MODUL PENGAJARAN KENDIRI (MPK) BERTAJUK KONSEP MOL

TINGKATAN EMPAT KBSM BERASASKAN STRATEGI PEMBELAJARAN

MASTERI

YAU SEET TING

Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat

penganugerahan ijazah Sarjana Muda Sains dan Komputer Serta Pendidikan

(Kimia)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

APRIL, 2009

ii

“Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang

tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya.”

Tandatangan :

Nama Penulis : YAU SEET TING

Tarikh : April 2009

iii

DEDIKASI

Kepada Tuhan yang Maha Esa dan Maha Kuasa,

Suami yang tercinta,

Ayah dan ibu yang amat saya hormati,

Abang, kakak dan adik yang amat saya kasihi.

iv

PENGHARGAAN

Setinggi-tinggi ucapan terima kasih kepada penyelia PSM 1 saya Encik

Juhazhren Bin Junaidi, dan juga penyelia PSM 2 saya PM Mohamad bin Bilal Ali atas

tunjuk ajar yang diberikan di samping tidak jemu memberikan bantuan sepanjang

melaksanakan kajian ini. Tidak dilupakan kepada semua pensyarah Fakulti Pendidikan

Pendidikan khususnya Dr. Shaharom Noordin yang banyak memberi pandangan dan

nasihat kepada saya dalam menjayakan kajian ini.

Setinggi penghargaan juga dirakamkan kepada guru-guru berpengkhususan

kimia yang sudi memberi kerjasama, nasihat dan memudahkan proses penilaian modul

yang telah dibangunkan.

Selain itu, saya juga ingin mengucapkan ribuan terima kasih kepada rakan-rakan

saya yang sudi menbantu dan memberi nasihat serta tunjuk ajar kepada saya bagi

melengkapkan bab-bab dalam projek sarjana muda.

Penghargaan juga tidak lupa dirakamkan kepada suami, ayah, ibu dan adik-

beradik yang amat saya sayangi atas sokongan moral dan bantuan kewangan yang

diberikan. Akhir sekali, saya juga ingin mengucapkan ribuan terima kasih kepada

semua pihak yang terlibat secara lansung atau tidak dalam memberikan sokongan,

cadangan dan sebagainya.

v

ABSTRAK

Pembelajaran adalah bersifat individu kerana setiap pelajar mempunyai tahap

keupayaan pembelajaran dan latar belakang yang berbeza-beza. Modul merupakan salah

satu media yang mementingkan proses P&P secara individu. Justeru itu, sebuah modul

pengajaran kendiri (MPK) yang bertajuk Konsep Mol tingkatan empat KBSM telah

dibangunkan berdasarkan silibus Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM). MPK yang

dihasilkan berasaskan strategi pembelajaran masteri dan menggunakan bahasa Inggeris

sebagai media penghantar. Modul ini bersaiz A4 dan mengandungi tiga submodul dalam

penyampaian isi kandungannya, iaitu The Mole and the Number of Particles, The Mole

and the Mass of Substances dan The Mole and the Volume of Gas. Penentuan status

kesesuaian MPK adalah melalui penilaian formatif iaitu Penilaian Formatif Satu dengan

Satu (PFSS) sahaja. Tiga orang guru pakar isi kandungan yang berpengalaman dalam

subjek kimia dan seorang pakar reka bentuk model modul telah ditemubual. Satu draf

modul dan senarai semak tentang pengujian kualiti MPK telah disediakan. Hasil analisis

penilaian telah menunjukkan MPK yang dihasilkan mempunyai reka bentuk maklumat,

isi kandungan, reka bentuk persembahan, strategi pembelajaran, sifat mesra pengguna

dan unsur motivasi yang mengikuti spesifikasi yang telah ditetapkan. Modul ini juga

konsisten dari segi reka bentuk dan penggunaan warna. Namun, terdapat juga komen

dan cadangan daripada pakar yang perlu diberi perhatian iaitu mempelbagaikan strategi

pembelajaran, tulisan modul diperbesarkan lagi dan modul dijadikan tiga submodul yang

berasingan. Diharap dengan adanya MPK ini, pelajar akan menjadi lebih

bertanggungjawab terhadap pembelajaran mereka sendiri dan menjadikan pembelajaran

Konsep Mol salah satu tajuk yang senang dikuasai dalam subjek kimia.

vi

ABSTRACT

Learning process is individual since each student possesses different level of

learning ability and background. Module is one of the medium that emphasis on the

individualized teaching and learning (T&L) processes. Therefore, a self-instructional

module (SIM) entitled Mole Concept for Form Four Chemistry KBSM was developed

according to the syllabus of Ministry of Education. This SIM is constructed based on the

mastery learning strategy and use English medium in content delivery. This module is

A4 in size and divided into three submodules which are The Mole and the Number of

Particles, The Mole and the Mass of Substances and The Mole and the Volume of Gas.

In determining the effectiveness and appropriateness of this SIM, a formative evaluation

through one to one evaluation has been conducted. Three content experts who are well-

experienced in teaching chemistry and a module designed expert had been interviewed.

A draft of module and a checklist were distributed to the content-expert for evaluation.

The analysis of the evaluation showed that the SIM being constructed has fulfilled the

specification fixed in terms of information design, contents, visual presentation, learning

strategy, user-friendly and motivation. This module also has a good consistency in terms

of design and colour using. However, there are some comments and suggestions that

need to be paid attention such as use various learning strategies, increase the font size

and separate the module into three submodules. Anyway, sincerely hope that by using

this module, students can become more responsible towards their studies and realise that

the topic of Mole Concept is actually one of the topic that easy to master in Chemistry.

vii

KANDUNGAN

BAB PERKARA HALAMAN

JUDUL i

PENGAKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

ISI KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL xv

SENARAI RAJAH xvi

SENARAI SINGKATAN xviii

SENARAI LAMPIRAN xx

1 PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 5

1.3 Pernyataan Masalah 8

1.4 Objektif Kajian 9

1.5 Kepentingan / Rasional Kajian 9

1.5.1 Latihan Individu 10

viii

1.5.2 Mewujudkan Kerjasama 10

1.5.3 Membantu Pelajar Lemah 11

1.5.4 Memotivasikan Pelajar 11

1.6 Skop / Batasan Kajian 11

1.7 Definisi Kajian 12

1.7.1 Modul 12

1.7.2 Modul Pengajaran Kendiri (MPK) 13

1.7.3 Pengajaran Individu/Kendiri 13

1.7.4 Kimia Tingakatan Empat KBSM 13

1.7.5 Konsep Mol 14

1.7.6 Pembelajaran Masteri 14

1.7.7 Motivasi 14

1.8 Penutup 14

2 SOROTAN KAJIAN

2.1 Pengenalan 16

2.2 Perkembangan Sistem Pendidikan di Malaysia 16

2.2.1 Kritikan terhadap Buku Teks 17

2.2.2 Sistem Pendidikan Tradisi 18

2.2.3 Pengajaran Individu dan Modul Pengajaran 20

2.2.3.1 Modul Pengajaran 20

2.2.3.2 Cara-cara Melayani Perbezaan

Individu 21

ix

2.3 Pendidikan Kimia di Malaysia 22

2.3.1 Masalah dalam Pendidikan Kimia 23

2.4 Definisi-definisi Modul Pengajaran Kendiri (MPK) 24

2.5 Status MPK Di Malaysia 25

2.5.1 Kajian Mengenai Kesan Penggunaan MPK

terhadap Pencapaian Akademik 26

2.6 Ciri-ciri MPK 28

2.7 Unsur-unsur Dalam MPK 29

2.7.1 Unsur-unsur Multimedia 29

2.7.1.1 Teks 29

2.7.1.2 Grafik 31

2.7.2 Motivasi 32

2.7.2.1 Model Motivasi: Model ARCS 33

2.8 Model Reka Bentuk Pengajaran Dalam

Pembangunan MPK 34

2.8.1 Model ADDIE 1987 35

2.8.1.1 Analisis (Analysis) 35

2.8.1.2 Reka Bentuk (Design) 36

2.8.1.3 Pembangunan (Development) 36

2.8.1.4 Pelaksanaan (Implementation) 36

2.8.1.4 Penilaian (Evaluation) 37

2.9 Model Pembangunan MPK 39

2.9.1 Model Teras Cabang Shaharom (1994) 40

x

2.9.1.1 Pengenalan 41

2.9.1.2 Isi Kandungan 42

2.9.1.3 Penilaian Kendiri 42

2.9.1.4 Pengukuhan 43

2.9.1.5 Maklum Balas 43

2.9.1.6 Rujukan 43

2.10 Strategi Pembelajaran Masteri 45

2.10.1 Taksonomi Bloom 1956 dan Tatatingkat

Pembelajaran (Learning Hierarchy) 46

2.11 Kaedah-kaedah Pengajaran dalam MPK Bercetak 46

2.12 Penutup 47

3 REKA BENTUK MODUL

3.1 Pengenalan 48

3.2 Rasional Pemilihan Model ADDIE 49

3.3 Fasa Analisis 49

3.3.1 Pengenalpastian Masalah 49

3.3.2 Penentuan Matlamat Pembinaan Modul 50

50

50

3.4

bela ran

3.3.3 Skop Isi Pelajaran

3.3.4 Pengguna Sasaran

Fasa Reka Bentuk 51

3.4.1 Objektif Pembelajaran 51

3.4.2 Kaedah dan Strategi Pem ja 51

xi

3.5

n

ri

s

3.5.2 R n Mo el Ter

57

3.6 Fasa P

61

62

n dala Pembangunan

62

4 HASIL PEMBANGUNAN MODUL

Pengenalan 64

Fasa Pembangunan 52

3.5.1 Model Teras-Cabang Shaharom 52

3.5.1.1 Pengenalan 52

3.5.1.2 Isi Kandunga 54

3.5.1.3 Penilaian Kendi 55

3.5.1.4 Pengukuhan 55

3.5.1.5 Maklum Bala 56

3.5.1.6 Rujukan 56

asional Pemiliha d as

Cabang Shaharom

elaksanaan 58

3.7 Fasa Penilaian 59

3.8 Pemilihan Teks, Grafik dan Warna dalam MPK

Bercetak

3.9 Penggunaan Unsur Motivasi dan Mesra Pengguna

dalam MPK Bercetak

3.10 Perisian yang Digunaka m

MPK Bercetak

3.11 Penutup 63

PENGAJARAN KENDIRI (MPK)

4.1

xii

4.2 Kriteria / Komponen MPK 64

4.2.1 Pengenalan 67

4.2.1.1 Rasional 67

4.2.1.2 Aktiviti Utama 68

4.2.1.3 Praujian 68

4.2.2 Isi Kandungan 70

4.2.2.1 Objektif Pembelajaran dan Isi

Kandungan 70

nos

4.2.2.2. Aktiviti Pembelajaran Teras 74

4.2.3 Penilaian Kendiri 75

4.2.3.1 Ujian Diag tik 75

4.2.4 Pengukuhan 77

4.2.4.1 Pemulihan 77

4.2.4.2 Pengayaan 79

4.2.5 Maklum Balas 80

4.2.6 Rujukan 82

4.3 Strategi Pembelajaran Masteri 82

4.3.1 Pemecahan kepada Unit Kecil 83

4.3.2 Ujian-ujian dalam Setiap Unit 83

4.3.3 Unsur Pengukuhan 84

4.4 Unsur Motivasi 84

4.4.1 Penggunaan Model ARCS 85

4.4.1.1 Attention 86

4.4.1.2 Relevance 87

xiii

4.4.1.3 Confidence 87

4.4.1.4 Satisfaction 88

4.5 Sifat Mesra Pengguna 88

4.6 Penilaian Formatif oleh 89

4.6.1 Penilaian Formatif oleh

Pakar

Pakar

89

4.6.2

91

4.7

KESIMPULAN, PERBINCANGAN DAN CADANGAN

5.1 Pengenalan 93

96

Isi Kandungan

Penilaian Formatif oleh Pakar Reka

Bentuk Model Modul

Penutup 92

5

5.2 Perbincangan 93

5.2.1 Ulasan Hasil Penilaian Pakar 94

5.2.2 Kekuatan MPK 95

5.2.3 Kelemahan MPK 96

5.2.3.1 Justifikasi terhadap Komen Pakar

Isi Kandungan dan Pakar Reka

Bentuk Model Modul

5.3 Rumusan Modul 98

5.4 Cadangan 100

5.4.1 Cadangan untuk Penambahbaikan MPK 100

xiv

5.4.2 Cadangan untuk Rujukan pada Kajian

101

5.5 Refleks

UJUKAN 104

113-122

Masa Hadapan

i 102

5.6 Penutup 103

R

LAMPIRAN A-D

xv

SENARAI JADUAL

NO. TAJUK HALAMAN

2.1 Model-model pengajaran kendiri 39

3.1 Senarai Objektif Pembelajaran bagi setiap submodul 54

3.2 Pengagihan item dalam senarai semak 60

4.1 Pengagihan soalan Praujian dalam ketiga-tiga submodul 69

4.2 Senarai subtopik dalam Isi Kandungan setiap submodul 71

4.3 Taburan unsur-unsur tambahan dalam Isi Kandungan MPK 73

4.4 Taburan pelbagai Aktiviti Pembelajaran Teras dalam MPK 74

4.5 Taburan soalan bagi Ujian Diagnostik dalam MPK 76

4.6 Taburan isi kandungan dan aktiviti bagi Pemulihan dalam MPK 78

4.7 Taburan isi kandungan dan aktiviti bagi Pengayaan dalam MPK 79

4.8 Hasil analisis maklum balas oleh tiga orang guru pakar terhadap lima aspek utama dalam bahagian B (35 item)

senarai semak 90

xvi

SENARAI RAJAH

NO. TAJUK HALAMAN

2.1 Aliran kerja model ADDIE 35

2.2 Model Teras-Cabang Shaharom (1994) 40

2.3 Carta aliran model Teras-Cabang Shaharom 44

4.1 Muka depan MPK bertajuk Konsep Mol 65

4.2 Muka hadapan Submodul 1 bertajuk The Mole and

the Number of Paticles 66

4.3 Paparan Rasional dalam submodul 67

4.4 Paparan Aktiviti Utama bagi Submodul 1 68

4.5 Sebahagian paparan Praujian Submodul 1 70

4.6 Paparan Objektif Pembelajaran dan Isi Kandungan dalam

Submodul 1 72

4.7 Contoh unsur-unsur seperti Science Gallery, Smart Tip,

dan Root of Words dalam Isi Kandungan MPK 73

4.8 Aktiviti Crossword Puzzle dalam Submodul 1 75

4.9 Paparan Ujian Diagnostik bagi Submodul 1 76

4.10 Paparan ringkasan konsep yang bersifat arrow back

dalam bahagian Pemulihana bagi Submodul 1 78

xvii

4.11 Paparan ringkasan konsep yang bersifat arrow out dalam

bahagian Pengayaan bagi Submodul 1 80

4.12 Paparan Maklum Balas untuk penyemakan jawapan pelajar 81

4.13 Paparan Rujukan sebagai sumber tambahan 82

4.14 Contoh kata-kata motivasi yang merentasi budaya

tempatan untuk memotivasikan pelajar 85

4.15 Lagu bertajuk Happy Mole Day sebagai attention

kepada pelajar 86

4.16 Contoh-contoh analogi yang digunakan dalam MPK 87

4.17 Ikon Help yang membantu dalam navigasi pelajar 89

xviii

SENARAI SINGKATAN

SINGKATAN NAMA PENUH

ABM Alat Bantu Mengajar

ADDIE Analysis, Design, Development, Implementation dan Evaluation

ARCS Attention, Relevance, Confidence dan Satisfaction

FPK Falsafah Pendidikan Kebangsaan

ICT Teknologi Maklumat dan Komunikasi

ISD Instructional System Design

INSPIRE Integrated System of Programmed Instruction Suited for Rural

Environment

JERIS Jasmani, Emosi, Rohani, Intelek, dan Sahsiah

KBSM Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah

KBSR Kurikulum Bersepadu Sekolah Rendah

KPM Kementerian Pelajaran Malaysia

MMI Module-mediated Instruction

MPK Modul Pengajaran Kendiri

P&P Pengajaran dan Pembelajaran

PFKK Penilaian Formatif Kelompok Kecil

PFSS Penilaian Formatif Satu Dengan Satu

PMI Peer-mediated Instruction

xix

PPK Pusat Perkembangan Kurikulum

PSM Projek Sarjana Muda

SEAMEO Southeast Asian Ministers for Education Organization

TMI Teacher-mediated Instruction

UTM Universiti Teknologi Malaysia

xx

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK HALAMAN

A Borang senarai semak untuk pakar

isi kandugan/reka bentuk model modul 113

B Carta aliran MPK 117

C Surat pengesahan diri pelajar 120

D Surat kebenaran EPRD 121

BAB 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Dewasa ini, dalam keghairahan negara menongkah arus kemajuan serta usaha

untuk mencapai Wawasan 2020, sistem pendidikan negara turut mendapat kesan dan

terus berkembang seiring dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan (FPK) yang ingin

melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi jasmani, emosi, rohani, intelek,

dan sahsiah (JERIS). Maka dengan hasrat ini adalah sepatutnya sistem pendidikan

negara diperbaharui dari semasa ke semasa.

Justeru itu, demi mencapai hasrat yang dicitakan, terdapat pelbagai aspek dalam

bidang pendidikan yang perlu dirombak secara beransur-ansur dan di antaranya ialah

pembaharuan dalam bidang kurikulum. Ini telah memberi kesan terhadap penulisan buku

teks. Buku teks merupakan alat penting dan luas digunakan oleh para pelajar dan

pendidik dalam proses pengajaran dan pembelajaran (P&P). Namun, peranan buku teks

masih lagi menimbulkan banyak persoalan khususanya tentang keberkesanannya

terhadap proses pembelajaran para pelajar (Norliana dan Shaharom, 2005).

Era globalisasi telah membuka cabaran baru kepada sektor pendidikan negara

dalam meningkatkan daya saing P&P di negara ini setaraf dengan negara membangun

lain. Penggunaan teknologi maklumat secara tidak langsung menjadi pemangkin kepada

2

peningkatan kualiti dalam bidang ini. Penerbitan secara elektronik juga telah

memberikan kaedah baru untuk menyampaikan pengetahuan terutama kepada institusi

pendidikan (Walker, 1998). Teknologi-teknologi baru yang diperkenalkan telah

memantapkan teknik pengajaran dan melicinkan proses P&P di sekolah. Walaupun

penggunaan buku teks, papan tulis dan kapur telah menjadi bahan asas pengajaran yang

mungkin tidak dapat diketepikan, tetapi kemunculan teknologi komputer khususnya

microkomputer serta alat pamer grafik warna yang berelaian tinggi telah memberikan

kesan yang lebih efektif dalam proses pembelajaran (Norhashim, Mazenah dan Alinda,

1996).

Sekiranya kita imbas kembali, sistem pendidikan di negara kita sebelum ini

mengamalkan proses pendidikan secara tradisi. Dalam sistem pendidikan secara tradisi,

alat bantu mengajar (ABM) yang digunakan adalah amat terhad dan hanya melibatkan

dua entiti iaitu guru dan pelajar. Sistem pendidikan tersebut lebih cenderung kepada

pengajaran berpusatkan guru. Menurut Norhashim, Mazenah dan Alinda (1996), guru

yang terlibat dalam sistem pendidikan tradisi akan mengajar pelajarnya secara lisan dan

pelajar akan cuba untuk menghafal fakta-fakta yang disampaikan oleh guru. Proses P&P

yang bercorak ‘teko dan cawan’ ini telah mengurangkan interaksi di antara guru dan

pelajar, lebih-lebih lagi dalam sesebuah kelas yang bilangan pelajarnya adalah ramai.

Menurut Jamalludin dan Zaidatun (2003), dalam situasi sebegini, pelajar yang

kurang aktif akan menjadi seorang yang pasif. Selain itu, interaksi pelajar dengan subjek

yang dipelajarinya turut terbatas kerana kesukaran guru dalam menyediakan pengajaran

yang mengikut keperluan pelajarnya yang mempunyai tahap keupayaan pembelajaran

yang berbeza-beza. Pembelajaran merupakan suatu proses yang bersifat individu. Setiap

pelajar mempunyai latar belakang dan keupayaan yang berbeza-beza. Tanggapan setiap

pelajar terhadap pembelajaran dan masa yang diperlukan untuk menguasai sesuatu topik

atau kemahiran adalah berbeza bagi setiap individu. Kebanyakan media dan ABM yang

ada pada hari ini kurang mementingkan P&P secara individu (Jamalludin dan Zaidatun,

2003).

3

Menurut Sharifah Alwiah Alsagoff (1981) dalam Sidek Mohd Noah dan

Jamaludin Ahmad (2005), modul adalah salah satu media yang lebih berkesan sekiranya

disampaikan secara individu. Menurut beliau, modul merupakan bahagian-bahagian

kecil yang tersendiri tetapi lengkap dan berkait rapat antara satu bahagian kecil dengan

bahagian kecil yang lain.Terdapat dua jenis pengajaran individu iaitu pengajaran yang

menggunakan modul dan pengajaran terancang. Pengajaran yang menggunakan modul

telah mula digunakan di beberapa buah maktab perguruan di Malaysia dan dipercayai

maktab-maktab tersebut akan memperbanyakkan lagi bahan bacaan berbentuk modul

untuk melatih bakal guru. Pembelajaran menggunakan modul membawa banyak manfaat

dan lebih senang disediakan berbanding dengan pengajaran terancang. Justeru, guru

hendaklah berkemahiran dan berkebolehan dalam penyediaan bahan P&P berbentuk

modul (Sharifah Alwiah Alsagoff,1984).

Terdapat pendapat yang berbeza-beza berkaitan dengan jenis-jenis modul.

Namun, menurut Sidek Mohd Noah dan Jamaludin Ahmad (2005), modul secara

umumnya dikelaskan kepada dua jenis iaitu modul berbantukan fasilitator dan modul

tidak berbantukan fasilitator. Modul berbantukan fasilitator memerlukan modul

dilaksanakan dengan bantuan fasilitator yang meliputi modul latihan, modul motivasi,

modul perkembangan dan sebagainya. Sementara itu, modul tidak berbantukan

fasilitator adalah modul lengkap yang penggunanya tidak memerlukan bantuan

fasilitator atau guru atau pengajar untuk mempelajari dan menguasainya. Modul jenis ini

meliputi modul pengajaran dan modul akademik. Individu yang melalui modul ini

mengikuti sendiri modul berkenaan secara sendirian.

Modul pengajaran biasanya berfokus kepada P&P di sekolah-sekolah rendah,

menengah, kolej dan juga pusat pengajian tinggi. Modul jenis ini diperkenalkan untuk

membantu pelajar yang lemah dalam akademik. Modul pengajaran lebih berfokus

kepada pengajaran individu iaitu pelajar akan melaksanakan modul ini secara

persendirian tanpa dampingan daripada guru sepanjang masa sehingga pelajar tamat

mengikuti modul jenis ini (Sidek Mohd Noah dan Jamaludin Ahmad, 2005).

4

Selain itu, Shaharom Noordin dan Yap (1991) menjelaskan bahawa modul

pengajaran ialah pembelajaran yang bertujuan untuk membolehkan pelajar belajar secara

sendiri. Modul ini berbeza dari segi panjang, kandungan serta formatnya. Modul jenis ini

membolehkan pelajar meneruskan proses pembelajaran mereka mengikut kecepatan

sendiri (self-pacing). Ini kerana kesedaran bahawa kejayaan yang dicapai oleh pelajar itu

bukanlah pada kadar yang sama dan mereka juga sebenarnya tidak mempunyai tahap

kesediaan untuk belajar pada masa yang sama. Antara contoh-contoh modul jenis ini

ialah modul pengajaran bahasa Melayu, modul pengajaran Pengajian Am, dan Modul

Pengajaran Kendiri (MPK) mata pelajaran Fizik.

Pada masa kini, MPK dalam bentuk perisian berpotensi menarik perhatian dan

menjadi pilihan dalam pelaksanaan pelbagai program pendidikan di institusi pengajian

tinggi di negara kita termasuk dalam program pendidikan jarak jauh (Shaharom Noordin,

2000). MPK yang benar-benar bermutu adalah MPK yang dapat membantu proses

pembelajaran mengikut sesuatu topik. Bahan dalam modul sepatutnya boleh berdiri

sendiri (self-contained) dan membolehkan pelajar belajar sendiri. Setiap pelajar boleh

belajar mengikut keperluan dan kadar kebolehan secara individu (Meyer, 1988).

Tambahan pula, bahan MPK juga didapati mempunyai kesan pembelajaran yang

terjamin kerana setiap bahan MPK yang dibina dengan teliti di mana isi pengajarannya

adalah terancang dan disusun mengikut prinsip-prinsip pengajian terancang dan objektif-

obkektif yang mesti dicapai oleh pelajar. Lebih-lebih lagi, objektif-objektif pengajaran

akan dapat dicapai dalam masa yang lebih singkat jika MPK yang bermutu digunakan

(Koh,1984).

Secara ringkasnya, MPK merupakan pakej P&P kandungan kendiri yang

mempunyai beberapa komponen pendidikan berketerampilan dan menggunakan strategi

pembelajaran penguasaan yang bertujuan untuk membolehkan para pelajar belajar

sendiri berdasarkan pada kecepatan diri. Ia berasaskan pada teknologi pendidikan dan

boleh dalam bentuk bercetak atau bukan bercetak atau gabungan kedua-duanya.

5

1.2 Latar Belakang Masalah

Sains merupakan ilmu pengetahuan yang teratur dan sistematik dan boleh diuji

atau dibuktikan kebenarannya (Kamus Dewan, 1993). Menurut Shaharir (1987) sains

merupakan ilmu pengetahuan yang berasaskan cerapan, kajian eksperimen, ujikaji dan ia

menganalisis sesuatu fenomena secara bersistem, mantik dan objektif dengan kaedah

khusus bagi mewujudkan pengetahuan baru yang boleh dipercayai. Secara

keseluruhannya, sains merupakan cabang ilmu pengetahuan yang berdasarkan kebenaran

atau kenyataan meliputi fizik, kimia dan biologi yang diperoleh melalui pemerhatian,

eksperimen dan secara taakulan induktif atau deduktif.

Kimia merupakan satu kajian terhadap tabii, sifat dan struktur jirim yang

terkandung dalam semua bahan yang dijadikan tuhan dalam dunia dan alam adalah bukti

langsung kecerakinan dan komponen yang menjadi tabii sains. Oleh itu, pendidikan

kimia dianggap sebagai salah satu komponen teras dan nadi P&P sains. Menurut

Mariapan (1999), salah satu daripada dapatan kajiannya telah merumuskan bahawa

penggunaan ABM adalah faktor utama dalam mewujudkan suasana P&P sains yang

paling kondusif. Namun, ABM masa kini kurang mementingkan P&P secara individu

(Jamalludin dan Zaidatun，2003).

Kurikulum Kimia sekolah menengah di Malaysia pada peringkat menengah atas

terdiri daripada tiga bahagian besar iaitu kajian tentang jirim, interaksi antara bahan

kimia dan penghasilan bahan-bahan buatan (Kementerian Pelajaran Malaysia, 2001).

Kebanyakan konsep yang terkandung dalam kurikulum kimia tergolong dalam kategori

yang sukar difahami oleh pelajar. Misalnya, dalam kajian tentang jirim terdapat banyak

konsep yang sukar difahami oleh pelajar seperti konsep atom, konsep mol dan konsep

perubahan keadaan jirim (Finely, et al. 1982; Georgewerner, 1989, dalam Abd. Rahman

Mat 2005). Kenyataan ini disokong oleh kajian-kajian yang telah dijalankan oleh ramai

penyelidik (Duncan & Johnstone, 1971; Larson, 1997; Johnsten, 2000; Furio et al., 2002;

dalam Meor Ibrahim Kamaruddin, et al., 2001) yang mendapati tajuk Konsep Mol

adalah satu cabaran kepada guru dan pelajar kerana tajuk ini melibatkan banyak

6

pengiraan matematik, istilah-istilah kimia yang baru dan fakta-fakta yang abstrak yang

sukar dikuasai oleh kebanyakan pelajar terutamanya pelajar yang lemah dalam

kemahiran matematik (Gabel & Sherwood, 1984; Niaz, 1996; Reid et al., 2002; dalam

Meor Ibrahim Kamaruddin, et al., 2001).

Dalam konteks kurikulum masa kini yang berorientasikan peperiksaan, proses

P&P masih lagi berpusatkan kepada guru (Abu Hassan, 2003). Ramai guru mempercayai

pandangan bahawa pelajar tidak mempunyai sebarang idea mengenai sesuatu konsep

kimia maka mereka cendurung untuk mengamalkan P&P yang berpusatkan guru dengan

mengehadkan penglibatan aktif pelajar (Abu Hassan, 2001; Bah et al., 2002;

Mohammad Yusof et al., 2002). Pendekatan P&P yang sedia ada memberikan perhatian

dan penekanan dalam bidang kognitif aras rendah iaitu penghafalan, ingatan kembali

dan kefahaman (Gabel, 1983).

Penekanan untuk memperkembangkan kemahiran kognitif seperti mencari idea,

menganalisis, mengaplikasi, mensintesis, membuat penilaian dan menyelesaikan

masalah adalah sangat terhad (Browen & Bunce, 1997) Akibatnya, pelajar menjadi

kurang aktif, perkembangan terbatas, tidak kritis dan kreatif dalam perbincangan

walaupun mempunyai gred pencapaian yang baik dalam peperiksaan (Ali & Shaharom,

2003). Pendekatan P&P yang berpusatkan guru atau secara tradisi telah menyebabkan

pelajar baru aliran sains yang mengambil mata pelajaran kimia sering menghadapi

kesukaran dalam memahami sesuatu konsep yang abstrak.

Selain daripada kurikulum yang terlalu berorientasikan peperiksaan, satu lagi

masalah ketara yang berlaku dalam sistem pendidikan di negara kita ialah terlalu bersifat

spoon feeding. Pelajar-pelajar menerima apa-apa sahaja yang diberikan oleh

guru. Lebih-lebih lagi, oleh sebab kekangan waktu dan jumlah bilangan pelajar yang

ramai dalam sesuatu kelas, peluang untuk pelajar-pelajar berinteraksi dan berbincang

dengan guru adalah sangat terhad. Sekiranya pelajar menghadapi masalah dalam

pembelajaran, mereka terpaksa berjumpa guru berkenaan pada waktu lain. Bagi pihak

guru pula, mereka tidak dapat meluangkan masa untuk membantu pelajar-pelajar kerana

7

dibebani oleh tugas-tugas lain di sekolah. Oleh itu, guru hanya dapat memantau

kemajuan pelajar pada waktu mata pelajaran itu dijalankan sahaja.

Dalam menangani masalah kelas besar dan kesuntukan masa, kaedah pengajaran

modul merupakan salah satu penyelesaian yang sesuai (Esah Sulaiman, 2003).

Kenyataan ini disokong oleh Shaharom dan Yap (1991) yang menyatakan bahawa MPK

merupakan pilihan terbaik guru untuk kelompok pelajar yang besar. Penggunaan kaedah

modul merupakan satu pendekatan popular dalam P&P memandangkan pelajar dapat

melakukan sesuatu dengan mengikut kebolehan dan kecepatan sendiri. Selain itu,

penggunaan modul dapat membawa kepuasan kepada para pelajar dalam menangani

sesuatu, sekurang-kurangnya dapat membantu mereka untuk memenuhi keperluan

sendiri (Mohd. Faudzi, 1988). Pernyataan ini disokong oleh Sidek Mohd Noah dan

Jamaludin Ahmad (2005), yang menyatakan bahawa modul diciptakan kerana wujudnya

tahap perbezaan pencapaian pelajar dan biasanya modul mempunyai pelbagai aktiviti

bagi menarik minat pelajar. Keadaan semasa menunjukkan bahawa MPK dapat

memenuhi keperluan pelajar hari ini dengan lebih baik sama ada dari segi mutu

pembelajaran dan juga kandungan (Shaharom dan Yap, 1991).

Di Malaysia, penggunaan buku teks masih diamalkan dalam proses P&P di

sekolah. Namun, terdapat kritikan yang menyatakan bahawa buku teks yang digunakan

pada masa kini adalah terlalu ringkas dan tidak mencabar minda pelajar (Kassim Abbas,

2006). Maka langkah bijak haruslah diambil untuk menangani masalah ini. Antara

langkah penyelesaian yang sesuai untuk dilaksanakan bagi memperbaiki keadaan ini

adalah dengan menggunakan MPK yang mengambil kira perbezaan individu di kalangan

para pelajar di mana mereka boleh belajar mengikut tahap kebolehan masing-masing

yang tersendiri serta memilih cara pembelajaran yang paling sesuai untuk diri mereka

(Shaharom dan Yap, 1991).

MPK amat diperlukan bagi melancarkan pengajaran guru. Ini jelas menunjukkan

bahawa penggunaan MPK di dalam pendidikan Sains sememangnya sesuai digunakan

dalam pembelajaran pada masa kini seperti yang telah dinyatakan oleh Koh (1984)

8

bahawa keberkesanannya adalah terjamin, maka penggunaan MPK dalam pendidikan

Sains amat diperlukan untuk membantu pelajar kerana rata-rata pelajar tempatan

mempunyai tahap minda yang agak lemah dan memerlukan bahan pembelajaran

tambahan seperti MPK. Justeru itu, penggunaan MPK dalam subjek kimia adalah

digalakkan bagi membolehkan pengilbatan aktif para pelajar dalam proses P&P

berbanding dengan pengajaran berpusatkan guru.

Kesimpulannya, bagi mengatasi masalah-masalah seperti penglibatan pelajar

yang kurang aktif dalam proses pembelajaran secara tradisi yang melibatkan

pemahaman konsep kimia, saiz kelas yang besar, kesuntukan masa guru dan pelajar,

serta isi kandungan buku teks yang ringkas dan tidak menggalakkan penggunaan minda

pelajar, maka salah satu cara penyelesaian yang baik ialah dengan membina sebuah

MPK yang membolehkan para pelajar belajar mengikut masa dan kecepatan sendiri.

Justeru, pembina telah memilih untuk membina sebuah MPK bercetak bagi subjek

Kimia tingkatan empat bertajuk Konsep Mol yang menggunakan bahasa Inggeris

sebagai bahasa penghantar dan isi kandungannya bersesuaian dengan silibus subjek

Kimia tingkatan empat. Modul ini dibangunkan berdasarkan strategi pembelajaran

masteri dan bertepatan dengan kehendak pelajar tingkatan empat Kurikulum Bersepadu

Sekolah Menengah (KBSM).

1.3 Pernyataan Masalah

Konsep Mol adalah salah satu subtopik bagi subjek kimia tingkatan empat yang

merupakan satu cabaran kepada guru dan pelajar kerana ia melibatkan banyak pengiraan

matematik, istilah-istilah kimia yang baru dan fakta-fakta yang abstrak yang sukar

dikuasai oleh kebanyakan pelajar terutamanya pelajar yang lemah dalam kemahiran

matematik (Gabel & Sherwood, 1984; Niaz, 1996; Reid et al., 2002; dalam Meor

Ibrahim Kamaruddin, et al., 2001). Selain itu, Konsep Mol juga merupakan subtopik

yang menjadi asas bagi tajuk-tajuk berikutnya dalam subjek Kimia, misalnya unsur

9

jadual berkala, ikatan kimia, elektokimia, asid dan bes, dan garam. Namun, menurut

pemerhatian dan pencarian pembina, tidak terdapat satu MPK bercetak yang khas untuk

tajuk tersebut. Bagi memenuhi keperluan ini, MPK yang khas untuk subtopik tersebut

perlu dibangunkan. Oleh yang demikian, pembina telah memilih untuk membina sebuah

MPK bercetak bagi subjek Kimia tingkatan empat bertajuk Konsep Mol berasaskan

strategi pembelajaran masteri. MPK bercetak ini bersesuaian dengan kehendak dan

keperluan pelajar serta bertepatan dengan silibus bagi subjek Kimia tingkatan empat

KBSM.

1.4 Objektif Kajian

Objektif bagi kajian ini ialah membangunkan sebuah MPK bercetak bertajuk

Konsep Mol bagi subjek Kimia tingkatan empat KBSM yang mempunyai ciri-ciri seperti

yang berikut:

i. berasaskan strategi pembelajaran masteri.

ii. mempunyai reka bentuk maklumat yang menepati silibus KPM

iii. mempunyai persembahan visual yang menarik

iv. menggunakan medium bahasa Inggeris sebagai bahasa pengantar.

v. mengandungi unsur motivasi.

vi. bersifat mesra pengguna

1.5 Kepentingan / Rasional Kajian

Penggunaan MPK sememangnya diperlukan pada dewasa ini bukan hanya

sekadar melancarkan pengajaran guru malah membolehkan pelajar membuat latihan

mengikut tahap kebolehan masing-masing serta merangsang minda dan semangat pelajar