PertanikaH(l) , 101-109(1991)

Pembangunan Sistem Perladangan:Kearah Penggunaan Sumber Secara Optimum

MOHD. GHAZALI MOHAYIDIN dan SARIPAH MOHD. NOR

Jabatan Ekonomi PertanianFakulti Ekonomi dan Pengurusan

Universiti Pertanian Malaysia43400 UPM, Serdang, Selangor DarulEhsan, Malaysia

Istilah Penting: pembangunan sistem perladangan, pekebun kecil, pemprograman linear, sistem perladangansemasa, sistem perladangan optimum, kombinasi bidangusaha.

ABSTRAK

Pendapatan rendahyangdiperolehi olehpekebun kecilialah kesan daripada masalah saiz kebunyangtidak ekonomik,penggunaan teknologi modenyangmasih rendah, perpindahan golongan belia ke bandar serta penggunaan sumberyangtidak optimal. Tujuan kajian ini ialah untuk menilai dan membandingkan Sistem Perladangan Semasa (SPS)dengan Sistem Perladangan Optimal (SPO) untuk pekebun-pekebun kecil di daerah-daerah Muar (Johor), Sepang(Selangor) danjerantut (Pahang). Kaedah pemprograman linear digunakan untuk mendapatkan SPO tertaklukkepadapemhataspengeluaran seperti tanah, buruh dan modal. Keputusanyangdiperoleh menunjukkan pendapatanbulanan pekebun-pekebun kecil dapat ditingkatkan daripada $ 193 kepada $1,287 di Muar, $523 kepada $2,404 diSepangdan daripada $119kepada $543dijerantut. Kertas inijuga mengesanperubahan kepada SPOsekiranyasaiztanah ditambah.

ABSTRACT

The loiv income of smallholders is a result of an interplay of many problems such as uneconomic land holdings, lowutilization of modern innovative technologies, outmigration of young people from this subsector and suboptimal levelof resource-use. The purpose of this study is to evaluate and compare current and optimum farming systems forsmallholders in the districts of Muar (fohor), Sepang (Selangor) andjerantut (Pahang). Linear programming analysisis used to obta in opti mu mfarming systems su bject to agricutural constraints su ch as land, labour and capital. The resu Itsindicate that the optimum farming system could raise the monthly income of the smallholders from $193 to $1,287 inMuar, $523 to $2,404 in Sepang and $119 to $543 in/erantut. The paper also traces the changes to optimum farmingsystems if the size of land is increased.

PENGENALAN

Selepas Malaysia mencapai kemerdekaan, sistempengurusan ladang yang diamalkan pada ke-seluruhannya mula berubah. Perubahan palingketara terdapat pada sikap petani-petani sendiri.Ramai petani terpaksa menjalankan usaha merekasebagai suatu jenis perusahaan atau perniagaanyangharus mendapatkan keuntungan dan tidak la-gi sebagai sara hidup sahaja. Untuk menghadapicabaran ini, konsep pembangunan sistem per-ladangan boleh digunakan sebagai suatu pen-dekatan untuk memenuhi keperluan bagi me-ninggikan produktiviti dan pendapatan, supayamereka dapat terus bersaing dengan pengeluar-pengeluarlain.

Sistem perladangan bukanlah suatu cara per-tanian yang baru bagi petani-petani di Malaysia,malah ia telah diamalkan secara tradisional sejakdahulu lagi. Tetapi masalah yang terdapat dalamsistem tradisional ini, antara lain, ialah perancan-gan dan pengurusan yang kurang teratur, dayapengeluaran yang rendah dan pendapatan yangkecil. Di antara faktor-faktor yang menimbulkanmasalah di atas dan dapat dikenal pasti oleh agensi-agensi kerajaan ialah saiz kebun yang kurang eko-nomik yang dimiliki dan diusahakan oleh parapetani.

Pilihan kombinasi bidang usaha yang dija-lankan oleh pekebun kecil juga dapat mempenga-ruhi pendapatan mereka. Jika kombinasi yang

MOHD. GHAZALJ MOHAY1DIN DAN SAR1PAH MOHD. NOR

dipilih tidak bersesuaian dengan keadaan tanahatau input pertanian, segalausaha mungkin tidakdapat mencapai potensi yang diharapkan.

Masalah jugaberlakukerana tiadanyapenilaiantentang kesesuaian sistem perladangan yang di-usahakan dari segi kehendak pekebun kecil,perkembangan teknologidan perubahan keadaanekonomi. Kelemahan yang wujud dalani sistemperladangan inijuga tidak dikenalpasti. Keadaantersebut rnenyukarkan lagi usaha memajukan sek-tor pekebun kecil.

Pembangunan sistem perladangan merupakansatu corak pengusahaan ladang yang unik,mengikut peraturan tertentu yang telah ditetapkanberasaskan kepada tiga faktor utama. Pertama,faktor fizikal dan biologi. Faktorfizikalmerangkumipembolehubah-pembolehubah seperti saiz tanah,kualiti tanah, topografi, iklim, lokasi dan jarak.Manakala faktor biologi ialah dari segi fisiologitanaman dan ternakan, penyakit dan sebagainya.Kedua, faktor dalaman yang dapat mempengaruhicorak sistem perladangan di sesuatu kawasan se-perti saiz keluarga, tenaga buruh, pelajaran, kae-dah pengurusan, saiz ladang, kemudahan kreditdan tunai serta sikapdan matlamatpetani . Ketiga,faktor luaran seperti dasar kerajaan tentang harga,perniagaan, bank dan kredit, subsidi serta infra-struktur.

Objektifumum kajian ini ialah untukmengkajiserta menilai keberkesanan sistem perladanganyang ada sekarang. Secara khusus kajian ini akanmenilai sistem perladangan semasa, mendapatkansistem perladangan yang optimum, mem-bandingkan sistem perladangan semasa denganyang optimum dan menentukan pengaruh peruba-han saiz tanah kepada kombinasi bidang usahadalaifl sistem perladangan.

METODOLOGI

Kawasan dan Sampel KajianKajian ini dijalankan di tiga buah daerah, di

JADUAL1Keluasan tanaman mengikutjenisdi Muar, 1984

Jenis Tanaman Luas (Hektar)

GetahKelapa sawitKelapaKokoNenasKopiTanaman jangka pendek

90,08130,17710,4872,8342,263

398412

Semenanjung Malaysia. Daerah tersebut ialahMuar diJohor, Sepang di Selangor danjerantut diPahang. Ketiga-tiga daerah serta mukim-mukirodibawahnyadipilih secara 'purposive' berdasarkanciri-ciri yang sa-ma seperti sistem perladangan yangdiamalkan sekarang, keadaan tanah danpersekitaran.

Daerah Muar mempunyai keluasan 234,654hektar. Daripadajumlah tersebut, 164,322 hektarialah tanah pertanian. Penduduknya berjumlahseramai 333,168 orang dan keluarga tani terdildaripada 94,360 orang. Daerah Muar meng.andungi 18 buah mukim. Bag] kajian ini 4 buahmukim yang telah dipilih ialah Serom, SungaiBalang,TangkakdanJorak. Tanaman utamadisiniialah kelapa sawit, getah, koko, kelapa dan nenas(Jaduall).

JADUAL 2Keluasan tanaman mengikutjenisdi Sepang, 1984

Jenis Tanaman

(ictahKelapa sawitKelapaKopiKokoBnah-buahanTanaman jangka pendekSayuran

Luas (Hektar)

7,9464,076

350423

34419496

10

Sumber Laporanjabatan Pertanian Daerah Sepang, 1984

JADUAL3Keluasan tanaman mengikutjenisdi Jerantut, 1984

(enis Tanaman Luas (Hektar)

GetahKelapa sawitKelapaKokoBuah-buahanPadiSayuranTanaman jangka pendek

50,69223,633

3646,5801,092

27225

567

Sumber: I^aporan Statistik Pertanian, Jabatan PertanianNegeri Johor, 1984

Sumber: Laporanjabatan Pertanian Daerah, Jerantut. 1984

Daerah Sepang mempunyai keluasan 63,675hektar dan mempunyai penduduknya seramai46,025 orang. Keluarga taninya ialah seramai 4,104orang. Daerah Sepang terdiri daripada 3 buahmukim iaitu Sepang, Salak atau Labu dan DengkilKeluasan tanah pertaniannya ialah 31,914 hektar.Jadual 2 menunjukkan taburan jenis tanaman.Tanaman utamanya ialah getah, kelapa sawit, buah,

102 PERTANIKAVOL. 14NO.1, 1991

PEMBANGUNAN SISTEM PERLADANGAN: KEARAH PENGGUNAAN SUMBER SECARA OPTIMUM

buahan, kelapa dan tanaman jangka pendek se-perti jagung, kacang tanah dan keledek.

Luasdaerahjerantutialahlebihkurang 756,017hektar, tetapi tanah yang sesuai untuk pertanianhanya 302,597 hektar. Kawasan yang diusahakanuntuk pertanian sekarang ialah 83,266 hektar.Penduduknyaberjumlahserarnai 68,033 orang dankeluarga taninya seramai 4,863 orang. Daerah inimempunyai 10 buah mukim. Kajian ini dijalankandi empat buah mukim ialah Pulau Tawar, Tem-beling, Pedah dan Tebing Tinggi. Jenis tanamanyangditanam dijerantut adalah seperti dijadual 3.Tanaman utamanya ialah kelapa sawit, koko, buah-buahan, getah dan tanaman jangka pendek.

Sampel untuk kajian ini dipilih dari senaraipekebun-pekebun kecil yang disediakan olehpejabat RJSDA daerah. Sampel dipilih melaluikaedah persampelan rawak mudah.

Jenis dan Bentuk DataJenis data yang dikumpulkan dalam kajian ini ialahdata primer dan data sekunder. Data primerdikumpulkan melalui borang soal selidik yang diisioleh pembanci semada menemuduga para pekebunkecil di kawasan kajian.

Data primer yang dikumpul adalah berkaitandengan perbelanjaan keluarga, komposisi dan saizisirumahjantina, umur, pekerjaan utama dan tarafpelajaran. Maklumat perladangan seperti saizladang, hakmilik, kegunaan tanah, kemudahanpertanian, pengangkutan, perhubungan, jenisbidangusaha, input digunakan, output dikeluar-kan, pendapatan ladang dan bukan ladang, pe-masaran, kredit dan kewangan juga dikutip. An-tara lain, data-data ini akan digunakan untuk mem-bentuk belanjawan tanaman dan ternakan danseterusnya menjadi input kepada model pempro-graman linear (LP).

Data sekunder pula dikumpul dan diperolehdaripada pelbagai agensi kerajaan seperti JabatanPerangkaan Malaysia dan pejabat-pejabat pertanian.Data sekunder yang dikumpul ialah taburan jenistanaman, penggunaan tanah, iklim, taburan hujan,bilangan pekebun kecil sebenar di kawasan kajian,jumlah penggunaan modal (agihan perbelanjaan)dan buruh bagi setiap tanaman dan ternakan sertajumlah hasil.

AnalisisDataBagi data-data yang telah dikumpulkan, kaedahanalisis diskriptif dan pemprograman linear (LP)digunakan. I ,P digunakan bagi mendapn ikan sistemperladangan yang optimum. Dalam kajian ini, LPdigunakan sebagai suatu teknik merancang

penggunaan sumber-sumber pengeluaran (input)yang terhad supaya keuntungan dapat di-maksimumkan.

Satu masalah yang dihadapi dalam kaedah iniialah kesesuaiannya kepada tanaman jangkapanjang seperti getah, kelapa sawit dan koko. Walaubagaimanapun masalah ini dapat diatasi denganmendapatkan aliran tunai sepanjang hayat tana-man tersebut, mengira nilai kini tahunan aliranpendapatan dan perbelanjaan seterusnya mengiranilai kini pendapatan bersih tahunan. Denganberbuat demikian, perbezaan-perbezaan yangtimbul akibat daripadajangka hayat bidang-bidangusaha yang berlainan akan dapat dikurangkan.

Untuk kajian ini model pemprograman linearialah seperti berikut:

objektif ialah untuk memaksimumkan:

Z = ICjXj

tertakluk kepada pembatas-pembatas:

j =Ay Xj < bj dan X| > 0

di mana:

X

A..U

b. =

C. = Vektor baris margin kasar sehektarbidang usaha j ,

= Vektor lajur bidangusaha j ,

= Metrik pekali input-output sumber isatu unit bidangusaha j ,

Vektor lajur pembatas-pembatassumber,

i - 1,2, ...,m. (Bilangan input digunakan),j = 1, 2, ..., n. (Bilangan bidang usaha

dicadangkan).

PENEMUAN KAJIAN

Sistem Perladangan Semasa (SPS)Seramai 125 pekebun kecil dari daerah Muar, 99dari Sepang dan 82 darijeran tut ditemuduga untukkajian ini. Lebih daripada 70 peratus pekebunkecil berumur melebihi 41 tahun. Purata umurpekebun-pekebun kecil ialah 45 tahun di Muar, 48tahun di Sepang dan 54 tahun dijerantut. Selaindaripada usia yang agak lanjut, hampir semuapekebun kecil mendapat pendidikan setakatsekolah rendah sahaja.

Dari segi pekerjaan, kajian ini mendapati adasebilangan pekebun kecil yang berkebun secarasambilan. Di Sepang, seramai 32.3 peratus yangditemuduga mempunyai pekerjaan utama selain

PERTANIKAVOL. 14 NO. 1, 1991 103

MOHD. GHAZAI.I MOHAYIDIN DAN SARIPAH MOHD. NOR

JADUAL4Peratus bilangan pekebun kecil dan purata pendapatan tahunan mengikut jenis sistem perladangan yang

diusahakan oleh pekebun-pekebun kecil

JENIS SISTEM PERLADANGAN

1. Tanaman saka sahaja2. Tanaman jangkapendek sahaja3. Ternakan sahaja4. Tanaman saka dan

jangka pendek sahaja5. Tanaman saka dan

ternakan sahaja6. Tanaman jangka pendek

dan ternakan sahaja7. Tanaman saka, jangka

ptMidek dan ternakan

Nota: P/kecil = Pekebun kecilPdptn • Pendapatan

MUAR

BilanganP/kecil

(%)

34.52.78.08.0

39.8

1.8

5.3

PurataPdptn/

Tahun ($)

2,096.40249.60104.40

1,794.00

3,735.60

138.00

2,775.60

SEPANG

BilanganP/kecil

(%)

39.4

2.0

54.5

•

4.1

PurataPdptn/

Tahun ($)

6,844.80

3,835.20

6,798.00

4,800.00

JERANTUT

BilanganP/kecil

(%)

3.7

1.24.9

42.0

48.2

PurataPdptn/

Tahun ($)

1,276.80

04,466.40

1,461.60

1,1160.40

daripada berkebun. Di Muar angkanya ialah 22.4peratus, manakaladijerantut 12.3 peratus. Ketiga-tiga faktor di atas dijangka mempenga ruh ikecekapan pengurusan sumber-sumber danseterusnya prestasi sistem perladangan mereka.

Jadual 4 menunjukkan SPS yang diamalkanoleh pekebun-pekebun kecil di daerah kajian.Kombinasi tanaman saka dan ternakan ialah sistemperladangan yang paling popular terutama didaerah Muar (39.8 peratus) dan Sepang (54.5peratus), Pendapatan tahunan yang diperolehdaripada sistem perladangan jenis ini ialah$3,735.60 di Muar dan $6,798.00 di Sepang.

Manakala di Jerantut, sistem ini ialah sistemyang kedua paling popular di mana seramai 42.0peratus pekebun kecil mengamalkannya denganpendapatan tahunan sebanyak $1,461.60. Didaerah ini, sistem perladangan yang utama ialahkombinasi tanaman saka, tanaman jangka pendekdan ternakan iaitu sebanyak 48.2 peratus dan pen-dapatan tahunannya hanya $1,160.40

Di Muar dan Sepang, jenis sistem perladangankedua terbanyak yang diusahakan oleh pekebun-pekebun kecil ialah tanaman saka sahaja (34.5peratus di Muar dan 39.4 peratus di Sepang) den-gan pendapatan tahunannya sebanyak $2,096.40 diMuar dan $6,844.80 di Sepang.

Sistem perladangan yang paling kurang dia-malkan oleh pekebun-pekebun kecil di Sepangdan Jerantut ialah kombinasi tanaman jangkapendek bersama ternakan, tanaman jangka pen-dek, dan ternakan sahaja. Manakala di Muar

ketujuh-tujuh jenis sistem perladangan di atas di-usahakan.

Sistem Perladangan Optimum (SPO)Pemprograman linear d igunakan untukmendapatkan SPO. Untuk kajian ini, hanya bidangusaha bidangusaha yang sesuai berdasarkan ikliqjtanah dan pengetahuan petani bagi mengen-dalikannya sahaja yang dipilih untuk dianalisisBidangusaha tersebut ialah tanaman getah, kelapasawit, koko, buah-buahan, sayuran, tanamanjangkapendek seperti jagung, kacang tanah dan cili sertaternakan kambing, biri-biri, lembu daging dan ayamdaging.

Tiga kumpulan pembatas utama dalam kajianini ialah tanah, buruh dan modal. Tanah meru-pakan suatu faktor yang terpenting kerana iamenentukan di mana sesuatu sistem perladangarboleh dijalankan. Untuk SPO keluasan puratasemasa telah dipilih sebagai pembatas iaitu 1.25hektar di Muar, 5.74 hektar di Sepang dan 23hektar di Jerantut. Tiada tanah diperuntukanuntuk ternakan kerana diandaikan bahawa sistemyang sesuai ialah pemeliharaan ternakan di bawahtanam-tanaman jangka panjang atau di sekitairumah. Oleh itu saiz tanah untuk tanam-tanamantidak terjejas.

Modal penting untuk membiayai segala ke-giatan yang berkaitan dengan bidangusaha. Punamodal dapat diperoleh melalui wang simpanar;sendiri, pinjaman atau bantuan dari kerajaanPembatas modal untuk model pemprogramar

104 PERTANIKAVOL. 14NO.1,1991

PEMBANGUNAN SISTEM PERLADANGAN: KEARAH PENGGUNAAN SUMBER SECARA OPTIMUM

JAD UAL 5Matrik asas bagi sistem perladangan di Muar

PendapatanTanahModalBuruh

PendapatanTanahModalBuruh

PendapatanTanahModalBuruh

XI

18001

43175

XI

17091

43274

XI

1020|

34699

X2

21001

43132

X3

21001

31188

X4

6801

29132

X5

58001

1495163

X6

59441

1490164

X7

1090

849

X8

21980

162912

JADUAL6Matrik asas bagi sistem perladangan di Sepang

X8

22011

43231

X3

19631

31188

X4

11141

35514

X5

108001

268020

X6

59441

1495162

X7

1090

848

X8

21980

163012

JADUAL7Matrik asas bagi sistem perladangan dijerantut

X2

14571

58849

X3

9611

39594

X4

11141

35514

X6

11001

95477

X7

1100

849

X8

21980

162912

X9

250

200.3

X9

250

200.3

X9

250

190.3

2.703500550

b

1.258000

750

b

5.7465001200

Nota: XI =Tanaman getahX2 = Tanaman kelapa sawitX3 = Tanaman kokoX4 = Tanaman buah-buahanX5 = Tanaman sayuran

linear ini dikira berasaskan keupayaan pekebun-pekebun kecil mendapatkan modal untuk menja-lankan setiap bidangusaha di ladang mereka. Se-lain wang simpanan dan bantuan, pinjaman ialahsatu punca yang penting bagi pekebun-pekebunkecil mendapatkan modal. Lazimnya institusi-institusi kewangan memerlukan cagaran. Tanahialah aset yang sering digunakan sebagai cagaranter-sebut.

Daripada ketiga-tiga punca di atas, jumlahpurata modal yang terdaya dikumpulkan olehpekebun kecil ialah $8,000 di Muar, $6,500di Sepang dan $3,500 di Jerantut.

Pembatas ketiga ialah buruh. Walaupun tekno-logimoden rnemperkenalkan penggunaanjenteradan mesin, tetapi buruh masih memainkan per-anan yang penting dalam sistem perladangan. Disamping kos pengurusan yang lebih rendah teru-tama kepada pekebun kecil, ia juga dapat men-jimatkan penggunaan modal yang tinggi ber-

X6 = Tanaman jangka pendekX7 = Ternakan biri-biri dan kambingX8 = Ternakan lembu dagingX9 = Ternakan ayam dagingb. = Jumlah tertinggi sumber i.

banding dengan penggunaanjentera.Terdapatduajenis buruh, iaitu buruh keluarga

dan buruh upahan. Jumlah buruh dari kedua-duajenis bagi setiap daerah kajian ialah 750 hari diMuar, 1,200 hari di Sepang dan 550 hari dijerantut.

Selain andaian-andaian yang berkaitan de-ngan model pemprograman linear, pekebun-pekebun kecil diandaikan beroperasi di bawahpasaran sempurna. Keadaan ini tidak mempengar-uhi harga barangan pertanian yang dikeluarkan.Jadi pekebun kecil boleh mengeluarkan seberapabanyak kuantiti tanpa menjejaskan harga. Kuantitidihadkan oleh sumber yang dapat diperoleh olehpekebun-pekebun kecil berkenaan.

Data-data yang telah dikumpul, diolah dandiubahsuai ke dalam bentuk matrik asas sepertidalam Jadual 5, 6 dan 7.

Keputusan daripada analisis pemprogramanlinear merupakan kemungkinan mendapatkansuatu sistem perladangan yang optimum iaitu yang

PERTANIKAVOL. 14NO.1, 1991 105

MOHD. GHAZALI MOHAYIDIN DAN SARIPAH MOHD. NOR

memaksimumkan pendapatan (atau jumlah mar-gin kasar). SPO di kawasan kajian adalah seperti diJadual 8. Bagi seorang pekebun keci! di daerah

JADUAL8Si:;tem perladangan vang optimum

(dalam hektar atau ekor).

Bidang usaha Muar

Purata luas tanah 1.25(Hektar)

KokoKelapa sawit -SayuranTanaman jangka pendek 1.25Kambing dan biri-biri 60Lembudaging 1

Anggaran pendapatanSetahun ($) 15,444

Sepang

5.74

3.75

-1.99--—

28,855

Jerantul

2.70

-

2.70

—-1

6,514

Muar, SPOnya ialah kombinasi tiga bidangusahiaitu tanaman jangka pendek seluas 1.25 hekdternakan kambing dan biri-hiri scbanyak 60 e jserta seekor lembu daging. Pendapatan dari sistdini ialah $15,444 setahun.

Di Sepang kombinasi bidang usaha yang sesuadan optimum ialah sayuran 1.99 hektar dan kofo3.75 hektar. Sistem ini memberi pendapatan yangpaling tinggi, iaitu sebanyak $28,855 setahun.

Manakala di Jerantut pula kombinasi bidangusaha yang optimum ialah 2.7 hektar kelapa sawiidan menternak seekor lembu. Ini menghasilkanpendapatan sebanyak $6,514 setahun.

Kesan Penambahan Luas TanahBahagian ini bertujuan melihat kesan kepada SPOdari segi kombinasi bidangusaha dan pendapatanakibatdari penambahan saiz tanah. Untuk tujuanini, keluasan tanah diubahsuai kepada 3, 5, 10,15

JADUAL9Ringkasan kombinasi bidangusaha optimum bila keluasan tanah ditambah

15

Keluasan tanah yang

dicadangkan

3

Pendapatan

5

Pendapatan

10

Pendapatan

Kombinasi

Muar

Tanaman jangka pendek(3.00), kambing danbiri-biri (28 ekor),lembudaging (seekor)

$22,430

Tanaman jangkapendek (4.40),kelapa sawit(0.59), lembu daging (seekor)

$28,951

Kelapa sawit(6.75), tanamanjangka pendek(3.24), lembu daging (seekor)

$33,796

bidangusaha optimum

Sepang

Savuran(2.34),koko(0.65)

$26,655

Sayuran(2i)9) (5.00),Koko(8.57)

S28,261

Savuran(1.43),Koko(8.57)

$32,275

Jerantut

Kelapa sawit(3.00)lembudaging(seekor)

$6,713

Kelapa sawitlembudaging(seekor)

$8,040

Buah-buahan(9.86)

$10,983

Kelapa sawit(12.32), tanamanjangkapendek(1.58), koko(1.11)

Sayuran(0.71),

koko(13.03)

Buah-buahan(9.86)

Pendapatan $37,555 $36,021 $10,983

20 Kelapa sawit(16.83),koko (2.43)(7.00)

Koko(11.17),Kelapa sawit

Buah-buahan(9.86)

Pendapatan $40,385 $37,344 $10,983

106 PERTANIKAVOL. 14 NO. 1,1991

PEMBANGUNAN SISTEM PER1ADANGAN: KEARAH PENGGUNAAN SUMBER SECARA OPTIMUM

dan20hektar. Hanya keluasan tanah atau ladangdiubah tetapi faktor modal dan buruh ditetapkan.Keputusan yang diperoleh ialah seperti berikut.

a) MuarUntuk keluasan tanah 3 hektar, kombinasi

bidangusaha yang optimum ialah tanamanjangkapendek, ternakan kambing dan biri-biri sebanyak28 ekor serta seekor lembu daging dan ia meng-hasilkan pendapatan sebanyak $22,430 setahun(Jadual9).

Apabila keluasan ditambah kepada 5 hektar,keluasan bagi tanamanjangka pendek meningkatkepada 4.40 hektar, kelapa sawit seluas 0.59 hektarvangdisertai dengan ternakan lembu daging. Inimembolehkan pendapatan meningkat kepada$28,951 setahun.

Untuk keluasan 10 hektar, keluasan tanamankelapa sawit terus meningkat kepada 6.75 hektartetapi tanaman jangka pendek berkurangan kepada3.24 hektar kerana tanaman jangka pendek me-merlukan buruh yang lebih berbanding dengankelapa sawit. Kombinasi ini menghasilkan pen-dapatan $33,796 setahun.

Kombinasi bidangusaha telah bertambah un-tuk keluasan tanah 15 hektar, iaitu kelapa sawitsebanyak 12.32 hektar, tanaman jangka pendek1.58 hektar serta koko 1.11 hektar. Kombinasiberkenaan mampu menghasilkan pendapatansebanyak $37,554 setahun. Untuk keluasanmaksimum 20 hektar, hanya koko dan kelapa sawitsahaja merupakan kombinasi bidangusaha yangoptimum dan ia menghasilkan pendapatan seban-yak $40,384 setahun.

b) SepangJadual 9 juga menunjukkan perubahan kepada

SPO apabila saiz tanah diubah di Sepang. Untukkeluasan tanah sebanyak 3 hektar kombinasi bidangusahayang optimum ialah 0.65 hektar untuk kokodan 2.34 hektar untuk sayur-sayuran. Kombinasiini menghasilkan pendapatan sebanyak $26,655setahun. Apabila keluasan terus ditambah kepada5, 10, 15 dan 20 hektar, keluasan tanaman kokoterus meningkat iaitu dari 2.91, 8.57, 13.03 tetapikemudian berkurangan kepada 11.17 hektar.Sementara itu keluasan sayur-sayuran terus berkur-angan sehingga 0.71 hektar di keluasan 15 hektardan ianya terkeluar dari sistem apabila saiz tanahmeningkat kepada 20 hektar. Keadaan ini berlakukerana untuk menghasilkan pendapatan mak-simum, tanaman sayuran memerlukan modal danburuh yang lebih banyak berbanding dengan tanam-an koko. Untuk keluasan 20 hektar, kombinasi

bidangusaha yang optimum ialah 11.17 hektarkoko dan 7.00 hektar kelapa sawit. Sistem inimenghasilkan pendapatan sebanyak $37,343setahun.

c)JerantutJadual 9 juga menunjukkan kesan perubahan

SPO di Jerantut. Kombinasi bidangusaha kelapasawit bersama ternakan lembu daging dapat meng-hasilkan pendapatan $6,713 setahun bagi ladangseluas 3 hektar.

Apabila keluasan ditambah kepada 5 hektar,kombinasi yang sama diperoleh iaitu kelapa sawitdan ternakan lembu daging. Pendapatanmaksimumnya ialah sebanyak $8,040 setahun.

Tetapi bagi keluasan 10, 15 dan 20 hektarhanya bidangusaha buah-buahan yang optimumdiusahakan. Keluasan bidangusaha tidak berubahlagi selepas 10 hektar. Ini bermakna modal danburuh yang terdapat di daerahjerantut hanya sesuaibagi keluasan 10 hektar sebagai keluasanmaksimum. Pada tahap ini keluasan tanaman buah-buahan yang optimum ialah 9.86 hektar dan pen-dapatan ialah $10,983 setahun.

PERBINCANGAN DAN KESlMPULAN

JikaSPS masihdijalankan, hanya pekebun-pekebunkecil di Sepang sahaja memperoleh pendapatanmelebihi paras pendapatan isirumah miskin(diandaikan sebanyak $385 sebulan). Manakalapekebun kecil di Muar dan Jerantut berada dibawah paras berkenaan. Keadaan ini berlaku keranamajoriti pekebun kecil merupakan golongan tua(lebih daripada 60 peratus bagi ketiga-tiga daerahkajian berada di dalam lingkungan umur 41 hingga70 tahun). Oleh itu tenaga buruh yang digunakanadalah kurang produktif dan kurangberpengetahuan kerana ramai di antara merekatidak pernah bersekolah. Tambahan pula merekatinggal di luar bandar (84.0,92.9 dan 100.0 peratusmasing-masing bagi daerah Muar, Sepang danJerantut). Keadaan ini serba sedikit menyukarkanpemasaran hasil keluaran pertanian danpenerimaan idea baru dalam bidang teknologipertanian yang disebarkan oleh agen-agenpengembangan.

Melalui SPO, pendapatan para pekebun kecildapat ditingkatkan beberapa kali, iaitu denganmenggunakan semua input pertanian yang sediaada seperti modal, buruh dan tanah. Apabilapendapatan dapat ditingkatkan, taraf hiduppekebun kecil akan dapat diperbaharui danseterusnya kemiskinan dapat dikurangkan.

PERTANIKAVOL. 14NO.1, 1991 107

MOHD. GHAZALI MOHAYIDIN DAN1 SARIPAH MOHD. NOR

Di Muar, kombinasi yang optimum ialah tana-man jangka pendek bersama ternakan kambing,biri-biri dan lembu daging. Pendapatan dapatditingkatkan daripada $ 193 kepada $ 1,287 sebulan(Jadual 10).

Di Sepang, tanaman koko dan sayuran meng-hasilkan peningkatan pendapatan daripada $523kepada $2,404 sebulan. Manakala dijerantut pulatanaman kelapa sawit bersama ternakan lembudaging dapat menambah pendapatan daripada $ 119kepada $543 sebulan.

Perbandingan kombinasi bidangusaha SPSdan SPO dapat diringkaskan seperti Jadual 11.Pekebun-pekebun kecil yang telah mengusahakanbidang usaha seperti dalam SPO ialah sebanyak12.5 peratus di Muar, manakala di Sepang dan

Jerantut melebihi 40 peratus. Ini bermakna jikapekebun-pekebun kecil di ketiga-tiga daerah,mengusahakan kombinasi bidangusaha sepertidalam SPO maka seramai 87.5 peratus petani di

JADUAL 10Perbandingan purata pendapatan setahun/bulan bagi

sistem perladangan semasa dan sistem perladanganoptimum

Pendapatan

Setahun ($)SPS

Sebulan ($)

Setahun ($)SPO

Sebulan ($)

Muar

2,316

193

15,444

1,287

Perubahan (kaliganda. 6.67antaraSPSdanSPO)

Sepang

6,270

523

28,855

2,404

4.60

Jerantut

1,432

119

6,514

543

4.56

Nota: SPS - Sistem perladangan semasa, pendapatanialah purata dari semua jenis sistem

SPO- Peratusperbandinganbidangusahaantarasistem perladangan semasa dan yangoptimum

JADUAL 11Peratus perbandingan bidangusaha antara sistem

perladangan semasa dan yang optimum

Bidangusaha

Tanaman jangka pendekTanaman jangka pendek

dan ternakanTernakanTanaman jangka pendek

dan sakaTanaman sakaTanaman saka dan

ternakan

Jumlah

Muar

2.7

1.88.0

__

-

12.5

Sepang

_

_

2.039.4

-

41.4

Jerantut

01.2

_3.7

42.0

46.9

Muar, 58.6 peratus petani di Sepang dan 53.1peratus petani dijerantut perlu mengubah coraksistem perladangan mereka bagi memastikan pen-dapatan yang mereka peroleh berada di atas gariskerrriskinan.

Terdapat dua faktor yang membolehkan pe-ningkatan pendapatan pekebun-pekebun kecil di-!

lakukan. Pertama, adanya "slack" iaitu sumber-sumber seperti buruh dan modal yang tidakdigunakan sepenuhnya di dalam SPS. Denganmenggunakan sunber-sumber ini secara optimumpendapatan dapat ditingkatkan. Kedua, di dalamSPS, sumber-sumber buruh, modal dan tanahtidakdiagihkan dengan cekap. Pengagihan semulasumber-sumber tersebut dalam mengeluarkan hasilpertanian yang lebih sesuai akan dapatmeningkatkan pendapatan.

Terdapat persamaan dalam kombinasi bidangusaha di antara SPS dengan kombinasi bidangusaha SPO apabila keluasan tanah ditambah.Kombinasi bidangusaha yang popular di Muarialah tanamanjangka pendek, tanaman saka (kelapasawit dan koko) dan ternakan (kambing, biri-biridan lembu daging). Kombinasi ini bertepatandengan SPS yang diusahakan oleh pekebun kecii.Walau bagaimanapun keluasan tiap-tiap bidangusaha berbeza-beza.

Bidangusaha di Sepang ialah tanamanjangkapendek (sayuran), tanaman saka (koko dan kelapasawit). Tanaman saka (kelapa sawit, buah-buahan)dan ternakan (lembu daging) merupakan bidang-usaha yang popular dijerantut.

Sebagai kesimpulan, kajian dan penyelidikanyang terperinci mestilah terlebih dahulu dilakukanke atas kesesuaian tanah apabila sesuatu sistemperladangan diperkenalkan, Ini penting supayabidangusaha-bidangusaha tersebut benar-benarmemberikan pulangan yang diharapkan dan dapatmemenuhi keperluan pengguna dan pasarantempatan.

Untuk melaksanakan SPO (kecekapanmenggunakan input-input pertanian sepenuhnya)kerjasama diperlukan daripada perlbagai disiplinatau pihak kerana pembangunan sistem perladan-gan merupakan campuran pelbagai kegiatan dari-pada pelbagai disiplin seperti agronomi, penter-nakan, kejuruteraan, ekonomi pertanian, sosiologi luar bandar dan Iain-lain.

Kerajaan dan sektor swasta haruslah memberiperhatian yang khusus kepada para pekebun kecilterhadap keperluan perkhidmatan sokonganseperti pemasaran, bantuan kredit (pinjaman) danbekalan input-input pertanian di samping pem-berian bantuan yang sedia ada.

108 PERTANIKAVOL 14 NO. 1,1991

PEMBANGUNAN SISTEM PERLADANGAN: KEARAH PENGGUNAAN SUMBER SECARA OPTIMUM

Memandangkan pekebun kecil mempunyaikeluasan tanah yang agak kecil maka pilihan kom-binasi bidang usaha yang tepat amatlah perlu un-tuk memaksimumkan pulangan serta men-gurangkan pembaziran akibat penggunaanbersumber yang terhad.

sum-

RUJUKAN

BENEKA, RAYMOND and RONALD WINTERBOER. 1973.

Linear Programming Applications to Agriculture.Ames: Iowa State University Press.

DEMETERIO, JINDRA LINDA. 1987. The Philippines

Experience in Farming System ResearchDevelopment, Farm Management Notes for Asiaand the Far East, No. 10, Bangkok: Food andAgriculture Organization.

EDDIE F.C. CHIEW. 1976. Application of LinearProgramming in Farm Planning at a Vegetable

Farm in Cameron Highlands. Masters Thesis,Universiti Malaya, Kuala Lumpur.

IAPORAN EKO^OMI MALAYSIA. 1986/87. Kementerian

Kewangan, Kuala Lumpur.

MOHD. GHA7ALI MOHAYIDIN. 1987. Farming SystemOptions in Northern Terengganu, FarmManagement Notes, No. 10, Bangkok: Food andAgiculture Organization.

WAN MOHAMED WAN EMBONG DAN CHEE YAN KUAN.

1976. Maximizing Returns in Immature RubberSmallholdings, Proceedings of the RJRJM PlantersConference. 34.

(DitenmalSOgos, 1988)

PERTANIKAVOL. 14NO.1, 1991 109