universiti putra malaysia gangguan dalam sistem...
TRANSCRIPT
UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA
GANGGUAN DALAM SISTEM GILIRAN BERTUTUR KANAK-KANAK MELAYU: SATU ANALISIS PRAGMATIK
ZAITUL AZMA BINTI ZAINON HAMZAH
FBMK 2002 11
GANGGUAN DALAM SISTEM GIURAN BERTUTUR KANAK-KANAK M ELAYU: SATU ANAUSIS PRAGMATIK
ZAITUL AZMA BINTI ZAINON HAMZAH
DOKTOR FALSAFAH UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA
2002
GANGGUAN DALAM SISTEM GILIRAN BERTUTUR KANAK-KANAK M ELAYU: SATU ANALISIS PRAGMATIK
Oleh
ZAITUL AZMA BINTI ZAINON HAMZAH
Tesis Ini Dikemukakan Kepada Sekolah Pengajian Siswazah, U niversiti Putra Malaysia, Sebagai Memenuhi Keperluan Untuk
Ijazah Doktor Falsafah
November 2002
Oedi kasi
Untuk ayah Allahyarham Zainon Hamzah b . Daud yang tidak sempat melihat kejayaanku
Untuk ibu Ropidah bt Zainun segal a pengorbananmu kuingat selalu
Untuk abang-abang dan adik-adikku jasa dan teguran kalian kuhargai aku menjadi lebih tabah menghadapi d ugaan dan rintangan
Untuk suami dan anak-anak Rina, Izhar, Nazrin , Syazmil , Azni l , dan Adlina yang menjadi penawar duka dan penyeri hidupku g igih memberi semangat untuk kuterus berusaha
Untuk rakan-rakan seperjuangan terima kasih atas nasi hat dan kritikan kalian yang membantu mem bentuk keyakinan dan kesempurnaan diriku .
Zazhl UPM/2002.
11
Abstrak tesis yang dikemukakan kepada Sen at Universiti Putra Malaysia sebagai memenuh i keperluan u ntuk ijazah Doktor Falsafah.
GANGG UAN DALAM SISTEM G ILIRAN BERTUTUR KANAK-KANAK MELAYU: SATU ANALISIS P RAGMATIK
Oleh
ZAITUL AZMA BINTI ZAINON HAMZAH
November 2002
Pengerusi : Noor Aina Dani, Ph.D.
Fakulti : Bahasa Moden dan Komunikasi
Kajian in i bertujuan untuk menganalisis gang guan dalam sistem
gi l i ran bertutur kanak-kanak Melayu . Sampel kajian adalah terdiri daripada
36 orang kanak-kanak tab ika Kemas yang d ip il ih secara ' persampelan
rawak berlapis' daripada 3 buah tabika Kemas, iaitu Tabika Kenari, Tabika
Ibnu S ina, dan Tabika Harapan Murni dan Tadika AI- Hafiz, Kajang .
Dalam kajian in i , teori Relevans ( 1 986, 1 995), telah digandingkan dengan
kerangka anal isis perbualan Schlobinski ( 1 996), untuk membincangkan
gangguan d alam sistem gil iran bertutur kanak-kanak Melayu dan
menginterpretasi penggunaan i roni dan metafora dalam ujaran kanak-
kanak Melayu.
Hasi l kaj ian mendapati kanak-kanak mencetuskan gangguan
dengan tujuan menyampaikan maklu mat, menambahkan maklumat,
111
mendapatkan gili ran bertutur dan tnelahlrkan perasaan simpati Namun,
terdapat juga gangguan yang dlcetuskan o leh kanak-kanak u ntuk
menyatakan bantahan dan mencetuskan konfhk Selaln ItU, kaJlan Juga
mendapatl penggunaan bahasa yang l ronr dan metafora dlgunakan u ntuk
menyampalkan Idea, slnd lran, dan konsep-konsep yang relevan menglkut
konteksnya Penggu naan l ronl dan metafora turut menyerlahkan darjah
kefahaman I nterpretlf antara penutur dan pendengar bagl membolehkan
komunikasl berjalan lancar
Dapatan kajlan juga menunjukkan konteks dan kognrsl berperanan
dalam komu nikasl kanak-kanak Kanak-kanak menyampalkan maklumat
yan g terkandung dalam kogmsl mereka menglkut konteks yang relevan
Konteks Juga turut berfungsl menetapkan makna ujaran ItU Seterusnya
peng gunaan Rangka RUjuk Silang pula d ldapatr dapat m engesan ehpsis
kata gantl nama din (KG N D) , dalam perbualan kanak-kanak Melayu
dalam
Oleh yang demlklan , pen dekatan pragmatrk d ldapatl berwibawa
menglnterpretasl makna ujaran kanak-kanak Melayu Hasi l
gabungan teon Relevans dan kerangka anahsls perbualan Schlobinski
d ldapatl telah menghasllkan dapatan kaj lan yang jltu tentang makna uJaran
dan trngkah laku kanak-kanak Melayu ketlka mereka berkomumkasl Teon
Relevans berwlbawa kerana teon 1m menekankan kepentlngan konteks dan
kognlsl dalam menglnterpretas l makna Ujaran
IV
Abstract of thesis presented to the Senate of Universiti Putra Malaysia in fulfilment of the requirements for the degree of Doctor of Phi losophy
INTERRUPTION IN THE SYSTEM OF SPEAKER CHANGE AMONG THE MALAY CHI LDREN : A PRAGMATIC ANALYSIS
By
ZAITUL AZMA BINTI ZAINON HAMZAH
November 2002
C hairman: Noor Aina Dani, Ph.D.
Faculty Modern Language and Communication
This study aimed to a nalyse interruptions in the turn-taking
system of speech among Malay chi ldren. The research sample consisted
of 36 childre n who were selected randomly from several Malaysian
kindergartens: Tabika Kenari , Tabika Ibnu Sina, Tabika Harapan Murni ,
and Tadika AI- Hafiz.
In the present study, Relevance Theory ( 1 986, 1 995) has b een
combin ed with Schlobinsk i's(1 996) conversation analysis framework to
analyse instances of interruption in the chi ldren's system of speaker turn-
taking and to interpret the use of irony and metaphor in the chi ldren's
speech.
The results of the study showed that chi ldren create
interruptions to give a nd add information, to get their turns to s peak and to
v
offer sympathy. However, interruption IS also used as a strategy to show
d isagreement and to create conflict. The findings of the research also show
that irony and metaphor are used to convey ideas, criticism, and concepts
that are relevant to the context. The use of irony and metaphor also shows
the degree of i nterpretive u nderstanding between the speaker and the
l istener to enable a smooth flow of conversation.
The outcomes of the research also indicated that aspects of
context and cognition have also played an important role i n the Malay
chi ldren's commu nication. Chi ldren provide the information that is inherent
in their cogn ition according to the relevant context. The context inherent
functions as to p rovide meanin gs to the utterances concerned. Moreover, it
has been discovered that the use of the Bridgi n g Cross Refere nce (Sperber
and Wilson , 1 986) , enables the identification of pronoun el l ipsis i n the Malay
chi ldren's conversation .
Thus, the pragmatics approach is establ ished as a capable way
of interpretin g the meaning of utterances in the Malay chi ldren's
conversation. The combination of both Relevance theory and Schlobinski's
conversation analysis framework has resulted i n sign ificant find ings a bout
utterance meaning and the communicative behavior of Malay chi ldren.
Relevance theory is a powerful theory based on its stress on the
importance of context and cogn ition in i nterpreting utterance mea n ing.
VI
PENGHARGAAN
Alhamd ulillah, syukur saya ke hadrat Allah SWT kerana dengan limpah kurnia
dan Izin-Nya telah memben kekuatan dan ketabahan kepada saya u ntuk
menyempurnakan tesis yan g bertajuk, "Gangguan dalam Sistem Gillran
Bertutur Kanak-kanak Melayu: Satu Anailsis Pragmatik" walaupun beberapa
kesusahan dan rintangan dihadapi .
Pada kesempatan in i , saya ingin merakamkan setinggi-tinggi
penghargaan dan terima kasih kepada semua pihak yan g telah membantu
saya menyiapkan tesls in i terutamanya kepada Prof. Madya Dr. Ncor Aina
Dan i sebagai pengerusi Jawatankuasa penyeliaan , Prof. Madya Dr. Ahmad
Mah mood Musanif, dan Dr. Mohd Faiz Abdullah selaku ahli jawatankuasa
penyeliaan, atas u saha mereka memberikan tunjuk ajar, membaca,
men yemak, dan memberikan nasi hat yang amat berguna untuk
meningkatkan mutu tesis in i . Penghargaan dan terima kasih juga ditujukan
kepada para pensyarah Fakulti Bahasa Moden dan Kom unikasi yang
telah ban yak memberikan bim binga n , tunjuk ajar, dan mencurahkan segala
i lmu, sarna ada yan g bersifat akademik ataupun bukan akademik.
Saya ing i n mengucapkan jutaan terima kepada Pen garah serta
para pustakawan di Perpustakaan Za'ba, Universiti Malaya kerana telah
membenar dan membantu saya ketika saya membuat rujukan di sana.
Setinggi-tin ggi penghargaan Juga saya tujukan kepada guru-guru T abika
vII
Kemas, laltu Tablka Kenan, Tablka Ibnu Slna, Tablka Harapan Murn!,
dan Tablka Wawasan dan guru Tadlka AI- Hafiz yang telah bersusah
payah membantu dan membertkan kerjasama semasa kaJlan In! d ljalankan
Saya Juga Ing l n mengucapkan tenma kaslh kepada seorang
teman lama yang Istlmewa dan rakan-rakan seperjuangan dl U KM yang telah
menyumbang Idea dan mem benkan semangat untuk saya terus menYlapkan
tesls In!
Akh l r sekah, Jutaan tenma kaslh d ltuJukan buat keluarga saya yan g
sanggu p membenkan sokongan moral dan merelakan masa d lgunakan bagl
saya menYlapkan kaJlan In! , dl samplng menunJukkan slkap sabar dan
toleransl Tanpa blmblngan, sumbangan , kerjasama, dan pengltbatan
mereka, penultsan In! sukar mencapal tahap yang dlkehendakl Hanya Allah
sahajalah yang dapat memben ganjaran dan balasan yang setlmpal
dengannya
Seklan T enma kaslh
BERILMU B ERBAKTI
ZAITUl AZMA B INTI ZAINON HAMZAH
\111
Saya mengesahkan bahawa Jawatankuasa Pemenksa bagl Zaltu l Azma bt Zamon Hamzah telah mengadakan pemenksaan akhlr pada 13hb November 2002 u ntuk memlal tesls Doktor Falsafah bel iau yang bertajuk "Gangguan dalam Sistem Glliran Bertutur Kanak-kana k Melayu - Satu Anal isls Pragmatik" menglkut Akta Unlversltl Pertanian Malaysia (Ijazah LanJutan) 1980 dan Peraturan-peraturan Unlversltl Pertanlan Malaysia (IJazah Lanjutan) 1981 Jawatankuasa Pemertksa memperakukan bahawa calon tnl layak dlanugerahkan Ijazah yang tersebut Anggota Jawatankuasa Pemenksa adalah sepertl yang benkut"
Amat Juhari Moain, Ph.D Profesor Faku lt i Bahasa Moden dan Komunlkasl Universiti Putra Malaysia (Pengerusl)
Noor Aina Dani, Ph.D Profesor Madya Jabatan Bahasa Melayu Fakulti Bahasa Moden dan Komunlkasl Universiti P utra M alaysia (Ahli)
Ahmad Mahmood M usanif, Ph.D. Profesor Madya Jabatan Bahasa Melayu Fakulti Bahasa Moden dan Komumkasl Universiti Putra Malaysia (Ahli)
Mohd Faiz bin Abdullah, Ph.D Jabatan Bahasa Inggens Fak ulti Bahasa Moden dan Komumkasl Universiti Putra Malaysia (Ahli)
Puteri Rosl ina Abdul Wahid, Ph.D Jabatan Bahasa Melayu Akademl Pengajian Melayu Universiti Malaya (Pemeriksa Bebas)
SHER MOHAMAD RAMADILI ,Ph.D. , ProfesorlTimbalan Dekan Sekolah Pengajlan Siswazah Umversitl Putra Malaysia
Tankh 2 3 \:�' 2002
IX
T eSls Inl telah serahkan kepada Senat Unlversltl P utra Malaysia dan telah dltenma sebagal memenuhl keperl uan IJazah Doktor Falsafah Anggota Jawatankuasa Penyella adalah sepertl benkut
Noor Aina Dani, Ph.D Profesor Madya Jabatan Bahasa Melayu Fak ultl Bahasa Moden dan Komunikasl Untversltl Putra Malaysia (Pengerusl)
Ahmad Mah mood Musan if, Ph.D. Profesor Madya Jabatan Bahasa M elayu Fakultl Bahasa Moden dan Komuntkasl Unlversltl Putra Malaysia (Ahll)
Mohd Faiz bin Abdullah, Ph.D Jabatan Bahasa Inggens Fak ultl Bahasa Moden dan Komuntkasl UntVersltl Putra Malaysia (Ahll)
AIN I IDERIS, Ph.D., Profesor/Dekan Sekolah Pengajlan Siswazah Untversltl Putra Malaysia
Tankh 9 JAN ?rn1
PERAKUAN
Saya akUl tesis In! adalah hasl l keqa saya yang asll melamkan petlkan dan sedutan yang telah dlben penghargaan dl dalam tesls Saya Juga mengaku bahawa tesis Inl tldak dlmajukan untuk IJazah-IJazah lam dl Umversltl Putra Malaysia ataupun InStltUSI pengaJlan yang lain
Zaitu��t Zainon Hamza h
\I
JADUAL KANDUNGAN
Muka Surat
DEDIKASI II ABSTRAK III ABSTRACT PENGHARGAAN LEMBARAN PENGESAHAN PENYAT AAN KEASLIAN JADUAL KANDUNGAN SENARAI JADUAL SENARAI RAJAH
V VII IX XI XII xv XVI XVII SENARAI SINGKA TAN
BAS
I PENDAHULUAN 1 1 1 Latar Belakang Kajlan 1
1 1 1 Sistem Glhran Bertutur Menglkut Anahsis Perbualan 4 1 1 2 Interpretasl Makna Menglkut Anaiisis Pragmatlk 7 1 1 3 Interpretasl Makna Menglkut Analisis Perbualan dan
Analisis Pragmatlk 1 1 1 1 4 Kajlan Bldang Pragmatlk 14
1 2 Pernyataan Masalah 20 1 2 1 Ketandusan Kajlan Pragmatlk Kanak-kanak 20 1 22 Kajlan yang Terarah dan Spontan 23 1 2 3 Kajlan Serupa tetapi Tldak Sama 26
1 3 Kepentlngan Kajlan 29 1 4 Objektlf Kajlan 32 1 5 Batasan Kajlan 33 1 6 Defin isl Operaslonal 34
1 6 1 . Gangguan 34 1 6 2 Sistem Gil iran Bertutur 35 1 6 3 Penggunaan Bahasa l ronl dan Metafora 35 1 6 4 Kanak-kanak Melayu 36 1 6 5 Analisis Pragmatlk 36 1 6 6 Kerangka Analisis Perbualan 37
" SOROTAN UTERATUR 38 2 1 Pengenalan I Imu Pragmatlk 38
2 1 1 H ubungan Pragmatlk dengan Semantlk dan T atabahasa 42
2 1 2 Hubungan Teort P ragmatlk Grice ( 1 975) dengan Teort Relevans Sperber dan Wilson ( 1 986, 1 995) 45
2 1 3 Perbandtngan Pragmatlk dengan Anahsis Perbualan 48
2 2 Kajlan Pragmatlk dl Malaysia 55
III M ETODOLOGI 88 3 1 Reka Sentuk Kajlan 88
3 1 1 Kerangka T eon 88 3 1 1 1 T eon Relevans 90 3 1 1 2 Tiga Konsep Utama Teon Relevans 91
3 1 2 Kerangka Analisls Perbualan 94 3 2 Kerangka Konsepsi KaJlan 98 3 3 T empat Kajlan 99
3 3 1 Kawasan Samptngan 1 00 3 4 Popuiasl dan Persampelan 1 00
3 4 1 Subjek Kajlan 100 3 5 Pendekatan Kajlan Kuahtatlf 103
3 5 1 Kaedah KaJlan 103 3 5 1 1 Pemerhattan Sistem Giliran Sertutur
dl dalam Kelas 105 3 5 1 2 Pemerhatlan Sistem Glflran Bertutur
dl luar Kelas 107 3 6 Alat Kajlan 108
3 6 1 Alat PembelaJaran dl dalam Kelas 1 08 3 6 2 Alat Pembelajaran dl luar Kelas 1 09
3 7 Tatacara KaJ lan 1 10 3 7 1 KaJlan Rlntls 110
3 7 1 1 Dapatan Kajlan Rlntls 111 3 7 2 Kajlan Sebenar 1 31
3 8 Penganaltslsan Data 1 31
IV KEPUTUSAN DAN PERBINCANGAN 1 33 4 1 Persembahan Data 1 33
4 1 1 Gangguan dalam Sistem Glliran Bertutur Kanak-kanak 133
4 1 2 Gangguan dalam Sistem Glhran Bertutur M enggu nakan Kerangka Analisis Perbualan Schloblnskl ( 1 996) 1 46
4 1 3 Gangguan dalam Sistem Glhran Bertutur Menggunakan Anahsls Teon Relevans (1 986,1995) 159
4 2 Peranan Konteks dengan Gangguan 175 4 2 1 Gangguan dengan TUJuan Melahlrkan Idea dan
Maklumat 1 76 4 2 2 Gangguan untuk Mendapatkan Maklumat 185 4 2 3 Gangguan untuk Melahlrkan Perasaan
Simpati 196 4 2 4 Gangguan untuk Mendapatkan Giliran Bertutur 206 4 2 5 Gangguan untuk Mencetuskan Konfhk 2 1 3 4 2 6 Gangguan untuk Menyatakan Bantahan 225 4 2 7 Peranan Konteks dalam Menglnterpretasl
Kekaburan Makna dalam Ujaran yang
)1.111
V
Mencetuskan Gangguan 4 3 Peranan Kogn tsl dan Komunikasl 4 4 Penggunaan l ronl dan Metafora dalam Perbualan
Kanak-kanak 4 4 1 Penggunaan l ron t 4 4 2 Penggunaan Metafora
4 5 Penggunaan Rangka RUjuk Silang (RRS) untuk Mengesan RUjukan Kata Gantl Nama dalam Perbualan Kanak-kanak Melayu
4 6 Dapatan Lam 4 6 1 Pertlndanan Suara
4 6 2 4 6 3 4 6 4 4 6 5
4 6 1 1 Pertlndanan Suara untuk Menyatakan Pendapat
4 6 1 2 Pertlndanan Suara untuk Melengkapkan Maklumat
Darjah Saling Kefahaman Mengajuk Menukar Toplk Perbualan Pragmatlk Perulangan
4 7 Raslonal Teon dengan Dapatan Kajlan
4 8
4 7 1 Raslonal dan Segl Konteks 4 7 2 Raslonal dan Segl Kesan Konteks 4 7 3 Raslonal dan Seg l Kos Proses 4 7 4 Raslonal dengan Analisis Perbualan Schloblnskl Impllkasl Dapatan Kajlan
RUMUSAN DAN CADANGAN 5 1 Rumusan
5 1 1 Sistem Gl l i ran Bertutur 5 1 2 Gangguan sebagal Satu Strategl 5 1 3 Kanak-kanak dan Budaya Melayu 5 1 6 Dapatan Lam
5 2 Cadangan Kajlan Selanjutnya
B IBLIOGRAFI
LAM PIRAN A 1 Data Kajlan Rmtls yang dlkumpul dl T8K Wawasan B 1 Data Kajlan yang dikumpul dl TBK Ibnu Sma 82 Data KaJlan yang dikumpu l dl T8K Harapan M u rm 83 Data Kajlan yang dlkumpul dl TBK Kenan 84 Data Kajlan yang d ikumpul dl Tadlka AI Hafiz C Senaral sampel kaJ lan 0 Contoh Alat KaJlan
BIODATA PENULIS
XIV
235 249
26 1 26 1 27 1
29 1 296 296
297
298 299 307 3 1 0 3 1 3 3 1 8 321 323 326 329 330
338 338 339 34 1 342 343 347
353
362 366 372 380 384 389 39 1
392
Jadual
1
2
3
SENARAI JADUAL
Jadual Kanak-kanak yang MenJadl Sampel
Kekerapan Kanak-kanak Mencetus Gangguan
Perbezaan antara l ronl dan Metafora dalam Perbualan Kanak-kanak
Muka surat
1 04
237
283
SENARAI RAJAH
Rajah Muka surat
1 Sistem Gil iran Bertutur Kanak-kanak Berdasarkan Pragmatlk 6
2 H ubungan antara Semantlk dengan Pragmatlk 1 7
3 Sistem Giliran Bertutur Berdasarkan Pragmatlk 99
4 Kerangka Konsep 1 00
5 Penggunaan RRS dalam Mengesan KGN D 1 26
6 Appllkasl Penggunaan RRS dalam Mengesan RUJukan KGND yang Hl lang 1 26
7 Gangguan dalam Sistem Gll iran Bertutur (Data 5) 1 49
8 Gangguan dalam Sistem Gi l iran Bertutur ( Data 6) 1 55
9 Gangguan dalam Sistem Glhran Bertutur ( Data 1 3 ) 1 57
10 Gangguan dalam Sistem Gi l i ran Bertutur (Data 14) 1 58
1 1 Gangguan dalam Sistem Gi l i ran Bertutur (Data 1 5) 1 6 1
1 2 Peranan Konteks dalam Mencetuskan Gangguan dalam Menghasllkan Makna Kompleks 251
1 3 Peranan Kogntsl dalam Kom untkasl 257
14 Proses PewuJudan Metafora d l Kalangan Kanak-kanak 278
1 5 Proses Pembentukan Bahasa Metafora 293
Xvi
KGND
RRS
TPR
SENARAI SINGKATAN
Kata Gantl Nama Din
Rangka RUJuk Si lang
Tempat Penyertaan Gihran yang Relevan
"\11
1 . 1 Latar Belakang Kajian
BAS I
PENDAH ULUAN
Gangguan dalam sistem gi l iran bertutur adalah merujuk kepada
tindakan pen utur la in mengambil giliran bertutur daripada penutur semasa
secara menyampuk ketika penutur semasa sedang meneruskan gi l iran
bertuturnya. Kesan daripada gangguan In l penutur semasa terpaksa
menamatkan g i l i ran bertuturnya sebelum sampai ke tempat penyertaan gi l iran
yang relevan (Transition-relevance place ) yang seterusnya dikenal i sebagai
TPR. Manakala penutur yang mencetuskan gangguan secara tidak langsung
telah mengambi l g i l i ran bertutur sehingga ke tempat TPR ataupun terpaksa
melepaskan gi l i ran bertuturnya apabi la ada penutur lain yang mencetuskan
gangguan lalu mengambi l g i l i ran bertutur daripadanya.
Manakala s istem gi l i ran bertutur adalah merujuk kepada peraturan
pertukaran gi l i ran bertutur oleh seorang penutur yang ambil g i l i ran untuk berbual
seh ingga membawa kepada gi l i ran penutur seterusnya. Pertukaran penutur
dalam sistem g il i ran bertutur in i akan menyerlahkan tingkah laku penuturnya
seperti menyampuk, mengaJuk, mengulang, menyindir, dan sebagainya. Tingkah
laku ini lahir dalam perbualan yang menyambungkan d ua ujaran atau rangkaian
ujaran para penutur yang terli bat dalam pertukaran g i l i ran bertutur in i .
Dalam suatu segmen perbualan, komponen yang memblna gi l iran
bertutur adalah terd ln danpada perkataan, frasa, klausa, dan ayat Kom ponen In l
akan dltanggap dan d lkenal pastl waJar oleh pendengar untuk membolehkannya
meneruskan perbualan seterusnya Menglkut Sperber dan Wilson ( 1 986, 1 995),
pnnslp Relevans memfokuskan tumpuan kepada lakuan penutur dan pendengar
dalam suatu proses komumkasl beronentaslkan pengetahuan yang ada dalam
komponen kogmtlf mereka Oleh ItU , penutur dan pendengar harus
menyampalkan maklumat yang relevan berdasarkan konteks dan situasl
perbualan ItU
Sehubungan ItU, untuk menguJI keberkesanan proses Interpretasl
makna uJaran antara penutur dengan pendengar, pendengar harus meruJuk
kepada t lt lk permulaan perbualan, laltu toplk yang sedang d lperkatakan dan
konteks yang melatan perbualan ItU Tltlk permu laan 1m lazlmnya meruJuk
kepada tanggapan pendengar terhadap maklumat perbualan yang relevan
Maklumat yang relevan dengan konteks dan kogmsl penutur dan pendengar
akan membenkan kesan konteks yang tlnggl bagl memudahkan penutur
seterusnya memproses maklumat dalam perbualan ItU serta membolehkannya
mengambl l g il iran bertutur pada tempat yang relevan baglnya Permu laan bagl
sesuatu perbualan sebenarnya tJdak bergantung pada sesuatu toplk yang Ingl n
d lperkatakan oleh para penuturnya, tetapi leblh kepada cara mereka
mengendal lkan uJaran ItU Dengan yang demlklan Jelaslah bahawa anahsls
perbualan leblh menumpukan kajlannya dalam hngkungan 8OSIOIog i dan
2
ilngUlstlk, dan tldak memfokus secara khusus kepada aspek tatabahasa dan
struktur ayat, manakala anailsls pragmatlk memfokuskan kajlannya dalam
mengmterpretasl makna kata dan ayat yang dlgunakan dalam ujaran
berdasarkan konteks sltuasl , soslal, dan budaya penutur dan pendengar
Menglkut Schlffnn (1 994) , yang menJadl objek utama dalam
penyel idlkan anahsis perbualan lalah peraturan pertuturan penutur dan kesan
yang berlaku dala m perbualan yang menghubungkan dua ujaran atau l ebih, atau
leblh dikenal i sebagal rangkalan Interaksl Seterusnya, Clcourel ( 1 992) , dan
Gimber ( 1 996), pula membuktlkan bahawa perkongsian peraturan, pengalaman,
latar budaya, dan toplk arg umen antara para peserta yang terli bat dalam
perbualan itu turut mendedahkan kepada pemahaman dalam perbualan
Namun, d isebabkan anal iSIs perbualan tidak terli bat dalam
menginterpretasi makna ujaran penuturnya, maka adalah wajar pendekatan
pragmatik dljadikan gabungan yang padu dalam menglnterpretasi makna ujaran
kanak-kana k. Gandingan i lmu pragmatik adalah perlu untuk menyerlahkan tujuan
kanak-kanak menyampuk, mengajuk, mengujarkan bahasa metafora, dan
sebagainya ketlka mereka memulakan perbualan dan mengambil gi l i ran bertutur
dalam sesuatu perbualan Penglnterpretasian makna ujaran apablla
dlgabungkan dengan aspek tlngkah laku dalam perbualan penutur dan
pendengarnya dapat menyerlahkan darjah kefahaman Interpretif dl kalangan
kanak-kanak. Dengan itu dalam perbualan kanak-kanak Melayu, pengkajian
tentang gangguan dalam sistem glhran bertutur dan aspek-aspek yang berkaitan
dengannya dapat menyerlahkan aspek kecekapan pragmatlk yang telah dikuasal
oleh kanak-kanak, dl samplng menyerlahkan kesempurnaan makna yang ada
dalam pemlklran kanak-kanak terhadap sesuatu konsep, tlngkah laku , dan
peraturan soslal yang telah dlkuasal dan difahami daripada konteks lalu
d isampaikan melalu i bahasa
Oleh ItU , untuk mendapatkan makna uJaran serta jelmaan sikap
hasll daripada perbualan kanak-kanak, penglnterpretaslan makna menggunakan
pendekatan pragmatlk dan anahsls perbualan dapat membenkan
penginterpretaslan yang berwibawa. Anahsis perbualan mendudukl tahap yang
tlnggl dalam orgamsasl yang berkaltan dengan pertukaran g lhran bertutur dalam
suatu perbualan atau rangkalan Interaksl ltu . Menglkut Bergmann ( 1 994) , analisls
perbualan bertanggungJawab secara kasar dengan prinsip komunikatif yang
mehbatkan penghasl lan peraturan soslal dalam Interaksl hngUlstik dan bukan
hngU istik . Tetapi untuk mendapatkan makna ujaran yang d ihajati penutur,
anal isis pragmatiklah yang berwlbawa dalam memberikan penginterpretasian
makna yang padu
1 . 1 . 1 Sistem Giliran Bertutur Mengikut Analisis Perbualan
ObJektif utama anahsls perbualan adalah untuk mencari peraturan
dan aturan umum yang dlgunakan oleh para peserta perbualan dalam
menghasilkan struktur dan peraturan dalam suatu sltuasl kom unikasl . Dengan
4
itu anal isis perbualan hanya berminat untuk mencari prosedur yang umum
digunakan oleh para peserta perbualan dan tldak berminat kepada makna ujaran
ataupun perubahan kepada prosedur-prosedur ini . Mengikut Sacks ( 1 985),
antara fenomena yang cuba diserlahkan oleh analisis perbualan adalah untuk
menonjolkan perlakuan para peserta dalam suatu babak perbualan yang
sebenar. Antara contoh fenomena yang menyerlahkan mekanisme kefahaman
interpretif dalam perbualan ialah sistem gil iran bertutur. Perhatikan contoh yang
berikut:
1 . Aznil
Hazeed:
Aznil
Hazeed :
Aznil
Hakim
Cikgu, Hazeed buta tengok warna .
Dia tarik aje warna coklat ni".
11/ Mana ada ! !
N i bertabur ni, ha ?
Eh, d iapun ambi l . . apa.
Siapa? Ha?
11/ Oi, oi, kita ambil warna h ijau. Kau yang ambi l warna
coklat .
(Data 84 Lampiran 83)
Dalam perbualan di atas, Aznil memulakan perbualan. Oleh sebab
tiada tempat yang relevan untuk penutur lain meneruskan perbualan, Aznil telah
meneruskan gi l i ran bertuturnya. Namun, ujaran kedua Aznil ini telah
mengarahkan Hazeed untuk menyampuk bagi tujuan menafikan tuduhan Azni l
yang awal tadi . Ujaran Hazeed, uMana ada?" telah mengarahkan Aznil untuk
5
mengambil gl l iran bertutur danpada Hazeed bagi membuktikan kebenaran
ujarannya yang awal . Walau bagaimanapun, ujaran Azni l ini telah dengan pantas
dihalang oleh Hazeed melalui uJarannya, "Diapun ambil" . Ujaran Hazeed in i
dengan sendiri telah mengarahkan penutur seterusnya, ia itu Hakim u ntuk
men yampuk . Mengikut Sacks ( 1 978) , sesuatu ujaran yang boleh d igabungkan
secara serentak dengan faktor konteks agar para peserta perbualan boleh
meneruskan perbualan dapat dikategorikan sebagai sistem konteks sensitif.
Sistem gi l iran bertutur i n i merupakan satu contoh prosedur yang
dian uti oleh analisis perbualan . Dua komponen yang d itekankan dalam sistem ini
ialah kom ponen membina g i l iran dan komponen memperuntukkan g i l iran.
Kedua-duanya bergabung bagl menghasilkan peraturan perbualan seperti dalam
Rajah 1 yan g berikut:
Topik Perbualan (Azni l memulakan perbualan) ...oIL .. .::::I ... �
,,"'" I
Aznl l meneruskan J empat penyeran gl ltran yang Rele.an Iid. (TPR)
Ya (Ada Kesan konteksfTidak bersetuju)
(Aznil) penyertaal penutur pihhan
Azml mengambll glhran
.. . Hazeed m:ngambll gl\\ran Aznll mengambll gll iran
11/ Hazeed meneruskan �
(Tlada kesan konteks) Ya � Aznil meneruskan giliran
� 11/ Hakim mengambl l dan meneruskan gihran-(ada kefahaman lnterpretif daripada konteks )
Rajah 1 : Sistem Gi l i ran Bertutur Kanak-kanak Berdasarkan Pragmatik Sumber: Dipadankan daripada Schlobinski (1 996'209)
6