tugasan linguistik dan sosiolinguistik upload

NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

Soalan

Sebagai seorang pelajar linguistik dan sosiolinguistik, anda sememangnya peka akan

perkara ini. Namun begitu, adakah masyarakat sedar atau peka dan memiliki

pengetahuan akan perkara ini? Sejauh manakah aspek sosiolinguistik ini benar-benar

wujud dan dipraktikkan dalam kehidupan seharian masyarakat kita?

1.0 PENDAHULUAN

Sosiolinguistik adalah salah satu bidang utama dalam disiplin linguistik. Nama

sosiolinguistik terbentuk daripada dua istilah, iaitu sosio (singkatan daripada sisiologi-

disiplin yang meneliti masyarakat) dan linguistik-disiplin yang meneliti bahasa. Dengan

sifat penggabungan dua disiplin ini, sosiolinguistik memberi tumpuan kepada dua entiti,

iaitu bahasa dan masyarakat. Sosiolinguistik menganggap bahasa dan masyarakat sebagai

satu struktur yang mempunyai hubungan yang rapat antara kedua-duanya.

Bidang sosiolinguistik itu adalah merupakan satu bidang yang membabitkan

kajian bahasa dan masyarakat yang sangat luas cakupannya. Ia menumpukan kepada

bahasa dalam konteks sosial dan kebudayaan. Melalui bahasa, manusia dapat berhubung,

menyampaikan buah fikiran dan perasaan. Dengan bahasa juga mereka mengeratkan

hubungan antara satu sama lain sebagai anggota satu masyarakat.

Kajian ini merupakan satu percubaan untuk meninjau sejauh manakah aspek

sosiolinguistik ini benar-benar wujud dan dipraktikkan dalam kehidupan seharian

masyarakat kita. Sosiolinguistik akan menunjukkan bagaimana kita harus berbicara

apabila kita berada dalam masjid, ruang perpustakaan atau di pasar, misalnya.

HBML 3403 LINGUISTIK DAN SOSIOLINGUISTIK1

NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

2.0 ASPEK KAJIAN

Kita perlu akur, kualiti bahasa Melayu yang dituturkan kini semakin lama semakin

berkurang. Ini mungkin disebabkan oleh kurangnya peranan media terutamanya media

elektronik. Selain dari itu, bahasa Melayu kurang dituturkan oleh bangsa India dan Cina

untuk tujuan bersosialisasi.

Program realiti dan program siaran langsung tanpa suntingan awal, mendedahkan

penonton dan pengacara atau artis-artis pujaan kepada penggunaan bahasa rojak ini

sehingga bertembunglah bahasa pasar dengan bahasa rojak menjadikan ia satu kebiasaan

dan akhirnya satu ikutan yang gelombangnya susah disekat lagi.

Pada kalangan murid-murid Cina dan India juga kebanyakannya masih kurang

menguasai Bahasa Melayu. Ini ditambahlah jika mereka bersekolah di sekolah venakular

seperti SJK( C ) dan SJK ( T ).Apatah lagi soalan aras Bahasa Melayu UPSR lebih

rendah dari sekolah kebangsaan.

2.1 SAMPEL KAJIAN

Dalam kajian ini saya telah mengkaji 10 orang responden. Mereka terdiri dari

pelbagai latar belakang,latar belakang, umur, jantina, bangsa dan sebagainya

2.2 PEMEROLEHAN DATA

Data kajian sampel diperoleh hasil dari temu bual secara tidak formal berasaskan

soalan yang dikemukakan di 2.3 bertepatan dengan mengikut tugasan yang diberikan.

Selain dari itu, kaedah permerhatian juga dijalankan untuk memperkemaskan hasil

tugasan.


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

2.3 SOALAN KAJI SELIDIK

KAJI SELIDIK LINGUISTIK DAN SISIOLINGUSTIK

Nama :___________________________________________

Umur :___________________________

Jantina :___________________________

Bangsa :___________________________

Agama :___________________________

Pekerjaan :___________________________

Kelulusan akademik :_____________________

Bilangan bahasa yang dikuasai :____________________________

Nyatakan :___________________________________________

Soalan-soalan

1. Apakah bahasa yang digunakan di rumah?

___________________________________________________________

2. Apakah bahasa lain yang digunakan selain daripada bahasa di atas?

___________________________________________________________

3. Bahasa yang digunakan di tempat kerja?

___________________________________________________________

4. Bahasa yang digunakan dalam aktiviti sosial. Contohnya bersama rakan- rakan.

___________________________________________________________

5. Bilakah anda menggunakan bahasa rasmi?

___________________________________________________________

6. Persepsi / pandangan mengenai bahasa Melayu.


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

7. Persepsi / pandangan mengenai bahasa kedua?

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

8. Persepsi / pandangan mengenai masa depan Bahasa Melayu.

___________________________________________________________

___________________________________________________________

__________________________________________

3.0 DAPATAN KAJIAN

3.1 LAPORAN DAPATAN KAJIAN

Berikut adalah laporan gambaran sebenar sejauh mana ilmu linguistik dan sosiolinguistik

ini benar-benar dipraktikkan dalam kehidupan seharian berasaskan kaji selidik yang

dilakukan.

a) Responden 1.

Umur: 50 tahun

Jantina: Wanita

Bangsa : Melayu

Kelulusan: MCE (Malaysia Certificate Examination)

Jawatan : Guru Penolong Kanan Pentadbiran

Pengalaman Kerja: 25 tahun

Beliau merupakan seorang wanita berkerjaya yang mempunyai pengetahuan

linguistik yang tinggi. Tugas sebagai Penolong Kanan sekolah secara tidak langsung amat

memerlukan beliau berinteraksi dengan berkesan.. Kepakaran beliau sebagai guru bahasa

Melayu tidak dinafikan kerana beliau dapat memahami sedikit sebanyak ilmu linguistik

dan digunakan bagi menyesuaian diri semasa berinteraksi. Penggunaan laras bahasa dan


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

juga ragam bahasa akan ditukar mengikut situasi dan tempat. Dalam menghadiri

mesyuarat, bahasa yang digunakan oleh beliau adalah bahasa formal yang merujuk

kepada penggunaan bahasa yang lebih teratur, lengkap dan memerlukan segala strategi

pertuturan untuk memberi gambaran yang beradat dan hormat dalam konteks formal.

Selain dari itu beliau menggunakan dialek Perak kerana beliau adalah anak jati Kuala

Kangsar.

b) Responden 2:

Umur: 26 tahun

Jantina: Wanita

Bangsa : Melayu

Kelulusan : Sijil Pelajaran Malaysia (STPM)

Jawatan : Guru Bahasa Inggeris


Merupakan seorang wanita bekerjaya yang sering berhubungan dengan

masyarakat tempatan dan juga sebagai guru Bahasa Inggeris di sekolah. Mempunyai

pengetahuan linguistik dan berupaya menerap pengetahuan tersebut semasa berinteraksi.

Beliau juga mahir dalam berbahasa Inggeris. Tambahan pula bapanya berketurunan

Inggeris. Sesekali perbualan beliau dicampurkan dengan perkataan Inggeris seperti ‘so’,

‘whateverlah’, ‘dontlah’ dan sebagainya. Beliau baru sahaja menerima jawatan sebagai

seorang pendidik. Jadi, nampak pertuturan beliau agak terbatas dan tersekat-sekat kerana

beliau kurang bercampur dengan organisasi besar sebelum ini. Dialek Melaka seperti

perkataan pagaw (pagar) juga sangat ketara apabila berbual-bual dengan rakan sekerja.

Beliau kelihatan cuba menyesuaikan diri dengan dialek Perak tempat beliau bekerja.

c) Responden 3


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

Umur: 27 tahun

Jantina: Lelaki

Bangsa : Temiar (orang asli)

Kelulusan : Bersekolah hingga darjah 3

Jawatan : Kerja sendiri

Pengalaman Kerja: Tiada

Merupakan seorang lelaki berketuruanan asli berbangsa Temiar. Latar belakang

pendidikan yang rendah menyebabkan beliau tidak memahami dan tidak mempunyai

pengetahuan linguistik. Bertutur dalam dialek ibundanya iaitu bahasa Temiar, butir

percakapan beliau agak bebas bergantung kepada topik dan penjelasan perbicaraan. Isi

kandungan ucapan tidak berdasarkan sesuatu yang ilmiah. Beliau lebih banyak

menggunakan bahasa kolokial bagi mewujudkan kemesraan. Beliau tidak mementingkan

struktur ayat serta sistem tatabahasa. Apa yang penting adalah unntuk mendapat makna

supaya dapat difahami maksud perbualan dengan segera. Memandangkan beliau tidak

menerapkan pengetahuan linguistik dalam penggunaan bahasa, beliau berkomunikasi

tanpa memikirkan status sosial pendengar, situasi atau pun keadaan semasa berinteraksi.

Beliau tidak pernah didedahkan dengan cara berkomunikasi yang betul dalam situasi-

situasi yang berlainan. Namun begitu, beliau tahu menghormati orang lain.

d) Responden 4

Umur: 29 tahun

Jantina: Wanita

Bangsa : Melayu

Kelulusan : Ijazah Kesetiausahaan

Jawatan : Setiausaha syarikat


Merupakan seorang wanita berkerjaya dan mempunyai pengetahuan penggunaan

bahasa dalam konteks sosial. Beliau dapat menerapkan pengetahuan tersebut dalam


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

konteks sosial seperti apabila berinteraksi dengan pengarah, pelanggan orang awam dan

sebagainya. Beliau mempunyai latar belakang pendidikan yang baik dan mempunyai latar

pergaulan yang luas kerana beliau juga melibatkan diri dalam aktiviti-aktiviti sosial yang

lain seperti BELIAWANIS, ahli jawatankuasa cawangan sebuah parti politik yang aktif

dan lain-lain lagi. Dalam perbualan seharian, beliau menggunakan dialek utara kerana

beliau berasal dari Parit Buntar. Pernah menetap di negeri Johor selama 8 tahun dan

bersuamikan seorang yang berasal dari Johor, Bahasa pertuturan beliau bercampur antara

dialek utara dan dialek Johor kerana dipengaruhi oleh pengalaman tinggal di Johor.

Beliau juga begitu mudah menukar kepada Bahasa Inggeris sekiranya penutur yang

bersamanya menggunakan tersebut memandangkan beliau juga mempunyai asas Bahasa

Inggeris yang baik. Berpendidikan Ijazah di Universiti Teknologi Mara. (UITM)

e) Responden 5

Umur: 47 tahun

Jantina: Lelaki

Bangsa : Cina

Kelulusan : Sijil Pelajaran Malaysia

Jawatan :


Merupakan seorang lelaki yang mempunyai tahap pendidikan yang sederhana

tetapi mempunyai tahap pengalaman yang tinggi. Bermula sebagai seorang kerani, beliau

meniti satu-persatu anak tangga sehingga menjawat jawatan sebagai Ketua Pegawai

Perkhidmatan Pelanggan di tempat beliau bekerja sekarang. Berdasarkan latar belakang

beliau, beliau merupakan seorang pentadbir bagi sebuah organisasi. Beliau berinteraksi

dengan para pekerja, mempengerusikan mesyuarat, membentang kertas kerja dan

sebagainya. Sudah pasti beliau harus mahir dalam penggunaan bahasa dalam konteks

sosial dan menerapkan pengetahuan linguistik dalam berinteraksi dengan semua yang

berkaitan dengan beliau. Bahasa pertuturan beliau adalah Bahasa Inggeris tetapi mahir

berbahasa Melayu. Dalam perbualan seharian, beliau merupakan seorang yang banyak


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

menggunakan bahasa campur iaitu bahasa Melayu dan bahasa Inggeris. Walau pun begitu

beliau masih menuturkan dialek cina ‘Hokkien’ di rumahnya.

f) Responden 6

Umur: 18 tahun

Jantina: Lelaki

Bangsa : Melayu


Jawatan : Pekerja Kedai Runcit

Pengalaman Kerja: 3 bulan

Merupakan seorang remaja yang yang mendapat keputusan SPM yang kurang

memberangsangkan. Oleh itu, beliau terus bekerja di kedai runcit milik bapa kawannya.

Beliau kurang mempunyai pengalaman bekerja . Beliau berinteraksi hanya di kalangan

rakan sebaya, guru-guru dan ibubapa secara tidak formal,Sedikit pengalaman berurusan

dengan orang awam mengurangkan keyakinan beliau untuk menggunakan penerapan

linguistik dalam konteks sosial beliau. Berasal dari negeri Kedah dan menggunakan

dialek utara bila berkomunikasi, bahasa pertuturan beliau dipengaruhi juga dengan

bahasa pertuturan bapanya yang berasal dari negeri Johor. Beliau dapat menerapkan

pengetahuan linguistik beliau apabila berinteraksi dengan kawan-kawan, guru-guru dan

ibubapa tetapi belum dapat menggunakan bahasa yang bersesuaian apabila berinteraksi

dengan mereka yang mempunyai status tinggi di dalam masyarakat seperti pengarah

syarikat, pegawai pendidikan, menteri dan sebagainya..Ragam bahasa beliau adalah

bahasa tidak formal dan sedikit dialek seketika digunakan sesama rakan sebaya seperti

penggunaan perkataan ‘yo’ yang tidak mempunyai apa-apa maksud, ‘stailo’ yang

dipinjam dari perkataan Inggeris bermaksud ‘gaya’, menggunakan juga bahasa kolokial

yang agak kasar sebagai gurauan seperti ‘siot’ tetapi dapat diterima di kalangan mereka.

g) Responden 7

Umur: 28 tahun


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

Jantina: Lelaki

Bangsa : Melayu

Kelulusan : Ijazah

Jawatan : Guru JQAF sekolah


Responden merupakan seorang lelaki dewasa yang berkelulusan Ijazah (BA

HONS) Universiti Al-Azhar. Negeri kelahirannya ialah Kelantan dan kini menetap di

Perak. Bahasa pertuturan beliau dalam Bahasa Melayu banyak dipengaruhi dengan dialek

Kelantan seperti penggunaan perkataan ‘demo’ untuk ‘awak’ dan ‘ambo’ untuk ‘saya’.

Penggunaan perkataan ‘pitih’ untuk wang atau duit sering dituturkan apabila beliau

berinteraksi secara tidak formal.Beliau akan menggunakan dialek Kelantan apabila

berkomunikasi dengan orang yang berasal dari Negeri Kelantan seperti dengan keluarga

dan adik-beradik beliau sendiri. Dari aspek penerapan pengetahuan linguistik dalam

hubungan dengan organisasi masyarakat, tugas beliau memerlukan beliau berinteraksi

dengan pelajar-pelajar, guru-guru, guru besar, pengetua, kakitangan Jabatan Pelajaran

Daerah, kakitangan Jabatan Pelajaran Negeri, dan sebagainya. Sememangnya beliau

mempunyai pengetahuan linguistik yang tinggi dan dapat menerapkan pengetahuan

beliau dalam konteks sosial dengan mudah sekali berdasarkan pengalaman beliau

berinteraksi dengan pelbagai golongan masyarakat.di Malaysia dan Mesiran .Beliau dapat

menyesuaikan ragam bahasa dan laras bahasa dengan status pengguna dalam konteks

sosial tersebut. Selain menggunakan bahasa Melayu, beliau juga fasih menggunakan

bahasa Arab ketika bersama-sama dengan rakan-rakan di Mesir dahulu.

h) Responden 8

Umur: 42 tahun

Jantina: Lelaki

Bangsa : India


Jawatan : Pekerja Am



NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

Merupakan seorang pekerja am , responden di bekerja di sebuah kilang di Pulau Pinang.

Responden berasal dari Sitiawan dan kini menetap di Taiping. Dialek bahasa Tamilnya

amat mempengaruhi percakapannya dalam bahasa Melayu. Responden sering

menuturkan ‘belakang’ bermaksud ‘kemudian’. Struktur ayatnya agak celaru IAgak sukar

beliau sesuatu maksud dan mudah untuk difahami. Belaiu sering menuturkan bahsa Tamil

di rumah malah anak-anaknya bersekolah di SJK(T) untuk mendalami bahasa Tamil.

i) Responden 9

Umur: 42 tahun

Jantina: Wanita

Bangsa : India

Kelulusan : Ijazah Perubatan

Jawatan : Doktor


Merupakan seorang yang boleh bertutur dalam bahasa Melayu dan bahasa

Tamiildengan fasih. Walau bagaimanapun beliau kurang fasih bertutur Tamil.. Dalam

konteks sosial, beliau mempunyai hubungan langsung dengan pesakit, rakan setugas,

jururawat dan juga masyakat sekitar amnya. Beliau mahir menyesuaikan laras bahasanya

mengikut situasi. Jika beliau berbicara dengan pesakit yang mempunyai kemahiran

linguistik yang agak kurang, beliau gemar menggunakan istilah yang memudahkan

pesakit untuk memahaminya. Apa yang menarik, beliau jarang menggunakan Bahasa

Tamil walaupun lahir di dalam keluarga India. Bagi masyarakat India, mereka lebih

mengkagumi seseorang yang boleh menggunakan Bahasa Inggeris dengan fasih. Lantaran

sikap ini menyebabkan Bahasa Tamil agak terpinggir terutamanya bagi mereka yang

mempunyai status sosial yang tinggi.


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

j) Responden 10

Umur: 42 tahun

Jantina: Wanita

Bangsa : Melayu

Kelulusan : Ijazah Sarjana Sastera

Jawatan : Suri rumah

Pengalaman Kerja: tiada

Merupakan seorang suri rumah sepenuh masa tetapi mempunyai latar belakang

pendidikan agak baik. Mungkin tiada rezeki beliau untuk mendapatkan pekerjaan yang

tetap menyebabkan beliau menjadi suri rumah sepenuhnya. Walaupun begitu, beliau tetap

tahu menggunakan pengetahuan linguistik kerana beliau rajin mengajar anak-anaknya di

rumah. Pergaulannya tidak terbatas di sekitar kawasannya sahaja malah di daerah-daerah

lain juga kerana suaminya yang bekerja sebagai pegawai perhubungan kadang kala

memaksa beliau berada di samping suami. Oleh itu, beliau amat mahir dan dapat

menyesuaikan penggunaan linguistik berdasarkan situasi, tempat dan kenalannya. Selain

bahasa Melayu, beliau juga menggunakan bahasa Jawa ketika berbicara dengan keluarga

sebelah suaminya yang berketurunan Jawa. Beliau juga boleh berbahasa Inggeris tetapi

jarang digunakan kerana tidak berpeluang untuk berkomunikasi dengan orang lain yang

berbahasa Inggeris.

3.2 RUMUSAN HASIL TEMU BUAL

3.2 1 BERASASKAN KAJIAN LINGUISTIK DAN SISIOLINGUISTIK

a) Penggunaan bahasa dalam konteks sosial dengan penerapan pengetahuan

linguistik.

Mengapa manusia berbahasa? Bahasa amat penting dalam kehidupan manusia agar dapat

berinteraksi sesama manusia dalam menjalani kehidupan seharian. Sekiranya keperluan

ini disekat, ini akan mendatangkan kemudaratan kepada jiwa dan rohani manusia.


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

Sebagai contoh, seorang yang diasingkan daripada masyarakat dan tidak dibenarkan

berinteraksi dengan orang lain, ini akan memberi tekanan yang besar kepada manusia

kerana tidak berkesempatan untuk berbahasa ataupun berbicara dengan orang lain.

Dengan adanya teman untuk berbicara, rohani seseorang akan menjadi lebih sihat

walaupun perkara yang dibicarakan tidak penting.

Keupayaan berbahasa seseorang individu akan dapat menghubungkannya dengan

individu lain. Hal ini juga akan membolehkan seseorang bertukar-tukar fikiran dan dapat

meluahkan perkara yang dihajati kepada teman yang lain. Kepentingan ini menjadikan

manusia lebih proaktif kerana adanya idea-idea yang tidak hanya datang daripada diri

sendiri sebaliknya idea-idea yang datang daripada individu lain yang lebih mempunyai

kepakaran dalam sesuatu perkara.

Penelitian bahasa dalam sosiolinguistik melibatkan percubaan mengaitkan viarasi

bahasa dengan konteks sosial seperti kelas, jantina, geografi dan sebagainya dalam

masyarakat. Sosiolinguistik menjelaskan bagaimana menggunakan bahasa itu dalam

aspek atau segi sosial tertentu yang boleh dijadikan panduan dalam berkomunikasi dan

berinteraksi. Ia memberi pedoman kepada kita dengan menunjukkan bahasa, ragam

bahasa atau gaya bahasa apa yang harus kita gunakan semasa berbicara dengan orang

tertentu.

b) Interaksi antara bahasa dengan latar belakang penggunaan bahasa;

Kajian bagaimana norma dan nilai sosial mempengaruhi perilaku linguistik, seperti

penyelidikan yang dilakukan oleh Bernstein mengenai perbezaan gaya ujaran kelas

pertengehan dan kelas atasan masyarakat Inggeris. Tentulah penyelidikan mengenai

alasan-alasan masyarakat yang mewujudkan perilaku bahasa begitu tidak terbatas pada

perbezaan stail kelompok dalam suatu masyarakat, tetapi juga berkaitan dengan variasi

komunikasi antara kelompok-kelompok masyarakat bahasa dan mengutarakan konsep

yang termaktub dalam istilah sosiolinguistik, iaitu kecekapan berkomunikasi.


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

Salah satu hasil daripada konferens pertama sosiolinguistik yang dirumuskan oleh

Dittmar dalam tujuh dimensi dalam penyelidikan sosiolinguistik, iaitu seperti berikut:

- Identiti sosial penutur

- Identiti sosial pendengar yang terlibat dalam proses komunikasi

- Lingkungan sosial tempat peristiwa ujaran terjadi

- Analisis sinkronik dan diakronik terhadap dialek-dialek sosial

- Penilaian sosial yang berbeza oleh penutur akan bentuk-bentuk perilaku ujaran

- Tingkatan neka atau ragam linguistik

- Penerapan praktikal daripada penyelidikan sosiolinguistik

Dengan memberikan tumpuan kepada penggunaan bahasa, khususnya dari segi

kelainan bahasa iaitu penggunaan pelbagai bentuk bahasa bagi menyatakan atau

mengungkapkan perkara yang sama oleh ahli-ahli sesuatu masyarakat itu, adalah dengan

menganjurkan suatu teori bahasa yang dapat menjelaskan cara bhasa digunakan dalam

sesebuah masyarakat itu serta pemilihan bentuk-bentuk bahasa tertentu oleh ahli-ahlinya

yang lain semasa mereka menggunakan bahasa berkenaan.

Banyak tempat di seluruh negara terdapat pertentangan kelas yang disebabkan

oleh perbezaan kelas yang berasaskan etnik, agama, bahasa dan lain-lain. Manakala

dalam masyarakat yang ada kelas tinggi dan rendah juga terdapat perbezaan bahasa

seperti yang digunakan oleh golongan atasan, menengah dan bawahan. Perbezaan dialek

berlaku pada sebutan, kosa kata, struktur ayat dan lain-lain.

Penggunaan bahasa tidak hanya dikawal dan ditentukan oleh atur rumus formal

tetapi juga oleh peraturan-peraturan bukan tatabahasa yang telah dipersetujui bersama

oleh masyarakat pengguna tersebut. Peraturan-peraturan dan tatasusila berbahasa telah

ditentukan oleh anggota sesuatu masyarakat harus dipatuhi oleh pengguna bahasa

tersebut. Keingkaran terhadap ketetapan atau kekangan ini akan menimbulkan reaksi

penolakan dan cemuhan atau boleh menimbulkan masalah. Contohnya, jika kita adalah


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

anak dalam satu keluarga, kita harus menggunakan ragam bahasa yang berbeza jika

bercakap dengan ayah, ibu, kakak atau adik.

c) Hubungan bahasa dengan organisasi masyarakat (contoh : hubungan bahasa

dengan kelas atau status pengguna, konteks sosial, dan sebagainya)

Bahasa mempunyai pelbagai fungsi, iaitu penggunaan bahasa untuk pelbagai tujuan

seperti untuk menggambarkan sesuatu suasana atau fungsi representasi; untuk

menyampaikan maklumat antara penutur dengan pendengar, untuk menjadikan

pendengar menyambut, untuk mempernyatakan atau mengujarkan perasaan dan untuk

pentaakulan intelektual. Ada empat golongan fungsi bahasa iaitu fungsi kebudayaan,

fungsi kemasyarakatan, fungsi perorangan dan fungsi pendidikan.

Dalam fungsi kebudayaan, bahasa itu menjadi sarana untuk memperkembangkan

sesuatu kebudayaan yang dimiliki oleh sesuatu bangsa. Bahasa berfungsi sebagai jalur,

relung, atau laluan untuk meneruskan dan melestarikan sesuatu kebudayaan dari satu

tahap ke satu tahap dan dari satu generasi ke satu generasi.

Fungsi kemasyarakatan pula terbahagi kepada dua iaitu yang berdasarkan ruang

lingkup dan yang berdasarkan bidang pemakaian. Dalam ruang lingkup terdapat dua jenis

iaitu bahasa kebangsaan dan bahasa kelompok.

Fungsi perorangan pula terbahagi kepada beberapa fungsi seperti fungsi

instrumental, fungsi menyuruh, fungsi interaksi, fungsi keperibadian, fungsi khayalan dan

fungsi informasi.

Manakala fungsi pendidikan pula dikatakan sebagai tujuan penggunaan bahasa

dalam pendidikan dan pengajaran. Seterusnya fungsi pendidikan terbahagi kepada empat

iaitu fungsi integratif, fungsi instrumental, fungsi cultural dan fungsi penalaran.


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

Dengan keadaannya di atas, masyarakat juga mempunyai pelbagai ciri. Bahasa

yang digunakan dalam sesebuah masyarakat ditentukan oleh norma-norma sosial.

Masyarakat berubah dari semasa ke semasa yang disebabkan oleh pelbagai faktor. Ini

memberi kesan kepada bahasa yang mengemban masyarakat tersebut.

Dalam masyarakat melayu, pangkat dalampentadbiran atau dalam hubungan

kekeluargaan bahkan di kalangan adik beradik sangat dibezakan seperti Kak Long,

Abang Ngah, Pak Uda, Mak Alang dan sebagainya. Seseorang itu juga mestilah

memastikan sama ada kata-kata yang dipakai sesuai dengan kedudukannya. Misalnya

antara rujukan kehormat dengan pangkat atau gelaran peribadi yang disapa.

d) Sikap terhadap bahasa dan perbezaan-perbezaan yang terdapat dalam bahasa

yang berkaitan dengan faktor-faktor kemasyarakatan.

Pertembungan budaya berlaku apabila seseorang atau kumpulan manusia dari satu

budaya bertemu atau bertembung dengan seseorang atau kumpulan manusia dari budaya

yang lain. Pertembungan budaya ini berlaku dalam pelbagai jenis peristiwa dan keadaan.

Serentak dengan pertembungan budaya maka berlakulah juga pertembungan bahasa.

Hasil daripada pertembungan ini, maka lahirlah beberapa bahasa baru, yang

moden, penuh intelektual dan juga bahasa campuran yang dianggap rosak dan tercemar.

Selain itu berlaku juga hal-hal yang positif, iaitu pemodenan dan pengintelektualan

bahasa seperti yang berlaku pada bahasa Melayu kini.

Sikap sesetengah individu kadangkala tidak menitikberatkan susunan bahasa yang

digunakan. Mungkin kerana sudah biasa dengan bahasa pasar yang digunakan dan ada

juga segelintir mereka yang tidak tahu menahu penggunaan bahasa mengikut situasi yang

sebenar. Contohnya remaja zaman sekarang lebih suka menggunakan bahasa ringkas


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

seperti pengaruh sistem khidmat pesanan ringkas (sms), penggunaan bahasa rock dan

metal dan macam-macam lagi. Selain itu, mereka juga menghadapi masalah gangguan

dialek dan bahasa ibunda. Masalah ini bukan sahaja boleh menjejaskan pengajaran dan

pembelajaran lisan malah akan terbawa-bawa dalam aktiviti penulisan.

Apabila bahasa-bahasa ini menjadi amalan mereka seharian, ia akan

mempengaruhi penggunaan bahasa mereka ketika di sekolah. Misalnya ketika menulis

karangan bahasa Melayu, mereka akan menggunakan bahasa yang tidak sesuai dengan

urusan rasmi seperti di sekolah atau urusan pejabat. Ini menunjukkan sikap yang tidak

mengambil berat terhadap penggunaan bahasa yang standard semasa berkomunikasi.

3.2.2 PANDANGAN RESPONDEN TENTANG CARA MENINGKATKAN

PENGGUNAAN BAHASA DALAM KONTEKS LINGUISTIK

Dalam kajian ini, saya telah mengkaji 10 orang responden. Secara

keseluruhanya didapati bahawa semua responden menggunakan bahasa Melayu sama ada

di rumah mahupun ketika bersosial. Semua berpendapat bahawa bahasa Melayu ini patut

dijaga dan dipelihara supaya tidak hilang dek zaman. Mereka menunjukkan pandangan

yang positif terhadap bahasa Melayu walaupun berlainan bangsa dan agama. Tetapi

mereka beranggapan bahawa bahasa Melayu ini sering berlaku perubahan yang

menyebabkan mereka sendiri keliru tentang masalah penggunaan bahasa. Maka sebab

itulah penggunaan bahasa pasar, bahasa rojak dan dialek daerah lebih mudah digunakan

di mana sahaja sebab tidak ada masalah penggunaan bahasa di kalangan mereka yang

mengamalkannya.

Pendedahan tentang penggunaan bahasa Melayu terkini amatlah kurang

disebarkan sama ada melalui media massa atau pun media cetak. Hanya golongan-

golongan tertentu sahaja yang peka terhadap perubahan-perubahan bahasa Melayu ini.

Berbanding dengan bahasa Inggeris, dari semenjak dahulu lagi, penggunaan tatabahasa

dan nahunya tetap sama dan tidak berubah sehingga sekarang.


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

Walau bagaimanapun, bahasa Melayu mampu menyatakan pelbagai ilmu malah

memikul tanggungjawab yang besar sebagai bahasa persatuan dan kesatuan kaum di

Malaysia. Ini terbukti daripada dapatan kajian yang telah saya perolehi. Melalui

perpaduan yang kukuh dan persefahaman kaum yang kuat di kalangan masyarakat,

suasana politik dan sosial juga turut stabil. Ini adalah berkat bahasa Melayu menjadi

bahasa pengantar utama di dalam system pendidikan kebangsaan sejak awal tahun 70-an.

Oleh itu, untuk memantapkan lagi penggunaan bahasa Melayu di dalam bidang

ilmu atau ilmiah, Dewan Bahasa dan Pustaka tidak kurang aktif di dalam hal ini. Peranan

Dewan ini patut dipuji Cuma segelintir masyarakat sahaja yang tidak mengambil berat

tentang penggunaan bahasa dan perubahan-perubahan yang telah dilaksanakan.


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

4.0 KESIMPULAN

Masyarakat Malaysia yang berbilang kaum dan majmuk telah mewujudkan

masalah polarisasi kaum terutamanya di kalangan pelajar. Masalah polarisasi kaum di

kalangan pelajar jika tidak dibendung akan menimbulkan implikasi yang kurang sihat

terhadap Negara. Antara faktor yang menimbulkan situasi tersebut ialah perbezaan

kebudayaan dan corak hidup, di samping mengamalkan dan menganuti kepercayaan yang

berbeza dan bertutur dalam bahasa ibunda yang berlainan.

Sesungguhnya gejala yang tidak sihat ini perlu dihapuskan demi perpaduan dan

masa depan Negara. Bermula dengan pelajar sekolah, perlu digalakkan berinteraksi

dengan rakan-rakan yang berlainan bangsa dan kaum. Benih-benih perpaduan perlu

disemai di dalam jiwa pelajar semasa di bangku sekolah lagi supaya apabila mereka

bercampur dengan masyarakat, mereka dapat mengaplikasikan bahasa dengan sebaik-

baiknya.

Kesimpulannya, setiap bangsa ada sistem sosialnya yang tertentu yang berlapis-

lapis dan bertingkat-tingkat dari yang paling tinggi hingga ke yang paling rendah. Bahkan

ada yang dalam bentuk kasta – yang memisahkan antara kelompok atau tingkat sosial

dengan secara yang amat tegar. Namun begitu, dengan adanya bahasa, mereka dapat

berkomunikasi dan menyampaikan maklumat dengan cara yang lebih sesuai mengikut

kehendak masing-masing.


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

RUJUKAN

Abdullah Hassan. (1987). Isu-isu Pembelajaran dan Pengajaran Bahasa Malaysia. Kuala

Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Amat Juhari Moain. (1991). Sistem Panggilan Dalam Bahasa Melayu: Suatu Analisis

Sosiolinguistik, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Asmah Hj Omar. (1978). Pengajaran Bahasa Malaysia dalam Konteks Pengajaran

Bahasa Kebangsaan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Fishman, Joshua A. 1990 Language and Ethnicity in Minority Sociolinguistic

Perspectives. Cleveden: Multilingual Matters Ltd.

Hudson, R.A. 1996 Sociolinguistics (Second Edition). Cambridge: Cambridge

University Press.

Nik Safiah Karim. (1981). Beberapa Persoalan Sosiolinguistik Bahasa Melayu. Kuala

Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Raja Mokhtaruddin Raja Mohd Dain. (1982). Pembinaan Bahasa Melayu: Perancangan

Bahasa di Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.


NOR BAHIYAH

________________________________________________________________________

LAMPIRAN


tugasan linguistik dan sosiolinguistik upload

Documents