1.0 PengenalanDalam pembentukan sebuah ayat, ia memerlukan kata. Seterusnya kata itu dirangkai

dengan kata yang lain menjadi frasa, lalu frasa digabungkan dengan frasa lain menjadi

klausa atau ayat. Oleh itu, ayat dibentuk bermula daripada penyusunan perkataan-

perkataan untuk membentuk frasa, klausa dan ayat. Bahagian atau cabang dalam

linguistik yang mengkaji pembentukan ayat inilah yang dikenal sebagai sintaksis. Asal

usul perkataan “sintaksis” ini berasal daripada perkataan Yunani, iaitu “sun” yang bererti

“dengan” dan “tattein” yang bererti “menempatkan bersama-sama”. Oleh itu, secara

etimologi, sintaksis dapat diertikan sebagai “menempatkan kata-kata secara bersama-

sama untuk menjadi kelompok kata atau ayat”. Kata “suntattein” kemudian dikenali

sebagai “syntaxis” dalam bahasa Belanda dan “syntax” dalam bahasa Inggeris. .

Menurut istilah pula, sintaksis ialah bidang ilmu bahasa yang mengkaji bentuk, struktur

dan binaan atau konstruksi ayat (Nik Safiah Karim er al.,.,1993:317). Bagi Abdullah

Hassan (1980:164) pula, sintaksis merupakan istilah untuk mengkaji pembentukan ayat,

iaitu bagaimana morfem dan kata disusun menjadi unit sintaksis yang kecil iaitu frasa

atau menjadi klausa dan ayat merupakan unit yang terbesar.

2.0 Konsep Frasa Dalam Binaan Ayat Bahasa Melayu

Menurut Za’ba (1965), frasa dianggap sebagai rangkai kata. Abdullah Hassan

(2002:233) pula menyatakan frasa itu sebagai sekumpulan perkataan. Menurut Nik

Safiah Karim (1993:416), frasa ialah unit yang terdiri daripada satu susunan yang

mengandungi sekurang-kurangnya dua perkataan atau satu perkataan yang berpotensi

untuk diperluas menjadi dua perkataan atau lebih. Daripada pendapat ahli bahasa

tersebut, frasa terdiri daripada bentuk-bentuk perkataan yang disusun menjadi rangkai

kata. Iaitu kata inti yang menjadi unsur utama dalam binaan frasa dapat diperluas

menjadi unsur yang mengandungi dua perkataan atau lebih. Peluasan boleh dilakukan

dengan pelbagai cara sama ada di sebelah depan mahupun di belakang atau kedua-

duanya. Contoh :

guru - seorang guru / guru besar - seorang guru besar

3.0 Proses pembentukan Frasa Nama

Frasa nama menurut Nik Safiah Karim er al.,. (1993:556) ialah frasa yang perkataan

utamanya terdiri daripada kata nama, kata nama terbitan atau kata ganti nama.

Contoh Catatan

1

Ahmad anak saya Kata nama khas

Pembunuh itu ada di dalam penjara Kata nama terbitan

Dia adalah kekasih saya. Kata ganti nama

Di dalam proses pembentukan frasa nama ini, terdapat dua proses pembentukan

utama, iaitu inti + penerang, dan Inti + inti.

3.1 Proses pembentukan Frasa Nama : Inti + Penerang

Binaan frasa nama yang terdiri daripada inti + penerang ialah binaan kata nama yang

menjadi inti hadir di depan, manakala penerangnya hadir pada kedudukan selepasnya.

Satu perkataan adalah inti bagi keseluruhan frasa nama itu, sementara perkataan lain

adalah penerang. Inti adalah unsur yang diberi penumpuan makna mewakili seluruh

frasa itu dari segi makna, sementara penerang merupakan unsur yang menerangkan

makna dalam inti itu.

Contoh:

Frasa nama subjek Predikat

Inti penerang

1. Guru sekolah agama itu kawan saya.

Frasa nama yang mengandungi unsur-unsur yang mempunyai hubungan inti +

penerang boleh terbentuk daripada jenis-jenis hubungan berikut:

I. Inti + penerang nama

II. Inti + penerang bukan nama

3.1.1 Proses Pembentukan Frasa Nama : Inti + Penerang Nama

Semua binaan dari jenis ini, unsur terdiri daripada kata nama; iaitu intinya terdiri

daripada kata nama dan penerangnya juga daripada kata nama. Kata nama yang boleh

mengisi unsur penerang adalah penerang nama keturunan, penerang nama jenis,

penerang nama penyambut, penerang nama kegunaan, penerang nama kelamin,

penerang nama tempat, penerang nama arah, penerang nama anggota badan,

penerang nama tenaga penggerak, penerang nama perihal atau perkara, penerang

nama milik, penerang nama khas, dan penerang nama panggilan atau gelaran.

2

Penerang-penerang nama ini memberikan keterangan lanjut tentang aspek –aspek

tertentu kepada kata nama.

a) Inti + penerang nama keturunan

Penerang nama keturunan menerangkan aspek salasilah pada inti kata nama.

Contoh:

Inti Penerang Nama Keturunan

1. orang Melayu

b) Inti + penerang nama jenis

Penerang nama jenis ini menerangkan jenis- jenis tertentu bagi nama- nama itu.

Contoh:

Inti Penerang Nama Jenis

1. harimau akar

c) Inti + penerang nama penyambut

Penerang nama penyambut menerangkan perkara atau benda yang menjadi objek atau

penyambut kepada alat atau pelaku yang ada pada inti.

Contoh:

Inti ( sebagai alat atau pelaku) Penerang Nama Penyambut

1. pemandu bas

d) Inti + penerang nama kegunaan

Penerang nama kegunaan ialah unsur yang menerangkan makna fungsi atau peranan

kepada inti. Contoh :

Inti Penerang Nama Kegunaan

1. minyak pelincir

e) Inti + penerang nama kelamin

Penerang nama kelamin ialah nama yang menerangkan jenis jantina bagi inti.

Inti Penerang Nama Kelamin

1. ayam jantan

f) Inti + penerang nama tempat

3

Penerang nama tempat ialah unsur yang menerangkan lokasi bagi inti.

Contoh:

Inti Penerang Nama Tempat

1. anak Pahang

g) Inti + penerang nama arah

Penerang nama arah ialah unsur yang menerangkan hala bagi inti. Contohnya:

Inti Penerang Nama Arah

1. kawasan timur

h) Inti + penerang nama anggota badan

Penerang nama anggota badan menerangkan bahagian tubuh badan yang berkaitan

dengan inti. Contohnya:

Inti Penerang Nama Anggota Badan

1. barah otak

i) Inti + penerang nama tenaga penggerak

Unsur yang menyatakan daya yang menggerakkan benda dalam inti. Contohnya:

Inti Penerang Nama Anggota Badan

1. dapur elektrik

j) Inti + penerang nama milik

Penerang nama milik menerangkan makna kepunyaan bagi benda dalam inti.

Contohnya:

Inti Penerang Nama Milik

1. kedai saya

k) Inti + penerang nama khas

Penerang nama khas ialah jenis perkataan yang merujuk kata nama khas bagi

menerangkan inti. Contohnya:

Inti a) Penerang Nama Khas

1. Sungai Pahang

4

l) Inti + penerang nama perihal atau perkara

Unsur yang menerangkan hal atau perkara tentang inti. Contohnya:

Inti Penerang Nama Perihal Atau Perkara

1. bilik mesyuarat

m) Inti + penerang nama panggilan atau gelaran

Unsur yang merujuk nama julukan atau penghormatan kepada makhluk atau benda.

Contoh:

Penerang Nama Panggilan Atau Gelaran Inti

1. Tan Sri Rohana

3.1.2 Proses Pembentukan Frasa nama : Inti + Penerang Bukan Nama

Inti + penerang bukan nama

Frasa nama juga boleh terbentuk daripada inti yang menerima penerang bukan

daripada jenis kata nama. Penerang bukan nama terdiri daripada penerang- penerang

yang dibentuk oleh perkataan yang bukan daripada kelas kata nama seperti penerang

penentu, penerang kata kerja atau akar kata kerja, penerang kata adjektif, penerang

kata adverba, penerang frasa sendi nama, dan penerang bilangan ordinal.

a. Inti + penerang penentu

Penerang penentu ialah unsur yang memberikan sifat ketentuan kepada kata nama dan

kedudukannya boleh di hadapan atau di belakang inti. Ada dua golongan penerang

penentu iaitu penentu hadapan dan penentu belakang.

a) penentu hadapan

Penentu hadapan ialah unsur-unsur yang hadir dihadapan kata nama, dan unsur-

unsur itu terdiri daripada kata bilangan yang boleh dikuti oleh penjodoh bilangan,

seperti yang terdapat di dalam contoh berikut.

Penentu hadapan

IntiBilangan Penjodoh Bilangan

1. beberapa pucuk senapang

Kata abstrak tidak boleh menerima penjodoh bilangan, misalnya *sebuah keberanian.

Beberapa kata bilangan jenis tak tentu misalnya semua, segala, sedikit dan selainnya

tidak boleh diikuti oleh penjodoh bilangan.

5

II) Penentu belakang

Penentu belakang ialah unsur-unsur yang hadir sesudah kata nama, dan unsur-unsur

itu terdiri daripada penentu itu dan ini. Contoh:

Inti Penentu Belakang

calon ini

b. Inti + penerang kata kerja atau akar kata kerja

Penerang kata kerja atau akar kata kerja umumnya menerangkan perlakuan kepada inti.

Contohnya:

Inti Penerang Kata Kerja

1. kedai gunting

c. Inti + penerang kata adjektif

Penerang kata adjektif ialah unsur yang menerangkan makna sifat bagi inti. Contoh:

Inti Penerang Kata Adjektif

1. kulit putih

d. Inti +penerang kata adverba

Penerang kata adverb ialah unsur yang menerangkan cara atau masa bagi kata nama

inti. Contoh:

Inti Penerang Kata Adverba

1. masa serentak

e. Inti +penerang frasa sendi nama

Penerang frasa sendi nama ialah unsur- unsur yang mengandungi kata sendi nama

diikuti kata nama atau frasa nama dan mendukung antaranya makna tempat, waktu,

bahan asal dan matlamat.

Inti Penerang Kata Frasa Sendi Nama

Nama Sendi Nama

1. rumah di kampung

f. Inti +penerang bilangan ordinal

6

Penerang bilangan ordinal ialah kata bilangan yang menunjukkan kedudukan dari segi

urutan bilangan. Unsur-unsur ini hadir sesudah inti.

Inti Penerang Bilangan Ordinal

1. tempat pertama

3.2 Proses pembentukan Frasa Nama ( Inti dan Inti )

Proses pembentukan Frasa Nama ( Inti dan Inti ) tidak mempunyai unsur penerang.

Makna keseluruhan frasa nama itu telah didukung oleh kedua-dua kata nama inti.

Binaan jenis ini tidak mempunyai makna penerang. Dua golongan frasa nama dari jenis

inti+ inti adalah inti + inti sama erti dan inti+ inti lawan erti.

3.2.1 Frasa nama : Inti +Inti Dengan Maksud Sama Erti

Perkataan- perkataan yang mengisi kedua-dua inti dalam binaan frasa nama demikian

membawa makna sama erti, iaitu semacam ulangan. Contohnya

Inti Inti

1. tubuh Badan

3.2.2 Frasa nama : Inti +Inti Dengan Maksud Lawan Erti

Perkataan- perkataan yang mengisi kedua-dua inti dalam binaan frasa nama jenis ini

membawa maksud yang berlawanan. Contohnya:

Inti Inti

1. kerusi Meja

3.3 Tugas Frasa Nama

Kedudukan frasa nama dalam ayat :

i- Sebagai subjek : Dia sedang tidur

ii- Sebagai predikat : Bapa Ali pensyarah

iii- Sebagai objek : Kakak menanak nasi

iv- Sebagai pelengkap : Ahmad menjadi pelajar contoh

v- Sebagai unsur dalam Frasa sendi nama : Abang ke Setiawan

4.0 Pembentukan Frasa Kerja

Frasa kerja terdiri daripada dua jenis iaitu frasa kerja yang tidak mengandungi objek

dan Frasa kerja yang mengandungi objek. Frasa kerja yang tidak mengandungi objek

7

kata kerjanya tidak perlu disambut oleh sesuatu frasa nama sebagai objek untuk

melengkapkannya. Frasa kerja yang demikian mengandungi kata kerja tak transitif.

Sementara Frasa kerja yang mengandungi ayat objek pula,kata kerjanya mesti disambut

oleh frasa nama sebagai objek untuk melengkapkan kata kerjanya. Frasa kerja yang

demikian mengandungi kata kerja transitif. Di bawah ditunjukkan contoh frasa kerja

tanpa dan frasa kerja dengan objek.

A) Contoh ayat mengandungi frasa kerja tanpa objek.

Subjek

Frasa kerja

Kata bantu Kata kerja Keterangan

1. Ali

2. Mereka

3. Hujan

-

sedang

-

menang.

tidur.

turun.

-

-

dengan lebatnya.

Walaupun kata kerja tidak mempunyai frasa nama sebagai objek, namun unsur- unsur

lain iaitu kata bantu dan unsur keterangan boleh hadir bersama-samanya.

B) Contoh ayat yang mengandungi frasa kerja dengan objek.

Subjek

Frasa kerja

Kata Kerja Objek Keterangan

1.Kami

2.Ahmad

3.Budak itu

makan

menjalankan

membaca

ayam goreng itu.

tugasnya

buku.

-

dengan baik.

Di dalam frasa kerja dengan objek boleh juga hadir unsur-unsur kata bantu dan

keterangan.

4.1 Binaan Frasa Kerja Tanpa Objek

Frasa kerja yang tidak mengandungi frasa nama sebagai objek terdiri daripada satu

jenis kata kerja sebagai intinya, iaitu kata kerja tak transitif. Kata kerja tak transitif

adalah sejenis kata kerja yang tidak perlu disambut oleh sebarang frasa nama sebagai

objek untuk melengkapkannya. Ada tiga jenis kata kerja tak transitif iaitu kata kerja tak

transitif yang tidak menerima unsur pelengkap, kata kerja tak transitif yang dapat

menerima pelengkap, dan kata kerja tak transitif yang diikuti oleh kata nama sebagai

penerang.

8

4.1.1 Kata Kerja Tak Transitif Tanpa Pelengkap

Kata Kerja Tak Transitif Tanpa Pelengkap tidak memerlukan apa-apa unsur sebagai

pelengkap. Contohnya:

1. Pelajar-pelajar bergotong-royong.

2. Padi menguning.

3. Pokok itu tumbang.

Kata erja tak transitif tanpa pelengkap adalah kata kerja yang mempunyai makna

sempurna.

4.1.2 Kata Kerja Tak Transitif Dengan Pelengkap

Kata kerja tak transitif dengan pelengkap ialah kata kerja yang tidak mempunyai

makna yang lengkap sekiranya tidak diikuti oleh unsur pelengkap. Unsur-unsur

pelengkap itu bukanlah objek kerana ayatnya tidak boleh dipasifkan. Contoh kata kerja

tak transitif ialah beransur, tinggal, menjadi, berbuat, ada, berbantalkan, bertilamkan.

Unsur-unsur yang menjadi pelengkap boleh dibahagikan kepada tiga iaitu kata adjektif

sebagai pelengkap, frasa sendi nama sebagai pelengkap, dan kata nama sebagai

pelengkap.

a) kata adjektif sebagai pelengkap

b) Pelengkap kata adjektif seperti genting, beransur, miskin, jahat dan selainnya hadir

sesudah kata kerja tak transitif untuk melengkapnya. Contohnya:

1. Ayah beransur pulih.

2. Kerjaya ni bertambah kukuh.

c) Frasa sendi nama sebagai pelengkap

Frasa sendi nama sebagai pelengkap yang hadir selepas kata kerja tak transitif

mendukung makna ‘tempat’ sebagai unsur- unsur yang melengkapkan kata kerja tak

transitif. Contoh kata kerja tak transitif ialah berada, menetap, membelok dan lain-lain

lagi.

Contoh ayat:

1. Mereka berada di Kuala Lumpur.

2. Saya tinggal di kampung.

d) Kata nama sebagai pelengkap

Ada kata kerja tak transitif tertentu yang mesti diikuti oleh pelengkap kata nama.

Pelengkap yang demikian boleh dibezakan daripada kata nama sebagai objek atas

dasar pelengkap tidak boleh dijadikan subjek dalam ayat pasif. Da dua kumpulan kata

9

kerja taktransitif yang memerluka pelengkap demikian. Pertama, kata kerja yang

berimbuhan ber-…kan.

Contohnya.

1. Dia berbantalkan lengan.

2. Pak kaduk berbajukan kertas.

Kata kerja tak transitif kumpulan kedua yang boleh diikuti oleh kata nama sebagai

pelengkap ialah menjadi dan ada. Contohnya:

1. Dia menjadi guru.

2. Orang itu ada harta.

4.1.3 Kata Kerja Tak Transitif Dengan Kata Nama Sebagai Penerang

Kata Nama Sebagai Penerang yang mengikuti kata kerja tak transitif bukanlah objek

kerana ayat yang mengandunginya tidak boleh dipasifkan. Kata nama itu hanya

menjadi penerang bagi kata kerja tak transitif dan bukanlah pelengkap kerana kata

nama penerang boleh ditiadakan tanpa merosakkan kesempurnaan kata kerja demikian.

Subjek

Frasa kerja

Kata Kerja Penerang

1. Lelaki itu berseluar Jean.

4.2 Binaan Frasa Kerja Dengan Objek

Frasa Kerja yang mengandungi frasa nama sebagai objek ialah yang dibentuk oleh kata

kerja transitif sebagai intinya dan frasa nama yang mengikuti kata kerja itu sebagai objek

atau penyambutnya. Ayat-ayat yang mengandungi frasa nama itu sebagai objek atau

penyambut itu boleh dipasifkan. Contohnya:-

1) Kami makan ayam goreng itu.

Ayam goreng itu kami makan.----- ayat yang telah dipasifkan.

2) Pemburu menembak harimau itu dengan senapangnya.

Harimau itu ditembak oleh pemburu dengan senanpangnya.

(ayat yang telah dipasifkan)

Perkataan –perkataan yang condong dalam ayat di atas menjadi subjek atau unsur

yang diterangkan dalam ayat yang telah dipasifkan. Frasa kerja yang mengandungi

frasa nama sebagai objek boleh dibahagikan kepada dua jenis. Iaitu:

1. Frasa kerja yang mengandungi satu objek.

2. Frasa kerja yang mengandungi dua objek.

10

4.2. 1 Frasa Kerja Dengan Satu Objek

Frasa kerja dengan satu objek adalah seperti yang terdapat dalam ayat-ayat berikut :

1. Saya menjawab surat itu.

2. Mesin itu mengepam air.

Terdapat sejumlah perkataan yang berbentuk kata kerja tetapi membawa makna

adjektif. Perkataan ini boleh menerima kata penguat, dan frasa nama yang mengikutinya

dan boleh digugurkan. Contohnya:

1. Filem itu sungguh menyeramkan ( Kami )

2. Keputusannya amat mengembirakan ( saya)

3. Betulkah peristiwa tadi sangat menakutkan anda?

Ayat yang frasa kerjanya menerima objek yang terdiri daripada orang pertama secara

pilihan boleh digugurkan.Sementara ayat yang mengandungi objek yang terdiri

daripada orang kedua dan ketiga tidak boleh digugurkan kerana kalau digugurkan ini

mengandaikan objek yang digugurkan ialah orang pertama.

4.2. 2 Frasa Kerja Dengan Dua Objek

Frasa kerja yang dibentuk oleh kata kerja transitif sebagai intinya boleh mengandungi

dua frasa nama yang menjadi objek kepada kata kerja itu. Objek-objek ini mempunyai

fungsi yang berbeza –beza dan boleh disebut sebagai objek tepat dan objek sipi. Objek

tepat ialah objek yang menjadi penyambut secara langsung kepada kata kerjanya,

sementara objek sipi ialah yang tidak menjadi penyambut secara langsung kepada kata

kerjanya. Pabila ayat ini dipasifkan hanya frasa nama yang menjadi objek tepat akan

mengalami penjudulan iaitu menjadi subjek atau unsur yang diterangkan. Contoh seperti

berikut:

1. Ahmad menghadiahi Ali buku.

2. Ali dihadiahi buku oleh Ahmad.

Apabila susunan ayat yang mengandungi dua objek diubah dengan memasukkan frasa

sendi nama ,maka ayat-ayat yang terhasil akan hanya mengandungi satu objek.

Contohnya:

1. Dia mencarikan isterinya buah nangka.—ayat yang mengandungi 2 objek.

2. Dia mencari buah nangka untuk isterinya.-----ayat yang mengandungi I objek.

Frasa kerja satu objek dan dua objek boleh mengandungi unssur-unsur yang lain di

dalam binaan iaitu kata bantu dan unsur keterangan.

11

4.3 Tugas Frasa Kerja

Di dalam binaan ayat, frasa kerja dapat berfungsi sebagai :

a- Predikat

Contoh : Kereta itu meluncur laju.

b- Subjek

Contoh : Membaca menambahkan ilmu.

c- Pelengkap

Contoh : Ahmad sudah berhenti merokok.

d- Keterangan

Contoh : Mereka baru pulang berkelah.

e- Penerang

Contoh : Tugas mengajar kerja yang mulia.

f- Objek

Contoh : Kami akan mencuba melakukan tugas itu.

5.0 Binaan Frasa Adjektif : Unsur Pengisi Frasa Adjektif

Frasa adjektif boleh terdiri daripada satu perkataan adjektif sahaja atau deretan

perkataan yang mengandungi kata adjektif dengan kata bantu dan penguat , sama ada

di hadapan atau di belakangnya. Perhatikan contoh-contoh di bawah ini:

Kata Bantu Penguat Kata Adjektif Penguat

-

sudah

-

Masih

-

terlalu

-

-

agak

pandai

nakal

besar

jahat

kecil

-

-

-

betul

-

Inti frasa adjektif terletak pada kata adjektif. Bahagian inti pula terdiri daripada dua

jenis,mengikut binaannya: Binaan itu adalah Binaan satu perkataan dan binaan dua

perkataan.

5.1 Binaan Satu Perkataan

Binaan terdiri daripada satu kata adjektif seperti rajin,tinggi, nakal, dan lain-lain. Contoh

–contoh dibawah:

1. Pelayan kedai Pak Ali rajin.

12

2. Kawan-kawan Ahmad cerdik.

Contoh dia atas adalah contoh kata adjektif yang tediri daripada satu kata dasar.,iaitu

perkataan tanpa imbuhan. kata adjektif yang tediri daripada perkataan

berimbuhan.Misalnya :

1. Minah tidak sepandai adiknya.

2. Dalam darjah ini markah Ahmadlah yang terbaik.

5.2 Binaan dua perkataan

Binaan jenis ini terdiri dua perkataan, iaitu:

a) Kata Adjektif + Kata Adjektif

b) Kata Adjektif + Kata Nama

Cantuman kata adjektif dengan kata adjektif atau kata adjektif dengan kata nama

membentuk konstituen baharu dengan makna baharu. Di bawah ini dibincangkan

binaan adjektif yang terdiri daripada dua perkataan.

A. Binaan kata adjektif + kata adjektif

Binaan adjektif yang terdiri daripada kata adjektif + kata adjektif boleh terdiri

daripada:

a) Dua kata adjektif yang menekankan keserasian makna.Contohnya

I. riang-gembira,

II. letih lesu

b) Dua kata adjektif yang yang maknanya berlawanan. Contohnya:

I. tinggi rendah

II. pahit manis

c) Deretan dua kata adjektif denan perkataan yang kedua digunakan oleh sebab unsur

rima,yakni keindahan bunyi. Contohnya:

I. tinggi lampai

II. gemok gedempol

B. Binaan kata adjektif + kata nama

Binaan kata adjektif yang terdiri daripada kata adjektif + kata nama mengandungi

kata adjektif yang menjadi inti frasa denga kata nama sebagai penerangnya. Binaan

kata adjektif jenis ini boleh terdiri daripada:

a) Frasa adjektif yang membawa maksud keserupaan.Contohnya:

I. merah jambu

II. hijau daun

13

III. biru laut

b) Frasa adjektif yang membawa maksud kiasan. Contohnya:

I. panjang tangan

II. besar kepala

5.3 Tugas Frasa adjektif

Dalam binaan ayat, frasa adjektif boleh berfungsi sebagai :

a- Predikat

Frasa adjektif yang berfungsi sebagai predikat membentuk pola ayat dasar Frasa

Nama + Frasa Adjektif (FN+FA).

Frasa Nama (FN) Frasa Adjektif (FA)

Rumah itu besar

Ahmad amat pemurah

Perasaannya sentiasa gelisah

b- Pelengkap

Frasa adjektif boleh menjadi unsur yang melengkapkan Kata Kerja Tak Transitif .

Contoh :

i- Nenek bertambah sihat.

ii- Lelaki itu bertubuh sasa.

c- Penerang

Kehadiran frasa adjektif sebagai penerang berada di belakang kata nama. Kata

adjektif memberikan keterangan yang lebih khusus tentang sesuatu frasa nama dalam

ayat.

Contoh :

i- Kasut hitam amat cantik sekali.

ii- Komputer abang komputer baharu.

d- Kata Keterangan

Ia terletak selepas frasa kerja.

Contoh :

i- Bayi itu tidur lena.

ii- Burung terbang amat tinggi.

e- Subjek

Frasa adjektif boleh menjadi subjek dalam ayat. Tetapi kata adjektif tersebut

mengambil tugas kata nama.

14

Contoh :

i- Hitam itu menawan.

ii- Kuat lambang kelakian.

6.0 Binaan Frasa Sendi Nama

Frasa sendi nama boleh terbentuk daripada salah satu binaan berikut:

I) Kata Sendi Nama + Frasa Nama

II) Kata Sendi Nama + Kata Arah + Frasa Nama

III) Kata Sendi Nama + + Frasa Nama + Frasa Keterangan

IV) Kata Sendi Nama + Kata Arah + Frasa Nama + Frasa Keterangan

6. 1 Kata Sendi Nama + Frasa Nama

Kata Sendi Nama dalam frasa sendi nama wujud sebagai perkataan yang letaknya di

hadapan suatu frasa nama. Contohnya seperti yang terdapat dalam rajah berikut:

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama Frasa Nama

di

ke

sejak

Jambatan

sekolah rendah

zaman dulu

6. 2 Kata Sendi Nama + Kata Arah + Frasa Nama

Kata sendi nama dalam frasa sendi nama wujud juga sebagai perkataan yang letaknya

di hadpan frasa nama yang didahului oleh kata arah. Namun begitu frasa sendi nama

boleh juga wujud tanpa kata arah. Contoh:

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama

Frasa Nama

Kata Arah Kata Nama

dari

untuk

hujung

luar

balai

Negara

6. 3 Kata Sendi Nama + Frasa Nama+ Frasa Keterangan

Frasa sendi nama terbentuk apabila frasa nama yang menjadi pelengkap kepada kata

sendi nama itu diikuti keterangan, sebagai unsur frasa pilihan. Contohnya:

15

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama

Frasa Nama

Kata Arah Frasa Keterangan

dari

ke

Johor

negeri Jepun

dengan bapanya

pada tahun lalu

6. 4 Kata Sendi Nama + Kata Arah + Frasa Nama + Frasa Keterangan

Frasa sendi nama juga terbentuk daripada kats sendi nama diikuti oleh kata arah, frasa

nama dan frasa keterangan. Contohnya seperti yang terdapat dalam rajah berikut:

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama Kata Arah Frasa Nama Frasa Nama Keterangan

Ke

dari

di

selatan

belakang

atas

negeri Jerman

rumah

pangkuan ibu

pada musim panas

dengan cara tiba-tiba

saban hari

6.5 Tugas Frasa sendi nama

a- Predikat

Frasa sendi ini hadir bersama subjek di dalam ayat.

Contoh :

i- Pelajar itu di dalam kelas.

ii- Ibu ke London.

b- Keterangan

Frasa sendi nama boleh hadir di dalam ayat sebagai :

1- Unsur keterangan pada frasa nama

Contoh :

Bas dari Seremban rosak.

2- Unsur keterangan pada frasa kerja

Contoh :

Kami pergi ke selatan negeri Johor.

3- Unsur keterangan pada frasa adjektif

Contoh :

Dia kurus daripada saya.

4- Unsur keterangan pada frasa kata sendi

Contoh :

16

Berita kemenangan itu disebarkan dari daerah ke daerah.

c- Subjek

Fungsi subjek biasanya diisi oleh frasa nama. Namun subjek juga boleh diisi oleh Frasa

sendi nama tetapi berfungsi sebagai frasa nama.

Contoh :

i- Ke Mekah tidak mudah.

ii- Dari sini adalah jauh.

7.0 Klausa Dalam Binaan Ayat

Konsep Klausa

Menurut Asmah Hj. Omar (1982:314) menyatakan bahawa klausa ialah unit di atas

frasa dan di bawah ayat. Oleh itu, klausa adalah lebih kecil daripada ayat dan lebih

besar daripada frasa dan perkataan. Dalam Tatabahasa Dewan (1993:415), klausa

merupakan satu unit rangkaian perkataan yang mengandungi subjek dan predikat dan

menjadi konstituen kepada ayat.

7.1 Jenis Klausa

Klausa dapat dibahagikan kepada dua jenis berdasarkan peranannya dalam ayat, iaitu:

a- Klausa bebas

Disebutkan di dalam Tatabahasa Dewan (1993:415), klausa bebas adalah klausa yang

boleh berdiri sendiri dan boleh bersifat ayat lengkap apabila diucapkan dengan intonasi

yang sempurna. Klausa bebas juga tidak menggunakan kata hubung untuk membentuk

sebuah ayat yang lengkap. Selain itu, semua ayat tunggal adalah klausa bebas.

Contoh :

Saya pergi ke sekolah.

Contoh di atas apabila dibacakan dengan intonasi yang sempurna dan betul, klausa

tersebut menjadi ayat lengkap.

b- Klausa tak bebas

Klausa jenis ini tidak dapat berdiri sendiri dan memerlukan klausa lain untuk

melengkapkannya. Klausa ini tidak berpotensi untuk menjadi ayat tunggal. Oleh itu

klausa tak bebas terikat kepada klausa bebas dalam binaan ayat majmuk dan menjadi

sebahagian daripada binaan yang lebih besar.

Contoh :

17

Aminah pergi ke pasar untuk membeli sayur.

Ayat di atas terdiri daripada dua klausa, iaitu “Aminah pergi ke pasar” sebagai klausa

bebas, dan “untuk membeli sayur” adalah klausa tak bebas. Klausa tak bebas ini

merupakan klausa yang tidak lengkap dan menjadi sebahagian daripada klausa bebas

sebelumnya. Kata “untuk” merupakan kata hubung di antara kedua-dua klausa ini.

Terdapat beberapa ciri-ciri klausa, iaitu :

a- Klausa belum memiliki intonasi atau tanda baca tersebut

Jika dibandingkan antara klausa dan ayat, klausa tidak memiliki intonasi sedangkan ayat

mewajibkan intonasi sebagai syarat sesebuah ayat. Di dalam tulisan, klausa tidak

diawali dengan huruf besar dan tidak diakhiri dengan tanda noktah, tanda tanya dan

tanda seru berbandingkan dengan ayat yang diawali huruf besar dan diakhiri dengan

tanda noktah, tanda tanya dan tanda seru. Oleh sebab itu, klausa juga dikenali sebagai

ayat tanpa intonasi.

Contoh :

i- lelaki itu makan nasi (klausa)

ii- Lelaki itu makan nasi. (ayat)

b- Klausa merupakan unsur pembentuk ayat

Dalam ayat tunggal, seluruh binaan ayat diisi oleh sebuah klausa. Dalam ayat majmuk

pula dua buah klausa atau lebih membentuk ayat majmuk tersebut.

Contoh :

i- Ruhani pergi ke pasar

ii- Ruhani pergi ke pasar ketika hari tidak hujan.

c- Klausa mengandungi predikat

Dari segi binaan, klausa mengandungi predikat, sedangkan frasa tidak.

Contoh :

i- rumah kecil

ii- rumah itu kecil

Binaan ayat (i) bukanlah klausa kerana hubungan unsur “rumah” dan “kecil” tidak

bersifat predikatif. Sebaliknya binaan ayat (ii) merupakan sebuah klausa kerana

hubungan unsur “rumah itu” yang berfungsi sebagai subjek dan “kecil” berfungsi

sebagai predikat.

d- Klausa menjadi konstituen frasa dalam ayat majmuk

18

Klausa boleh menjadi unsur frasa yang berfungsi sebagai subjek atau predikat dalam

ayat majmuk. Dengan demikian, klausa dapat berfungsi pada frasa tertentu dalam

ayat.

8.0 Penganalisisan Pengunaan Frasa dan Klausa

1. Bulan depan kami akan dikunjungi pemimpin parti tersebut.

Ayat ini ialah ayat pasif transitif susunan songsang terbahagi kerana sebahagian

predikat ayat telah mengalami proses pendepanan dalam ayat. Ayat ini berasal

daripada ayat susunan biasa, iaitu Daerah kami akan dikunjungi pemimpin parti

tersebut bulan depan. Ayat ini mengandungi satu subjek dan satu predikat.

Subjek ayat terdiri daripada frasa nama manakala predikatnya terdiri daripada frasa

kerja, iaitu frasa kerja transitif. Frasa nama dalam subjek ayat ini terbina daripada

kata nama daerah yang berfungsi sebagai kata inti. Frasa kerja transitif dalam

predikat ayat terbina daripada kata kerja transitif dikunjungi dan diikuti frasa nama

sebagai objek atau penyambut iaitu pemimpin. Kata kerja transitif dalam predikat

ayat didahului oleh kata bantu aspek akan. Pemimpin parti adalah frasa nama inti

dan penerang nama perihal atau perkara yang menerangkan perihal perkara

tentang inti iaitu pemimpin parti adalah penerang keterangan di dalam predikat.

Ayat ini boleh ditransformasikan kepada Pemimpin parti tersebut akan

mengunjungi daerah kami bulan depan.

2. Hasil padinya berguni-guni di dalam kepuk itu.

Ayat ini adalah susunan biasa. Ayat ini terdiri daripada satu subjek dan satu

predikat. Hasil padinya berguni-guni adalah subjek dan di dalam kepuk itu adalah

predikat yang berperanan sebagai penerang. Subjek adalah frasa nama iaitu hasil

padinya, hasil adalah kata nama inti dan padinya adalah penerang. Kata ganti

nama diri ketiga nya hadir selepas kata nama padi. Frasa berguni-guni adalah

frasa nama yang terdiri daripada kata nama yang merujuk kepada bilangan yang

banyak. Ayat ini juga mengandungi frasa sendi nama yang terdiri daripada kata

sendi nama di yang hadir di depan kata arah dalam. Frasa sendi nama hadir

sebelum kata nama kepuk. Ayat ini juga mengandungi penentu belakang itu. Ayat

ini boleh ditransformasikan kepada: Berguni-guni hasil padinya di dalam kepuk

itu.

Ayat ini ialah ayat tunggal susunan songsang pendepanan frasa nama.

19

3. Dengan segeranya kami laksanakan perintah yang kami terima itu.

Ayat majmuk pancangan relatif pasif ganti nama diri pertama susunan songsang

terbahagi. Ayat susunan biasa ialah :-

Perintah yang kami terima itu kami laksanakan dengan segeranya.

Predikat ayat dengan segeranya telah di kedepankan dan diikuti oleh predikat

klausa kami laksanakan yang di kedepankan juga selepas frasa sendi nama

dengan segeranya. Ayat ini mengandungi satu klausa utama atau ayat induk dan

satu klausa tidak bebas atau ayat kecil.

Ayat induk / klausa bebas- Perintah itu kami laksanakan dengan segeranya.

Ayat kecil / Klausa tak bebas : (perintah ) yang kami terima

Ayat induk mengandungi subjek Perintah itu diikuti predikat kami laksanakan

dengan segeranya. Pola ayat induk ialah frasa nama dan frasa kerja pasif. Frasa

nama terdiri daripada kata nama perintah diikuti kata penentu itu. Frasa kerja

pasif kata ganti nama diri pertama terdiri daripada kami laksanakan diikuti oleh

frasa sendi nama dengan segeranya keterangan masa atau waktu. Klausa tak

bebas terbina daripada konstituen subjek Perintah yang digantikan dengan kata

hubung relatif yang kerana dipancangkan dalam ayat induk selepas frasa nama

subjek. Predikat ayat ialah frasa kerja pasif. Pola ayat ini ialah frasa nama dan frasa

kerja. Frasa nama subjek terbina daripada kata nama perintah (yang) dan frasa

kerja pasif kata ganti nama diri pertama kami terima. Fungsi klausa dalam ayat ini

ialah sebagai frasa nama subjek. Ayat ini boleh ditransformasikan kepada ayat

majmuk pancangan relatif frasa nama Objek susunan biasa seperti berikut: Kami

melaksanakan perintah yang kami terima itu dengan segeranya.

4. Di seluruh Negara orang sibuk memperkatakan kenaikan harga barangan.

Ayat ini adalah mempunyai pola susunan biasa. Ayat ini terdiri daripada satu

subjek dan satu predikat. Subjek adalah terdiri daripada frasa sendi nama dan

keterangan iaitu Di seluruh Negara orang sibuk memperkatakan. Subjek adalah

binaan terdiri daripada kata sendi nama iaitu di yang diikuti kata arah seluruh dan

frasa nama negara yang dikenali juga sebagai frasa sendi nama. Sementara

predikat adalah kenaikan harga barangan adalah terdiri daripada kenaikan

merupakan kata kerja. Sementara harga barangan yang merupakan frasa nama

yang terdiri daripada inti dan penerang nama perihal atau perkara. Frasa nama

20

harga barangan terdiri daripada harga adalah inti sementara barangan adalah

penerang kepada inti. Di seluruh Negara orang sibuk memperkatakan adalah

subjek dan kenaikan harga barang adalah predikat yang berperanan sebagai

penerang. Ayat ini boleh ditransformasikan kepada Kenaikan harga barangan

sibuk diperkatakan orang di Seluruh Negara. Ayat ini adalah adalah ayat tunggal

susunan songsang pendepanan predikat kata kerja.

5. Ke mana-mana sahaja pengedar dadah itu terus diburu polis.

Ayat ini merupakan ayat pasif songsang. Ayat ini dalam susunan biasa adalah

Pengedar dadah itu terus diburu polis ke mana-mana sahaja. Ayat ini

mempunyai satu subjek dan satu predikat. Subjek ayat terdiri daripada frasa nama

dan predikat ayat adalah frasa kerja. Frasa nama dalam konstituen subjek terbina

daripada kata nama inti pengedar dan dadah sebagai penerang. Kata penentu

itu hadir selepas kata nama. Konstituen predikat terbina daripada frasa kerja pasif

diri ketiga yang disertai kata sendi nama di. Deretan kata di predikat ini

mengandungi kata bantu ragam terus yang hadir sebelum frasa kerja pasif diburu.

Sementara ke mana-mana sahaja adalah kata ganti tak tentu yang menjadi

penerang kepada polis. Kata sendi nama ke hadir sebelum kata ganti tak tentu

mana-mana. Ayat ini boleh ditransformasikan kepada kepada ayat aktif transitif

susunan biasa iaitu:

Polis terus memburu pengedar dadah itu ke mana-mana sahaja.

6. Saya jelaskan kepadanya bahawa pemimpin itu tidak amanah terhadap

rakyatnya.

Ayat ini merupakan ayat pasif songsang seluruh predikat pelaku diri pertama dengan

klausa sebagai subjek. Subjek ayat ini ialah bahawa pemimpin itu tidak amanah

terhadap rakyatnya. Sementara predikat ayat ini ialah saya jelaskan kepadanya.

saya jelaskan adalah frasa kerja pasif yang hadir sebelum frasa sendi nama

kepadanya. Frasa sendiri nama ini terdiri daripada kata sendi nama kepada dan

kata ganti nama diri ketiga nya. Klausa pemimpin itu tidak amanah terhadap

rakyatnya, subjek klausa terdiri frasa nama dan predikat ayat adalah frasa adjektif.

Frasa nama dalam konstituen subjek terbina daripada kata nama inti pemimpin dan

kata ganti tunjuk itu sebagai penentu. Frasa adjektif dalam konstituen predikat

terbina daripada kata nafi tidak yang hadir sebelum kata adjektif amanah.

21

Sementara frasa sendi nama terhadap rakyatnya adalah penerang kepada frasa

adjektif tidak amanah. Binaan predikat klausa ini juga terdiri daripada kata ganti

nama diri ketiga nya yang hadir selepas kata nama rakyat. Ayat ini boleh

ditransformasikan kepada susunan biasa seperti berikut:

Saya menjelaskan bahawa pemimpin itu tidak amanah terhadap rakyatnya

kepada dia.

Perkataan dia mengantikan nya kerana nya adalah kata ganti nama diri singkat

bagi dia atau ia.

7. Kawasan kediamannya itu bagaimana keadaannya.

Subjek dan predikat berbentuk klausa subjek terdiri daripada frasa nama kawasan

kediamannya itu manakala predikat terdiri daripada klausa bagaimana yang

disongsangkan. Klausa susunan biasa ialah keadaannya bagaimana? Konstituen

subjek terdiri daripada kata nama inti kawasan, diikuti oleh kata nama diri ketiga

nya yang berfungsi sebagai penerang kepada kata nama inti. Kawasan

kediamannya dalam frasa nama juga terdapat kata penentu itu. Klausa terdiri

daripada subjek keadaannya, iaitu frasa nama. Predikat klausa terdiri daripada kata

ganti nama diri tanya bagaimana. Frasa nama diikuti kata ganti nama diri ketiga nya

sebagai penerang kepada keadaan. Fungsi klausa dalam ayat ini adalah sebagai

predikat. Ayat ini boleh ditransformasikan kepada ayat yang berikut: Bagaimanakah

keadaannya kawasan kediamannya itu.

8. Penduduk di situ berpendapat bahawa kediaman mereka tidak selamat.

Ayat ini merupakan ayat majmuk pancangan komplemen frasa kerja susunan biasa.

Ayat ini mempunyai dua ayat kerana subjek dan predikatnya lebih daripada satu.

Ayat ini terdiri daripada dua ayat iaitu ayat induk yang terdiri daripada klausa bebas

yang dapat berdiri sendiri dan satu ayat komplemen atau klausa tak bebas yang

tidak dapat berdiri sendiri tanpa klausa bebas. Ayat Penduduk di situ berpendapat

bahawa kediaman mereka tidak selamat terdiri daripada dua ayat seperti berikut:-

i. Penduduk di situ berpendapat

ii. Kediaman mereka tidak selamat.

Penduduk di situ berpendapat adalah ayat induk. Subjek ayat ini adalah

penduduk manakala berpendapat adalah predikat ayat. Subjek ayat ini terdiri

daripada frasa nama dan predikat ayat ialah frasa kerja. Frasa nama dalam

22

konstituen subjek terbina daripada kata nama inti penduduk. Frasa kerja dalam

konstituen predikat terbina daripada kata sendi nama di situ yang hadir sebelum

kata kerja tak transitif berpelengkap, iaitu berpendapat yang merupakan inti dalam

frasa kerja sebagai predikat. Ayat kediaman mereka tidak selamat ialah ayat

komplemen atau klausa tak bebas. Klausa ini mempuyai satu subjek dan satu

predikat. Subjeknya terdiri daripada frasa nama sementara predikatnya ialah frasa

nama. Binaan frasa nama sebagai subjek terdiri daripada kata nama inti iaitu

kediaman dan mereka adalah penerang nama milik yang menerangkan makna

kepunyaan bagi benda dalam inti. Binaan predikat terdiri daripada deretan kata yang

didahului oleh kata nafi iaitu tidak diikuti frasa nama selamat yang berfungsi

sebagai pelengkap. Ayat komplemen atau klausa ini dipancangkan ke dalam ayat

induk dengan menggunakan kata hubung pancangan bahawa selepas kata kerja

tak transitif berpelengkap berpendapat. Oleh itu, klausa kediaman mereka tidak

selamat dalam ayat di atas berfungsi sebagai pelengkap untuk melengkapkan

maksud ayat tersebut.

9. Pihak polis menerangkan bahawa pendatang asing itu telah melarikan diri.

Ayat ini merupakan ayat majmuk pancangan frasa kerja susunan biasa. Ayat ini

mempunyai dua ayat kerana subjek dan predikatnya lebih daripada satu. Ayat ini

terdiri daripada dua ayat, iaitu ayat induk yang terdiri daripada klausa bebas yang

dapat berdiri sendiri dan klausa tak bebas yang tidak dapat berdiri sendiri tanpa

klausa bebas. Ayat Pihak polis menerangkan bahawa pendatang asing itu telah

melarikan diri terdiri daripada dua ayat seperti berikut:

i. Pihak polis menerangkan ( sesuatu)

ii. Pendatang asing itu telah melarikan diri.

Ayat Pihak polis menerangkan ( sesuatu) adalah ayat induk. Subjek ayat ini ialah

pihak polis manakala menerangkan menjadi predikat ayat. Subjek ayat terdiri

daripada frasa nama dan predikat ayat adalah frasa kerja. Frasa nama dalam

konstituen subjek terbina daripada kata nama inti pihak dan polis adalah penerang

kepada inti. Frasa kerja dalam konstituen predikat terbina daripada kata kerja

transitif menerangkan. Ayat Pendatang asing itu telah melarikan diri ialah

klausa tak bebas. Klausa ini mempunyai satu subjek dan satu predikat. Subjek

terdiri daripada frasa nama manakala predikat ialah frasa kerja. Binaan frasa nama

terdiri daripada kata nama inti pendatang dan penerang nama jenis iaitu asing dan

23

diikuti kata penentu itu. Binaan predikat terdiri daripada deretan kata yang didahului

kata bantu aspek telah diikuti kata kerja transitif melarikan dan diikuti kata nama

diri sebagai penerang. Kata hubung pancangan bahawa menghubungkan klausa

tak bebas dan klausa bebas. Di dalam ayat bahawa pendatang asing itu telah

melarikan diri ini adalah klausa sebagai objek. Klausa pendatang asing itu telah

melarikan diri adalah objek kepada kata kerja transitif menerangkan. Ayat ini

boleh ditransformasikan kepada ayat majmuk pancangan komplemen susunan

songsang seluruh seperti berikut:

Bahawa pendatang asing itu telah melarikan diri, pihak polis telah

menjelaskan.

10. Kakitangan pejabat itu mendapat pengesahan bahawa pengarah baharu itu

bukan orang tempatan.

Ayat ini merupakan ayat majmuk pancangan komplemen frasa kerja susunan biasa.

Ayat ini mempunyai dua ayat kerana subjek dan predikatnya lebih daripada satu.

Ayat ini terdiri daripada dua ayat iaitu ayat induk yang terdiri daripada klausa bebas

yang dapat berdiri sendiri dan satu ayat komplemen atau klausa tak bebas yang

tidak dapat berdiri sendiri tanpa klausa bebas. Ayat Kakitangan pejabat itu

mendapat pengesahan bahawa pengarah baharu itu bukan orang tempatan

terdiri daripada dua ayat seperti berikut:-

iii. Kakitangan pejabat itu mendapat pengesahan

iv. Pengarah baharu itu bukan orang tempatan.

Kakitangan pejabat itu mendapat pengesahan adalah ayat induk. Subjek ayat ini

adalah Kakitangan pejabat itu manakala mendapat pengesahan adalah predikat

ayat. Subjek ayat ini terdiri daripada frasa nama dan predikat ayat ialah frasa kerja.

Frasa nama dalam konstituen subjek terbina daripada kata nama inti kakitangan

dan pejabat adalah penerang nama penyambut . Frasa kerja dalam konstituen

predikat terbina daripada kata bantu ragam dapat yang telah menerima imbuhan

meN-…yang hadir sebelum kata kerja tak transitif berpelengkap, iaitu pengesahan

yang merupakan inti dalam frasa kerja sebagai predikat. Ayat Pengarah baharu itu

bukan orang tempatan ialah ayat komplemen atau klausa tak bebas. Klausa ini

mempuyai satu subjek dan satu predikat. Subjeknya terdiri daripada frasa nama

sementara predikatnya ialah frasa nama. Binaan frasa nama sebagai subjek terdiri

daripada kata nama inti iaitu pengarah dan baharu adalah penerang kata adjektif

24

yang menerangkan makna sifat bagi inti. Binaan predikat terdiri daripada deretan

kata yang didahului oleh kata nafi iaitu bukan diikuti frasa nama orang tempatan

yang berfungsi sebagai penerang kata nama. Dalam predikat juga ada penentu

belakang iaitu itu yang hadir sesudah kata nama pengarah baharu. Ayat

komplemen atau klausa ini dipncangkan ke dalam ayat induk dengan menggunakan

kata hubung pancangan bahawa selepas kata kerja tak transitif berpelengkap

pengesahan. Oleh itu, klausa pengarah baharu itu bukan orang tempatan dalam

ayat di atas berfungsi sebagai penerang untuk menerangkan maksud ayat tersebut.

Ayat ini boleh ditransformasikan kepada ayat majmuk pancangan komplemen

susunan songsang seluruh seperti berikut:

Bahawa pengarah baharu itu bukan orang tempatan, kakitangan pejabat itu

mendapat pengesahan.

9.0 Refleksi

9.1 Bahagian A

Menurut Arbak Othman:2009 “Dalam konteks kehidupan umum, manusia

menggunakan bahasa untuk tujuan tertentu. Hal ini bermakna keperluan bahasa dalam

kehidupan manusia sangat besar.” Pernyataan beliau menjelaskan bahawa ilmu

linguistik penting dalam sesebuah masyarakat. Ilmu linguistik merupakan cabang untuk

semua bidang ilmu seperti matematik, sejarah, serta sains dan teknologi. Banyak

pengetahuan baru yang saya dapati sepanjang membuat kerja kursus sintaksis ini.

Fenomena biasa di sekolah apabila pelajaran bahasa Melayu diajar oleh semua guru

tanpa mengira opsyen asal semasa di Maktab. Kalau di sekolah saya guru-guru Muzik

semestinya akan mengajar bahasa Melayu. Bahasa Melayu dianggap pelajaran mudah

dan sesiapa sahaja yang berbangsa Melayu boleh mengajar pelajaran ini. Guru-guru

bahasa Melayu tidaklah dianggap sehebat guru bahasa Inggeris, Matematik dan Sains.

Sepatutnya seorang guru bahasa Melayu perlu mempunyai ilmu yang kukuh di dalam

bidang sintaksis, morfologi, fonetik bagi menjalankan sesi pengajaran bahasa Melayu

kepada murid-murid. Ini penting supaya murid tidak mendapat ilmu songsang hasil

kejahilan guru bahasa Melayu.

Di dalam silibus Kurikulum Standard Sekolah Rendah Kemahiran mendengar

dan bertutur adalah satu kemahiran yang perlu diajarkan kepada murid-murid oleh guru

bahasa Melayu. Kemahiran ini memerlukan guru mempunyai pengetahuan ilmu

25

linguistik seperti fonetik bagi memastikan guru dapat menyebut dan membunyikan

perkataan, frasa, klausa dan ayat dengan tepat. Pengetahuan guru di dalam bidang

ilmu leksikografi iaitu cara atau kaedah penyusunan kamus juga penting. Sekiranya,

seseorang guru bahasa Melayu dapat mendalami teknik penggunaan kamus dengan

betul ia dapat membantu guru dalam mencari makna, imbuhan atau sebutan sesuatu

perkataan dengan cepat dan tepat. Guru adalah contoh yang terbaik bagi murid. Guru

Bahasa Melayu yang baik adalah guru yang boleh bertutur tanpa adanya bahasa

slanga. Guru mestilah menitik beratkan penggunaan bahasa lisan yang betul semasa

sesi pengajaran dan pembelajaran bahasa Melayu di dalam bilik darjah. Murid-murid

lebih meminati bahasa lisan kerana mereka yang suka bertanya dan berbual sesama

rakan. Seorang guru berperanan untuk mengajar murid-murid supaya dapat bertutur

dan berkomunikasi dengan menggunakan ayat yang betul dan sebutan yang jelas.

Pendedahan kepada cara berkomunikasi yang betul dan jelas hanya boleh dijalankan

oleh guru yang mempunyai pengetahuan fonetik dan sintaksis. Contohnya kemahiran

bahasa Melayu mengujarkan bahasa yang indah dan menggunakan bahasa badan

secara kreatif semasa bercerita secara didik hibur. Bagi menjalankan aktiviti ini guru

perlu bercerita terlebih dahulu kepada murid. Murid akan mengutip pengalaman

daripada guru cara bercerita yang betul. Apabila murid diperlukan untuk bercerita

semula mereka dapat melakukannya dengan baik. Ditegaskan sekali lagi bahawa guru

bahasa Melayu perlu mempunyai kemahiran di dalam bidang linguistik bagi menjadi

guru bahasa Melayu yang baik.

Satu contoh kemahiran di dalam silibus Kurikulum Standard Sekolah Rendah

iaitu mendengar, memahami, menyebut, dan mengeja perkataan yang mengandungi

suku kata terbuka dan suka kata tertutup dengan betul dan tepat. Seorang guru yang

baik perlu mempunyai pengetahuan dalam bidang fonetik iaitu ilmu yang mempelajari

bunyi - bunyi bahasa. Guru bahasa Melayu yang baik perlu dapat membantu muridnya

menyebut abjad, suku kata dan mengeja perkataan dengan betul, cepat dan tepat.

Masalah murid buta huruf akan berkurangan sekiranya guru dapat mengajar murid

dengan kaedah yang sesuai dengan menggunakan pengetahuan di dalam bidang ilmu

fonetik.

Pengetahuan ilmu linguistik juga amat penting kepada guru apabila menyentuh

aspek tatabahasa. Ini penting bagi memastikan pengajaran yang disampaikan benar-

benar berkesan dan berkualiti. Contoh objektif Kemahiran Aspek Tatabahasa adalah

26

untuk memastikan murid mengetahui dan berkeupayaan memahami dan menggunakan

kata nama am, nama khas, kata ganti nama diri pertama dan kedua serta kata kerja

dengan betul. Guru-guru perlu mempunyai ilmu jitu di dalam bidang morfologi dan

sintaksis untuk mengajar kemahiran tatabahasa ini. Dalam pengajaran guru juga perlu

menerapkan pelbagai kosa kata yang jarang ditemui oleh murid-murid. Guru yang

komited akan sentiasa mencabar diri sendiri sebelum mencabar murid dengan ilmuan

pengetahuan yang lebih luas. Guru perlu juga menggalakkan murid untuk merujuk

Kamus Dewan bagi mendapatkan makna yang paling tepat. Penggunaan istilah bahasa

Inggeris perlu dikurangkan walaupun boleh digunakan apabila ditulis dalam simbol

pembuka dan penutup kata (“”). Contohnya perkataan “email”. Murid perlu menulis

ejaan e-mel. Kaedah pinjaman atau penterjemahan ini dapat pengkayaan

perbendaharaan kata dalam bahasa Melayu bagi mencapai bahasa stabil dunia seperti

bahasa Inggeris. Untuk meningkatkan penguasaan bahasa Melayu dalam kalangan

muridnya, guru perlu menggunakan peribahasa, simpulan bahasa, perumpamaan,

bidalan dan pepatah moden. Misalnya, Bagai Kumbang Putus Tali, Nasi Tak Dingin

Pinggan Tak retak atau Zaman atom yang jarang-jarang didengar dan diaplikasikan

murid di sekolah. Jelas di sini tanpa pengetahun lingusitik yang luas seseorang guru

tidak dapat mendidik anak muridnya dengan pengetahuan yang baru kerana salah satu

daripada sifat bahasa ialah sentiasa menerima pengaruh daripada persekitarannya dan

berkembang.

Bahasa Melayu tidak terhad dalam pengajaran dan pembelajaran dalam bilik

darjah dan mengikuti silibus yang telah ditetapkan sahaja. Pengajaran dan

pembelajaran bahasa Melayu meliputi semua aspek dan mencakupi semua ruang litup

kehidupan. Misalnya kemahiran membina dan menulis perkataan, frasa dan ayat

dengan betul. Guru boleh mengaplikasikannya dengan aktiviti harian dan pengalaman

murid. Contohnya, guru boleh meminta murid menyenaraikan perkataan yang berkaitan

dengan alatan di dalam kelas, pejabat, kantin, kedai runcit, klinik, stesen minyak dan

pasar malam. Secara tidak langsung murid dapat menyenaraikan perkataan-perkataan

yang berkaitan dengan tempat-tempat yang pernah mereka kunjungi dan tidak terhad

kepada penggunaan buku teks semata-mata. Pengetahuan ilmu linguistik bagi guru-

guru amat penting dalam pengajaran Bahasa Melayu.

9.2 Bahagian B

27

Memartabatkan Bahasa Melayu bermaksud meletakkan Bahasa Melayu pada tempat

yang sepatutnya, sesuai dengan kedudukannya sebagai bahasa kebangsaan seperti

yang termaktub dalam Perkara 152, Perlembagaan Malaysia. Bahasa Malaysia juga

merupakan bahasa pengantar utama pendidikan berdasarkan Akta Pendidikan 1996.

Dalam usaha menjayakan dasar ini, Kementerian Pelajaran Malaysia mengangkat

kembali matapelajaran Bahasa Malaysia sebagai matapelajaran utama dan Bahasa

Malaysia sebagai bahasa utama negara. Kementerian Pelajaran Malaysia telah

peruntukan masa tambahan pengajaran Bahasa Malaysia mulai tahun 2011 apabila

dasar Memertabatkan Bahasa Melayu dan Memperkasakan Bahasa Inggeris

dilaksanakan sepenuhnya. Pertambahan masa Bahasa Malaysia daripada 270 minit

kepada 330 minit di Sekolah kebangsaan Cina dan Tamil, manakala untuk Sekolah

Kebangsaan dikekalkan kepada 270 minit. Ini menunjukkan komitmen Kementerian

Pelajaran Malaysia dalam usaha memartabatkan kembali Bahasa Malaysia di

sekolah.

Guru boleh mermatabatkan bahasa Melayu dengan cara menggunakan

pendekatan Modular Kurikulum Bahasa Malaysia semasa proses pengajaran dan

pembelajaran. Kemahiran berbahasa murid dapat diperkukuh melalui penggunaan

pendekatan modular yang bersepadu, seimbang dan holistik menerusi modul

Pengajaran dan pembelajaran. Guru boleh menjadikan modul ini sebagai garis panduan

untuk merancang dan menyediakan rancangan pengajaran yang menarik untuk murid-

murid. Sebagai contoh objektif kemahiran aspek tatabahasa adalah untuk memastikan

murid mengetahui dan berkeupayaan memahami dan membina ayat penyata

menggunakan tanda baca yang betul mengikut konteks.Kemahiran ini telah diterangkan

di dalam modul ini dengan memberikan contoh yang jelas kepada guru aspek-aspek

yang perlu diberi perhatian semasa mengajar kemahiran tatabahasa yang dipilih guru.

Seorang guru yang kreatif dan inovatif akan menggunakan pengetahuan di dalam

bidang sintaksis untuk menambahkan lagi kerancakan pengajaran dan pembelajaran

bahasa Malaysia di dalam bilik darjah. Akhirnya Murid-murid akan dapat menguasai

kemahiran Bahasa Malaysia dan seterusnya dapat memupuk kesedaran dan minat

murid terhadap subjek bahasa Malaysia.

Guru dapat memartabatkan Bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu dengan

menggunakan asas berbahasa.Pengukuhan asas berbahasa dilakukan secara

berstruktur dan sistematik. Guru akan memperkenalkan murid asas berbahasa bermula

28

dengan pradengar, diikuti prabunyi, prabaca dan pratulis. Kemahiran asas berbahasa

ini diperkukuhkan melalui elemen pembelajaran menyeronokkan dalam seni bahasa

seperti pembelajaran dalam bentuk aktiviti permainan dan nyanyian. Pengajaran dan

pembelajaran tatabahasa perlu berasaskan sistem bahasa yang betul dan perlu

dilakukan secara bersepadu dalam konteks.Guru dapat melakukan dengan baik

sekiranya mempunyai ilmu sintaksis yang kukuh.

Usaha memartabatkan bahasa Malaysia dapat dilaksanakan melalui didik hibur.

Di dalam kurikulum standard Sekolah Rendah ada kemahiran khas untuk pengajaran

didik hibur dalam aspek seni bahasa. Contoh kemahiran yang menggunakan didik hibur

ialah Mengujarkan bahasa yang indah dan menggunakan bahasa badan secara kreatif

semasa bercerita secara didik hibur. Pengajaran dan pembelajaran akan lebih

menyeronokkan melalui pelbagai kaedah dengan menggunakan kemahiran yang

melibatkan didik hibur. Contohnya murid-murid boleh menyanyi semasa belajar

berpantun, murid melakonkan watak di dalam lagu kanak-kanak dan sebagainya.

Semuanya boleh dilakukan dengan menggunakan didik hibur. Kemahiran mendengar,

bertutur, membaca, menulis, tatabahasa dan seni bahasa akan disulam dengan dengan

aktiviti penerokaan, pencarian maklumat, pelaporan dan penghasilan produk. Murid-

murid sentiasa akan dihidangkan dengan isi pembelajaran yang menarik oleh guru-guru

yang kreatif dan inovatif. Guru-guru akan menggunakan ilmu sintaksis di dalam

pengajaran tetapi di sampaikan dalam suasana yang menghiburkan dengan

menggunakan kaedah didik hibur.

Guru boleh menggunakan Bahasa Malaysia Standard Merentas Kurikulum di

dalam pengajaran dan pembelajaran bagi memartabatkan bahasa Melayu sebagai

bahasa ilmu. Penggunaan sistem bahasa yang betul dalam mata pelajaran lain seperti

istilah di dalam sains, bahasa Ingggeris dan matematik boleh digunakan bagi

menyokong pengajaran dan pembelajaran Bahasa Malaysia. Penggunaan dialek

tempatan atau bahasa pasar mesti dipantau agar tidak menjejas standard dan mutu

Bahasa Malaysia itu sendiri. Bidang sintaksis dan morfologi yang sentiasa

memperkayakan bahasa Malaysia dengan pembentukan perkataan baru dan

menterjemahkan istilah bahasa Inggeris kepada bahasa Malaysia.

29

Teknologi Maklumat dan Komunikasi dalam pengajaran dan pembelajaran akan

dapat memartabatkan bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu. Penggunaan teknologi

maklumat seperti perisian, e-mel, laman sembang dan laman web dapat membolehkan

guru menyediakan pengajaran dan pembelajaran yang bersifat interaktif serta

menghiburkan. Satu portal akan diwujudkan untuk menghimpunkan bahan penulisan

serta menyediakan forum bagi penggiat bahasa, para pendidik, sasterawan, pelajar

serta pengguna Bahasa Malaysia untuk berbincang, mengkaji dan mencari maklumat

tentang Bahasa Malaysia. Minat membaca juga dapat dipupuk dengan menggunakan

sistem buku di alam maya. Guru-guru memuat turun cerpen kanak-kanak hasil garapan

guru atau penulis lain sebagai bahan bacaan murid-murid. Program Bacaan seperti

Buku Sastera Sekolah Rendah, Bacaan Awal Berstruktur dan program NILAM boleh

juga dibuat dengan kaedah ini. Minat membaca murid ini dapat dicungkil dan

diterusnya dengan adanya kaedah alternatif ini.

Bagi menjayakan matlamat untuk memartabatkan bahasa Melayu, guru Bahasa

Malaysia mestilah berkualiti. Guru yang mengajar mata pelajaran ini perlu beropsyen

Bahasa Malaysia untuk memastikan kualiti dari segi ilmu pedagogi. Guru digalakkan

menghadiri kursus peningkatan profesionalisme yang memberikan pendedahan tentang

perkembangan terkini ilmu pedagogi daripada pakar dari dalam dan luar negara. Guru

juga perlu menyediakan persekitaran pembelajaran yang kondusif kepada murid dari

aspek kebersihan, keceriaan dan keselamatan di bilik darjah. Usaha ini perlu

dipertingkatkan dari masa ke semasa bagi memastikan saiz kelas, serta keadaan fizikal

bilik darjah dan sekolah lebih kondusif untuk pengajaran dan pembelajaran. Aspek ini

perlu dititik beratkan kerana murid akan teruja untuk ke sekolah bagi mengikuti

pengajaran dan pembelajaran. Bahan bantu mengajar yang menarik dan menepati

kemahiran yang disediakan oleh seorang guru yang mempunyai ilmu pedagogi juga

merupakan faktor pendorong bagi membuatkan murid berminat untuk ke sekolah. Guru

yang berkualiti adalah pemangkin untuk memartabatkan bahasa Melayu sebagai bahasa

ilmu.

30