cabaran dan kaedah menghargakan tender bagi kerja …

CABARAN DAN KAEDAH MENGHARGAKAN TENDER BAGI

KERJA-KERJA MEKANIKAL DAN ELEKTRIKAL

ILLY AQILAH BINTI HAMID

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

CABARAN DAN KAEDAH KONTRAKTOR MENGHARGAKAN TENDER

BAGI KERJA-KERJA MEKANIKAL & ELEKTRIKAL

ILLY AQILAH BINTI HAMID

Laporan projek ini dikemukakan

sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat

penganugerahan Ijazah Sarjana Ukur Bahan

Fakulti Alam Bina

Universiti Teknologi Malaysia

JUN 2018

ii

PENGAKUAN

Saya akui tesis yang bertajuk “Cabaran dan Kaedah Kontraktor Menghargakan

Tender Bagi Kerja-kerja Mekanikal & Elektrikal” adalah hasil kerja saya sendiri

kecuali nukilan ringkasan yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya.

Tandatangan : …………………………………………………………….

Nama : ILLY AQILAH BINTI HAMID

Tarikh : …………………………………………………………….

iii

DEDIKASI

Alhamdulillah….

Terima kasih ibu & ayah,

Jamilah binti Yusoff & Hamid bin Mohd Amin

iv

PENGHARGAAN

Dengan Nama Allah Yang Maha Pengasih Lagi Penyayang. Syukur

Alhamdulillah dengan berkat doa, izin dan kehendakNya dapatlah saya menyiapkan

Projek Sarjana Muda ini seperti yang dirancang dan dikehendaki dengan jayanya.

Saya ingin merakamkan jutaan terima kasih dan setinggi-tinggi penghargaan

kepada Prof. Madya Sr Dr. Razali bin Adul Hamid selaku penyelia Projek Sarjana

Muda ini kerana telah banyak dalam memberikan tunjuk ajar, bimbingan, nasihat serta

pandangan sepanjang tempoh penghasilan kajian ini.

Terima kasih juga kepada semua pihak kontraktor kerana telah memberikan

kebenaran dan meluangkan masa membantu saya untuk membuat kajian dan

mendapatkan data. Mereka juga turut memberikan kerjasama yang baik semasa saya

mendapatkan maklumat-maklumat yang diperlukan sepanjang kajian dijalankan.

Akhir kata yang teristimewa, tidak lupa juga kepada rakan-rakan di atas

bantuan dan tunjuk ajar yang diberikan semasa kajian ini dijalankan. Ribuan terima

kasih juga buat mereka yang telah membantu saya secara langsung mahupun tidak

langsung dalam menyiapkan Projek Sarjana Muda ini.

Terima kasih.

v

ABSTRAK

Kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal (M&E) di klasifikasikan sebagai kerja-

kerja pakar di dalam sesuatu projek dan kos bagi kerja-kerja M&E menyumbang

40% daripada keseluruhan kos bangunan. Pendekatan tradisional bagi pengukuran

kuantiti pada projek pembinaan adalah juruukur bahan menguruskan kerja-kerja yang

berkaitan dengan kos kerja bangunan manakala perunding jurutera mekanikal dan

elektrikal menguruskan kerja-kerja yang berkaitan dengan M&E dan panduan di

dalam SMM2 tidak diamalkan. Senarai kuantiti bagi kerja-kerja M&E di Malaysia

tidak mempunyai keseragaman dan ia menyukarkan kontraktor untuk menghargakan

tender. Oleh itu, kajian ini dijalankan untuk mengenalpasti cabaran-cabaran yang

dihadapi oleh kontraktor semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E dan

kaedah kontraktor menghargakan tender bagi kerja- kerja M&E. Data dikumpulkan

dengan menggunakan kaedah temu bual semi-struktur dan borang soal selidik yang

dijalankan kepada syarikat kontraktor M&E Gred G4 sehingga G7 di Johor Bahru,

Selangor dan Kuala Lumpur. Data yang diperolehi dianalisis dengan statistik

deskriptif yang merangkumi taburan kekerapan, peratusan serta pengiraan min bagi

objektif pertama manakala analisis kandungan bagi objektif kedua. Hasil kajian

mendapati cabaran tertinggi yang dihadapi oleh kontraktor semasa menghargakan

tender menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E adalah penerangan butiran tidak

lengkap dan kontraktor harus menyemak semula item bagi memastikan tiada item

yang tertinggal. Manakala bagi kaedah yang sering digunakan untuk menghargakan

tender bagi kerja-kerja M&E adalah kaedah anggaran sub-kontraktor.

vi

ABSTRACT

Mechanical and Electrical Works (M&E) are classified as an expert works in

a project and the cost of M&E works contributes 40% of the total cost of the

building. Traditional approaches for measurements on construction projects are

quantity surveyors manage cost related to building work while mechanical and

electrical engineers manage cost of M&E work. The guidance in SMM2 are not

practiced by both parties. The bills of quantities (BQ) for M&E work in Malaysia has

no uniformity and it is difficult for contractors to pricing the tender. Thus, this study

was conducted to identify the challenges faced by the contractors in pricing M&E

works during tendering process and the method of pricing for M&E work. The data

were collected using the semi-structured interview and questionnaires form. This

study was conducted to M&E contractors Grade G4 until G7 in Johor Bahru,

Selangor and Kuala Lumpur. The data obtained were analysed by descriptive statistic

which included the frequency distribution, percentage and the mean calculation for

the first objective while content analysis for the second objective. The findings show

that the highest challenge faced by contractors during the tender pricing process for

M & E works is an incomplete description of the details and the contractor need to

review all the items to ensure that there is no items are left. Whereas, the most

frequently used method for tender pricing for M & E works is the sub-contractor

estimation method.

vii

ISI KANDUNGAN

BAB TAJUK MUKA SURAT

BORANG PENGESAHAN

PENGESAHAN PENYELIA

TAJUK

PENGAKUAN

ii

DEDIKASI

iii

PENGHARGAAN

iv

ABSTRAK

v

ABSTRACT

vi

ISI KANDUNGAN

vii

SENARAI JADUAL

xi

SENARAI RAJAH

xiii

SENARAI SINGKATAN xvii

SENARAI LAMPIRAN xviii

1 PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

1

1.2 Penyataan Masalah Dan Isu 3

1.3 Persoalan Kajian 7

1.4 Objektif Kajian 8

1.5 Skop Kajian

8

1.6 Kepentingan Kajian 9

1.7 Metodologi Kajian 9

1.8 Organisasi Bab 12

viii

2 KERJA-KERJA MEKANIKAL DAN ELEKTRIKAL

2.1 Pengenalan

14

2.2 Jenis – jenis Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal di

dalam bangunan

16

2.2.1 Sistem Perpaipan 16

2.2.2 Sistem Pemanasan, Pengudaraan dan

Penghawa dingin

17

2.2.3 Sistem Elektrikal 17

2.2.4 Sistem Pengangkutan Mekanikal 18

2.2.5 Sistem Pencegah Kebakaran 19

2.2.6 Sistem Keselamatan 22

2.2.7 Sistem Komunikasi 23

2.3 Kerja Pengukuran bagi Kerja-Kerja Mekanikal dan

Elektrikal

23

2.3.1 Seksyen Q – Pemasangan Paip dan

Mekanikal

24

2.3.2 Seksyen R – Pemasangan Eletrikal 25

2.4 Jenis Perolehan bagi Kerja-Kerja Mekanikal dan

Elektrikal

25

2.4.1 Kaedah Tradisional 26

2.4.2 Kaedah Reka Bentuk dan Bina 27

2.4.3 Kontrak Pengurusan 29

2.5 Proses Tender

30

2.6 Dokumen Tender 32

2.7 Jenis dokumen bagi kerja-kerja mekanikal dan

elektrikal di dalam dokumen tender

33

2.7.1 Senarai Kuantiti 33

2.7.2 Harga Pukal 35

2.7.3 Lukisan dan jadual kadar harga 36

2.8 Faktor Perbezaan Dokumen Kerja-kerja Mekanikal dan

Elektrikal

36

2.9 Amalan di Malaysia 38

ix

2.10 Kaedah kontraktor menghargakan tender 39

2.10.1 Elemen Kos 40

2.10.2 Pecahan Kos 42

2.11 Kaedah Yang Digunakan Untuk Menghargakan Kerja-

Kerja Mekanikal Dan Elektrikal

43

2.12 Cabaran Yang Dihadapi Oleh Kontraktor Untuk

Menghargakan Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal

46

2.13 Kaedah Penyelesaian Bagi Cabaran-cabaran Yang

Dihadapi

48

2.14 Kepentingan Harga Tender yang Tepat 49

3 METODOLOGI KAJIAN

3.1 Pengenalan

51

3.2 Peringkat Pertama : Pemilihan Bidang Penyelidikan 52

3.3 Peringkat Kedua : Kajian Literatur 52

3.4 Peringkat Ketiga : Reka Bentuk Kajian 53

3.4.1 Kaedah Pengumpulan Data 53

3.4.2 Populasi dan Sampel 54

3.4.3 Instrumen Kajian 55

3.5 Peringkat Ketiga : Analisis Data 57

3.6 Peringkat Keempat : Kesimpulan dan Cadangan 59

3.7 Kesimpulan Bab

60

4 ANALISIS DATA

4.1 Pengenalan

61

4.2 Data Analisis Bagi Objektif Pertama 62

4.2.1 Analisis Maklumat Responden 62

4.2.2 Jenis Dokumen yang Sering Dihargakan

Untuk Dokumen Tender Bagi kerja-kerja

M&E

65

x

4.2.3 Jenis bangunan yang sering dihargakan

untuk dokumen tender bagi kerja-kerja

M&E

66

4.2.4 Cabaran-Cabaran Yang Dihadapi Oleh

Kontraktor Semasa Menghargakan Tender

Bagi Kerja-Kerja M&E

67

4.2.5 Cabaran-Cabaran Lain Yang Dihadapi Oleh

Kontraktor Semasa Menghargakan Tender

Bagi Kerja-Kerja M&E

71

4.2.6 Kaedah Penyelesaian Bagi Cabaran-

Cabaran Yang Dihadapi Oleh Kontraktor

Semasa Menghargakan Tender Bagi

Kerja-Kerja M&E

73

4.3 Data Analisis Bagi Objektif Kedua 79

4.3.1 Analisis Maklumat Responden 79

4.3.2 Kaedah Kontraktor Menghargakan Tender

bagi kerja-kerja M&E

81

4.3.3 Kaedah Kontraktor Menghargakan Tender

bagi kerja-kerja M&E Mengikut Sistem

82

4.3.4 Kaedah Unit 88

4.3.5 Kaedah Data Kos 91

4.3.6 Kaedah Anggaran Sub-kontraktor 93

4.4 Kesimpulan Bab

96

5 KESIMPULAN DAN CADANGAN

5.1 Pengenalan

97

5.2 Rumusan Hasil Kajian 98

5.3 Masalah yang Dihadapi 100

5.4 Cadangan untuk Penyelidikan Lanjutan 101

RUJUKAN

102

LAMPIRAN

xi

SENARAI JADUAL

JADUAL TAJUK MUKA SURAT

1.1 Peratus dari jumlah kos berdasarkan jenis bangunan

1

1.2 Amalan semasa dalam pengukuran kabel dan Garis

Panduan SMM2

5

2.1 Jenis gas dan cecair dalam sistem perpaipan

16

2.2 Senarai Item Dokumen Tender

32

2.3 Cabaran-Cabaran Yang Dihadapi Oleh Kontraktor

Semasa Menghargakan Tender Bagi Kerja-Kerja

Mekanikal Dan Elektrikal

47

3.1 Contoh Jadual Analisis Kandungan

59

4.1 Tahap Persetujuan dan Nilai Min

62

4.2 Cabaran Yang Dihadapi Oleh Kontraktor Semasa

Menghargakan Tender Bagi Kerja-Kerja M&E

67

xii

4.3 Cabaran -Cabaran Lain Yang Dihadapi

Oleh Kontraktor Semasa Menghargakan

Tender Bagi Kerja-Kerja M&E Mengikut

Kedudukan

69

4.4 Cabaran Yang Dihadapi Oleh Kontraktor Semasa


71

4.5 Maklumat Responden Bagi Temu Bual

79

4.6 Faktor Pemilihan Kaedah Unit

88

4.7 Masalah yang Dihadapi Menggunakan Kaedah

Unit

90

4.8 Faktor Pemilihan Kaedah Data Kos

91


Unit

92

4.10 Faktor Pemilihan Kaedah Anggaran Sub-

Kontraktor

93


Anggaran Sub-Kontraktor

94

xiii

SENARAI RAJAH

RAJAH TAJUK MUKA SURAT

1.1 Jenis Dokumen Mekanikal & Elektrikal yang

Digunakan Dalam Dokumen Tender

2

1.2 Carta Alir Metodologi Kajian

11

2.1 Sistem Kili Hos

21

2.2 Sistem Pemercik Air

22

2.3 Kaedah Tradisional

27

2.4 Kaedah Reka Bentuk dan Bina

28

2.5 Kontrak Pengurusan

29

4.1 Jawatan Responden Bagi Borang Soal Selidik

63

4.2 Gred Syarikat Bagi Borang Soal Selidik

64

4.3 Pengalaman Kerja Responden Bagi Borang Soal

Selidik

64

xiv

4.4 Jenis Dokumen Yang Sering Dihargakan Untuk

Dokumen Tender Bagi Kerja-Kerja M&E

65

4.5 Jenis Bangunan Yang Sering Dihargakan Untuk

Dokumen Tender Bagi Kerja-Kerja M&E

66

4.6 Cabaran-cabaran Yang Dihadapi Oleh Kontraktor

Semasa Menghargakan Tender Bagi Kerja-kerja

M&E

69

4.7 Kaedah Penyelesaian Bagi Penerangan Butiran

Kerja Tidak Lengkap

73

4.8 Kaedah Penyelesaian Bagi Kontraktor Harus

Menyemak Semula Semua Item Bagi Memastikan

Tiada Item Yang Tertinggal

74

4.9 "Kaedah Penyelesaian Bagi Format Senarai

Kuantiti Bagi Kerja-Kerja M&E Tidak Seragam

75

4.10 Kaedah Penyelesaian Bagi Kuantiti Tidak

Dinyatakan Di Dalam Senarai Kuantiti

75

4.11 Kaedah Penyelesaian Bagi Tiada Kos Data Yang

Realistik

76

4.12 Kaedah Penyelesaian Bagi Tiada Penerangan

Tentang Jenis Dan Kualiti Kerja

77

4.13 Kaedah Penyelesaian Bagi Kerja-Kerja M&E

Tidak Dikelaskan Mengikut SMM2

77

xv

4.14 Kaedah Penyelesaian Bagi Lukisan Tidak

Disediakan Di Dalam Dokumen Tender

78

4.15 Gred Syarikat Bagi Temu Bual

80

4.16 Pengalaman Kerja Responden Bagi Temu Bual

81

4.17 Kaedah Yang Digunakan Untuk Menghargakan

Tender Bagi Kerja-Kerja M&E

82


Tender Bagi Sistem Perpaipan

83


Tender Bagi Sistem Elektrikal

83


Tender Bagi Sistem Keselamatan

84


Tender Bagi Sistem Pemanasan,Pengudaraan dan

Penghawa Dingin

84


Tender Bagi Sistem Pemanasan,Pengudaraan dan

Penghawa Dingin

85


Tender Bagi Sistem Pencegah Kebakaran

86


Tender Bagi Sistem Komunikasi

86

xvi


Tender Bagi Kerja-kerja Penyelenggaraan

87

xvii

SENARAI SINGKATAN

M&E - Mekanikal dan Elektrikal

CIDB - Lembaga Pembangunan Industri Pembinaan Malaysia

JKR - Jabatan Kerja Raya

MYSMM2 - Malaysian Standard Method of Measurement 2

SMM - Standard Method of Measurement

xviii

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK MUKA SURAT

A Surat Kebenaran Memohon Maklumat

B Borang Soal Selidik

C Borang Temu Bual

1

BAB 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Kos bagi kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal menyumbang 40% daripada

keseluruhan kos bangunan (The Electrical And Electronic Association of Malaysia,

2010). McCaffrey (2011) menyatakan bahawa jumlah kos kerja-kerja Mekanikal dan

Elektrikal adalah dalam lingkungan 10% sehingga 70% daripada jumlah keseluruhan

kos pembinaan seperti jadual 1.1.

Jadual 1.1 Peratus dari jumlah kos berdasarkan jenis bangunan (McCaffrey, 2011)

No. Jenis Bangunan Peratus dari jumlah kos

1 Gudang 10 – 15 %

2 Pangsapuri 15 – 20 %

3 Sekolah 20 – 25 %

4 Pusat membeli-belah 20 – 30 %

5 Hotel 30 – 40 %

6 Pejabat 35 – 45 %

7 Hospital 40 – 55 %

8 Pusat Data 60 – 70 %

2

Kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal dikasifikasikan sebagai kerja-kerja

pakar di dalam sesuatu projek. Bagi kos bangunan, kerja – kerja pakar kebiasaannya

menggunakan kos sementara kerana masih tiada lukisan yang lengkap dan tiada

definisi kerja yang jelas semasa proses penyediaan tender (Murray, 1997).

Ganiyu Amuda & Sarajul Fikri (2014) menyatakan bahawa dokumen bagi

kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal yang disertakan di dalam dokumen tender

terdiri daripada tiga jenis dokumen iaitu senarai kuantiti, harga pukal dan lukisan

dan jadual kadar harga. Peratusan penggunaan ketiga-tiga jenis dokumen ini adalah

seperti berikut :

Rajah 1.1 : Jenis Dokumen Mekanikal & Elektrikal yang Digunakan Dalam

Dokumen Tender (Ganiyu Amuda & Sarajul Fikri, 2014)

21%

66%

13%

Jenis dokumen Mekanikal & Elektrikal yang digunakan dalam dokumen tender

senarai kuantiti

harga 'lump sum'

lukisan dan jadual kadarharga

3

Bagi senarai kuantiti, kerja-kerja pengukuran dijalankan dengan merujuk

kepada SMM2 dan didokumentasikan. Senarai kuantiti yang telah lengkap akan

diberikan kepada kontraktor untuk menghargakan tender tersebut (Hore et al., 1997).

Senarai kuantiti akan dimasukkan di dalam dokumen tender bersama-sama dengan

spesifikasi, senarai kerja-kerja awalan, senarai lukisan dan lain-lain dokumen (Rosli

et al.,2006). Item di dalam senarai kuantiti mempunyai unit fizikal yang tersendiri

seperti meter linear, meter padu, meter persegi dan nombor selaras dengan peraturan

terperinci Kaedah Pengukuran Standard (SMM) yang dirujuk (Ganiyu Amuda &

Sarajul Fikri, 2014).

Selain itu, senarai kuantiti akan membantu kontraktor dalam membuat

keputusan dalam pembidaan yang sangat penting semasa pra-tender bagi kontraktor

untuk membuat anggaran mereka untuk membuat tawaran yang kompetitif (Seeley,

1989). Kodikara (1993) mengatakan bahawa senarai kuantiti juga akan digunakan

semasa peringkat pasca kontrak untuk pembayaran interim dan akaun muktamat.

1.2 Penyataan Masalah Dan Isu

Di Malaysia, Senarai kuantiti bagi kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal

masih disediakan di dalam bentuk harga pukal, senarai kuantiti dan lukisan berserta

jadual kadar harga (Ganiyu Amuda & Sarajul Fikri, 2014). Pendekatan tradisional

bagi pengukuran kuantiti pada projek pembinaan adalah juruukur bahan

menguruskan kerja-kerja yang berkaitan dengan kos kerja bangunan manakala

perunding jurutera mekanikal dan elektrikal menguruskan kerja-kerja yang berkaitan

dengan mekanikal dan elektrikal (McCaffrey, 2011).

4

Namun dalam sesetangah projek, juruukur bahan dikehendaki untuk

menyediakan senarai kuantiti bagi kerja-kerja mekanikal dan elektrikal. Ganiyu

Amuda & Sarajul Fikri (2012) mengatakan bahawa juruukur bahan kurang peka

tentang teknologi perkhidmatan dan kurang pengetahuan teknikal tentang kerja-kerja

mekanikal dan elektrikal membuatkan proses pengukuran kuantiti bagi kerja-kerja

perkhidmatan menjadi sukar.

Berdasarkan analisis senarai kuantiti bagi kerja-kerja Mekanikal dan

Elektrikal yang dilakukan, daripada 10 senarai kuantiti, terdapat 7 senarai kuantiti

yang mempunyai format yang sama dan 3 format yang berbeza. Walaupun

mempunyai format yang sama, penerangan item adalah berlainan dan tidak lengkap.

Unit bagi elemen juga berlainan diantara senarai kuantiti berbanding elemen kerja

bangunan yang mempunyai unit yang tetap bagi setiap elemen. Contohnya, kabel

bawah tanah hanya dihuraikan tanpa penerangan tentang kedalaman tanah yang perlu

digali, jenis tanah yang digali, jenis bahan penahan dan jenis perlindungan kabel

bawah tanah.

Dalam MYSMM2, peraturan untuk mengukur perkhidmatan bangunan

dirujuk di bawah seksyen Q (Pemasangan Paip dan Kejuruteraan Mekanikal) dan

Seksyen R (Pemasangan Elektrik). Bahagian Q meliputi peraturan untuk mengukur

paip dan kejuruteraan pemasangan mekanikal manakala bahagian R menyediakan

peraturan untuk mengukur pemasangan elektrik (Ganiyu Amuda et al., 2013).

Walaupun mempunyai garis panduan untuk pengukuran kerja-kerja Mekanikal dan

Elektrikal, garis panduan ini tidak diamalkan oleh juruukur bahan dan konsultan

mekanikal dan elektrikal.

Senarai kuantiti bagi kerja-kerja mekanikal dan elektrikal di Malaysia

didapati tidak mempunyai keseragaman dan kaedah yang digunakan untuk

menyediakan senarai kuantiti juga berbeza. Jadual 1.1 menunjukkan perbandingan

ringkas diantara garis panduan SMM2 dan amalan semasa yang diamalkan di

Malaysia bagi kerja-kerja kabel (Ganiyu Amuda et al., 2013) :

5

Jadual 1.2 : Amalan semasa dalam pengukuran kabel dan Garis Panduan

SMM2 (Ganiyu Amuda et al., 2013)

Amalan Industri Garis Panduan SMM2

Senarai Kuantiti 1

Membekal dan memasang 70 x 4

kabel pvc / swa / pvc diletakkan

di bawah tanah lengkap dengan

penggalian dan menimbus semula

dan kabel papak dari pencawang

hingga ke papan suis utama dan

apa-apa yang perlu mengikut

spesifikasi

Kabel

R15.2f: 70x4 tembaga pvc / swa / pvc

konduktor; diletakkan di parit (parit dan saluran

diukur secara berasingan)

– unit Meter

Kerja Pembina

R.24.1: Menggali parit untuk kabel bermula dari

paras tanah sedia ada, lebar tidak melebihi

250mm, kedalaman purata 250 - 500mm dan

ditimbus balik dengan pasir sungai yang bersih

dan keluarkan lebihan tanah daripada tapak bina

– unit Meter

R.24.2: 450mm panjang x 150mm tebal x 50mm

lebar campuran konkrit pratuang biasa (1: 2: 4)

jubin perlindungan kabel diletakkan pada kabel

– unit Meter

Senarai Kuantiti 2

Membekal dan memasang 25mm

teras tunggal PVC kabel pada

kabel dulang / „trunking‟ selaras

dengan lukisan dan spesifikasi

Kabel

R.15.2b: 25mm2 teras tunggal

kabel pvc diletakkan ke dalam

„trunking‟.

‘Trunking’ dan kelengkapan

R.10: 200mm lebar x 75mm

„trunking‟ dalam 16SWG

lembaran keluli galvani, dibahagikan

ke dalam 3 bahagian dengan

tali pinggang kabel dan 3 nombor

skru tutup akses mengikut lukisan

No. ......... – unit Meter

R.10.2: Tambahan di penghujung;

Bengkok dll – unit No.

6

Format senarai kuantiti "Senarai kuantiti 1 dan Senarai kuantiti 2" yang

diamalkan seperti di atas tidak komprehensif dan penerangan tidak lengkap. Format

senarai kuantiti bagi kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal yang tidak lengkap

menyebabkan kontraktor sukar untuk menghargakan tender dan harga yang

dimasukkan oleh kontraktor semasa tender tidak seragam (Ganiyu Amuda et al.,

2012).

Di antara cabaran yang dihadapi oleh kontraktor disebabkan oleh senarai

kuantiti yang tidak lengkap adalah kontraktor harus menyemak semula semua item

bagi memastikan tiada item yang tertinggal dan kontraktor menghadapi masalah

dalam menghargakan item kabel kerana panjang kabel yang tidak dinyatakan di

dalam senarai kuantiti. Masalah-masalah yang dihadapi oleh kontraktor akan

meningkatkan masa dan kos yang diperlukan oleh kontraktor untuk mengemukakan

tender. Selain itu, kontraktor juga menyatakan bahawa terdapat banyak perbezaan

dalam jumlah kontrak awal dan angka akhir dalam kontrak perkhidmatan Mekanikal

& Elektrikal disebabkan oleh senarai kuantiti yang tidak lengkap semasa proses

tender (Ganiyu Amuda et al., 2013).

Langdon (2010) mengatakan bahawa masalah yang dihadapi jika tender bagi

kerja-kerja mekanikal dan elektrikal dibuat berdasarkan harga pukal dan jadual kadar

harga adalah terdapat jurang yang besar diantara tender tertinggi dan tender yang

rendah. Jurang harga yang besar adalah disebabkan oleh harga kerja-kerja servis

bangunan terutamanya jika kontraktor yang lebih berpengalaman memanipulasikan

harga (Langdon, 2010). Ini bermaksud, kontraktor yang berpengalaman boleh

mengambil kesempatan dengan meletakkan harga yang tinggi manakala kontraktor

yang kurang berpengalaman akan menghadapi masalah dalam menghargakan tender

yang menggunakan harga pukal dan jadual kadar harga.

7

Kajian ini dijalankan untuk mengenalpasti lebih lanjut mengenai cabaran-

cabaran yang dihadapi oleh kontraktor disebabkan oleh tiada format senarai kuantiti

yang tetap dan senarai kuantiti yang tidak mempunyai keseragaman diantara

konsultan-konsultan mekanikal dan elektrikal.

Kajian ini juga dijalankan untuk mengenalpasti kaedah yang digunakan oleh

kontraktor untuk menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E. Ketiadaan kos data

yang realistik menyukarkan kontraktor untuk menghargakan tender (Ganiyu Amuda

& Sarajul Fikri, 2012). Oleh itu, kajian dilakukan untuk mengenalpasti kaedah yang

digunakan oleh kontraktor untuk menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E

disebabkan oleh ketiadaan data kos yang realistik.

1.3 Persoalan Kajian

i) Apakah cabaran yang dihadapi oleh kontraktor semasa menghargakan tender

untuk Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal?

ii) Apakah kaedah yang digunakan oleh kontraktor untuk menghargakan tender

bagi Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal?

8

1.4 Objektif Kajian

Terdapat dua objektif kajian yang telah dikenalpasti untuk mencapai matlamat

tersebut. Objektif kajian ini adalah:

i) Untuk mengenal pasti cabaran yang dihadapi oleh kontraktor semasa

menghargakan tender untuk Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal.

ii) Untuk mengenal pasti kaedah yang digunakan oleh kontraktor untuk

menghargakan tender bagi Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal.

1.5 Skop Kajian

Skop bagi penyelidikan ini adalah tertumpu kepada cabaran yang dihadapi

oleh kontraktor Mekanikal dan Elektrikal dan kaedah yang digunakan oleh

kontraktor untuk menghargakan tender bagi Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal.

Skop kajian meliputi responden berikut:

1. Kontraktor Mekanikal dan Elektrikal Gred G4-G7 yang berdaftar dengan

CIDB di Johor Bahru, Selangor dan Kuala Lumpur.

9

1.6 Kepentingan Kajian

Kajian ini penting bagi juruukur bahan dan kontraktor. Hasil kajian akan

menyenaraikan cabaran-cabaran yang dihadapi oleh kontraktor semasa

menghargakan tender yang disebabkan oleh senarai kuantiti yang tidak lengkap dan

tidak teratur.

Dapatan Kajian juga boleh digunakan oleh juruukur bahan dan konsultan

untuk memperbaiki format senarai kuantiti bagi Kerja-Kerja Mekanikal dan

Elektrikal berdasarkan cabaran yang dihadapi oleh Kontraktor Mekanikal dan

Elektrikal.

1.7 Metodologi Kajian

Peringkat yang terlibat dalam menyediakan dan menjalankan keperluan

penyelidikan ini terbahagi kepada empat peringkat seperti mana Rajah 1.2 iaitu:-

1) Peringkat Pertama - Kajian Permulaan

Tujuan kajian permulaan adalah untuk mengenalpasti objektif kajian. Isu

kajian diperolehi menerusi artikel, akhbar, majalah, buku, tesis lepas dan kertas

penyelidikan bagi mengukuhkan kajian yang dilakukan. Sebelum mencari maklumat

mengenai isu penyelidikan dengan lebih mendalam, perbincangan telah dilakukan

dengan penyelia untuk mengenal pasti objektif dan mendapatkan gambaran yang

lebih jelas mengenai topik tersebut.

10

2) Peringkat Kedua - Melaksanakan Kajian Literatur

Topik penyelidikan dibincangkan dan dijelaskan pada peringkat ini. Peringkat

ini dijalankan dengan membaca buku, jurnal, artikel dan sumber lain yang berkaitan

dengan topik penyelidikan.

3) Peringkat Ketiga - Metodologi Kajian

Pada peringkat ini, data – data yang berkaitan dengan kajian yang dijalankan

dikumpulkan. Data ini merupakan data yang diperolehi melalui temu bual. Temu

bual merupakan kaedah utama untuk mengumpul data. Soalan untuk temu bual akan

dibuat berdasarkan kajian literature.

4) Peringkat Keempat - Hasil Kajian dan Analisis Data

Setelah data diperolehi melalui temu bual, proses penganalisaan dibuat

terhadap segala maklumat, pandangan, pendapat, komen dan data–data tersebut dan

dipersembahkan dalam bentuk jadual, carta pai dan carta bar. Pada peringkat ini juga

objektif kajian tercapai dan menjawab persoalan mengenai isu yang ingin dikaji.

5) Peringkat Kelima - Kesimpulan dan cadangan lanjutan

Kesimpulan hasil penyelidikan ditulis berdasarkan objektif kajian.

Kesimpulan merumuskan cabaran yang dihadapi oleh Kontraktor Mekanikal dan

Elektrikal semasa menghargakan tender dan mengenal pasti kaedah yang digunakan

oleh kontraktor untuk menghargakan tender bagi Kerja-Kerja Mekanikal dan

Elektrikal. Seterusnya, cadangan diusulkan melalui penyusunan maklumat yang telah

dikumpul dan dianalisis.

11

PERINGKAT PERTAMA : KAJIAN PERMULAAN

i. Mengenalpasti isu dan masalah

ii. Mengenalpasti objektif kajian

iii. Menentukan skop kajian

PERINGKAT KEDUA : KAJIAN LITERATUR

Rujukan : Buku, artikel, jurnal, kajian lepas, internet

PERINGKAT KETIGA : KAEDAH METODOLOGI

Temu bual

PERINGKAT KEEMPAT : DATA ANALISIS

PERINGKAT KELIMA : KESIMPULAN DAN CADANGAN LANJUTAN

Rajah 1.2 : Carta Alir Metodologi Kajian

12

1.8 Organisasi Bab

Laporan ini disediakan mengikut prosedur projek sarjana muda. Ia

mengandungi lima bab.

1) Bab 1 : Pengenalan

Bab 1 menggambarkan gambaran keseluruhan penyelidikan yang dijalankan.

Ia menjelaskan mengenai isu berkaitan senarai kuantiti kerja-kerja Mekanikal &

Elektrikal, persoalan kajian dan objektif kajian yang hendak dicapai. Skop kajian,

kepentingan kajian, dan metodologi kajian juga diterangkan di dalam bab 1 ini.

2) Bab 2 : Kajian Literatur

Secara umumnya Bab 2 menyediakan kajian literatur yang lengkap untuk

menghasilkan satu rangka kerja terhadap kajian ini. Ia menerangkan definisi, fungsi

dan kepentingan senarai kuantiti dan kerja-kerja Mekanikal & Elektrikal. Kaedah

yang selalu digunakan oleh kontraktor untuk menghargakan senarai kuantiti juga

akan diterangkan dalam bab 2 ini.

3) Bab 3: Metodologi Kajian

Bab 3 akan menjelaskan berkenaan tentang metodologi kajian. Ianya

menjelaskan proses penyelidikan yang bakal dijalankan dan instrumen kajian yang

digunakan.

13

4) Bab 4: Analisis Data

Bab 4 yang membincangkan mengenai analisis semua data yang telah

diperolehi selepas proses temu bual. Analisis data mengandungi cabaran yang

dihadapi oleh kontraktor semasa menghargakan tender dan kaedah kontraktor

menghargakan kerja-kerja Mekanikal & Elektrikal.

5) Bab 5: Kesimpulan dan cadangan lanjutan

Bab 5 membincangkan kesimpulan kajian yang telah dilakukan dan hasil

kajian. Selain itu, cadangan kajian lanjutan juga akan diterangkan dalam bab ini.

14

BAB 2

KERJA-KERJA MEKANIKAL DAN

ELEKTRIKAL

2.1 Pengenalan

Kerja–kerja Mekanikal dan Elektrikal merangkumi semua kerja-kerja

kejuruteraan pada bangunan selain daripada kejuruteraan awam dan struktur (Mash,

2003). Hall & Greeno (2011) menyenaraikan kerja –kerja Mekanikal dan Elektrikal

di dalam bangunan seperti berikut :

Sistem Paip

Sistem Penghawa Dingin, Pemanasan dan Pengudaraan

Sistem Elektrikal

Sistem Penghantaran Mekanikal

Sistem Pencegah Kebakaran

Sistem Keselamatan

Sistem Komunikasi

15

Sistem elektrik direka oleh jurutera elektrik dan terdiri daripada beberapa

kelengkapan seperti suis, soket, saluran kabel, lampu dan kesemua kelengkapan ini

akan bersambung dengan pelbagai saiz kabel elektrik yang sesuai. Terdapat pelbagai

jenis kabel dan sistem perlindungan yang ada pada setiap sistem elektrikal dan ia

perlu diterangkan secara terperinci di dalam senarai kuantiti. Kerja–kerja elektrik di

tapak merangkumi kerja penghantaran, penyimpanan, penetapan dan penyambungan

kelengkapan dengan kabel (Buchan, Fleming, & E.K. Grant, 1993).

Kos bagi kerja-kerja Mekanikal & Elektrikal telah berubah daripada 15 - 30

peratus daripada jumlah kos bangunan untuk jenis bangunan tradisional kepada 15 –

70 peratus bagi bangunan moden bergantung kepada kecanggihan perkhidmatan,

jenis sistem penghawa dingin, sistem pencegah kebakaran, kawalan akses,

keselamatan, CCTV, bangunan sistem pengurusan, lif dan eskalator (Rawlinson &

Dedman, 2010).

Selain daripada kos komponen Mekanikal & Elektrikal, pertimbangan ruang -

ruang komponen di dalam bangunan adalah penting. Ruang diperlukan untuk saluran

menegak yang besar dan sederhana dan bagi saluran mendatar pula, ia memerlukan

ruang bawah tanah di dalam bangunan atau ruang siling . Ruang untuk kerja-kerja

Mekanikal dan Elektrikal ini memberi kesan kepada luas lantai kasar, saiz dan

bentuk tingkat bawah bangunan, ketinggian dari lantai ke lantai, geometri dan

aestetik (Ganiyu Amuda & Sarajul Fikri, 2012).

16

2.2 Jenis – jenis Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal di dalam bangunan

Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal di dalam bangunan adalah seperti berikut:

2.2.1 Sistem Perpaipan

Sistem paip adalah sistem untuk pengangkutan dan pengedaran cecair dan gas

(Steele, 1981). Penerapan prinsip-prinsip saintifik pada reka bentuk amat penting

kerana ia dapat menghasilkan pemasangan dan pengendalian sistem yang cekap,

ekonomi, ekologi, dan menjimatkan tenaga. Di antara gas dan cecair yang disalirkan

melalui sistem paip adalah seperti berikut :

Jadual 2.1 : Jenis gas dan cecair dalam sistem perpaipan

1. Saliran kebersihan 14. Karbon dioksida

2. Pelupusan kumbahan 15. Nitrogen

3. Saliran air 16. Nitrous oksida

4. Saliran tapak 17. Helium

5. Pelupusan air 18. Air suling

6. Sistem pembuangan 19. Rawatan air

7. Air domestik 20. Sabun

8. Perlindungan kebakaran 21. Pelupusan sisa makanan dan

pengurusan sisa pepejal

9. Sisa asid dan industri 22. Sisa radioaktif

10. Air minuman sejuk 23. Kolam renang dan air pancut hiasan

11. Gas 24. Pemercik rumput dan pengairan

12. Udara termampat 25. Oksigen

13. Vakum

17

Sistem paip telah menjadi semakin rumit dan canggih untuk memenuhi

perubahan dalam pembinaan bangunan serta cabaran-cabaran yang dihadapi

disebabkan oleh sikap pengguna baru, adat, tingkah laku sosial, krisis tenaga, dan

keadaan ekonomi (Steele, 1981).

2.2.2 Sistem Pemanasan, Pengudaraan dan Penghawa dingin

Sistem pemanasan, pengudaraan dan penghawa dingin mengawal suhu,

kelembapan dan kualiti udara dalam bangunan ke satu set keadaan yang dipilih.

Sistem ini berfungsi dengan memindahkan haba dan kelembapan masuk dan keluar

dari udara serta mengawal tahap pencemaran udara, sama ada secara membuangnya

langsung atau dengan mengurangkannya ke tahap yang boleh diterima.

Sistem pemanasan meningkatkan suhu dalam ruang untuk mengimbangi

kehilangan haba antara ruang dalaman dan luar. Sistem pengudaraan membekalkan

udara ke ruang dan mengeluarkan udara tercemar daripadanya. Penyejukan

diperlukan untuk membawa suhu ke dalam ruang di mana kenaikan haba timbul dari

manusia, peralatan atau matahari dan menyebabkan ketidakselesaan (Gilman, 1981).

2.2.3 Sistem Elektrikal

Sistem elektrikal mempunyai peranan yang sangat besar pada operasi

bangunan. Sistem elektrik di bangunan bermula dengan sebuah „transformer „ yang

disediakan oleh pihak berkuasan tempatan yang terletak berdekatan dengan

bangunan. „Transformer‟ berfungsi mengurangkan nilai voltan untuk disalurkan

18

kepada bangunan. Setiap voltan yang berbeza diperlukan untuk lampu pijar dan

peralatan kecil, peralatan besar, pencahayaan bukan pijar yang dipasang pada siling

dan jentera berat. Setiap voltan mempunyai sistem pendawaian yang berasingan yang

membawa dari meter dan suis induk kepada panel pemutus litar, di mana ia dipecah

lagi ke dalam litar yang bersesuaian dengan penggunaan kediaman.

Dari meter, kuasa eklektrik akan dihantar ke dalam bangunan di setiap

pendawaian, panel dan peranti. Wayar memindahkan elektrik dari meter ke papan

panel, yang kebiasaannya terletak di bawah tanah atau garaj rumah. Di bangunan

komersial kecil, panel terletak di bilik utiliti. Papan panel akan mempunyai pemutus

perkhidmatan utama dan satu siri pemutus litar, yang mengawal aliran kuasa ke

pelbagai litar di dalam bangunan (Stein et al., 2006).

2.2.4 Sistem Pengangkutan Mekanikal

Sistem pengangkutan merupakan salah satu perkhidmatan yang penting

digunakan di dalam sesebuah bangunan. Ia berfungsi dari gerakan elektrik serta

menggunakan motor untuk bergerak. Sistem pengangkutan mekanikal untuk orang

dan barangan adalah merupakan servis penggunaan tenaga yang memerlukan

perhatian pada tahap awal reka bentuk bangunan. Sistem pengangkutan mekanikal

diintegrasi dengan sistem pencegah kebakaran. Oleh itu, cara melarikan diri dan

penyelenggaraan yang betul adalah perkara yang perlu diambil kira semasa proses

reka bentuk (Fred Hall & Greeno, 2011). Jenis pengangkutan mekanikal yang sering

digunakan adalah :

19

i. Lif

Sistem lif kebiasaannya dipasang pada bangunan yang mempunyai 4 atau

5 tingkat ke atas. Lif juga mempunyai muatan tertentu bergantung kepada jenis

bangunan. Bagi bangunan yang bersaiz besar, terdapat dua lif iaitu lif penumpang

dan lif untuk membawa barang.

ii. Eskalator

Eskalator merupakan pengangkutan yang digunakan untuk penumpang yang

bertujuan untuk naik dari satu tingkat ke tingkat yang lain dengan lebih mudah

lagi. Fungsi eskalator adalah sama seperti fungsi lif.

2.2.5 Sistem Pencegah Kebakaran

Schmidt (1981) menyatakan bahawa banyak teknologi baru yang dicipta

untuk menyediakan bangunan yang selamat lengkap dengan sistem pencegah

kebakaran kerana ia telah jelas bahawa penyelesaian kepada masalah kebakaran dan

keselamatan bangunan boleh diselesaikan dengan reka bentuk yang baik. Sistem

pencegah kebakaran di dalam bangunan terbahagi kepada tiga elemen utama :

i. Sistem pengesanan, komunikasi, dan penggera

Sistem pengesanan dan komunikasi mesti diintegrasikan sepenuhnya. Setiap

yang dikesan akan terus dilaporkan ke stesen bomba yang terdekat. Komunikasi

tidak harus bergantung kepada manusia kerana teknologi lebih pantas

melaporkan maklumat kebakaran berbanding manusia. Kotak tarik manual boleh

digunakan untuk melaporkan kebakaran, tetapi ia tidak berguna apabila bangunan

20

tersebut tiada penghuni semasa kebakaran berlaku. Sistem laporan ini berfungsi

melalui sistem elektrikal.

ii. Pembinaan tahan api

Setiap pembinaan bangunan harus menggunakan bahan-bahan binaan yang

tahan api untuk 1, 2 jam atau lebih bergantung kepada bilangan penghuni dan tinggi

bangunan tersebut.

iii. Sistem pemadam api

Secara tradisional, setiap bangunan harus dilengkapi dengan pemadam api

mudah alih dan kili hos untuk kebakaran. Kili hos kebiasaannya disediakan di

sepanjang laluan kecemasan ataupun berdekatan dengan pintu keluar. Kedua – kedua

sistem ini bergantung kepada penghuni bangunan untuk bertindak memadam api

pada peringkat awal namun masih ramai penghuni bangunan yang tidak mengetahui

cara-cara pemakaian sistem ini mentebabkan ia tidak berkesan untuk mengawal api

pada peringkat awal (Schmidt, 1981).

21

Rajah 2.1 : Sistem Kili Hos (Hall & Ramli, 1999)

Selain itu, terdapat sistem pemadam api secara automatik yang disediakan di

dalam bangunan bagi mengawal dan memadamkan api dengan lebih berkesan.

Antara contohnya ialah sistem pemercik automatik. Hall & Ramli (1999)

menyatakan bahawa semburan air secara berterusan ke atas permukaan api dan haba

mampu merendahkan suhu proses pembakaran dan menghalang api merebak ke

ruang yang berhampiran. Pemercik air automatik telah menjadi salah satu sistem

yang berkesan dalam mengawal api semasa kebarakan. Sistem ini terdiri daripada

rangkaian paip yang disambungkan dengan sumber bekalan air dan paip dipasang

pada aras siling di seluruh bangunan yang dilindungi dan kepala pemercik

disambungkan ke paip.

22

Rajah 2.2 : Sistem Pemercik Air (Hall & Ramli, 1999)

2.2.6 Sistem Keselamatan

Sistem Keselamatan merupakan sistem keselamatan bangunan melalui

sistem rangkaian alat elektronik. Sistem rangkaian alat elektronik bersepadu bekerja

bersama dengan panel kawalan pusat untuk melindungi bangunan daripada pencuri

dan penceroboh. Sistem keselamatan rumah yang biasa diaplikasi di dalam bangunan

(Gilman, 1981):

Panel kawalan, yang merupakan pengawal utama sistem keselamatan

bangunan

Pengesan pintu dan tingkap

Pengesan gerakan, kedua-dua dalaman dan luaran

Kamera keselamatan berwayar atau tanpa wayar

Siren atau penggera tinggi

Tanda dan pelekat tingkap

23

Sistem keselamatan bangunan berfungsi dengan memasang pengesan di

lokasi di bangunan. Pengesan biasanya ditempatkan di pintu yang mengarah ke

rumah serta tingkap yang mudah diakses terutama yang berada di aras tanah. Sistem

ini berfungsi dengan cara pengesan berkomunikasi dengan panel kawalan dan

menghantar arahan.

2.2.7 Sistem Komunikasi

Sistem komunikasi semakin penting dan kompleks di dalam bangunan

komersial, institusi dan industri. Wayar komunikasi untuk telefon, sistem pembesar

suara dan data komputer mengambil banyak laluan wayar elektrik di dalam

bangunan termasuk dinding dan siling (Chadderton, 2013).

2.3 Kerja Pengukuran bagi Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal

Kerja-kerja pengukuran dalam sesuatu projek mestilah merujuk dan mengikut

peraturan pada SMM. Terdapat beberapa kebaikan jika menggunakan SMM iaitu

menggalakkan pasukan reka bentuk dan klien untuk memuktamadkan reka bentuk

sebelum penyediaan bil, kontraktor tidak perlu untuk mengukur kerja-kerja itu

sendiri, boleh digunakan sebagai asas untuk penilaian interim dan penilaian kerja-

kerja tambahan (Davis, Love, & Baccarini, 2009).

24

Dalam MYSMM2, peraturan untuk mengukur kerja-kerja M&E terdapat di

bawah Seksyen Q (Pemasangan Paip dan Kejuruteraan Mekanikal) dan Seksyen R

(Pemasangan Elektrik). Bahagian Q meliputi peraturan untuk mengukur paip dan

kejuruteraan pemasangan mekanikal manakala bahagian R menyediakan peraturan

untuk mengukur pemasangan elektrik (Ganiyu Amuda et al., 2013).

2.3.1 Seksyen Q-Pemasangan Paip dan Kejuruteraan Mekanikal

Seksyen Q merupakan peraturan tentang pemasangan paip dan kejuruteraan

mekanikal di dalam SMM2. Berikut merupakan butiran yang perlu diberikan secara

umum (The Institution of Surveyor, 2000):

i. Jenis dan kualiti bahan.

ii. Ketebalan bahan

iii. Sebarang ujian yang diperlukan

iv. Memasang dan menyatukan bahagian-bahagian komponen unit komposit dan

menyediakan bahan penyambung yang diperlukan hendaklah disifatkan

sebagai termasuk dengan barangan yang berkenaan. Di mana unit komposit

dibekalkan oleh majikan,butir-butir hendaklah diberikan bagi kerja-kerja

pemasangan yang terlibat.

v. Corak, acuan dan sebagainya hendaklah disifatkan sebagai termasuk dengan

barang tersebut.

vi. Cat dan kemasan atau rawatan permukaan yang digunakan sebagai

sebahagian proses hendaklah dinyatakan sama ada digunakan sebelum atau

selepas pemasangan

vii. Kaedah penyambungan hendaklah dinyatakan

viii. Keadaan kerja yang hendak dijalankan hendaklah dinyatakan.

ix. Kerja sementara hendaklah diterangkan dengan jelas termasuk kaedah

mengeluarkan kerja sementara tersebut selepas itu

x. Sambungan kepada perkhidmatan sedia ada hendaklah diterangkan.

25

2.3.2 Seksyen R-Pemasangan Elektrik

Seksyen R merupakan peraturan tentang pemasangan elektrik di dalam

SMM2. Berikut merupakan butiran yang perlu diberikan secara umum (The

Institution of Surveyor, 2000):

i. Jenis dan kualiti bahan.

ii. Ketebalan bahan

iii. Sebarang ujian yang diperlukan

iv. Jenis dan voltan bekalan elektrik utama dan menyatakan lokasi utama

bekalan elektrik diterima.

v. Corak, acuan dan sebagainya hendaklah disifatkan sebagai termasuk dengan

barang tersebut.

vi. Cat dan kemasan atau rawatan permukaan yang digunakan sebagai

sebahagian proses hendaklah dinyatakan sama ada digunakan sebelum atau

selepas pemasangan

vii. Kaedah penyambungan hendaklah dinyatakan

viii. Keadaan kerja yang hendak dijalankan hendaklah dinyatakan.

ix. Kerja sementara hendaklah diterangkan dengan jelas termasuk kaedah

mengeluarkan kerja sementara tersebut selepas itu

x. Sambungan kepada perkhidmatan sedia ada hendaklah diterangkan.

2.4 Jenis Perolehan bagi Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal

Diantara individu yang terpenting dalam industri binaan adalah klien. Klien

terbahagi kepada dua iaitu kerajaan dan swasta. Klien akan menjalankan sesuatu

projek menggunakan beberapa jenis sistem perolehan bergantung kepada kesesuaian

projek dan kehendak klien (Bentley, 1990).

26

Perolehan adalah proses untuk mendapatkan sesuatu barangan atau

perkhidmatan. Terdapat banyak kaedah yang berbeza di mana reka bentuk dan

pembinaan bangunan boleh diperolehi. Jenis perolehan yang dipilih harus mengikuti

strategi yang sesuai dengan objektif jangka panjang pelan perniagaan klien. Perkara

yang perlu dipertimbangkan adalah (Jack Ramus, Birchall, & Griffiths, 2006):

Kelajuan

Kos

Kualiti

Risiko

Pemilikan aset

Pembiayaan

Terdapat pelbagai jenis sistem perolehan yang digunakan dalam industri

binaan. Tiga jenis sistem perolehan yang lazim digunakan untuk projek pembinaan

bangunan ialah kaedah tradisional, kaedah reka bentuk dan binaan, dan kaedah

kontrak pengurusan.

2.4.1 Kaedah Tradisional

Ramus, Birchall, & Griffiths (2006) mengatakan bahawa kaedah Traditional

adalah kaedah perolehan dimana kontraktor bersetuju untuk membina bangunan

berdasarkan reka bentuk yang disediakan oleh perunding. Kontraktor hanya

bertanggungjawab untuk pembinaan dan bukan untuk reka bentuk. Reka bentuk perlu

di siapkan sebelum tender dijemput dan kontraktor utama dilantik. Harga kontrak

adalah berdasarkan senarai kuantiti yang telah disediakan oleh juru ukur bahan.

27

Terdapat juga situasi dimana kontraktor perlu menilai kerja menerusi lukisan

dan pelan tanpa senarai kuantiti. Kaedah perolehan ini sering digunakan kerana ia

menawarkan ketepatan harga kerana reka bentuk telah siap sepenuhnya sebelum

pembinaan dan memberi klien lebih banyak kawalan ke atas reka bentuk kerana

klien mengawal pasukan reka bentuk. Namun begitu, kaedah perolehan ini

mengambil masa yang lama kerana reka bentuk perlu siap sepenuhnya sebelum

pembinaan bermula berbanding dengan jenis kontrak reka dan bentuk (Jack Ramus et

al., 2006).

Rajah 2.3 : Kaedah Tradisional (Ramus, Birchall, & Griffiths,2006)

2.4.2 Kaedah Reka Bentuk dan Bina

Reka bentuk dan bina adalah kontrak di mana kontraktor utama dilantik untuk

merekabentuk dan menyiapkan sesuatu bangunan. Kebiasaannya, klien akan

menggunkan kontrak ini bagi projek yang kecil di mana kualiti reka bentuk

bukanlah pertimbangan utama dan untuk projek yang perlu disiapkan dengan cepat.

Kontrak ini menggunakan harga kontrak tetap (Jack Ramus et al., 2006).

28

Kontraktor akan menjalankan semua kerja-kerja reka bentuk bagi sesuatu

projek. Kontraktor boleh menggunakan pereka dalaman mereka sendiri untuk

merekabentuk bangunan, atau mereka boleh melantik pereka perunding untuk

membuat reka bentuk bagi pihak mereka. Namun begitu, jika klien itu mempunyai

konsep reka bentuk dan spesifikasi beliau sendiri, perunding yang dilantik oleh klien

akan mengeluarkan konsep reka bentuk dan garis panduan. Seterusnya, kontraktor

yang dilantik itu harus menjalankan kerja-kerja reka bentuk yang lebih terperinci

berdasarkan konsep reka bentuk yang telah dibuat oleh perunding dan seterusnya

menjalankan pembinaan bangunan tersebut (Ramus, Birchall, & Griffiths, 2006).

Rajah 2.4 : Kaedah Reka Bentuk dan Bina (Jack Ramus et al., 2006)

29

2.4.3 Kontrak Pengurusan

Ramus, Birchall, & Griffiths (2006) menyatakan bahawa kontrak pengurusan

ialah kaedah dimana satu kontraktor pengurusan akan dilantik oleh klien. Kontraktor

pengurusan tidak akan melakukan kerja-kerja pembinaan tetapi tugasnya adalah

sebagai wakil klien untuk menguruskan kontrak tersebut. Kontraktor pengurusan

akan menyelaras, menyelia dan menguruskan projek bersama-sama dengan konsultan

yang telah dilantik oleh klien.

Kontraktor pengurusan akan melantik kontraktor pembinaan untuk

menjalankan kerja. Kontrak adalah diantara kontraktor pengurusan dengan

kontraktor binaan bukannya diantara klien dan kontraktor pembinaan. Dalam kaedah

ini, proses rekabentuk dan pembinaan berjalan seiring dan dapat menjimatkan masa

projek (Ramus, Birchall, & Griffiths, 2006).

Rajah 2.5 : Kontrak Pengurusan (Jack Ramus et al., 2006)

30

2.5 Proses Tender

Proses tender adalah proses yang penting dalam projek pembinaan kerana

keputusan yang dibuat pada peringkat ini akan menentukan kualiti dan parti yang

terlibat dalam projek pembinaan dan bayaran yang perlu dibayar untuk servis

mereka. Proses tender tidak terhad untuk pemilihan kontraktor sahaja. Kebiasaannya,

ahli projek seperti arkitek dan jurukur bahan juga perlu melalui proses tender.

Setelah arkitek dan jurukur bahan telah dilantik, mereka akan membantu klien dalam

pemilihan dan pelantikan kontraktor utama (Ramus, Birchall, & Griffiths, 2006).

Proses tender adalah seperti berikut :

i. Penyediaan spesifikasi

Spesifikasi dibuat berdasarkan kehendak dan permintaan klien.

ii. Penyediaan Dokumen Tender

Dokumen tender akan disediakan oleh jurukur bahan dalam tempoh yang

ditetapkan oleh klien .

iii. Iklan Tender

Tender perlu diiklankan di dalam akhbar dan bagi projek kerajaan, ia perlu

diiklankan sekurang-kurangnya dalam 1 akhbar harian utama berbahasa Melayu dan

minimum 21 hari dari tarikh dokumen tender mula dijual (Kementerian Kewangan

Malaysia, 2013).

Bagi tender terpilih, jurukur bahan akan menghantar surat kepada kontraktor-

kontraktor yang telah disenarai pendek untuk menjemput memasuki tender (Ramus,

Birchall, & Griffiths, 2006).

31

iv. Pembukaan Peti Tender

Waktu terakhir untuk menerima tawaran tender adalah pada jam 12.00 tengah

hari pada hari pelawaan tender ditutup. Peti tender akan dibuka oleh Jawatankuasa

Pembuka Tender yang terdiri sekurang-kurangnya 2 orang. Tugas Jawatankuasa

Pembuka Tender adalah dengan membuka peti tawaran tender selepas tender ditutup

dan nombor kod hendaklah diberi untuk setiap dokumen (Kementerian Kewangan

Malaysia, 2013).

v. Penilaian Tender

Tender akan dinilai oleh Jawatankuasa Penilaian Tender yang mahir,

berpengalaman dan berkelayakan tentang projek tersebutdan berasaskan kepada

spesifikasi yang ditetapkan dalam dokumen tender. Bagi penilaian harga, ia

hendaklah mengambil kira faktor-faktor seperti syarat pembayaran, kadar

pembayaran, tempoh, diskaun, harga pasaran terbuka, keupayaan petender, harga

lampau dan sebagainya. Perbandingan yang dibuat hendaklah berdasarkan unsur-

unsur yang sama. Penilaian ini dijalankan secara mesyuarat dan Laporan penilaian

akan ditandatangani oleh semua ahli Jawatankuasa (Kementerian Kewangan

Malaysia, 2013).

vi. Pemilihan kontraktor

Selepas jurukur bahan membuat penilaian tender, laporan tender akan

dikeluarkan dan terdapat cadangan tawaran tender yang patut dipilh untuk

pertimbangan oleh klien dan ahli-ahli yang berkaitan. Keputusan akan dibuat dengan

sebulat suara (Kementerian Kewangan Malaysia, 2013).

vii. Pengeluaran Surat Setuju Terima

Surat setuju terima akan dikeluarkan kepada petender yang berjaya.

32

2.6 Dokumen Tender

Cartlidge (2013) mengatakan bahawa diantara objektif penyediaan dokumen

tender adalah untuk memberikan peluang kepada setiap petender untuk menawarkan

tawaran harga kepada klien. Bentley (1990) menyatakan bahawa isi kandungan

setiap dokumen tender adalah berlainan bergantung pada jenis kontrak. Setiap

dokumen tender mempunyai nombor siri tersendiri dan setiap set dokumen tender

hendaklah mengandungi perkara-perkara berikut (Kementerian Kewangan Malaysia,

2013) :

Jadual 2.2 : Senarai Item Dokumen Tender (Kementerian Kewangan Malaysia,

2013)

No. Perkara Penerangan

i. Syarat-syarat dan

arahan kepada petender

Maklumat-maklumat penting yang wajib dipatuhi

oleh petender

ii. Spesifikasi Spesifikasi umum, khusus, teknikal bagi

perkhidmatan dan kerja yang dikehendaki oleh klien

iii. Borang tender Borang hendaklah diisi dan ditandatangani oleh

petender bagi menyertai tender

iv. Surat Setuju Terima

tender

Surat yang mengesahkan penerimaan sesuatu

tawaran berasaskan kepada syarat yang telah

ditetapkan dalam dokumen tender, syarat yang telah

dipersetujui dalam surat niat atau apa-apa syarat lain

yang telah dipersetujui melalui rundingan

sebelumnya

v. Syarat-syarat kontrak Syarat-syarat kontrak yang akan diguna pakai bagi

petender yang berjaya

vi. Senarai kuantiti Maklumat yang menjelaskan huraian kerja dan

kuantiti yang diperlukan

vii. Jadual kadar harga Jadual kadar harga yang perlu diisi oleh petender

(jika berkenaan)

33

viii. Lukisan teknikal dan

pelan

Pelan, model atau lukisan yang diperlukan (jika

berkenaan)

ix. Tempat penghantaran Tempat serahan terakhir di mana barangan yang

diperolehi akan diserah kepada Agensi;

x. Prestasi dan rekod

pengalaman

Maklumat tentang pengalaman petender dalam

bidang berkaitan

xi. Penyata kewangan Petender perlu menghantar penyata kewangan yang

telah diaudit

xii. Profil dan kedudukan

kewangan petender

Maklumat terperinci tentang latar belakang dan

keupayaan kewangan petender

xiii. Senarai Semak Senarai dokumen/perkara yang perlu dikemukakan

oleh petender

2.7 Jenis dokumen bagi kerja-kerja mekanikal dan elektrikal di dalam

dokumen tender

Ganiyu Amuda & Sarajul Fikri (2014) menyatakan bahawa dokumen bagi

kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal yang disertakan di dalam dokumen tender

terdiri daripada tiga jenis dokumen iaitu senarai kuantiti, harga pukal dan lukisan dan

jadual kadar harga.

2.7.1 Senarai Kuantiti

Miliken (1996) mengatakan bahawa senarai kuantiti telah wujud lebih

daripada 300 tahun. Setiap item di dalam senarai kuantiti lengkap dengan

penerangan bahan, kuantiti dan mutu kerja untuk kerja dan kuantiti (Seeley, 1997).

Dalam proses penghasilan senarai kuantiti, jurukur bahan perlu meneliti rekabentuk

dan spesifikasi. Ini bagi membolehkan jurukur bahan untuk mengenal pasti masalah

34

dan percanggahan dalam lukisan dan spesifikasi sebelum tender, dan seterusnya

dapat mengurangkan masalah pasca-kontrak (Miliken, 1996; AIQS, 2001).

Di Malaysia, dalam SMM2 terdapat bahagian 'Q' (pemasangan Paip dan

Mekanikal) dan 'R' (Pemasangan Elektrik) iaitu peraturan terperinci untuk mengukur

Kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal.Senarai kuantiti hanya boleh disediakan

apabila reka bentuk telah disiapkan sebelum proses tender (Potts, 2008). Brook

(2008) menyatakan bahawa senarai kuantiti mempunyai dua kegunaan utama iaitu

pada peringkat pra-kontrak dan pada peringkat pasca-kontrak. Pada peringkat Pra-

kontrak, senarai kuantiti membantu kontraktor untuk menghargakan tender mereka

kerana senarai kuantiti memecahkan kerja kontrak secara formal, terperinci dan

berstruktur. Pada peringkat pasca-kontrak pula, senarai kuantiti dapat membantu

kontraktor dan jurukur bahan dalam menilai pembayaran kemajuan dan kerja-kerja

tambahan.

Apabila senarai kuantiti disediakan, ia akan mendatangkan penjimatan

sebanyak 12 peratus berbanding menggunakan harga pukal. Senarai Kuantiti yang

terperinci akan memberikan kos yang pasti kepada klien sebelum pembinaan

bermula (Davis, Love, & Baccarini, 2009). Senarai kuantiti menyediakan asas yang

sama untuk perbandingan tender. Format berstruktur akan memudahkan proses

penilaian tender. Jika senarai kuantiti tidak disediakan, setiap penender menyiapkan

kuantiti sendiri dan proses penilaian tender tidak dapat dibandingkan dengan asas

yang sama (AIQS, 2001). Tanpa senarai kuantiti, terdapat juga risiko bahawa

penender yang berjaya telah mengira jumlah lebih rendah daripada yang sepatutnya

dan kemudian tidak dapat menyelesaikan kerja atau tidak mengikut kualiti yang telah

ditetapkan bagi mengelakkan kerugian (J. Ramus & Birchall, 1999).

Senarai kuantiti dapat menyediakan kontraktor dengan maklumat yang

diperlukan untuk melaksanakan pelbagai proses pengurusan projek dengan lebih

berkesan dan cekap. Huraian dan kuantiti kerja yang dibentangkan dalam senarai

kuantiti menyediakan kontraktor dengan maklumat berguna untuk menghargakan

35

tender pada harga yang tepat. Senarai kuantiti juga penting untuk menyediakan

belanjawan projek dan aliran tunai, untuk mengira jumlah bahan diperlukan untuk

projek, untuk menyediakan keperluan buruh dan jadual, tuntutan untuk pembayaran

dan untuk mendapatkan subkontraktor (Rosli et al., 2006).

2.7.2 Harga Pukal

Harga pukal bagi kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal dikenali sebagai wang

kos prima. Bagi kos bangunan, kerja – kerja pakar kebiasaannya menggunakan kos

prima kerana masih tiada lukisan yang lengkap dan tiada definisi kerja yang jelas

semasa proses penyediaan tender (Murray, 1997). Cartlidge (2013) menyatakan

bahawa wang kos prima disediakan di dalam senarai kuantiti untuk dihargakan oleh

petender semasa proses tender.

Holm et al. (2005) menyatakan bahawa bagi harga pukal, kontraktor

bertanggungjawab untuk menetapkan semua bahan, buruh, jentera dan kos-kos yang

berkaitan untuk menjalankan kerja tersebut. Diantara kelemahan menggunakan harga

pukal adalah juruukur bahan sukar untuk membuat penilaian tender, penilaian bagi

kerja-kerja tambahan dan penilaian interim menjadi sukar dan rumit, meningkatkan

kos tender kepada kontraktor dan kontraktor yang akan menanggung risiko

pengukuran (Ganiyu Amuda & Sarajul Fikri, 2015)

36

2.7.3 Lukisan dan jadual kadar harga

Bagi dokumen yang tidak menyediakan senarai kuantiti, jadual kadar harga

dan lukisan akan diberikan kepada kontraktor. Kontraktor perlu mengira sendiri

kuantiti yang diperlukan bagi menjalankan projek tersebut. Kelebihan menggunkan

kaedah ini adalah tempoh penyediaan dokumen tender menjadi lebih singkat kerana

tiada proses pengukuran untuk menyediakan senarai kuantiti. Kaedah ini sesuai

untuk projek yang berskala kecil projek yang perlu disiapkan dengan cepat (Ramus

et al., 2006).

Disebabkan oleh ketiadaan senarai kuantiti dan pecahan kerja, jadual kadar

harga amat penting. Apabila terdapat perubahan kerja, jadual kadar harga akan

dirujuk untuk membuat penilain perubahan kerja. Namun begitu, kelemahan

dokumen ini adalah sukar untuk membuat penilaian di tapak dan pembayaran interim

kerana kos tidak dipecahkan mengikut kerja (Ramus et al., 2006).

2.8 Faktor Perbezaan Dokumen Kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal

Cartlidge (2013) mengatakan bahawa sejak 1970-an, kerja-kerja mekanikal

dan elektrikal menggunakan wang kos prima dan kerja tersebut akan dijalankan oleh

sub-kontraktor dinamakan. Sesetengah klien mula mempersoalkan bayaran yang

diberikan kepada juru ukur bahan sedangkan mereka tidak mengira kerja-kerja

mekanikal dan elektrikal. Mereka berpendapat bahawa juru ukur bahan perlu

mengukur kerja-kerja mekanikal dan elektrikal seperti kerja-kerja bangunan yang

lain dan meyediakan senarai kuantiti. Kesan daripada itu, banyak syarikat yang telah

mula menubuhkan jabatan untuk menyediakan senarai kuantiti bagi kerja-kerja

mekanikal dan elektrikal.

37

Sabaria (2009) menyatakan bahawa disebabkan oleh ketiadaan metodologi

yang seragam untuk memecahkan maklumat kos untuk projek-projek perkhidmatan

bangunan, dokumen kerja-kerja mekanikal dan elektrikal menggunakan harga pukal

dan lukisan serta jadual kadar harga dalam dokumen tender.

Murray (1997) mengesahkan bahawa reka bentuk tidak lengkap sebelum

proses tender sebagai salah satu faktor utama yang menghalang pengukuran Kerja-

kerja Mekanikal dan Elektrikal oleh jurukur bahan. Michie (1981) pula mendapati

bahawa pengetahuan arkitek tentang servis bangunan adalah terhad dan perunding

jurutera sering dilantik lewat semasa proses reka bentuk dan meyebabkan reka

bentuk tidak sempat untuk disiapkan sebelum proses tender.

Antara sebab-sebab dokumen bagi kerja-kerja mekanikal dan elektrikal

disediakan dalam bentuk harga pukal dan lukisan beserta jadual kadar harga yang

dikenalpasti oleh Murray (1997) adalah:

a. Kerja reka bentuk terperinci mengenai pemasangan perkhidmatan

tidak lengkap pada peringkat tender

b. Sesetengah jurutera perkhidmatan tidak mahu juru ukur bahan terlibat

dalam kerja mereka

c. Jurukur bahan tidak cukup mahir dalam teknologi perkhidmatan

bangunan.

38

2.9 Amalan di Malaysia

Di Malaysia, dilaporkan secara meluas bahawa tiada kaedah yang seragam

untuk menyediakan senarai kuantiti bagi kerja perkhidmatan bangunan. Dokumen

tender yang disediakan oleh perunding yang berbeza menggunakan kaedah yang

berbeza untuk membentangkan butiran projek kepada kontraktor tanpa merujuk

kepada piawaian kaedah pengukuran (SMM) (Ganiyu Amuda et al., 2012). Masalah

utama yang telah dikenalpasti ialah jurukur bahan kurang kemahiran teknikal dalam

teknologi perkhidmatan bangunan, manakala perunding perkhidmatan pula tidak

berpengalaman untuk menyediakan dokumen tender yang diperlukan untuk sesuatu

perkhidmatan bangunan (McCaffrey, 2011).

Dalam amalan konvensional, kontraktor perkhidmatan bangunan menerima

maklumat dari kontraktor utama, memproses keperluan klien di peringkat organisasi

masing-masing tanpa input daripada klien dan juga perunding perkhidamatan yang

membuat reka bentuk (McCaffrey, 2011).

Di Malaysia, dalam SMM2 terdapat bahagian 'Q' (pemasangan Paip dan

Mekanikal) dan 'R' (Pemasangan Elektrik) iaitu peraturan terperinci untuk mengukur

kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal.Walau bagaimanapun, peraturan tersebut tidak

digunakan dalam menyediakan senarai kuantiti bagi kerja-kerja Mekanikal dan

Elektrikal dan setiap pihak yang mengamalkan kaedah pengukuran yang berlainan

(Ganiyu Amuda et al., 2013). Tanpa menggunakan peraturan terperinci di dalam

Piawaian Kaedah Pengukuran (SMM) dalam penyediaan senarai kuantiti , ia tidak

akan menghasilkan hasil jangka panjang yang baik.

39

2.10 Kaedah kontraktor menghargakan tender

Untuk memasuki sesuatu tender, kontraktor perlu membuat anngaran kos

yang tepat dan apabila tawaran harga yang dibuat diterima oleh klien, jumlah

tersebut akan menjadi jumlah kontrak dan semua kerja perlu dilaksanakan

berdasarkan jumlah wang tersebut (Collier, 1974).

Park (1979) mengatakan bahawa kebiasaannya, kontraktor pembinaan

beroperasi dengan margin keuntungan 2 peratus, dan hanya memperoleh 10 peratus

daripada modal pelaburannya. Kontraktor sukar untuk mendapatkan

keuntungan semasa pembidaan apabila harga tertinggi yang dihargakan untuk

melaksanakan projek adalah merupakan harga terendah yang dimasukkan oleh

pretender lain.

Walau bagaimanapun, dengan kawalan kewangan yang mencukupi, teknik

pengurusan yang baik, dan strategi pembidaan kompetetif yang berkesan, kontraktor

yang kompeten harus meletakkan minimum empat peratus hingga lima peratus ke

atas jumlah jualannya dan 20 hingga 25 peratus ke atas pelaburan modalnya.

Hakikatnya, hanya satu daripada lima kontraktor yang mencapai keuntungan yang

sederhana ini. Ini memberikan bukti bahawa keuntungan tidak berlaku dengan

sendiri tetapi perlu dirancang dengan baik (Park, 1979).

40

2.10.1 Elemen kos

Dalam membuat anggaran untuk menghargakan kerja-kerja di dalam senarai

kuantiti, setiap item perlu dipecahkan kepada beberapa elemen kos iaitu kos bahan

binaan, kos loji, kos buruh dan untung dan overhed. Kos bagi setiap elemen

hendaklah dikira dengan terperinci dan komponen bagi setiap kos adalah seperti

berikut (Bentley, 1990; Collier, 1974) :

i. Kos Bahan

Kos bahan boleh didapati daripada pembekal bahan binaan. Kebiasaannya,

kos penghantaran telah dimasukkan di dalam sebut harga yang diberikan oleh

pembekal. Kos bahan akan didarabkan dengan kuantiti yang diperlukan bagi

sesuatu kerja. Namun begitu, faktor pembaziran perlu diambil kira semasa

pengiraan kos bahan. Diantara jenis-jenis pembaziran adalah pecah, rosak,

pembaziran semasa pemotongan dan kehilangan.

ii. Kos Buruh

Kos buruh dikira dengan mendarabkan kadar buruh per jam dengan masa

yang diperlukan bagi menyiapkan sesuatu kerja. Kadar harga buruh boleh

didapati daripada Construction Industry Development Board (CIDB) dan Jabatan

Kos Bahan : Kos unit x kuantiti yang diperlukan

Kos Buruh : Kos sejam x masa diperlukan

41

Kerja Raya (JKR). Kadar harga buruh adalah berbeza mengikut kemahiran, jenis

kerja dan tempat kerja tersebut dijalankan.

iii. Kos Peralatan dan Jentera

Kos peralatan dan jentera adalah kos yang penting di dalam sesuatu projek.

Kerja-kerja yang besar di tapak bina memerlukan jentera untuk menyiapkan

kerja tersebut. Jentera boleh disewa ataupun dibeli oleh kontraktor namun ia

memerlukan modal yang besar untuk membeli jentera. Ianya sesuai untuk projek

yang besar dan tempoh pembinaan yang lama kerana ia lebih berbaloi dan murah

berbanding menyewa jentera tersebut. Jika kontraktor menyewa jentera, kaedah

pengiraan kos jentera adalah dengan mendarabkan kadar sewa jentera dengan

jumlah hari yang ingin disewa.

iv. Keuntungan

Keuntungan adalah salah satu motivasi utama bagi semua perniagaan

termasuk syarikat kontraktor. Keuntungan bagi syarikat ditentukan dengan

menolak semua perbelanjaan dari semua pendapatan. Namun bagi syarikat

kontraktor, keuntungan telah diambil kira semasa menghargakan kerja-kerja di

dalam dokumen tender. Nilai peratusan keuntungan yang diletakkan adalah

bergantung kepada kontraktor.

Kos Peralatan dan Jentera : Kadar sewa x masa diperlukan

42

v. Overhed

Overhed adalah apa-apa kos pembinaan yang tidak boleh dikaitkan dengan

kerja- kerja tertentu. Jika sesuatu kos tersebut boleh dikaitkan dengan item kerja,

kos tersebut adalah tergolong di dalam kos bahan, kos buruh dan kos jentera.

Jika kos sesuatu itu tidak tergolong dalam mana-mana golongan kos di atas,

maka itu adalah kos overhed.

2.10.2 Pecahan Kos

Collier (1974) menyatakan bahawa anggaran kontraktor adalah anggaran

dasar dalam proses reka bentuk dan pembinaan, dan anggaran lain yang berkaitan.

Kontraktor menetapkan harga untuk kerja bagi sesuatu projek melalui anggaran kos

yang dibuat, bergantung kepada jenis kontrak dan di mana kerja itu akan dijalankan.

Anggaran kontraktor boleh dibahagikan kepada empat bahagian iaitu :

i. Anggaran kos kerja yang akan dilakukan oleh kontraktor dengan pekerjanya

sendiri

ii. Anggaran kos kerja yang akan dilakukan oleh subkontraktor

iii. Anggaran kos keperluan umum untuk semua kerja yang disediakan oleh

kontraktor

iv. Anggaran overhead dan keuntungan yang diperlukan oleh kontraktor untuk

melakukan kerja dengan pasukannya sendiri, untuk menyelia dan mengambil

tanggungjawab untuk kerja subkontraktor, dan untuk menyediakan keperluan

umum.

43

2.11 Kaedah Yang Digunakan Untuk Menghargakan Kerja-Kerja Mekanikal

Dan Elektrikal

Terdapat beberapa kaedah yang boleh digunakan oleh kontraktor dalam

membuat pengiraan kos untuk menghargakan tender. Berikut merupakan kaedah

yang digunakan bagi meghargakan tender :

i. Kaedah Unit

Menghargakan setiap item mengikut unit item tersebut. Contohnya, unit

meter dan nombor. Harga bahan akan ditambah peratus untuk pembaziran,

overhead, kos buruh, untung dan jentera jika ada (Cartlidge, 2013). Kaedah

pengiraan ini sesuai digunakan bagi dokumen tender yang menyediakan senarai

kuantiti. Kontraktor hanya perlu membuat pengiraan dan menghargakn berdasarkan

kuantiti dan unit yang telah disediakan di dalam senarai kuantiti. Contoh pengiraan

bagi kerja-kerja Elektrikal adalah seperti berikut (Bunchan, Fleming, & E.K.

Grant, 2003) :

Pengiraan bagi suis utama :

Pengiraan bagi elemen-elemen seperti kabel, soket, pain dan lain-lain :

Harga Bahan + Pembaziran + Kos Buruh + Untung + Overhed

Harga Bahan + Pembaziran + Kos Buruh + Kos Juru Elektrik +

Untung + Overhed

44

Di dalam senarai kuantiti, kerja-kerja kabel sepatutnya diberikan dalam unit

meter. Namun, kebanyakkan projek menyediakan senarai kuantiti kabel dengan

unit nombor. Unit meter memudahkan kontraktor untuk menghargakan tender kerana

pembekal bahan binaan menjual kabel dengan harga per meter. Jika ia menggunakan

unit nombor, kontraktor perlu mengira panjang kabel berdasarkan lukisan dan jika

tiada lukisan yang disediakan, kontraktor perlu membuat anggaran sendiri untuk

menghargakan tender tersebut. (Buchan, Fleming, & E.K. Grant, 2003)

Pengiraan bagi kerja-kerja Builder’s work adalah seperti berikut :

ii. Data kos

Data kos digunakan untuk membuat anggaran bagi projek yang baru yang

tidak mempunyai butiran kerja. Kaedah pengiraan ini kebiasaannya digunakan untuk

dokumen yang disediakan dalam bentuk harga pukal dan tiada butiran kerja yang

terperinci. Data kos kebiasaannya ialah dalam bentuk harga per meter persegi

mengikut jenis-jenis bangunan yang berlainan (J. ferry & Brandon, 1984). Khairani

(2011) menyatakan bahawa firma juruukur bahan juga mempunyai data kos yang

disimpan secara sistematik selain daripada CIDB, Jabatan Kerja Raya (JKR) dan

Pertubuhan Juruukur Malaysia (ISM). JKR mempunyai kos data yang berkaitan

kerja-kerja bangunan termasuk kerja-kerja M&E.

Khairani (2011) menyatakan kos data didapati daripada projek-projek lepas

dan ia perlu dikemaskini menggunakan indeks kos. Indeks kos merupakan elemen

yang sangat penting dalam data kos untuk mendapatkan harga semasa. Fungsi indeks

kos adalah untuk mengukur kadar perbezaan harga dari satu masa ke satu masa yang

Harga Bahan + Untung + Overhed

45

lain. Indeks kos boleh didapati daripada JKR dan portal rasmi Jabatan Statistik

Negara dan dibahagikan kepada enam kawasan iaitu (Department of Statistic, 2016):

i. A Pulau Pinang, Kedah dan Perlis

ii. B Perak

iii. C Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Melaka, Negeri

Sembilan and Selangor

iv. D Johor

v. E Pahang

vi. F Kelantan and Terengganu

Contoh cara pengiraan menggunakan indeks kos adalah seperti berikut

(Khairani, 2011):

Harga baru (semasa) : Harga asas X Indeks semasa

Indeks asas

Daripada formula di atas, peratus perubahan harga boleh dikira seperti berikut

(Khairani, 2011):

% Perubahan : Indeks semasa – Indeks asas

X 100% Indeks asas

46

iii. Anggaran kos sub – kontraktor

Bagi kontraktor yang bersaiz besar, semasa proses menghargakan tender,

mereka akan meminta sub-kontraktor untuk menghargakan kerja-kerja pakar seperti

Kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal. Kontraktor utama akan menggabungkan

anggaran keseluruhan kontraktor utama dengan anggaran kos daripada sub-

kontraktor. Kemudian, jumlah harga tersebut akan ditambah dengan untung dan

overhed.

2.12 Cabaran yang dihadapi oleh kontraktor untuk menghargakan kerja-

kerja Mekanikal dan Elektrikal

Cartlidge (2013) menyatakan bahawa majoriti projek yang bersaiz sederhana

tidak menyediakan lukisan dan penerangan tentang butir kerja yang perlu dijalankan

oleh kontraktor di dalam dokumen tender tidak terperinci. Oleh itu, kontraktor

menjadi sukar untuk menghargakan tender.Bagi kerja-kerja pengiraan kabel, penjang

meter tidak dinyatakan dan menyukarkan kontraktor untuk menganggarkan panjang

kabel (Buchan, Fleming, & E.K. Grant, 2003) (Ganiyu Amuda et al., 2013).

Senarai kuantiti bagi kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal yang tidak lengkap

dan tidak menerangkan tentang kualiti kerja menyebabkan kontraktor sukar untuk

menghargakan tender dan harga yang dimasukkan oleh kontraktor semasa tender

tidak seragam (Ganiyu Amuda et al., 2012). Senarai kuantiti yang tidak lengkap

Anggaran : (Anggaran kos kontraktor utama + Anggaran kos sub-kontraktor)

+ untung + overhed

47

menyebabkan kontraktor harus menyemak semula semua item bagi memastikan tiada

item yang tertinggal. Masalah-masalah yang dihadapi oleh kontraktor akan

meningkatkan masa dan kos yang diperlukan oleh kontraktor untuk mengemukakan

tender (Ganiyu Amuda et al., 2013).

Senarai kuantiti masih dihasilkan dalam bentuk harga pukal iaitu wang kos

prima dan wang sementara menjadikan sukar untuk mendapatkan data kos yang

realistik daripada projek-projek lepas (Ganiyu Amuda & Sarajul Fikri, 2012). Jadual

di bawah adalah ringkasan bagi cabaran-cabaran yang dihadapi oleh kontraktor

semasa menghargakan tender bagi Kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal :

Jadual 2.3 : Cabaran-Cabaran Yang Dihadapi Oleh Kontraktor Semasa

Menghargakan Tender Bagi Kerja-Kerja Mekanikal Dan Elektrikal

No. Cabaran Rujukan

INFORMASI

1. Lukisan tidak disediakan dalam dokumen

tender

Cartlidge (2013)

2. Penerangan butiran kerja tidak lengkap Cartlidge (2013)

3. Kuantiti tidak dinyatakan di dalam senarai

kuantiti (Contoh : Panjang kabel tidak

dinyatakan )

(Buchan, Fleming, & E.K.

Grant, 2003)

(Ganiyu Amuda et al.,

2013).

4. Tiada kos data yang realistik (Ganiyu Amuda & Sarajul

Fikri, 2012).

5. Tiada penerangan tentang jenis dan kualiti

kerja


2012).

FORMAT

6. Format senarai kuantiti bagi kerja-kerja

Mekanikal dan Elektrikal tidak seragam

(Ganiyu Amuda et al., 2012)

48

7. Kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal tidak

dikelaskan mengikut SMM2


2012).

MASA

8. Senarai kuantiti yang tidak lengkap

menyebabkan kontraktor harus menyemak

semula semua item bagi memastikan tiada

item yang tertinggal


2013).

2.13 Kaedah Penyelesaian Bagi Cabaran-cabaran Yang Dihadapi

McCaffrey (2011) mengatakan bahawa pendekatan tradisional bagi

pengukuran kuantiti pada projek pembinaan adalah juru ukur bahan menguruskan

kerja-kerja yang berkaitan dengan kos kerja bangunan manakala perunding jurutera

mekanikal dan elektrikal menguruskan kerja-kerja M&E. Namun dalam sesetangah

projek, juru ukur bahan dikehendaki untuk menyediakan senarai kuantiti bagi kerja-

kerja M&E. Ganiyu Amuda & Sarajul Fikri (2012) mengatakan bahawa juruukur

bahan kurang peka tentang teknologi perkhidmatan dan kurang pengetahuan teknikal

tentang kerja-kerja mekanikal dan elektrikal membuatkan proses pengukuran kuantiti

bagi kerja-kerja perkhidmatan menjadi sukar. Apabila berlaku masalah dan

kekurangan informasi semasa proses menghargakan tender, kontraktor akan merujuk

semula kepada jurukur bahan ataupun jurutera. Ini adalah kerana jurutera dan jurukur

bahan yang menyediakan dokumen di dalam dokumen tender.

Bagi kaedah menghargakan tender, salah satu kaedah yang digunakan adalah

menggunakan data kos. Namun diantara cabaran yang dihadapi oleh kontraktor

adalah tiada data kos yang realistik (Ganiyu Amuda & Sarajul Fikri, 2012). Ini

adalah kerana untuk kerja-kerja paip, sistem penghawa dingin, sistem pemanasan,

sistem pencahayaan, sistem elektrik, lif, dan sistem pengesan kebakaran

kebiasaannya dihargakan secara pukal di dalam senarai kuantiti (Ganiyu Amuda &

49

Sarajul Fikri, 2014). Swaffield & Pasquire (1996) mengatakan jumlah harga pukal

yang dibenarkan di dalam senarai kuantiti untuk kerja-kerja M&E ditentukan oleh

perunding berdasarkan keluasan lantai kasar dari projek-projek bangunan

sebelumnya. Oleh itu, selain menggunakan kaedah data kos, kontraktor

menghargakan tender dengan menggunakan kaedah unit iaitu dengan mendapatkan

harga daripada pembekal dan ditambah dengan peratusan untuk pembaziran,

overhead, kos buruh, untung dan jentera jika ada (Cartlidge, 2013).

Selain itu, kontraktor juga akan merujuk kepada projek-projek lepas jika

menghadapi kekurangan informasi atau data semasa proses menghargakan tender.

Bagi kontraktor yang berpengalaman, kontraktor tersebut akan membuat andaian

berdasarkan pengalaman-pengalaman dalam menghargakan kerja-kerja M&E

2.14 Kepentingan Harga Tender yang Tepat

Seeley (1997) mengatakan bahawa ketiadaan senarai kuantiti boleh

membawa kepada masalah yang lebih besar, peningkatan risiko dalam kos dan

mengakibatkan lebih banyak pertikaian. Kadar kerja yang dimasukkan oleh

konraktor amat penting untuk dalam penilaian kemajuan kerja dan persetujuan akaun

akhir (Bentley, 1990). Apabila kos tidak diuruskan dengan betul, ia boleh

menyebabkan pertikaian antara kontraktor dan klien (McCaffrey, 2011). Namun,

Bentley (1990) menyatakan bahawa bagi kontrak harga pukal, sebarang kesilapan di

dalam senarai kuantiti tidak akan membawa kepada perubahan harga projek kerana

kerja dan jumlah kontrak dicadangkan oleh kontraktor itu sendiri.

50

Antara kesan yang sering berlaku disebabkan oleh harga tender yang tidak

tepat adalah banyak kerja-kerja perubahan. Kerja – kerja perubahan dalam kontrak

perkhidmatan kejuruteraan telah dikenalpasti telah sebagai faktor peningkatan paling

besar di dalam kos projek seperti kerja semula dan perobohan, kelewatan dan

peningkatan perbelanjaan overhed. Proses penilaian kemajuan dan akaun muktamad

akan menjadi lebih rumit jika terdapat banyak perubahan (Bentley, 1990). Sabaria

(2009) juga mengatakan penilaian kerja-kerja perubahan dan penyediaan pembayaran

interim menjadi rumit dan membawa membawa kepada pertikaian, kelewatan serta

peningkatan masa dan kos.

BAB 3

METODOLOGI KAJIAN

3.1 Pengenalan

Bab ini membincangkan tentang kaedah metodologi yang digunakan untuk

menjalankan kajian ini. Kaedah metodologi amat penting dalam kajian bagi

mencapai objektif kajian. Metodologi penyelidikan adalah salah satu proses dalam

penyelidikan untuk menganalisis pendekatan dan kaedah-kaedah penyelidikan yang

digunakan bagi mencapai objektif kajian. Keupayaan untuk menghasilkan

penyelidikan yang berjaya adalah tentang bagaimana menguruskan proses

penyelidikan (Ruddock, 2008). Ini dapat dibuktikan dalam kepentingan pemilihan

metodologi penyelidikan. Reka bentuk penyelidikan didalam merancang metodologi

kajian menerangkan cara bagaimana data akan dikumpul dan dianalisis untuk

menjawab persoalan kajian yang dinyatakan (Bryman, A., & Bell, 2003).

Bagi kajian ini, persoalan yang timbul adalah mengenai cabaran-cabaran

yang dihadapi oleh kontraktor semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E

dan kaedah yang digunakan untuk menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E.Maka

suatu metodologi penyelidikan dirangka agar objektif dan matlamat ini dapat dicapai

52

Dalam bab ini, aspek-aspek yang dibincangkan merangkumi aspek-aspek

yang berkaitan dengan rekabentuk kajian, kaedah pengumpulan data, sampel dan

populasi kajian, instrument kajian serta kaedah analisis yang akan digunakan sebagai

kaedah penyelidikan untuk mencapai objektif kajian ini.

3.2 Peringkat Pertama - Pemilihan Bidang Penyelidikan

Peringkat pertama dalam kajian ini adalah pemilihan bidang penyelidikan.

Persoalan kajian didapati daripada pembacaan isu-isu berkaitan Kerja-kerja

Mekanikal dan Elektrikal. Selepas itu, informasi berkaitan dengan persoalan kajian

mula dikumpul melalui jurnal, artikel, buku dan kajian lepas. Setelah persoalan telah

dikenalpasti, objektif dan tajuk kajian dirangka selepas perbincangan dengan

penyelia. Skop kajian juga dikenalpasti pada peringkat ini.

3.3 Peringkat Kedua - Kajian Literatur

Peringkat kedua dalam kajian selepas pemilihan bidang dan tajuk kajian

adalah kajian literatur. Kajian literatur dijalankan untuk mengkaji dan menambahkan

kefahaman tentang tajuk dan objektif kajian. Kajian literatur dijalankan dengan

membaca artikel, buku, kajian lepas, jurnal, internet dan lain-lain.

Pembacaan adalah perkara yang sangat penting dalam menjalankan kajian.

Pembacaan akan memberi individu konteks pengetahuan yang lebih luas memberi

inspirasi, memberikan kefahaman dan menjana idea. Sesuatu kajian itu perlu

disokong oleh kajian literatur yang jelas serta rational dan kajian literatur baik adalah

53

salah satu kriteria penting dalam membina kredibiliti seorang penyelidik (O‟leary,

2010).

3.4 Peringkat Ketiga - Reka Bentuk Kajian

Peringkat ketiga dalam kajian adalah merupakan reka bentuk kajian. Dalam

peringkat ini, responden, proses dan teknik untuk menjalankan kajian dibincangkan.

Kaedah untuk mengumpul dan menganalisis data juga dikenalpasti bagi mencapai

objektif kajian. Terdapat tiga jenis pendekatan reka bentuk kajian iaitu kualitatif,

kuantitatif dan gabungan kedua-duanya (O‟leary, 2010).

3.4.1 Kaedah Pengumpulan Data

Kaedah yang digunakan bagi mencapai kedua-dua objektif kajian ini adalah

seperti berikut :

i. Objektif pertama – Cabaran yang dihadapi oleh kontraktor semasa

menghargakan tender bagi kerja-kerja M & E

Objektif pertama menggunakan kaedah borang soal selidik untuk

mendapatkan data. Kaedah soal selidik digunakan untuk mendapatkan data yang

lebih banyak berbanding kaedah temu bual. Cabaran-cabaran yang dihadapi oleh

kontraktor disenaraikan berdasarkan kajian-kajian lepas dan kajian ini dilakukan

54

untuk mendapatkan kepastian bahawa adakah kontraktor menghadapi cabaran-

cabaran ini.

ii. Objektif kedua – Kaedah yang digunakan untuk menghargakan tender bagi

kerja-kerja M & E

Terdapat tiga jenis temubual iaitu temu bual tidak berstruktur, temubual

separa struktur dan temubual berstruktur. Temu bual yang digunakan dalam kajian

ini ialah temubual separa struktur. Objektif kedua menggunakan kaedah temu bual

separa struktur adalah kerana data yang diperolehi adalah lebih mendalam dan kaitan

diantara cabaran dan kaedah menghargakan tender bagi kerja-kerja M & E dapat

dikenalpasti.

3.4.2 Populasi dan Sampel

Kajian ini terbahagi kepada dua kaedah iaitu borang soal selidik dan temu

bual separa struktur.



Untuk penentuan sampel penyelidikan bagi objektif pertama, kaedah yang

digunakan adalah persampelan tujuan. Responden adalah terdiri daripada syarikat

kontraktor Mekanikal dan Elektrikal Gred G4 hingga G7 yang berdaftar dengan

CIDB di Johor Bahru, Selangor dan Kuala Lumpur. Namun bagi kajian ini, syarikat

55

kontraktor yang berdaftar dalam pelbagai bidang M & E dengan CIDB sahaja yang

dipilih sebagai responden.


kerja-kerja M & E

Untuk mendapatkan sampel kajian objektif kedua, teknik yang digunakan

adalah non probability sampling iaitu kaedah pensampelan bertujuan atau lebih

dikenali dengan purposive sampling. Kaedah purposive sampling adalah dengan

memilih kumpulan yang mempunyai ciri-ciri tertentu sahaja untuk dijadikan sebagai

responden kajian. Bagi kajian ini, syarikat-syarikat kontraktor yang dipilih adalah

syarikat kontraktor M & E yang berdaftar dalam pelbagai bidang M & E dengan

CIDB. Menurut Creswell (2003), maklumat yang diperoleh daripada 5 hingga 25

temu bual mencukupi untuk mencapai objektif. Bagi mencapai objektif kedua,

sebanyak 8 syarikat kontraktor M & E telah dipilih untuk menjalankan temu bual.

3.4.3 Instrumen Kajian

Bagi mencapai objektif kajian, dua instrumen digunakan iaitu borang soal

selidik dan temubual :



56

Borang soal selidik digunakan untuk mencapai objektif yang pertama.

Borang soal selidik yang diedarkan mengandungi dua bahagian iaitu bahagian A dan

bahagian B seperti di bawah :

Bahagian A : Maklumat Latar Belakang Responden

Bahagian ini adalah berkaitan dengan maklumat latar belakang responden,

nama responden, jawatan responden di dalam syarikat kontraktor tersebut,

pengalaman kerja responden, nama syarikat, email beserta cop syarikat. Tujuan data-

data ini dikumpulkan bagi memastikan bahawa responden yang akan ditemubual ini

merupakan responden yang tepat dalam mencapai objektif kajian.

Bahagian B: Cabaran-cabaran yang dihadapi semasa menghargakan tender bagi

Kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal

Bahagian ini adalah berkaitan jenis dokumen yang sering digunakan untuk

menghargakan tender dan cabaran yang dihadapi semasa menghargakan tender

tersebut mengikut jenis dokumen yang berlainan. Tujuan data-data ini dikumpulkan

adalah bertujuan untuk mengetahui jenis dokumen yang sering digunakan dan

cabaran yang dihadapi untuk menghargakan dokumen tersebut.


kerja-kerja M & E

Kaedah temu bua digunakan untuk mencapai objektif yang kedua. Bagi temu

bual, terdapat tiga jenis temu bual iaitu temu bual tidak berstruktur, temu bual separa

struktur dan temu bual berstruktur. Temu bual yang digunakan dalam kajian ini ialah

temubual separa struktur. Borang temubual separa struktur terbahagi kepada dua

bahagian utama iaitu Bahagian A dan Bahagian B. Setiap bahagian mengandungi

beberapa soalan yang menyumbang data-data tertentu kepada penyelidikan ini.

57

Semua data yang dikumpul adalah hanya untuk tujuan penyelidikan sahaja. Butiran

bahagian-bahagian tersebut adalah seperti berikut:


Bahagian ini adalah berkaitan dengan maklumat latar belakang responden,

nama responden, jawatan responden di dalam syarikat kontraktor tersebut,

pengalaman kerja responden, nama syarikat, email dan tarikh temu bual beserta cop

syarikat. Tujuan data-data ini dikumpulkan bagi memastikan bahawa responden yang

akan ditemubual ini merupakan responden yang tepat dalam mencapai objektif

kajian.

Bahagian B: Kaedah yang digunakan oleh kontraktor untuk menghargakan tender

bagi Kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal

Bahagian B adalah soalan berkaitan kaedah yang digunakan oleh kontraktor

semasa menghargakan tender mengikut jenis dokumen yang disediakan di dalam

dokumen tender.

3.5 Peringkat Ketiga - Analisis Data

Pada peringkat ini, proses menganalisis data dan mentafsir data dilakukan.

Pengumpulan data yang dilakukan untuk mendapatkan maklumat yang berkaitan

dengan kajian melalui borang soal selidik dan temu bual dan data disusun, disemak

dan dianalisis.



58

Bagi objektif pertama, analisis deskriptif digunakan bagi menganalisis data-

data yang banyak kepada penyusunan data untuk menjadi maklumat yang membawa

maksud dan mudah difahami (Talib, 2013). Data yang diperoleh dianalisis dan

dinilai mengikut teknik statistik dan hasil analisis data yang diperolehi kemudiannya

diinterpretasikan dalam bentuk peratusan dalam carta carta bar dan dalam bentuk

jadual.

Talib (2013) mengatakan min merupakan ukuran terbaik untuk mengukur

markah nilai wakil sampel. Nilai markah didarabkan dengan kekerapan pilihan

jawapan responden untuk mendapatkan jumlah skor. Kemudian, jumlah skor ini

dibahagikan dengan bilangan responden untuk mendapatkan indeks min.

Jumlah Skor = Nilai Markah x Kekerapan Jawapan


kerja-kerja M & E

Kaedah yang digunakan untuk menganalisis data yang diperolehi daripada

hasil temu bual ialah menggunakan kaedah analisis kandungan atau lebih dikenali

dengan kaedah pengekodan. Data yang dikategori akan dikodkan mengikut tema-

tema tertentu berdasarkan kategori yang telah ditentukan (Chua, 2013). Data-data

yang telah direkod dan dikodkan mengikut tema dianalisis dengan menggunakan

jadual analisis. Data-data dianalisis dengan menggunakan jadual analisis. Jadual

analisis seperti ditunjukkan dibawah:

59

Jadual 3.1 : Contoh Jadual Analisis Kandungan

KOD TEMA

BIL

KEKERAPAN

PERATUS

(%)

A Faktor Pemilihan

Kaedah Unit

A.1 Tiada Lukisan 5 50

A.2 Penerangan butiran kerja tidak lengkap

5 50

Bilangan kekerapan diperolehi daripada bilangan responden yang

menyatakan tema tersebut. Manakala peratus pula dikira daripada bilangan

kekerapan dibahagikan dengan jumlah responden yang ditemubual. Nilai peratusan

tersebut akan menunjukkan kekerapan cabaran yang dihadapi oleh kontraktor semasa

menghargakan tender bagi Kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal.

Di dalam kajian ini juga, maklumat yang diperolehi dianalisa menggunakan

perisian Microsoft Excel 2010. Pemilihan perisian ini adalah berdasarkan kepada

kemudahan mengira responden dan kemudahan untuk mengubah penjelasan kepada

bentuk carta bar dan jadual.

3.6 Peringkat Keempat - Kesimpulan dan Cadangan

Pada peringkat ini, kesimpulan dan rumusan keseluruhan terhadap penulisan

kajian dibuat berdasarkan keputusan yang diperolehi daripada data yang telah

dianalisis. Pada peringkat ini juga penyediaan cadangan berkaitan rumusan yang

rasional untuk keseluruhan kajian ini dikenalpasti.

60

3.7 Kesimpulan Bab

Keseluruhan bab ini menerangkan secara terperinci tentang kaedah

penyelidikan yang dijalankan bagi mencapai matlamat dan objektif yang telah

ditetapkan di awal kajian. Bab seterusnya akan membincangkan tentang analisis

data yang diperoleh untuk mendapatkan jawapan kepada persoalan kajian

melalui kaedah-kaedah analisis yang telah dikenalpasti sesuai dengan reka

bentuk kajian yang dilakukan.

BAB 4

ANALISIS DATA

4.1 Pengenalan

Bab ini menerangkan tentang keputusan yang dirolehi daripada proses

menganalisis data. Kaedah yang digunakan untuk memperoleh data ialah dengan

menggunakan borang soal selidik dan temu bual. Analisis ini dijalankan adalah

untuk mendapatkan keputusan berkenaan cabaran-cabaran yang dihadapi oleh

kontraktor semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E dan kaedah

kontraktor menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E. Dalam kajian penyelidikan

ini, kajian telah dijalankan ke atas kontraktor M&E Gred G4 sehingga G7 yang

berdaftar dengan CIDB di Johor Bahru, Selangor dan Kuala Lumpur.

Borang soal selidik diedarkan menggunakan dua cara iaitu dengan

mengedarkan Google Form melalui aplikasi Whatsapp serta melalui e-mel dan

diedarkan secara terus di syarikat kontraktor bagi mencapai objektif yang pertama

iaitu cabaran-cabaran yang dihadapi oleh kontraktor semasa menghargakan tender

bagi kerja-kerja M&E. Bagi temu bual, soalan temu bual telah dihantar kepada

kontraktor melalui e-mel terlebih dahulu untuk memudahkan pihak responden

memahami secara jelas tentang objektif kajian yang kedua iaitu kaedah kontraktor

62

menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E sebelum sesi temu bual dijalankan.

Data-data yang telah diperoleh daripada sesi temu bual dan borang soal selidik

dianalisis dan ditafsir dengan menggunakan perisian Microsoft Excel seperti yang

telah diterangkan dalam Bab 3 sebelum ini.

Bagi borang soal selidik, skala likert digunakan untuk mendapatkan

maklumat mengenai cabaran-cabaran yang dihadapi oleh kontraktor semasa

menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E. Jadual 4.1 menunjukkan tahap

persetujuan dan nilai min yang digunakan untuk menganalisis data.

Jadual 4.1 : Tahap Persetujuan dan Nilai Min

Nilai Min Tahap Persetujuan

1.00 - 2.33 Rendah

2.34 - 3.66 Sederhana

3.67 - 5.00 Tinggi

4.2 Data Analisis Bagi Objektif Pertama

4.2.1 Analisa Maklumat Responden

Rajah 4.1 menunjukkan jawatan responden dalam syarikat-syarikat

kontraktor yang telah mengisi borang soal selidik. Responden yang paling tinggi

merupakan Eksekutif kontrak iaitu dengan nilai 30%, yang kedua tertinggi iaitu 17%

merupakan Jurutera M&E dan ketiga tertinggi merupakan Jurukur Bahan dengan

nilai 14%. Seterusnya dengan nilai 10% ialah Jurutera M&E di tapak bina dan

Pengarah. Peratusan responden bagi Pembantu Jurukur Bahan adalah 7% manakala

63

3% bagi jawatan Jurutera Rekabentuk, Pengarah Eksekutif, Pembantu Jurutera, dan

Inspektor Kualiti (QA/QC).

Rajah 4.1 : Jawatan Responden Bagi Borang Soal Selidik

Rajah 4.2 menunjukkan gred syarikat-syarikat kontraktor yang ditemu bual

yang terdiri daripada syarikat kontraktor Gred G4 sehingga Gred G7. Peratusan

tertinggi merupakan syarikat kontraktor gred G7 dengan 73% diikuti dengan 13%

iaitu gred G5 dan seterusnya dengan nilai peratusan yang sama iaitu 7% merupakan

syarikat kontraktor G6 dan G4.

64

Rajah 4.2 : Gred Syarikat Bagi Borang Soal Selidik

Rajah 4.3 menunjukkan data pengalaman kerja responden bagi borang soal

selidik. Responden yang tertinggi merupakan responden yang mempunyai

pengalaman bekerja selama 1 hingga 5 tahun dengan nilai 63%. Sebanyak 20%

responden mempunyai pengalaman antara 6 hingga 10 tahun dan 11 sehingga 15

tahun pula sebanyak 10%. Akhir sekali, responden yang mempunyai pengalaman

melebihi 15 tahun adalah sebanyak 7%.

Rajah 4.3 : Pengalaman Kerja Responden Bagi Borang Soal Selidik

73%

7%

13%

7%

G7

G6

G5

G4

Gred Syarikat

63%

20%

10% 7%

Pengalaman Kerja Responden

1-5 Tahun

6-10 Tahun

11-15 Tahun

Lebih 15 Tahun

65

4.2.2 Jenis Dokumen yang Sering Dihargakan Untuk Dokumen Tender Bagi

kerja-kerja M&E

Rajah 4.4 menunjukkan jenis dokumen yang sering dihargakan oleh

kontraktor di dalam dokumen tender. Terdapat tiga jenis dokumen iaitu senarai

kuantiti, harga pukal dan juga lukisan dan jadual kadar harga. Berdasarkan Rajah 4.4,

responden mengatakan bahawa sering menghargakan senarai kuantiti dengan nilai 23

dan diikuti dengan lukisan dan jadual kadar harga sebanyak 19. Akhir sekali,

responden menghargakan tender bagi dokumen harga pukal adalah yang paling

sedikit iaitu 15.

Rajah 4.4: Jenis Dokumen Yang Sering Dihargakan Untuk Dokumen Tender Bagi

Kerja-Kerja M&E

23

15 19

0

5

10

15

20

25

Senarai Kuantiti Harga Pukal Lukisan dan Jadual KadarHarga

Jenis Dokumen di Dalam Dokumen Tender Yang Sering Dihargakan Bagi Kerja-Kerja M & E

66

4.2.3 Jenis bangunan yang sering dihargakan untuk dokumen tender bagi

kerja-kerja M&E

Rajah 4.5 menunjukkan jenis bangunan yang sering dihargakan oleh

kontraktor di dalam dokumen tender. Berdasarkan Rajah 4.5, jenis bangunan yang

sering dihargakan ialah rumah dengan nilai 23 diikuti dengan nilai 22 iaitu komersial

dan ketiga tertinggi merupakan pejabat dengan nilai 16. Seterusnya, sekolah dengan

nilai 12, Hospital dengan nilai 8, Kilang Perindustrian dengan nilai 4 dan 3 bagi

jenis bangunan lain-lain.

Rajah 4.5 : Jenis Bangunan Yang Sering Dihargakan Untuk Dokumen Tender Bagi

Kerja-Kerja M&E

23

8

12

4

22

16

3 0

5

10

15

20

25

Jenis Bangunan yang Sering Dihargakan Bagi Kerja-kerja M&E

67

4.2.4 Cabaran-Cabaran Yang Dihadapi Oleh Kontraktor Semasa


Bahagian ini membincangkan tentang cabaran-cabaran yang dihadapi oleh

kontraktor semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E. Hasil data yang

diperolehi ditunjukkan dalam jadual dibawah dengan bantuan Mircosoft Excel 2010.

Taburan kekerapan, min, dan tahap persetujuan bagi cabaran- cabaran yang dihadapi

oleh kontraktor ditunjukkan dalam jadual dibawah. Nilai min yang paling tinggi

adalah cabaran utama semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E . Jadual

4.2 adalah analisis keseluruhan ke atas cabaran-cabaran yang dihadapi oleh

kontraktor semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E.

Jadual 4.2 : Cabaran Yang Dihadapi Oleh Kontraktor Semasa Menghargakan

Tender Bagi Kerja-Kerja M&E

Cabaran-cabaran Kekerapan kadar

Min Tahap

persetujuan 1 2 3 4 5

INFORMASI

Lukisan Tidak Disediakan di

Dalam Tender 5 5 6 12 5 3.21 Sederhana

Penerangan Butiran Kerja Tidak

Lengkap 0 4 6 15 8 3.82 Tinggi

Kuantiti tidak dinyatakan di

dalam senarai kuantiti 0 8 4 15 6 3.58 Sederhana

Tiada kos data yang realistik 0 8 5 16 4 3.48 Sederhana

Tiada penerangan tentang jenis

dan kualiti kerja 3 5 6 16 3 3.33 Sederhana

FORMAT

Format senarai kuantiti bagi

kerja-kerja M&E tidak seragam 1 6 6 11 9 3.64 Sederhana

Kerja-kerja M&E tidak

dikelaskan mengikut SMM2 2 4 12 13 2 3.27 Sederhana

68

MASA

Kontraktor harus menyemak

semula semua item bagi

memastikan tiada item yang

tertinggal

2 4 4 11 12 3.82 Tinggi

Jadual 4.2 menunjukkan cabaran-cabaran yang dihadapi oleh kontraktor

semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E yang telah diklasifikasikan dari

segi informasi, format dan masa. Dari segi informasi, bagi cabaran yang pertama

iaitu lukisan tidak disediakan di dalam dokumen tender menunjukkan nilai min

sebanyak 3.21 iaitu sederhana. Manakala nilai min bagi cabaran kedua iaitu

penerangan butiran kerja tidak lengkap ialah 3.82 iaitu tinggi. Responden bersetuju

bahawa butiran kerja di dalam dokumen tender tidak lengkap.

Seterusnya, kuantiti tidak dinyatakan di dalam senarai kuantiti menunjukkan

nilai min sebanyak 3.58 iaitu sederhana. Berdasarkan temu bual bersama responden,

responden menyatakan bahawa kuantiti yang dinyatakan di dalam senarai kuantiti

sering diletakkan di dalam unit lot yang menyukarkan kontraktor untuk

menghargakan item tersebut. Selain itu, tiada kos data yang realistik dan tiada

penerangan tentang jenis dan kualiti kerja menunjukkan tahap persetujuan sederhana

dengan nilai min 3.48 dan 3.33.

Dari segi format, tahap persetujuan bagi cabaran format senarai kuantiti bagi

kerja-kerja M&E tidak seragam ialah sederhana dengan nilai min 3.64 manakala nilai

min bagi kerja-kerja M&E tidak dikelaskan mengikut SMM2 adalah 3.27 yang

menunjukkan tahap persetujuan yang sederhana. Responden menyatakan bahawa

format bagi setiap projek adalah berbeza dan tidak seragam berbanding senarai

kuantiti bagi kerja-kerja bangunan. Akhir sekali, responden bersetuju dengan tahap

persetujuan tinggi bagi cabaran kontraktor harus menyemak semula semua item bagi

memastikan tiada item yang tertinggal dengan nilai min 3.82.

69

Rajah 4.6 Cabaran-cabaran Yang Dihadapi Oleh Kontraktor Semasa

Menghargakan Tender Bagi Kerja-kerja M&E

Rajah 4.6 menunjukkan cabaran-cabaran yang dihadapi kontraktor semasa

menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E mengikut turutan nilai min bagi setiap

cabaran.

Jadual 4.3 : Cabaran Yang Dihadapi Oleh Kontraktor Semasa Menghargakan

Tender Bagi Kerja-Kerja M&E Mengikut Kedudukan

Cabaran-cabaran Kedudukan

Penerangan Butiran Kerja Tidak Lengkap 1

Kontraktor harus menyemak semula semua item bagi

memastikan tiada item yang tertinggal

2

Format senarai kuantiti bagi kerja-kerja M&E tidak seragam 3

3.21

3.27

3.33

3.48

3.58

3.64

3.82

3.82

Lukisan Tidak Disediakan di Dalam Tender

Kerja-kerja M&E tidak dikelaskan mengikutSMM2

Tiada penerangan tentang jenis dan kualitikerja

Tiada kos data yang realistik

Kuantiti tidak dinyatakan di dalam senaraikuantiti

Format senarai kuantiti bagi kerja-kerja M&Etidak seragam

Kontraktor harus menyemak semula semuaitem bagi memastikan tiada item yang

tertinggal

Penerangan Butiran Kerja Tidak Lengkap

Cabaran-cabaran Yang Dihadapi Oleh Kontraktor Semasa Menghargakan Tender Bagi Kerja-kerja M&E

70

Kuantiti tidak dinyatakan di dalam senarai kuantiti 4

Tiada kos data yang realistik 5

Tiada penerangan tentang jenis dan kualiti kerja 6

Kerja-kerja M&E tidak dikelaskan mengikut SMM2 7

Lukisan Tidak Disediakan di Dalam Tender 8

Jadual 4.3 menunjukkan kedudukan cabaran-cabaran yang dihadapi

kontraktor semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E. Cabaran utama yang

sering dihadapi oleh kontraktor ialah penerangan butiran kerja tidak lengkap dan

kontraktor harus menyemak semula semua item bagi memastikan tiada item yang

tertinggal. Kedua-dua cabaran ini telah disenaraikan oleh Cartlidge (2013) dan

Ganiyu Amuda et al. (2013), namun kini pada tahun 2018, cabaran-cabaran ini masih

dihadapi oleh kontraktor dan merupakan cabaran utama dalam menghargakan tender

bagi kerja-kerja M&E.

Kedudukan kedua pula ialah format senarai kuantiti bagi kerja-kerja M&E

tidak seragam bagi setiap projek berbanding senarai kuantiti bagi kerja-kerja

bangunan. Seterusnya, tempat ketiga merupakan cabaran kuantiti tidak dinyatakan di

dalam senarai kuantiti dan diikuti dengan tiada kos data yang realistik bagi tempat

keempat.

Bagi kedudukan kelima ialah cabaran yang sering dihadapi ialah tiada

penerangan tentang jenis dan kualiti kerja dan tempat keenam ialah senarai kuantiti

tidak dikelaskan mengikut SMM2. Responden juga ada memberikan cadangan agar

satu piawaian perlu dilakukan bagi kerja-kerja M&E sahaja. Cabaran yang terakhir

dan kurang dihadapi oleh kontraktor ialah lukisan tidak disediakan di dalam tender.

Responden menyatakan bahawa jarang sekali lukisan tidak disediakan tetapi yang

sering berlaku adalah lukisan lewat diterima.

71

4.2.5 Cabaran-Cabaran Lain Yang Dihadapi Oleh Kontraktor Semasa


Bahagian ini akan menerangkan tentang cabaran-cabaran lain yang dihadapi

oleh kontraktor semasa menghargakan tender selain daripada cabaran-cabaran yang

telah dikenalpasti dan dibincangkan di kajian literatur. Ruang di dalam borang soal

selidik disediakan bagi responden mengisi cabaran-cabaran yang dihadapi oleh

mereka semasa proses menghargakan tender dan terdapat beberapa responden yang

telah mengisi cabaran-cabaran lain yang dihadapi. Jadual 4.4 dibawah merupakan

cabaran-cabaran lain yang responden hadapi.

Jadual 4.4 : Cabaran- Cabaran Lain Yang Dihadapi Oleh Kontraktor Semasa


1 Tempoh tender terlalu suntuk

2 Harga daripada pembekal lewat diterima

3 Kesukaran untuk mencari sub-kontraktor yang

berkebolehan

4 Harga pasaran bagi kerja-kerja M&E tidak menentu

5 Kesukaran untuk mendapatkan harga dari pembekal

luar Malaysia bagi item-item istimewa

6 Lukisan tidak seragam dengan spesifikasi

7

Kesukaran untuk mendapatkan harga daripada

pembekal bagi bahan binaan yang tidak dikeluarkan

lagi oleh pengeluar

8 Lukisan lewat diterima

72

Berdasarkan jadual 4.4, terdapat lapan cabaran-cabaran lain yang dinyatakan

oleh responden. Cabaran pertama ialah tempoh tender terlalu suntuk untuk kontraktor

menghargakan tender. Masalah timbul apabila harga daripada pembekal lewat

diterima yang juga merupakan cabaran yang dihadapi oleh kontraktor. Responden

juga menyenaraikan bahawa sukar untuk mencari sub-kontraktor yang berkebolehan

untuk diberi kepercayaan untuk menjalankan kerja-kerja M&E. Tidak semua

kontraktor yang berdaftar di bawah senarai kontraktor M&E di CIDB mempunyai

kemahiran dalam kerja-kerja M&E.

Selain itu, harga pasaran bagi kerja-kerja M&E tidak menentu dan kontraktor

harus sering mendapatkan harga semasa daripada pembekal dan responden juga

menyatakan bahawa sukar untuk mendapatkan harga dari pembekal luar Malaysia

bagi item-item istimewa. Pertama, sukar untuk mencari pembekal luar negara bagi

item yang istimewa dan yang kedua, sukar untuk berhubung dengan pembekal-

pembekal tersebut. Seterusnya, responden menyatakan bahawa ada situasi di mana

lukisan tidak seragam dengan spesifikasi. Apabila lukisan dan spesifikasi tidak

seragam, ia memberi kesan kepada proses menghargakan tender kerana responden

perlu merujuk semula kepada jurukur bahan ataupun jurutera untuk mendapatkan

kepastian dan ia akan mengambil masa untuk menunggu respon daripada jurukur

bahan dan jurutera.

Responden juga menyatakan cabaran semasa menghargakan tender ialah

untuk mendapatkan harga daripada pembekal bagi bahan binaan yang tidak

dikeluarkan lagi oleh pengeluar. Sukar untuk mencari harga bahan bagi bahan binaan

yang tidak dikeluarkan namun ia merupakan permintaan klien. Akhir sekali, antara

cabaran yang sering dihadapi ialah responden menerima lukisan lewat. Apabila

lukisan lewat diterima, ia menyebabkan responden menghargakan tender lewat. Jika

lukisan lewat diterima dan tempoh tender dipanjangkan, ia tidak memberi masalah

kepada responden namun situasi yang sering berlaku ialah lukisan lewat diterima

namun tempoh tender masih sama dan kontraktor perlu menyiapkan anggaran dalam

tempoh masa yang pendek dan dalam keadaan yang tergesa-gesa.

73

4.2.6 Kaedah Penyelesaian Bagi Cabaran-Cabaran Yang Dihadapi Oleh

Kontraktor Semasa Menghargakan Tender Bagi Kerja-Kerja M&E

Bahagian ini membincangkan tentang cadangan kaedah penyelesaian yang

dilakukan oleh kontraktor bagi cabaran-cabaran yang dihadapi oleh kontraktor

semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E. Berikut merupakan cabaran-

cabaran dan kaedah penyelesaian yang dilakukan oleh responden.

Rajah 4.7 : Kaedah Penyelesaian Bagi Penerangan Butiran Kerja

Tidak Lengkap

Rajah 4.7 menunjukkan kaedah penyelesaian bagi penerangan butiran kerja

tidak lengkap. Sebanyak 52% responden menyatakan akan merujuk semula kepada

jurukur bahan ataupun jurutera dan 25% responden akan membuat andaian

berdasarkan pengalaman. Selain itu, sebanyak 19% responden akan merujuk kepada

projek-projek lepas untuk dijadikan sebagai rujukan. Seterusnya, reponden

menyatakan akan merujuk lukisan dan mencadangkan jenis kerja yang baru seramai

2% bagi kedua-dua kaedah penyelesaian.

52%

25%

19%

2% 2%

Penerangan Butiran Kerja Tidak Lengkap

Rujuk semula kepadajurutera/jurukur bahan

Membuat andaianberdasarkan pengalaman

Rujuk projek-projeklepas

Rujuk lukisan

74

Rajah 4.8 : Kaedah Penyelesaian Bagi Kontraktor Harus Menyemak Semula

Semua Item Bagi Memastikan Tiada Item Yang Tertinggal

Rajah 4.8 menunjukkan kaedah penyelesaian bagi kontraktor harus

menyemak semula semua item bagi memastikan tiada item yang tertinggal.

Sebanyak 56% responden menyatakan akan merujuk semula kepada jurukur bahan

ataupun jurutera dan 19% responden akan membuat andaian berdasarkan

pengalaman. Selain itu, sebanyak 21% responden akan merujuk kepada projek-

projek lepas untuk dijadikan sebagai rujukan. Seterusnya, seramai 2% reponden

menyatakan tidak akan menghargakan item yang tertinggal dan lebihan 2% akan

meletakkan harga yang tinggi pada item lain untuk mengelakkan kerugian pada masa

akan datang.

56%

19%

21%

2% 2%

Kontraktor Harus Menyemak Semula Semua Item Bagi Memastikan Tiada Item Yang

Tertinggal



Rujuk projek-projek lepas

Tidak menghargakan itemyang tertinggal

75

Rajah 4.9 : Kaedah Penyelesaian Bagi Format Senarai Kuantiti

Bagi Kerja-Kerja M&E Tidak Seragam

Rajah 4.9 dia atas menunjukkan kaedah penyelesaian bagi format senarai

kuantiti bagi kerja-kerja m&e tidak seragam. Sebanyak 51% responden menyatakan

akan merujuk semula kepada jurukur bahan ataupun jurutera dan 24% responden

akan merujuk kepada projek-projek lepas untuk dijadikan sebagai rujukan . Selain

itu, sebanyak 25% responden akan membuat andaian berdasarkan pengalaman.

Rajah 4.10 : Kaedah Penyelesaian Bagi Kuantiti Tidak Dinyatakan Di Dalam

Senarai Kuantiti

51%

25%

24%

Format Senarai Kuantiti Bagi Kerja-kerja M & E Tidak Seragam




56%

19%

19%

6%

Kuantiti Tidak Dinyatakan Di Dalam Senarai Kuantiti




Rujuk lukisan

76

Rajah 4.10 menunjukkan kaedah penyelesaian bagi kuantiti tidak dinyatakan

di dalam senarai kuantiti. Kuantiti yang disediakan di dalam dokumen tender dalam

unit lot menyukarkan kontraktor untuk menghargakan tender. Sebanyak 56%

responden menyatakan akan merujuk semula kepada jurukur bahan ataupun jurutera

dan 19% responden akan membuat andaian berdasarkan pengalaman. Selain itu,

sebanyak 19% responden akan merujuk kepada projek-projek lepas dan 6%

responden akan merujuk semula lukisan untuk mendapatkan kuantiti.

Rajah 4.11 : Kaedah Penyelesaian Bagi Tiada Kos Data Yang Realistik

Rajah 4.11 menunjukkan kaedah penyelesaian bagi tiada kos data yang

realistik. Sebanyak 84% responden menyatakan akan mendapatakan sebut harga

daripada pembekal dan lebihan 16% responden akan membuat andaian berdasarkan

pengalaman.

16%

84%

Tiada Kos Data Yang Realistik


Mendapatkan sebutharga daripada pembekal

77

Rajah 4.12 : Kaedah Penyelesaian Bagi Tiada Penerangan Tentang Jenis

Dan Kualiti Kerja

Rajah 4.12 menunjukkan kaedah penyelesaian bagi tiada penerangan tentang

jenis dan kualiti kerja. Sebanyak 46% responden menyatakan akan merujuk semula

kepada jurukur bahan ataupun jurutera dan 22% responden akan membuat andaian

berdasarkan pengalaman. Selain itu, sebanyak 28% responden akan merujuk kepada

projek-projek lepas untuk dijadikan sebagai rujukan. Seterusnya, seramai 2%

reponden menyatakan akan merujuk lukisan dan lebihan 2% akan merujuk

spesifikasi.

Rajah 4.13 : Kaedah Penyelesaian Bagi Kerja-Kerja M&E Tidak Dikelaskan

Mengikut SMM2

46%

22%

28%

2% 2%

Tiada Penerangan Tentang Jenis Dan Kualiti Kerja




Rujuk lukisan tender

Rujuk spesifikasi

49%

29%

20%

2%

Kerja-kerja M&E Tidak Dikelaskan Mengikut SMM2




Rujuk lukisan tender

78

Rajah 4.13 menunjukkan kaedah penyelesaian bagi Bagi Kerja-Kerja M&E

Tidak Dikelaskan Mengikut SMM2. Sebanyak 49% responden menyatakan akan

merujuk semula kepada jurukur bahan ataupun jurutera dan 29% responden akan

membuat andaian berdasarkan pengalaman. Selain itu, sebanyak 20% responden

akan merujuk kepada projek-projek lepas untuk dijadikan sebagai rujukan.

Seterusnya, seramai 2% reponden menyatakan akan merujuk lukisan semula.

Rajah 4.14 : Kaedah Penyelesaian Bagi Lukisan Tidak Disediakan Di Dalam

Dokumen Tender

Rajah 4.14 menunjukkan kaedah penyelesaian bagi lukisan tidak disediakan

di dalam dokumen tender. Sebanyak 65% responden menyatakan akan merujuk

semula kepada jurukur bahan ataupun jurutera dan 26% responden akan merujuk

kepada projek-projek lepas. Lebihan 9% responden pula membuat andaian

berdasarkan pengalaman-pengalaman lepas.

65% 9%

26%

Lukisan Tidak Disediakan di Dalam Tender




79

4.3 Data Analisis Bagi Objektif Kedua

Berikut merupakan data analisis yang dijalankan berdasarkan maklumat yang

telah diperolehi bagi objektif kedua iaitu kaedah yang digunakan oleh kontraktor

untuk menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E.

4.3.1 Analisis Maklumat Responden

Jadual 4.5 menunjukkan jawatan responden dalam syarikat-syarikat

kontraktor di sekitar Johor Bahru yang ditemu bual. Responden yang ditemu bual

terlibat secara langsung dalam proses menghargakan tender bagi kerja –kerja M&E.

Responden yang ditemu bual adalah terdiri daripada Juruukur Bahan, Eksekutif

Pembangunan Bisnes, Pengarah, Pengarah Operasi dan Jurutera M&E. Oleh itu,

boleh disimpulkan bahawa keputusan analisis dapat mencapai mutu keseluruhan

yang tinggi memandangkan majoriti responden adalah berpengalaman dan terlibat

secara langsung dalam proses menghargakan tender.

Jadual 4.5 : Maklumat Responden Bagi Temu Bual

Bil Nama Syarikat Kontraktor Jawatan

1 Isba Bina Sdn. Bhd. Pengarah

2 Alaf Pentawaris Sdn. Bhd. Jurukur Bahan

3 JBB Builders (M) Sdn. Bhd. Jurukur Bahan

4 Anjung Perkasa Sdn. Bhd. Jurutera M & E

5 Gerbang Nusajaya Sdn. Bhd. Pengarah Operasi

6 Al-Qanaah Resources Sdn. Bhd. Eksekutif Pembangunan Bisnes

7 Ener-save Sdn. Bhd. Pengarah

8 Olie Scape Design Sdn. Bhd. Pengarah

80

Rajah 4.15 menunjukkan gred syarikat-syarikat kontraktor yang ditemu bual

yang terdiri daripada syarikat kontraktor M&E Gred G4 sehingga Gred G7.

Peratusan tertinggi merupakan syarikat kontraktor gred G7 dengan 50% diikuti

dengan 25% iaitu gred G5 dan seterusnya dengan nilai peratusan yang sama iaitu

13% merupakan syarikat kontraktor G6 dan G4.

Rajah 4.15 : Gred Syarikat Bagi Temu Bual

Berdasarkan data yang diperolehi, pengalaman responden dalam industri

pembinaan bagi temu bual adalah seperti Rajah 4.16. Sebanyak 25% responden

mempunyai pengalaman antara 11 sehingga 15 tahun dan 6 sehingga 10 tahun pula

sebanyak 37%. Peratusan responden yang paling tinggi merupakan responden yang

mempunyai pengalaman lebih daripada 15 tahun dengan peratusan sebanyak 38%.

Kesimpulannya, keputusan analisis dapat mencapai mutu keseluruhan yang tinggi

memandangkan kebanyakan responden adalah berpengalaman yang telah lama

menceburi dalam industri pembinaan.

13%

25%

13%

50%

G4

G5

G6

G7

Gred Syarikat

81

Rajah 4.16 : Pengalaman Kerja Responden Bagi Temu Bual

4.3.2 Kaedah Kontraktor Menghargakan Tender bagi kerja-kerja M&E

Terdapat tiga jenis kaedah yang sering digunakan oleh kontraktor untuk

menghargakan tender iaitu kaedah unit, kaedah data kos dan kaedah anggaran sub-

kontraktor. Rajah 4.17 menunjukkan kaedah-kaedah yang sering digunakan oleh

kontraktor untuk menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E. Kaedah yang paling

banyak digunakan merupakan kaedah anggaran sub-kontraktor dengan 46% diikuti

dengan kaedah unit sebanyak 31% dan seterusnya nilai 23% merupakan kaedah data

kos.

37%

25%

38%

Pengalaman Kerja Responden

1-5 tahun

6-10 tahun

11-15 tahun

Lebih 15 tahun

82

Rajah 4.17 : Kaedah Yang Digunakan Untuk Menghargakan Tender Bagi Kerja-

Kerja M&E

4.3.3 Kaedah Kontraktor Menghargakan Tender bagi kerja-kerja M&E

Mengikut Sistem



kontraktor. Terdapat tujuh Sistem M&E yang utama yang iaitu Sistem Perpaipan,

Sistem Elektrikal, Sistem Keselamatan, Sistem Pemanasan,Pengudaraan dan

Penghawa Dingin, Sistem Penghantaran Mekanikal, Sistem Pencegah Kebakaran dan

Sistem Komunikasi. Rajah 4.18 menunjukkan kaedah-kaedah yang digunakan oleh

kontraktor untuk menghargakan tender bagi sistem perpaipan. Kaedah yang paling

banyak digunakan merupakan kaedah anggaran sub-kontraktor dengan 45% diikuti

dengan 27% bagi kaedah data kos dan kaedah unit.

Kaedah Unit

Kaedah Data Kos

Kaedah Anggaran Sub-kontraktor

31%

23%

46%

Kaedah Yang Digunakan Untuk Menghargakan Tender

83

Rajah 4.18 : Kaedah Yang Digunakan Untuk Menghargakan Tender Bagi Sistem

Perpaipan

Rajah 4.19 menunjukkan kaedah-kaedah yang digunakan oleh kontraktor

untuk menghargakan tender bagi sistem elektrikal. Kaedah yang paling banyak

digunakan merupakan kaedah anggaran sub-kontraktor dengan 46% diikuti dengan

31% bagi kaedah unit dan seterusnya kaedah data kos dengan 23%.


Elektrikal

27%

27%

45%

Kaedah Unit

Kaedah Data Kos


Sistem Perpaipan

31%

23%

46%

Kaedah Unit

Kaedah Data Kos


Sistem Elektrikal

84


Keselamatan

Rajah 4.20 menunjukkan kaedah-kaedah yang digunakan oleh kontraktor

untuk menghargakan tender bagi sistem keselamatan. Kaedah yang paling banyak




Pemanasan,Pengudaraan dan Penghawa Dingin

30%

20%

50%

Kaedah Unit

Kaedah Data Kos


Sistem Keselamatan

30%

20%

50%

Kaedah Unit

Kaedah Data Kos


Sistem Pemanasan,Pengudaraan dan Penghawa Dingin

85

Rajah 4.21 diatas menunjukkan kaedah-kaedah yang digunakan oleh

kontraktor untuk menghargakan tender bagi sistem pemanasan, pengudaraan dan

penghawa dingin. Kaedah yang paling banyak digunakan merupakan kaedah

anggaran sub-kontraktor dengan 50% diikuti dengan 30% bagi kaedah unit dan

seterusnya kaedah data kos dengan 20%.

Berdasarkan Rajah 4.21 dibawah, kaedah yang sering digunakan oleh

kontraktor untuk menghargakan tender bagi sistem pemanasan, pengudaraan dan

penghawa dingin ialah kaedah anggaran sub-kontraktor dengan 57%. Kedua tertinggi

merupakan kaedah unit dengan 29% dan seterusnya 14% bagi kaedah data kos.


Pemanasan,Pengudaraan dan Penghawa Dingin

Rajah 4.23 dibawah menunjukkan kaedah-kaedah yang digunakan oleh

kontraktor untuk menghargakan tender bagi sistem pencegah kebakaran. Kaedah

yang sering digunakan merupakan kaedah anggaran sub-kontraktor dengan 57%

diikuti dengan 29% bagi kaedah unit dan seterusnya kaedah data kos dengan 14%.

29%

14%

57%

Kaedah Unit

Kaedah Data Kos



86

Rajah 4.23: Kaedah Yang Digunakan Untuk Menghargakan Tender Bagi Sistem

Pencegah Kebakaran


kontraktor untuk menghargakan tender bagi sistem komunikasi. Kaedah yang sering



Rajah 4.24: Kaedah Yang Digunakan Untuk Menghargakan Tender Bagi Sistem

Komunikasi

29%

14%

57%

Kaedah Unit

Kaedah Data Kos


Sistem Pencegah Kebakaran

31%

23%

46%

Kaedah Unit

Kaedah Data Kos


Sistem Komunikasi

87


kontraktor untuk menghargakan tender bagi sistem-sistem lain selain daripada sistem

yang telah disenaraikan. Responden menyatakan bahawa kerja-kerja

penyelenggaraan bagi kerja-kerja M&E merupakan sistem-sistem lain yang sering

dihargakan. Kaedah yang sering digunakan untuk menghargakan sistem

penyelenggaraan merupakan kaedah data kos dengan 67% diikuti dengan 33% bagi

kaedah unit. Kaedah anggaran sub-kontraktor tidak digunakan untuk menghargakan

tender bagi kerja-kerja penyelenggaraan. Kontraktor mengatakan bahawa kerja-kerja

penyelenggaraan merupakan kerja-kerja yang berulang bagi setiap projek dan oleh

sebab itu kaedah data kos yang sering digunakan.

Rajah 4.25 : Kaedah Yang Digunakan Untuk Menghargakan Tender Bagi Kerja-

kerja Penyelenggaraan

33%

67%

0%

Kaedah Unit

Kaedah Data Kos


Kerja-kerja Penyelenggaraan

88

4.3.4 Kaedah Unit



kontraktor. Berikut merupakan faktor pemilihan kaedah unit dan masalah yang

dihadapi oleh kontraktor semasa menggunakan kaedah unit. Jadual 4.6 adalah

analisis ke atas faktor pemilihan kaedah unit mengikut kod, kekerapan bilangan dan

jumlah peratus yang terlibat berdasarkan tema kod yang dinyatakan.

Jadual 4.6 : Faktor Pemilihan Kaedah Unit

Kod Tema Kod Kekerapan

Bil Peratus (%)

A1 Faktor Pemilihan Kaedah

Unit

A1.1

Harga lebih tepat kerana ia

merupakan harga semasa

yang didapati dari pembekal

2 25.0%

A1.2 Mempunyai kepakaran dalam

Sistem Mekanikal dan

Elektrikal

2 25.0%

A1.3 Kuantiti disediakan di dalam

dokumen tender 1 12.5%

A1.4 Perubahan harga bagi

sesetengah bahan binaan naik

secara mendadak setiap tahun

1 12.5%

A1.5 Harga data kos sering

dikatakan mahal oleh klien 1 12.5%

A1.6 Digunakan untuk

Menghargakan item yang

baru

1 12.5%

89

Responden menyatakan bahawa kaedah unit merupakan asas utama dalam

membuat anggaran semasa menghargakan tender. Sebelum mula menghargakan

tender, responden akan semak kesemua item terlebih dahulu dan seterusnya mengkaji

kaedah apa yang sesuai digunakan untuk menghargakan tender bagi setiap elemen.

Jika item tersebut sering dihargakan dan harga data kos masih relevan, responden

akan menggunakan data kos kerana ia lebih jimat masa. Namun bagi item yang

mempunyai perubahan harga yang mendadak, responden akan menggunakan kaedah

unit untuk mendapatkan harga yang lebih tepat.

Selain itu, tidak semua syarikat kontraktor mempunyai kepakaran dalam

Sistem M&E. Bagi syarikat yang mempunyai kepakaran dalam Sistem M&E,

syarikat tersebut akan menggunakan kaedah unit dengan mendapatkan harga dari

pembekal bahan binaan dan seterusnya menambah kos pekerja dan keuntungan untuk

mendapatkan harga untuk diisi di dalam dokumen tender.

Kaedah unit juga hanya digunakan apabila senarai kuantiti menyediakan

kuantiti yang jelas bagi sesuatu item. Contohnya, jika kuantiti bagi sistem elektrikal

disediakan dalam unit lot, ia sukar untuk dihargakan mengikut kaedah unit. Bagi

item-item lain yang meyediakan kuantiti dalam unit meter dan unit nombor,

responden akan menggunakan kaedah unit.

Responden juga mengatakan bahawa bagi projek-projek yang telah

dijalankan sebelum ini yang menggunakan data kos, klien mengatakan bahawa harga

yang diisi berdasarkan data kos adalah lebih tinggi berbanding harga yang didapati

menggunakan kaedah unit. Harga data kos lebih tinggi mungkin disebabkan oleh

nilai peratusan yang dinaikkan bagi harga sesuatu item itu terlalu tinggi manakala

harga yang menggunakan kaedah unit adalah merupakan harga semasa dan lebih

tepat.

90

Bagi item-item baru yang belum pernah dihargakan oleh kontraktor sebelum

ini, responden akan menggunakan kaedah unit kerana tidak mempunyai data kos bagi

item dan bahan binaan tersebut. Responden akan mendapatkan kos bahan daripada

pembekal dan seterusnya menambah kos pekerja dan keuntungan bagi mendapatkan

harga bagi kerja tersebut.

Jadual 4.7 Masalah yang Dihadapi Menggunakan Kaedah Unit


Bil Peratus (%)

B1 Masalah yang Dihadapi

Menggunakan Kaedah Unit

B1.1

Perlu mendapatkan harga dari

banyak pembekal yang

berlainan

1 25.0%

B1.2 Sukar untuk mendapatkan

harga bagi item yang unik 1 25.0%

B1.3

Sukar untuk mendapatkan

harga dengan pembekal

kerana tiada jaminan dari

pihak kontraktor

1 25.0%

B1.4 Tiada masalah 1 25.0%

Jadual 4.7 menunjukkan masalah yang dihadapi oleh kontraktor semasa

menggunakan kaedah unit semasa menghargakan tender. Diantara masalah yang

dihadapi oleh responden semasa menghargakan tender menggunakan kaedah unit

adalah perlu mendapatkan harga dari banyak pembekal yang berlainan. Apabila kos

perlu diminta pada banyak pembeal, ia akan mengambil masa yang lama untuk

mendapatkan respon dari pembekal-pembekal tersebut. Selain itu, bagi item yang

unik, responden menghadapi kesukaran untuk mencari pembekal bahan tersebut

untuk mendapatkan harga.

91

Seterusnya, responden menyatakan bahawa apabila responden meminta harga

bahan dari pembekal, pembekal kadang kala sukar untuk memberikan harga bahan

kepada responden kecuali responden telah berjanji akan membeli barang daripada

pembekal tersebut. Selain daripada tiga masalah yang dihadapi, responden juga

mengatakan tidak menghadapi apa-apa masalah semasa menghargakan tender

menggunakan kaedah unit. Ini adalah kerana responden telah mempunyai pembekal

yang tetap dan tiada masalah untuk mendapatkan sebut harga.

4.3.5 Kaedah Data Kos

Kaedah data kos merupakan salah satu kaedah yang digunakan untuk

menghargakan tender. Berikut merupakan faktor pemilihan kaedah data kos dan

masalah yang dihadapi oleh kontraktor semasa menggunakan kaedah data kos. Jadual

4.8 adalah analisis ke atas faktor pemilihan kaedah data kos mengikut kod,

kekerapan bilangan dan jumlah peratus yang terlibat berdasarkan tema kod yang

dinyatakan.

Jadual 4.8 : Faktor Pemilihan Kaedah Data Kos


Bil Peratus (%)


Data Kos

A2.1 Tempoh tender suntuk 2 40.0%

A2.2 Digunakan untuk kerja-

kerja yang berulang 2 40.0%

A2.3 Digunakan bagi item yang

perubahan harganya tidak

tinggi

1 20.0%

92

Terdapat tiga faktor yang dinyatakan oleh responden bagi pemilihan kaedah

data kos semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E. Faktor utama bagi

pemilihan kaedah data kos dengan nilai 40% adalah tempoh tender yang suntuk dan

ia digunakan untuk kerja-kerja yang berulang. Selain itu, 20% mengatakan kaedah

data kos digunakan bagi item-item yang perubahan harganya tidak tinggi. Sesetengah

harga bahan binaan tidak menghadapi perubahan harga yang tinggi.

Jadual 4.9 : Masalah yang Dihadapi Menggunakan Kaedah Data Kos


Bil Peratus (%)

B2

Masalah yang Dihadapi

Menggunakan Kaedah Data

Kos

B2.1

Kajian perlu dilakukan bagi

mengenalpasti nilai peratusan

yang perlu dinaikkan bagi

setiap elemen

1 33.3%



menggunakan kaedah data kos semasa menghargakan tender. Diantara masalah yang

dihadapi oleh responden semasa menghargakan tender menggunakan kaedah data

kos adalah kajian perlu dilakukan bagi mengenalpasti nilai peratusan yang perlu

dinaikkan bagi setiap elemen. Jumlah peratus kenaikan harga adalah berbeza bagi

setiap elemen bergantung kepada harga semasa. Apabila kajian dijalankan untuk

mengenal pasti jumlah kenaikan peratus harga, masa yang diperlukan adalah

panjang.

93

Selain itu, terdapat dua responden yang tidak menghadapi masalah semasa

menggunakan kaedah data kos. Ini adalah kerana syarikat tersebut mempunyai sistem

yang menyimpan semua maklumat data kos dan ia mudah untuk digunakan apabila

proses menghargakan tender.

4.3.6 Kaedah Anggaran Sub-kontraktor

Kaedah anggaran sub-kontraktor merupakan salah satu kaedah yang

digunakan untuk menghargakan tender. Berikut merupakan faktor pemilihan kaedah

anggaran sub-kontraktor dan masalah yang dihadapi oleh kontraktor semasa

menggunakan kaedah anggaran sub-kontraktor. Jadual 4.10 adalah analisis ke atas

faktor pemilihan kaedah anggaran sub-kontraktor mengikut kod, kekerapan bilangan

dan jumlah peratus yang terlibat berdasarkan tema kod yang dinyatakan.

Jadual 4.10 : Faktor Pemilihan Kaedah Anggaran Sub-Kontraktor


Bil Peratus (%)



A3.1

Tiada kepakaran dalam

bidang Mekanikal dan

Elektrikal

5 50.0%

A3.2 Anggaran lebih tepat 1 10.0%

A3.3 Tidak mempunyai tenaga

kerja mahir yang mencukupi 2 20.0%

A3.4 Anggaran disiapkan dengan

lebih cepat 1 10.0%

A3.5 Tiada data kos 1 10.0%

94

Jadual 4.10 menunjukkan faktor pemilihan kaedah anggaran sub-kontraktor

semasa menghargakan tender. Terdapat lima faktor yang dinyatakan oleh kontraktor

dan faktor utama adalah tiada kepakaran dalam bidang M&E iaitu mewakili 50%.

Seterusnya, 20% responden memilih kaedah anggaran sub kerana tidak mempunyai

tenaga kerja mahir yang mencukupi terutama bagi projek yang besar. Oleh sebab itu,

kontraktor utama membuat keputusan untuk memberikan kerja tersebut kepada sub-

kontraktor semasa peringkat tender.

Seterusnya, 10% daripada responden menyatakan bahawa anggaran sub-

kontraktor lebih tepat dan anggaran sub-kontraktor dapat disiapkan dengan cepat. Ini

adalah kerana sub-kontraktor lebih pakar dalam sistem M&E yang tertentu

berbanding kontraktor utama. Tiada data kos juga menjadi faktor pemilihan kaedah

anggaran sub-kontraktor sebanyak 10%.

Jadual 4.11 Masalah yang Dihadapi Menggunakan Kaedah



Bil Peratus (%)

B3

Masalah yang Dihadapi

Menggunakan Kaedah


B3.1

Kontraktor utama perlu

sering membuat tindakan

susulan agar kontraktor

tidak menghantar anggaran

lambat

1 14.3%

B3.2

Sub- kontraktor

menghantar anggaran

lambat

2 28.6%

B3.3

Sub-kontraktor banyak

membahagikan kerja

kepada sub-kontraktor

yang lain

1 14.3%

95

B3.4

Sub-kontraktor tidak

menghargakan item

mengikut spesifikasi

1 14.3%

B3.5

Sukar untuk mencari

kontraktor yang pakar

dalam sesuatu sistem

Mekanikal dan Elektrikal

1 14.3%



menggunakan kaedah anggaran sub-kontraktor semasa menghargakan tender.

Masalah yang sering dihadapi sebanyak 28.6% ialah sub-kontraktor menghantar

anggaran lambat kepada kontraktor utama. Contohnya, responden menyatakan

bahawa sub-kontraktor menghantar anggaran pada pukul 10 pagi dan tender tersebut

tutup pada pukul 12 tengahari pada hari yang sama. Hal ini menyebabkan kontraktor

utama perlu menyiapkan tender dalam tempoh masa yang terhad dan dalam keadaan

yang tergesa-gesa.

Seterusnya, sebanyak 14.3% responden menghadapi masalah perlu sentiasa

membuat tindakan susulan untuk mengingatkan sub-kontraktor supaya tidak

menghantar anggaran lewat. Selain itu, sub-kontraktor menghargakan tender tidak

mengikut spesifikasi juga merupakan salah satu masalah yang dihadapi oleh

kontraktor utama sebanyak 14.3%. Semasa proses tender, kontraktor utama tidak

menyedari hal berkenaan tetapi ia akan memberi kesan semasa proses pembinaan dan

jika berlaku perubahan kerja.

96

Selain itu, 14.3% responden menyatakan bahawa sub-kontraktor yang diberi

kepercayaan oleh responden sering membahagikan kerja tersebut kepada sub-

kontraktor yang lain. Hal ini menjadikan proses anggaran tender menjadi lebih lama

kerana melibatkan banyak pihak. Lebihan 14.3% responden tidak menghadapi

masalah semasa menggunakan kaedah anggaran sub-kontraktor. Responden

menyatakan bahawa syarikat tersebut tidak menghadapi masalah semasa

menggunakan kaedah anggaran sub-kontraktor keran telah mempunyai sub-

kontraktor yang tetap dan pakar bagi setiap sistem.

4.4 Kesimpulan Bab

Secara keseluruhannya, bab ini menganalisis objektif satu iaitu kaedah yang

digunakan oleh kontraktor untuk menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E. Data

dikumpulkan melalui sesi temu bual yang dijalankan di syarikat kontraktor. Hasil

analisis menunjukkan bahawa kaedah yang sering digunakan oleh kontraktor adalah

kaedah anggaran sub-kontraktor. Ini adalah kerana kebanyakkan kontraktor tidak

mempunyai kepakaran dalam kerja-kerja M&E walaupun nama syarikat tersebut

tersenarai di dalam senarai kontraktor M&E CIDB.

Bab ini juga menganalisis cabaran-cabaran yang dihadapi oleh kontraktor

semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E. Bagi objektif ini, borang soal

selidik telah diedarkan kepada syarikat-syarikat kontraktor. Hasil analisis

menunjukkan bahawa cabaran utama yang sering dihadapi oleh ialah penerangan

butiran kerja tidak lengkap manakala cabaran yang paling sedikit dihadapi ialah

lukisan tidak disediakan di dalam dokumen tender. Selain itu, bab ini juga

menerangkan tentang cadangan kaedah penyelesaian bagi cabaran-cabaran yang

dihadapi oleh kontraktor.

BAB 5

KESIMPULAN DAN CADANGAN

5.1 Pengenalan

Bab ini merupakan ringkasan dan kesimpulan keseluruhan kajian. Keputusan

dan hasil kajian akan dikumpulkan di dalam bab ini melalui ringkasan yang akan

dibuat dengan merujuk kepada objektif utama kajian ini. Seterusnya, beberapa

cadangan penyelidikan akan datang dan lanjutan bagi tajuk penyelidikan yang sama

akan dikemukakan, had kajian serta permasalahan yang dihadapi semasa proses

melaksanakan penyelidikan ini juga akan dibincangkan.

98

5.2 Rumusan Hasil Kajian

Objektif pertama kajian ini ialah untuk mengenalpasti cabaran-cabaran yang

dihadapi oleh kontraktor semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E.

Berikut merupakan cabaran-cabaran yang dihadapi oleh kontraktor mengikut turutan

paling kerap dihadapi :

1) Penerangan Butiran Kerja Tidak Lengkap

2) Kontraktor harus menyemak semula semua item bagi memastikan tiada item

yang tertinggal

3) Format senarai kuantiti bagi kerja-kerja M&E tidak seragam

4) Kuantiti tidak dinyatakan di dalam senarai kuantiti

5) Tiada kos data yang realistik

6) Tiada penerangan tentang jenis dan kualiti kerja

7) Kerja-kerja M&E tidak dikelaskan mengikut SMM2

8) Lukisan Tidak Disediakan di Dalam Tender

99

Selain itu, kontraktor juga menyenaraikan cabaran-cabaran lain yang dihadapi

selain daripada yang disenaraikan iaitu :

1) Tempoh tender terlalu suntuk

2) Harga daripada pembekal lewat diterima

3) Kesukaran untuk mencari sub-kontraktor yang berkebolehan

4) Harga pasaran bagi kerja-kerja M&E tidak menentu

5) Kesukaran untuk mendapatkan harga dari pembekal luar Malaysia

bagi item-item istimewa

6) Lukisan tidak seragam dengan spesifikasi

7) Kesukaran untuk mendapatkan harga daripada pembekal bagi bahan

binaan yang tidak dikeluarkan lagi oleh pengeluar

8) Lukisan lewat diterima

Seterusnya, objektif kedua kajian ini adalah mengenal pasti kaedah

kontraktor menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E. Terdapat tiga kaedah yang

digunakan oleh kontraktor iaitu kaedah unit, kaedah data kos dan kaedah sub-

kontraktor. Hasil kajian mendapati kaedah utama yang sering digunakan oleh

kontraktor ialah kaedah anggaran sub-kontraktor diikuti dengan kaedah unit dan

yang paling kurang digunakan adalah kaedah data kos.

100

Majoriti kontraktor yang berdaftar dengan kelas M&E di bawah CIDB tidak

mempunyai kepakaran dalam kerja-kerja M&E dan tidak mempunyai jurutera M&E

di dalam syarikat tersebut. Walaupun berdaftar di bawah kelas M&E, mereka akan

melantik sub-kontraktor untuk menjalankan kerja-kerja M&E kerana sub-kontraktor

mempunyai kepakaran dalam bidang M&E.

5.3 Masalah yang Dihadapi

Sepanjang proses penyelidikan, terdapat beberapa cabaran dan masalah yang

dihadapi semasa pengumpulan data dan analisis data untuk mencapai matlamat

penyelidikan. Penyelidikan ini menjalankan dua kaedah iaitu borang soal selidik dan

temu bual. Borang soal selidik dihantar melalui e-mel dan secara terus kepada

syarikat kontraktor manakala bagi sesi temu bual, temu janji perlu dilakukan terlebih

dahulu.

Diantara masalah yang dihadapi semasa menjalankan penyelidikan adalah

kebanyakkan senarai kontraktor yang berdaftar dengan CIDB sudah tidak beroperasi

lagi. Sukar untuk mendapatkan senarai syarikat kontraktor yang masih beroperasi

dan ia mengambil masa yang lama untuk mengenalpasti syarikat yang masih

beroperasi.

Selain itu, borang soal selidik yang telah diedarkan mengambil masa yang

lama untuk diisi dan dipulangkan semula. Terdapat banyak syarikat yang tidak

memberikan respon dan tidak memulangkan semula borang soal selidik. Diantara

sebab yang diberikan oleh syarikat kontraktor adalah mereka tidak mempunyai

individu yang menguruskan kerja-kerja M&E untuk menjawab borang soal selidik

tersebut.

101

Bagi kaedah temu bual, syarikat kontraktor tidak mahu memberikan kerjasama

untuk menjalankan sesi temu bual. Diantara sebab yang diberikan adalah syarikat

tersebut sedang sibuk dan tiada masa untuk sesi temu bual.Oleh itu, ini juga memberi

kesan kepada pengambilan masa dalam menyelesaikan penyelidikan ini.

5.4 Cadangan dan Penyelidikan Lanjutan

Setelah melakukan kajian ini, satu kajian lanjutan mengenai tajuk ini boleh

dijalankan dalam skop yang berbeza yang memfokuskan kepada pihak sub-

kontraktor dengan objektif kajiannya iaitu cabaran yang dihadapi sub-kontraktor

semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja M&E dan langkah-langkah yang

dilakukan oleh sub-kontraktor bagi mengatasi cabaran yang dihadapi semasa proses

menghargakan tender.

102

Rujukan

AIQS (Australian Institute of Quantity Surveyors). (2001). Guaranteed Bills of

Quantities.

Bentley, J. I. W. (1990). construction tendering and estimating. E. & F. N Spon Ltd.

Brook, M. (2008). Estimating and Tendering for Construction Work (4th ed.).

Oxford: Elsevier Butterworth-Heinemann.

Bryman, A., & Bell, E. (2003). Business Research Methods. Oxford University

Press.

Buchan, R. D., Fleming, F. W. E., & E.K. Grant, F. (1993). Estimating for builders

and quantity surveyors (SECOND edi). Butterworth-Heinemann.

Cartlidge, D. (2013). estimator’s pocket book. routledge.

Chadderton, D. V. (2013). Building Services Engineering (sixth edit). New York:

routledge.

Chua, Y. P. (2013). Mastering research statistics. McGraw-Hill Education.

Collier, K. (1974). fundamentals of construction estimating and cost accounting.

prentice-hall.

Davis, P. R., Love, P. E. D., & Baccarini, D. (2009). Bills of quantities : nemesis or

nirvana. Structural Survey, (27(2)), 99–108.

Davis, P. R., Love, P. E. D., & Baccarini, D. (2009). Bills of Quantities: nemesis or

nirvana? Structural Survey, 27(2), 99–108.

https://doi.org/10.1108/02630800910956434

103

Department of Statistic, M. (2016). Special Release 2 (For Building and Structural

Works) January 2016. Retrieved June 1, 2018, from

https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/cthemeByCat&cat=142&bu

l_id=TmpEaWdJdVNZZU0ra0x3ejc5dGxBdz09&menu_id=bThzTHQxN1ZqM

VF6a2I4RkZoNDFkQT09

Ganiyu Amuda, Y., & Sarajul Fikri, M. (2012). I Dentification of the P Otentials and

B Arriers of Adopting Standrad Method of Measurement for Mechanical and

Electrical Services in Malaysia. OIDA International Journal of Sustainable

Development, 3(1), 47–56.

Ganiyu Amuda, Y., & Sarajul Fikri, M. (2014). Perceived benefits of adopting

standard - based pricing mechanism for mechanical and electrical services

installations. Australasian Journal of Construction Economics and Building,

14(2), 104–119. https://doi.org/10.5130/ajceb.v14i2.3864

Ganiyu Amuda, Y., & Sarajul Fikri, M. (2015). Essential features of a building

services standard method of measurement in Malaysia. Engineering,

Construction and Architectural Management, 22(6), 749–770.

https://doi.org/10.1108/ECAM-06-2013-0060

Ganiyu Amuda, Y., Sarajul Fikri, M., & Suhaila, R. (2013). Factors inhibiting the

adoption of a uniform pricing mechanism for building services. International

Journal of Engineering Business Management, 5(1), 1–10.

https://doi.org/10.5772/55660

Ganiyu Amuda, Y., Sarajul Fikri, M., Zakaria, M. Y., & Saidin, M. M. (2012).

Framework for Enhancing Cost Management of Building Services. Procedia -

Social and Behavioral Sciences, 65(ICIBSoS), 697–703.

https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.11.186

Gilman, S. F. (1981). Large building air conditioning system. In Handbook of

Mechanical and Electrical Systems for Building (pp. 5–1). McGraw-Hill Inc.

104

Hall, F., & Greeno, R. (2011). building services handbook (sixth). Butterworth-

Heinemann.

Hall, F., & Ramli, Y. (1999). Kerja paip : pembekalan air sejuk, saliran dan

pembersihan (second edi). Johor Bahru: Universiti Teknnologi Malaysia.

Holm, L., Schaufelberger, J. E., Griffin, D., & Cole, T. (2005). Construction Cost

Estimating. Washington: Pearson Prentice Hall.

Hore, V., Kehoe, J., Macmullan, R., & Penton, M. (1997). Constuction 1:

Management, Finance, Measurement for Construction and Built Environment

Programmes. Hong Kong: Macmillan.

j. ferry, D., & Brandon, P. S. (1984). cost of planning of buildings (FIFTH EDIT).

GRANADA PUBLISHING.

Khairani, haji ahmad. (2011). Construction economics (2nd edi). Selangor: Pearson

Malaysia.

Kodikara, G. W., Thorpe, A., & McCaffer, R. (1993). The Use of Bill of Quantities

in Building Contractor Organisations. In Construction Management and

Economic (pp. 261–269).

Langdon, D. (2010). Building Services - Company Profile. Retrieved October 25,

2017, from http://www.davislangdon.com/upload/DLA Broc hures/Building

Services ‐ Company Profile 2010.pdf.

Malaysia, K. K. (2013). Kaedah Perolehan Kerajaan. Perbendaharaan Malaysia,

785.

Mash. (2003). Building Services Procurement. London: Spon Press. Retrieved from

http://www.davislangdon.com/upload/DLA Broc hures/Building Services ‐

Company Profile 2010.pdf.

105

McCaffrey, J. (2011). What is and M&E QS. Royal Institution of Chartered Surveyor

Students Construction Journal, 22–23.

Michie, A. (1981). Integration and Co-ordination of Building Services and its

Relationship with Project Management. In Building Services Engineering

Research and Technology (vol. 2, pp. 15–26).

Miliken, J. (1996). Bills of Quantities and Tendering Process. Building Economist,

14–17.

Murray, G. P. (1997). Measurement of Building Services. London: Macmillan Press

Ltd.

O‟leary, Z. (2010). the essential guide to doing your research project. sage

publications.

Park, W. R. (1979). construction bidding for profit. john wiley & sons.

Ramus, J., & Birchall, S. (1999). Contract Practice for Quantity Surveyors (3rd ed.).

Oxford: Laxtons.

Ramus, J., Birchall, S., & Griffiths, P. (2006). contract practice for surveyors.

Butterworth-Heinemann.

Rawlinson, S., & Dedman, A. (2010). Specialist Costs : M&E Services. Retrieved

November 11, 2017, from http://www.davislangdon.com/

Rosli, A. R., Muzani, M., & Siti Nurhuda, A. W. (2006). Bills Of Quantities - Are

They usefull and Relevant Today? International Conference on Construction

Industry, (June), 1–10.

Ruddock, L. R. (2008). Advanced Research Methods in the Built Environment.

Singapore: Fabulous Printers Pte Ltd.

106

Sabaria, D. H. (2009). Roles of Standard Method of Measurement (SMM) in

Construction. In Seminar on in Standard Method of Measurement (SMM) in

Construction Procurement, Kuala Lumpur.

Schmidt, W. A. (1981). Fire and safety life. In Handbook of Mechanical and

Electrical Systems for Building (pp. 19–1). McGraw-Hill Inc.

Seeley, I. H. (1989). Advanced Building Measurement (2nd ed.). London: Macmillan

Published Ltd.

Seeley, I. H. (1997). Quantity Surveying Practice (3rd ed.). London: Macmillan

Published Ltd.

Steele, A. (1981). Plumbing System. In Handbook of Mechanical and Electrical

Systems for Building (pp. 17–1). McGraw-Hill Inc.

Stein, B., Reynolds, john S., Grondzik, walter T., & Kwok, A. G. (2006).

Mechanical and Electrical Equipment for Buildings (Tenth Edit). New Jersey:

john wiley & sons.

Swaffield, L., & Pasquire, C. (1996). A Crtique of Mechanica and Electrical Services

Cost Planning: Existing Methods and Published Information.

Talib, O. (2013). Asas penulisan tesis, penyelidikan & statistik. Universiti Putra

Malaysia.

The Institution of Surveyor, M. (2000). Malaysian Standard Methos of Measurement

of Building Works Second Edition (2nd edi).

108

BORANG SOAL SELIDIK

TAJUK KAJIAN: CABARAN DAN KAEDAH KONTRAKTOR MENGHARGAKAN TENDER

BAGI KERJA-KERJA MEKANIKAL DAN ELEKTRIKAL

Kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal di klasifikasikan sebagai kerja-kerja pakar di dalam sesuatu

projek dan kos bagi kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal menyumbang 40% daripada keseluruhan kos

bangunan. Di Malaysia, dokumen bagi kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal yang disertakan di dalam dokumen

tender terdiri daripada tiga jenis dokumen iaitu senarai kuantiti, harga pukal dan lukisan serta jadual kadar

harga.Pendekatan tradisional bagi pengukuran kuantiti pada projek pembinaan adalah juru ukur bahan

menguruskan kerja-kerja yang berkaitan dengan kos kerja bangunan manakala perunding jurutera mekanikal

dan elektrikal menguruskan kerja-kerja yang berkaitan dengan mekanikal dan elektrikal. Walaupun terdapat

garis panduan untuk pengukuran dan penyediaan dokumen bagi kerja-kerja Mekanikal dan Elektrikal di dalam

SMM2, garis panduan ini tidak diamalkan oleh juru ukur bahan dan konsultan mekanikal dan elektrikal. Senarai

kuantiti bagi kerja-kerja mekanikal dan elektrikal di Malaysia tidak mempunyai keseragaman dan kaedah yang

digunakan untuk menyediakan senarai kuantiti juga berbeza. Oleh itu, kajian ini dijalankan untuk mengenalpasti

cabaran-cabaran yang dihadapi oleh kontraktor semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja mekanikal dan

elektrikal.

Objektif kajian ini adalah:-

1. Mengenalpasti cabaran yang dihadapi oleh kontraktor semasa menghargakan tender bagi Kerja-Kerja

Mekanikal dan Elektrikal.

MAKLUMAN

Borang ini mengandungi Dua (2) Bahagian dan Enam (6) muka surat termasuk muka hadapan seperti berikut:-


Bahagian B : Cabaran yang dihadapi oleh kontraktor semasa menghargakan tender bagi Kerja-Kerja

Mekanikal dan Elektrikal

Disediakan Oleh:

Nama Penyelidik : Illy Aqilah binti Hamid

Emel : [email protected]

No. Tel : 011 – 12833715

Jurusan : Sarjana Muda Ukur Bahan, Fakulti Alam Bina

Nama Penyelia : Prof. Madya Sr Dr. Razali bin Adul Hamid

*Segala maklumat adalah sulit dan terhad untuk tujuan penyelidikan Projek Sarjana Muda ini sahaja. Data-

data yang diperolehi tidak akan disiarkan serta dipamerkan kepada awam.

mailto:[email protected]

109

BAHAGIAN A – MAKLUMAT LATAR BELAKANG RESPONDEN

NAMA : ………………………………………………………………………….

JAWATAN : ………………………………………………………………………….

NAMA SYARIKAT : ………………………………………………………………………….

G4 G6

G5 G7

EMEL : ………………………………………………………………………….

NO. TEL. : ………………………………………………………………………….

PENGALAMAN KERJA : 1 - 5 TAHUN

6 - 10 TAHUN

11 - 15 TAHUN

LEBIH DARI 15 TAHUN Nyatakan: ……………………..

COP SYARIKAT :

SULIT DAN TERHAD

110

BAHAGIAN B – CABARAN YANG DIHADAPI OLEH KONTRAKTOR SEMASA MENGHARGAKAN

TENDER BAGI KERJA-KERJA MEKANIKAL DAN ELEKTRIKAL

1. Jenis dokumen yang sering dihargakan untuk dokumen tender :

2. Jenis bangunan yang sering dihargakan untuk dokumen tender :

Senarai kuantiti

Harga pukal

Lukisan dan jadual kadar harga

Lain – lain Nyatakan : ......................................

Rumah

Kilang perindustrian

Hospital Komersial

Sekolah

Pejabat

Lain – lain

Nyatakan : ......................................

111

3. Berikut merupakan senarai cabaran yang telah dikenalpasti semasa menghargakan tender bagi kerja-kerja mekanikal

dan elektrikal. Sila bulatkan (O) dan tandakan (X) jawapan anda. Jawapan boleh ditandakan lebih daripada satu jika

perlu.

1 2 3 4 5

Sangat tidak

setuju Tidak setuju

Tidak

Pasti Setuju

Sangat

Setuju

Contoh :

No. Jenis Cabaran Skala Tindakan Penyelesaian

1. Lukisan tidak disediakan

dalam dokumen tender 1 2 3 4 5

X Rujuk semula kepada jurutera/

jurukur bahan

Membuat andaian berdasarkan

pengalaman

X Rujuk projek-projek lepas

Tindakan lain

Nyatakan :


INFORMASI

1. Lukisan tidak disediakan

dalam dokumen tender 1 2 3 4 5

Rujuk semula kepada jurutera/ jurukur bahan

Membuat andaian berdasarkan pengalaman


Tindakan lain

Nyatakan :

2. Penerangan butiran kerja

tidak lengkap 1 2 3 4 5




Tindakan lain

Nyatakan :

3.

Kuantiti tidak dinyatakan di

dalam senarai kuantiti.

(contoh : panjang kabel

meter tidak dinyatakan)

1 2 3 4 5




Tindakan lain

Nyatakan :

112


4. Tiada kos data yang

realistik 1 2 3 4 5


Mendapatkan sebut harga daripada pembekal

Tindakan lain

Nyatakan :

5. Tiada penerangan tentang

jenis dan kualiti kerja. 1 2 3 4 5




Tindakan lain

Nyatakan :

FORMAT

6.

Format senarai kuantiti bagi

kerja-kerja Mekanikal dan

Elektrikal tidak seragam

1 2 3 4 5




Tindakan lain

Nyatakan :

7.

Kerja-kerja Mekanikal dan

Elektrikal tidak dikelaskan

mengikut SMM2

1 2 3 4 5




Tindakan lain

Nyatakan :

MASA

8.

Senarai kuantiti yang tidak

lengkap menyebabkan

kontraktor harus menyemak

semula semua item bagi

memastikan tiada item yang

tertinggal

1 2 3 4 5




Tindakan lain

Nyatakan :

113

“Terima kasih atas kerjasama yang diberikan”


CABARAN – CABARAN LAIN

9. Sila nyatakan :

1 2 3 4 5

Sila nyatakan :

10. Sila nyatakan :

1 2 3 4 5

Sila nyatakan :

11. Sila nyatakan :

1 2 3 4 5

Sila nyatakan :

114

BORANG TEMU BUAL

TAJUK KAJIAN: CABARAN DAN KAEDAH KONTRAKTOR MENGHARGAKAN TENDER

BAGI KERJA-KERJA MEKANIKAL DAN ELEKTRIKAL

Objektif kajian ini adalah:-

2. Mengenalpasti kaedah yang digunakan untuk menghargakan tender bagi Kerja-Kerja

Mekanikal dan Elektrikal.

MAKLUMAN

Borang ini mengandungi dua (2) Bahagian dan enam (6) muka surat termasuk muka hadapan seperti

berikut:-


Bahagian B : Kaedah yang digunakan untuk menghargakan tender bagi Kerja-Kerja Mekanikal

dan Elektrikal

Disediakan Oleh:

Nama Penyelidik : ILLY AQILAH BINTI HAMID

Emel : [email protected]

No. Tel : 011 - 12833715

Jurusan : SARJANA MUDA UKUR BAHAN

Fakulti : FAKULTI ALAM BINA

Nama Penyelia : Prof. Madya Dr. Razali bin Adul Hamid

*Segala maklumat adalah sulit dan terhad untuk tujuan penyelidikan Projek Sarjana Muda ini sahaja. Data-

data yang diperolehi tidak akan disiarkan serta dipamerkan kepada awam.

mailto:[email protected]

115

CABARAN DAN KAEDAH KONTRAKTOR MENGHARGAKAN TENDER BAGI KERJA-KERJA

MEKANIKAL DAN ELEKTRIKAL

Tujuan borang temubual ini dibuat untuk mendapatkan maklum balas untuk mengenalpasti cabaran yang

dihadapi oleh kontraktor semasa menghargakan tender bagi Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal dan

mengenalpasti kaedah yang digunakan untuk menghargakan tender bagi Kerja-Kerja Mekanikal dan Elektrikal.

Segala maklumat yang diberikan adalah dianggap sulit dan terhad serta tidak akan digunakan untuk mana-mana

tujuan selain daripada kajian ini sahaja.

BAHAGIAN A – MAKLUMAT LATAR BELAKANG RESPONDEN

NAMA : ………………………………………………………………………….

JAWATAN : ………………………………………………………………………….

NAMA SYARIKAT : ………………………………………………………………………….

G4 G6

G5 G7

EMEL : ………………………………………………………………………….

NO. TEL. : ………………………………………………………………………….

TARIKH TEMU BUAL : ………………………………………………………………………….

PENGALAMAN KERJA : 1 - 5 TAHUN

6 - 10 TAHUN

11 - 15 TAHUN

LEBIH DARI 15 TAHUN Nyatakan: ……………………..

COP SYARIKAT :

SULIT DAN TERHAD

116

1. Kaedah yang sering digunakan untuk menghargakan tender :

1. Jenis kerja-kerja mekanikal dan elektrikal yang sering dihargakan dengan kaedah unit :

2. Faktor pemilihan kaedah unit :

__________________________________________________________________________________

3. Masalah yang dihadapi semasa menggunakan kaedah unit :

__________________________________________________________________________________

Kaedah Unit

Kaedah data Kos

Kaedah Anggaran sub-kontraktor

Lain – lain Nyatakan : ......................................

Sistem Perpaipan


Sistem Elektrikal Sistem Pencegah Kebakaran

Sistem Keselamatan

Sistem Komunikasi

Sistem Pemanasan,

Pengudaraan

dan Penghawa Dingin

Lain – lain

Nyatakan : ......................................

BAHAGIAN C – KAEDAH YANG DIGUNAKAN UNTUK MENGHARGAKAN TENDER BAGI

KERJA-KERJA MEKANIKAL DAN ELEKTRIKAL

117

1. Jenis kerja-kerja mekanikal dan elektrikal yang sering dihargakan dengan kaedah data kos :

2. Faktor pemilihan kaedah data kos :

__________________________________________________________________________________

3. Masalah yang dihadapi semasa menggunakan kaedah data kos :

__________________________________________________________________________________

Sistem Perpaipan



Sistem Keselamatan

Sistem Komunikasi

Sistem Pemanasan,

Pengudaraan

dan Penghawa Dingin

Lain – lain

Nyatakan : ......................................

118

1. Jenis kerja-kerja mekanikal dan elektrikal yang sering dihargakan dengan kaedah anggaran sub-

kontraktor :

2. Faktor pemilihan kaedah anggaran sub-kontraktor :

__________________________________________________________________________________

3. Masalah yang dihadapi semasa menggunakan kaedah anggaran sub-kontraktor :

__________________________________________________________________________________

Sistem Perpaipan



Sistem Keselamatan

Sistem Komunikasi

Sistem Pemanasan,

Pengudaraan

dan Penghawa Dingin

Lain – lain

Nyatakan : ......................................

119

1. Kaedah lain yang digunakan untuk menghargakan tender :

__________________________________________________________________________________

2. Jenis kerja-kerja mekanikal dan elektrikal yang sering dihargakan dengan kaedah ini :

3. Faktor pemilihan kaedah ini :

__________________________________________________________________________________

4. Masalah yang dihadapi semasa menggunakan kaedah ini :

__________________________________________________________________________________

“Terima kasih atas kerjasama yang diberikan”.

Sistem Perpaipan



Sistem Keselamatan

Sistem Komunikasi

Sistem Pemanasan,

Pengudaraan

dan Penghawa Dingin

Lain – lain

Nyatakan : ......................................

cabaran dan kaedah menghargakan tender bagi kerja …

Documents