BAB 2NUTRISI

2.1 Kelas-kelas makanan

Karbohidrat

1. Karbohidrat ialah makanan yang mengandungi unsur-unsur karbon, hidrogen, dan oksigen.

2. Contoh karbohidrat termasuk kanji, selulosa, dan gula. 3. Makanan yang kaya dengan karbohidrat termasuk nasi,

roti, coklat, dan ubi. 4. Karbohidrat ialah sumber tenaga utama kita. 5. Karbohidrat membekalkan tenaga yang kita perlukan

untuk melakukan aktiviti-aktiviti harian seperti bernafas, berjalan dan berlari.

Protein

1. Protein mengandungi unsur-unsur karbon， hidrogen, oksigen, nitrogen, dan kadangkala sulfur serta fosforus.

2. Makanan yang kaya dengan protein termasuk daging, ikan, putih telur, susu, dan kacang soya.

3. Protein diperlukan untuk membina sel baharu bagi pertumbuhan dan membaiki tisu yang rosak.

4. Protein yang berlebihan tidak dapat disimpan dalam badan tetapi disingkirkan sebagai urea dalam air kencing dan peluh.

Lemak

1. Seperti karbohidrat, lemak terdiri daripada karbon, hidrogen, dan oksigen tetapi dalam nisbah yang berlainan.

2. Makanan yang kaya dengan lemak termasuk mentega, kuning telur, minyak ikan, dan lemak daging.

3. Selain karbohidrat, lemak juga membekalkan tenaga, terutamanya untuk memanaskan badan dan mengekalkan suhu badan.

4. Lemak melindungi organ-organ dalaman seperti ginjal dan jantung daripada gegaran.

Vitamin

1. Vitamin ialah sebatian organik yang penting untuk kesihatan badan.

2. Terdapat dua kumpulan vitamin iaitu vitamin yang larut dalam lemak dan vitamin yang larut dalam air.

3. Vitamin yang larut dalam lemak ialah vitamin A, D, E, dan K manakala vitamin yang larut dalam air ialah vitamin B dan C.

VitaminFungsi Kesan

Kekurangan

A

• Pertumbuhan dan pemeliharaan kulit yang sihat

• Untuk penglihatan yang baik pada waktu malam

Rabun malam

B• Memelihara fungsi sistem saraf• Membantu pembentukan sel darah merah Beri-beri

C• Menguatkan pertahanan badan terhadap

penyakit• Memelihara kesihatan kulit dan gusi

PelagraAnemia Skurvi

D• Membantu penyerapan kalsium dan fosforus

untuk pertumbuhan tulang dan gigi yang kuatRiket Kerosakan gigi

E • Mengekalkan fungsi sistem pembiakan Kemandulan

K • Diperlukan dalam proses pembekuan darahDarah lambat beku

Garam mineral

1. Seperti vitamin, hampir semua makanan mengandungi garam mineral yang diperlukan untuk memelihara kesihatan badan.

2. Garam mineral juga diperlukan dalam kuantiti yang sedikit sahaja.

3. Air minuman harian yang dibekalkan oleh loji air juga mengandungi garam mineral.

Garam mineral Fungsi Kesan Kekurangan

Kalsium• Membina tulang dan gigi yang kuat• Membantu proses pembekuan darah Riket

Natrium• Diperlukan untuk pembentukan bendalir

badan seperti plasma darah

Kekejangan ototKelesuanKurang selera makan

Besi• Membina hemoglobin dalam sel darah

merah Anemia

Iodin• Diperlukan oleh kelenjar tiroid untuk

penghasilan hormon Goiter

Fosforus • Membina tulang dan gigi yang kuat Riket

Kalium• Diperlukan untuk pengecutan otot badan• Mengekalkan kepekatan darah dan

bendalir tisu badan

Kelesuan ototKekejangan otot

Pelawas

1. Pelawas ialah bahan bergentian yang tidak dapat dicernakan oleh badan.

2. Selulosa yang terdapat dalam buah-buahan, sayur- sayuran, dan selaput luar bijirin ialah sumber pelawas.

3. Pelawas merangsang pengecutan otot di sepanjang salur pencernaan untuk membantu pergerakan makanan.

4. Oleh itu, pelawas dapat mencegah sembelit.

Air

1. Kira-kira 67% daripada badan manusia terdiri daripada air. 2. Air diperlukan dalam badan untuk mengangkut bahan-

bahan terlarut seperti makanan tercerna ke seluruh badan dan mengangkut bahan buangan untuk disingkirkan daripada badan.

3. Air juga memainkan peranan penting dalam mengawal suhu badan dan kepekatan darah.

4. Kehilangan sebanyak 20% daripada jumlah air dalam badan boleh membawa maut.

Kwasyiorkor

Rabun malam

Beri-beri

Skurvi

A Ujian iodin untuk kanji

1. Masukkan 2 ml larutan kanji ke dalam tabung uji.2. Titiskan beberapa titik larutan iodin.

B Ujian Benedict untuk glukosa

1. Masukkan 2 ml larutan glukosa ke dalam tabung uji.2. Tambahkan 2 ml larutan Benedict ke dalam tabung uji.3. Panaskan tabung uji dengan kandungannya di dalam

kukus air.

C Ujian Millon untuk protein

1. Masukkan 2 ml larutan albumen ke dalam tabung uji.2. Titiskan beberapa titik reagen Millon.3. Panaskan tabung uji dengan kandungannya di dalam

kukus air

D Ujian alkohol-emulsi untuk lemak

1. Masukkan 2 ml etanol ke dalam tabung uji.2. Titiskan beberapa titik minyak ke dalam etanol dan

goncang campuran itu.3. Tambahkan 2 ml air dan goncang campuran itu.

Keputusan:

Makanan Ujian Makanan Pemerhatian

Kanji Ujian iodin Larutan kanji berubah ke biru kehitaman

Glukosa Ujian Benedict Mendakan merah jingga terbentuk

Protein Ujian Millon Mendakan merah bata

Lemak Ujian alkohol-emulsi Minyak larut dalam etanol

1. Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai.

(a) ___________ membekalkan tenaga yang diperlukan untuk aktiviti harian kita.

(b) ___________ dan ___________ melindungi badan kita daripada penyakit dan mengekalkan kesihatan badan kita.

(c) Melarutkan dan mengangkut makanan tercema ke sel-sel badan.

(d) Kekurangan pelawas dalam gizi boleh menyebabkan masalah ___________. Makanan yang kaya dengan pelawas ialah ___________ dan___________.

(e) ___________ melindungi organ-organ badan seperti jantung daripada tercedera.

(f) ___________ diperlukan untuk membina sel-sel baharu untuk pertumbuhan dan untuk menggantikan sel-sel yang rosak.

2. Kelaskan makanan yang berikut kepada kelas makanan yang betul.

Mi Susu Putih telur Ubi kayu

Marjerin Madu Mentega Kuning telur

Kacang tanah Ikan

KEPENTINGAN GIZI SEIMBANG

Membekalkan jumlah tenaga

yang diperlukan kepada

seseorang

Membekalkan bahan-bahan

untuk pertumbuhan

badan

Membekalkan nutrien untuk mengekalkan

kesihatan yang baik

PETA BUIH

KEPENTINGAN GIZI SEIMBANG

KARBOHIDRAT

LEMAK

GULA

GARAM BIASA

KEGENDUTAN

MASALAH JANTUNG, STROK

DIABETES, PEREPUTAN GIGI

TEKANAN DARAH TINGGI

MASALAH KESIHATAN

PETA PELBAGAI ALIR

LEBIHAN NUTRIEN MENYEBABKAN MASALAH KESIHATAN

KARBOHIDRAT DAN BIJIRAN

BUAH-BUAH DAN SAYUR-SAYURAN

IKAN, AYAM,DAGING DAN KEKACANG

LEMAK,GARAM DAN

GULA

MAKANSECUKUPNYA

MAKAN BANYAK

MAKAN SEDERHANA

KURANGKAN MAKAN

PIRAMID MAKANAN MENUNJUKKAN ANGGARAN JUMLAH KELAS MAKANAN YANG PATUT KAMU MAKAN DALAM

SEHARI

FAKTOR-FAKTOR YANG

MEMPENGARUHI GIZI

SEIMBANG

KEADAAN KESIHATANPEKERJAAN

UMUR

PETA BUIH

FAKTOR-FAKROR YANG MEMPENGARUHI GIZI

SEIMBANG

JANTINA IKLIM

SAIZ BADAN

NILAI KALORI MAKANANMERUPAKAN JUMLAH TENAGA

YANG DIBEBASKAN APABILASATU GRAM MAKANANDIOKSIDAKAN DENGAN

LENGKAP1 KALORI = 4.2 JOULE (J)

1 KILOKALORI = 4.2 KILOJOULE (kJ)

8

7

1213

SISTEM PENCERNAAN MANUSIA

1. Rongga MulutGigi menghancurkan makanan menjadi bahagian-bahagian kecil.

2. Kelenjar liurMenghasilkan enzim amilase yang mengubah kanji ke maltosa.

2

33. EsofagusMenyalurkan makanan separuh tercerna dari mulut ke perut melalui proses peristalsis.

4

4. PerutDinding perut mempunyai kelenjar yang menghasilkan jus gastrik. Jus gastrik terdiri daripada asid hidroklorik, enzim renin dan protease. Asid hidroklorik meneutralkan alkali dalam air liur, renin menggumpalkan susu agar mudah dicernakan dan protease megubah protein kepada pepton.

55. HatiMenghasilkan hempedu yang berfungsi untuk mengemulsikan lemak.

6

6. Pundi hempeduMenyimpan hempedu.

8

8. PankreasMenghasilkan enzim amilase, protease dan lipase. Lipase mengubah lemak kepada asid lemak.

9

9. DuodenumBahagian pertama usus kecil. Makanan akan bercampur dengan hempedu dan jus pankreas.

11

10. Usus kecilMelengkapkan pencernaan makanan. Karbohidratgula ringkas, Proteinasid amino.

11. Usus besarMenyerap air, vitamin dan mineral dari sisa makanan.

1213

10

Organ Pencernaan Fungsi

Mulut Tempat untuk mengunyah makanan

Gigi Memotong makanan menjadi cebisan-cebisan yang kecil

Kelenjar liur Menghasilkan air liur yang mengandungi enzim pencernaan (amilase)

Lidah Merasa makanan

Esofagus Menyalurkan makanan dari mulut ke dalam perut

Perut Menghasilkan enzim pencernaan (renin dan protease)

Duodenum Mencernakan makanan dengan bantuan enzim daripada pankreas

Pankreas Menghasilkan enzim pencernaan (amilase, protease, dan lipase)

Hati Menghasilkan hempedu untuk mengemulsikan lemak

Pundi hempedu Menyimpan hempedu daripada hati

Usus kecil Menghasilkan enzim pencernaan dan melengkapkan pencernaan makanan

Usus besar Menyerap air daripada makanan yang tidak tercerna

Rektum Menyimpan najis

Dubur Menyingkirkan najis

APAKAH ENZIM PENCERNAAN?

• Bahan kimia yang dirembeskan oleh organ-organ pencernaan.

• Membantu untuk memecahkan molekul-molekul makanan yang kompleks menjadi bahan-bahan ringkas yang dapat diserap.

• Mempercepatkan proses pencernaan tetapi kekal tidak berubah di akhir tindak balas.

• Berfungsi dengan baik pada suhu badan (36.9°C) dan dimusnahkan pada suhu yang tinggi.

FUNGSI HATI DALAM PENCERNAAN

• Menukarkan asid amino yang berlebihan dalam badan kepada urea dan dikumuhkan dalam urin.

• Menukarkan glukosa yang berlebihan kepada glikogen. Glikogen disimpan dalam hati sehingga digunakan semula sebagai glukosa.

• Menghasilkan hempedu yang disimpan di dalam pundi hempedu. Hempedu mengemulsikan lemak.

• Menguraikan bahan-bahan kimia berbahaya seperti alkohol dan dadah kepada bahan-bahan tidak berbahaya.

PROSES PENYERAPAN MAKANAN TERCERNA

• Makanan tercerna, vitamin, dan mineral diserap oleh struktur-struktur yang dikenal sebagai vilus pada dinding dalam usus kecil.

PROSES PENYERAPAN MAKANAN TERCERNA

• Vilus ialah unjuran-unjuran yang sangat kecil. Vilus ini meningkatkan luas permukaan untuk penyerapan makanan.

• Glukosa dan asid amino digunakan untuk dua proses utama, iaitu, respirasi dan assimilasi.

• Semasa respirasi, glukosa dioksidakan dalam sel untuk membebaskan tenaga, dengan karbon dioksida dan air sebagai bahan kumuhnya.

• Semasa assimilasi, asid amino digunakan untuk membina sel-sel baharu atau memperbaiki sel-sel yang rosak.

PROSES PENYERAPAN MAKANAN TERCERNA

• Glukosa yang berlebihan disimpan sebagai glikogen dalam hati.

• Asid amino yang berlebihan diuraikan oleh hati kepada urea dan dikumuhkan dalam urin.

• Lemak yang berlebihan disimpan di bawah kulit atau di sekeliling organ.

PENYERAPAN SEMULA AIR DAN PENYAHTINJAAN

• Usus besar manusia terdiri daripada kolon dan rektum.

PENYERAPAN SEMULA AIR DAN PENYAHTINJAAN

• Semasa makanan tiba di usus besar, bahan-bahan makanan yang tercerna telah pun diserap oleh usus kecil.

• Sisa di dalam usus besar sebahagian besarnya ialah air dan bahan pepejal seperti pelawas yang tidak tidak tercerna.

• Kolon usus besar menyerap air, vitamin dan mineral terlarut daripada sisa makanan dan meninggalkan bahan sisa pepejal.

PENYAHTINJAAN

• Bahan sisa pepejal ini dikenal sebagai najis. Najis terbentuk selepas air diserap daripada sisa makanan di dalam kolon usus besar.

• Najis diangkut ke dalam rektum dan disimpan di sini. Dari semasa ke semasa, najis dibuang melalui dubur.

• Proses pembuangan najis daripada rektum ini dikenal sebagai penyahtinjaan.

AMALAN PEMAKANAN YANG SIHAT

• Kita perlulah memupuk amalan pemakanan yang baik seperti yang berikut:(a) makan makanan yang berkhasiat,(b) makan makanan yang kaya dengan serat,(c) elakkan mengambil gula, garam dan lemak yang berlebihan dalam makanan,(d) kunyah makanan dengan baik sebelum menelannya, (e) makan makanan yang bersih dan segar – makanan

yang telah basi dan tercemar perlulah dibuang,(f) minum banyak air (kira-kira 8 gelas sehari).

END OF CHAPTER