abpm/pr/01 pelan pengurusan risikofram.bomba.gov.my/.../2/1/pelan-pengurusan-risiko.pdf · 2020. 4....

AKADEMI BOMBA DAN PENYELAMAT MALAYSIA Tarikh :

26.02.2020

No Indeks :

PR/01 PELAN PENGURUSAN RISIKO

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MS ISO 9001 : 2015 ABPM/PR/01 Muka Surat 1/43

AKADEMI BOMBA DAN

PENYELAMAT MALAYSIA

ABPM/PR/01

PELAN PENGURUSAN RISIKO

REKOD PINDAAN

Tarikh: 26 FEBRUARI 2020 No Keluaran : 03

SALINAN TERKAWAL

DisediakanOleh :

PKPjB MD ALI BIN ISMAIL

Tarikh :

26 FEBRUARI 2020

Tandatangan :

Diluluskan Oleh :

TPjB DATO’ HJ. SOIMAN BIN JAHID

Tarikh :

26 FEBRUARI 2020

Tandatangan :


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


BIL. KELUARAN / PINDAAN

TARIKH BAHAGIAN MUKA

SURAT KETERANGAN RINGKAS

PINDAAN

1 2

02

03

16.01.2018 26.02.2020

Keseluruhan M/S 1

Pindaan dibuat hasil dari teguran audit SIRIM meminta no indeks dokumen dan kandungan prosedur dikemaskini di bahagian terminologi supaya mematuhi prosedur terkini. Perlu dibuat pindaan berdasarkan Laporan audit pemantauan Sirim dan penambahbaikan sistem pengurusan kualiti MS ISO 9001 :2015. Pindaan dibuat setelah Bengkel Maklumbalas diatas diadakan pada 25 & 26 Februari 2020 di ABPM Wilayah Tengah.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


KANDUNGAN

BIL. PERKARA MUKASURAT

1. BAHAGIAN 1: Polisi Pengurusan Risiko

1.0 Tujuan

2.0 Pendekatan Pengurusan Risiko

3.0 Peranan Jawatankuasa Induk Pengurusan Risiko (JIPR)

4.0 Peranan Jawatankuasa Pengurusan Risiko Akademi (JPRA)

5.0 Pengurusan Risiko Sebagai Sebahagian Daripada Sistem

Kawalan Dalaman

6.0 Laporan Tahunan Kajian Semula Keberkesanan

2. BAHAGIAN 2: Pengenalan Proses Pengurusan Risiko Akademi

3. BAHAGIAN 3: Definisi Risiko dan Pengurusan Risiko

4. BAHAGIAN 4: Mekanisme Pengurusan Risiko Akademi

Langkah 1: Konteks

Langkah 2: Mengenalpasti Risiko

Langkah 3: Klasifikasi Risiko

Langkah 4: Analisis Risiko

Langkah 5: Menilai Risiko

Langkah 6: Respon Ke Atas Risiko

5. BAHAGIAN 5: Pelaporan Risiko

6. BAHAGIAN 6: Kursus Kesedaran Pengurusan Risiko

7. BAHAGIAN 7: Struktur Pentadbiran dan Perlaksanaan

Pengurusan Risiko


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


7.1 Pemantauan Risiko

7.2 Komunikasi Risko


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


BAHAGIAN 1: POLISI PENGURUSAN RISIKO

1.0 Tujuan

1.1 Plan pengurusan risiko (dasar) membentuk sebahagian daripada kawalan

dalaman akademi dan pengaturan tadbir urus.

1.2 Plan ini menerangkan pendekatan akademi terhadap polisi pengurusan risiko,

dokumentasi peranan dan tanggungjawab jawatankuasa induk pengurusan

risiko, jawatankuasa pengurusan risiko akademi, dan pihak utama yang

berkaitan. Plan ini juga menggariskan aspek utama proses pengurusan risiko,

dan mengenal pasti prosedur utama dalam membuat laporan.

1.3 Di samping itu, dasar ini menerangkan proses yang akan diguna pakai oleh

jawatankuasa induk pengurusan risiko untuk menilai keberkesanan prosedur

kawalan dalaman akademi.

2.0 Pendekatan Pengurusan Risiko

2.1 Prinsip utama dalam menggariskan pendekatan akademi untuk pengurusan

risiko dan kawalan dalaman adalah seperti berikut:

• Jawatankuasa Induk Pengurusan Risiko (JIPR) mempunyai tanggungjawab

untuk menyelia pengurusan risiko di dalam akademi secara keseluruhan.

• Jawatankuasa Induk Pengurusan Risiko (JIPR) bersedia mengambil

pendekatan yang terbuka untuk menyelesaikan masalah risiko.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


• Komandan dan pihak pengurusan akademi memberi sokongan, menasihati

dan melaksanakan dasar-dasar yang diluluskan oleh Jawatankuasa Induk

Pengurusan Risiko (JIPR).

• Pihak akademi membuat pengiktirafan konservatif, berhemah serta telus

terhadap implikasi risiko kewangan dan bukan kewangan.

• Petanda risiko penting akan dikenal pasti dan dipantau dengan rapi secara

berkala.

3.0 Peranan Jawatankuasa Induk Pengurusan Risiko (JIPR)

3.1 Jawatankuasa Induk Pengurusan Risiko (JIPR) mempunyai peranan penting

dalam aspek pengurusan risiko termasuklah:

a. Menanam budaya pengurusan risiko dalam akademi

• menetapkan sama ada akademi mempraktik ‘pengambilan risiko’ atau

‘penyahan risiko’ secara keseluruhan mengenai isu individu yang

berkaitan.

• menentukan jenis risiko yang boleh diterima atau sebaliknya.

• menetapkan piawai dan jangkaan kakitangan ke atas tingkah laku dan

kejujuran.

b. Menentukan ‘risk apetite’ yang sesuai atau tahap pendedahan risiko bagi

akademi.

c. Meluluskan keputusan utama yang mempengaruhi profil risiko akademi atau

pendedahan risiko.

d. Memantau pengurusan risiko penting untuk mengurangkan kemungkinan

perkara yang tidak diingini.

e. Memastikan juga risiko yang kurang penting diuruskan secara aktif, dengan

kawalan yang sesuai bagi suasana kerja yang berkesan.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


f. Menjalankan kajian tahunan ke atas pendekatan akademi terhadap

pengurusan risiko dan meluluskan perubahan atau penambahbaikan

kepada elemen utama proses dan prosedur.

4.0 Peranan Jawatankuasa Pengurusan Risiko Akademi (JPRA)

4.1 Peranan utama pasukan jawatankuasa pengurusan risiko akademi adalah

untuk:

a. Melaksanakan dasar pengurusan risiko dan kawalan dalaman.

b. Mengenal pasti dan menilai risiko penting yang dihadapi oleh akademi untuk

pertimbangan ahli jawatankuasa induk pengurusan risiko.

c. Menyediakan maklumat yang mencukupi pada masa yang tetap kepada

jawatankuasa induk pengurusan risiko dan jawatankuasanya mengenai

status risiko dan kawalan.

d. Menjalankan kajian semula tahunan keberkesanan sistem kawalan dalaman

dan menyediakan laporan kepada Ahli Jawatankuasa Mesyuarat Kajian

Semula Pengurusan.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


5.0 Pengurusan Risiko Sebagai Sebahagian Daripada Sistem Kawalan Dalaman

5.1 Sistem kawalan dalaman menggabungkan pengurusan risiko. Sistem ini

merangkumi beberapa unsur yang juga memudahkan operasi yang berkesan

dan cekap, membolehkan akademi untuk bertindak balas terhadap pelbagai

risiko operasi, kewangan dan komersial. Unsur-unsur ini terdiri daripada:

a. Dasar dan prosedur

Selain daripada risiko penting terdapat satu siri dasar yang menyokong

proses kawalan dalaman. Dasar ini ditetapkan oleh jawatankuasa induk

pengurusan risiko yang dilaksanakan dan disampaikan oleh jawatankuasa

pengurusan risiko akademi kepada kakitangan. Prosedur bertulis boleh

menyokong dasar yang bersesuaian.

b. Laporan berkala

Laporan komprehensif berkala bertujuan untuk memantau risiko penting dan

kawalan mereka. Keputusan untuk penambahbaikan ke atas sebarang

permasalahan dibuat dalam mesyuarat tetap jawatankuasa pengurusan

risiko akademi dan jawatankuasa induk pengurusan risiko jika sesuai.

Mengekalkan rekod sewajarnya.

c. Perancangan bisnes dan belanjawan

Perancangan bisnes dan proses belanjawan digunakan untuk menetapkan

objektif, persetujuan pelan tindakan, dan memperuntukkan sumber.

Kemajuan ke arah memenuhi objektif pelan bisnes akan sentiasa dipantau.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


d. Rangka kerja risiko tahap tinggi (risiko penting sahaja)

Rangka kerja ini disusun oleh jawatankuasa pengurusan risiko akademi dan

dapat membantu bagi memudahkan pengenalpastian, penilaian dan

pemantauan berterusan risiko penting akademi. Dokumen tersebut secara

rasmi dinilai setiap tahun iaitu kewujudan risiko ditambah sebagaimana

yang dikehendaki. Tindakan penambahbaikan dan petanda risiko dipantau

secara berkala.

e. Rangka kerja risiko Pengajian

Ketua Pengajian menggunakan rangka kerja ini untuk memastikan bahawa

risiko yang utama di pengajian mereka dikenal pasti, dinilai dan dipantau.

Dokumen tersebut secara rasmi dinilai setiap tahun. Kemunculan risiko baru

ditambah sebagaimana yang dikehendaki. Tindakan penambahbaikan dan

penanda risiko dipantau oleh jawatankuasa pengurusan risiko akademi.

f. Jawatankuasa Audit

Jawatankuasa Audit dikehendaki melaporkan kepada jawatankuasa induk

pengurusan risiko mengenai kawalan dalaman dan memaklumkan

komandan tentang kemunculan mana-mana isu. Di samping itu,

jawatankuasa menyelia audit dalaman, audit luaran dan pengurusan seperti

yang dikehendaki dalam laporan kajian semula kawalan dalaman. Oleh itu,

adalah wajar jawatankuasa ini memberi nasihat kepada jawatankuasa induk

pengurusan risiko mengenai keberkesanan sistem kawalan dalaman,

termasuk sistem akademi untuk pengurusan risiko.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


g. Program audit dalaman

Audit dalaman adalah elemen penting dalam proses kawalan dalaman.

Selain daripada program kerja, audit dalaman bertanggungjawab bagi

aspek kajian semula tahunan keberkesanan sistem kawalan dalaman dalam

organisasi.

h. Audit luaran

Audit luaran menyediakan maklum balas kepada Jawatankuasa Audit

mengenai operasi kawalan kewangan dalaman yang dibuat kajian semula

sebagai sebahagian daripada audit tahunan.

i. Laporan pihak ketiga

Dari semasa ke semasa, penggunaan perunding luar adalah perlu dalam

bidang seperti aspek pengurusan kualiti, keselamatan, dan sumber manusia.

Penggunaan pihak pakar ketiga untuk berunding serta menyediakan laporan

boleh meningkatkan kebolehpercayaan sistem kawalan dalaman.

6.0 Laporan tahunan kajian semula keberkesanan

Jawatankuasa Induk Pengurusan Risiko (JIPR) bertanggungjawab untuk membuat

kajian semula ke atas keberkesanan kawalan dalaman akademi berdasarkan

maklumat yang disediakan oleh jawatankuasa pengurusan risiko akademi.

Pendekatan yang digariskan adalah seperti di bawah:

6.1 Bagi setiap risiko penting yang dikenal pasti, jawatankuasa induk pengurusan

risiko akan:

a. membuat kajian semula semula tahun sebelumnya dan menilai rekod

akademi mengenai pengurusan risiko dan kawalan dalaman.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


b. mempertimbangkan profil risiko dalaman dan luaran tahun yang akan

datang dan mempertimbangkan jika pengaturan kawalan dalaman semasa

adalah berkesan.

6.2 Dalam membuat keputusan jawatankuasa induk pengurusan risiko akan

mempertimbangkan aspek-aspek berikut:

a. Kawalan Persekitaran:

• objektif akademi serta sasaran kewangan dan bukan kewangan.

• struktur organisasi dan keteguhan jawatankuasa pengurusan risiko

akademi.

• budaya, pendekatan, dan sumber yang berkaitan dengan pengurusan

risiko.

• agihan autoriti.

• laporan awam.

b. Pengenal pastian berterusan dan penilaian risiko penting:

• mengenal pasti tepat pada masanya dan menilai risiko penting.

• memberi keutamaan kepada risiko dan peruntukan sumber bagi

menangani bidang risiko tinggi.

c. Maklumat dan komunikasi:

• kualiti dan ketepatan masa makluman mengenai risiko penting.

• keperluan tempoh masa yang sesuai bagi kawalan kerosakan untuk

diiktiraf atau kewujudan risiko yang dikenal pasti.

d. Pemantauan dan tindakan pembetulan:

• keupayaan akademik untuk belajar daripada masalah.

• komitmen dan kepantasan pelaksanaan terhadap tindakan pembetulan

yang dilaksanakan.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


6.3 Jawatankuasa Pengurusan Risiko Akademi (JPRA) akan menyediakan laporan

kajian semula keberkesanan sistem kawalan dalaman setiap tahun untuk

dipertimbangkan oleh jawatankuasa induk pengurusan risiko (JIPR).

BAHAGIAN 2: PENGENALAN PROSES PENGURUSAN RISIKO AKADEMI

Plan Pengurusan Risiko telah mula digubal dan disediakan oleh Jawatankuasa Induk

Pengurusan Risiko (JIPR) pada 10 Februari 2016. Polisi ini digunakan untuk memastikan

Kod Amalan Terbaik Tadbir Urus Akademi dipatuhi. Di samping itu juga plan ini digubal bagi

memenuhi keperluan standard dalam MS ISO 9001:2015. Akademi Bomba dan Penyelamat

Malaysia telah memperolehi persijilan MS ISO 9001:2008 semenjak dari November tahun

2009. Sehubungan dengan itu, pihak akademi menggunakan ISO 9001:2008 sebagai

kerangka asas pengurusan risiko akademi. Kerangka Pengurusan Risiko ini selari dengan

pencapaian objektif, misi, dan visi akademi dengan memikul amanah dan tanggungjawab ke

atas pihak yang berkepentingan di akademi. Laporan Pengurusan Risiko semua pusat

tanggungjawab akademi (PTJ) dibentangkan kepada JPRA secara telus dan bebas kepada

JIPR.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


BAHAGIAN 3: DEFINISI RISIKO DAN PENGURUSAN RISIKO

Dalam persekitaran akademi yang semakin kompleks, risiko sentiasa wujud dalam setiap

aktiviti akademi. Maka satu pendekatan yang sistematik adalah amat penting bagi mencapai

objektif akademi. Justeru, kerangka pengurusan risiko digunakan di semua lokasi ABPM

secara konsisten bagi menguruskan risiko setiap aktiviti dan proses kerja. Akademi Bomba

dan Penyelamat Malaysia adalah terdiri dari:

a. Akademi Bomba dan Penyelamat Malaysia Wilayah Tengah

b. Akademi Bomba dan Penyelamat Malaysia Wilayah Timur

c. Akademi Bomba dan Penyelamat Malaysia Wilayah Utara

d. Akademi Bomba dan Penyelamat Malaysia Wilayah Sabah

e. Akademi Bomba dan Penyelamat Malaysia Wilayah Sarawak

Pendekatan secara menyeluruh Atas-Bawah (Top-Down) dan Bawah-Atas (Down-Top)

digunakan dalam memastikan ancaman atau peluang dapat diurus dengan baik oleh pihak

JPRA dan JIPR ke arah pencapaian objektif akademi.

Definisi Risiko

Sesuatu isu/kejadian yang berlaku serta boleh memberi kesan terhadap pencapaian objektif

atau matlamat sesebuah organisasi.

Definisi Pengurusan Risiko Menurut “ISO”

Satu proses yang dilaksanakan di semua peringkat akademi seperti pihak tertinggi

pengurusan, pihak pengurusan dan kakitangan yang digunakan untuk menetapkan

pembentukan strategi ke seluruh aktiviti bagi mengenal pasti peristiwa yang akan berlaku

seterusnya memberi kesan kepada aspirasi akademii dan pada masa yang sama mengurus

risiko mengikut ketetapan akademi bertujuan untuk memberi jaminan munasabah ke arah

pencapaian objektif akademi.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


BAHAGIAN 4: MEKANISME PENGURUSAN RISIKO AKADEMI

Langkah 1: Konteks

Dalam membangunkan konteks, berikut adalah beberapa perkara yang diberi

pertimbangkan dan perhatian yang sewajarnya iaitu:

Persekitaran akademi: Program latihan dan kursus yang ditawarkan, para peserta kursus

dan pelatih dan juga pihak -pihak berkepentingan.

Pelan Strategik Akademi yang meliputi aspek Kepuasan pelanggan, misi, dan visi

Akademi, pencapaian Key Performance Indicator serta Pelan Pembangunan Latihan.

Pengoperasian Latihan yang menjelaskan tentang metodologi latihan, penggunaan

aplikasi Elektronik dan Teknologi, polisi-polisi dalaman, dan struktur pelaporan.

Kewangan dan juga undang undang dan peraturan yang berkaitan yang menjadi asas dan

sumber rujukan dan sandaran kepada akademi dalam melaksanakan tugas dan

tanggungjawab kepada stakeholders, pelanggan akademi dan juga pihak pihak yang

berkepentingan. Rujuk Jadual 1


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Rajah 1: Jadual Penetapan Konteks

KATEGORI JENIS KEPERLUAN/ EKSPEKTASI UNDANG-UNDANG

BERKAITAN

Strategik

Kementerian/Jabatan Melahir pegawai bomba berprestasi tinggi Akta Perkhidmatan Bomba 1988

Dasar Latihan Sumber Manusia

Arahan Komandan

MS ISO 9001

UBBL

Kakitangan Akademi

Pembangunan Kerjaya

Mendapat pengiktirafan jurulatih bertauliah

Peningkatan aspek kebajikan

Komuniti Jaminan keselamatan dan perkongsian

ilmu

Operasi

Latihan

Peserta Kursus Bomba Menambah kemahiran dan sijil kemahiran Akta Perkhidmatan Bomba 1988

Dasar Latihan

Arahan Komandan

UBBL

Pelatih Menjadi pegawai bomba yang kompeten

Keluarga Pelatih Keselamatan dan kebajikan terjaga

Peserta Kursus Swasta Mendapat pengetahuan dan sijil

kebombaan

Kewangan

Pembekal Peralatan

Mendapat maklumat yang jelas tentang

jaminan syarat kontrak, akta, peraturan

tender dan sebagainya

Arahan Perbendaharaan

Peraturan Peraturan Kontrak

Perjanjian Berkaitan

Penyelenggaraan

Bangunan

Kawalan Keselamatan

Katerer


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Undang

Undang dan

Peraturan

Regulator Mendapat jaminan keselamatan yang tinggi NFPA 101

Akta 514

UBBL Pihak Berkepentingan

Memberikan pengiktirafan dan juga

memperolehi latihan kebombaan


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Langkah 2: Mengenal Pasti Risiko

Mengenal pasti risiko adalah dilaksanakan oleh Jawatankuasa yang telah dibentuk

kesemua lokasi akademi diseluruh negara meliputi skop seperti berikut;

a. Mengenal pasti semua potensi risiko.

b. Mengenal pasti semua sumber risiko berpotensi.

c. Mengenalpasti risiko Dalam Kawalan dan Luar Kawalan.

d. Melaksanakan analisis ke atas semua risiko yang telah dikenalpasti.

Proses pengenalpastian risiko adalah berdasarkan kepada semua input, proses, output

dan juga lain lain faktor yang boleh memberi ancaman risiko kepada proses

penyampaian pengajaran dan penbelajaran di akademi. Pengenalpastian ini adalah

menggunakan format pengenalpastian risiko yang telah digubal seperti dalam rajah 2 di

bawah.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Akademi: AKADEMI BOMBA DAN PENYELAMAT MALAYSIA

Objektif: Memastikan proses pembangunan modul menepati objektif latihan

Lokasi: Bahagian: Disediakan oleh: Tarikh:

Disemak oleh: Tarikh:

Disahkan oleh: (Ketua Pengajian/Unit/Caw.) Tarikh:

Tarikh kemaskini: 1 2

Kenalpasti Risiko Risiko Analisis dan Penilaian Langkah Penambahbaikan

Risiko Kekerapan

Pemantauan

Proses Risiko Kesan Pengawalan

Risiko Sediada Kebarangkalian Keseriusan

Tahap Risiko

Cadangan Tindakan

Pegawai Bertanggungjawab (Tarikh Akhir/Status)

Tempoh Rekod

Rajah 2: Format Pengenalpastian Risiko


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Rantaian Pengurusan Risiko Akademi

KONTEKS KENALPASTI

RISIKO ANALISA

RISIKO

MENILAI RISIKO

HADAPI RISIKO

PANTAU RISIKO

KOMUNIKASI

RISIKO

Menentukan persekitaran strategik dan budaya Akademi Mengenal pasti objektif akademi daripada segi misi dan visi. Mengenal pasti objektif jabatan

Mengenal pasti risiko dan menentukan risiko menurut kategori: - Strategik - Kewangan - Operasi - Peraturan Mengenalpasti

diskripsi risiko

Menentukan kebarangkalian risiko berlaku seperti: -hampir pasti -kemungkinan berlaku -berpeluang berlaku -kemungkinan rendah -hampir tiada kemungkinan Menentukan impak risiko apabila berlaku seperti: -sangat besar -besar -ketara -boleh diukur

-tidak ketara

Menentukan kebarangkalian risiko berlaku seperti: -hampir pasti -kemungkinanberlaku -berpeluang berlaku -kemungkinan rendah -hampir tiada kemungkinan Menentukan impak risiko apabila berlaku seperti: -sangat besar -besar -ketara -boleh diukur -tidak ketara

Mengenal pasti semua pilihan yang dapat mengurangkan kebarangkalian dan impak risiko. Membangunkan respon risiko. Memilih respon risiko seperti: -Terima -Kurangkan - Pindahkan - Elakkan

Tindakan susulan ke atas keputusan yang dibuat. Menilai semula risiko daripada segi kesesuaian. Pelarasan keutamaan (priority) sekiranya perlu.

Pemakluman kepada Penyelaras Risiko PTJ serta pemakluman kepada J/kuasa Risiko Fakulti yang terdiri dari pada pengurusan

fakulti dan seterusnya kepada JK Pengurusan Risiko Akademi Pelaporan disalurkan melalui dalam talian (on-line) seperti web

laporan.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Langkah 3: Kategori Risiko

Pihak Akademi telah mengenalpasti 4 kategori utama risiko iaitu:

KATEGORI KETERANGAN

Strategik Risiko utama yang memberi kesan kepada pencapaian objektif kualiti kepada Akademi.

Operasi Latihan Risiko yang menjejaskan perkhidmatan kepada semua kakitangan, pelatih dan juga pihak luar.

Kewangan Risiko yang menjejaskan pembiayaan atau kewangan Akademi

Undang Undang

dan Peraturan

Risiko yang memberi kesan kepada pematuhan undang undang, peraturan dan lain lain

peraturan yang berkaitan.

Rajah 3: Kategori Risiko


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Kategori Klasifikasi Risiko

KATEGORI

RISIKO

MAKLUMAN

1

MINOR

2

SEDERHANA

3

MAJOR

4

KRITIKAL

5

Strategik

Selari dengan

halatuju akademi

Memberi kesan

minima kepada

halatuju akademi

Memberi kesan

KETARA kepada

halatuju akademi

tetapi boleh

diperbaiki

Memberi kesan

SERIUS dan juga

menjejaskan

halatuju akademi

Menggagalkan

halatuju jabatan

dan akademi

Tidak memberi

kesan kepada

akademi

Menjejaskan imej

kepada peserta

kursus dan

kakitangan

Menjejaskan imej

akademi

Menjejaskan imej

jabatan

Menjejaskan imej

kementerian


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Operasi Latihan

Tidak menjejaskan kualiti operasi P&P

Operasi latihan terjejas tetapi boleh dilaksanakan

Operasi terjejas tetapi boleh dilaksanakan dengan kuaiti kurang memuaskan

Operasi latihan terpaksa ditangguhkan

Operasi latihan terpaksa dibatalkan

Memberi nilai tambah kepada operasi latihan

Isu dapat diselesaikan dalam masa ditetapkan

Isu dapat diselesaikan melebihi masa ditetapkan

Isu tidak dapat diselesaikan dan terpaksa dibuat semakan semula

Isu tidak dapat diselesaikan dan terpaksa dibubarkan

Kewangan

Tidak memberi kesan kepada kewangan akademi

Menggunakan kos yang minima

Menggunakan kos yang tinggi tapi masih dalam peruntukan sedia ada

Menggunakan kos yang tinggi dan perlu memohon kos tambahan

Melibatkan kos yang besar dan merugikan kepada akademi/jabatan

Undang Undang

dan Peraturan

Tiada berkaitan dengan undang undang dan peraturan berkaitan

Terdapat kaitan dengan undang undang dan patuh

Wujud pelanggaran undang undang tetapi boleh diselesaikan secara dalaman

Wujud pelanggaran undang undang serta mendapat teguran dari pihak jabatan

Wujud pelanggaran dan dikenakan tindakan perundangan oleh pihak berkuasa

Rajah 4: Kategori Klasifikasi Risiko


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Langkah 4: Analisis Risiko

Tahap Kebarangkalian Dalam menganalisis risiko, pengenalpastian sejauhmana kebarangkalian boleh berlaku dan impak bagi sesuatu risiko

adalah mengikut tahap seperti berikut.

KEBARANGKALIAN

SEKALI SEKALA

1

JARANG JARANG

2

KADANG KADANG

3

KERAP

4

SANGAT KERAP

5

MAKLUMAN

1

1

DITERIMA

2

DITERIMA

3

DITERIMA

4

DITERIMA

5

SEDERHANA

MINOR

2

2

DITERIMA

4

DITERIMA

6

SEDERHANA

8

SEDERHANA

8

SEDERHANA

SEDERHANA

3

3

DITERIMA

6

SEDERHANA

9

SEDERHANA

12

SERIUS

15

SERIUS

MAJOR

4

4

DITERIMA

8

SEDERHANA

12

SERIUS

16

SERIUS

20

SGT SERIUS

KRITIKAL

5

5

SEDERHANA

10

SERIUS

15

SERIUS

20

SGT SERIUS

25

SGT SERIUS

KE

SE

RIU

SA

N


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


RISK RANKING MATRIX - SEMI QUANTITATIVE

TAHAP RISIKO TINDAKAN DAN TEMPOH

DITERIMA

1 - 4

1. Tidak perlu tindakan

2. Perlu direkodkan sebagai dokumentasi

3. Semakan semula dokumentasi sekira berlaku kekerapan yang tinggi

SEDERHANA

5 - 9

1. Perlu direkodkan sebagai dokumentasi

2. Perlu pemantauan minima secara berkala

SERIUS

10 - 16

1. Perlu tindakan penambahbaikan segera peringkat dalaman

2. Pemantauan yang teliti serta merta

SANGAT SERIUS

20 - 25

1. Perlu tindakan serta merta oleh pihak atasan

2. Tindakan analisa oleh pihak atasan

3. Kawalan pemantuan yang berterusan

Rajah 5: Matrix Risiko


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Dalam melaksanakan proses menganalisis risiko jadual kebarangkalian boleh berlaku dan impak bagi sesuatu risiko

adalah seperti Jadual di bawah.

TAHAP DEFINISI KETERANGAN

5 >1 dalam 10 Hampir pasti (Almost Certain)

Perkara dijangka berlaku atau akan berlaku

secara berkala dengan kekerapan yang

tinggi

4 1 dalam 11 – 50 Berkemungkinan tinggi (Likely) Perkara mempunyai kebarangkalian untuk

berlaku(peluang yang signifikan)

3 1 dalam 51 - 100 Berpeluang berlaku (possible) Perkara berkemungkinan berlaku

(peluang yang realistik)

2 1 dalam 101 - 300 Kemungkinan yang rendah (low) Perkara boleh berlaku

(peluang yang moderat)

1


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Bagi proses pengukuran tahap kesan atau impak sesautu risiko ke atas konteks yang ditetapkan sebelum ini adalah

merujuk kepada Rajah di bawah.

TAHAP 1 TAHAP 2 TAHAP 3 TAHAP 4 TAHAP 5

BOLEH DIATASI TIDAK KETARA KETARA BESAR SANGAT BESAR

PELATIH/

PESERTA

KURSUS

Kecederaan yang

tidak perlukan

rawatan segera

Kecederaan minor

pertolongan

cemas sahaja

Kecederaan yang

agak serius dan

perlu rawatan

hospital

Kecederaan yang

mengancam

nyawa atau serius

dan perlu rawatan

segera di hospital

Kematian atau kes

kecederaan serius

yang mengancam

nyawa

REPUTASI/IMEJ

Semakan

dalaman dan

penyiasatan oleh

JK dalaman bagi

memastikan kes

tidak berulang

Semakan dan

siasatan oleh

pihak jabatan atau

luar dari akademi

Semakan dan

siasatan oleh

pihak luar yang

berkecuali

Siasatan luaran

yang konsisten

serta menjadi

tajuk utama media

massa

Kerajaan meminta

satu siasatan

menyeluruh

dijalankan dan

menjadi tajuk

utama akhbar

PROSES/

SISTEM

Kesilapan minor

dalam sistem/

proses yang tidak

Satu atau lebih

keperluan/

standard utama

Sistem/proses

tidak selari

dengan hala tuju

Kegagalan sistem/

proses secara

serius dan

Kegagalan sistem/

proses secara

total yang


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


menjejaskan

Objektif Kualiti

atau

polisi/prosedur

cuma memerlukan

tindakan

pembetulan

tidak dipenuhi

tetapi tidak

mengancam

aspek

keselamatan dan

perjalanan pelatih/

pelanggan atau

sistem

serta objektif

kualiti akademi

yang akan

menjejaskan mutu

perkhidmatan

yang diberikan

melibatkan

banyak rungutan

dan aduan dari

para pelanggan

dan juga

stakeholders

menyebabkan

ketidakpatuhan

berterusan

mengakibatkan

perkhidmatan

lumpuh dan

kritikal

KEWANGAN < 5% < 5% - 10 % < 10% - 15 % 20%

Rajah 7: Jadual Impak Risiko

Impak yang diperolehi digambarkan dalam matriks di atas. Kita telah mengklasifikasikan matriks ini kepada 4 (empat)

faktor utama seperti berikut ;

a. Pelatih/ peserta kursus

b. Reputasi/ Imej

c. Sistem/ Proses

d. Kewangan


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Walaubagaimana pun penarafan serta pengklasifikasian risiko secara kasar (Gross Rating) ditentukan tanpa

mengambilkira aspek keberkesanan kawalan dalaman sedia ada. Secara umumnya, data-data kuantitatif bagi faktor

faktor di atas adalah ditentukan secara rawak dan berdasarkan sample kursus yang didaftar dalam Sistem Latihan

Bersepadu serta proses yang berjalan di semua akademi. Daripada data-data kuantitatif yang sedia ada, maka

kedudukan risiko dapat ditentukan berdasarkan kepada Jadual di bawah.

1 2 3 4 5

Tidak ketara Boleh Diukur Ketara Besar Sgt besar

5 >1 dalam 10 Hampir pasti Ketara

(5)

Ketara

(5)

Tinggi

(15)

Sgt Besar

( 20)

Sgt Besar

(25)

4 1 dalam 100 - 500 Berkemungkinan

tinggi

Sederhana

(4)

Ketara

(8)

Ketara

(12)

Tinggi

(16)

Sgt Besar

(20)

3 1 dalam 500 - 1000 Berpeluang

untuk berlaku

Rendah

(3)

Sederhana

(6)

Ketara

(9)

Tinggi

(12)

Tinggi

(15)

2 1 dalam 1000-10000 Kemungkinan

rendah

Rendah

(2)

Rendah

(4)

Sederhana

(6)

Ketara

(8)

Tinggi

(10)

1


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Kaedah Analisis Tahap Risiko

Terdapat 3 (tiga) kaedah analisis yang kita gunakan dalam menentukan tahap risiko tersebut:

a. Analisis Kualitatif

b. Analisis Kuantitatif

c. Analisis Semi-Kuantitatif

Analisis risiko yang kita laksanakan adalah bersumber kepada perkara perkara berikut seperti jadual di bawah.

KAEDAH SUMBER

Analisis Kualitatif - Rekod, pengalaman teknikal berkaitan, kajian semasa, penghargaan, pengiktirafan,

sumber kewangan, situasi ekonomi serta model model lain yang berkaitan.

Analisis Kuantitatif

- Analisa kebarangkalian

- Analisa data

- Analisa sebab dan akibat

- Laporan pencapaian

- Laporan soal selidik

Analisis Semi-Kuantitatif - kombinasi antara sumber kualitatif dan sumber kuantitatif

Rajah 9: Kaedah Analisis


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Langkah 5: Menilai Risiko

Kedudukan risiko akan ditentukan berdasarkan kepada hubungan impak dan

kebarangkalian seperti yang ditunjukkan dalam jadual Kedudukan Risiko di atas. Jadual

di atas mengkasifikasikan kedudukan risiko seperti berikut:

KEDUDUKAN RISIKO PELAN TINDAKAN

Sangat Tinggi/

Tinggi

Risiko perlu diuruskan oleh pihak Akademi dengan

pelan respon risiko secara terperinci. Di samping itu

juga, ia memerlukan perhatian daripada Jawatankuasa

Induk Pengurusan Risiko Akademi khususnya dan

Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia umumnya.

Ketara

Risiko boleh diuruskan dengan mengambil pilihan

sama ada Terima, Kurangkan, Pindah atau Elakkan.

Ia memerlukan perhatian daripada Jawatankuasa

Pengurusan Risiko Akademi dan semua pegawai

pelaksana yang terbabit.

Sederhana/

Rendah

Risiko boleh diuruskan secara minima dan perekodan

risiko dibuat.

Rajah 10: Jadual Pelan Tindakan Risiko


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Dalam menentukan keberkesanan kawalan dalaman ke atas setiap tindakan, maka

ianya diperincikan kepada beberapa kategori seperti dinyatakan dalam rajah dibawah.

KATEGORI

KAWALAN KETERANGAN

Cemerlang Langkah mitigasi diukur setaraf dengan amalan terbaik

global (penilaian bebas) diukur dan dilaksanakan.

Baik Langkah mitigasi yang baik, sentiasa disemak semula dan

bersesuaian pada semua peringkat aktiviti.

Memuaskan Langkah mitigasi formal diukur dan dilaksanakan atau

mengikut Standard Operating Procedure (SOP).

Lemah Langkah mitigasi yang minimum atau keperluan peraturan

minimum diukur serta dilaksanakan.

Tiada Kawalan Tiada langkah mitigasi dilaksanakan.

Rajah 11: Jadual Klasifikasi Kawalan

Jawatankuasa Pengurusan Risiko Akademi atau Penyelaras risiko perlu memastikan

bahawa bagi kawalan yang dikategori kurang berkesan (lemah dan tiada kawalan) perlu

diambil tindakan serta merta. Kawalan yang dibuat adalah dalam bentuk pengenalan,

semak semula, atau penambahbaikan polisi, prosedur dan garis panduan,

penambahbaikan proses kerja, aplikasi perisian atau alat, tindakan pihak kurang

berkesan ataupun lain-lain mekanisme kawalan yang kurang memitigasi penyebab

utama.

Setelah mengambilkira pengukuran kawalan, risiko kemudian dinilai semula kepada

kebarangkalian berlaku dan impak dengan menggunakan parameter Jadual

Kebarangkalian dan Impak Risiko, Jadual Impak Risiko serta Jadual Kedudukan

Risiko dan kedudukan risiko akan ditentukan.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Langkah 6: Respon Ke Atas Risiko

Langkah 6 diambil dengan memberi respon kepada risiko yang dikenalpasti dan diukur

lebih awal supaya dapat diurus ke tahap yang boleh diterima. Pada peringkat ini, kita

perlu mengenalpasti dan menilai kemungkinan pilihan atau kesesuaian strategi yang

perlu ditetapkan bagi menguruskan risiko terbabit. Satu pelan respon risiko perlu

dibangunkan bagi mendapatkan jaminan munasabah ke atas pencapaian objektif. Pada

kebanyakan keadaaan, adalah sukar untuk mengelak dan menghapuskan risiko.

Respon risiko adalah bertujuan:

i. Meminimakan kebarangkalian (kekerapan) risiko iaitu dengan melibatkan pihak

pengurusan secara aktif menguruskan sumber – sumber risiko;

ii. Mengurangkan impak risiko melalui mekanisma pre-loss pencegahan berlaku

seperti kawalan dan pemantauan berkala atau post-loss seperti menyediakan

DRP – Disaster Recovery Plan ; dan

iii. Respon Risiko terbahagi kepada 4 iaitu:

Terima – Accept (T)

Kurangkan – Reduce (K)

Pindah – Pass On (P)

Elak - Avoid (E)


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Aplikasi strategi di atas adalah seperti dalam Jadual di bawah.

PILIHAN RISIKO CONTOH TINDAKAN

Terima – Accept

(Menyediakan Pelan)

Menentukan sasaran ketidakcapaian dan tahap

toleransi.

Menentukan caj premium terhadap risiko.

Melibatkan belanja atau kos ke atas akibat

yang akan berlaku.

Kurangkan – Reduce

(Mengurangkan

Kebarangkalian atau Impak)

Membangunkan polisi, pelan perancangan,

garis panduan.

Latihan dan pengawasan.

Menghayati Etika dan Nilai.

Penerapan kepada Misi, Visi, Strategi, Objektif

dan Wawasan.

Pindah – Pass On

(Pindahkan Risiko Kepada

Pihak Ketiga)

Kontrak takaful atau insurans

Kontrak

Usahasama, perkongsian kontrak

Elak – Avoid

(Dengan Menutup Aktiviti

yang boleh Menyebabkan

Risiko)

Menutup aktiviti atau program

Mengubah objektif aktiviti

Rajah 12: Jadual Tindakan Risiko


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


BAHAGIAN 5: PELAPORAN RISIKO

Jawatankuasa Pengurusan Risiko Akademi di bawah Pasukan Pengurusan Risiko

adalah bertanggungjawab menyediakan laporan pengurusan risiko kepada

Jawatankuasa Pengurusan Induk Risiko mengenai:

Senarai risiko yang signifikan.

Kawalan dalaman yang sesuai untuk mengurus risiko terbabit.

Hasil yang diperolehi setelah kursus kesedaran risiko dibuat kepada semua

kakitangan akademi.

Tahap kompetensi dan kemahiran penyelaras risiko setiap akademi.

Laporan pengurusan risiko oleh Pegajian, Cawangan dan Unit seperti di lampiran 1.

Analisa pegurusan risiko seperti di lampiran 2.

BAHAGIAN 6: KURSUS KESEDARAN PENGURUSAN RISIKO

Kursus dan Bengkel Pengurusan Risiko akan diberikan kepada semua ketua ketua

pengajian, cawangan dan unit di semua akademi dengan kerjasama dan pemantauan

Bahagian Latihan, Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia setiap tahun.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


BAHAGIAN 7: STRUKTUR PENTADBIRAN DAN PERLAKSANAAN PENGURUSAN

RISIKO

7.1 Pemantauan Risiko

i. Setiap aktiviti yang dijalankan diadakan senarai semak yang boleh

didapati dari:

Manual Kualiti

Prosedur Sokongan

ii. Untuk menilai tahap risiko pihak akademi telah melaksanakan

pemantauan berkala melalui kaedah:

Pemeriksaan berjadual

Pemeriksaan mengejut

iii. Pelaksanaan pengauditan risiko dijalankan secara :

Audit Dalaman (merujuk kepada ABPM/PS23)

Audit Luaran (SIRIM, NPC dll.)

iv. Maklumat risiko yang diperolehi melalui temubual melalui beberapa

kaedah iaitu:

Untuk memperoleh maklumat dari peserta kursus adalah semasa

taklimat kursus.

Untuk mendapatkan maklumat dari kalangan kakitangan akademi

maka suasana yang tepat adlah semasa Kelas Pengembangan Ilmu.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


7.2 Pengurusan Komunikasi Risiko

i. Prosedur yang dirujuk adalah:

Berpandu kepada arahan tetap jabatan.

Surat perlaksanaan berdasarkan perintah tetap kerajaan.

ii. Prosedur Seragam Operasi (SOP)

Merujuk kepada SOP yang telah ditetapkan oleh jabatan.

iii. Tanda Tunjuk Arah merupakan komunikasi risiko yang dapat berfungsi

pada setiap masa dengan cara:

Mengwujudkan papan tanda berkaitan pemberitahuan mengenai

peringatan, keselamatan dan kesihatan.

Papan tanda yang berkaitan arah tuju dan pemetakan kawasan khas.

iv. Peserta kursus akan mendapat maklumat risiko melalui Taklimat

Keselamatan yang merujuk kepada:

Perpandukan kepada PK01- perlaksanaan kursus iaitu mengadakan

taklimat kursus sebelum sesuatu kursus dijalankan.

Tertakluk kepada kursus yang melibatkan latihan teori dan praktikal.


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


AKADEMI BOMBA DAN PENYELAMAT MALAYSIA

LAPORAN PENGURUSAN RISIKO

ABPM WILAYAH TENGAH

BIL SUMBER RISIKO TIADA* ADA* JIKA ADA NYATAKAN PERKARA TERSEBUT

1 Strategik

2 Operasi Latihan

3 Kewangan

4 Undang Undang dan

Peraturan

* Tandakan / Tarikh :………………………………….. Disedikan oleh:

…..................tt………………….

(nama) Ketua Pengajian/Cawangan/Unit ABPM Wilayah Tengah

Nota : Sumber Risiko

KATEGORI RISIKO KETERANGAN RISIKO




Undang Undang dan Peraturan

Risiko yang memberi kesan kepada pematuhan undang undang, peraturan dan lain lain peraturan yang berkaitan.

LAMPIRAN 1


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


LAPORAN ANALISA PENGURUSAN RISIKO

Laporan komprehensif berkala bertujuan untuk memantau risiko penting dan

kawalan risiko. Keputusan untuk penambahbaikan ke atas sebarang permasalahan

dibuat dalam mesyuarat tetap jawatankuasa pengurusan risiko akademi dan

jawatankuasa induk pengurusan risiko jika sesuai. Mengekalkan rekod dengan

sewajarnya.

CARTA JAWATANKUASA INDUK PENGURUSAN RISIKO Akademi Bomba Dan Penyelamat Malaysia

LAMPIRAN 2

Pengurus Risiko

Induk ABPM


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Pihak Akademi telah mengenalpasti 4 kategori utama risiko iaitu:

KATEGORI RISIKO

KETERANGAN RISIKO




Undang Undang dan Peraturan

Risiko yang memberi kesan kepada pematuhan undang undang, peraturan dan lain lain peraturan yang berkaitan.

CARTA JAWATANKUASA AKADEMI PENGURUSAN RISIKO

Akademi Bomba dan Penyelamat Malaysia

Pengurus Risiko

ABPM Wilayah


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


CARTA ALIRAN PROSES PENGURUSAN RISIKO

KENALPASTI

RISIKO

TINDAKAN/TANGGUNGJAWAB PELAKSANA MAKLUMAN

Strategik

Urusetia

/PRO

-Ketua CMT

-Komandan

Urusetia/PRO

Change

Management Team

Operasi

Latihan

Kewangan

Undang

Undang dan

Peraturan

Mesyuarat

Dalaman

JAPR

Terima

Semakan

Makluman

Rekod

Cadangan

Tindakan

Selesai

Tidak

Selesai

Bentang

dalam

Mesyuarat

JIPR

Tindakan

Rekod


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


AKADEMI BOMBA DAN PENYELAMAT MALAYSIA LAPORAN PENGURUSAN RISIKO

BULAN……………………………..ABPMW………………………………

BIL SUMBER RISIKO TIADA* ADA JIKA ADA NYATAKAN PERKARA TERSEBUT

1 Strategik

2 Operasi Latihan

3 Kewangan

4 Undang Undang dan

Peraturan

* Tandakan /

Nota : Daftar risiko boleh dirujuk dalam lampiran Polisi Pelan Pengurusan Risiko.

Disedikan oleh:

…........................tt………………….

(nama)

Pengurus Risiko ABPM Wilayah………………….

BORANG RISIKO 1


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



LAPORAN TINDAKAN

JAWATANKUASA AKADEMI PENGURUSAN RISIKO

Langkah 1: Konteks :

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Langkah 2: Mengenalpasti Risiko:

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Langkah 3: Klasifikasi Risiko :

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Langkah 4: Analisis Risiko :

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Langkah 5: Menilai Risiko :

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Langkah 6: Respon Ke Atas Risiko : ………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Disediakan oleh

………………………

Pengurus Risiko ABPM Wilayah

Disahkan oleh

……………………………

Iso Champion ABPM Wilayah

BORANG RISIKO 2


26.02.2020

No Indeks :


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



LAPORAN TINDAKAN

JAWATANKUASA INDUK PENGURUSAN RISIKO

Langkah 1: Konteks :

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Langkah 2: Mengenalpasti Risiko:

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Langkah 3: Klasifikasi Risiko :

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Langkah 4: Analisis Risiko :

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Langkah 5: Menilai Risiko :

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Langkah 6: Respon Ke Atas Risiko : ………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Disediakan oleh

………………………

Pengurus Risiko Induk ABPM

Disahkan oleh

……………………………

Iso Champion Induk ABPM

BORANG RISIKO 3

abpm/pr/01 pelan pengurusan risikofram.bomba.gov.my/.../2/1/pelan-pengurusan-risiko.pdf · 2020. 4....

Documents