nur hidayat binti mohd yunus - faculty of education · 2011. 10. 11. · pemilihan makanan sihat di...

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PEMILIHAN MAKANAN

SIHAT DALAM KALANGAN PELAJAR SEKOLAH MENENGAH TEKNIK DI

DAERAH JOHOR BAHRU

NUR HIDAYAT BINTI MOHD YUNUS

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

PSZ 19: 16 (Pind. 1/97)

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS♦

JUDUL : FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PEMILIHAN

MAKANAN SIHAT DALAM KALANGAN PELAJAR

SEKOLAH MENENGAH TEKNIK DI DAERAH JOHOR BAHRU

SESI PENGAJIAN: 2010/2011

Saya NUR HIDAYAT BINTI MOHD YUNUS

(HURUF BESAR)

mengaku membenarkan tesis (PSM / Sarjana / Doktor Falsafah) * ini disimpan di Perpustakaan

Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut :

1. Tesis adalah hakmilik Universiti Teknologi Malaysia.

2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan

pengajian sahaja.

3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara institusi

pengajian tinggi.

4. ** Sila tandakan ( √ )

SULIT (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau

kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam

AKTA RAHSIA RASMI 1972)

TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan

oleh organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan)

TIDAK TERHAD

Disahkan oleh

_________________________________ ______________________________

(TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA)

Alamat Tetap:

NO 301-D, KAMPUNG MAKAM, PUAN NORNAZIRA BT SUHAIROM

JLN DATO KRAMAT,

10150 GEORGETOWN,

PULAU PINANG. Tarikh: 11 MEI 2011 Tarikh: 11 MEI 2011

CATATAN : * Potong yang mana tidak berkenaan. ** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak

berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh

tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD.

♦ Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana secara penyelidikan, atau disertasi bagi pengajian secara kerja kursus dan

penyelidikan, atau Laporan Projek Sarjana Muda (PSM)

√

PENGESAHAN PENYELIA

“Saya mengakui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya

ini adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan Ijazah

Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan (Kemahiran Hidup)”.

Tandatangan : ………………………………………

Nama Penyelia : PUAN NORNAZIRA BT SUHAIROM

Tarikh : ……………………………………...

11 MEI 2011

FAKTOR- FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PEMILIHAN MAKANAN

SIHAT DALAM KALANGAN PELAJAR SEKOLAH MENENGAH TEKNIK DI

DAERAH JOHOR BAHRU

NUR HIDAYAT BINTI MOHD YUNUS

Laporan Projek Dikemukakan Sebagai Memenuhi Sebahagian Daripada Syarat

Penganugeraan Ijazah Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan

(Kemahiran Hidup)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

MEI 2011

PENGAKUAN

“Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang

tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya”.

Tandatangan : …………………………………...

Nama Penyelidik : NUR HIDAYAT BINTI MOHD YUNUS

Tarikh : .......................................................

11 MEI 2011

iii

DEDIKASI

TERISTIMEWA BUAT....

Ayahanda dan Bonda yang dikasihi

Mohd Yunus Bin Yusof dan Norhayati Bte Abd Rahman

“Terima kasih di atas segala sokongan, pengorbanan dan nasihat

yang diberikan...Sesungguhnya ia telah menjadi pendorong kepada kejayaan

anakanda ini”

UNTUK....

Adinda

Siti Aisyah Binti Mohd Yunus

Muhammad Huhsrin Bin Mohd Yunus

Muhammad Nur Falah Bin Mohd Yunus

“Di harap kejayaan ini memberi semangat buat kalian”

SALAM INGATAN….

Guru-Guru, Pensyarah-Pensyarah yang pernah menabur ilmu kepada ku, terima

kasih semuanya. Ilmu kalian telah menjadikan diriku seorang insan yang berjaya.

Dunia dan akhirat hendaknya

Untuk rakan-rakan seperjuangan…terima kasih atas segalanya.

Suka duka saat bersama kalian mematangkan diriku semoga kita berjaya

mencapai cita-cita

iv

PENGHARGAAN

Alhamdulillah, bersyukur ke hadrat Allah S.W.T, kerana dengan rahmat dan

limpah kurniaNya, saya berjaya menyiapkan laporan Projek Sarjana Muda ini. Saya

ingin mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan kepada semua pihak yang terlibat dalam

menjayakan penyelidikan ini.

Ucapan ribuan terima kasih saya tujukan buat pensyarah pembimbing iaitu Puan

Nornazira Bt Suhairom di atas segala maklumat, bantuan, nasihat, dan kesabaran beliau

sepanjang membimbing saya dalam menyiapkan Projek Sarjana Muda ini. Segala ilmu

dan tunjuk ajar yang diberikan amat berguna dan dihargai. Terima kasih juga buat semua

pensyarah Jabatan Teknikal dan Kejuruteraan serta Jabatan Asas Fakulti Pendidikan,

Universiti Teknologi Malaysia di atas kerjasama mereka dalam membantu melancarkan

proses penyelidikan saya. Untuk pihak Kementerian Pelajaran Malaysia yang telah

memberi kebenaran menjalankan projek ini dan Kementerian Kesihatan Malaysia yang

telah memberikan maklumat terima kasih diucapkan.

Tidak dilupakan guru-guru dan para pelajar Sekolah Menengah Teknik

Perdagangan dan Sekolah Menengah Teknik Johor Bahru di atas kerjasama dan

kesudian memberikan maklumat-maklumat yang diperlukan. Buat teman-teman

seperjuangan yang memberi dorongan, terima kasih diucapkan. Buat pihak yang terlibat

secara langsung dan tidak langsung, jasa baik dan bantuan kalian tidak terbalas oleh

saya. Terima kasih semua.

v

ABSTRAK

Penyelidikan ini dijalankan bertujuan untuk mengetahui faktor-faktor yang

mempengaruhi pemilihan makanan sihat dalam kalangan pelajar Sekolah Menengah

Teknik di Daerah Johor Bahru. Faktor pemilihan makanan yang dikaji merangkumi

faktor pengetahuan, faktor kesihatan, faktor emosi, faktor kewangan, faktor pengiklanan

dan faktor aktiviti fizikal. Kajian ini melibatkan seramai 242 orang pelajar yang terdiri

daripada pelajar Sekolah Menengah Teknik Perdagangan dan Sekolah Menengah Teknik

Johor Bahru. Instrumen kajian yang digunakan untuk mendapatkan maklumat adalah

soal selidik. Data yang diperolehi dianalisis menggunakan perisian SPSS version 15.0

untuk mendapatkan nilai frekuensi dan peratusan. Berdasarkan hasil penyelidikan,

didapati kesemua faktor mempengaruhi pelajar pada tahap sederhana dalam melakukan

pemilihan makanan sihat di sekolah. Oleh yang demikian, adalah diharapkan

penyelidikan ini dapat meningkatkan kesedaran pihak yang berkepentingan seperti

ibubapa, pentadbir sekolah, Kementerian Pendidikan dan Kementerian Kesihatan untuk

membimbing pelajar dalam memilih makanan sihat. Hasil penyelidikan ini juga telah

menggariskan beberapa cadangan untuk memperbaiki lagi fokus penyelidikan ini pada

masa akan datang.

vi

ABSTRACT

This research was conducted to determine the factors that influence healthy food

choices among students in technical secondary schools in Johor Bahru. Food choices

factors studied include factors of knowledge on food, medical factors, emotional factors,

financial factors, factors of advertising and physical activity factors. This study involved

242 students of Sekolah Menengah Teknik Perdagangan and Sekolah Menengah Teknik

Johor Bahru. Questionnaire has been used to obtain information needed for the study.

The data were analyzed using SPSS version 15.0 to obtain the frequencies and

percentages. Based on the findings, all factors affected students in selecting healthy food

at moderate level. Therefore, it is hoped that this study will enhance the awareness of the

stakeholders such as parents, school administrators, the Ministry of Education and

Ministry of Health in guiding student to select healthy food. The findings also outlined

several recommendations to further improve the focus of this research in the future.

vii

KANDUNGAN

BAB TAJUK MUKA SURAT

JUDUL i

PENGESAHAN ii

PENGAKUAN iii

DEDIKASI iv

PENGHARGAAN v

ABSTRAK vi

ABSTRACT vii

KANDUNGAN viii

SENARAI JADUAL xiv

SENARAI RAJAH xvii

SENARAI SIMBOL xviii

SENARAI LAMPIRAN xix

1 PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 5

1.3 Penyataan Masalah 8

1.4 Objektif Kajian 9

1.5 Persoalan Kajian 9

viii

1.6 Kepentingan Kajian 10

1.6.1 Pelajar Sekolah 10

1.6.2 Sekolah 11

1.6.3 Masyarakat 11

1.6.4 Kementerian Pelajaran Malaysia 11

1.7 Skop Kajian 12

1.8 Batasan Kajian 12

1.9 Definisi Istilah 12

1.9.1 Pemakanan 13

1.9.2 Makanan 13

1.9.3 Diet 13

1.9.4 Nutrien 14

1.9.5 Kesihatan 14

1.9.6 Emosi 14

1.9.7 Pengiklanan 15

1.9.8 Fizikal 15

1.10 Kesimpulan 15

2 SOROTAN KAJIAN

2.1 Pendahuluan 16

2.2 Faktor-Faktor Yang. Mempengaruhi

Pemilihan Makanan 17

2.2.1 Faktor Pengetahuan Pelajar

Terhadap Nutrisi-Nutrisi

Dalam Makanan 17

2.2.2 Faktor Kesihatan 21

ix

2.2.3 Faktor Emosi 22

2.2.4 Faktor Kewangan 24

2.2.5 Faktor Pengiklanan 26

2.2.6 Faktor Aktiviti Fizikal 28

2.3 Kesimpulan 30

3 METODOLOGI KAJIAN

3.1 Pengenalan 31

3.2 Rekabentuk Kajian 31

3.3 Tempat Kajian 32

3.4 Populasi Dan Sampel 32

3.5 Instrumen Kajian 34

3.5.1 Kaedah Analisis Nilai

Skor Min 36

3.6 Kajian Rintis 37

3.7 Kesahan dan Kebolehpercayaan 38

3.8 Prosedur Kajian 39

3.9 Analisis Data 40

3.10 Kesimpulan 41

4 ANALISIS DATA

4.1 Pengenalan 42

4.2 Maklum Balas Soal Selidik 43

4.3 Bahagian A : Latar Belakang Responden 44

4.3.1 Jantina 44

x

4.3.2 Umur 45

4.3.3 Bangsa 45

4.3.4 Lokasi Tempat Tinggal 46

4.3.5 Penempatan 47

4.3.6 Pekerjaan Ibu 47

4.3.7 Pekerjaan Bapa 48

4.3.8 Jumlah Pendapatan Ibu Bapa 49

4.3.9 Jumlah Wang Saku Sekolah 49

4.3.10 Bekal 50

4.4 Bahagian B : Persoalan Kajian 51

4.4.1 Adakah Faktor Pengetahuan

Mempengaruhi Pelajar Membuat

Pemilihan Makanan Sihat

Di Sekolah 51

4.4.2 Adakah Faktor Kesihatan



Di Sekolah 53

4.4.3 Adakah Faktor Emosi



Di Sekolah 56

4.4.4 Adakah Faktor Kewangan



Di Sekolah 58

xi

4.4.5 Adakah Faktor Pengiklanan



Di Sekolah 60

4.4.6 Adakah Faktor Aktiviti Fizikal



Di Sekolah 62

4.5 Analisis Keseluruhan 65

5 RUMUSAN, PERBINCANGAN, DAN CADANGAN

5.1 Pengenalan 67

5.2 Rumusan 67

5.3 Perbincangan 70

5.3.1 Faktor Pengetahuan

Terhadap Pemilihan Makanan Sihat

Di Sekolah 70

5.3.2 Faktor Kesihatan


Di Sekolah 72

5.3.3 Faktor Emosi


Di Sekolah 74

5.3.4 Faktor Kewangan


xii

Di Sekolah 76

5.3.5 Faktor Pengiklanan


Di Sekolah 77

5.3.6 Faktor Aktiviti Fizikal


Di Sekolah 79

5.4 Cadangan 81

5.5 Cadangan Kajian Lanjutan 83

5.6 Kesimpulan 84

RUJUKAN 85

LAMPIRAN A Set Borang Soal Selidik 90

LAMPIRAN B Pengesahan Soal Selidik 99

LAMPIRAN C Pengesahan Status Pelajar 101

LAMPIRAN D Surat Kebenaran Menjalankan

Penyelidikan Di Sekolah 102

xiii

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT

3.1 Taburan Populasi Dan Peratusan Sampel 33

3.2 Pengiraan Jumlah Sampel 33

3.3 Pemilihan Pelajar Secara Kelompok 34

3.4 Skala Likert 35

3.5 Jadual Penerangan Spesifikasi Soalan 35

3.6 Tafsiran Julat Dan Nilai Min 36

3.7 Instrumen Bahagian B 36

3.8 Nilai Alpha Cronbach 38

3.9 Ringkasan Analisis Data 40

3.10 Pertimbangan Skor Min 41

4.1 Jumlah Salinan Soal Selidik 43

4.2 Taburan Responden Mengikut Jantina 44

4.3 Taburan Responden Mengikut Umur 45

4.4 Taburan Responden Mengikut Bangsa 45

4.5 Taburan Responden Mengikut Lokasi

Tempat Tinggal 46

4.6 Taburan Responden Mengikut Penempatan 47

xiv

4.7 Taburan Responden Mengikut Pekerjaan Ibu 47

4.8 Taburan Responden Mengikut Pekerjaan Bapa 48

4.9 Taburan Responden Mengikut Jumlah Pendapatan

Ibubapa 49

4.10 Taburan Responden Dengan Jumlah

Wang Saku Sekolah (Sehari) 49

4.11 Taburan Responden Mengikut Bekal 50

4.12 Analisis Faktor Pengetahuan Mempengaruhi

Pelajar Membuat Pemilihan Makanan

Sihat Di Sekolah 51

4.13 Analisis Faktor Kesihatan Mempengaruhi


Sihat Di Sekolah 54

4.14 Analisis Faktor Emosi Mempengaruhi


Sihat Di Sekolah 56

4.15 Analisis Faktor Kewangan Mempengaruhi


Sihat Di Sekolah 58

xv

4.16 Analisis Faktor Pengiklanan Mempengaruhi


Sihat Di Sekolah 61

4.17 Analisis Faktor Aktiviti Fizikal Mempengaruhi


Sihat Di Sekolah 63

4.18 Analisis Purata Min Keseluruhan Bagi Faktor

Pengetahuan, Faktor Kesihatan, Faktor Emosi,

Faktor Kewangan, Faktor Pengiklanan, Dan

Faktor Aktiviti Fizikal 65

xvi

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK MUKA SURAT

1.1 Episod Keracunan Makanan Mengikut

Negeri, Malaysia Tahun 2009-2010

(Oktober). 7

2.1 Faktor- Faktor Yang Mempengaruhi Kesan

Makanan Dalam Emosi. 23

xvii

SENARAI SIMBOL

BPPDP Bahagian Perancangan Dan Penyelidkan Dasar Pendidikan

ERT - Ekonomi Rumah Tangga

FAO - Food and Agriculture Organization

JPN Jabatan Pendidikan Negeri

KKM - Kementerian Kesihatan Malaysia

RDAs - Recommended Dietary Allowances

RNI - Recommended Nutritional Intake

SPSS Statistical Packages For The Sosial Scienc

UNESCO - United Nations Educational, Scientific and

Cultural Organization

WHO - World Health Organization

f - Kekerapan

% - Peratus

xviii

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK

A Set Borang Soal Selidik

B Pengesahan soal selidik

C Pengesahan Status Pelajar

D Surat Kebenaran Menjalankan Penyelidikan Di Sekolah

BAB 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Sebuah masyarakat dan generasi yang sihat bermulanya daripada seorang individu yang

sihat. Ini sejajar dengan harapan Falsafah Pendidikan Negara untuk memperkembangkan potensi

individu secara menyeluruh dan bersepadu bagi mewujudkan insan yang seimbang dan

harmonis dari segi fizikal, emosi, rohani, dan jasmani berdasarkan kepercayaan dan kepatuhan

kepada tuhan. Adalah menjadi harapan kepada kerajaan Malaysia untuk memperkenalkan

pendidikan kesihatan dan gaya hidup yang sihat bagi melahirkan rakyat yang berilmu

pengetahuan, berketrampilan, berakhlak mulia, bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai

kesejahteraan diri serta memberi sumbangan terhadap keharmonian dan kemakmuran masyarakat

dan negara.

Justeru itu, kerajaan telah mewujudkan satu Matlamat Dasar Pemakanan Kebangsaan

pada tahun 1996. Matlamat tersebut adalah memastikan kesejahteraan penduduk yang sihat dari

segi pemakanan untuk membolehkan mereka menyumbang secara berkesan ke arah

pembangunan negara selaras dengan Wawasan 2020.

Selain itu, dasar ini telah menggalakkan dan menyokong strategi amalan pemakanan

secara sihat kepada semua pihak. Dasar ini juga mengintegrasikan serta menggabungkan usaha-

usaha pihak yang berkepentingan dalam perancangan, pelaksanaan serta penilaian program-

program makanan dan pemakanan yang berkesan dan berkekalan.

Dasar ini telah membentuk tiga objektif iaitu tahap kesejahteraan pemakanan

ditingkatkan dan dikekalkan bagi semua penduduk, memastikan kedapatan makanan isi rumah

diperolehi oleh semua lapisan masyarakat, dan pemantapan dilakukan dalam hubungan

perantaraan dan dalaman sektor yang terlibat dalam pembangunan serta pelaksanaan semua

bentuk aktiviti berkaitan pemakanan.

Bagi tujuan mencapai ketiga- tiga objektif tersebut, beberapa strategi telah dibentuk dan

digunakan dalam merealisasikan Dasar Pemakanan Kebangsaan ini. Antara strategi yang

digunakan ialah melaksanakan objektif-objektif, membuat pertimbangan terhadap komponen-

komponen pemakanan ke dalam dasar-dasar serta program-program pembangunan kebangsaan,

memastikan bahawa semua golongan masyarakat berupaya mendapatkan bekalan makanan yang

selamat dan berzat secara berterusan, memastikan bahawa semua penduduk berupaya

mendapatkan pengetahuan, pendidikan pemakanan dan sumber, serta peluang untuk

membolehkan mereka membuat keputusan berdasarkan fakta mengenai pemilihan makanan yang

sihat.

Strategi lain ialah mencegah serta mengawal masalah kekurangan zat makanan dan

penyakit-penyakit tidak berjangkit berkaitan pemakanan, mempertingkatkan penjagaan bagi

golongan yang kurang bernasib baik dan berisiko menghadapi kekurangan zat makanan,

menggalakkan amalan pemberian makanan yang optimum bagi bayi dan kanak-kanak,

menggalakkan cara pemakanan yang sihat dan gaya hidup yang aktif bagi semua lapisan

masyarakat, menyokong usaha-usaha melindungi pengguna dengan memperbaiki kualiti dan

keselamatan makanan, memastikan bidang pemakanan dan dietetik diamalkan oleh profesional

yang terlatih, mempertingkatkan keupayaan institusi dalam menjalankan aktiviti-aktiviti

pemakanan dan yang berkaitan dengannya, penilaian dan pemantauan berterusan situasi

pemakanan dalam negara, dan seterusnya menggalakkan penyelidikan dan pembangunan yang

berterusan di dalam bidang makanan dan pemakanan.

Selain dasar yang diwujudkan, galakan demi galakan daripada kerajaan terus dilihat.

Pada tahun 1997, komponen pemakanan telah dijadikan fokus utama untuk Kempen Cara Hidup

Sihat dengan bertemakan “Makan Secara Sihat‟. Kempen „Makan Secara Sihat‟ ini dilancarkan

oleh Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) sebagai usaha untuk mengubah corak

pengambilan makanan dan amalan pemakanan rakyat Malaysia supaya menjadi lebih sihat yang

akan dapat meningkatkan kualiti hidup masyarakat (Laporan Tahunan dan Aktiviti Tahun 2006).

Begitu juga di sekolah, beberapa projek oleh Kementerian Kesihatan dalam memandu pelajar-

pelajar mengamalkan pemakanan sihat dalam pemilihan makanan yang dilakukan telah

dijalankan antaranya ialah “Pilihan Sihatku Mengikut Warna”, “Projek Rintis Kantin Sekolah

Sihat”, “Panduan Mengelakkan Keracunan Makanan” dan terdapat banyak lagi projek serta

kempen berkaitan makanan dijalankan.

Walaupun dasar ini diwujudkan dan galakan-galakan diteruskan namun, ianya masih lagi

dipandang remeh oleh segelintir masyarakat yang enggan mengamalkan cara hidup yang sihat.

Kehidupan masyarakat yang semakin moden menyebabkan kurangnya perhatian mereka untuk

menyerapkan segala isu-isu tersebut ke dalam diri mereka. Selain itu, disebabkan kurangnya

kesedaran masyarakat terhadap jenis-jenis makanan yang sihat dan tidak sihat ia menyebabkan

seseorang itu membuat pemilihan makanan secara tidak terurus dan membawa kepada masalah

seperti penyakit-penyakit, kekurangan zat dan lain-lain melanda diri mereka sendiri. Justeru itu,

pengetahuan yang baik tentang nutrisi- nutrisi dalam pemakanan perlulah diambil berat oleh

semua pihak.

Pengetahuan ini perlu dititikberatkan oleh setiap orang supaya dapat meningkatkan

kesedaran diri masing-masing. Seperti yang diketahui, tubuh yang sihat dikaitkan dengan

pengambilan makanan yang baik. Terdapat 50 sebab mengapa setiap individu perlu

mengurangkan makanan berdaging yang kesemuanya dikaitkan dengan penyakit-penyakit kronik

seperti kanser, obesiti, arteroklerosis, divertikulosis, sakit jantung, artritis, diabetis, anemia,

ulser, apendiks, kegatalan kulit, lumpuh, kurang daya tahan penyakit, osteoporosis, hipoglisemia,

tekanan dan banyak lagi. Rakyat Malaysia didapati mengambil makanan berdaging dalam jumlah

yang banyak seperti yang dilaporkan pada tahun 1994 di mana rakyat Malaysia telah

menggunakan sebanyak 518,447 tan daging ayam, 69,317 tan daging lembu dan sebanyak 9,509

tan daging kambing (Utusan Konsumer, 2001).

Selain itu, bidang makanan dan pemakanan turut diajarkan kepada pelajar di tingkatan

satu, dua, dan tiga dalam mata pelajaran Kemahiran Hidup bahagian elektif pilihan dua iaitu

pilihan Ekonomi Rumah Tangga (Kementerian Pendidikan Malaysia, 1992) manakala tingkatan

4 dan 5 di sekolah-sekolah aliran Ekonomi Rumah Tangga (ERT) yang bertujuan membekalkan

pelajar dengan pengetahuan dan kemahiran dalam mengendalikan urusan diri dengan berkesan

dari segi makanan dan pemakanan bagi membolehkan pelajar menyediakan makanan seimbang,

mengamalkan tabiat makan yang baik dan beretika semasa makan serta menjaga kebersihan

makanan.

Bidang ini lebih menumpukan perhatian kepada kepentingan makanan dan pemakanan

serta melatih masyarakat supaya lebih peka terhadap aspek makanan yang seimbang. Mata

pelajaran ini menekankan aspek teori dan meliputi peranan makanan, makanan dan budaya,

pemilihan makanan, peruntukan diet harian yang disarankan dalam pengiraan nlai tenaga (RDA),

makanan dan teknologi serta sanitasi pemakanan. Strategi pengajaran dan pembelajaran

berkaitan pemakanan yang diajarkan dalam matapelajaran Kemahiran Hidup Bersepadu adalah

berdasarkan pengalaman yang dapat memberi peluang kepada pelajar untuk membina keyakinan

diri dan menggunakan pengetahuan dan kemahiran mata pelajaran ini dalam urusan kehidupan

harian.

Selain itu, matapelajaran kemahiran hidup ini telah menerapkan pengetahuan dan

kemahiran tentang makanan dan pemakanan daripada aspek penyediaan, pengurusan dan

teknologi kepada pelajar lanjutan. Melalui pengetahuan pemakanan yang diperoleh diharapkan

dapat menyediakan pelajar terhadap asas kesihatan yang baik, kejayaan hidup, keseimbangan

psikologi dan pengurusan yang baik seterusnya menyumbang kepada perkembangan minda dan

fizikal selain membantu mereka dalam mencapai kecemerlangan akademik di sekolah.

1.2 Latar Belakang Masalah

Pengetahuan yang kurang terhadap pemilihan makanan menyebabkan pelajar sering

membuat pilihan yang salah dalam memilih makanan yang dimakan. Hal ini menyebabkan

pelajar mudah mendapat penyakit berkaitan makanan. Pelbagai masalah-masalah yang berlaku

antaranya ialah masalah kegemukan atau obesiti, keracunan makanan, kurangnya perhatian

semasa belajar dan banyak lagi yang berlaku apabila pelajar tidak bersungguh- sungguh dalam

membuat pemilihan makanan yang baik.

Isu ini dapat dilihat apabila Malaysia dikategorikan sebagai sebuah negara dengan

bilangan terbesar golongan obes di rantau Asia, iaitu 25% daripada penduduknya. Daripada

penduduk seramai 26 juta orang, enam juta warga dewasa mempunyai berat badan berlebihan

dan dianggap sebagai obes dan tahap obesiti di kalangan warga dewasa meningkat tiga kali

ganda dalam tempoh kurang daripada 10 tahun, meningkat daripada 4.4% pada 1996 hingga

12.2% pada 2003 manakala selebihnya adalah golongan kanak-kanak, remaja dan golongan tua

(Laporan Akhir Kajian Inventori Penyelidikan Pembangunan Sosial Di Malaysia, 2001-2005).

Isu ini menunjukkan betapa masyarakat tidak mengambil peduli dalam hal kesihatan diri mereka.

Begitu juga pelajar-pelajar ketika di sekolah kurang memikirkan akibat yang serius terhadap

pemilihan makanan yang diambil seterusnya mengundang bahaya pada kesihatan diri dan

menambahkan risiko berpenyakit pada masa akan datang.

Seperti yang kita ketahui, makanan mempunyai dua ciri iaitu positif (menyihatkan badan

dan memulihkan penyakit) atau negatif (menyebabkan penyakit). Berdasarkan laporan

Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) dan Pertubuhan Makanan dan Pertanian Sedunia (FAO),

didapati bahawa pembunuh utama manusia bukannya aids, malaria, kebuluran, kereta atau

merokok, tetapi tabiat pemakanan manusia sendiri (Utusan Malaysia, 2010). Jika diteliti, tabiat

pemakanan ini bukan sahaja melibatkan pemilihan makanan itu sendiri sebaliknya turut

melibatkan sikap cuai manusia di samping proses-proses penyediaan makanan oleh pengendali

makanan yang tidak mengikut spesifikasi yang ditetapkan.

Sebagai contoh, kes keracunan yang disiarkan di media, terdapat sesetengah pengusaha

kantin gagal menyediakan makanan bersih dan berkhasiat kerana terlalu mementingkan

keuntungan. Malah, ada sesetengah pekerja di kantin bersikap sambil lewa apabila berhadapan

dengan aspek kebersihan dan kesihatan makanan. Pada masa sama, ada juga peniaga mengambil

kesempatan menjual makanan dan minuman ringan yang sepatutnya tidak dijual kepada pelajar

seperti gula-gula, jeruk, makanan ringan dan makanan dan minuman yang mengandungi alkohol.

Hal ini sepatutnya tidak berlaku kerana makanan dan minuman tersebut merupakan makanan

yang dilarang penjualannya di kantin sekolah dan melanggar Akta Makanan 1983 dan Peraturan-

Peraturan Makanan 1985 (Kementerian Kesihatan Malaysia, 2007). Hal ini boleh menyebabkan

lebih banyak kes-kes keracunan seumpama ini berlaku.

Menurut Perangkaan Sosial Terpilih (2006) dalam tempoh 1999 – 2003, jumlah kes

tertinggi dicatatkan oleh Negeri Johor (4,423 kes), Kelantan (4,229 kes) dan Terengganu (3,243

kes). Dalam tempoh yang sama terdapat enam insiden di mana kes yang direkodkan melebihi

seribu kes. Dalam hal ini kes keracunan terus berlaku sehingga pada tahun 2008, kes keracunan

makanan di sekolah adalah 448 kes diseluruh negara, bertambah daripada tahun 2007 sebanyak

412 kes. Daripada jumlah tersebut 31 peratus berlaku di sekolah rendah dan selebihnya di

sekolah menengah (Utusan Malaysia, 2010).

Rajah 1.1: Episod Keracunan Makanan Mengikut Negeri, Malaysia, Tahun

2009 – 2010 (Oktober)

(Sumber: Kementerian Kesihatan Malaysia, 2010)

Begitu juga yang berlaku pada tahun 2009 dan 2010 sehingga bulan Oktober di mana

beberapa episod keracunan terus berlaku di setiap negeri di seluruh Malaysia. Negeri Johor

antaranya mencatatkan jumlah episod keracunan di antara 15 hingga 20 episod yang melibatkan

sekolah dan premis-permis makanan.

Justeru itu pelajar-pelajar seharusnya mengamalkan dan perlu cuba untuk membuat

pemilihan makanan dengan baik. Tabiat pemilihan makanan sihat seharusnya diterapkan dalam

diri pelajar itu sendiri supaya dapat membentuk intelektual yang berminda cerdas dan berfizikal

cergas setiap masa.

0 5 10 15 20 25 30

Perlis

P.Pinang

N.Sembilan

WPKL

Melaka

Pahang

Perak

Kedah

Johor

Sarawak

Terengganu

Sabah

Selangor

Kelantan

2010 2009

1.3 Pernyataan Masalah

Berdasarkan kepada latar belakang masalah yang telah dihuraikan, penyelidik mendapati

pelajar seringkali melakukan pemilihan makanan tanpa merujuk piramid makanan. Ini

menyebabkan pelbagai penyakit- penyakit yang disebabkan oleh pemilihan makanan yang tidak

baik dihidapi oleh segelintir masyarakat terutamanya pelajar sekolah.

Tanggungjawab ibu bapa adalah menyediakan pilihan makanan berkhasiat dalam

hidangan makanan utama seperti sarapan, makan tengahari dan makan malam serta makanan

ringan seperti minum petang. Ibu bapa juga perlu mengamalkan tabiat pemakanan harian yang

sihat supaya anak-anak melihat dan mengikutnya sebagai contoh yang baik.

Kesimpulannya, sekiranya tabiat makanan anak-anak tidak diselaraskan dan dikawal

sebaiknya oleh ibu bapa, dikhuatiri mereka mudah menghidap penyakit-penyakit kronik yang

boleh mengundang kesan negatif dalam jangka masa pendek mahu pun panjang. Pemilihan

makanan yang tepat turut mampu membantu seisi keluarga untuk berjimat-cermat sekali gus

memiliki tubuh badan yang sihat (Utusan Malaysia, 2010).

Oleh yang demikian kajian ini bertujuan untuk mengenalpasti faktor- faktor yang

mempengaruhi pemilihan makanan sihat dalam kalangan pelajar Sekolah Menengah Teknik di

Daerah Johor Bahru. Aspek yang akan dikaji ialah faktor pengetahuan, faktor kesihatan, faktor

emosi, faktor kewangan, faktor pengiklanan dan faktor aktiviti fizikal yang mempengaruhi

pelajar dalam memilih makanan sihat ketika di sekolah.

1.4 Objektif Kajian

Objektif kajian ini dijalankan adalah untuk;

i. Mengenalpasti faktor pengetahuan pelajar yang mempengaruhi pemilihan

makanan sihat di sekolah.

ii. Mengenalpasti faktor kesihatan yang mempengaruhi pemilihan makanan sihat di

kalangan pelajar sekolah.

iii. Mengenalpasti faktor emosi yang boleh mempengaruhi pemilihan makanan sihat di


iv. Mengenalpasti faktor kewangan boleh mempengaruhi pemilihan makanan sihat di


v. Mengenalpasti faktor pengiklanan boleh mempengaruhi pemilihan makanan sihat

di kalangan pelajar sekolah.

vi. Mengenalpasti faktor aktiviti fizikal boleh mempengaruhi pemilihan makanan

sihat di kalangan pelajar sekolah.

1.5 Persoalan Kajian

Tujuan kajian ini dijalankan adalah untuk menjawab beberapa persoalan yang berkaitan

dengan amalan pemakanan sihat dalam kalangan pelajar sekolah.

i. Adakah faktor pengetahuan mempengaruhi pelajar membuat pemilihan makanan

sihat di sekolah?

ii. Adakah faktor kesihatan mempengaruhi pelajar untuk membuat pemilihan

makanan sihat di sekolah?

iii. Adakah faktor emosi mempengaruhi pelajar untuk membuat pemilihan makanan

sihat di sekolah?

iv. Adakah faktor kewangan boleh memberikan kesan terhadap pemilihan makanan

sihat di kalangan pelajar?

v. Adakah faktor pengiklanan boleh memberikan kesan terhadap pemilihan makanan

sihat di kalangan pelajar?

vi. Adakah faktor aktiviti fizikal mempengaruhi pemilihan makanan sihat oleh

pelajar?

1.6 Kepentingan Kajian

Kajian ini dilaksanakan dengan harapan dapat membantu pihak tertentu bagi menangani

masalah dalam mengamalkan pengambilan makanan sihat yang boleh mempengaruhi kehidupan

seharian terutamanya kepada pelajar-pelajar sekolah di seluruh Malaysia. Selain itu dapatan

kajian ini juga kelak dapat menjawab persoalan-persoalan kajian berkenaan pengaruh faktor-

faktor seperti pengetahuan, kesihatan, emosi, kewangan, pengiklanan dan aktiviti fizikal kepada

pemilihan makanan sihat dalam kalangan pelajar.

1.6.1 Pelajar Sekolah

Mendapat pengetahuan tentang kepentingan mengamalkan corak pemakanan yang betul

serta meningkatkan kesedaran pelajar berhubung amalan pemakanan sihat supaya dapat menjaga

kesihatan dengan baik dan sempurna di samping membantu pelajar untuk membuat pemilihan

makanan yang sihat dan bersih.

1.6.2 Sekolah

Menggalakkan pelajar-pelajar supaya mengamalkan amalan pemakanan sihat menerusi

program-program yang dianjurkan dengan kerjasama di antara sekolah dan pihak kantin sekolah.

1.6.3 Masyarakat

Maklumat ini meningkatkan lagi kefahaman masyarakat tentang kepentingan gaya

pemakanan sihat dalam kalangan generasi yang menjadi tunggak negara untuk masa hadapan.

Perancangan menu dalam pengambilan makanan diet harian akan dapat meningkatkan mutu dan

taraf kehidupan di sesebuah negara. Segala perancangan ini dapat dikawal oleh ibu bapa, guru-

guru dan lain-lain untuk membentuk sebuah masyarakat yang bebas dari masalah kesihatan.

1.6.4 Kementerian Pelajaran Malaysia

Maklumat dalam kajian ini dapat menerangkan kepada badan-badan kerajaan seperti

Kementerian Pelajaran Malaysia tentang kepentingan corak pemilihan pemakanan dalam kalangan

pelajar Sekolah. Menjelang menuju ke arah satu negara yang maju, negara kita memerlukan ramai

tenaga yang cerdik pandai dan sihat dari segi fizikal dan mental yang di pengaruhi pemakanan

sihat dalam kehidupan seharian untuk memastikan hasrat negara tercapai. Ini kerana merekalah

yang bakal mencorakkan masa depan negara suatu hari nanti.

1PSZ 19: 16 (Pind3451-5BAB 1separoh

nur hidayat binti mohd yunus - faculty of education · 2011. 10. 11. · pemilihan makanan sihat di...

Documents