUMBER

Tidak ada satu bahan sumber yang unggul dan sesuai untuk digunakan

dalam semua keadaan dan semua bidang mata pelajaran. Untuk

mempastikan keberkesanan bahan sumber yang digunakan seseorang guru

perlu mengetahui cirinya seperti berikut :

a) Menjelaskan idea yang kabur

Adanya bahan sumber, fakta atau idea yang kabur dapat disampaikan dan

dijelaskan dengan lebih efisyen dan terperinci. Di samping itu bahan sumberjuga dapat menerangkan hubungan antara idea dengan isi pelajaran.

b) Menjelaskan bahagian yang sukar difahami

Dalam setiap pelajaran, tedapat bahagian yang senang dan sukar difahami

oleh pelajar (Wifa al-Tajl dan Rana al-Fauri, 2006). Pengunaan bahan

sumber dapat membantu proses pembelajaran dan kelas dengan tumpuan

diberikan kepada bahagian yang sukar difahami. Contohnya penggunaan

grafik banding beza.

c) Besar dan jelas

Bahan sumber yang digunakan dalam proses P&P mestilah besar dan jelas

mengikut keadaan kelas jumlah pelajar. Sekurang-kurang kadar bahan

sumber mestilah boleh dilihat dengan jelas oleh pelajar yang berada dalam

pandangan yang paling jauh daripada bahan sumber.


18/22


18

d) Warna yang menarik dan saiz yang tepat

Pelajar lebih suka kepada bahan (objek, teks dan lain-lain) berwarna

berbanding dengan hitam putih. Bagi kalangan pelajar sekolah rendah warna

menarik minat mereka dan sekaligus menggalakan pembelajaran. Selain itu,

warna juga dapat menonjolkan fakta penting. Manakala saiz sesuatu bahan

sumber juga penting semasa proses pembelajaran. Sebagai contohnya saiz

tajuk hendaklah lebih besar daripada isi kandungan, dihitamkan (gelap) dan

kedudukannya hendaklah di tengah-tengah.

e) Tahan lama

Bahan sumber yang hendak dipilih juga hendaklah jenis yang tidakmembebankan guru, tahan lama dan mudah dibawa ke mana-mana saja

sama ada dari bilik guru ke dalam kelas, dari kelas ke perpustakaan dan

sebagainya (Ahmad, 1997). Contohnya slaid.

f) Paling memberi kesan

Pelajar biasanya suka kepada permainan. Oleh itu, kalau boleh pilih bahan

sumber yang berbentuk permainan tetapi pada masa yang sama pelajar

mendapat input yang berfaedah hasil daripada permainan tersebut.

Contohnya permainan berbentuk teka silang kata, kuiz dan sebagainya.

g) Murah

Bahan yang digunakan hendaklah tidak memerlukan kos perbelanjaan yang

tinggi dan seelok-eloknya boleh dibuat sendirisupaya tidak membebankan

guru dan juga pihak sekolah

1.2.3.4: KEUPAYAAN PEMILIHAN BAHAN SUMBER

Tujuan pemilihan bahan sumber adalah agar objektif P&P dalam satu-satu

sesi dapat dicapai dengan maksimum. Oleh itu, guru perlu mengikut prinsip


19/22


19

asas pemilihan bahan sumber dalam pengajaran mereka (Wifa al-Tajl dan

Rana al-Fauri, 2006). Antara asas pemilihan ialah :

a) Besesuaian dengan tajuk

Guru perlu menentukan tajuk dan isi kandungan yang akan diajar.

Langkah seterusnya ialah menentukan objektif pembelajaran yang hendak

dicapai pada akhir proses P&P menggunakan bahan sumber. Ini

bermaksud, alat dan bahan yang hendak digunakan mestilah sesuai

dengan tajuk, isi kandungan dan objektif pembelajaran pelajar.

b) Bersesuaian dengan latar belakan pelajar

Guru perlu membuat analisis mengenai sifat pelajar seperti umur murid, gaya

pembelajaran murid, tahap pencapaian murid dan pengalaman murid belajar

berbantukan bahan sumber. Bahan yang dipilih itu mestilah sesuai dengan

tahap kebolehan dan perkembangan murid dalam penguasaan bahasa, tahap

kefahaman serta pendengaran. Contohnya sumber visual seharusnya tidak

digunakan apabila pelajar mempunyai latar belakang pengalaman yang cukup

untuk menginterpretasikan dan mengimaginasikan sesuatu yang berkaitan

dengan pembelajaran (Kamarudin, 2003).

c) Bersesuaian dengan tempat digunakan.

Guru perlu memastikan keadaan fizikal di mana bahan sumber yang akan

digunakan boleh memberi kesan sampingan kepada matlamat yang hendak

dicapai. Oleh sebab itu, guru juga patut memberi perhatian mengenai tempat

bahan yang bakal digunakan.

d) Berteknologi rendah dan sederhana


20/22


20

Bahan yang dipili h mestilah mudah dan tidak melibatkan kemahiran teknikal

yang terlalu tinggi. Sebaik-baiknya guru perlu belajar untuk menggunakan alat

dan bahan serta membuat latihan yang sewajarnya sebelum sesi pengajaran

yang sebenar. Bagi seseorang guru, mereka tidak boleh mengambil sikap

ambil mudah dengan mengangap pelajar akan memahami apa yang

dipaparkan pada kali pertama (Kamarudin, 2003). Ini sekaligus bertujuan

untuk mengelakkan kesilapan atau kelamahan semasa persembahan.

e) Tidak berbahaya

Sesuatu bahan yang digunakan hendaklah tidak berbahaya dan

menggunakan kuasa tenaga elektrik yang tidak terlalu tinggi. Bahan tersebut

seelok-eloknya mudah disimpan dan tidak mudah rosak, terutama jika alat itu

melibatkan penggunaan oleh murid. Bahan tidak memerlukan kelengkapan

tambahan yang banyal apabila hendak digunakan dan tidak mudah

ketinggalan zaman.

f) Bersesuaian dengan jumlah pelajar

Pemilihan bahan hanya akan lengkap sekiranya jumlah murid yang diajar

dapat diaturkan dengan jenis bahan yang sesuai.

g) Sesuai dengan tahap IQ

Apabila sesuatu bahan itu hendak digunakan dalam sesuatu pengajaran,

peluang harus diberi kepada pelajar bagi menentukan sendiri kadar kelajuan

peembelajarannya. Mereka yang kurang berkebolehan mempunyai peluang

merujuk kembali kepada bahan yang digunakan dengan mengikut kadar

keupayaannya sendiri tanpa melibatkan kemajuan murid lain yang lebih

cekap.


21/22


21

Sila rujuk ; Kamarudin Azmi Jasmi dan Ab. Halim Tamuri,

Pendidik an Islam Kaedah Pengajaran dan Pembelajaran,Penerbit Universiti Teknologi Malaysia, 2007.

Layari internet ........

http://www.sumber pengajaran an pembelajaran


22/22


22

LATIHAN

i. Berpandukan kepada modul yang diberi dan tambahan bacaan dan

setelah melayari laman web, lengkapkan grafik di bawah.

ii. Janakan idea anda, apakah elimen-elimen yang perlu diambil kira bagi

mempastikan satu-satu bahan itu cukup berkesan apabila ia di guna pakai

dalam orientasi pengajaran dan pembelajaran.

pengurusan sumber dan pengajaran mikro

Documents