pengurusan kewangan
DESCRIPTION
contohTRANSCRIPT
1.0 Pendahuluan
Pengurusan dan perancangan kewangan yang sistematik adalah penting di sesebuah
sekolah se kerana tanpa peruntukan kewangan yang mencukupi, program dan aktiviti sekolah
tidak dapat dilaksanakan dengan lebih berkesan lebih berkesan. Pengurusan kewangan
merujuk kepada peruntukan yang terdapat dalam Akta Pendidikan (Akaun dan Audit), 1962
yang dikeluarkan di bawah Akta Pendidikan 1996.Merujuk kepada peruntukan tersebut
mengikut Surat Pekeliling Kewangan Kementerian Pelajaran Malaysia Bil. 4 Tahun 1988,
pihak sekolah dikehendaki menyelenggara, menyimpan akaun-akaun dan rekod-rekod dengan
sempurna menyedia dan mengemukakan satu penyata akaun pada tahun kewangan yang baru
berlaku kepada pihak audit tidak lewat dari 28 atau 29 Februari tahun berikutnya (yang mana
berkenaan). Ini bertujuan membolehkan penyelarasan ataupun pembetulan dibuat pada
penyata akaun itu apabila perlu. Sebagai pengurus kewangan sekolah, pengetua atau guru
besar berperanan untuk bertanggungjawab penuh bagi merancang, mengurus,mengawal
mengagihkan serta menentukan pengurusan kewangan di sekolah dengan cekap dan berkesan
( Zaidatol Akmaliah, 2003). Para pengetua dan guru besar perlu mentadbir kewangan sekolah
mengikut panduan yang ditetapkan oleh Buku Tatacara Pengurusan Kewangan dan
Perakuanan Kumpulan Wang Sekolah, 2005, surat-surat Pekeliling yang dikeluarkan oleh
Bahagian Kewangan, Kementerian Pelajaran Malaysia dan Jabatan Pelajaran Negeri Pahang.
Pernyataan ini memgambarkan tentang tanggungjawab yang perlu dipikul untuk
mengendalikan urusan keluar masuk akaun dan kewangan sekolah dengan sempurna
termasuk rekod-rekod kewangan. Ini selaras dengan keperluan Arahan Perbendaharaan 53:
“Semua pegawai pengawai adalah bertanggungjawab melaksanakan kewajiban kewangan
pejabat masing-masing dengan sempurna. Tanggungjawab tersebut adalah memungut dengan
sewajarnya segala wang awam yang patut diterima oleh atau di bawah arahan mereka,
menyimpannya dengan selamat serta juga bertanggungjawab sekiranya akaun yang
dikemukakan oleh mereka atau di bawah kuasa mereka didapati tidak betul. Sebarang
perwakilan kewajiban ini kepada pegawai lain hendaklah dibuat dengan arahan bertulis.
Bagaimanapun, seorang pegawai itu secara amnya tidak terlepas dari tanggungjawabnya
sendiri setelah perwakilan dibuat.”
1
Bagi menentukan dasar Kementerian Pelajaran Malaysia dilaksanakan dengan lebih
berkesan, tatacara perancangan dan pengihan kewangan perlu sentiasa dikaji dan dikemas
kini bagi memenuhi objektif kewangan semasa (Bahagian Kewangan, Kementerian Pelajaran
Malaysia, 2004). Aspek kewangan adalah merupakan satu tugas penting yang perlu
dikendalikan secara sistematik dan teratur. Oleh yang demikian pengetua atau guru besar dan
dibantu oleh pembantu tadbir bertanggungjawab sepenuhnya untuk menentukan aspek
pengagihan dan perancangan kewangan sekolah supaya berjalan mengikut peraturan-peraturan
yang ditetapkan oleh kerajaan. Mereka juga bertanggungjawab memastikan tiada sebarang
penyelewengan dan salah guna berlaku dalam pentadbiran kewangan sekolah. Adalah
menjadi tanggungjawap pengetua atau guru besar bagi menentukan pentadbiran kewangan
sekolah dijalankan mengikut peraturan-peraturan yang ditetapkan dalam perintah kewangan.
Semasa mengurus kewangan sekolah, pengetua atau guru besar perlu menitik beratkan
perancangan dan kawalan di samping mengambil kira unsur-unsur pentadbiran yang lain.
Matlamatnya adalah supaya sekolah dapat berfungsi dengan baik dengan adanya pengurusan
kewangan yang teratur terutama dalam aspek perangan dan pengagihan peruntukan yang
diterima.. Tugas pengetua atau guru besar sebagai ketua di sekolah adalah untuk memastikan
agihan kewangan mengikut tatacara yang ditetapkan dan perancangan perbelanjaan dilakukan
menepati tujuan bagi meningkatkan mutu pengajaran dan pembelajaran guru –murid. Menurut
Adi Baidiozaman (2003), tiga aspek kewangan yang perlu diberi perhatian oleh pemimpin
sekolah dalam usaha meningkatkan dan menjamin akauntabiliti dan keberkesanan pengurusan
kewangan di peringkat sekolah masing-masing adalah: (1)Tahap penglibatan pengetua atau
guru besar dalam hal ehwal pengurusan kewangan, (2) Kecekapan mengenal pasti dan
memperbaiki beberapa kelemahan dalam pengurusan dan pengawalan kewangan dan (3).
Kemahiran dan keupayaan mewujudkan beberapa pendekatan dan mekanisme
pengurusan bagi meningkatkan akauntabaliti di kalangan semua pihak warga sekolah. Oleh
itu, dalam mengurus kewangan sekolah pengetua atau guru besar perlu mampu menjelaskan
dan menerangkan sumber-sumber kewangan yang diperolehi dan ke arah mana ia
dibelanjakan kepada pihak tertentu bagi memenuhi kehendak pelanggan. Pengetua atau guru
besar juga perlu memastikan semua sumber kewangan sekolah digunakan secara cekap untuk
kepentingan pelajar. Menurut Zaidah (2004), kecekapan ialah mendapatkan output yang
optimum dengan menggunakan input yang minimum.
2
Aspek kecekapan ini mengukur sejauh mana peruntukan yang disalurkan dapat
dirancang dan diagihkan secara optimum bagi menghasilkan output. Berdasarkam kepada
laporan audit bersyarat bagi tahun 2000 yang dikeluarkan oleh Bahagian Audit Sekolah
(KPM, 2000) menyokong kenyataan tersebut dengan menemui sebanyak 1,579 (25.41%)
daripada 6,213 buah sekolah tidak mematuhi peraturan-peraturan kewangan dan pekeliling
sedia ada. Selanjutnya, Kogan (1986) menegaskan terdapat tiga aspek utama mengenai
pengurusan kewangan yang perlu diberi perhatian khusus oleh seseorang pemimpin sekolah
untuk menjamin dan meningkatkan akauntabiliti dan keberkesanan pengurusan kewangan di
sekolah mereka. Mengurus peruntukan yang diterima secara berkesan dan sistematik
merupakan sebahagian daripada aspek pengurusan kewangan sekolah yang perlu diketahui
oleh pengetua atau guru besar bagi mengelak pembaziran, penyelewengan dan
penyalahgunaan kuasa terhadap perolehan dalam jangka masa yang tertentu. Menurut Ellison,
(2007), prinsip akauntabiliti awam perlu dijadikan amalan oleh setiap pegawai yang terlibat
dalam mengurus perolehan kerajaan. Dalam menjalankan tugas mengurus termasuk
merancang dan mengagihkan perolehan sikap tanggungjawab, amanah, jujur dalam membuat
keputusan perlu diutamakan.
Pengurusan perolehan secara tersusun dapat mengelakkan sebarang pembaziran dan
penyelewengan dan penyalahgunaan kuasa ke atas perolehan di samping memberi pulangan
yang terbaik bagi setiap ringgit yang dibelanjakan. Bagi memastikan perolehan awam dibuat
dengan berkesan, perkara pokok yang perlu diberi perhatian adalah bagaimana perancangan
dan pengagihan sesuatu peruntukan yang diterima supaya sentiasa mencukupi serta menepati
spesifikasi barangan atau perkhidmatan perlu ditentukan terlebih dahulu dengan mendapatkan
perkhidmatan dan nasihat teknikal daripada individu yang mahir atau pakar dalam bidang
berkenaan.
1.1 Penyataan masalah
Kajian kes ini cuba merungkai masalah dan isu yang melibatkan perancangan dan
pengagihan sumber kewangan di sesebuah sekolah Masalah yang sering timbul yang
melibatkan pengurusan kewangan sekolah adalah seperti perbelanjaan yang dirancang
adalah kurang atau melebihi peruntukan dan pengagihan tidak bersesuaian dan
perancangan dan pengihan peruntukan tidak mengikut keutamaan. Oleh yang demikian
3
dalam kajian kes ini cuba membuktikan faktor kecekapan pengurusan sekolah merupakan satu
faktor yang menimbulkan isu ini seperti kurang memahami akauntabiliti terhadap pengurusan
kewangan yang melibatkan proses memperolehi, mengagihkan, menggunakan dan mengawal
sumber-sumber kewangan untuk menambahbaik pengurusan kewangan sekolah serta
mencapai matlamat yang ditetapkan dalam pengurusan kewangan. Berdasarkan masalah-
masalah dalam pengurusan kewangan sekolah yang melibatkan perancangan dan pengagihan
yang dinyatakan di atas guru besar atau pengetua memainkan peranan penting bagi memacu
perjalanan pengurusan kewangan sekolah. Zaidatol Akmaliah (2001) menjelaskan
kepemimpinan sekolah yang dilantik tanpa sebarang pendedahan mengenai pengurusan
kewangan telah menyebabkan mereka mentadbirkan sekolah secara trial and error. Senario
tersebut berlaku disebabkan sistem pelantikan pengetua sekolah ketika ini berdasarkan
kekananan dan bukan berdasarkan peningkatan pengetahuan dan kemahiran (Loo, 2005).
Implikasinya, mereka akan menyerahkan tanggungjawab dan peranan tersebut kepada
staf bawahan seperti Pembantu Tadbir Akaun sekolah (Mahani, 2003) atau sekiranya mereka
menguruskannya sendiri, pengurusan tersebut tidak menjurus kepada keutamaan perbelanjaan
serta barangan pembelian tersebut tidak dapat digunakan sepenuhnya di sekolah (Levette,
1995). Menurut Azizah (2004), sistem kawalan dalaman dan prosedur yang longgar dan kabur
bukan sahaja menyukarkan proses kerja tetapi juga menyebabkan berlakunya pelbagai
kelemahan yang lain. Kelonggaran sistem dan prosedur kerja memungkinkan tafsiran yang
berbeza dan menyebabkan keputusan yang dibuat juga berbeza. Sebahagian daripada
keputusan yang dibuat mungkin kurang tepat ataupun bertentangan dengan undang-undang
serta peraturan semasa. Oleh itu kajian kes ini cuba mengkaji amalan pengurusan kewangan
yang dilaksanakan oleh Guru Besar atau pengetua dalam menguruskan kewangan sekolah
yang lebih menjurus kepada perancangan dan pengagihan peruntukan yang disalurkan oleh
pihak Kementerian. Kajian ini juga melihat bagaimana pihak pentadbir
merancang,,menguruskan serta mengagihkan kewangan sekolah serta meneliti masalah-
masalah dan kelemahan yang sering dihadapi oleh pentadbir dalam menguruskan kewangan
sekolah. Secara keseluruhannya, Ahmad Zaki Hussin (2001), telah merumuskan indicator
utama yang menyumbang kepada wujudnya kelemahan dalam pengurusan kewangan adalah
berpunca daripada kelemahan dan individu, kelemahan organisasi dan sistem kawalan serta
kelemahan kepemimpinan dan keadaan persekitaran. Implikasi daripada kelemahan tersebut
4
menyebabkan timbulnya keputusan bagi memenuhi kepentingan peribadi, peningkatan harga,
pengaliran keluar modal, ketidakadilan sosial serta kepincangan dasar pembangunan negara
yang mempengaruhi kadar pelaburan dan pertumbuhan Keluaran Dalam Negara Kasar
(KDNK).
1.2 Objektif Kajian
Objektif kajian ini antaranya ialah:
1) Mengenalpasti sama ada amalan pengurusan kewangan sekolah oleh pihak pentadbiran
Sekolah Kebangsaan Temau ,Daerah Raub, Pahang berpandukan kepada tatacara
perancangan dan pengagihan yang betul.
2) Mengenal pasti masalah-masalah yang dihadapi dalam merancang dan mengagihkan
peruntukan kewangan oleh oleh pihak pentadbiran Sekolah Kebangsaan
Temau ,Daerah Raub, Pahang .
3) Mengenalpasti tindakan untuk mengatasi kelemahan-kelemahan pengurusan
kewangan sekolah yang dicadangkan oleh pihak pentadbiran Sekolah Kebangsaan
Temau ,Daerah Raub
1.3 Soalan Kajian
Antara persoalan kajian adalah lebih bertumpu kepada:
1) Adakah amalan pengurusan kewangan sekolah oleh pihak pentadbiran Sekolah
Kebangsaan Temau ,Daerah Raub, Pahang berpandukan kepada tatacara perancangan
dan pengagihan yang betul ?
2) Apakah masalah-masalah yang dihadapi dalam merancang dan mengagihkan
peruntukan kewangan oleh oleh pihak pentadbiran Sekolah Kebangsaan
Temau ,Daerah Raub, Pahang ?
3) Apakah kelemahan-kelemahan yang dihadapi oleh oleh pihak pentadbiran Sekolah
Kebangsaan Temau ,Daerah Raub, Pahang dalam pengurusan kewangan yang
melibatkan perancangan dan pengagihan peruntukan.?
4) Bagaimanakah cara untuk mengatasi kelemahan-kelemahan pengurusan kewangan
sekolah yang dicadangkan oleh pihak pentadbiran Sekolah Kebangsaan
Temau ,Daerah Raub
5
2.0 Kajian Literatur
Kajian kes ini dijalan berasaskan kepada beberapa kajian kajian yang telah dijalan oleh
para pengkaji terdahulu dan juga pekeliling pembendaharaan bilangan 10 (2008).Berdasarkan
kepada pekeliling tersebut dalam perkara empat yang menerangkan bahawa pengurusan
peruntukan yang diterima perlulah meneliti rancangan tahunan dan perancangan awal
perolehan serta menyemak prestasi perolehan yang telah dilaksanakan berdasarkan
perancangan.Pihak pentadbiran sekolah juga perlu memastikan urusan yang berkaitan
peruntukan kerajaan adalah berdasarkan kepada amalan amalan tadbir urus yang baik (good
governance practices) dengan mematuhi prinsip-prinsip perolehan kerajaan dan semua dasar
semasa kerajaan.Selain itu memastikan perolehan kerajaan berkuatkuasa dan dipatuhi
sepenuhnya termasuk perolehan item Kontak Pusat dan Kontrak Sistem Panel.
Memastikan penilaian teknikal dan kewangan yang dibuat atas tender adalah terbaik
dan paling menguntungkan (best value of money) kepada kerajaaan serta dilaksanakan secara
telus.Selain itu pihak pentadbiran sekolah juga perlu memastikan lembaga perolehan dan
jawatan kuasa sebut harga bersidang dengan kerap untuk melancarkan perancangan perolehan
dan mempercepatkan sistem penyampaian kerajaan dalam masa yang sama memastikan
perolehan yang dilaksanakan tidak pecah kecil untuk mengelakan membawa pelawaan secara
sebut harga dan tender serta memastikan kontrak ditandatangani oleh pegawai awam yang
diturunkan kuasa oleh kerajaan. Berdasarkan kepada kajian yang lepas pula berkaitan isu yang
timbul semasa perancangan dan pengagihan peruntukan diperingkat sekolah melalui
pentadbiran sekolah.Berdasarkan kajian yang telah dijalankan oleh Zaidatol Akmaliah (2001)
menjelaskan kepemimpinan sekolah yang dilantik tanpa sebarang pendedahan mengenai
pengurusan kewangan telah menyebabkan mereka mentadbirkan sekolah secara trial and
error.
Senario tersebut berlaku disebabkan sistem pelantikan pengetua sekolah ketika ini
berdasarkan kekananan dan bukan berdasarkan peningkatan pengetahuan dan kemahiran (Loo,
2005). Implikasinya, mereka akanmenyerahkan tanggungjawab dan peranan tersebut kepada
staf bawahan seperti Pembantu Tadbir Akaun sekolah (Mahani, 2003) atau sekiranya mereka
menguruskannya sendiri, pengurusan tersebut tidak menjurus kepada keutamaan perbelanjaan
serta barangan pembelian tersebut tidak dapat digunakan sepenuhnya di sekolah (Levette,
6
1995). Menurut Azizah (2004), sistem kawalan dalaman dan prosedur yang longgar dan kabur
bukan sahaja menyukarkan proses kerja tetapi juga menyebabkan berlakunya pelbagai
kelemahan yang lain. Kelonggaran sistem dan prosedur kerja memungkinkan tafsiran yang
berbeza dan menyebabkan keputusan yang dibuat juga berbeza. Sebahagian daripada
keputusan yang dibuat mungkin kurang tepat ataupun bertentangan dengan undang-undang
serta peraturan semasa.
Kelonggaran ini juga membuka ruang kepada penggunaan budi bicara yang sering
boleh membawa kepada penyalahgunaan kuasa dan rasuah. Oleh itu, pengurusan yang kukuh
penting bagi menunjukkan rasa tanggungjawab dalam pengurusan kewangan sekolah
Selanjutnya, Zidatol Akamaliah (2001) mendapati sistem perlantikan pengetua atau guru besar
tidak berdasarkan latihan dan kepakaran. Mereka yang dilantik tidak diberi kursus, tetapi
belajar mentadbir secara cuba jaya. Dalam keadaan sedemikian, pengetua atau guru besar
banyak bergantung pada pembantu tadbir di sekolah. Bagi sekolah yang\ tidak mempunyai
pembantu tadbir kewangan, keadaannya lebih menyulitkan. Keadaan yang kurang memuaskan
juga berpunca daripada kurangnya kawalan dan bimbingan pihak Jabatan Pelajaran. Perkara
ini bukan disengajakan tetapi kekurangan tenaga pegawai yang berkebolehan.
Menurut Wan Azman (2005), pelbagai kelemahan lain juga berlaku dalam aspekaspek
yang berikut:(1) Pembelian Pembelian tanpa menggunakan borang nota minta dan borang
pesanan. Terdapat pengetua atau guru besar yang mengambil barang-barang dahulu daripada
pembekal dan pesanan dibuat kemudian. Pengetua atau guru besar membeli dan membayar
terlebih dahulu dengan menggunakan wang sendiri dan menuntut daripada sekolah kemudian.
Pengetua atau guru kanan membeli alatan kerana dipengaruhi oleh jurujual yang dating ke
sekolah dengan tawaran yang tertentu. Pengetua atau guru besar membeli alatan yang dinilai
melebihi had perolehan tanpa mendapatkan kelulusan daripada JPN.
Borang-borang pesanan tempatan dikeluarkan pada akhir tahun sahaja untuk tujuan
pengauditan, (2) Pembayaran dibuat tanpa baucar dan dokumen-dokumen sokongan bagi
membuktikan ketepatan harga. Pembayaran dibuat lebih daripada sekali kerana pihak sekolah
menerima invois ulangan. Cek-cek tidak ditulis rapat ke kiri sama ada perkataanataupun
angka. Ini membolehkan tambahan dibuat selepas cek ditandatangani, (3) Pungutan dan
penyimpanan wang di bank. Kutipan yuran sudah dilakukan tetapi resit tidak dikeluarkan.
Kutipan yuran khas, sewa kantin dan sewa kedai buku tidak dikutip pada masa yang
7
ditetapkan. Kehilangan wang berlaku apabila pelajar berkenaan meninggalkan sekolah
ataupun berlaku pertukaran pengusaha kantin ataupun kedai buku dan, (4) Buku buku akaun
Buku-buku akaun tidak dicatatkan dengan kemas dan tidak dikemaskini. Pengetua atau guru
besar tidak memeriksa buku-buku akaun yang diselenggara oleh kerani sekolah.
Dalam tatacara pengurusan kewangan dan perakaunan sekolah, sebagai pengurus
sekolah perlu mematuhi pekeliling yang dikeluarkan. Sebagai institusi pendidikan,
pentadbiran harta dan kewangan sekolah tertakluk kepada peruntukan yang terdapat dalam
Peraturan – Peraturan Pendidikan (Akaundan Audit) 2002 yang dikeluarkan dibawah
Akta Pendidikan 1996.Bawah seksyen 130 Akta Pendidikan 1996 dinyatakan pada sub
seksyen 2,
“Menteri boleh membuat peraturan –peraturan bagiatau berkenaan dengan semua atau
mana-mana perkara yang berikut: (m) penyimpanan buku akaun dan pengauditan
akaun institusi pendidikan yang menerima sumbangan.”
Pihak sekolah dikehendaki menyelengaraan dan menyimpan akaun-akaun dan rekod-
rekod dengan sempurna serta menyediakan dan mengemukakan satu penyata akaun mengenai
tahun kewangan yang baru berlalu kepada pihak audit tidak lewat daripada 31 Mac setiap
tahun.
Menurut Pekeliling Kewangan Bilangan 8 tahun 2012, tanggungjawab pengurus sekolah
adalah mengurus kewangan dengan berakuantabiliti. Pengurus sekolah perlu
bertanggungjawab bagi –
a) Penyediaan penyata kewangan tahunan bagi tahun berakhir 31 Disember tiap-tiap
tahun mengikut prinsip perakaunan yang diterima umum; dan
b) Pengemukaan penyata kewangan itu kepada Ketua Pusat Tanggungjawab yang
kemudiannya perlu mengemukakan penyata kewangan tahunan itu kepada Bahagian
Audit tidak lewat daripada 31 Mac tahun yang berikutnya.
Akan tetapi mengikut Surat Pekeliling Kewangan Kementerian Pendidikan Bil.4/88, pihak
sekolah dikehendaki mengemukakan penyata akaun itu sebulan lebih awal iaitu pada 28
Februari atau pun 29 Februari tahun berikutnya.Ini bertujuan membolehkan penyelarasan atau
8
pembetulan dibuat pada penyata akaun itu jika didapati perlu. Apabila Akta Pendidikan 1996
dikuatkuasakan pada bulan Januari 1998 dan Akta Pelajaran 1961 dimansuhkan, maka
bantuan kewangan kesekolah-sekolah tetap diberikan berdasarkan Akta yang baru Bahagian
XI, seksyen 123,
“Kecual isetakat yang wang diluluskan atau diperuntukkan bagi maksud itu oleh Parlimen
atau selainnya, tiada apa-apa jua dalam Akta ini boleh disifatkan sebagai mengenakan apa-
apa kewajipan kepada Menteri untuk menubuhkan dan menyenggarakan suatu institusi
pendidikan dibawah Akta ini atau untuk menyenggarakan keseluruhan atau sebahagian
daripada suatu institusi pendidikan”
Dalam seksyen 124 dinyatakan, “sumbangan bantuan dan sumbangan modal hendaklah
tertakluk kepada syarat dan sebagainya seperti yang ditetapkan.”
Pemberian Bantuan Perkapita sekolah, Mengikut pekeliling dari Kementerian
Pendidikan (Rujukan K.P 1574/17/Jld.15(25) bertarikh 11 Februari 2004), Kementerian
Pendidikan menggariskan peraturan dan tatacara baru dalam pemberian Bantuan Per Kapita
matapelajaran dan bukan matapelajaran kepada sekolah-sekolah. Bantuan PerKapita (Per
Capita Grant – PCG) adalah bantuan kewangan yang diperuntukkan kepada setiap murid
sekolah sama ada sekolah yang bertaraf Sekolah Kerajaan ataupun Sekolah Bantuan Kerajaan.
Ia meliputi PCG matapelajaran dan PCG bukan matapelajaran. Pemberian ini dibuat bagi
memastikan pelaksanaan pengajaran dan pembelajaran di sekolah berjalan dengan lancar.
Mengikut cadangan baru pemberian PCG ini kumpulan PCG matapelajaran telah dikurangkan
kepada empat iaitu Teras, Wajib, Tambahan / BahasaAsing dan Elektif. Manakala, Pusat
Sumber Sekolah, Bimbingan dan Kaunseling serta Lain Perbelanjaan Berulang Tahun / Lain-
lain Per belanjaan Khas (LPBT / LPK) sekolah.Suratpekelilinginijugamengambilkira LPBT /
LPK Asramadan PCG bagi Aktiviti Prasekolah.
Menurut Surat Pekeliling Kewangan (SPK) Bilangan 8, Tahun 2012 adalah merupakan
punca kuasa untuk pengurusan bantuan persekolahan berdasarkan per kapita murid. Bantuan
merangkumi peruntukan kewangan bagi menampung aktiviti Pengajaran dan Pembelajaran
(PdP) serta operasi sekolah, elaun dan biasiswa kepada murid, bantuankepadamuridmiskin
dan juga bantuan sokongan lain berdasarkan kadar, dan kriteria kelayakan yang telah
9
ditetapkan dalam surat pekeliling kewangan. Menurut kamus dewan (1997:1318), sumber
bermaksud asal, mula, ataupunca. Sonia Blandford (1999:xi) pula menjelaskan, “ Sumber
ialah alat pembekalan atau sokongan yang dapat membantu pengurus sekolah mencapai
matlamatnya. Peruntukan dan pengurusan sumber (belanjawan, bahan, masa dan manusia)
adalah penting dalam pengurusan sekolah berkesan dan seharusnya berhubung kait dengan
keperluan murid.” Kewangan bermakna perihal wang atau pun segala sesuatu yang berkaitan
dengan wang.
Kewangan atau pun sumber sekolah bermaksud peruntukan yang diberi oleh
Kementerian Pendidikan dan dari pada pungutan yang dibuat oleh sekolah sendiri termasuk
derma daripara dermawan (OmardinAshaari, 1996:337). Merujuk kamus Dewan
(1997:274), dasar bermaksud pendirian yang menjadi asas segala tindakan, polisi, faktor
terpenting atau asas pokok. Belanjawan pula bermaksud butiran ringkasan geran pendapatan,
dan perbelanjaan. Menurut Parkinson (Sonia Blandford, 1999: 135), belanjawan ialah
rancangan untuk masa hadapan, penyata sumber yang dipadankan dengan hasrat atau pun
tujuan, dan agenda praktikal untuk tindakan.
3.0 Metadologi Kajian
Kajian ini dilakukan ke atas pegawai pegawai pentadbiran yang terlibat secara lansung
dalam proses perancangan dan pengagihan peruntukan di Sekolah Kebangsaan Temau,Raub
Pahang Darul Makmur . Kajian ini dijalankan bagi meninjau dan mengenal pasti amalan
pengurusan kewangan sekolah yang berkaitan dengan perancangan dan pengagihan bajet
kewangan sekolah tahun semasa serta bagaimana guru besar menghadapi isu dan kelemahan,
serta cadangan-cadangan untuk mengatasinya. Penyelidik telah memilih sebuah sekolah yang
berstatus pinggir bandar iaitu Sekolah Kebangsaan Temau,Raub Pahang berdasarkan laporan
prestasi kewangan Sekolah Tahun 2013. Subjek kajian ini terdiri dari sekumpuan pegawai
tadbir di sekolah tersebut yang terdiri daripada Guru Besar,Penolong Kanan
Kurikulum ,Pembantu Tadbir dan ketua ketua panitia matapelajaran yang terpilih secara
persampelan tidak rawak dari Sekolah Kebangsaan Temau.
Kajian ini dijalan di sekolah tersebut dengan mengunakan kaedah dua kaedah iaitu
temubual dengan mengunakan soalan temubual sebagai instrument kajian dan mengunakan
borang soal selidik bagi membantu menjawap persoalan kajian. Justeru itu hasil temubual ini
10
akan di rumus dalam bentuk peratus dan min bagi memperolehi jawapan pada kajian ini Di
samping itu, kajian ini juga terbatas mengkaji amalan pengurusan kewangan dari aspek
perancangan peruntukan dan juga pengagihan peruntukan sekolah sahaja manakala bidang
lain tidak akan dibincangkan dalam kajian ini.
4.0 Dapatan Kajian
Bagi melaksanakan kajian ini penyelidik telah mengenalpasti responden yang akan
terlibat dalam kajian ini. Kesemua responden tersebut terdiri barisan pentadbiran sekolah dan
juga ketua panitia yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam perancangan dan
pengagihan bajet kewangan sekolah.Beberapa matlumat demografi responden yang terlibat
dalam kajian ini.
RESPONDEN JAWATAN JANTINA UMUR TAHUN BERKHIDMAT
Responden 1 Guru Besar Lelaki 54 29Responden 2 Guru Penolong Kanan 1 Lelaki 50 26Responden 3 Guru Penolong Kanan HEM Perempuan 44 20Responden 4 Guru Penolong Kanan KOKO Lelaki 42 13Responden 5 Pembantu Tadbir Perempuan 32 10Responden 6 KP Bahasa Malaysia Perempuan 34 9Responden 7 KP Bahasa Inggeris Lelaki 41 18Responden 8 KP Matematik Perempuan 37 14Responden 9 KP Sains Perempuan 30 7Responden 10 KP Pendidikan Islam Lelaki 40 16Responden 11 KP Bahasa Arab Lelaki 27 3Responden 12 KP Pendidikan Muzik Lelaki 23 1Responden 13 KP Pendidikan Seni Visual Perempuan 30 5Responden 14 KP Pendidikan Jasmani Lelaki 26 3Responden 15 KP Kemahiran Hidup Lelaki 32 7Responden 16 KP Pendidikan Sivik Perempuan 28 4
Fokus utama kajian ini adalah proses temubual oleh pengkaji dengan barisan
pentadbiran sekolah yang terdiri daripada Guru Besar,Penolong Kanan Kurikulum dan proses
temubual ini berjalan kira kira 20 minit yang mana proses temubual itu dijalankan dalam
bilik Guru Besar bagi memastikan kerahsiaan matlumat masih lagi terjaga.Berikut adalah
11
proses interaksi yang telah catatkan bagi mengenalpasti matlumat yang akan diperolehi bagi
menjalankan kajian ini.
Pengkaji : Assalamualaikum Tuan Guru Besar, Puan Ros selaku PT dan Encik Ahmad
selaku GPK1 di sekolah ini, saya ingin menemubual serba sedikit mengenai penyediaan
bajet tahunan sekolah dan pengagihan bantuan Perkapita PCG dan bukan PCG dan lain-
lain bantuan di sekolah tuan.
Guru Besar, PT dan GPK1 : Boleh, insyaAllah.
Pengkaji :Tuan Guru Besar, adakah Penyediaan Bajet Tahunan sekolah tuan mematuhi
Prosedur Pengurusan Wang Kerajaan seperti yang ditetapkan ?
Guru Besar : Ya Tuan, berdasarkan Pekeliling Kewangan Bilangan 8 Tahun 2012.
Pengkaji : Apakah prosedur tuntutan yang digunapakai itu tuan?
Guru Besar :Baik, saya terangkan iaitu Prosedur tuntutan PCG oleh sekolah terbahagi
kepada 2 iaitu:
1. Sekolah yang menyelenggarakan Akaun Kumpulan Wang Kerajaan (semua jenis sekolah di
Semenanjung Malaysia dan Sekolah Teknik / Vokasional, Sekolah Berasrama Penuh serta
Sekolah Pendidikan Khas di Sabah, Sarawak dan Wilayah Persekutuan Labuan). Sekolah ini
perlu mengemukakan tuntutan PCG kepada Pusat Tanggungjawab (PTJ) masing-masing yang
akan seterusnya mengemukakan kepada Pejabat Pembayar bagi urusan pembayaran dan
mengkreditkan terus ke dalam Akaun sekolah berkenaan. Sekolah akan mencatatkan jumlah
yang diterima dalam Akaun Kumpulan Wang Kerajaan mengikut kumpulan PCG yang
ditetapkan iaitu teras, wajib, tambahan / bahasa asing dan elektif.
2. Sekolah yang tidak menyelenggarakan Akaun Kumpulan Wang Kerajaan (Bagi sekolah
rendah dan menengah di Sabah, Sarawak dan Wilayah Persekutuan dan Labuan). Bagi
sekolah yan bertaraf PTJ, tuntutan PCG akan disalurkan ke sekolah melalui waran
peruntukan kecil mengikut kadar berdasarkan bilangan murid yang ditetapkan. Sekolah akan
mencatatkan jumlah yang diterima dalam buku vot mengikut kumpulan PCG yang ditetapkan
iaitu teras, wajib, tambahan / bahasa asing dan elektif. Bagi sekolah rendah yang tidak
12
bertaraf PTJ, peruntukan PCG akan disalurkan melalui waran peruntukan kecil ke PPB /
PPD mengikut kadar berdasarkan bilangan enrolmen murid yang telah ditetapkan.
Peruntukan PCG yang diterima oleh sekolah hendaklah dibelanjakan pada tahun semasa dan
tidak melebihi 10% daripada jumlah asal PCG yang diterima dalam tahun berkenaan yang
dibenarkan dibawa ke tahun hadapan.Tuntutan penyelarasan boleh dibuat sekali oleh sekolah
yang mengalami pertambahan murid sekurang-kurangnya 5% ataupun 100 orang murid
berbanding bilangan murid pada tarikh asas tuntutan.Tuntutan penyelarasn ini perlu
dikemukakan selewat-lewatnya pada 31 Julai tahun semasa.
Pengkaji : Bagaimana pula tentang penyediaan peruntukkan PCG mata pelajaran dan
bukan matapelajaran dan lain-lain peruntukkan yang perlu dibelanjakan?
Guru Besar : Penyediaan bajet tahunan PCG dan bukan PCG adalah mengikut enrolmen
murid sekolah ini iaitu seramai 670 orang
(Guru Besar : Penyediaan Bajet Tahunan Sekolah kita memang mematuhi Pekelliling
Kewangan yang berkuatkuasa sekarang, kalau tidak pengagihan bajet tidak akan dapat
dilaksanakan mengikut arahan yang ditetapkan.
Pengkaji : Terima kasih tuan guru besar atas penerangan tadi.
Pengkaji :Saya ingin bertanya pula kepada Puan Ros selaku kerani kewangan yang
menguruskan kewangan sekolah, Bagaimanakah penyediaan bajet untuk tahun hadapan ?
PT :Ok tuan, Penyediaan bajet untuk tahun hadapan berdasarkan Bantuan Per Kapita (Per
Capita, Grant- PCG) adalah satu bantuan kewangan yang diperuntukkan kepada setiap
murid sekolah sama ada sekolah bertaraf sekolah kerajaan ataupun Sekolah Bantuan
Kerajaan. Ia meliputi PCG mata pelajaran dan PCG bukan mata pelajaran. Selaras dengan
perkembangan dan keperluan semasa dalam sektor pendidikan masa kini.Berdasarkan
kumpulan PCG mata pelajaran, ianya telah dipecahkan kepada 4 iaitu teras, wajib, tambahan
/ bahasa asing dan elektif.Manakala PCG Bukan Mata Pelajaran pula terbahagi 3 iaitu
pusaat sumber sekolah, bimbingan dan kaunseling serta lain-lain perbelanjaan
berulangtahun atau perbelanjaan khas. (LPBT / LPK) Sekolah, LPBT / LPK Asrama dan
13
PCG bagi aktiviti pra sekolah.Peruntukan PCG yang diterima oleh sekolah hendaklah
dibelanjakan pada tahun semasa dan tidak melebihi 10% daripada jumlah asal PCG yang
diterima dalam tahun berkenaan yang dibenarkan dibawa ke tahun hadapan.
Pengkaji : Bolehkah Puan Ros terangkan jenis Bantuan Perkapita dan maksud
perbelanjaanya.
PT : Boleh tuan,Disini saya terangkan mengenai ;
1. Bantuan Per Kapita Mata Pelajaran
Bantuan per kapita mata pelajaran bagi teras, wajib, tambahan / bahasa asing dan elektif
yang diterima oleh sekolah hendaklah dibelanjakan bagi maksud perbelanjaan:
a. Pembelian peralatan kecil dan bahan habis guna (termasuk kertas Braille) bagi pengajaran
dan pembelajaran.
b. Pembelian buku rujukan, ensiklopedia, perisian, video tape dan lain-lain yang bersesuaian
untuk pengajaran dan pembelajaran.
c. Penyelenggaraan peralatan termasuk computer yang digunakan untuk pengajaran dan
pembelajaran.
d. Keceriaan berunsurkan pendidikan seperti taman sains, taman herba dan lain-lain yang
boleh memberikan pengukuhan kepada program pengajaran dan pembelajaran.
e. Program berunsurkan pendidikan yang boleh memberi pengukuhan kepada proses
pengajaran dan pembelajaran sama ada semasa cuti persekolahan ataupun hari
persekolahan.
f. Perolehan harta modal adalah tidak dibenarkan.
14
2. Bantuan Per Kapita Bukan Mata Pelajaran
a. Pusat Sumber Sekolah
Bantuan per kapita bukan mata pelajaran bagi pusat sumber sekolah meliputi perbelanjaan
bagi perpustakaan dan pusat sumber pendidikan.Ia hendaklah dibelanjakan bagi maksud
perbelanjaan:
- Pembelian peralatan kecil dan bahan habis guna bagi tujuan pengajaran dan
pembelajaran.
- Pembelian buku rujukan, ensiklopedia, perisian, video tape dan lain-lain yang
bersesuaian untuk pengajaran dan pembelajaran.
- Penyelenggaraan peralatan termasuk computer yang digunakan untuk pengajaran dan
pembelajaran.
- Program berunsurkan pendidikan yang boleh member pengukuhan kepada proses
pengajaran dan pembelajaran sama ada semasa cuti persekolahan ataupun hari
persekolahan.
- Perolehan harta modal adalah tidak dibenarkan.
- Program Pendidikan Khas Integrasi – melengkapkan stesen pembelajaran bagi
program pendidikan khas integrasi.
b. Bimbingan dan Kaunselling
Bantuan per kapita bukan mata pelajaran bagi Bimbingan dan Kaunseling Sekolah hendaklah
dibelanjakan bagi maksud perbelanjaan:
- Pembelian buku rujukan, ensiklopedia, perisian, video tape dan lain-lain yang
bersesuaian untuk pengajaran dan pembelajaran.
- Program dan lawatan berunsurkan pendidikan yang boleh memberi pengukuhan
kepada proses pengajaran dan pembelajaran sama ada semasa cuti persekolahan
ataupun hari persekolahan.
15
- Penyelenggaraan peralatan termasuk komputer yang digunakan untuk pengajaran dan
pembelajaran.
- Bayaran perkhidmatan penceramah luar mengikut kelayakan dalam peraturan-
peraturan kewangan yang sedang berkuatkuasa.
- Bayaran sewaan yang berkaitan dengan program bimbingan dan kaunseling.
- Perolehan harta modal adalah tidak dibenarkan.
c. LPBT / LPK Sekolah
Bantuan per kapita bukan mata pelajaran bagi LPBT / LPK Sekolah hendaklah dibelanjakan
bagi maksud perbelanjaan:
- Bayaran bil telefon, air, elektrik, telegram, setem, interen dan pembentungan.
- Pembaikan kecil sekolah.
- Penyelenggaraan perabot dan peralatan dan peralatan kelengkapan pejabat termasuk
komputer.
- Perkhidmatan percetakan untuk pengurusan sekolah dan bahan pengajaran dan
pembelajaran.
- Perkhidmatan pengiklanan.
- Pengangkutan barang-barang.
- Pembelian bahan bakar, bahan habis guna dan ubat.
- Perbelanjaan bagi keraian yang melibatkan lawatan pihak luar ataupun urusan rasmi.
- Perolehan harta modal tidak melebihi RM 10,000.00 adalah dibenarkan. Perolehan
harta modal melebihi RM 10,000.00 perlu mendapatkan kelulusan Ketua PTJ.
Manakala bagi perolehan komputer, kelulusan daripada Jawatankuasa Maklumat
Pengkomputeran (JMPK) perlu diperoleh.
- Bayaran yuran kursus untuk guru-guru dan kakitangan sekolah.
16
- Perbelanjaan untuk keceriaan / kesihatan murid / keselamatan sekolah.
- Pembaikan kecil peralatan pengajaran dan pembelajaran bagi murid pendidikan khas
dan program pendidikan khas integrasi.
- Bayaran balik bagi urusan kecemasan oleh guru / kakitangan sekolah berdasarkan
kelayakan tambang teksi.
- Pengangkutan murid dan bayaran insurans untuk murid-murid dan guru pengiring.
3. Bantuan Per Kapita Pra Sekolah
Bantuan Per Kapita Pra Sekolah hendaklah dibelanjakan bagi maksud perbelanjaan:
a. Pembelian peralatan kecil dan bahan habis guna bagi pengajaran dan pembelajaran.
b. Penyelenggaraan peralatan permainan dalam dan luar bilik darjah serta penyelenggaraan
komputer dan lain-lain peralatan bagi pengajaran dan pembelajaran.
c. Pembelian buku rujukan, ensiklopedia, perisian, video tape dan lain-lain yang bersesuaian
untuk pengajaran dan pembelajaran.
d. Program dan lawatan berunsurkan pendidikan yang boleh member pengukuhan kepada
proses pengajaran dan pembelajaran sama ada semasa cuti persekolahan ataupun hari
persekolahan.
e. Perolehan harta modal adalah tidak dibenarkan.
Pengkaji : Ok Puan Ros, ini soalan terakhir dari saya, Apakah asas tuntutan yang
digunapakai oleh pihak sekolah tuan ?
PT : Ok, asas tuntutan yang saya gunakan ialah :
1. Tuntutan PCG ditetapkan sekali setahun.
2. Tuntutan PCG tahun berkenaan adalah berdasarkan bilangan enrolmen murid pada 1
Oktober tahun sebelumnya.
17
3. Borang tuntutan PCG tahun berkenaan hendaklah dikemukakan oleh sekolah kepada PTJ
masing-masing selewat-lewatnya pada 30 November tahun sebelumnya.
4. Bagi mata pelajaran elektif di sekolah menengah, tuntutan adalah berdasarkan bilangan
murid yang mengambil setiap mata pelajaran dalam setiap kumpulan elektif.
5. Bagi sekolah / asrama baru yang dibuka selepas 1 Oktober, tuntutan hendaklah dibuat
berdasarkan bilangan enrolmen murid pada tarikh sekolah tersebut beroperasi dan peratus
tuntutan yang dibenarkan adalah seperti berikut:
Sekolah Beroperasi Peratus Tuntutan
Januari – Mac 100%
April – Jun 70%
Julai – September 50%
Selepas September 25%
Pengkaji :Itu sahaja soalan saya, Terima kasih atas penerangan puan dan kerjasama yang
diberikan.
Pengkaji : Saya ingin mengaju soalan pula kepada GPK Pentadbiran sekolah ini iaitu
Encik Ahmad.
Pengkaji : Encik Ahmad,..adakah mesyuarat jawatankuasa diadakan terlebih dahulu untuk
memaklumkan pengagihan peruntukan kewangan ini?
GPK Pentadbiran : Ya tuan, setiap tahun, pada kebiasaannya ketua panitia akan dipanggil
untuk bermesyuarat dan menentukan jumlah pengagihan yang diterima. Ketua panitia akan
merancang untuk membelanjakan peruntukan yang diterima mengikut pekeliling yang
diedarkan.
Pengkaji : Oh begitu, adakah terdapat masalah dalam pengagihan peruntukkan yang
diterima kepada panitia-panitia mata pelajaran disekolah?
18
GPK Pentadbiran : Memang terdapat sedikit masalah dalam pengagihan peruntukkan
kewangan ini kerana peruntukkan yang diterima berdasarkan enrolmen murid dan bantuan
PCG mata pelajaran bukan berdasarkan akitiviti sekolah yang dirancang, disini terdapat
masalah ketidakcukupan dan ada juga lebihan peruntukan kerana perbelanjaan yang dibuat
oleh panitia tidak selaras dengan peruntukkan yang diterima. Contohnya disini, peruntukkan
LPBT sentiasa tidak mencukupi jika berlaku sesuatu masalah seperti tandas rosak.Dan
adakala peruntukkan LPBT berlebihan kerana tidak digunakan sepenuhnya oleh sekolah dan
terpaksa dikembalikan semula kepada PTj.
Pengkaji : Apakah langkah-langkah yang Encik Ahmad ambil untuk mengatasi masalah
ini?
GPK Pentadibiran : Langkah yang perlu pihak sekolah ambil ialah perancangan aktiviti
mestilah selaras dengan peruntukkan yang diterima, ini hendaklah dimaklumkan pada
mesyuarat kewangan sekolah untuk pengurusan kewangan yang lebih efisien. Perbelanjaan
yang hendak dibuat mestilah dirancang terlebih dahulu mengikut keutamaan dan prosedur
kewangan yang dibenarkan.Anggaran perbelanjaan boleh diagihkan mengikut penggal
persekolahan bagi mengelakkan ketidakcukupan perbelanjaan.
Tindakan yang boleh diambil oleh Guru Besar bagi memantapkan lagi pengurusan kewangan
sekolah.
1. Mengenal pasti aktiviti utama pengurusan kewangan:
- Merancang perolehan sumber atau peruntukan kewangan.
- Mengagih sumber atau peruntukan kewangan dengan betul.
- Menggunakan sumber atau peruntukan kewangan dengan baik.
- Mengawal, mengesan aliran perbelanjaan dan perolehan.
19
2. Mengenal pasti aktiviti utama yang berisiko tinggi serta terdedah kepada peluang dan
permasalahan:
- Kerugian kewangan hasil perbelanjaan.
- Penghakisan keyakinan.
- Pembuangan masa.
- Pembaziran tenaga manusia.
- Kelewatan.
3. Kawal selia dengan rapi proses perjalanan aktiviti utama:
- Mengenal pasti proses kerja atau prosedur kerja berisiko tinggi.
- Mengenal pasti masalah yang mungkin berlaku sekiranya prosedur kerja tidak dikawal
selia.
- Kesan dan impak negatif ke atas organisasi sekiranya kelemahan tidak dikenal pasti dan
tidak diatasi.
- Menilai sistem kawalan dalaman sama ada berupaya ataupun tidak bagi meminimumkan
risiko.
Pengkaji : Terima kasih encik Ahmad kerana sudi menjawab persoalan saya.
Pengkaji : Setakat ini sahaja sesi temu bual kita pada kali ini. Terima kasih diucapkan kepada pihak sekolah kerana membenarkan saya membuat kajian ini dan kerjasama yang diberikan amatlah saya hargai.
20
Selain daripada sesi temubual bagi menjalankan kajian ini borang soal selidik juga
digunakan bagi memperolehi data dan matlumat yang lebih tepat.Pentadbir sekolah,Pembantu
Tadbir dan juga ketua-ketua panitia setiap matapelajaran Jadual di bawah menunjukan hasil
soal Selidik yang telah dijalankan
Bil Persoalan Ya Tidak Pasti
Tidak
1 Adakah anda terlibat secara langsung dengan pengurusan kewangan sekolah?
9 4 3
2 Adakah anda terlibat dalam merancang bajet tahunan dan pengagihan peruntukan kewangan sekolah anda?
5 1 10
3 Adakah perancangan bajet tahunan dan pengagihan peruntukkan tahunan sekolah mengikut prosedur kewangan bilangan 8 tahun 2012 yang berkuatkuasa sekarang?
11 3 2
4 Adakah Geran Perkapita peruntukan yang diterima diagihkan untuk perbelanjaan panitia?
8 6 2
5 Adakah peruntukan yang diterima mencukupi selaras dengan perbelanjaan aktiviti sekolah?
6 1 9
6 Adakah terdapat masalah-masalah dalam pengagihan peruntukkan kewangan sekolah?
8 4 4
7 Adakah terdapat langkah yang diambil untuk mengatasi masalah mematuhi Pekeliling Kewangan yang berkuatkuasa dan Tatacara Pengurusan Kewangan Kerajaan?
11 4 1
8 Adakah pihak sekolah mengadakan mesyuarat untuk pengagihan bajet kepada semua panitia?
7 5 4
9 Adakah Guru Besar membuat pemantauan dalam Pengurusan bajet tahunan dan pengagihan peruntukan kewangan kepada panitia?
12 3 1
10 Adakah pihak sekolah memaklumkan kepada semua panitia matapelajaran tentang prosedur kewangan yang perlu dipatuhi?
13 2 1
11 Adakah pengagihan peruntukkan berdasarkan keutamaan?
5 8 3
12 Adakah pihak sekolah mendapat Laporan Audit berteguran?
10 4 2
21
4.1 Dapatan Kajian
Hasil dapatan bagi menjawab persoalan kajian yang dikemukakan iaitu :
Persoalan yang pertama :
Adakah amalan pengurusan kewangan sekolah oleh pihak pentadbiran sekolah Kebangsaaan
Temau, Raub Pahang berpandukan kepada tatacara perancangan dan pengagihan yang
betul?
Berdasarkan kepada temu bual yang telah dijalankan di Sekolah Kebangsaan Temau,
Pahang, pengkaji mendapati bahawa pihak pentadbiran sekolah telah mengurus kewangan
dengan mematuhi prosedur tuntutan Per kapita Geran berdasarkan Arahan Pekelliling
Kewangan Bilangan 8 Tahun 2012 dan buku tatacara pengurusan Perakaunan kumpulan wang
sekolah tahun 2012. Pihak sekolah mampu mengagihkan bantuan PCG dan bukan PCG, LPBT
dan bantuan-bantuan lain berdasarkan enrolmen murid sekolah berkenaan. Bantuan yang
diterima diagihkan mengikut bulanan pada tahun perbelanjaan semasa berasaskan prosedur
kewangan yang ditetapkan. Sebelum pengagihan dibuat, pihak sekolah akan mengadakan satu
mesyuarat kewangan sekolah bersama ahli panitia untuk memaklumkan peruntukan yang
diterima. Perancangan anggaran perbelanjaan akan dibuat mengikut panitia masing-masing.
Di samping itu, ketua panitia juga diminta untuk memantau perbelanjaan yang dibuat bagi
memastikan peruntukan yang diterima oleh setiap panitia adalah mencukupi.
Berdasarkan borang soal selidik yang telah diedarkan kepada 16 orang responden yang
terdiri daripada Guru Besar,Guru Penolong Kanan 1,Guru Penolong Kanan Hem,Guru
Penolong Kanan Ko kurikulum,Pembantu Tadbir dan juga semua ketua panitia. Daripada soal
selidik yang telah dibuat mendapati sebilangan besar responden (56%) terlibat secara lansung
atau tidak langsung dengan pengurusan kewangan sekolah. Namun begitu hanya 31.7%
responden yang dalam perancangan kewangan sekolah. Keadaan ini member gambaran
kepada kita bahawa hanya segelintir guru yang diberi peluang untuk bersama sama dalam
menguruskan perancangan kewangan sekolah. Akan tetapi seramai 69% responden bersetuju
bahawa peruntukan kewangan sekolah dibuat berdasarkan kepada Perkeliling Kewangan dan
ini membuktikan bahawa pihak pengurusan sekolah sentiasa peka dengan peraturan-peraturan
kewangan semasa.
22
Permasalahan timbul apabila (56%) menyatakan bahawa peruntukan yang diterima
oleh setiap panitia adalah tidak mengcukupi bagi melaksanaakan sepenuhnya aktiviti yang
telah dirancang. Hal ini dipersetujui oleh 50% responden bahawa memang terdapat masalah
dalam dalam pengagihan peruntukan sekolah. Masalah tersebut akan di atasi dengan beberapa
langkah yang diambil oleh pihak pentadbiran sekolah dan ini telah di sokong oleh 69%
responden berdasarkan kepada hasil soal selidik yang telah dijalankan.Sementara itu 46%
mengatakan bahawa pentadbiran sekolah mengumumkan jumlah peruntukan yang diterima
oleh setiap panitia dalam mesyuarat rasmi sekolah. Memboleh setiap panitia boleh membuat
perancangan kewangan masing masing dengan peruntukan yang ada. Perkara yang paling
penting dalam menyelesaikan isu kewangan yang timbul adalah pihak pentadbiran sekolah
perlu memainkan peranan untuk memantau pengurusan bajet tahunan serta pengagihan
peruntukan kepada panitia matapelajaran dan hal ini dipersetujui oleh 76% responden.
Persoalan yang ke dua :
Apakah masalah-masalah yang dihadapi oleh pihak pentadbiran sekolah Kebangsaaan
Temau, Raub?
Dalam sesi temubual ini juga kami berjaya mengenalpasti beberapa masalah atau isu
yang timbul samada secara langsung atau pun tidak semasa dalam proses perancangan dan
penggihan peruntukan kewangan yang telah diterima.Masalah utama yang sering timbul
adalah masalah ketidakcukupan akibat perbelanjaan yang tidak terancang dan jugak lebihan
kewangan yang mana peruntukan kewangan yang diterima tidak dibelanjaan sepenuhnya yang
mana peruntukan yang diterima terpaksa dipulangkan semula. Bagi mengatasi masalah ini
pihak pentadbiran sekolah yang diketuai oleh Guru Besar telah merangka dan melaksanakan
beberapa langkah bagi mengatasi masalah yang timbul.
Persoalan kajian yang ke tiga:
Apakah kelemahan-kelemahan yang dihadapi oleh oleh pihak pentadbiran Sekolah
Kebangsaan Temau ,Daerah Raub, Pahang dalam pengurusan kewangan yang melibatkan
perancangan dan pengagihan peruntukan.?
23
Berdasarkan kajian yang telah dijalan didapati bahawa terdapat beberapa kelemahan
berpunca daripada kurang kefahaman dalam pengagihan kewangan sekolah maka akan timbul
masalah ketidakcekapan dalam pengurusan pihak sekolah.Selain itu kekurangan pengalaman
dalam pengurusan kewangan terutama sebilangan besar dari ketua –ketua panitia berdasarkan
matlumat soal selidik yang diterima.Selain kelemahan yang timbul adalah kerana tidak ketua
ketua pantia terlibat dalam perancanga kewangan sekolah justeru itu akan menimbulkan
masalah lebihan dalam perancangan aktiviti panitia selain itu ketua ketua panitia tidak
didedahkan dengan tatacara pengurusan kewangan yang betul.
Hasil Dapatan persoalan kajian yang ke empat iaitu :
Bagaimanakah cara untuk mengatasi kelemahan-kelemahan pengurusan kewangan sekolah
yang dicadangkan oleh pihak pentadbiran Sekolah Kebangsaan Temau ,Daerah Raub
Merujuk kepada sesi temubual yang telah dijalan di Sekolah Kebangsaan Temau jelas
terdapat beberapa masalah justeru pihak pentadbiran sekolah telah mengambil beberapa
pendekatan sebagai langkah mengatasi masalah ini antara langkah yang diambil adalah seperti
Mengenal pasti aktiviti utama pengurusan kewangan sepertiMerancang perolehan sumber atau
peruntukan kewangan,Mengagih sumber atau peruntukan kewangan dengan
betul,Menggunakan sumber atau peruntukan kewangan dengan baik,Mengawal, mengesan
aliran perbelanjaan dan perolehan. Selain itu Kawal selia dengan rapi proses perjalanan
aktiviti utama iaitu Mengenal pasti proses kerja atau prosedur kerja berisiko tinggi,Mengenal
pasti masalah yang mungkin berlaku sekiranya prosedur kerja tidak dikawal selia,Kesan dan
impak negatif ke atas organisasi sekiranya kelemahan tidak dikenal pasti dan tidak
diatasi,Menilai sistem kawalan dalaman sama ada berupaya ataupun tidak bagi
meminimumkan risiko.
Di antara tindakan-tindakan yang perlu di ambil oleh pentadbiran sekolah ialah :
Mengenal pasti aktiviti utama pengurusan kewangan:
- Merancang perolehan sumber atau peruntukan kewangan.
- Mengagih sumber atau peruntukan kewangan dengan betul.
24
- Menggunakan sumber atau peruntukan kewangan dengan baik.
- Mengawal, mengesan aliran perbelanjaan dan perolehan
Mengenal pasti aktiviti utama yang berisiko tinggi serta terdedah kepada peluang dan
permasalahan:
- Kerugian kewangan hasil perbelanjaan.
- Penghakisan keyakinan.
- Pembuangan masa.
- Pembaziran tenaga manusia.
- Kelewatan.
Kawal selia dengan rapi proses perjalanan aktiviti utama:
- Mengenal pasti proses kerja atau prosedur kerja berisiko tinggi.
- Mengenal pasti masalah yang mungkin berlaku sekiranya prosedur kerja tidak dikawal selia.
- Kesan dan impak negatif ke atas organisasi sekiranya kelemahan tidak dikenal pasti dan
tidak diatasi.
- Menilai sistem kawalan dalaman sama ada berupaya ataupun tidak bagi meminimumkan
risiko.
Bagi memastikan perjalanan pengurusan kewangan sekolah berjalan lancer serama
81% responden bersetuju bahawa pihak pentadbiran sekolah perlu memaklumkan kepada
semua panitia bagi memastikan perbelanjaan yang dibuat mengikut tatacara sebenar dan hal
ini perlu dipatuhi.Nanum begitu seramai 50% responden tidak pasti samada peruntukan yang
diterima dan dirancang adalah mengikut keutamaan.Ramai responden ( 63%) bersetuju pihak
sekolah pernah mendapat laporan audit berteguran dan member gambaran bahawa sejarah
pengurusan sekolah ini agak bermasalah.
25
Dapatan hasil soal selidik dapat dirumuskan dalam bentuk stastistik seperti berikut:
1. Adakah anda terlibat secara langsung dengan pengurusan kewangan sekolah?
YA TIDAK PASTI TIDAK 0
10
20
30
40
50
60
56
2519
%
%
0.56
0.25
0.19
PURATA
YATIDAK PASTITIDAK
2. Adakah anda terlibat dalam merancang bajet tahunan dan pengkan kewangan sekolah anda?
YA TIDAK PASTI TIDAK 0
10
20
30
40
50
60
70
31
6
63
%
% 0.310000000000001
0.06
0.620000000000003
PURATA
YATIDAK PASTITIDAK
3. Adakah perancangan bajet tahunan dan pengagihan peruntukkan tahunan sekolah mengikut prosedur kewangan bilangan 8 tahun 2012 yang berkuatkuasa sekarang?
YA TIDAK PASTI TIDAK 0
10
20
30
40
50
60
70
80
69
18 13
%
%
0.68
0.18
0.13
PURATA
YATIDAK PASTITIDAK
26
4. Adakah Geran Perkapita peruntukan yang diterima diagihkan untuk perbelanjaan panitia?
YA TIDAK PASTI TIDAK 0
10
20
30
40
50
60
50
38
12
%
%
0.5
0.37
0.12
PURATA
YATIDAK PASTITIDAK
5. Adakah peruntukan yang diterima mencukupi selaras dengan perbelanjaan aktiviti sekolah?
YA TIDAK PASTI TIDAK 0
10
20
30
40
50
60
38
6
56
%
%
0.37
0.06
0.56
PURATA
YATIDAK PASTITIDAK
6. Adakah terdapat masalah-masalah dalam pengagihan peruntukkan kewangan sekolah?
YA TIDAK PASTI TIDAK 0
10
20
30
40
50
60
50
25 25
%
%
0.5
0.25
0.25
PURATA
YATIDAK PASTITIDAK
27
7. Adakah langkah yang diambil untuk mengatasi masalah mematuhi Pekeliling Kewangan yang berkuatkuasa dan Tatacara Pengurusan Kewangan Kerajaan?
YA TIDAK PASTI TIDAK 0
10
20
30
40
50
60
70
80
69
25
6
%
%
0.68
0.25
0.06
PURATA
YATIDAK PASTITIDAK
8. Adakah pihak sekolah mengadakan mesyuarat untuk pengagihan bajet kepada semua panitia?
YA TIDAK PASTI TIDAK 0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
44
3125
%
% 0.43
0.310000000000001
0.25
PURATA
YATIDAK PASTITIDAK
9. Adakah Guru Besar membuat pemantauan dalam Pengurusan bajet tahunan dan pengagihan peruntukan kewangan kepada panitia?
YA TIDAK PASTI TIDAK 0
10
20
30
40
50
60
70
80
76
186
%
%
0.760000000000002
0.18
0.06
PURATA
YATIDAK PASTITIDAK
28
10. Adakah pihak sekolah memaklumkan kepada semua panitia matapelajaran tentang prosedur kewangan yang perlu dipatuhi?
YA TIDAK PASTI TIDAK 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
81
136
%
%
0.81
0.13
0.06
PURATA
YATIDAK PASTITIDAK
11. Adakah pengagihan peruntukkan berdasarkan keutamaan?
YA TIDAK PASTI TIDAK 0
10
20
30
40
50
60
31
50
19
%
% 0.310000000000001
0.5
0.19
PURATA
YATIDAK PASTITIDAK
12. Adakah pihak sekolah mendapat Laporan Audit berteguran?
YA TIDAK PASTI TIDAK 0
10
20
30
40
50
60
70
63
25
12
%
%
0.620000000000002
0.25
0.12
PURATA
YATIDAK PASTITIDAK
29
5.0 Cadangan dan Perbincangan
5.1 Cadangan
1. Ketua Jabatan
Ketua Jabatan atau pengurus sekolah adalah pegawai yang diberi tanggungjawap dan
amanah untuk menguruskan kewangan sekolah.Sekiranya seseorang ketua jabatan yang
tidak mendapat latihan tentang pengurusan kewangan,maka hendaklah dilakukan dengan
usaha-usaha untuk meningkatkan ilmu pengetahuan tentang pengurusan kewangan
terlebih dahulu dan pegawai tersebut hendaklah meningkatkan kompetensi pengurusan
sekolah dan pengurusan bantuan persekolahan serta sistem kawalan keatasnya.Contohnya
menghantar pegawai mengikuti kursus kursus tentang pengurusan kewangan di Institut
Aminudin Baki atau Institut Pentadbiran Awam yang menyediakan latihan dalam bidang
kewangan.Menerapkan kefahaman tentang proses pengurusan,kawalan dan laporan audit
berkaitan dengan bantuan persekolahan.Meningkatkan akaunbiliti Pengurus Sekolah
terhadap pengurusan dan kawalan bantuan persekolahan.Justeru itu Ketua Jabatan
perlulah:
Memahirkan diri
Melakukan pemantauan dan penyeliaan yang berterusan
Menanamkan nilai murni dan integrity kepada kakitangan
Tindakan segera kepada laporan dan pemerhatian audit
Amanah dan telus
2. Pengurus Sekolah
Pengurus sekolah adalah Pengetua/Guru Besar/wakil yang diberi kuasa mengurus
kewangan sekolah.Oleh itu pengetua atau guru besar haruslah mengetahui dan memahami
tanggung jawapnya dalam menguruskan kewangan sekolah seperti berikut
i. Kemukakan tuntutan awal dan tuntutan pelarasan
ii. Semak dan laporkan penerimaan peruntukan
iii. Keluarkan Resit Pejabat (RP01) kepada pihak yang menyalurkan bantuan
30
iv. Selengara Buku tunai KWK/KWA
v. Wajib melaksanakan pengurusan peruntukan tahun semasa
vi. Uruskan baki ke hadapan secara teratur
vii. Wajib memaklumkan kepada Ketua Bidang /Ketua Panitia dalam mesyuarat
JPKA sekolah tentang jumlah peruntukan PCG yang diterima dan agihanya
3. Sekolah
Sekolah merupakan institusi pendidikan yang mentadbir harta dan kewangan dan
tertakluk kepada peruntukan yang terdapat dalam Akta Pendidikan 1961dan Accounts
& Audit 1962 maka pentadbir sekolah dihendaki menyimpan akaun akaun dan rekod
rekod lain yang berkaitan dengan dengan sempurna serta menyediakan dan
mengemukakan satu Penyata Akaun Kewangan tentang tahun Kewangan yang baru
berlalu kepada pihak audit tidak lewat daripada 31 Mac pada tiap-tiap tahun.
5.2 Kesimpulan
Dalam menguruskan kewangan kerajaan kita patut memahami dan mengetahui terlebih
dahulu proses pengurusan tentang perancangan kewangan,pengagihan,pengunaan tenaga
manusia,pengurusan wang tunai dan pengurusan asset serta perkhidmatan bagi memenuhi
matlamat sesebuah organisasi atau sekolah.Membantu pengurus sekolah
mengawasi,mengesan, dan menyelia semua urusan kewangan dan akaun mengikut peraturan
yang berkuatkuasa.Meneliti dan mengambil tindakan susulan terhadap laporan Audit serta
merancang latihan untuk kakitangan yang menguruskan hal hal kewangan .Mesyuarat
hendaklah sekurang kurangnya 3 bulan sekali.Pengurus sekolah mesti melaksanakan
tanggungjawab dengan penuh integriti demi anak anak pewaris bangsa.
Pengurus sekolah juga hendaklah mematuhi surat perkeliling yang dikeluarkan serta
peka dengan perkembangan semasa berkenaan dengan kewangan kerajaan.Tugas pengurus
membuat pemantauan berkala terhadap pengurusan rekod rekod dan tidaklah mengharapkan
pembantu tadbir yang mentadbir urus tanpa penyemakan dan perbincangan bersama.Ini dapat
mengelakkan penyelewengan berlaku dan memastikan pengurusan kewangan lebih cekap
diurus dengan betul mematuhi pekeliling dan prosedur kewangan yang
berkuatkuasa.Sekiranya pihak sekolah menghadapi masalah kekurangan perbelanjaan dan
31
terlebih pembayaran maka masalah akan timbul dalam laporan audit dan ini akan member
kesan negatif terhadap sistem pengurusan yang tidak cekap
Rumusan
Berdasarkan kepada temubual dan soal selidik yang telah dilaksanakan pentabiran
sekolah ini diterajui oleh Guru Besar dan juga GPK 1 yang mempunyai pengalaman yang luas
(lebih 20 tahun berkhidmat) dan ini secara tidak lansung mereka ini mengetahui sedikit
sebanyak kemahiran dalam pengurusan kewangan sekolah.Selain itu pembantu tadbir sekolah
juga didedahkan dengan kemahiran dalam pengurusan kewangan.Oleh yang demikian terdapat
gandingan yang mantap antara tiga tunjung kekuatan sekolah iaitu Guru Besar,GPK 1 dan
tidak ketinggalan Pembantu tadbir sekolah.
Nanum terdapat juga pelbagai kelemahan dalam perancangan dan pengagihan
kewangan sekolah seperti hanya sebilangan kecil sahaja yang terlibat dalam perancangan dan
pengagihan kewangan sekolah.Selain itu terdapat juga guru yang kurang pengalaman
memegang jawatan penting seperti ketua panitia yang mampu menjadi penyumbang kepada
masalah pengagihan belanjawan kewangan dalam panitia itu sendiri dan juga didapati bahawa
masih ramai responden yang kurang pengalaman dalam bidang pengurusan kewangan sekolah
32
Rujukan
Shahril@Charil Marzuki (2006). Mengurus Kewangan Sekolah
(Edisi Kedua). Kuala Lumpur. PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.
Shahril@ Charil Marzuki (2008). Dasar Kewangan Pendidikan. Kuala Lumpur.
PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.
Catatan Seorang Pengetua. Pengurusan Kewangan Sekolah.
Dipetik daripadahttp://hayudinmsr.blogspot.com/2010/04/pengurusan-kewangan
sekolah.html
Tahiyyatal Qulub. Pengurusan Kewangan Di Sekolah Menengah Harian Biasa Yang Bertaraf
PTj.
Dipetik daripada http://tahiyyatalqulub.blogspot.com/2011/01/pengurusan-kewangan-
di-
sekolah-menengah.html
Yeap Keng Leng. Kajian Kualitatif: Satu Pengenalan. Jabatan Kaji Sosial.
Dipetik daripada http://www.reocities.com/jpmmpks/jurnal/03yeap_penyelidikan.pdf
33