Mineral unsur atau sebatian kimia yang terdapat secara semula jadi di dalam kerak Bumi.Contoh mineral emas, perak, batu kapur dan bijih timah.Mineral wujud dalam bentuk unsur atau sebatian.Mineral yang wujud dalam bentuk unsur adalah tidak aktif bebas di dalam kerak Bumi tanpa bergabung dengan unsur lain.Mineral dalam bentuk sebatian terdiri daripada gabungan beberapa jenis unsur yang berlainan.

Mineral semulajadiJenis bijihKandungan mineralUnsur-unsur dalam mineralBauksitBijih aluminiumAluminium oksidaAluminium dan oksigenKasiteritBijih timahTimah oksidaTimah dan oksigenHematitBijih besiBesi oksidaBesi dan oksigenMagnetitBijih magnesiumMagnesium karbonatMagnesium, karbon dan oksigenMalakitBijih kuprumKuprum karbonatKuprum, karbon dan oksigenPirit besiBijih besiBesi sulfidaBesi dan sulfurGalenaBijih plumbumPlumbum sulfidaPlumbum dan sulfurKalkositBijih kuprumKuprum sulfidaKuprum dan sulfurBatu kapur/marmar-Kalsium karbonatKalsium, karbon dan oksigenTanih liat-Aluminium silikatAluminium, silikon dan oksigenMika-Kalium aluminium silikatKalium, aluminium, silikon dan oksigen

Sifat mineral dibahagi kepada:Sifat kimia warna, kekerasan, kekilauan, dan bentuk hablurSifat fizik ketelarutannya dalam air, tindak balas secara kimia, dan tindakan haba ke atasnya. Mineral mempunyai warna yang berlainanKekerasan mineral merujuk kepada ketahanan terhadap hakisan atau goresan.Mineral yang keras dapat menggores mineral yang kurang keras.Amnya, semua oksida, sulfida dan karbonat logam adalah mineral yang keras.

Warna mineral

Mineral semula jadiWarnaHematitPerangMalakitHijauBauksitPutihKasiteritHitamGalenaKelabuPirit BesiHitamBatu KapurPutih

Kebanyakan mineral adalah tidak larut dalam air.Mineral seperti oksida logam dan silikat biasanya tidak terurai oleh haba.Sesetengah mineral seperti karbonat dan sulfida logam mudah diuraikan dengan cara pemanasan. Tindakan haba dapat menguraikan sebatian itu kepada unsurnya atau sebatian lain.

Tindakan haba ke atas karbonat logamHaba dapat menguraikan karbonat logam kepada oksida logam dan membebaskan karbon dioksida.

Sebagai contohnya,

Gas karbon dioksida yang terbebas dapat diuji dengan menggunakan air kapur. Air kapur akan menjadi keruh jika terdapatnya gas karbon dioksida.

dipanaskandipanaskan

Tindakan haba ke atas sulfida logamHampir semua sulfida logam terurai apabila dipanaskan untuk membebaskan gas sulfur dioksida dan membentuk oksida logam:

Sebagai contohnya,

Gas sulfur dioksida ialah gas berasid dapat diuji dengan:Larutan kalium manganat (VII) berasid. Gas ini melunturkan warna ungu larutan iniLarutan kalium dikromat (VI) berasid. Gas ini menukarkan warna jingga larutan ke hijau.

dipanaskandipanaskan

Logam adalah unsur yang mempunyai permukaan yang berkilau, mulur dan boleh ditempa.Periuk, kuali, sudu, pisau dan sebagainya diperbuat daripada logam.Contoh logam termasuk zink, magnesium, natrium, besi, kuprum, plumbum, emas dan perak.Bukan logam adalah unsur yang mempunyai permukaan yang pudar dan rapuh.Contoh-contoh bukan logam termasuk grafit (karbon), sulfur, oksigen dan klorin.

Kebanyakan logam bertindak balas dengan oksigen untuk membentuk oksida logam.

Logam yang berlainan bertindak balas dengan oksigen mengikut kereaktifan yang berbeza.Logam seperti natrium dan kalium sangat aktif dan mudah berpadu dengan oksigen walaupun terdedah kepada udara sahaja.Logam seperti emas dan perak bertindak sangat perlahan dengan oksigen.

LogamPemerhatian semasa tindak balas logam dengan oksigenKeraktifan tindak balasPersamaan tindak balasMagnesiumTerbakar dengan api putih berkilauanSangat cergasMagnesium + Oksigen Magnesium oksidaAluminiumTerbakar dengan nyalaan yang terangSangat cergasAluminium + Oksigen Aluminium OksidaZinkNyalaan terang merebak secara perlahanCergasZink + Oksigen Zink OksidaBesiBaraan merebak secara perlahanCergasBesi + Oksigen Besi OksidaPlumbumBaraan panas merahKurang cergasPlumbum + Oksigen Plumbum OksidaKuprumBaraan malapKurang cergasKuprum + Oksigen Kuprum Oksida

Kebanyakan logam bertindak balas dengan sulfur untuk membentuk sulfida logam.

Contoh:

Seperti tindak balas antara logam dengan oksigen, logam yang berlainan bertindak balas dengan sulfur mengikut kereaktifan yang berbeza.

Silikon unsur bukan logam yang kedua banyak ditemui dalam kerak Bumi.Silikon tidak ditemui sebagai unsur bebas dalam semula jadi.Silikon biasanya berpadu dengan unsur lain seperti logam dan oksigen untuk membentuk sebatian silikon.Silika dan silikat merupakan sebatian silikon.

Silika juga dikenali sebagai silikon dioksida.Silika terdiri daripada gabungan unsur silikon dan oksigen mengikut persamaan yang berikut:

Contoh silika ialah pasir, kuarza dan batu api.

Silikat Sebatian silikon yang mengandungi unsur silikon, logam dan oksigenSilikat terbentuk apabila silikon bergabung dengan oksigen dan logam

Contoh silikat termasuklah tanih liat, mika, feldspar dan asbestos. Kebanyakan batu perhiasan sperti jed, rubi dan topaz adalah silikat.

Sebatian silikonSilikaSilikatSilikon, oksigenSilikon, oksigen, logamPasir, kuarza, batu apiTanah liat, mika, feldspar, asbestos Tidak larut dalam air Tidak bertindak balas dengan asid Tidak terurai oleh habaTerdiri daripadaTerdiri daripadaContohContohSifatSifat

Kegunaan silika dalam kehidupan harianPasir digunakan membuat bata, mortar, simen, konkrit dan barangan kaca seperti kelalang dan cermin.Batu api digunakan untuk menyalakan pemetik api dan dapur gas.Kuarza dicampurkan di dalam simen untuk membuat konkrit

Kegunaan silikat dalam kehidupan harianAsbestos digunakan sebagai penebat haba dalam bentuk kepingan. Asbestos juga digunakan untuk membuat pakaian ahli bomba.Topaz, rubi, nilam, zamrud dan jed digunakan sebagai batu perhiasan. Mika digunakan sebagai penebat elektrik di dalam alat elektrik.Tanih liat (aluminium silikat) digunakan untuk membuat barangan seramik seperti pasu bunga, tembikar, pinggan mangkuk, periuk dan jubinAir kaca (natrium silikat) digunakan untuk mengawet telur, membuat pengilap perabot dan lantai, dan membuat gel silika untuk menyerap wap air.

Silikon tulen digunakan membuat cip elektronik. Cip elektronik kadangkala disebut cip silikon.Cip elektronik digunakan dalam alat elektronik seperti komputer, kalkulator dan jam digital.Gentian yang dibuat daripada sebatian silikon disebut gentian optik. Gentian optik digunakan untuk:Menggantikan wayar kuprum bagi menghantar maklumat seperti data bunyi, video dan lain-lain pada kelajuan cahaya.Memerhatikan organ-organ dalam seperti perut tanpa pembedahan pada pesakit dalam bidang perubatan.

Sebatian kalsium karbonat terbentuk daripada gabungan unsur kalsium, karbon dan oksigen.Kalsium karbonat wujud dalam pelbagai jenis batuan semulajadi seperti marmar, kalsit dan batu kapur.Batu karang, kulit telur, kulit kerang, cengkerang siput, tulang haiwan dan gigi manusia semuanya kalsium karbonat.Kalsium karbonat adalah pepejal putih yang keras.Sebatian kalsium karbonat tidak larut dalam air.

Sebatian kalsium karbonat bertindak balas dengan asid menghasilkan garam, air dan membebaskan karbon dioksida.Jenis garam yang terhasil bergantung pada jenis asid yang digunakan.Gas karbon dioksida yang terbebas dapat diuji dengan menggunakan air kapur.

Kalsium karbonat + asid cair garam kalsium + karbon dioksida + airKalsium karbonat + asid sulfurik cair kalsium sulfat + karbon dioksida + airContoh:Kalsium karbonat + asid hidroklorik kalsium klorida+ karbon dioksida + airKalsium karbonat + asid nitrik kalsium nitrat + karbon dioksida + air

Kalsium karbonat (batu kapur atau marmar) terurai menghasilkan kalsium oksida (kapur tohor) dan membebaskan karbon dioksida apabila dipanaskan dengan kuat.

Karbon dioksida yang dibebaskan mengeruhkan air kapur.Kalsium karbonat (batu kapur) kalsium oksida + karbon dioksida (kapur tohor)dipanaskan

Apabila dipanaskan dengan kuat, kalsium karbonat (batu kapur atau marmar) terurai untuk membentuk kalsium oksida (kapur tohor) dan membebaskan karbon dioksida.

Serbuk putih kapur tohor terbentuk di lapisan luar batu kapur.

Kalsium karbonat (batu kapur) kalsium oksida + karbon dioksida (kapur tohor)dipanaskan

Apabila beberapa titik air dititiskan ke atas kalsium oksida (kapur tohor) dalam keadaan panas, bunyi desiran kedengaran. Banyak haba terbebas.Pepejal yang terbentuk ialah kalsium hidroksida (kapur mati)Kalsium oksida (kapur tohor) berpadu dengan air untuk membentuk pepejal kalsium hidroksida (kapur mati)Kalsium oksida (kapur tohor) + air pepejal kalsium hidroksida (kapur mati)

Jika sedikit air ditambahkan, pepejal kalsium hidroksida akan larut sedikit dalam air untuk menghasilkan larutan kalsium hidroksida yang disebut air kapur.

Hasil yang terbentuk ialah air kapur kerana larutan ini:Bersifat alkali yang menunjukkan pH lebih daripada 7Digunakan untuk mengesahkan kehadiran gas karbon dioksida.Pepejal kalsium hidroksida (kapur mati) + air larutan kalsium hidroksida (air kapur)

Pembentukan kalsium oksida dan kalsium hidroksida diringkaskan seperti yang berikut:Kalsium karbonat(batu kapur/marmar)Kalsium oksida(kapur tohor)Pepejal kalsium hidroksida(kapur mati) Larutan kalsium hidroksida(air kapur)dipanaskanTambah sedikit airLarut dalam air

Kegunaan Kalsium karbonatKegunaan Kalsium oksidaKegunaan Kalsium hidroksida

Sumber bahan api semula jadi yang terdapat di kerak Bumi termasuk:PetroleumGas asliArang BatuKayu KayanPetroleum dan gas asli adalah sebatian hidrokarbon kerana kedua-duanya terdiri daripada campuran sebatian yang hanya dibina daripada unsur hidrogen dan karbon sahaja.

Sejenis cecair hitam yang likatTerbentuk daripada pereputan haiwan dan tumbuhan laut mati yang terenap dalam laut berjuta-juta tahun dahuluEnapan organisma ini akan bertukar menjadi petroleum apabila dikenakan suhu dan tekanan yang tinggi untuk tempoh yang panjangPetroleum dalam kerak bumi biasanya terperangkap antara dua lapisan batuan tak telap dan diperoleh bersama-sama gas asli.Pelbagai sebatian hidrokarbon ini dapat diasingkan secara penyulingan berperingkat. Hal ini kerana semua jenis hidrokarbon yang berlainan mempunyai takat didih yang berbeza.Semakin tinggi takat didih suatu pecahan petroleum:Semakin gelap warnanyaSemakin tinggi kelikatannyaSemakin sukar untuk membakarSemakin banyak jelaga nyalaan yang terhasilSemua pecahan petroleum adalah tidak larut dalam air

Suhu dan hasil penyulingan berperingkat petroleum

Suhu penyulinganHasil penyulinganDi bawah 25 CGas petroleum (gas bahan api)40 75 CPetrol75 150 CNafta150 230 CKerosin230 250 CDiesel250 300 CMinyak pelincir300 350 CMinyak bahan apiLebih daripada 350 CBitumen (sisa)

Pecahan petroleum dan kegunaannya

Pecahan petroleumKegunaanGas petroleum Sebagai bahan api masakPetrol Sebagai bahan api untuk kenderaan seperti kereta, motosikal dan kapal terbangNafta Sebagai sumber bahan kimia Membuat plastik Sebagai pelarutKerosin Sebagai bahan api kapal terbang jet Sebagai bahan api untuk memasak dan pelitaDiesel Sebagai bahan api kenderaan berat seperti lori, bas, kereta api, kapal, traktor, dan jenteraMinyak pelincir Sebagai bahan pelincir enjin kenderaan dan mesinMinyak bahan api Sebagai bahan api kapal dan penjana tenaga elektrikBitumen Sebagai bahan pembinaan (tar) jalan raya Sebagai bahan kalis air

Gas asli Sebatian hidrokarbon yang biasanya diperoleh bersama-sama petroleum.Gas asli digunakan:Sebagai bahan api di kilang dan di rumahUntuk membuat ammonia dan baja bernitrogen (baja urea)

Arang batu terbentuk daripada tumbuhan paya yang mati berjuta-juta tahun dahulu dan dimampatkan oleh lapisan tanah diatasnya.Tekanan dan suhu tinggi yang bertindak ke atas tumbuhan tersebut menukarkannya kepada arang batu. Kandungan utama arang batu ialah karbon.

Menjana tenaga elektrik di stesen penjana terma elektrikMengekstrak logam daripada bijihnya dalam relau bagas dengan menggunakan arang batuMembuat bahan kimia seperti pencelup dan naftalena (ubat gegat) daripada tar arang batu.Memanaskan ruang rumah pada musim sejuk.

Sebagai bahan api dalam bentuk kayu api dan arang batu. Arang kayu biasanya berasal daripada pokok bakau.Papan digunakan untuk membuat perabot, rumah dan jambatan.Dijadikan palpa untuk membuat kertas

END OF CHAPTERCreated by fariha subri