82

CIRI-CIRI INOVASI "KAD PINTAR NAHU ARAB"

Ideris Abd Rahim

abiluqmann@gmail.com

Bahagian Pendidikan Islam

Abstrak: Kajian ini bertujuan untuk mengenalpasti tahap ciri-ciri inovasi yang terdapat

dalam bahan Pengajaran dan Pembelajaran nahu Arab yang dinamakan Kad Pintar Nahu

Arab (KPNA) berdasarkan ciri-ciri inovasi yang digariskan oleh Rogers (2003) iaitu ciri

kelebihan relatif (relative advantage), kesesuaian (compatibility), kekompleksan

(complexity), kebolehcubaan (trialability) dan kebolehpantauan keberkesanan (observability).

KPNA ini dicipta untuk digunakan dalam P&P nahu Arab yang didakwa sukar oleh para

pelajar terutamanya pelajar-pelajar di sekolah menengah. KPNA terdiri daripada enam puluh

keping kad empat segi tepat berukuran 9cm x 6cm yang dimasukkan maklumat-maklumat

nahu Arab. Maklumat-maklumat tersebut disusun dan dikelaskan dengan menggunakan

warna dan teknik penyusunan yang kreatif. KPNA telah mendapat pengiktirafan sebagai Naib

Johan dalam Pertandingan Guru Inovatif Sempena Hari Guru Peringkat Kebangsaan 2007

anjuran Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) selain mendapat jemputan-jemputan

perkongsian pintar di Bahagian Pembangunan Kurikulum (KPM), Universiti Sains Islam

Malaysia (USIM) dan beberapa buah sekolah seluruh Malaysia. Kajian ini menggunakan reka

bentuk kuantitatif jenis tinjauan dengan menggunakan borang soal selidik sebagai instrumen

untuk mendapatkan maklumat dan data. Responden dalam kajian ini terdiri daripada 30 orang

guru Bahasa Arab yang diberi pendedahan menggunakan KPNA. Responden terlebih dahulu

diberi taklimat selama tiga jam melibatkan teori dan praktikal penggunaan kad bagi

membolehkan mereka membuat penilaian. Hasil kajian mendapati bahawa KPNA adalah

merupakan satu bahan pengajaran Nahu Arab yang mempunyai ciri-ciri inovasi seperti yang

digariskan oleh Rogers (2003) pada skala yang tinggi berdasarkan skor min keseluruhan yang

berada di tahap yang tinggi iaitu 4.20 skor.

PENGENALAN

Belajar dalam suasana yang seronok, ceria dan mendapat kefahaman yang mendalam adalah

keinginan semua orang. Kebiasaannya unsur-unsur ini akan hilang apabila berhadapan

dengan tajuk-tajuk yang rumit dan sukar. Begitulah keadaannya dengan pembelajaran bahasa

Arab khususnya pada topik tatabahasa (Nahu). Tatabahasa secara umumnya merupakan satu

tajuk dalam pembelajaran bahasa yang sukar kerana mengandungi konsep-konsep dan istilah-

istilah yang banyak dan rumit untuk difahami. Perkara ini sangat dirasai dalam konteks

pengajaran dan pembelajaran bahasa Arab. Maka, oleh sebab itu amatlah wajar satu

Persidangan Kebangsaan Pengajaran Dan Pembelajaran Bahasa Arab 2012(PKEBAR12) disunting oleh: Mohd Shukari Hamzah, Khazri Osman, Moktar Hussain, Suhaila Zailani @ Hj. Ahmad, Salamiah Ab. Ghani, Hakim Zainal, & Zainuddin Ismail Unit Bahasa Arab, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi ISBN 978-967-5478-49-9 http://www.ukm.my/uba/sebar2012/prosiding.htm

mailto:abiluqmann@gmail.com

83

pendekatan berinovasi perlu diterapkan dalam pengajaran nahu agar dapat mengelakkan

pelajar-pelajar makin menjauhi nahu Arab.

Hasil penat lelah dan kesungguhan, penulis telah berjaya mencipta satu bahan

pengajaran dan pembelajaran Nahu yang dianggap mempunyai ciri-ciri inovasi. Bahan yang

dinamakan Kad Pintar Nahu Arab (KPNA) ini telah diperkenalkan pada tahun 2005 semasa

penulis menjadi Guru bahasa Arab di SMKA Inanam, Kota Kinabalu Sabah. Sikit demi

sedikit KPNA ini dimurnikan dari masa ke semasa sehingga berjaya mendapat beberapa

pengiktirafan di peringkat Kementerian Pelajaran Malaysia seperti Naib Johan Anugerah

Guru Inovatif sempena Sambutan Hari Guru Peringkat Kebangsaan 2007, pembentangan di

Konvensyen bahasa Arab KPM 2008, pembentangan di Persidangan Inovasi Pendidikan

Islam, KPM 2009 dan pembentangan pada Kursus Jurulatih Utama Bahasa Arab Kebangsaan,

KPM 2010. Setelah menelusuri episod-episod kecemerlangan ini timbul lah keinginan

penulis untuk mengkaji sejauh mana KPNA ini mempunyai ciri-ciri inovasi. Moga-moga

hasil daripada kajian ini dapat memberi satu panduan untuk penambahbaikan sehingga

KPNA ini mampu menjadi satu bahan inovasi pengajaran dan pembelajaran Nahu yang

mantap.

LATAR BELAKANG

Nahu ialah ilmu tentang pembentukan kata dan pembinaan ayat (penyusunan kata-kata dalam

ayat. (Glosari Bahasa Dan Kesusasteraan Arab.1996.). Ramai berpendapat bahawa nahu

merupakan antara disiplin ilmu bahasa Arab yang agak sukar. Sukar dan payahnya nahu tidak

hanya dirasai oleh mereka yang mempelajari bahasa Arab sebagai bahasa kedua. Kesukaran

ini turut juga dirasai oleh mereka yang mempelajarinya sebagai bahasa ibunda (Taimah et. al.

1990). Antara puncanya disebabkan kemahiran-kemahiran bahasa yang lain seperti

kemahiran mendengar, bertutur, membaca dan menulis biasanya dibentuk oleh kebiasaan

bertutur, latih tubi dan pendedahan yang berterusan kepada persekitaran penggunaan bahasa

itu sendiri. Berbeza dengan kemahiran nahu, kemahiran ini diasaskan oleh penguasaan ilmu

pengetahuan berkaitan bahasa yang meliputi segala selok belok pembentukan kata, frasa, ayat

serta gaya bahasa. Setiap hukum nahu atau struktur ayat membawa makna tertentu.

Oleh itu, kemahiran nahu ini perlu dipelajari secara formal. Kemahiran nahu ini dapat

dipraktikkan dalam kemahiran-kemahiran bahasa Arab yang lain. Kemahiran nahu juga

merupakan asas untuk memahami ilmu retorik ( ). Dengan ini jelas bahawa penguasaan

ilmu nahu memerlukan kekuatan minda yang berkaitan dengan daya berfikir dan kemahiran

aplikasi ilmu pengetahuan yang menggunakan pancaindera komunikasi.

84

Pengalaman belajar di dalam kelas sepatutnya diperluaskan penggunaannya di mana-

mana sahaja mereka berada sama ada semasa mereka berada di luar kelas atau di luar

sekolah. Sini, Nasif dan Mokhtar (1991) dalam Norhayati (2008) mencadangkan penggunaan

kad untuk mengajar struktur nahu bahasa Arab. Manakala tentang i'rab pula banyak pendapat

yang sering kali menyarankan untuk mempermudahkannya dari masa-kesemasa. Ini jelas

sekali menunjukkan i'rab adalah satu isu yang sangat penting dalam menentukan teknik yang

dapat memudahkan pembelajaran nahu. Al-Faranwani (2005) dalam Noorhayati (2009)

menggariskan sepuluh prinsip penulisan ilmu nahu yang digunakan dalam bukunya al-

Khulasah Fi al-Nahw. Cara penerangan i'rab yang digunakan dalam buku ini agak tersendiri,

iaitu didahului dengan cara irab yang umum, kemudian diikuti dengan contoh-contoh dan

seterusnya i'rab yang khusus.

Oleh itu, penulis mengambil inisiatif untuk mencipta satu bahan pengajaran nahu

yang menyelitkan unsur-unsur inovasi yang dirasakan dapat membantu guru untuk

menjadikan pengajaran nahu dengan lebih berkesan. Menyedari hakikat akan kepentingan

untuk berinovasi dalam pengajaran, penulis juga telah mengambil kira akan ciri-ciri inovasi

dalam penciptaan bahan ini. Dalam kajian ini penulis berminat untuk melihat sejauh mana

satu bahan inovasi dalam pengajaran nahu Arab yang dicipta ini mempunyai ciri-ciri inovasi

yang baik.

TUJUAN KAJIAN

Mengenal pasti sejauh mana KPNA mempunyai ciri-ciri inovasi seperti yang digariskan oleh

Rogers (2003) iaitu ciri kelebihan relatif (Relative Advantage ), kesesuaian (Compatibility),

kekompleksan (Complexity), kebolehcubaan (Trialability) dan keboleh pantauan

keberkesanannya (Observability) dalam pengajaran nahu Arab.

PERSOALAN KAJIAN

Adakah KPNA mempunyai ciri-ciri inovasi seperti yang digariskan oleh Rogers (2003) iaitu

ciri kelebihan (Relative Advantage ), kesesuaian (Compatibility), kekompleksan

(Complexity), kebolehcubaan (Trialability) dan keboleh pantauan dari segi keberkesanannya

(Observability) dalam pengajaran nahu Arab?

METODOLOGI KAJIAN

85

Kajian ini menggunakan reka bentuk kuantitatif jenis tinjauan dengan menggunakan borang

soal selidik sebagai instrumen untuk mendapatkan maklumat dan data. Responden dalam

kajian ini terdiri daripada 30 orang guru Bahasa Arab yang diberi pendedahan menggunakan

KPNA. Responden terlebih dahulu diberi taklimat selama tiga jam melibatkan teori dan

praktikal penggunaan kad bagi membolehkan mereka membuat penilaian. Data mentah yang

dikutip dari responden dianalisis melalui komputer. Maklumat dan data tersebut dikodkan

supaya dapat dianalisis oleh komputer. Data yang diperolehi dianalisis dengan perisian SPSS

11.5. Instrumen borang soal selidik bagi penilaian akhir mengandungi lima pilihan skala iaitu

Sangat Setuju (SS), Setuju (S), Kurang Setuju (KS), Tidak Setuju (TS) dan Sangat Tidak

Setuju (STS). Data yang telah dikumpulkan kemudiannya akan dianalisis secara statistik

deskriptif dalam bentuk peratusan dan min untuk melihat taburan maklum balas dari

responden.

INOVASI PENGAJARAN NAHU MENGGUNAKAN

KAD PINTAR NAHU ARAB (KPNA)

Tindakan memperkenalkan sesuatu yang baru atau sesuatu yang baru diperkenalkan seperti,

kaedah baru, peranti, pengukuran, penyelesaian, perkhidmatan produk, atau idea adalah

inovasi. Mengikut kamus Dewan inovasi ialah sesuatu yang baru diperkenalkan seperti

kaedah, sistem, adat, dan lain-lain yang baru. Inovasi adalah satu istilah yang cukup luas

pengertiannya. Perkataan inovasi ditakrifkan berbagai-bagai-bagai gaya menurut

kecenderungan dan bidang kepakaran setiap cendekiawan. Menurut Rogers (2003) inovasi

merupakan idea, amalan atau objek yang di anggap baru oleh seseorang. Spencer (1994)

menjelaskan inovasi ialah sesuatu yang di anggap baru dan lebih baik daripada yang lama

oleh seseorang individu. Inovasi dalam pendidikan pula menjelma dalam bentuk penyelesaian

baru dicadangkan melalui dasar-dasar, atau cara kreatif untuk memperbaharui pendidikan,

budaya pendidikan baru atau idea baru untuk mengatasi beberapa masalah dalam pendidikan

(ICEI, 2008).

Secara umumnya unsur inovasi yang telah menyerap masuk dalam bidang pendidikan

di Malaysia dan dunia telah masuk secara menyeluruh dan bersepadu dalam semua mata

pelajaran. Isunya adalah sejauh mana pelaksana P&P yang terdiri daripada guru-guru

berusaha dan mengambil inisiatif untuk bertindak proaktif dalam mewujudkan inovasi dalam

P&P mereka. Juriah Long (1998) dalam buku suntingannya bertajuk Inovasi dalam

perkaedahan pengajaran bahasa, sains sosial dan teknologi maklumat telah mengumpulkan

86

beberapa kertas kerja dan kajian yang menjurus kepada inovasi dalam P&P dengan

menumpukan pada kedua-dua aspek teori dan praktikal inovasi perkaedahan pengajaran.

Zhang (2006) dalam kajiannya tentang inovasi dan pembangunan pengajaran bahasa

asing di China mendapati keperluan negara China untuk memperbanyakkan kajian tentang

pelaksanaan pengajaran bahasa asing dan tidak semata-mata bergantung pada teori yang

diambil dari barat. Kajian itu juga mendapati keperluan untuk negara China sendiri

memperkenalkan kaedah berinovasi hasil daripada pengalaman tempatan.

Melihat perkembangan ini maka KPNA dibina bagi mengisi ruang yang lompang

dalam pengajaran nahu Arab yang menitik beratkan inovasi bagi mencapai objektif

pengajaran. Sebagaimana definisi inovasi yang mengandungi unsur seperti idea baru, manfaat

yang lebih baik dan perubahan ke arah yang lebih baik maka KPNA hadir untuk memenuhi

tuntutan tersebut. Pengajaran nahu Arab yang dilihat masih mempunyai ruang-ruang untuk

penambahbaikan menjadi medium untuk KPNA berfungsi dan memainkan peranan.

RASIONAL INOVASI PENGAJARAN NAHU ARAB MENGGUNAKAN KPNA

Kennedy (1988) dalam Alan (2009), menggambarkan pada karya Kelly (1980) menunjukkan

bahawa motivasi utama untuk inovasi yang berjaya ialah ketidakpuasan dengan status quo.

Merujuk kepada perkara ini P&P nahu serta kandungan nahu itu sendiri sentiasa diadakan

pembaharuan dari segi pendekatan P&P serta penyusunan kandungannya bagi mengelakkan

kesukaran. Al-cAzawi (1995) telah menerangkan panjang lebar tentang gerakan

memperbaharui nahu Arab dan memudahkan pengajaraannya pada zaman moden.

Sebagai satu kesinambungan, penulis mengambil inisiatif untuk mencipta satu bahan

pengajaran nahu yang menyelitkan unsur-unsur inovasi yang dirasakan dapat membantu guru

untuk menjadikan pengajaran nahu dengan lebih berkesan. Menyedari hakikat akan

kepentingan untuk berinovasi dalam pengajaran, penulis juga telah mengambil kira akan ciri-

ciri inovasi dalam penciptaan bahan ini.

KAD PINTAR NAHU ARAB (KPNA)

1. Definisi

Kad Pintar Nahu Arab ialah bahan pengajaran dan pembelajaran nahu Arab (tatabahasa

Arab). Kad ini terdiri daripada 60 keping kad bermaklumat nahu dan mempunyai pelbagai

fungsi dalam pengajaran dan pembelajaran nahu Arab khususnya tentang i'rab kata nama.

Kad ini boleh dijadikan bahan bantu mengajar, nota rujukan, bahan mengulang kaji dan

87

bahan untuk membuat latihan. Kad ini dihasilkan untuk memudahkan guru-guru

melaksanakan proses P&P nahu Arab dan memudahkan pelajar memahami konsep nahu Arab

serta memupuk/mencambahkan minat pelajar terhadap nahu. Kad ini terdiri daripada 60

keping kad bermaklumat yang dibahagikan kepada 4 kumpulan asas dengan 14 kad setiap

kumpulan dan 1 kumpulan kecil dengan 4 kad sahaja. Setiap kumpulan kad diwakili dengan

warna tersendiri berdasarkan 5 aspek iaitu Istilah Nahu (Merah), Mawqic Marfu

cat (Kuning),

Mawqic Mansubat (Hijau) dan Mawqi

c Majrurat (Biru) serta al-Tawabi

c (warna campuran

biru, hijau dan kuning).

2. Konsep

Kad ini dinamakan dengan kad pintar kerana kad ini mempunyai maklumat yang banyak dan

tersusun dengan cara yang unik. Pelajar dapat memahami konsep nahu dengan memahami

konsep kad ini. Maklumat nahu disampaikan dalam bentuk yang kreatif melalui warna,

pengkategorian kad dalam kumpulan kecil dan kumpulan besar. Kad ini juga dilihat sebagai

pintar kerana menggabungkan kedua-dua unsur teori dan praktikal nahu di dalamnya. Kad ini

merupakan satu bahan untuk mempelajari beberapa kemahiran nahu secara santai melalui

teknik permainan. Pengajaran dan pembelajaran nahu yang bergantung pada syarahan dan

penerangan biasa diperkemas dengan satu medium yang dapat menjadikan pelajar aktif

melalui aktiviti-aktiviti yang dijalankan dengan menggunakan kad.

Konsep-konsep nahu yang ditulis di papan hitam yang terpaksa digambarkan dengan

susah payah dalam minda pelajar kini dijelmakan dalam bentuk yang lebih mudah secara

zahir melalui susunan, gerakan dan permainan kad. Pelajar akan lebih terdedah kepada

suasana pembelajaran kendiri yang memberi peluang kepada pelajar untuk membuat sendiri,

berbincang dalam kumpulan, bermain, menyebut, mengulang, latih tubi, membina

pengalaman pembelajaran dan cuba memahami konsep berkaitan nahu dalam suasana yang

lebih santai. Antara konsep-konsep penting yang mahu diterapkan melalui penggunaan kad

ini dalam P&P ialah pembelajaran kendiri (self access learning), pembelajaran yang

menghiburkan (learning with fun), pembelajaran berasaskan pelajar (student centered

learning) dan pembelajaran sambil bermain.

Objektif

88

Objektif umum KPNA ini ialah untuk menjadikan P&P nahu sesuatu yang menarik,

memudahkan guru untuk pengajaran dan memudahkan murid untuk pembelajaran. Objektif

khususnya adalah:

a) Mengajar dan mempelajari

i. Beberapa konsep umum nahu yang utama.

ii. Konsep I'rab kata nama.

iii. Konsep ayat (jumlah) gramatis bahasa Arab.

iv. Dhomir Arab, tasrif Fi'l dan nombor Arab.

b) Menghafaz

i. Takrif dan contoh Mawqic - Mawqic I'rab kata nama.

ii. 14 dhomir asas bahasa Arab.

iii. 14 Tasrif Fi'l Bahasa Arab.

iv. Wazan-wazan utama masdar bahasa Arab.

v. Karangan praktis nahu Arab I'rab kata nama.

c) Mempraktikkan;

i. I'rab dalam ayat.

ii. Pembinaan ayat.

iii. Pembinaan karangan.

iv. Permainan-permainan sambil belajar nahu yang menyeronokkan

3. Reka bentuk

KPNA terdiri daripada 60 keping kad dalam lima kumpulan warna iaitu merah, kuning, hijau,

biru dan warna campur berdasarkan kemahiran-kemahiran nahu tertentu. Saiz satu keping kad

adalah lebih kurang saiz kad-kad permainan lain yang ada di pasaran. Satu kotak kad yang

mengandungi 60 keping kad ini boleh digenggam pelajar dan dibawa ke mana-mana. Kulit

belakang kad tertulis "Kad Pintar Nahu Arab" dan dihiasi dengan corak kerawang terdapat

dalam dua warna iaitu biru dan merah jambu. Kad ini direka dengan penuh kreativiti dalam

memaksimumkan maklumat dan penyampaian maklumat nahu. Maklumat-maklumat nahu

diselitkan dengan penyusunan yang unik dalam setiap kad, kumpulan kad dan secara

keseluruhan kad.

Penyampaian maklumat nahu pula dilakukan dengan menggunakan warna,

pengkategorian atau pengklasifikasian. Reka bentuk sebegini direka bagi memudahkan

89

pelajar memahami kemahiran-kemahiran tersebut dengan lebih mantap. 60 keping kad ini

dibahagikan mengikut kemahiran-kemahiran berikut:-

i. Kemahiran Istilah-Istilah Asas nahu 14 kad berwarna merah.

ii. Kemahiran kata nama al-mansubat 14 kad berwarna hijau.

iii. Kemahiran kata nama al-marfuat 14 kad berwarna kuning.

iv. Kemahiran kata nama al-majrurat 14 kad berwarna biru.

v. Kemahiran al-tawabi' 4 kad berwarna campur (kuning, biru dan hijau).

4. Kandungan

Isi kandungan KPNA ini sangat unik. Kandungan dalam kad ini boleh berfungsi secara

sekeping-sekeping, sekumpulan kad sama warna dan secara bersepadu keseluruhan kad ini..

Isi kandungan kad ini boleh jelaskan seperti berikut:-

i. Secara Keseluruhan (60 keping)

Setiap kad mempunyai satu istilah nahu yang tertentu sama ada istilah umum nahu atau

istilah berkaitan i'rab kata nama yang disertakan bersama takrifan dan contoh.

Keseluruhan 60 keping kad ini diwarnakan mengikut pengkategorian hukum I'rab kata

nama yang terdiri daripada marfu', mansub dan majrur di samping satu kategori tawabi'

serta istilah-istilah nahu.

Mauqi I'rab, tulisan berwarna hijau, dan yang dalam kurungan berwarna oren adalah subtopik bagi mauqi i'rab. Mauqi' marfu sebanyak 6 dan 8 subtopik, mauqi' mansub sebanyak 12 mauqi dan 2 subtopik serta majrur sebanyak 2 mauqi dan 12 subtopik. Terdapat juga 4 mauqi fleksibel al-tawabi' yang mengikut hukum marfu, mansub dan majrur.

Istilah Nahu, tulisan berwarna merah. Terdapat 14 semuanya bertujuan mendedahkan takrif-takrif istilah penting nahu Arab kepada pelajar. Istilah-istilah ditakrif secara ringkas sahaja.

90

HUKUM-HUKUM I'RAB KATA NAMA

Selain itu gabungan kad ini secara keseluruhan juga dapat membina satu karangan

praktis nahu1. Setiap perkataan yang berwarna hitam dalam kotak hijau dalam kad

apabila berada dalam bentuk karangan akan mewakili mauqi' i'rab kad tersebut. Dalam

contoh ini ayat pertama iaitu ( dan maklumat di kad menunjukkan (

adalah dan adalah dan adalah serta yang

terakhir sebagai . Begitulah hal keadaannya apabila semua perkataan ini disusun

menjadi satu karangan lengkap.

1 1 Bermaksud setiap perkataan berwarna

hitam dalam kad mewakili mawqi' i'rab kad

dalam karangan.

1 1 9 3

2 4 2

3 1 10 8

4 8 7 6 7

5 2 7 1

3

6 14 1 5

7 11 1 4 6

8 8 5 3 2

9 7 6 1

Susunan kad secara melintang. Susunan Kad secara menegak.

Contoh karangan praktis nahu yang boleh dibina dengan menyusun kad. Setiap perkataan yang ditulis dengan warna hitam dalam kotak hijau di sebelah kanan kad boleh disusun menjadi satu karangan. Karangan ini menjadi contoh bagi penggunaan setiap mawqi' yang diterangkan dalam kad. Dalam rajah ini dinyatakan juga susunan kad mengikut nombor dan warna untuk rujukan. Dua perkataan yang bergaris menunjukkan bahawa kedua-dua perkataan

Perkataan yang ditulis

dengan warna hitam

dalam kotak hijau .

91

ii. Secara Kumpulan Mengikut Warna

Kad secara berkumpulan terdiri daripada 14 keping kad berwarna merah, 14 biru, 14

kuning, 14 hijau dan 4 berwarna campur hijau, kuning dan biru. Dalam satu kumpulan

sama, KPNA mempunyai maklumat berikut; 14 dhomir asas bahasa Arab, 14 nombor

Arab daripada nombor 1 hingga 14 bersama tulisannya, 14 tasrif fi'l madhi dan mudhori'

dan 6 tasrif fi'l amr serta 14 wazan masdar asas.

Dhomir sebanyak 14

dan disusun

mengikut susunan

jumlah dan jantina.

Nombor dalam

tulisan angka

Arab.

Tasrif Fil mengikut

Dhomir ( : - )

untuk ketiga-tiga jenis

Fil.

Wazan Masdar Utama,

terdapat sebanyak 14

wazan masdar yang

utama dalam B.Arab.

Dinyatakan juga contoh

fi'l untuk mwazan-wazan

tersebut.

Tulisan Nombor

wazan

Fil.

92

iii. Secara Tunggal Satu Keping

Dalam satu keping kad terdapat beberapa maklumat iaitu; salah satu daripada 14 dhomir,

salah satu daripada 14 nombor, satu mawqi' I'rab atau sub topik mawqi' i'rab atau istilah

nahu bersama takrif dan contoh, satu tasrif fi'l dan satu perkataan.

Kandungan atau isi KPNA secara keseluruhannya memberi penekanan kepada pendedahan

konsep beberapa kemahiran nahu dan pengetahuan istilah-istilah penting nahu yang perlu

dikuasai pelajar dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran.

iv. Beberapa Perhatian

Untuk perhatian semua, di samping beberapa maklumat yang dinyatakan tentang kandungan

KPNA ini dan konsepnya dalam P&P, terdapat beberapa perkara yang berbeza yang perlu

diambil perhatian seperti:

a) Warna Tulisan Mawqi' I'rab, Subtopik Mawqi' dan Istilah Nahu.

Walaupun kad ini secara konsepnya mengumpulkan mauqi'-mauqi' yang sama hukum

i'rab dalam satu kumpulan warna kad, terdapat juga kad-kad yang tidak mewakili

mauqi' tetapi hanya mewakili sub topik sesuatu mauqi'. Contohnya kad untuk

Takrif bagi

mauqi I'rab,

contoh ayat dan

I'rab ringkas.

Perkataan untuk permainan

praktikal membina ayat.

Gabungan semua perkataan

dalam satu set kad

membentuk satu karangan

yang memberi contoh

penggunaan setiap mauqi'.

dalam kad.

Takrif bagi mauqi

i'rab, contoh ayat

dan i'rab ringkas.

Wazan Masdar, terdapat

sebanyak 14 wazan

semuanya.

Nombor Arab

Dhomir sebanyak

14 dan disusun

mengikut

susunan jumlah

dan jantina.

Tasrif Fil mengikut dhomir

untuk ketiga-tiga jenis fil.

Tulisan Nombor

Warna berdasarkan hukum. Tiga

kumpulan diwarnakan mengikut

Hukum I'rab iaitu Marfu (kuning),

Mansub (hijau) dan Majrur(biru)

dan kumpulan bukan Hukum iaitu

Istilah Nahu(Merah) dan Tawabi' (

Warna Campur Hijau, Biru, dan

Kuning)

Mauqi I'rab, tulisan berwarna hijau, dan yang dalam

kurungan adalah subtopik bagi mauqi I'rab. Marfu (6

mauqi) 8 subtopik, mansub 12 mauqi 2 subtopik dan

majrur 2 mauqi 12 subtopik. Terdapat juga 4 mauqi

fleksibel yang mengikut marfu, mansub dan majrur iaitu al-

tawabi'. Bagi kad berwarna merah bahagian mauqi' ini

diganti dengan istilah-istilah nahu.

93

( ) bermaksud kad itu tidak membincangkan tetapi

membincangkan yang merupakan sub topik dalam topik berkaitan .

Hal ini terjadi kerana mawqi'-mawqi' bagi sesuatu hukum tidak mencecah empat belas

seperti mana kumpulan kad mengikut warna yang semuanya empat belas kad

berdasarkan dhomir asas bahasa Arab. Bagaimana pun warna sekali lagi memainkan

peranan dalam menjelaskan perkara ini di mana setiap mawqi' diwarnakan dengan

warna hijau manakala sub topik diletakkan dalam kurungan bertulisan warna oren.

Begitu juga dengan kumpulan kad berwarna merah yang tidak mewakili mauqi' i'rab

di mana tulisan di tempat mauqi' dalam kumpulan warna yang lain ditulis dengan

warna merah. Ini membezakan antara mauqi' dan juga istilah-istilah nahu.

b) Perkataan di kad

Telah dinyatakan sebelum ini bahawa gabungan perkataan dalam kad ini boleh

dijadikan satu karangan praktis nahu yang lengkap. Bagaimana pun terdapat beberapa

maklumat yang perlu diketahui pengguna berkaitan dengan perkara ini seperti:

Tulisan Hijau,

menunjukkan

mawqi' i'rab

Tulisan Hijau Dan

Tulisan Oren dalam

Kurungan

menunjukkan sub

topik mawqi'

Tulisan Merah

menunjukkan istilah-

istilah nahu bukan

mawqi''

94

5. Fungsi

Fungsi utama kad ini ialah menjadi bahan pengajaran dan pembelajaran nahu bagi beberapa

kemahiran. Kemahiran tersebut ialah seperti kemahiran tasrif, kemahiran i'rab kata nama,

kemahiran nombor Arab dan kemahiran wazan masdar asas. KPNA boleh digunakan sebagai

bahan bantu mengajar, nota, bahan permainan dan bahan ulangkaji.

i. Sebagai Bahan Bantu Mengajar

a) Penerangan tentang nahu Arab

b) Mengenal istilah-istilah penting nahu Arab

c) Penerangan tentang I'rab

i. Penerangan mudah Rukun I'rab Kata Nama.

ii. Penerangan Umum Hukum I'rab

iii. Penerangan Spesifik Hukum dan Mauqi' I'rab

iv. Mauqi' Kata Nama Marfuat

v. Mauqi' Kata Nama Mansubat

vi. Mauqi' Kata nama Majrurat

vii. Penerangan Setiap Mauqi'

viii. Membina karangan yang praktis i'rab

d) Membina Ayat Fi'liyyah

Hanya kata nama

berwarna hitam

sahaja yang

termasuk dalam

karangan praktis

nahu.

Kata Nama

berwarna

merah tidak

termasuk

dalam

karangan.

Harf masuk

dalam karangan

tetapi tidak

praktis nahu

Fi'l masuk

dalam karangan

tetapi tidak

praktis nahu.

95

e) Membina Ayat Ismiyyah

f) Mempelajari wazan masdar utama

g) Mengenali pembahagian perkataan

h) Mempelajari Dhomir Bahasa Arab

i) Mengenal Nombor Arab

ii. Sebagai Nota Rujukan

KPNA yang sarat dengan maklumat nahu ini juga adalah satu nota moden nahu yang unik.

Saiznya yang praktikal menjadikannya mudah dibawa ke mana-mana di samping fleksibiliti

mengkategorikan kumpulan-kumpulan tertentu memudahkan pelajar untuk mengingat

kemahiran-kemahiran nahu ini. KPNA menyamai sebuah buku Nahu yang lengkap dan

menarik tentang I'rab Kata Nama

iii. Kad Permainan Ulangkaji

Kad ini digunakan dalam permainan untuk tiga tujuan penting iaitu untuk mengingat,

mengulangkaji serta latihan.

a) Permainan Menyusun Mauqi' I'rab berdasarkan Hukum (Tarafi)

b) Permainan Mengkategorikan Mauqi' I'rab Tertentu (Dinari)

c) Permainan Memfokuskan Satu Mauqi' I'rab Tertentu (Al-Malik)

d) Permainan Mengkategorikan Jenis-Jenis Perkataan

e) Permainan Membina Ayat

f) Permainan Praktis I'rab Kata Nama

6. Kesimpulan

Demikianlah sekilas pandang KPNA. Mudah-mudahan dengan panduan ini dapat lah kita

sama-sama memahami dan memperoleh maklumat tentang kad ini seterusnya mengetahui

cara-cara untuk menggunakannya. Di bahagian berikutnya akan dijelaskan pula bagaimana

untuk menjalankan aktiviti P&P dengan berbantukan KPNA, permainan KPNA dan juga satu

modul Mahir nahu menggunakan kad.

KAJIAN CIRI-CIRI INOVASI DALAM KAD PINTAR NAHU ARAB (KPNA)

Antara faktor utama yang mempengaruhi penerimaan sesuatu inovasi menurut kajian

berkaitan dengan ciri-ciri reka bentuk sesuatu inovasi dan kesannya terhadap potensi untuk

96

diterima pakai adalah seperti yang dinyatakan oleh Rogers(1983) (Alan Waters 2009).

Berdasarkan kajian dari sejumlah besar dari pelbagai jenis inovasi, dikenal pasti bahawa ciri-

ciri yang menentukan sejauh mana kemungkinan pengambilan sama ada meningkat atau

mengurang. Ciri-ciri berikut adalah:

Kelebihan Relatif (Relative Advantage): sejauh mana suatu inovasi dianggap lebih baik

daripada gagasan idea atau kaedah yang diganti.

Kesesuaian (Compatibility): tahap di mana suatu inovasi dianggap sebagai konsisten dengan

nilai-nilai semasa, pengalaman masa lalu dan keperluan pengamal-pengamal baru yang

berpotensi.

Kekompleksan ( Complexity): sejauh mana suatu inovasi dianggap sukar untuk difahami dan

digunakan.

Kebolehcubaan (Trialability): darjah di mana suatu inovasi dapat bereksperimen dengan

secara terhad.

Kebolehpantauan (Observability): sejauh mana hasil dari suatu inovasi dapat dilihat oleh

orang lain

Semua ciri ini dilihat oleh Rogers berkorelasi positif dengan potensi untuk inovasi

yang akan diterapkan, kecuali untuk faktor kekompleksan. Merujuk kepada KPNA, penulis

melihat aspek ini perlu dikaji dan diteliti untuk melihat sejauh mana ciri-ciri inovasi ini

terdapat di dalamnya. Dengan membuat kajian dapatlah ditentukan tahap kewujudan ciri-ciri

inovasi ini dalam KPNA. Hasil kajian ini dapatlah dijadikan panduan untuk penambahbaikan

bagi menjamin impak yang lebih besar pada pengambilan dan penggunaan bahan ini.

DAPATAN KAJIAN

Bahagian ini akan menjelaskan hasil kajian berdasarkan KPNA yang telah di taklimat penggunaannya

dalam satu kursus selama tiga jam. Hasil dapatan yang dibincangkan ini dianalisis berdasarkan

penilaian yang diperoleh daripada 30 orang responden yang terdiri daripada guru-guru bahasa Arab

seluruh Malaysia. Data yang dipungut daripada responden dianalisis secara deskriptif untuk melihat

peratusan dan skor min setiap item yang diuji. Dalam membuat penilaian min, penulis telah

mengguna pakai interpretasi yang digunakan oleh Hasnah (2006) dan Zaidi (2006), iaitu:

SKOR MIN INTERPRETASI

1.00 2.33 Tahap Rendah

97

2.34 3.66 Tahap Sederhana

3.67 5.00 Tahap Tinggi

Penulis beranggapan bahawa skor min yang tinggi iaitu pada tahap 3.67 hingga 5.00

sebagai pengukur kepada penentuan terhadap ciri-ciri inovasi dalam KPNA. Sekiranya skor

min bagi mana-mana item berada pada tahap sederhana atau rendah, penulis menganggap

KPNA adalah lemah dan perlu diperbaiki dan direka bentuk semula. Sebaliknya, jika skor

min berada pada tahap tinggi iaitu antara nilai min 3.67 hingga 5.00, maka KPNA dianggap

telah mempunyai ciri-ciri inovasi yang mantap dan mengatasi segala perkara yang

dikemukakan di dalam masalah kajian.

Responden yang dipilih akan membuat penilaian KPNA berkenaan dengan menjawab

soalan-soalan yang dikemukakan dalam borang soal selidik seperti dalam jadual 1. Dapatan

daripada analisis data akan dikaitkan dengan persoalan kajian yang telah dibincangkan.

Soalan kajian tersebut adalah seperti berikut:

a) Adakah KPNA mempunyai ciri-ciri inovasi seperti yang digariskan oleh Rogers (2003)

iaitu ciri kelebihan (Relative Advantage ), kesesuaian (Compatibility), kekompleksan

(Complexity), kebolehcubaan (Trialability) dan keboleh pantauan dari segi

keberkesanannya (Observability)?

KPNA dibina berasaskan sukatan dan kurikulum Bahasa Arab Tinggi seperti yang

telah ditetapkan oleh Kementerian Pelajaran Malaysia. Penulis berhasrat menjadikan KPNA

alat bantu mengajar dan belajar nahu bahasa Arab yang memuatkan pelbagai maklumat dan

boleh bertindak pelbagai fungsi.

Bagi menjawab persoalan kajian ini, Penulis telah mengemukakan sebanyak 5 item

dalam soal selidik iaitu soalan A1 hingga A5. Berdasarkan kepada butiran yang dipaparkan

dalam jadual 2, item A1 menunjukkan 56.7% responden menyatakan sangat setuju bahawa

terdapat beberapa kelebihan pada KPNA berbanding dengan idea-idea pengajaran nahu Arab

sedia ada, manakala 40% menyatakan setuju dan hanya 3.3% kurang setuju. Bagi item A2

pula 26.7% menyatakan sangat setuju bahawa KPNA adalah satu alternatif yang tepat dan

bersesuaian untuk digunakan pada masa sekarang setelah mengambil kira pengalaman-

pengalaman lepas dan kecenderungan minat guru-guru BA, manakala 70% responden pula

menyatakan setuju dan 3.3% mengatakan kurang bersetuju. Bagi item A3, 13.3% responden

98

menyatakan sangat setuju bahawa KPNA adalah jelas dan tidak kompleks dari segi konsep

dan kaedah penggunaannya, manakala 40% mengatakan setuju dan jumlah yang besar juga

mengatakan kurang setuju iaitu 46.7%.

Bagi item A4, 50% responden mengatakan sangat setuju bahawa KPNA boleh

dicubaguna dengan mudah., manakala 50% responden lagi menyatakan setuju. Sementara itu

item A5 pula sebanyak 50% responden mengatakan sangat setuju bahawa Keberkesanan

KPNA boleh dinilai dengan jelas, 46.7% responden pula mengatakan setuju dan 3.3%

responden menyatakan kurang setuju.

Secara keseluruhannya, item A1 hingga A5 menunjukkan 39.3% responden

menyatakan sangat setuju bahawa KPNA yang dibangunkan mempunyai ciri-ciri inovasi

berdasarkan saranan Rogers (2003). Manakala 49.32% menyatakan setuju dan selebihnya

11.3% responden pula menyatakan kurang setuju. Dapatan juga menunjukan skor min bagi

item A1 hingga A5 adalah berada pada tahap yang tinggi (min = 4.20). Justeru itu KPNA

yang dibangunkan menepati ciri-ciri inovasi yang dicadangkan Rogers(2003). Oleh yang

demikian, penulis beranggapan bahawa aspek ciri-ciri inovasi KPNA ini telah mantap dan

penambahbaikan pada tahap kekompleksan perlu dibuat.

Jadual 1. Penilaian Item A1 hingga A5

Bil Item SS

% & n

S

% & n

KS

% & n

TS

% & n

STS

% & n Min

A1 KELEBIHAN RELATIF

(Relative Advantage):

KPNA mempunyai

beberapa kelebihan

berbanding idea-idea

pengajaran nahu Arab

sedia ada.

56.7%

(18)

40%

(11)

3.3%

(1)

0%

(0)

0%

(0)

4.53

A2 KESESUAIAN

(Compatibility:) KPNA

adalah satu alternatif yang

sesuai digunakan pada

masa sekarang setelah

mengambil kira

pengalaman-pengalaman

lepas dan kecenderungan

minat guru-guru BA

26.7%

(8)

70%

(21)

3.3%

(1)

0%

(0)

0%

(0)

4.23

99

A3 KEKOMPLEKSAN

(Complexity): KPNA jelas

dan tidak kompleks dari

segi konsep dan kaedah

penggunaannya.

13.3%

(4)

40%

(12)

46.7%

(14)

0%

(0)

0%

(0)

3.67

A4 KEBOLEHCUBAAN

(Trialability): KPNA

boleh dicubaguna dengan

mudah.

50%

(15)

50%

(15)

0%

( 0)

0%

(0)

0%

(0)

4.13

A5 KEBOLEHPANTAUAN

(Observability):

Keberkesanan KPNA

boleh dinilai dengan jelas.

50%

(15)

46.7%

(14)

3.3%

(1)

0%

(0)

0%

(0)

4.43

Jumlah Keseluruhan 39.3% 49.3% 11.3% 0% 0% 4.20

RUMUSAN

Berdasarkan perbincangan yang telah dibuat di atas, satu bahan P&P nahu yang inovatif telah

berjaya dibangunkan dan dijangka dapat memenuhi kehendak guru-guru Bahasa Arab dan

keperluan mata pelajaran Bahasa Arab. Bagaimanapun, maklumat mengenai KPNA yang

tertera di sini adalah terhad dan boleh dilihat secara jelas dengan merujuk kepada KPNA

sendiri. Manakala dari segi penilaian pula, skor min yang tinggi bagi semua item kajian

menunjukkan KPNA ini mempunyai ciri-ciri inovasi yang baik melainkan item empat.

Didapati di item A4 yang menumpukan pada tahap kerumitan konsep dan penggunaan skor

min hanya mencapai tahap sederhana iaitu pada tahap 3.25. ini menunjukkan ciri-ciri

minimum kerumitan masih berada pada tahap sederhana dan perlu ditambah baik bagi

memastikan tahap ciri-ciri inovasi pada KPNA lebih baik. Bagaimanapun, secara

keseluruhannya KPNA adalah satu bahan pengajaran Nahu Arab yang mempunyai ciri-ciri

inovasi seperti yang digariskan Rogers pada skala yang tinggi berdasarkan skor min

keseluruhan yang berada di tahap yang tinggi iaitu 4.2.

RUJUKAN

Alan Waters (2009), Managing Innovation In English Language Education Lang. Teach.

42:4, 421458. Cambridge University Press doi:10.1017/S026144480 999005X.

Lancaster University, UK

Al-cAzawi Nikmat Rahim 1995, Fi Harakat al Tajdid al-Nahwi wa Taisirihi Fi al-Asri Al-

Hadis Dar Al-Syuun lil Thaqofat al-Ammah, Baghdad, Iraq

100

Al-Ghalayini, Mustafa, (1998), Jami' Durus Al-Arabiyyah, al-Maktabah al-Asriyyah, Beirut,

Lubnan.

Al-Kasimi, A.M, Assayyed, M.A. 1991. Instructional Technology And The Teaching Of

Arabic To Non-Arabic Speaker. Ribat, Maghribi: Publications Of The Islamic

Educational, Scientific and Cultural Organisation.

Ar- Rajhi, Abduh, 2000, at-Tatbiq an-Nahwi, Dar An Nahdhah, Beirut, Lubnan.

Jawatankuasa Istilah Bahasa dan Kesusasteraan Arab, 1994. Glosari Bahasa Dan

Kesusasteraan Arab, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa Dan Pustaka.

Juriah Long .1998. Inovasi dalam Perkaedahan Pengajaran Bahasa, Sains Sosial dan

Teknologi Maklumat. Penerbit UKM. Bangi

Mohd Majid Konting, 1993. Kaedah Penyelidikan Pendidikan, Kuala Lumpur: Dewan

Bahasa dan Pustaka.

Noorhayati Bt Hashim, 2009. Keberkesanan Kaedah Noor Dalam Pengajaran Dan

Pembelajaran, Nahu Bahasa Arab. Tesis Doktor Falsafah Pendidikan, Universiti

Malaya.

Proceeding Of The International Conference on Education Innovation (ECEI) 2008.

Educational Innovation for Sustainable Development University Malaya

Rogers, E. M. (2003). Diffusion of innovations (5th edn.). New York: Free Press.

Zaidi bin Ismail. 2006. Kesediaan Terhadap Penggunaan Komputer di Kalangan Guru-Guru

Pendidikan Islam : Kajian di Sekolah-sekolah Menengah Agama Negeri Pahang.

Kertas Projek Sarjana. Universiti Kebangsaan Malaysia

Zhang Zheng-Dong.(2006).Innovation And Development Of Foreign Language Teaching In

China Front. Educ. China 4: 577588 DOI 10.1007/s 11516-006-0031-2 Higher

Education Press and Springer-Verlag 2006