terje ma hang pg ref lekso log i

Garis Panduan Amalan Baik: Refleksologi Untuk Kegunaan Pengamal Refleksologi Di Malaysia

Edisi Pertama Bahasa Melayu, 2013

Hak cipta terpelihara 2013, Kementerian Kesihatan Malaysia.

Semua hak terpelihara. Tiada mana-mana bahagian jua daripada penerbitan ini boleh diterbitkan semula

atau disimpan dalam bentuk yang boleh diperolehi semula atau disiarkan dalam sebarang bentuk

dengan apa cara sekalipun termasuk elektronik, mekanikal, fotokopi, rakaman atau sebaliknya tanpa

mendapat izin daripada penerbit.

Diterbitkan oleh:

Bahagian Perubatan Tradisional & Komplementari

Kementerian Kesihatan Malaysia

PENGHARGAAN

Ucapan terima kasih yang tidak terhingga kepada setiap

individu dan organisasi yang terlibat secara langsung atau

tidak langsung dalam menyumbangkan maklumat, cadangan dan nasihat

sepanjang penyediaan garis panduan amalan baik

untuk refleksologi ini.

KATA PENGANTAR

Garis panduan amalan baik untuk refleksologi ini telah dibangunkan dengan kerjasama

pegawai-pegawai daripada Bahagian Perubatan Tradisional dan Komplementari, Kementerian

Kesihatan Malaysia, dan juga pengamal-pengamal refleksologi, serta draf awal garis panduan

yang dinilai oleh panel penilai dari pelbagai disiplin dan institusi. Ia bertujuan sebagai panduan

kepada pengamal-pengamal yang terlibat dalam penyampaian perkhidmatan dan rawatan

penyakit menggunakan kaedah refleksologi.

Semasa dalam proses penyediaan garis panduan ini, di dapati maklumat berkaitan kebaikan

atau keberkesanan rawatan refleksologi agak sukar untuk didapati. Kebaikan atau kesan

refleksologi kepada kesihatan masih belum dapat dibuktikan melalui kajian-kajian klinikal.

Menyedari bahawa keputusan untuk sama ada memberikan rawatan atau tidak bergantung

sepenuhnya kepada pengamal-pengamal refleksologi, kami berharap garis panduan ini dapat

membantu mereka dalam membuat penilaian pelanggan dan penyampaian rawatan selepas

mengambil kira semua aspek risiko dan manfaat.

Garis panduan ini hanyalah sebagai panduan yang bertujuan untuk memberi manfaat kepada

pengamal-pengamal refleksologi yang mengamal di Malaysia. Ia bukanlah peraturan yang

berbentuk punitif.

Kandungan 1. Pengenalan ............................................................................................................................................ 1

1.1. Definisi .......................................................................................................................................... 1

1.2. Konsep Perawatan ........................................................................................................................ 1

1.3. Objektif Rawatan .......................................................................................................................... 1

2. Pertimbangan Umum ............................................................................................................................ 2

2.1. Penyimpanan Rekod ..................................................................................................................... 2

2.1.1. Pertimbangan Umum ............................................................................................................ 2

2.1.2. Jelas dan Mudah Dibaca........................................................................................................ 2

2.2. Etika ............................................................................................................................................... 3

2.3. Kebersihan dan Kesterilan ............................................................................................................ 3

3. Premis Perkhidmatan Refleksoloi ......................................................................................................... 4

4. Seksyen I Fasa Penilaian ..................................................................................................................... 5

4.1. Pengambilan Sejarah .................................................................................................................... 5

4.2. Pemeriksaan Fizikal ....................................................................................................................... 5

4.3. Kesesuaian Rawatan ..................................................................................................................... 6

4.4. Indikasi .......................................................................................................................................... 6

4.5. Langkah Berjaga-jaga dalam Pengendalian Pelanggan ................................................................. 6

4.6. Kontraindikasi ............................................................................................................................... 7

4.6.1. Demam atau mana-mana jangkitan kuman (sistemik4 atau setempat5) .............................. 7

4.6.2. Muntah dan cirit-birit ............................................................................................................ 7

4.6.3. Mengandung (semester pertama sahaja) ............................................................................. 7

4.6.4. Penyakit kulit setempat yang menjejaskan tangan, kaki dan telinga ................................... 8

4.6.5. Trombosis dan radang salur darah (thrombophlebitis) ........................................................ 8

4.6.6. Varicose veins pada kaki ....................................................................................................... 8

4.6.7. Kanser.................................................................................................................................... 8

4.6.8. Reaksi negatif berterusan yang melampau terhadap rawatan refleksologi ......................... 8

5. Seksyen II Fasa Perancangan Rawatan............................................................................................... 8

6. Seksyen III Fasa Rawatan ................................................................................................................. 10

7. Seksyen IV Fasa Discaj ...................................................................................................................... 11

8. Kesimpulan .......................................................................................................................................... 12

LAMPIRAN 1: SENARAI ISTILAH ................................................................................................................... 15

LAMPIRAN 2: PELAN PENJAGAAN: FASA PENILAIAN .................................................................................. 16

LAMPIRAN 3: PELAN PENJAGAAN: FASA PERANCANGAN RAWATAN ........................................................ 17

LAMPIRAN 4: PELAN PENJAGAAN: FASA RAWATAN .................................................................................. 18

LAMPIRAN 5: PELAN PENJAGAAN: FASA DISCAJ ......................................................................................... 19

LAMPIRAN 6: BORANG SARINGAN PELANGGAN ........................................................................................ 20

LAMPIRAN 7: BORANG RAWATAN ............................................................................................................. 21

LAMPIRAN 8: BORANG KEBENARAN RAWATAN REFLEKSOLOGI ................................................................ 23

LAMPIRAN 9: SENARAI TINDAK BALAS TERHADAP RAWATAN YANG MUNGKIN DIALAMI OLEH

PELANGGAN ................................................................................................................................................ 24

LAMPIRAN 10: PELBAGAI TEKNIK KEBERSIHAN TANGAN (HAND HYGIENE) ............................................... 25

1

BAHAGIAN I: PENGENALAN DAN PERTIMBANGAN UMUM

1. Pengenalan

1.1. Definisi

Refleksologi merupakan suatu bidang kajian dan amalan untuk perawatan yang

menggunakan reflex points dan kawasan-kawasan tertentu, di tapak kaki, tapak

tangan dan telinga yang dikaitkan dengan bahagian-bahagian badan yang tertentu.

Ia menggunakan teknik yang memerlukan pergerakan tangan dan jari yang jitu untuk

meningkatkan peredaran darah dan tenaga, merangsang ketenangan dan

mengaktifkan homeostasis.

1.2. Konsep Perawatan

Refleksologi merupakan satu bentuk rawatan tambahan kepada rawatan perubatan

alopati sedia ada yang diterima oleh sesorang pelanggan tersebut. Ia tidak

sepatutnya digunakan sebagai satu-satunya bentuk rawatan yang diterima atau

diambil oleh pelanggan.

1.3. Objektif Rawatan

Objektif rawatan adalah untuk mendapat kesan terapeutik dengan meningkatkan

aliran darah dan tenaga, merangsang ketenangan dan mengaktifkan homeostasis.

Kesan terapeutik ini akan merangsang badan pelanggan itu sendiri untuk

menyembuh dan mengelakkan masalah kesihatan.

2

2. Pertimbangan Umum

2.1. Penyimpanan Rekod

2.1.1. Pertimbangan Umum

Semua maklumat hendaklah direkodkan dalam susunan kronologi dan

dicatat pada masa yang sama sedapat mungkin.

Rekod tidak sepatutnya diundurkan tarikh atau diubah.

Pembetulan atau penambahan hendaklah diparap dan bertarikh.

Carta atau fail hendaklah didokumenkan sepenuhnya dan

mengandungi semua perkara berkaitan, maklumat yang benar,

maklumat tidak berkaitan tidak perlu dimasukkan.

Rekod hendaklah lengkap untuk memastikan pengamal mempunyai

maklumat yang diperlukan untuk rawatan susulan pelanggan atau

untuk melaporkan kepada pihak luar.

2.1.2. Jelas dan Mudah Dibaca

Semua rekod hendaklah kemas, tersusun dan lengkap untuk

menyediakan maklumat yang mencukupi yang diperlukan oleh

petugas kesihatan berikutnya, syarikat insurans, dan/atau peguam.

Rekod bertarikh tentang perkara yang berlaku pada setiap rawatan

dan sebarang perubahan penting pada keadaan klinikal atau penilaian

atau pelan rawatan perlu direkodkan.

Semua catatan hendaklah ditulis dengan dakwat atau ditaip.

Catatan tidak boleh dipadam atau diubah dengan cecair

pembetulan/pita/label pelekat.

Jika catatan ditukar, pengamal hendaklah memarapi dan

mencatatkan tarikh sebarang perubahan pada margin yang sama.

Semua rekod hendaklah dalam bahasa yang telah dipersetujui, iaitu

sama ada bahasa Melayu atau Inggeris, bertaip atau dalam bentuk

tulisan tangan yang jelas dibaca.

Rekod pelanggan adalah sulit dan hendaklah disimpan dengan baik.

3

2.2. Etika

2.2.1. Sepanjang masa semasa rawatan diberikan kepada pelanggan, pengamal

PT&K hendaklah;

Mematuhi garis panduan bagi tatakelakuan beretika (rujuk Kod Etika

dan Kod Amalan bagi Pengamal Perubatan Tradisional dan

Komplementari).

Memastikan batas klinikal semasa rawatan melalui tabir yang

bersesuaian dan komunikasi dengan pelanggan.

Menunjukkan sikap bertanggungjawab dan prihatin kepada

pelanggan.

Memberikan respons sewajarnya kepada reaksi emosi pelanggan

terhadap rawatan.

Mendapatkan maklum balas daripada pelanggan berhubung dengan

perubahan keadaan penyakitnya dan memberikan pendidikan

sewajarnya kepada pelanggan berkenaan dengan rawatan pada

ketika itu.

Menyimpan dokumen yang dikemas kini berhubung rawatan yang

diberikan dan maklum balas pelanggan mengenainya.

Berkomunikasi sewajarnya dengan pegawai perubatan atau pemberi

perkhidmatan kesihatan lain yang merujuk pelanggan tersebut.

2.3. Kebersihan dan Kesterilan

2.3.1. Semua pengamal perlu sentiasa mengekalkan kebersihan diri.

2.3.2. Semua pengamal hendaklah membasuh tangan sebelum menjalankan

pemeriksaan atau memulakan rawatan kepada pelanggan.

2.3.3. Premis dan semua peralatan yang telah digunakan hendaklah

dibersihkan secara berkala dan selepas setiap sesi rawatan.

2.3.4. Pengamal dikehendaki untuk mengambil tindakan sewajarnya untuk

mencegah penyakit berjangkit (contohnya penggunaan peralatan

4

perlindungan diri PPE1) dan mengamalkan teknik kebersihan tangan2

yang betul.

2.3.5. Semua peralatan yang telah digunakan hendaklah didisinfeksi dan

disterilkan berdasarkan kaedah pensterilan dan disinfeksi yang

disyorkan.

3. Premis Perkhidmatan Refleksologi 3.1. Setiap premis perkhidmatan perlulah dilengkapi dengan bilik rawatan khusus

yang mengandungi kerusi khas yang boleh di laraskan ketinggian/penyandar,

dulang atau troli peralatan serta bakul sampah yang bersesuaian.

3.2. Setiap bilik rawatan perlulah mempunyai pencahayaan dan pengaliran udara

yang mencukupi.

3.3. Premis perkhidmatan perlulah menyediakan jadual pembersihan berkala yang

diikuti dengan teliti untuk memastikan persekitaran sentiasa bersih dan selamat.

3.4. Premis perlulah mempunyai pelan pengurusan tumpahan cecair klinikal, linen

kotor, pelupusan bahan-bahan tajam dan pelupusan sisa klinikal.

5

BAHAGIAN II MODEL PENGURUSAN PELANGGAN

4. Seksyen I Fasa Penilaian Seksyen ini berkenaan dengan persediaan yang perlu dilakukan oleh seorang pengamal

serta pengolahan dan penggunaan maklumat yang sewajarnya, yang diperolehi daripada

pelanggan ke dalam proses klinikal. Perkara ini merupakan asas kepada proses rawatan

yang akan diberikan oleh pengamal nanti. Langkah-langkah yang terlibat berkisar tentang

perumusan dan pengesahan berhubung dengan hipotesis tentang masalah kesihatan yang

dihadapi oleh pelanggan. Fasa ini bermula dengan pengumpulan data melalui pemeriksaan

pelanggan, pengesahan masalah, membangunkan ringkasan penemuan klinikal, serta

membuat keputusan sama ada untuk meneruskan rawatan atau tidak. Berikut adalah

langkah-langkah yang terlibat dalam proses pengumpulan data ini (Lampiran 2);

4.1. Pengambilan Sejarah

4.1.1. Sebelum memulakan proses untuk mengambil sejarah pelanggan,

tentukan sama ada pelanggan mempunyai diagnosis khusus semasa

dirujuk. Jika ada, justeru pengambilan sejarah masalah kesihatan

pelanggan haruslah berkisar sekitar masalah tersebut dan tumpuan

soalan adalah untuk menilai keadaan semasa masalah yang dihadapi oleh

pelanggan.

4.1.2. Bagi pelanggan yang hadir tanpa rujukan dan tanpa diagnosis khusus,

mulakan dengan soalan-soalan umum yang akan membantu menjelaskan

masalah kesihatan yang dihadapi oleh pelanggan dan cadangkan

diagnosis.

4.2. Pemeriksaan Fizikal

4.2.1. Langkah seterusnya adalah pemeriksaan pelanggan, di mana fokus

pemeriksaan oleh pengamal adalah pada tangan, kaki dan telinga (iaitu

6

bahagian atau anggota badan yang akan digunakan untuk memberi

rawatan refleksologi).

4.2.2. Pengamal perlu mencatatkan semua penemuan pemeriksaan fizikal

dalam borang rawatan.

4.3. Kesesuaian Rawatan

4.3.1. Tidak semua pelanggan yang hadir sesuai untuk menerima rawatan

refleksologi. Oleh itu, tentukan sama ada pelanggan akan mendapat

manfaat atau tidak daripada rawatan.

4.3.2. Setelah pengamal mengesahkan bahawa rawatan adalah bersesuaian dan

sebelum memulakan perancangan rawatan, pengamal perlu menentukan

sama ada terdapat kontraindikasi atau tidak. Sekiranya perlu, pelanggan

perlu dirujuk kepada pengamal perubatan lain sewajarnya.

4.4. Indikasi

4.4.1. Refleksologi boleh digunakan untuk membantu dalam pelbagai masalah

kesihatan.

4.4.2. Walau bagaimanapun, ia tidak boleh digunakan untuk merawat masalah

kesihatan atau perubatan akut3 dan mana-mana masalah kesihatan yang

tidak sesuai untuk refleksologi (seperti di para 4.6. Kontraindikasi).

4.5. Langkah Berjaga-jaga dalam Pengendalian Pelanggan

Pengamal disarankan agar mengambil langkah berjaga-jaga yang sewajarnya

ketika memberikan rawatan refleksologi untuk pelanggan yang mempunyai

masalah atau dalam keadaan berikut;

4.5.1. Mengandung

4.5.2. Masalah/penyakit kardiovaskular

4.5.3. Edema

4.5.4. Osteoporosis atau mana-mana keadaan yang menyebabkan tulang rapuh

7

4.5.5. Artritis

4.5.6. Epilepsi atau sawan, atau mana-mana keadaan yang mengganggu sistem

saraf sentral (contohnya multiple sclerosis, Parkinsons disease)

4.5.7. Penyakit mental

4.5.8. Pelanggan yang baru sahaja menjalani pembedahan

4.5.9. Kencing manis (diabetes mellitus)

4.5.10. Asma

4.5.11. Sebarang masalah kesihatan yang mengganggu sistem saraf periferi

(contohnya sciatica, peripheral neuropathy)

4.5.12. Jangkitan HIV

4.5.13. Masalah pendarahan atau pelanggan yang mengambil ubat untuk

mencairkan darah, yang mana menyebabkan pelanggan tersebut

mempunyai kecenderungan untuk lebam/berdarah

4.6. Kontraindikasi

Berikut adalah keadaan atau masalah kesihatan yang mana rawatan refleksologi

tidak boleh diberikan kepada pelanggan.

4.6.1. Demam atau mana-mana jangkitan kuman (sistemik4 atau

setempat5)

Memberikan rawatan refleksologi kepada pelanggan yang sedang

demam atau mempunyai sebarang jangkitan boleh menyebabkan

rangsangan yang berlebihan terhadap sistem imun badan yang

sedang melawan jangkitan tersebut.

4.6.2. Muntah dan cirit-birit

Seperti jangkitan, refleksologi boleh menyebabkan rangsangan

badan yang berlebihan dan boleh memburukkan lagi keadaan.

4.6.3. Mengandung (semester pertama sahaja)

Sekiranya berlaku keguguran, pengamal tersebut boleh

dipersalahkan kerana telah menyebabkan ia berlaku.

8

4.6.4. Penyakit kulit setempat yang menjejaskan tangan, kaki dan

telinga

Sekiranya pelanggan tersebut mempunyai masalah kulit pada

tangan, kaki dan telinga, rawatan refleksologi mungkin akan

menyebabkan kesakitan dan boleh memburukkan lagi masalah

kulit sedia ada.

4.6.5. Trombosis dan radang salur darah (thrombophlebitis)

Masalah ini boleh membahayakan kerana terdapat risiko darah

beku yang boleh bergerak dan menyumbat salur darah darah

berdekatan atau pada jantung.

4.6.6. Varicose veins pada kaki

4.6.7. Kanser

Pengamal perlulah mengambil langkah berjaga-jaga ketika

memberikan rawatan kepada pelanggan yang menghidap kanser.

Terutama sekali untuk pelanggan yang menghidap kanser pada

tangan, kaki atau telinga yang mana terdapatnya risiko sel-sel

kanser merebak sekiranya rawatan refleksologi diberikan.

4.6.8. Reaksi negatif berterusan yang melampau terhadap rawatan

refleksologi

Sekiranya terdapat pelanggan yang merasakan rawatan

refleksologi tidak memberikan sebarang faedah atau

menyebabkan keadaan bertambah buruk, pengamal di nasihatkan

untuk menilai semula kesesuaian rawatan terhadap pelanggan

tersebut.

5. Seksyen II Fasa Perancangan Rawatan 5.1. Seksyen ini akan membincangkan langkah yang terlibat dalam merancang

rawatan pelanggan (Lampiran 3). Langkah ini bermula dengan ringkasan bagi

penemuan klinikal daripada fasa penilaian. Pengamal perlu membezakan

bahagian pelanggan yang berfungsi dan anggota badan yang bermasalah.

9

5.2. Setelah bahagian-bahagian ini dikenal pasti, pengamal perlu memilih teknik

rawatan dan zon refleks pada tangan, kaki atau telinga yang bersesuaian dengan

pelanggan. Pilihan teknik dan zon refleks bergantung kepada pengenalpastian

hasil fungsian dan kesan rawatan yang paling sesuai untuk pelanggan tersebut.

Hasil ini perlu disesuaikan kepada pelanggan bagi mencapai kesan yang efektif

dan maksimum. Terdapat beberapa teknik refleksologi yang diguna pakai.

Berikut adalah dua teknik yang diterima pakai diperingkat antarabangsa;

5.2.1. Ingham method

Teknik ini adalah teknik yang dipopularkan oleh Eunice Ingham pada awal 1930-

an. Ia merupakan teknik yang tidak menggunakan sebarang peralatan dalam

rawatan.

5.2.2. Rwo Shur method

Teknik ini dipopularkan oleh seorang paderi Swiss, Father Josef Eugster. Teknik

ini lebih popular di negara-negara Asia dan ia melibatkan penggunaan peralatan

seperti ranting kayu. Walau bagaimanapun, melalui peredaran zaman, teknik ini

kini hanya menggunakan buku jari.

5.3. Pelanggan perlu diberi penerangan tentang teknik rawatan yang telah

diputuskan. Jika terdapat risiko kesan mudarat daripada rawatan yang

dicadangkan, ia perlu dimaklumkan, difahami dan diterima oleh pelanggan.

5.4. Dapatkan persetujuan rawatan daripada pelanggan sebelum sebarang rawatan

dimulakan. Pelanggan hendaklah kompeten untuk memberikan persetujuan

rawatan. Bagi pelanggan di bawah umur (kurang daripada 18 tahun) dan orang

dewasa yang mempunyai kecacatan mental, pengamal memerlukan persetujuan

daripada penjaga.

5.5. Sebarang maklumat yang berkaitan seperti kegunaan dan kandungan bahan

dalam krim, bedak, losyen atau minyak yang akan digunakan di dalam rawatan

perlulah dimaklumkan terlebih dahulu kepada pelanggan. Bahan-bahan ini

digunakan untuk;

10

5.5.1. Membantu melancarkan pergerakan tangan dan jari pengamal semasa

rawatan dijalankan.

5.5.2. Memberi nilai tambah kepada pelanggan dengan merangsang

ketenangan dan kelegaan.

5.6. Pengamal perlu mengambil maklum sebarang masalah alahan yang dihidapi

pelanggan sebelum rawatan dimulakan dan elakkan penggunaan

krim/bedak/losyen/minyak yang mengandungi bahan yang berkaitan.

5.7. Tempoh setiap sesi rawatan adalah dalam 30 hingga 45 minit. Bilangan atau

kekerapan rawatan susulan yang dirancang disesusaikan kepada pelanggan,

bergantung kepada masalah kesihatan yang dihadapi, umur dan tahap kesihatan

secara amnya. Satu program lengkap akan;

5.7.1. Menghentikan kemerosotan kesihatan

5.7.2. Merangsang badan supaya pulih dengan sendirinya

5.7.3. Menguatkan dan mengukuhkan semua sistem badan

5.7.4. Mengekalkan keseimbangan semua sistem badan (kesihatan yang

optimum)

6. Seksyen III Fasa Rawatan Fasa ini melibatkan kitaran rawatan secara berterusan, pemeriksaan semula dan

perkembangan rawatan yang bermula selepas pengamal menyempurnakan pelan rawatan

(Lampiran 4).

6.1. Pada peringkat awal rawatan, pengamal perlu menilai kesesuaian pelan rawatan

dan menganggar tahap toleransi pelanggan terhadap rawatan. Pengamal

dinasihatkan agar tidak memperkenalkan terlalu banyak teknik rawatan

serentak, dikhuatiri akan menyebabkan kesukaran untuk mengenal pasti teknik

yang mana yang memberi kesan positif atau tindak balas sampingan kepada

pelanggan.

6.2. Pada bila-bila masa sepanjang rawatan, pengamal boleh memeriksa pelanggan

untuk menilai sebarang perubahan klinikal. Fokus bagi pemeriksaan semula

11

adalah untuk mengenal pasti dan mengukur perubahan masalah pelanggan serta

penambah baikan paras fungsian berbanding sebelum rawatan dimulakan.

Pemeriksaan semula juga bertujuan untuk mengenal pasti sama ada pelanggan

mempunyai kesan positif atau tindak balas sampingan terhadap rawatan yang

diberikan.

6.3. Pengamal hendaklah menilai semula pelanggan mengikut selang waktu yang

sewajarnya.

6.4. Sebaik-baiknya, semasa setiap sesi rawatan, pengamal menggabungkan

pemeriksaan pelanggan dengan perkembangan atau modifikasi pada teknik

rawatan atau pendidikan pelanggan.

7. Seksyen IV Fasa Discaj Fasa discaj melibatkan peralihan pelanggan daripada penjagaan pengamal kepada

pengamal perubatan lain atau kepada penjagaan kendiri. Langkah yang terlibat adalah

(Lampiran 5);

7.1. Pengamal perlu mendapatkan kehendak pelanggan berkaitan dengan keperluan

untuk discaj.

7.2. Pelanggan kemudian dimaklumkan berhubung keperluan kesinambungan

rawatan selepas discaj.

7.3. Pelan awal discaj yang sesuai disediakan berdasarkan penemuan klinikal.

7.4. Matlamat dan pengurusan discaj dibincangkan dengan pelanggan, dan pengamal

mendokumenkan pelan akhir discaj.

7.5. Pelanggan dilengkapkan dengan pendidikan dan persediaan sebelum discaj.

7.6. Pengamal melengkapkan dan mendokumenkan pemeriksaan sebelum discaj dan

memastikan sama ada pelanggan telah mencapai hasil fungsian yang telah

dikenal pasti. Pelanggan mungkin akan dirujuk kepada pengamal atau petugas

kesihatan yang lain bagi rawatan susulan yang sewajarnya.

7.7. Nasihat perlu diberikan untuk penjagaan diri, pengekalan kesihatan dan

pencegahan masalah pelanggan daripada berulang.

12

BAHAGIAN III KESIMPULAN

8. Kesimpulan Garis panduan ini merupakan cadangan model proses membuat keputusan klinikal, iaitu

melalui fasa penilaian, perancangan rawatan, rawatan dan discaj pelanggan, untuk

kegunaan pengamal-pengamal Perubatan Tradisional dan Komplementari dalam sub-

bidang amalan Refleksologi. Ia bertujuan untuk memberi panduan kepada pengamal

untuk mempertingkatkan kewajaran dan kesempurnaan pemeriksaan yang dijalankan,

pelan penjagaan yang digariskan serta pelan rawatan yang dirancang dan disediakan.

Garis panduan ini juga menggalakkan pengamal PT&K untuk mematuhi kod etika dan

kod amalan, serta mengekalkan tahap profesionalisme perubatan yang tinggi.

13

Rujukan

1. Core Curriculum for Reflexology. Clive S. OHara. Douglas Barry Publication, 2006.

2. National Policy on Traditional/Complementary Medicine Malaysia. The Division of

Traditional and Complementary Medicine, Ministry of health Malaysia, 2001.

3. Feet First (A Guide to Foot Reflexology). Laura Norman. Simon & Schuster, 1988.

4. The Reflexology Workshop. Jenny Hope-Spencer. The Crowood Press Ltd, 1999.

5. Stories the Feet Can Tell Thru reflexology & Stories the feet Have Told Thru Reflexology.

Eunice D. Ingham. Ingham Publisher, 1984.

6. Reflexology A Practical Introduction. Denise Whichello Brown. Universal International,

1999.

7. Healing Yourself with Foot Reflexology. Mildred Carter and Tammy Weber, Reward Books,

1996.

8. Reflexology an Illustrated guide. Beryl Crane. Element Books, 1998.

9. Clinical reflexology, A guide for Health Professional. Edited by Peter A Mackereth and

Denise Tiran. Churchill Livingstone, 2002.

10. Better Health With Foot Reflexology, the Original Ingam Method. Dwight C. Byers, Ingam

Publishing Inc, 1983.

11. The Rwo Shur Health Method. Translated by Geraldine Tay and Eu Hooi Khan. Art Printing

Works, 1988.

12. Reflexology Association of Australia. http://www.reflexology.au.org, accessed on 24

January 2011.

13. Reflexology Association of Canada. http://www.reflexologycanada.ca, accessed on 25

January 2011.

14. Reflexology Association of America. http://reflexology-usa.org, accessed on 24 January

2011.

15. Edzard Ernst. Is reflexology an effective intervention? A systematic review of randomized

control trials. MJA 191:5, 2009.

14

16. MY Wang, PS Tsai et al. The efficacy of reflexology: systematic review. JAN 62:5, p:512-520,

2008.

17. H Poole, S Glenn, et al. A randomised controlled study of reflexology for the management

of chronic low back pain. European Journal of Pain, 2007.

18. CA Brown, C Lido. Reflexology treatment for patients with lower limb amputations and

phantom limb pain An exploratory pilot study. Complementary Therapies in Clinical

Practice, 2008.

15

LAMPIRAN

LAMPIRAN 1: SENARAI ISTILAH

1 PPE - Personal Protective Equipment, peralatan perlindungan diri, merupakan kelengkapan

seperti pakaian khas, helmet, cermin perlindung mata atau apa-apa pakain atau peralatan lain

yang direka khas untuk mengurangkan pendedahan kepada pelbagai bentuk risiko atau

bahaya berkaitan dengan pekerjaan dan kesihatan yang terlibat semasa menjalankan tugas.

2 Teknik kebersihan tangan (hand hygiene) adalah satu terma umum mengenai teknik

pembersihan tangan yang rutin, penggunaan bahan pencuci tangan antiseptik, sapuan tangan

antiseptik, atau pembersihan tangan sebelum pembedahan. Amalan ini dapat mengurangkan

risiko kehadiran patogen pada tangan petugas kesihatan dan merupakan salah satu langkah

utama untuk mengurangkan transmisi organisma kepada pesakit dan juga perugas kesihatan.

Indikasi amalan ini termasuklah: sebelum dan selepas merawat pesakit (iaitu sebelum

pemakaian sarung tangan dan selepas sarung tangan dibuka); selepas memegang sebarang

peralatan atau bahan yang kemungkinan besar telah dicemari dengan darah, air liur atau

cecair dari saluran pernafasan; sebelum menginggalkan bilik rawatan pergigian; apabila

tangan petugas telah jelas tercemar; dan sebelum mengenakan semula sarung tangan yang

baru selepas membuka sarung tangan yang terkoyak, terpotong atau telah ditembusi oleh

benda tajam.

3 Masalah kesihatan atau perubatan akut - keadaan atau masalah kesihatan yang bermula

secara tiba-tiba, meningkat dengan mendadak, gejala yang teruk dan hanya dalam jangka

masa yang pendek sahaja.

4 Sistemik merujuk kepada seluruh anggota atau bahagian badan, tidak terhad kepada

sesuatu bahagian badan sahaja.

5 Setempat merujuk kepada sesuatu bahagian badan yang khusus sahaja.

16

LAMPIRAN 2: PELAN PENJAGAAN: FASA PENILAIAN

Pesakit dengan

masalah kesihatan

Sejarah kesihatan dan

pemeriksaan

pelanggan

Fasa perancangan

rawatan

Rujuk kepada

pengamal kesihatan

lain sewajarnya

Dalam

skop

rawatan

Kontraindi

-kasi

Tidak

Ya

Tidak

Ya

17

LAMPIRAN 3: PELAN PENJAGAAN: FASA PERANCANGAN RAWATAN

Fasa perancangan

rawatan

Bahagian badan yang

bermasalah Bahagian dengan

fungsi yang normal,

yang mengimbangi

bahagian yang kurang

berfungsi

Kenal pasti strategi

mengimbangi badan

untuk bahagian yang

bermasalah

Senaraikan

masalah-masalah

pelanggan serta

kenal pasti hasil

rawatan yang

diharapkan

Kenal pasti teknik yang

bersesuaian

Persiapan untuk

memulakan rawatan

Sesi rawatan

Pelan penjagaan

Rujuk pelanggan

kepada pengamal

kesihatan lain yang

sewajarnya

Sesuai untuk

refleksologi

Tidak sesuai

untuk

refleksologi

18

LAMPIRAN 4: PELAN PENJAGAAN: FASA RAWATAN

Pelan penjagaan

Rawatan dimulakan

Pemantauan

tindak balas

pelanggan

terhadap rawatan

yang diberikan

Rawatan diteruskan,

penilaian pesakit dan

nasihat selepas

rawatan diberikan

Rawatan diteruskan

Hasil/matlamat

rawatan dicapai

Semak semula pelan

rawatan

Perhalusi teknik

rawatan

Nilai semula

kesesuaian rawatan

kepada pelanggan

Tindak

balas

negatif

Tindak balas

positif

Tidak

Ya

19

LAMPIRAN 5: PELAN PENJAGAAN: FASA DISCAJ

Nilai perkembangan

dan buat pemeriksaan

semula ke atas

pelanggan

Hasil/matlamat

kesihatan dicapai

Mulakan penilaian dan

pendidikan untuk

discaj

Dokumenkan

penemuan dan

perancangan untuk

discaj

Discaj

Teruskan rawatan Tidak

Ya

20

LAMPIRAN 6: BORANG SARINGAN PELANGGAN

Pusat Rawatan Refleksologi: __________________________________________________

Borang Saringan

Nama No. Kad Pengenalan

Alamat :

Tarikh lahir

Umur

Jantina Tarikh

Diagnosa pelaggan : (Sekiranya ada)

Masalah kesihatan semasa pelanggan :

Sejarah perubatan : tandakan pada ruang yang berkenaan

Mengandung

Masalah/penyakit kardiovaskular

Edema

Osteoporosis atau mana-mana keadaan yang menyebabkan tulang rapuh

Artritis

Epilepsi atau sawan

Penyakit mental

Pelanggan yang baru sahaja menjalani pembedahan

Kencing manis (diabetes mellitus)

Asma

Sebarang masalah kesihatan yang mengganggu sistem saraf sental atau periferi

Jangkitan HIV

Masalah pendarahan atau pelanggan yang mengambil ubat untuk mencairkan darah

Sejarah pembedahan : Pernah menjalani pembedahan?

Ya, nyatakan: _________________________ _________________________ _________________________ Tidak

Tarikh pembedahan terakhir:

Sejarah ubat:

Alahan:

21

LAMPIRAN 7: BORANG RAWATAN BORANG RAWATAN REFLEKSOLOGY

PUSAT RAWATAN: ______________________________________________________________

Nama No. Rujukan

No. Kad Pengenalan

Tarikh Lahir

Tarikh

Alamat Poskod

Negeri

No. Telefon (R) (B) (P)

SEJARAH PERUBATAN

Masalah kesihatan semasa pelanggan

Sejarah perubatan Masalah perubatan Ya Tidak

Mengandung


Edema


Artritis

Epilepsi atau sawan

Penyakit mental



Asma


Jangkitan HIV

Masalah pendarahan atau pelanggan yang mengambil ubat untuk mencairkan darah

Masalah perubatan Ya Tidak

Masalah kulit; sila nyatakan:

Merokok?

Jangkitan HIV

Pengambilan alkohol? Nyatakan kuantiti (unit/sehari)

Lain-lain: Nota:

Sejarah pembedahan

Ubat-ubatan yang diambil

TAHAP STRES Tandakan pada ruang yang berkenaan (10 menunjukkan tahap stres yang paling tinggi)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

22

LAMPIRAN 7: BORANG RAWATAN (sambungan)

PENILAIAN PELANGGAN

Penampilan am pelanggan (sebelum rawatan dimulakan):

Gejala setempat:

Pemeriksaan tangan/kaki/telinga: Warna: Suhu: panas / sejuk

Kecacatan: Tona otot: lemah / baik / sangat baik

Keadaan kuku: Pergerakan sendi: baik / terhad

Bau: Keadaan kulit:

RAWATAN YANG DIBERIKAN

Kaedah: Teknik: Penampilan umum pelanggan (selepas rawatan diberikan): Tender threshold: Nasihat penjagaan kesihatan di rumah:

Nama Pengamal:

Tandatangan: Tarikh:

Cop rasmi:

23

LAMPIRAN 8: BORANG KEBENARAN RAWATAN REFLEKSOLOGI KEBENARAN RAWATAN REFLEKSOLOGI

Sila baca maklumat berikut dengan teliti. Ajukan sebarang pertanyaan atau keraguan mengenai rawatan refleksologi kepada pengamal yang merawat anda.

Apa itu refleksologi? Refleksologi merupakan satu bidang amalan perubatan tradisional dan komplementari yang menggunakan titik refleks pada kaki, tangan dan telinga yang berkaitan dengan bahagian tertentu badan. Dengan menggunakan teknik pergerakan tangan dan jari yang khusus, refleksologi dapat membantu meningkatkan peredaran darah dan tenaga, merangsang ketenangan dan mengaktifkan homeostasis.

Adakah is selamat? Secara umum, refleksologi adalah satu bentuk rawatan yang selamat.

Adakah sebarang kesan sampingan daripada rawatan tersebut? Anda mungkin mengalami beberapa gejala negatif yang berikut semasa atau selepas menjalani rawatan refleksologi:

a. Sakit pada titik refleks b. Gejala masalah kesihatan atau penyakit yang dialami

bertambah buruk untuk sementara waktu c. Merasa kurang sihat d. Sakit kepala e. Mengantuk dan ingin tidur f. Keletihan dan tidak berdaya g. Emosi terganggu, cepat marah atau resah h. Berasa tertekan

i. Terasa panas atau sejuk

Apakah perkara-perkara yang saya patut maklumkan kepada pengamal sebelum rawatan dimulakan? Anda perlulah memaklumkan kepada pengamal yang merawat anda tentang sebarang masalah kesihatan atau penyakit yang dihidapi seperti:

Sila tandakan pada ruang yang berkenaan

Masalah perubatan Ya Tidak

Mengandung


Edema


Artritis

Epilepsi atau sawan

Penyakit mental



Asma


Jangkitan HIV/AIDS

Masalah pendarahan atau mengambil ubat untuk mencairkan darah

Masalah kulit, termasuk anggota badan yang terjejas

KEBENARAN MENJALANKAN RAWATAN Saya faham bahawa saya boleh mengajukan sebarang persoalan yang berkaitan dengan rawatan ini sebelum saya

menandatangani borang kebenaran ini. Saya juga maklum bahawa saya boleh memberhentikan rawatan yang diberikan kepada saya pada bila-bila masa sepanjang rawatan dijalankan. Rawatan tersebut, termasuk kebaikan dan risiko kesan advers telah dijelaskan kepada saya, dan saya faham penjelasan yang telah diberkan. I bersetuju bahawa maklumat yang telah dinyatakan di atas adalah benar dan telah disampaikan kepada saya.

Dengan ini, saya memberikan keizinan untuk menerima rawatan refleksologi. Saya juga faham bahawa satu rekod yang berkaitan dengan rawatan tersebut akan disimpan. Rekod ini adalah sulit dan tidak akan didedahkan kepada mana-mana pihak luar, melainkan dengan izin saya, atau wakil saya, atau sekiranya diarahkan oleh mahkamah untuk berbuat demikian.

PELANGGAN TANDATANGAN: ........................................................... NAMA: ........................................................................... ........................................................................................ NO. MYKAD/PASPORT: .................................................. TARIKH: .........................................................................

SAKSI

TANDATANGAN: ........................................................... NAMA: ........................................................................... ........................................................................................ NO. MYKAD/PASPORT: .................................................. TARIKH: .........................................................................

PENGAMAL TANDATANGAN: ........................................................... NAMA: ........................................................................................................................................................................ NO. MYKAD/PASPORT: .................................................. TARIKH: ............................................

24

LAMPIRAN 9: SENARAI TINDAK BALAS TERHADAP RAWATAN YANG

MUNGKIN DIALAMI OLEH PELANGGAN * Adaptasi daripada The Reflexology Workshop, Jenny Hope-Spencer, The Crowood Press, 1999.

1. Kesan positif

a. Perasaan tenang

b. Bertenaga

c. Corak tidur yang lebih baik

d. Berasa gembira

e. Terasa seperti berada di awang-awangan

f. Berasa lebih dapat mengawal kehidupan

g. Kelegaan daripada kesakitan

h. Keseimbangan badan, minda dan semangat

2. Kesan negatif

a. Sakit pada titik refleks

b. Gejala masalah kesihatan atau penyakit yang dialami bertambah buruk untuk sementara

waktu c. Terasa kurang sihat d. Sakit kepala e. Mengantuk dan ingin tidur f. Keletihan dan tidak berdaya g. Emosi terganggu, cepat marah atau resah h. Berasa tertekan i. Terasa panas atau sejuk

3. Kesan eliminatory

a. Lebih kerap buang air besar dan/atau kecil

b. Sembelit atau cirit-birit ringan

c. Berpeluh meningkat, terutama di bahagian kaki dan tangan

d. Pening dan loya

e. Hidung berair

25

LAMPIRAN 10: PELBAGAI TEKNIK KEBERSIHAN TANGAN (HAND

HYGIENE)

Kaedah Bahan pembersihan

Tujuan Bahagian Tempoh (minimum)

Pembersihan tangan rutin

Air dan sabun biasa (non-antimicrobial)

Membuang tanah dan mikroorganisma transien

Semua permukaan tangan dan jari

15 saat

Pembersihan tangan dengan antiseptik

Air dan sabun anti-mikrob (contohnya: klorheksidin, iodin dan iodofor, chloroxylenol, triclosan)

Membuang atau menghapuskan mikroorganisma transien dan mengurangkan resident flora (bahan kekal aktif)


15 saat

Sapuan tangan antiseptik

Sapuan tangan beralcohol



Sehingga tangan kering

Pembersihan tangan sebelum pembedahan

Air dan sabun anti-mikrob (contohnya: klorheksidin, iodin dan iodofor, chloroxylenol, triclosan)


Tangan dan lengan 2 6 minit

Air dan sabun biasa (non-antimicrobial) diikuti dengan sapuan tangan berlkohol untuk pembedahan yang mempunyai bahan aktif tahan lama

Ikut arahan pembekal

Disesuaikan daripada laman sesawang Centres for Disease Control and Prevention. Capaian atas talian

di http://www.cdc.gov/oralhealth/infectioncontrol/faq/hand.htm, pada 25 April 2011.

Sidang Editor:

Dr. Goh Chen Soon

Pengarah

Bahagian Perubatan Tradisional dan Komplementari


Dr. Shamsaini Shamsuddin

Ketua Penolong Pengarah Kanan



Dr. Rimah Melati Abd Ghani




Pengarang/Terjemahan Oleh:

Dr. Nur Hidayati Binti Abdul Halim




Jawatan Kuasa Terdahulu:

Edisi Bahasa Inggeris, 2011.

Sidang Editor: Dr. Ramli Abd. Ghani En. Jaafar Lassa Dr. Shamsaini Binti Shamsuddin Dr. Zalilah Binti Abdullah Dr. Nur Hidayati Binti Abdul Halim

Ahli Jawatan Kuasa:

Kementerian Kesihatan Malaysia Mohd. Zulkifli Abdul Latif Dr. Aidatul Azura Bt. Abdul Rani Dr. Radzuan Bin Mat Ibrahim Dr. Rimah Melati Binti Abdul Ghani Norlaili Ahmad Asmirah Bt. Md. Redzuan Nur Hazirah Bt. Kamarudin

Pengamal Perubatan Tradisional dan Komplementari

Abd. Azis Bin Ishak

Mohd. Farid A. Rahman

Chew Yang Hua

Dorothea Justin Moduying

Geraldine Tay

terje ma hang pg ref lekso log i

Documents