MEKANISMA CUKAI BARANGAN DAN PERKHIDMATAN (GST)

MENURUT PERCUKAIAN ISLAM

Hanis Binti Othman & Shofian Hj Ahmad

Abstrak

Malaysia buat julung kalinya akan melaksanakan sistem Cukai Barangan dan

Perkhidmatan (GST) setelah Rang Undang-Undang GST 2014 telah diluluskan di

Dewan Rakyat pada 7 April 2014 dan akan dilaksanakan pada April 2015. Perkara ini

menimbulkan pelbagai respon dan perspektif daripada pelbagai lapisan masyarakat,

seperti ahli politik, ahli ekonomi dan ahli akademik. Walaubagaimanapun, kajian

mengenai cukai GST ini telah dibuat oleh beberapa ahli akademik untuk dijadikan

panduan pelaksanaan, namun konsep ini hanya dibincangkan dalam konsep

konvensional, sedangkan Malaysia adalah sebuah negara Islam. Justeru bagaimanakah

konsep GST ini dari sudut percukaian islam? Di samping itu, kajian-kajian lepas juga

tidak membahas keperluan melaksanakan GST dalam aspek percukaian Islam. Oleh

itu, Kajian ini bertujuan mengenalpasti Konsep Percukaian yang menepati Kerangka

Percukaian Islam serta menilai pelaksanaan GST dari sudut perekonomian dalam

percukaian Islam. Kajian ini menggunakan pendekatan kualitatif menerusi rekabentuk

analisis dokumen. Analisis dibuat menerusi dua sumber iaitu sumber primer dan

sekunder. Hasil kajian ini menunjukkan terdapat tiga konsep GST yang menepati

prinsip perekonomian dalam percukaian Islam iaitu penjimatan terhadap syarikat

berskala kecil di bawah keuntungan RM500.000 setahun tidak dikenakan GST, yang

kedua, kaedah percukaian yg lebih sistematik berbanding cukai sedia ada (SST) dan

yang ketiga dapat mengelakkan manipulasi harga di kalagan peniaga. Justeru, kajian

ini penting sebagai permulaan untuk merangka implimentasi GST yg memenuhi

matlamat percukaian islam bagi menjamin kemaslahatan pelbagai pihak.

Kata kunci: percukaian Islam, pelaksanaan GST dan GST.

Pengenalan

Kerajaan Malaysia telah melaksanakan pelbagai jenis cukai mengikut lapisan dan

kondisi masyarakat. Antara cukai yang dikenakan adalah cukai pendapatan, cukai

kastam, cukai jualan, cukai perkhidmatan dan lain-lain lagi. Terkini, pengenalan

terhadap Cukai Barangan dan Perkhidmatan atau Goods and Services Tax (GST) akan

menggantikan cukai sedia ada iaitu Cukai Jualan dan Cukai Perkhidmatan (SST).

Cukai ini dilaksankan bagi tujuan menyelaraskan semula sistem cukai sedia ada.

Dalam konsep percukaian Islam, terdapat beberapa prinsip penting yang perlu ada

dalam melaksanakan sistem percukaian iaitu prinsip perekonomian atau penjimatan,

keadilan, kesesuaian dan ketentuan. Justeru, kajian ini hanya memfokuskan

pelaksanaan GST menurut prinsip perekonomian dalam percukaian Islam sahaja.

Perekonomian yang dimaksudkan dalam kajian ini adalah merangkumi aspek

penjimatan dan keuntungan yang memberi pulangan kepada masyarakat dan negara

(Naim 1974) dan (Smith 1987)

41

Pernyataan Masalah

Tidak dinafikan, bahawa sesebuah negara perlu mempunyai sistem pungutan hasilnya

yang tersendiri. Kepentingan sistem pungutan hasil untuk negara bukan sekadar untuk

membiayai keperluan perbelanjaan negara tetapi juga untuk mencapai matlamat

pengendalian ekonomi negara. Walau bagaimanapun, dalam usaha kerajaan

menggubal dasar berkaitan sistem pungutan hasil negara, semangat keadilan ekonomi

dan kemantapan muafakat dalam kalangan rakyat perlu menjadi prinsip-prinsip asas

utama. (Nik Mustapha Nik Hassan 2013:101). Cadangan ini menepati prinsip cukai

dalam islam.

Dari sudut pandang ekonomi, GST dilihat sebagai satu transformasi dalam menjana

ekonomi dan menambah perbendaharaan negara (Margaret Ang Guat Hee and

Laksme Khorana, 2010: 1). Namun kondisi ekonomi sesebuah negara itu dalah

berbeza dengan negara yang lain (Zaharuddin Abd Rahman 2014). Pengunguman

kerajaan untuk melaksanakan GST telah menimbulkan pelbagai persepsi dan protes

daripada pelbagai lapisan masyarakat (Boo Su-Lyn et al. 2014).

Dalam menimbangkan kesan GST di Malaysia, orang ramai percaya bahawa akan ada

peningkatan sekurang-kurangnya 4 % pada kenaikan harga barang di seluruh

peringkat untuk pengguna akhir. Malahan majoriti golongan masyarakat

berpendapatan sederhana bimbang akan kuasa beli mereka dan percaya bahawa kadar

kenaikan harga barang akan semakin meningkat sekiranya GST dilaksanakan ( Mohd

Rizal & Mohd Adha 2011: 14). Justeru, melihat dari sudut pandang prinsip

perekonomian dalam Percukaian Islam adalah satu kewajaran dalam pelaksanaan

GST di Malaysia, agar menjamin sosio ekonomi masyarakat di Negara ini.

Metodologi Kajian

Kajian ini menggunakan pendekatan kualitatif menerusi rekabentuk analisis dokumen.

Analisis dibuat menerusi dua sumber iaitu sumber primer dan sekunder. Sumber

primer yg digunakan adalah seperti Kitab al-Kharaj karangan Abu Yusuf, kitab

Nidham al-Dharaib fi al-Islam karangan Ali al-Naim dan kitab Muqaddimah Ibnu

Khaldun. Manakala sumber sekunder pula menerusi jurnal-jurnal ekonomi berkaitan

GST dan percukaian, akhbar dan laman sesawang.

Tinjauan Literatur dan Konsep Percukaian Islam

Sistem percukaian telah dilaksanakan sebelum kemunculan Islam pada zaman

kerajaan Greek, Parsi dan China. Setelah kedatangan Islam, sistem percukaian masih

diamalkan namun berpandukan acuan Islam. Antara cukai yang dipungut di zaman

pemerintahan Islam ialah jizyah, kharaj dan ‘usyur. Kharaj bermaksud cukai hasil

tanah (pertanian) yang dikenakan ke atas orang bukan Islam. Jizyah pula ialah cukai

yang dikenakan ke atas individu bukan Islam yang berlindung di negara Islam,

manakala ‘Usyur ialah cukai perdagangan yang dikenakan kepada orang bukan Islam

yang datang berniaga di negara Islam. Ketiga-tiga jenis cukai ini dikenakan terhadap

masyarakat bukan Islam dan diseimbangkan pula dengan kewajipan berzakat terhadap

masyarakat Muslim (Naim 1974).

Secara umumnya asas pengertian zakat, ‘usyur, jizyah dan kharaj adalah untuk

memenuhi keperluan, dan pembahagian sumber pembinaan masyarakat dan negara.

42

Kadar cukai boleh berubah mengikut kadar yang ditentukan oleh kerajaan. Manakala

individu yang tidak membayar cukai boleh dikenakan denda oleh pemerintah.

Pengagihan cukai pula bertujuan untuk membiayai semua aktiviti pemerintah dalam

memenuhi keperluan umum seperti pembinaan infrastruktur, urusan keselamatan dan

pembayaran gaji kakitangan awam. (Abdullah Muhammad Daud 2009)

Konsep Percukaian Islam menurut al-Na'im (1975: 181) perlu mempunyai beberapa

prinsip penting. Dalam kajiannya al-Na’im menyenaraikan syarat utama yang perlu

ada dalam melaksanakan cukai menurut Islam ialah: yang pertama, percukaian

mestilah menepati beberapa syarat yang ditetapkan antaranya ialah negara tidak

mempunyai sumber lain bagi menampung keperluan negara, yang kedua, keadilan

iaitu tiada diskriminasi antara golongan yang dikenakan beban membayar cukai.

Seterusnya perbelanjaan mestilah untuk kepentingan umum bukan khusus dan

kadarnya haruslah munasabah mengikut kaca mata rakyat bukan ditetapkan dengan

sewenang-wenangnya oleh pemerintah. Prinsip yang sama juga dinyatakan oleh

Adam Smith dalam kajiannya berkaitan prinsip cukai konvensional. Antara prinsip

tersebut ialah : penjimatan (economy), keadilan, ketentuan, dan kesesuaian

(convenience) (Smith 1987). Negara-negara kapitalis ekonomi bebas seperti Amerika

dan Eropah Barat telahpun meletakkan prinsip-prinsip ini dalam sistem percukaian

mereka (Baseri Bin Ishak 1996). Berdasarkan elemen-elemen tersebut, sesuatu

percukaian dapat dilaksanakan dengan lebih komprehensif dan efisien

Justeru pengkaji memilih salah satu daripada empat prinsip percukaian iaitu

perekonomian atau penjimatan (economy) sebagai fokus utama dalam kajian ini.

Mengenai perkara ini kajian oleh Talkhan (1992: 105) menyebut bahawa Abu Yusuf

melarang Khalifah Harun al-Rasyid supaya tidak mengambil sejumlah yang banyak

dari harta zakat untuk membayar upah ‘amil. Selain itu pungutan cukai juga mestilah

tidak memakan belanja yang besar (Ibrahim 1965) dan (Smith 1987).

Jenis-jenis Cukai

Terdapat beberapa jenis cukai konvensional yang mirip dengan percukaian Islam

antaranya ialah cukai perkhidmatan, cukai kepenggunaan, pengeluaran dan duti

import. Pada asalnya cukai jenis ini tidak dikenakan kepada pengguna sahaja malah

dikenakan juga pada pengeluar dan pengedar. Tetapi kemudiannya pengeluar dan

pengedar memindahkan bebanan cukai kepada pengguna melalui peningkatan harga

barangan sehingga boleh dikatakan bahawa pengguna menanggung keseluruhan cukai

jenis ini (Baseri Bin Ishak1996) dan (Quthb Ibrahim Muhammad 2002).

Percukaian Islam melaksanakan cukai perkhidmatan, dan duti import melalui ‘usyur

yang dikenakan ke atas para pedagang negara luar dan ahli al-dhimmah. Manakala

zakat atas barangan perniagaan dan keuntungan dikenakan ke atas orang-orang Islam.

‘Usyur mula diperkenalkan apabila umat Islam dikenakan bayaran cukai ketika

berdagang di negara kafir. Maka dengan sebab itulah Umar al-Khattab mengambil

langkah yang sama mengenakan ‘usyur kepada orang kafir yang ingin berniaga di

negara Islam. Bayaran ‘usyur adalah mengikut kadar yang ditentukan berdasarkan

agama individu tersebut dan nilai barang dagangannya. (Abdullah Muhammad Daud

2009)

Selain cukai yang disebutkan di atas, percukaian jenis barangan dan individu juga

termasuk dalam percukaian Islam. Percukaian Barangan bermaksud cukai yang

43

dikenakan berdasarkan kepada barangan semata-mata tanpa mengambil kira situasi

pembayar. Manakala percukaian individu pula dikenakan atas pemilikan dengan

mengambil kira situasi dan kondisi pembayar. Dalam pengamalan dunia hari ini

percukaian individu diutamakan kerana ianya lebih menampakkan keadilan dan tolak

ansur. Namun begitu, percukaian berdasarkan barangan masih dijalankan dengan

menambah beberapa elemen keadilan dan tolak ansur (Baseri Bin Ishak 1996)

Kedua-dua jenis cukai ini adalah dibenarkan dalam Islam. Contoh yang paling jelas

menerangkan percukaian individu dalam Islam ialah sama seperti kefarduan zakat atas

pendapatan sama ada terhasil melalui pertanian, penternakan mahupun perniagaan.

Pembayar hanya akan dikenakan zakat apabila hasil yang diperolehi sudah melebihi

nisab yang ditetapkan dan sekiranya pembayar mempunyai tanggungan hutang,

jumlah pembayaran zakat akan dikurangkan. (Baseri Bin Ishak, 1996)

Kadar Cukai

Prinsip perekonomian dalam percukaian Islam juga sangat menitikberatkan kadar

bayaran cukai yang munasabah. Pada zaman pemerintahan Islam orang miskin yang

menerima sedekah dan mereka yang cacat (kurang upaya) tidak perlu membayar

jizyah. Manakala kadar ‘usyur yang ditetapkan ialah sebanyak 10% bagi kafir harbi,

5% bagi kafir dhimmi dan 2.5% bagi orang Islam. Bayaran ‘usyur dikenakan apabila

cukup nisab iaitu 200 dirham. Dengan ini ‘usyur yang diambil daripada orang Islam

dikira sebagai sedekah, manakala usyur yang diambil daripada ahlu al-dhimmah dan

ahlu al-harbi dianggap sebagai kharaj, begitu juga dengan jizyah.

Menurut teori pakar ekonomi Islam Ibnu Khaldun (2008: 171) dalam kitabnya

Muqaddimah, kadar cukai tidak boleh terlalu rendah atau terlalu tinggi. Keadaan

sedemikian akan mengakibatkan hasil kutipan cukai yang rendah. Manakala kadar

cukai yang tinggi akan mengurangkan minat untuk bekerja yang akan mengakibatkan

penurunan hasil negara dan seterusnya penurunan hasil kutipan cukai. Ibnu Khaldun

berpendapat, kadar cukai yang ditentukan mestilah pada titik optimum untuk

menghasilkan kutipan cukai yang optimum. Kadar cukai yang tinggi cenderung

melemahkan insentif dan perkembangan ekonomi kerana melemahkan semangat

peniaga, pengusaha, pemodal dan pekerja seterusnya mengurangkan penglibatan

masing-masing dalam pembangunan ekonomi (Jaafar Ahmad et al. (2011: 181) dan

Nik Mustapha (2013: 101) .

Hukum Cukai

Terdapat khilaf di kalangan para ulama berkaitan hukum membayar cukai, namun

pendapat yang paling rajih sekali ialah pendapat yang mengatakan cukai perlu

dibayar. Antara keadaan-keadaan diwajibkan membayar cukai ialah sekiranya hasil

pungutan zakat tidak mencukupi. Namun Imam Malik mensyaratkan hanya orang

kaya sahaja yang dikenakan cukai. Manakala fatwa yang dikeluarkan oleh Izzudin bin

Abd al-Salam mengharuskan pembayaran cukai kepada rakyat dengan syarat sultan

mesti terlebih dahulu menjual perhiasan-perhiasan berharga para pemimipin dan

segala harta yang dibanggakan sebelum mengenakan cukai (Baseri Bin Ishak 1996).

Walaubagaimanapun al-Mun'im (1985) menyatakan bahawa apabila malapetaka atau

kecemasan sudah tamat dan kekayaan negara sudah kembali pulih, cukai tersebut

hendaklah dihapuskan serta merta sekiranya negara tidak berhutang. Oleh itu Islam

hanya membenarkan cukai dikenakan hanya apabila perbendaharaan negara tidak

44

mencukupi untuk menampung kos penyelenggaran dan pentadbiran, itupun setakat

yang perlu sahaja dengan tujuan maslahah.

Dalam konteks pelaksanaan cukai GST ia bertujuan untuk menambah hasil negara

bagi menampung kos penyelenggaran dan pentadbiran. Ini kerana cukai sedia ada

dilihat tidak dapat memberikan hasil yang disasarkan oleh kerajaan.

Cukai Barangan dan Perkhidmatan (GST) di Malaysia

Cukai Barangan dan Perkhidmatan (GST ) mula diperkenalkan di Perancis pada 1950-

an dan telah diterima pakai oleh lebih daripada 120 buah negara , termasuk semua

negara anggota Kesatuan Eropah ( EU). Di kalangan negara-negara ASEAN pula,

Indonesia adalah negara yang terawal melaksanakan GST iaitu pada tahun 1984 dan

diikuti oleh negara-negara yang lain kecuali Malaysia, Brunei dan Myanmar (CCH

Tax Editor 2004).

Cukai Barangan dan Perkhidmatan (GST ) adalah cukai peratusan nilai ditambah

(perbezaan antara jualan dan kos bahan yang dibeli input) pada setiap peringkat

pengeluaran (Mohd.Rizal Palil & Mohd Adha Ibrahim 2011). GST merupakan cukai

kepenggunaan yang meluas meliputi semua sektor ekonomi iaitu semua barang dan

perkhidmatan yang dibuat di Malaysia dan diimport kecuali barang dan perkhidmatan

tertentu yang dikategorikan di bawah perintah pembekalan berkadar sifar dan perintah

pembekalan dikecualikan sebagaimana yang ditentukan oleh Menteri Kewangan dan

disiarkan dalam Warta (Jabatan Kastam Di Raja Malaysia).

Menurut mekanisma GST seperti yang dinyatakan di dalam Rang Undang-Undang

GST 2009, terdapat tiga kategori kadar GST iaitu Kadar Standard (Standard Rated),

Kadar Sifar (Zero Rated) dan Dikecualikan GST (Exempted). Menurut Rang Undang-

Undang itu juga, Kadar Standard yang dicadangkan oleh Kerajaan adalah 4% ke atas

harga barang atau perkhidmatan yang ditakrifkan sebagai “pembekalan”. Walau

bagaimanapun, pembekalan barangan asas keperluan isi rumah seperti produk

pertanian, bekalan ternakan, bahan asas masakan, dan lain-lain lagi, akan diletakkan

di dalam kategori Kadar Sifar (0%). Manakala barang atau perkhidmatan awam pula

seperti tanah dan kediaman, pengangkutan awam, pendidikan, perkhidmatan

kesihatan, perkhidmatan kewangan serta caj lebuhraya, akan diletakkan di dalam

kategori dikecualikan GST. (Rang Undang-undang Cukai Barang dan Perkhidmatan

2009). Namun begitu, kadar standard yang dicadangkan kerajaan sebanyak 4% dalam

Rang Undang-undang 2009 telah bertukar kepada 6% dalam pembentangan Rang

Undang-undang 2014.

Kebanyakan masyarakat tidak menyedari bahawa pada masa sekarang mereka telah

pun dikenakan cukai kepenggunaan di dalam perbelanjaan mereka iaitu dalam bentuk

Cukai Jualan (5%, 10% atau kadar spesifik) dan Cukai Perkhidmatan (6% atau kadar

spesifik). Elemen kedua-dua cukai ini telah pun diserap ke dalam harga jualan setiap

barangan kecuali Cukai Perkhidmatan yang dikenakan di peringkat pengguna akhir

seperti di kedai-kedai makanan, kawasan pakir kereta berdaftar dan yuran

perkhidmatan professional. Apabila GST dilaksanakan pada kadar enam peratus pada

1 April 2015, kedua-dua Cukai Jualan dan Cukai Perkhidmatan akan dimansuhkan

serentak.

45

Sistem GST dijangka akan mengambil alih banyak ciri-ciri daripada cukai jualan

sedia ada dan sistem cukai perkhidmatan. Terdapat beberapa perbezaan yang ketara

dalam pentadbiran negara khususnya yang berkaitan dengan cukai sekiranya GST

dilaksanakan. Antara faktor utama yang menyebabkan kerajaan bercadang untuk

melaksanakan GST ialah :

a) syarikat-syarikat perlu menyimpan akaun yang teratur,

b) ia akan meningkatkan hasil cukai kerajaan

c) Kerajaan mempunyai ruang untuk mengurangkan kadar cukai pendapatan

korporat dan individu (CCH Tax Editor 2004)

Prinsip Perekonomian dalam GST

Sorotan mengenai pelaksanaan GST dan impaknya turut diteliti bagi mendapatkan

gambaran yang jelas tentang ciri-ciri GST dan kesan pelaksanaannya untuk dikaitkan

dengan prinsip perekonomian dalam percukaian Islam. Pelaksanaan GST adalah

antara langkah yang diambil oleh Kerajaan bagi menyusun semula sistem percukaian

negara supaya lebih berkesan, saksama, efisien dan telus serta dapat mengelakkan

berlakunya cukai terselindung serta cukai bertindih. Selain itu, bukan semua

perniagaan boleh mengutip GST kerana syarat-syarat yang dikenakan adalah hanya

perniagaan yang mempunyai jumlah hasil tahunan melebihi RM500,000 dan

perniagaan yang berdaftar secara sukarela (voluntary basis) sahaja dibenarkan

mengutip GST. Penetapan ini akan mengecualikan perusahaan-perusahaan kecil dan

sederhana seperti kedai-kedai runcit diluar bandar daripada memungut GST daripada

pelanggannya, namun mereka dibenarkan menyerap caj GST Input (sekiranya ada) ke

dalam harga sebagai kos. (Rang Undang-undang Cukai Barang dan Perkhidmatan

2009).

Masyarakat pengguna juga harus mengetahui bahawa GST tidak berperanan sebagai

kos di dalam proses pengeluaran di mana-mana peringkat peniaga. GST hanya

dikenakan kepada harga kos+untung dan bukan harga kos+untung+GST kerana itu

akan menjadikan ia cukai bertindih dan berganda. Dengan GST, pemborong dan

peruncit yang berdaftar dan dibenarkan mengutip GST boleh memohon input kredit

daripada kerajaan untuk mengelak bayaran cukai berganda. Hal ini memerlukan

pemantauan yang teliti dan rapi untuk mengelakkan peniaga mengambil kesempatan

dengan mengenakan GST atas GST.

Berbeza dengan SST atau khususnya Sales Tax di mana pemborong dan peruncit

kebiasaannya mengenakan cukai sales tax ke atas kos+untung+sales tax dan

kemudiannya pengguna akhirnya terpaksa membayar cukai ke atas cukai tersebut.

Jika sistem Cukai Jualan dan Cukai Perkhidmatan terus dilaksanakan oleh kerajaan,

maka pengguna akan terus menjadi mangsa dan terperangkap di dalam situasi cukai

bertindih yang wujud di dalam harga barang dan perkhidmatan di pasaran. Oleh yang

demikian, GST dikira sebagai lebih efektif dan telus untuk mengelakkan perkara

seperti cukai bertindih berlaku.

46

Kelebihan dan Kepentingan GST

Kajian oleh Margaret Ang Guat Hee & Laksme Khorana (2010: 1) mendapati

bahawa Malaysia perlu melaksanakan GST pada masa akan datang sebagai

pendekatan alternatif untuk meningkatkan pendapatan kerajaan walaupun pada awal

peringkat pelaksanaan akan ada banyak masalah operasi dan isu-isu penerimaan

daripada pelbagai pihak seperti peniaga dan pengguna. Margaret dan Laksme

mencadangkan agar kerajaan meletakkan satu garis panduan GST kepada individu

dan sektor yang terlibat. Selain itu GST akan memberi kesan yang minimum ke atas

sektor perkapalan dan rantaian bekalan maritim. Oeh itu, GST bukan liabiliti kepada

perniagaan. Malah GST adalah penyelesaian yang berkesan untuk membetulkan

kebimbangan ketidakstabilan hasil minyak dan gas. Ia pasti langkah ke hadapan

dalam menangani keadaan defisit fiskal negara. Namun kajian ini hanya tertumpu

kepada implikasi GST terhadap sektor perkapalan dan bekalan maritim.

Melihat kepada negara-negara maju lain seperti United Kingdom (17.5%) dan New

Zealand (12.5% - 15%), hasil daripada pengenalan GST telah menambah baik hasil

cukai di negara itu. Maka dalam konteks ini, kebanyakan pengkaji ekonomi seperti

CCH Tax (2004: 3) Margaret Ang & Laksme Khorana (2010: 2), Mohd Rizal &

Mohd Adha (2011: 14) berpendapat walaupun terdapat bantahan terhadap cadangan

pelaksanaan GST, yang kebanyakannya berpunca daripada rasa takut kepada kenaikan

harga barang dan cukai, orang ramai perlu sedar bahawa ia adalah sistem yang lebih

komprehensif dan telus berbanding dengan SST. Ini kerana ia adalah cukai

menyeluruh yang dikenakan ke atas aktiviti nilai ditambah pada setiap peringkat

rantaian bekalan. Kesemua pengkaji di atas bersetuju bahawa, kadar GST standard

yang dicadangkan Malaysia sebanyak 6% sebenarnya adalah lebih rendah daripada

cukai jualan sebanyak 10% dan cukai perkhidmatan 5%, yang juga merupakan antara

kadar terendah di dunia. Oleh itu, kebimbangan terhadap kenaikan harga barang atau

cukai dua kali dari sistem boleh dielakkan.

Kekurangan dan kelemahan GST

Implikasi negatif dalam aplikasi GST juga tidak terlepas daripada pandangan sarjana.

Mohd Rizal & Mohd Adha (2011: 5) dalam kajiannya menyatakan, di Australia satu

kajian oleh University of Queensland, Australia, mendapati bahawa GST mempunyai

kesan yang ketara dengan inflasi di negara itu secara keseluruhannya menunjukkan

peningkatan purata sebanyak 2.6 %. Kedua-dua pengkaji ini berpandangan, dalam kes

Australia terdapat bukti yang mendadak dalam penggunaan domestik ketika

pelaksanaan GST dilancarkan. Selain itu, aktiviti penggunaan dan ekonomi di negara

itu merosot sekali selepas GST berkuat kuasa. Namun begitu keadaan ekonomi dan

kepenggunaan kembali normal tidak lama kemudian.

Kebanyakan ahli-ahli ekonomi tidak menafikan bahawa GST boleh menyebabkan

kadar inflasi negara akan meningkat secara sekali sahaja pada masa awal

pelaksanaannya. Jangkaan ini berdasarkan pengalaman negara-negara terdahulu yang

melaksanakan GST (juga dikenali sebagai Value Added Tax (VAT) di kebanyakan

negara lain) di mana berlakunya reaksi kejutan pasaran apabila peniaga akan

menaikkan harga dan pengguna pula panik dengan perubahan harga.

Walaubagaimanapun, kekeliruan dalam pasaran semasa tempoh awal pelaksanaan

GST adalah bersifat sekali sahaja. Pasaran dijangka kembali selesa serta stabil apabila

pengguna dan peniaga mula memahami mekanisma sebenar GST. Di samping itu

47

kerajaan pula perlu melaksanakan tanggungjawabnya untuk mengimbangi pasaran

dengan sempurna. (Mohd.Rizal Palil & Mohd Adha Ibrahim 2011).

Insentif Pelaksanaan GST

Antara bantuan yang diberikan oleh kerajan kepada rakyat semasa peringkat peralihan

pelaksanaan GST kelak ialah bantuan tunai secara sekali sahaja sebanyak RM300

kepada isi rumah yang menerima BR1M. Kerajaan juga akan menurunkan kadar

cukai pendapatan 1% hingga 3% untuk menambahkan pendapatan boleh guna

(disposable income) dan dijangka hampir 300,000 mereka yang membayar cukai

sebelum ini tidak lagi perlu atau layak membayar cukai pendapatan. Secara ringkas

mereka yang memperoleh pendapatan kurang daripada RM4,000 tidak akan

dikenakan cukai pendapatan. Penyusunan semula struktur cukai di mana kadar

maksimum dinaikkan melebihi RM100,000 kepada RM400,000 dan kadar maksimum

cukai pendapatan daripada 26% diturunkan kepada 24%, 24.5% dan 25%.

Kepada para peniaga pula, kerajaan telah menetapkan Pemberian Geran latihan

sebanyak 100 juta ringgit dan 150 juta rinngit, di samping potongan cukai tambahan

untuk perbelanjaan latihan perakaunan dan ICT berkaitan GST serta pengurangan

kadar Cukai Pendapatan Syarikat bagi tahun taksiran 2016. Kerajaan dijangka akan

terus memberikan insentif-insentif tambahan secara berperingkat kepada rakyat di

samping melanjutkan insentif-insentif sedia ada selepas pelaksanaan GST (Teks

Ucapan Bajet 2015)

Hasil Kajian dan Perbincangan

Percukaian merupakan perkara yang diharuskan bagi menampung keperluan dan

pembangunan rakyat. Dalam konteks mekanisma GST, ia merupakan sistem cukai

yang meraikan prinsip perekonomian dan penjimatan apabila GST hanya

dikenakan pada syarikat berskala besar seperti pengilang/pemborong tetapi ia

dikecualikan kepada peniaga runcit kecil yang nilai jualan tahunannya tidak

melebihi RM500,000 setahun. Manakala syarikat atau perniagaan yang

berpendapatan melebihi RM500,000 setahun, maka mereka boleh mendapatkan

rebat atau menebus kos percukaian yang dikenakan oleh kerajaan pada akhir tahun

semasa (Wang Leng Whatt: 2013).

Selain itu, elemen cukai pada paras minimum juga diambil kira dalam sistem

GST apabila cukai jualan dan perkhidmatan sebelum ini agak tidak sistematik

dan mudah dimanipulasi oleh pihak tertentu. Ini kerana sistem cukai jualan dan

perkhidmatan (SST) sering kali mengakibatkan cukai bertindih sehingga

membebankan para pengguna. Walau bagaimanapun, barangan atau perkhidmatan

yang merupakan keperluan asas tidak dikenakan dalam pelaksanaan GST. Jika

dilihat hampir kebanyakan barang yang dikecualikan daripada cukai GST

merupakan barangan keperluan asasi yang termasuk dalam kategori keperluan

utama (dharuriyat). Manakala bagi barangan yang dikenakan cukai GST pula,

kebanyakannya bukan terdiri daripada barang keperluan asasi seperti barangan

eletronik, bahan kosmetik, dan lain-lain. Barangan seumpama ini merupakan

barangan yang dikategorikan dalam kelompok hajiyyat (keperluan/kehendak) dan

tahsiniyyat (pelengkap).

48

Oleh yang demikian, Dari sudut prinsip perekonomian yang terdapat dalam

percukaian Islam, Terdapat tiga aspek utama GST yang menepati prinsip

perekonomian dalam percukaian Islam iaitu : yang pertama ialah penjimatan terhadap

syarikat runcit berskala kecil di bawah keuntungan RM500.000 setahun dengan tidak

dikenakan GST, yang kedua, GST merupakan kaedah percukaian yg lebih sistematik

untuk menangani kelemahan yang terdapat di dalam sistem Cukai Jualan dan Cukai

Perkhidmatan sedia ada. Antaranya seperti ketirisan hasil kerajaan akibat daripada

aktiviti penyeludupan, pemindahan harga serta manipulasi sumber yang sering

berlaku di peringkat peniaga. Perkara ini turut disokong oleh Zaharuddin Abd

Rahman (2014). Menurut pandangan beliau, sekiranya kantung perbendaharaan

negara mencukupi dan perbelanjaan awam dapat dikawal, adalah menjadi haram

hukumnya kerajaan melaksanakan GST, kerana tiada keperluan. Manakala jika GST

mampu dibuktikan sebagai penyusunan semula metode cukai dan seterusnya mampu

diurus dengan lebih baik, telus dan kurang menekan berbanding sistem percukaian

cukai jualan dan perkhidmatan sedia ada, maka beliau merasakan GST boleh

disokong pelaksanaannya atas dasar mengambil kaedah fiqh iaitu mengambil yang

kurang mudarat di antara dua kemudaratan.

Walau bagaimanapun masih terdapat ruang-ruang yang perlu dititiberatkan dan diteliti

bagi menambah baikkan lagi sistem GST agar selari dengan prinsip perekonomian

dalam percukaian Islam seperti jumlah caj yang dikenakan. Berhubung dengan jumlah

caj yang dikenakan, pihak kerajaan harus memastikan mekanisma pelaksanaan benar-

benar membawa kebaikan kepada negara tanpa perlu meningkatkan jumlah caj GST

dari semasa ke semasa. Ini kerana, meskipun GST ini telah dilaksanakan di beberapa

buah negara tetapi tarif cukainya tetap meningkat dari semasa ke semasa. Sebagai

contoh, GST telah diperkenalkan kepada negara Singapura pada 1 April 1994 dengan

kadar 3%. Namun, menjelang 1 Januari 2003, kadar tarif meningkat kepada 4% dan

kemudiannya 5% pada 1 Januari 2004 dan yang terkini 7% semenjak 1 Julai 2007.

Perkara yang sama juga berlaku kepada negara-negara lain termasuk New Zealand

dari 10% pada 1 Oktober 1986 kepada 12.5% Jun 1989 dan 15% pada masa sekarang.

Justeru, kerajaan harus meneliti dasar ini untuk memastikan kadar tarif 6% ini kekal

dan tidak akan sama sekali meningkat dari semasa ke semasa. Selain itu, beberapa

mekanisma lain seperti bentuk pemberian insentif kerajaan juga harus diberi perhatian

oleh pihak kerajaan bagi memastikan negara kita ini tidak diselubungi masalah inflasi.

Di samping itu cadangan kepada pelaksanaan dua jenis cukai yang juga dilaksanakan

oleh negara-negara yang melaksanakan GST mungkin boleh dilaksanakan di

Malaysia. Tiga jenis cukai tersebut ialah yang pertama, Capital Gain Tax iaitu Cukai

Keuntungan Modal yang dikenakan kepada individu atau syarikat apabila keuntungan

modal naik mendadak seperti saham yang bernilai RM3 seunit naik kepada RM10

seunit atau nilai tanah daripada RM1 juta naik kepada RM 10 juta (Poterba, 1987).

Cukai yang kedua ialah Windfall Tax iaitu sejenis cukai yang dikenakan kepada

syarikat dan kegiatan ekonomi yang monopi (Chennels, 2005). Kedua-dua jenis cukai

ini dilihat dapat membantu mengurangkan kadar cukai GST yang akan dilaksanakan.

Kesimpulan

Melalui hasil kajian dan pandangan sarjana terdahulu dapat disimpulkan bahawa

wujud signifikan untuk menimbang semula pelaksanaan GST dengan menjadikan

percukaian Islam sebagai satu justifikasi. Tambahan pula, melihat senario di Malaysia

49

didapati bahawa kajian GST berdasarkan percukaian Islam kurang dikaji, Namun

begitu, telah ada usaha untuk meneroka bidang tersebut.

Justeru, dengan menggunakan elemen–elemen yang terdapat dalam konsep

percuakain islam merupakan kayu ukur yang rasional untuk melaksanakan cukai di

Malaysia, kerana Percukaian islam cenderung dalam memelihara sosioekonomi

sesebuah masyarakat dan negara, serta menjamin kualiti hidup masyarakat.

Rujukan

(n.d.). Retrieved from Ministry Of Finance Malaysia:

http://www.treasury.gov.my/index.php?option=com_content&view=article&id=

2244&Itemid=154&lang=en

Teks Ucapan Bajet 2015. (2014 10, 10). Retrieved 12 10, 2014, from Berita Harian

Online: http://www.bharian.com.my/node/10769

Bajet 2014. (2014). Retrieved 1 10, 2014, from Berita Harian:

http://www2.bharian.com.my/bharian/articles/Cukaipendapatandikurangtigapera

tus/belanjawan/belanjawan2014/article_html

Abdullah Muhammad Daud. (2009). Cukai Menurut Islam dan Pelaksanaannya di

Malaysia dan Indonesia. Bangi: Fakulti Pengajian Islam UKM.

al-Mun'im, M. A. (1985). al-Iqtisad al-Islami . Makkah: Dar al-Bayan al-'Arabi.

Baseri Bin Ishak. (1996). Sistem Percukaian Islam dan Konvensional : satu

Perbandingan. Kuala Lumpur: Fakulti Syariah Akademi Islam UM.

CCH Tax Editor. (2004). GST A Malaysian Perspective. Kuala Lumpur: CCH Asia

PTE Limited.

Chennels, L. (2005). The Windfall Tax. Fiscal Studies, Applied Public Economics,

279-291.

Ibnu Khaldun. (2008). The Muqaddimah Of Ibnu Khaldun ; Religion, Human Nature

And Economics. (S. O. Agil, Trans.) Selangor: Selangor International Islamic

University College (KUIS).

Ibrahim, A. Y. (1965). Kitab al-Kharaj (3 ed.). Kaherah: al-Mithba'ah al-Salafiyyah.

Jabatan Kastam Di Raja Malaysia. (n.d.). Retrieved from Laman Web Rasmi Cukai

Barangan dan Perkhidmatan (CBP):

http://gst.customs.gov.my/ms/gst/Pages/gst_wi.aspx

Margaret Ang Guat Hee and Laksme Khorana. (2010). An Assessment of the

Introduction of Goods and Services Tax in Malaysia and its Implications on the

Merchant Shipping Sector and Maritime. Centre for Maritime Economics and

Industries (MEI), 1.

50

Mohd.Rizal Palil & Mohd Adha Ibrahim. (2011). The Impact of Goods and Services

Tax (GST) on Middle Income Earnes in Malaysia. International Business

Research Conference (pp. 14-15). Jeddah: Faculty of Economic and

Management, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Naim, A. a.-A.-A. (1974). Nizam al-Dharaib fi al-Islam (3 ed.). Kaherah: Universiti

Kaherah.

Poterba, J. M. (1987). Taz Evasion and Capital Gain Taxation. American Economic

Review.

Quthb Ibrahim Muhammad. (2002). Kebijakan Ekonomi Umar al-Khttab . Jakarta:

Pustaka Azzam.

Rang Undang-undang Cukai Barang dan Perkhidmatan 2009. (n.d.). Retrieved 28 9,

2014, from

http://gst.customs.gov.my/ms/rg/SiteAssets/gst_bill/gst%20act%20bill.pdf

Smith, A. (1987). The Wealth of Nation. New York: The Modern Library.

Talkhan, A. '.-H. (1992). Maliyyah al-Daulah al-Islamiyyah al-Mu'asirah (1 ed.).

Kaherah: Maktabah Wahbah.

Zaharuddin Abd Rahman. (9 April, 2014). Cukai, GST , amanah dan Hukum Islam.

Zaharuddin.net, p. 1.