JUNAINI,S.N.2004.PemikiranIbnuKhaldundariPerspektifKepimpinanUmmahdalamEraRevolusiMaklumat.SeminarPemikiranIbnuKhaldunIII,1718September2004,Kuching,Sarawak,Malaysia.

pp.116.

PEMIKIRANIBNUKHALDUNDARIPERSPEKTIFKEPIMPINAN

UMMAHDALAMERAREVOLUSIMAKLUMAT

SyahrulNizamJunaini

FakultiSainsKomputerdanTeknologiMaklumat

UniversitiMalaysiaSarawak(UNIMAS)

94300KotaSamarahan,Sarawak

Tel:082670245Fax:082672301

Emaill:syahruln@fit.unimas.my

FirmanAllahS.W.T.mafhumnya:

"Bacalah(wahaiMuhammad)dengannamaTuhanmuyangmenciptakan

(sekalianmakhluk).Diamenciptakanmanusiadarisegumpaldarah.Bacalah

danTuhanmuyangMahapemurah.Yangmengajarmanusiadengankalam."

Al`alaq,14

ABSTRAK

IbnuKhaldunmerupakansalahseorangtokohgemilangdalamsejarahIslam.

KertasinicubamengupaspemikiranIbnuKhaldundariperspektifkepimpinan

ummah. Fokus kertas ini menjurus kepada bagaimana untuk memperbaiki

kepimpinan yang mampu menangani permasalahan umat dalam revolusi

maklumat dan era digital tanpa sempadan ini. Kertas kerja ini mengambil

pandangan IbnuKhaldun dari pelbagai ruang lingkup termasuk kepimpinan,

polltikdanpemikiran.Kertaskerjainiakanmengupasisukepimpinaninidari

sudutpenguasaanmaklumat.Rangkakerja (framework)bagaimanaumatini

dapatdiperbaikikepimpinannyaturutdicadangkan.

2

PENGENALAN

IbnuKhaldunmerupakansalahseorangtokohgemilangdalamIslam.Beliau

dianggappakardalambukansahajabidangfalsafahmalah turutmencakupi

bidangbidang yang lain. Ibnu Khaldun dalam karyanya yang agung,

Muqaddimah menekankan bagaimana pembangunan sesuatu kaum, umat

atau tamadun dapat digemilangkan. Beliau turut menyentuh tentang

pembangunan sosial masyarakat. Ini termasuk pembangunan pendidikan,

pemikirandankepimpinan.

Untukitu,pendidikanumatiniperludiperbaiki.Pemikiranumatinijugaperlu

diperbaiki. Kepimpinan umat ini juga mustahak diperbaiki. Maka segenap

keringat perlu dikerah dalam misi untuk mengembalikan kepimpinan dunia

kepada pemiliknya yang asal iaitu umat Islam. Sebarang usaha dalam

merealisasikan wawasan kecemerlangan ummah dan kepimpinannya harus

memasukkandimensiperancanganyangstrategik(Inayatullah,2004).Iajuga

harus berorientasikan wawasan masa depan yang lebih jauh. Meliputi

kecemerlanganummah terutamanyadari sudut kepimpinanagarummah ini

cemerlangkembali.

Persolannya adakah kemunduran umat hari bertepatan dengan hujah Ibnu

Khaldunyangmenyatakanbahawasesuatuumat yanggemilangpastiakan

mengalamierakejatuhannya.Adakahinihakikatyangdihidangkandihadapan

kitapadahari ini?Menurut IbnuKhaldun juga,selepassesuatu tamadun itu

mencapaitempohmatangianyaakanmengalamitempohlayu.Kalaubegitu

isunya di sini adakah salah jika kita berusaha mengambil kecemerlangan

ummahdaripadasatusudut baru.Sudutpandangan yangseluruh tamadun

manusiahariinimelihatnyasebagaikuasabaru,iaitukuasapengetahuan.

Kertas kerja ini akan mengupas isu kepimpinan ini dari sudut penguasaan

maklumat berlandaskan teori kepimpinan Ibnu Khaldun. Rangka kerja

(framework) bagaimana umat ini dapat ditingkatkan kepimpinannya turut

dicadangkan.

3

TEORIKEPIMPINANIBNUKHALDUN

FaktorutamayangditekankanolehIbnuKhaldundalampembangunansosial

danpolitikialahrasakesatuandanperasaandalamsatukumpulan.Kerana

ituKilcullen(1996)menambahbahawatanpakesediaanuntukmemasukkan

diridalamsesuatukumpulan,keamanandankemajuansosialmustahilakan

terwujud. Rasa persamaan atau tidak keterlaluan jika dikatakan sebagai

asabiyyah menurut pendapat beliau boleh menyumbang kepada

kecemerlanganummah.

Sedihnya,padaMasainiumatIslamsamaadatidakmahuatauseganuntuk

menggolongkan dirinya dalam kelompok atau jemaah orang Islam. Jemaah

orangIslamyangmahudangembiramentaatiperintahAllah.Antaraperintah

utama adalah mempelajari ilmu dan menguasai pengetahuan. Dengan

menguasai ilmu pengatahuan, manusia akan kenal siapakah Rabb dan

Penciptanya. Dia akan mula menyanjung dan memuliakan Tuhannya yang

merupakanPemegangkhazanahkebahagiaandankecemerlangan.

Darisudutkepimpinan,parapemimpinharussedarbahawaAllahs.w.t.telah

melantikmereka sebagai khalifah. Jawatan ini bukanlahuntuk dibanggakan

sebagaihanyapunyajawatan.Sebarangjawatandalamsegenaplapangandi

duniainiterwujudkeranaadanyatugasdankerjadisebalikjawatantersebut.

Sehubungandengan itu, IbnuKhaldunmenyatakanbahawahakikatkhalifah

adalah seseorang yang bertugas memelihara dan melaksanakan syariat

dalammemeliharaurusanagamadanmengeloladunia.

Untuk umat Islam hari ini menjadi pengelola dunia, Ibnu Khaldun kaitkan

denganmemeliharadanmelaksanakanperintahAllah.Tegasnyadisinipara

pemimpin Islam hari ini perlu mempunyai iman yang mantap. Dengan

keimanan yang bertunjangkan keyakinan dan ketaqwaan, barulah syariat

Allahdapatdijunjungdalamsegenaplapisanmasyarakat.Jikatidak,usahkan

hendak menegakkan syariat Allah secara global, dirinya sendiri pun belum

tentu mampu membawa ketaatan kepada Allah dalam kehidupan

sehariannya.

4

PEMIKIRAN IBNU KHALDUN DARI SUDUT MAKLUMAT DAN ILMU

PENGETAHUAN

IbnuKhaldunmelihat bahawapengetahuan (yaknimakrifat) sebagai sangat

mustahak. Pemerolehan maklumat melalui persepsi dan melalui kuasa

spekulatif dan eksploratori bolehmembawa kepada pemerolehan ilmu baru

(AlAraki, 1983). Beliaumembahagikan pengetahun kepada dua jenis yang

utama iaitu persepsi dan apresiasi. Ilmu persepsi diperolehi tanpa proses

penilaian terhadap maklumat. Dalam pada itu apresiasi pula melibatkan

pengadilandanpenentuankesimpulanterhadapsesuatumaklumat.

Secarpraktiknya,hariinipemikiranumatperludidedakankepadajurusyang

kedua iaitu sesuatu maklumat harus dinilai, diadili dan ditentukan terlebih

dahulu.Sebarangmaklumat terutamanyayangdisalurkanolehmediabarat

harus diawasi. Bukannya kita hendak menafikan 100% peratus bahawa

maklumat yang disalurkan dari barat sebagai salah, namun perlu ada

pengawasandansifatberhemahdalamhalini.Olehitu,sebelumkesimpulan

dibuat,justifikasimaklumatharusdibuatsebagaimanayangdisebutolehIbnu

Khaldun.

Dari sudut pendidikan dan pemikiran, Ibnu Khaldun sendiri amat

mementingkannya. Penekanan juga diberikan terutamanya dalam bidang

sains dan pendidikan (Kayadibi, 2004). Jika kita lihat, Ibnu Khaldun sendiri

lebih500tahunyanglalutelahmelihatbahawaumatIslamperlumenguasai

bidang sains. Kenapakah hari ini kita telah mula kabur daripada melihat

kepentinganpenguasaanilmutesebut?

Dalam pada itu Ibnu Khaldun menyarankan agar ummah perlu terdedah

kepadagayapemikiranyangkritisdankreatif (Hassan,2004).Merekaperlu

sensitif danmahir mengkiritik. Mengkritik bukan untuk mencari kelemahan

sesuatu pihak, tetapi supaya kesilapan diperbetulkan. Dalam konteks

kepimpinan, para pemimpin harus berani menegur orang bawahannya.

Pekerjabawahannyajugaharusberaniberbuatdemikian.

5

Hari ini, pelbagai konteks maklumat dihidangkan melalui corongcorong

media seperti akhbar dan Internet. Umat Islam perlu responsif kepada

maklumat yang dibaca, didengar dan diterima. Input yangmasuk ke minda

manusiasamaadamelaluipembacaanataumedialainakanmemberikesan

kepada keimanan mereka. Imam mereka sama ada akan meningkat atau

terjejasbergantungkepadanilaimaklumatyangmasuk.

SemangatIbnuKhaldunperludisemaidandipupukagarmindaumatinitidak

jumud.Maklumatyangditerimabukanditelanbuatbulattetapiharusdicerna

sesempurnanya. Ia harus disusuli dengan memproses dan menilai agar

maklumattersebutbernilaidanmemberikesankepadakehidupan.Darisudut

kepimpinan pula, apaapa maklumat dari luar yang berkaitan dengan

organisasi yang dipimpin harus diawasi.Mekanisma pengawasan ini sudah

tentu terletak pada bahu ketua organisasi. Maklumatmaklumat sensitif

dalaman umpamanya rahsia syarikat perlu dipegang sungguhsungguh.

Begitu juga dengan usaha pihak luar untuk menyebarkan berita yang

berunsurfitnahsebagaicontoh,perludikekangsekerasmungkin.

UmmahyangMenguasaiMaklumatakanMenguasaiDunia

Ummah hari ini mahu tidak mahu perlu menguasai maklumat. Ini adalah

kerana maklumat adalah kuasa. Sedangkan Ibnu Khaldun sendiri baginya

mereka yang tidak memegang kuasa akan hidup dalam kesusahan

(Inayatullah, 2004), Walaupun Ibnu Khaldun melihat kemajuan sesuatu

masyarakat melalui perkembangan sosioekonomi (AlAraki, 1983), namun

tidak salah memasukkan perkembangan dalam penguasaan ilmu dan

pengetahuansebagaijugatermasukperkembangansosioekonomi.

Penguasaan terhadapekonomi jikakitaselidikimemangbergantungkepada

kekayaan ilmu dan maklumat. Sebagai contoh pekerja ilmuan perlu ada di

dalam sesuatu organisasi.Mereka inilah aset yang bernilai kepada syarikat

tersebut.Parapemimpinorganisasiharuspandaimenilaiilmuyangadapada

mereka.Merekaharusdiaktifkansebagaipenggerakorganisasi.

6

REVOLUSIMAKLUMAT

Sebenarnyasatuwabakyang semakinmenular dalamummahhari ini ialah

kejahilan.Inimerupakansalahsatudaripadagejalasosialyangkekadangkita

terlupamemikirkannya.Sedangkanduniapadahari ini telahmemasukisatu

perubahanhebatyangdipanggilrevolusimaklumat.Kejahilandankemalasan

untuk belajar,menuntut danmengkaji ilmu ini bolehdisifatkan sebagaisatu

bidaaahyangsecaratidaklangsungmenidakkanbudayaIqrasebagaimana

yangdisebutdalamayatalQuranyangterteradiawalkertaskerjaini.

Revolusimaklumatadalahsamasepertirevolusipertaniandanperindustrian

yangpesatberkembangdiEropahbeberapadekadyanglalu.Seluruhdunia

merasai angin perubahannya. Mahu tidak mahu umat Islam tidak boleh

tersisih dariagendautamadunia ini. Parapemimpin harusmelihat bahawa

gejala tercicirnya umat dalam arus revolusi ini adalah sangat berbahaya.

Gejalayangberakardaripadakemalasanmembacadanmenuntut.

Tidak perlulah kita menyentuh dari sudut penguasaan ilmu Internet dan

teknologi maklumat yang kita angap sebagai fardhu Kifayah. Kebinasaan

terbesar umat ini ialahmasih ada lagi yangbelum tahu ilmudanmaklumat

berkenaan Solat yang tidak boleh dinafikanmerupakan fardhuAin. Adakah

Allahs.w.t.bolehmenerimaalasankemalasankitasebagaisebabkita tidak

mempelajariilmufardhukifayah?

Kesannya kepimpinan ummah hari ini kena memikul dua tugas berat

serentak.Menyedarkanmasyarakat bahawa ilmu fardhu ain wajib dipelajari

dan ilmubidangbidang fardhuKifayah jugaharusdituntut.Tugaspemimpin

ialah mengajak, memanggil dan menyedarkan masyarakat. Selepas itu,

merekaperludibantuolehparailmuanagama(ustaz)danparailmuandalam

bidang keduniaan. Jelas usaha memperbaiki umat ini dalam revolusi

maklumatmerupakan usaha kolektif segenap peringkat, bukan tugas hakiki

parapemimpinsematamata.

7

Maklumatdanglobalisasi

Konsepglobalisasi telahmuladiperkenalkanolehpara ahli ekonomi (Owen

2003).Merekamelihatnyasebagaisatufenomenapentingyangdipanduoleh

teknologi(dalamkonteksiniteknologimaklumat).Kospemindahanmaklumat

dapat dikurangkan dengan adanya teknologi tersebut. Maka dari sudut

kepimpinan, umat Islam perlu menyedari bahawa dalam era dunia tanpa

sempadanini,maklumatmestidikuasai.

Ringkasnya, sebagai implikasi daripada globalisasi, jika maklumat dikuasai,

umat Islam akan dapat menguasai dunia. Bagi Ibnu Khaldun kekuasaan

adalah salah satu daripada empat perkara yang membezakan antara

manusia dengan binatang (Katsiaficas, 1996). Tiga yang lain adalah

keupayaanuntukberfikir,tenagaburuhdanketamadunan.

TEORIKEPIMPINANIBNUKHALDUNDALAMREVOLUSIMAKLUMAT

ModelKepimpinanRasullahdanKepentinganBerfikir

Didalamperjalanan kitamelalui lebuhraya kemodenan, kita tidakdapat lari

daripada menoleh ke belakang, menjejaki model kepimpinan yang telah

diwarisi oleh Rasulullah s.a.w. sendiri. Kostrzebski, (2002) dalam kajiannya

menegaskan bahawa kepimpinan Rasulullah s.a.w. yang berkonsepkan

sahsiahkeagamaan (religiopolitical) yang berkarisma telah terbukti sebagai

satumodelkepimpinanyanggemilangnya.Denganmengkajikehidupanpara

sahabat r.a.hum, mereka telah menunjukan bagaimana ketaatan kepada

Rasulluhs.a.w.membawakepadagemilanganummah.

Kepimpinantersebutmerupakanbuahhasildaripadaberfikir.Iamembuktikan

bahawamanusia punya kuasa dan keupayaan untuk berfikir. Dalam hal ini

pemimpin dan rakyat keduaduanya harus mampu berfikir. Berfikir mencari

jalankearahkecemerlanganummah.

8

Sebenarnya keupayaan untuk berfikir merupakan hasil kuasa terkhas yang

diletakkan di dalam ruangan minda manusia, kata Ibnu Khaldun. Berfikir

adalah lebih daripada tahu dan menerima maklumat sematamata.

KeupayaaninihakikatnyadatangdaripadaAllahs.w.t.

Umat islam tidak seharusnya menyempitkan kefahaman mereka dengan

menyatakan bahawa Islam itu hanya tertumpu kepada amalan kerohanian

dan ritual sematamata. Umat ini perlu megeluarkan dirinya daripada

kepompongketakutanuntukmenceburibidangilmulainterutamannyabidang

teknologi maklumat. Tempurung kemunduran ini harus dipecahkan. Kesan

daripadaketaksubankitakepadaperkaraperkarabersifatkeagamaan,maka

kita lambat memajukan diri kita dalam bidang perubatan, kejuruteraan dan

lainlainbidanglagi.

KepimpinandanPenguasaanMaklumat

Sumber maklumat utama iaitu AlQuran harus dijunjung. Mereka yang

menguasai AlQuran sepatutnya juga harus disanjung. Ummah masa kini

juga perlu menilai keutamaan para ilmuan dalam jurus ilmu berkaitan

AlQuran.Merekalahgolonganyangsepatutnyadijadikanpemimpin.Mereka

memeganggarispanduankepimpinanyangAllahs.w.t.kehendaki.

Ummahmasakiniharuscelikminda,mengenalidanmenyanjungigolongan

tersebut. Merekalah golongan yang perlu dimuliakan kerana mereka

memegangsumberilmuutamaiaituAlQuran.MerekamemuliakanalQuran

maka sebagai balasan Allah memuliakan mereka. Jika Allah s.w.t sendiri

memuliakanmerekasiapakahkitauntuktidakmemuliakanmereka?

Para pemimpin perlu jelas hala tuju mereka. Mereka perlu mendasarkan

kepimpinan mereka dengan penguasaan maklumat. Tidak ketinggalan juga

untuk menguasai maklumat yang bersumberkan alQuran sebagai rujukan

utama. Organisasi yang dipimpinnya harus dibudayakan dengan budaya

alQuran. Intisari alQuran inilah yang akan membawa kepada

kecemerlanganorganisasi.

9

RANGKA KERJA PENINGKATAN KEPIMPINAN UMMAH DALAM

MENANGANIREVOLUSIMAKLUMAT

Masa kini kita berhadapan dengan satu tugasan bersejarah yang bukan

mudah. Kita digesa kembali bangkit sebagai ummah yang gemilang dan

terbilang. Ummah yang punya kepimpinan yang bertaqwa sertacemerlang.

Kepimpinan yang menerajui maklumat dan kemuliaan ilmu. Selepas

kehebatan zaman sahabat r.a.hum. ummah kini layu dalam dunia yang

dahulunya mereka telah menyiraminya ini dengan curahan ilmu dan

kemuliaan. Dahulu merekalah peneraju keunggulan. Dalam dunia

penguasaan maklumat yang dahulunya merekalah pendahulu. Oleh itu

sebarang wawasan untuk mencelikkan ummah ini perlu mendefinasikan

semula konsep kepimpinan (Inayatullah, 2004). Konsep kepimpinan yang

jelasakanmembuahkantindakanyangjelas.Yangterbuktidanberkesanke

arahmenanganiummahdalameraledakanmaklumat.

Rangkakerjayangdiutarakandisinicumabertindaksebagaipencetus fikir.

Supaya ummah celik semula mata mereka. Celik dan menyedari bahawa

kepimpinan cemerlang adalah berasaskan penguasaan maklumat dan

pengetahuan. Rangka kerja ini meluas dan cuba merangkul aspek

kepimpinanbermuladaripadakualitipemimpinhinggalahkepadapengurusan

individu,masjiddanmasyarakat.

KualitiPemimpin

Sebagaimana yang dikatakan oleh Ibnu Khaldun, lelaki adalah pemimpin

sejati.Perananlelakisebagaipemimpinharusdilihatdenganjelas.Paranabi

pun dari golongan lelaki. Kaum Adam punya kekuatan minda dan rohani

dalam memimpin masyarakat. Namun demikian golongan ini harus juga

menyedari peranan kepimpinan yang mampu dipikul oleh golongan hawa.

Bagaimanapunianyahendaklahdalamruanglingkupnyayangtersendiri.

10

Pemimpin harus boleh ke hadapan dan kebelakang (maksudnya boleh

menjadiimamdanmakmum).Merekaharuspunyaikarismauntukmemimpin

dan punya kerendahan diri untuk menggauli masyarakat yang dipimpin.

Perkara ini hanya akan terjadi jika jiwa pemimpin itu bersihdan luhur. Ibnu

Khaldun (1958) menyebut bahawa jiwa manusia harus disediakan untuk

mencapainilaikemalaikatan.Inihanyaakanterwujudapabilasarikerohanian

jiwainibertepatandengankebenaran.

Pemimpindisarankanagar janganmembuaturusanpentadbiranberasaskan

gerak hati (instinct) (Abdul Hamid, 1996). Dalam ucapannya, bekas ketua

setiausaha negara Malaysia telah memetik daripada Kitab Muqadimah,

bahawa seorang wazir pada zaman Khalifah Umayyad (750 AD) telah

menasihatipentadbirkerajaansupaya:

"By virtue of his natural intelligence, good education and outstanding

experiencehemustknowwhat isgoingtohappentohimbefore ithappens

andhemustknowtheresultofhisactionsbeforeactionstarts.Hemustmake

theproperpreparationsforeverything"

Oleh itu pemimpin harus mempunya misi dan visi. Mereka harus bersifat

kontemporaridanmampumeninjaumasahadapan.Dengankesedaranitudia

akan bersedia dan menyediakan organisasi yang dipimpinnya menghadapi

sebarang keaadan yang mendatang. Contohnya sesebuah syarikat

perniagaanperlusediadengankebarangkalianyangakanmenimpasyarikat

tersebut.Denganituperancanganyangmantapadalahsangatmustahak.

PemimpinHarusMendahuluidalamPenguasaanMaklumat

Para pemimpin dari segenapperingkat, daripada ketua kampung hinggalah

kepadaketuanegara,perlumenyedaribahawamerekasendiriperlusentiasa

mendahului dalam penguasaan maklumat. Pemimpin yang berilmu akan

dapat memimpin dengan baik. Mereka perlu dikemaskini (update) dalam

pengetahuandanbidangbidangberkaitandenganpengurusanorganisasi.

11

PenyediakanInfrastrukturMaklumat

Untuk memudahkan masyarakat mendapat akses kepada maklumat. Maka

tidak boleh dinafikan infrastruktur maklumat perlu ada. Kepimpinan yang

inginkan masyarakat celik IT (teknologi maklumat) perlu menyediakan PC

(komputer peribadi) dan rangkaian Internet kepadamasyarakat.Begitu juga

dengankepimpinanyanginginkanmasyarakatcelikhurufperlumenyediakan

perpustakaandankelasmembacakepadamasyarakat.

MasjidSebagaiPusatMaklumat

Kepimpinan masjid patut mula melihat bahawa segenap masyarakat yang

mendiami kawasan tersebut perlu dilengkapi dengan maklumat. Usaha ini

harus dimulakan di masjid. Sekaligus menafikan masjid sebagai hanya

tempat beribadat. Masjid harus dilengkapi dengan sumber manusia yang

secukupnya. Dari segi pendidikan anakanak, masjid dicadangkan

mempunyai guru tuisyen yang dibayar secara kontrak. Mereka boleh

mengajar subjeksubjek tertentu sebagai menguatkan lagi pelajaran yang

diperolehidisekolah.

Pemimpin harus jelas bahawa pengajaran ilmu alQuran dan hadith tidak

bolehdikecualikan.Sebagaicontohpadasebelahpagi,kanakkanakbolehlah

mengikuti pendidikan formal di sekolah dengan sukatan pelajaran

kebangsaan. Sebelah petang atau malamnya pula kelas pengajian dan

hafazan alQuran atau Ilmu Hadith boleh dianjurkan. Ibu bapa yang

menghantar anakknya ke kelas pengajian akan turut dapatmengikuti kelas

pengajianFardhuAindanseumpamanya.

Semuaprograminibolehdijalankandimasjidtempatan.Sebenarnyaperkara

ini sudah lama dipraktikkan di sesetangah masjid di England. Pengurusan

maklumatmasjidmereka uruskan sebaiknya.Secara tidak langsung, usaha

mengimarahkanmasjidakanberhasil.

12

PengurusanMaklumat

Pemimpin umat harus bijakmengurusmaklumat. Usahperlu dibuatsupaya

penduduk di sesuatu kawasan sebagai contoh, boleh berkongsi kepakaran

dan ilmu mereka. Para guru yang mendiami sesuatu kawasan boleh

memberikan kelas tambahan kepada anakanak. Para jurutera binaan

seharusyasanggupdangembiramembantudalamprosespembinaanmasjid

dan sebagainya. Barulah ummah ini boleh dikatakan bersatu dalam usaha

membangunkanummah.

Dari segi Internet, laman web yang berasaskan maklumat Islam harus

diperbanyakkan.BuatmasainimaklumatdiInternetberkaitanhukumhukum

Islam dalam bahasa Malaysia masih jelas berkurangan. Dalam pada itu,

unsurnegatifInternetwajibdisekat.Gejalapornografidanbahanbahanlucah

boleh menghancurkan umat terutamanya remaja. Pemimpin harus

memikirkanbagaimanaInternetyangseharusyamemberi ilmuyangberguna

kepadamasyarakatdapatdioptimumkanpenggunaannya,bukannyamenjadi

dajjalyangmerosakkanimandanakidah.

MenyemaiKecintaanTerhadapMaklumatdalamIndividu

IbnuKhaldunmelihatbahawa susuatu kumpulanmerupakan faktor penentu

jatuh bangunnya bangsa (Katsiaficas, 1996). Namun kumpulan muncul

daripada kesatuan individu.Makasetiap induvidusendiri harusmula faham

bahawamerekaperluberpengetahuan. Ilmuperludipelajaridalamapacara

sekalipun.

PekerjaBerpengetahuan(kworkers)

Pekerja berpengetahuan seharusnya gemar berkongsi pengetahuan.

Sepatutnya tidak muncul masalah pekerja yang menyembunyikan

pengetahuan kerana sifat ilmu itu sendiri akan semakin bertambah jika

dikembangkan.Semuapekerja harussediameningkatkan lagi pengetahuan

mereka.

13

NegarayangBerkuasa

Bagi Ibnu Khaldun kekuasaan politik terbina melalui kuasa dan wang (Al

Araki, 1983). Negara akan jadi berkuasa apabila mereka dilengkapi ilmu.

Dalam era revolosi maklumat, ilmu lebih berkuasa daripada wang. Wang

terpaksa dibelanjakan untukmembayar gaji ilmuan.Keranadengan adanya

ilmuanlebihbanyakkekayaanakandapatdijana.

Justeru pemimpin harus melihat bahawa usaha meningkatkan kuantiti dan

kualiti para ilmuan merupakan agenda utama negara. Apabila perkara ini

terwujud barulah negara ini akan disegani. Disegani bukan kerana kuasa

ketenteraantetapidigerunikeranakuasailmu.

PENUTUP

Ummah hari ini perlu menguasai maklumat. Ini adalah kerana maklumat

adalahkuasa.Untukitukepimpinanumatiniperludiperbaiki.Pemikiranumat

ini juga perlu diperbaiki. Ibnu Khaldun menyarankan agar ummah perlu

berfikirdenganlebihkritisdankreatif.

Parapemimpin jugaharussedarbahawaAllahs.w.t. telahmelantikmereka

sebagaikhalifah.Khalifahyangakanmemastikanumat ini tidakditinggalkan

dalam revolusi maklumat. Revolusi yang Allah sw.t. sendiri telah cetuskan

sejakturunnyaayatpertamaalQuran.

Kertas ini telah menyediakan satu rangka kerja peningkatan kualiti

kepimpinan umat. Rangka kerja yang diutarakan di sinimelihat bagaimana

kepimpinan dapat ditingkatkan dalan era digital ini, terutamanya dari segi

kualiti kepemimpin. Kepimpinan yang mampu menangani era revolusi

maklumat.Kepimpinanyangbolehmendahuluidalampenguasaanmaklumat.

Mereka yang akan mampu mengurus maklumat dengan cemerlang.

Segalanya didasari oleh individu masyarakat yang punya cinta terhadap

maklumat.Hasilnyanegaraakanmenjadinegarayangberkuasa.

14

Kesimpulannya usaha yangmantap perlu dikerah ke arah melihat umat ini

berdaya maju dalam era revolusi maklumat. Untuk itu kepimpinan harus

bersediadaninginmaju.Golonganyangdipimpinpulatidakterkecuali,harus

bahumembahu bekerjasama ke arah wawasan kecemerlangan ummah

dalammerealisasikanwasasanIqrayangmerupakanperintahAllah.s.w.t.

RUJUKAN

Abdul Hamid, Ahmad Sarji (1996),Teks UcapanOleh : Tan Sri Dato Seri

AhmadSarjiBinAbdulHamid,MajlisPerasmianMesyuaratAgongTahunan

PersatuanPegawaiTadbirDanDiplomatik1996,KualaLumpur,11/05/96,

http://www.pmo.gov.my/WebNotesApp/KSNMain.nsf/0/47de02701c5c35c048

25674f0012c3ab?OpenDocument

AlAraki, Abdel Magid (1983), From Ibn Khaldun: Discourse of the Method

andConceptsofEconomicSociology.

Hassan, Hannan (2004), Kepentingan pemikiran kritikal dan kreatif dalam

pendidikan, www.rsi.com.sg/malay/ pemikirislam/ view/20040902165519/

1/.html

Inayatullah, Sohail (2004), Alternative Futures For The Islamic Ummah,

http://www.metafuture.org/Articles/AltFuturesUmmah.htm

Katsiaficas, George. (1996), Ibn Khaldun: A Dialectical Philosopher for the

New Millennium, Pan African Conference on Philosophy, Addis Ababa,

EthiopiaDecember1996.

Kayadibi, Fahri (2004), Ibnu Khaldun and Education,

www.renaissance.com.pk/novrefl2y1.html

Khaldun,Ibnu(1958),Muqaddimah,Eng.Translation,PantheonBooks,New

York,pp.1956.

15

Kilcullen, R.J. (1996), Islamic political thought: Ibn Khaldun,

http://www.humanities.mq.edu.au/Ockham/y67s17.html

Kostrzebski, EdwardW (2002), The Shadow of Muhammad: Developing a

CharismaticLeadershipModelfortheIslamicWorld,

www.stormingmedia.us/60/6065/A606504.html

Owen, R (2003), Using Present Day Notions Of Imperialism, Globalization

And Internationalism: To Understand The Middle East's Late 19th

Century/EarlyTwentiethCenturyPast,Vol.3,Fall2003,TheMITElectronic

JournalofMiddleEastStudies.