soalan tutorial - sistem geomorfologi - jawapan

8/9/2019 Soalan Tutorial - Sistem Geomorfologi - Jawapan

1/81

Jawapan Soalan Tutorial Sistem Geomorfologi

1. (a)Jelaskan secara ringkas perbezaan tenaga eksogenik dengan tenaga endogenik. [5]

Tenaga eksogenik berpunca dari luar sistem bumi terutama dari sumber mataharimanakala tenaga endogenik berpunca dari dalam bumi

Tenaga eksogenik menghasilkan agen-agen geomorfologi dan bertanggungjawab

terhadap proses penggondolan seperti luluhawa, hakisan, pengangkutan dan pemendapan Tenaga endogenik pula melalui gangguan-gangguan tektonik seperti gempa bumi, letusan

gunung berapi, gelinciran dan lipatan membentuk pelbagai bentuk muka bumi.

(b) Huraikan bagaimana tenaga endogenik mempengaruhi pelbagai jenis bentuk muka bumi.[10]

Tenaga endogenik membentuk pelbagai bentuk muka bumi melalui gerakan-gerakanbumi seperti; Letusan gunung berapi.

Bentuk muka bumi jalar dalam seperti daik, sil, lakolit, pakolit, lapolit dan batolit.

Bentuk muka bumi jalar luar seperti kubah, kun perisai, kun abu, kun komposit,kaldera, geisar dan sebagainya. Lipatan gunung lipat, banjaran pergunungan dan gelinciran membantuk gunung bongkah,

dataran tanah tinggi, lurah dan tasik.

(c) Terangkan mengapa terdapat perbezaan terhadap tenaga di dalam sesebuah alur atausungai.

[10]

Faktor-faktor yang membezakan tenaga di dalam sesebuah alur atau sungai; Kecerunan sungai. Pada peringkat muda, dasar sungai sangat curam. Halaju arus sungai

tinggi dan mempunyai banyak tenaga kinetik berbanding peringkat hilir sungai yanglandai.

Isipadu air. semakin banyak isipadu air, semakin banyak tenaga kinetik dalam sesuatualur atau sungai. Di peringkat pertengahan, berlaku gabungan beberapa cawangan sungaiyang menjadikan isipadu air sungai bertambah.

Iklim. Jumlah isipadu air juga berbeza-beza mengikut musim. Pada musim tengkujuh,lebih banyak isipadu air dalam sesuatu alur atau sungai berbanding musim kemarau. Darisegi tenaga pula lebih tinggi ketika musim tengkujuh berbanding musim kemarau

Halangan semula jadi. Kehadiran pulau, beting pasir dan tasik menghalang pergerakanair. aliran air yang perlahan bermakna tenaga dalam alur atau sungai kurang.

Aktiviti manusia. Pembinaan jambatan atau empangan merentasi sesuatu alur atau sungaiakan mengurangkan tenaga sesuatu alur atau sungai.

Litupan bumi. Akar-akar pokok dan dahan-dahan pokok yang terdapat di sungai atautumbang ke dalam sungai akan menghalang pergerakan aliran sungai daripada bergeraklaju. Aliran air yang perlahan mempengaruhi tenaga sesuatu alur atau sungai.

Pusat Pra-Universiti SMK Purun 2010 1


2/81


1. (a)Huraikan secara ringkas tentang teori plat tektonik. [5]

Teori Plat tektonik Kerak bumf yang pecah terdiri daripada sembilan kepingan (plat) kecil dan

sembilan kepingan (plat) yang besar Arus perolakan magma dalam lapisan mantel luar (lapisan astenosfera)

menyebabkan kerak bumi retak Plat yang pecah akan bergerak dalam tiga Cara iaitu berpisah, bertembung dan

berselisih Pergerakan plat-plat ini menyebabkan gangguangangguan tektonik seperti gempa

bumf, kegiatan gunung berapi, lipatan dan geliciran

(b) Jelaskan fenomena-fenomena yang terjadi akibat pergerakan dalam plat tektonik.[10]

Fenomena-fenomena yang terjadi akibat pergerakan plat tektonik Di sempadan plat-plat. Pergerakan plat-plat tektonik telah menghasilkan pelbagai

kejadian gangguangangguan tektonik seperti gempa bumi, gelinciran, lipatan danletusan gunung berapi

Proses geomorfologi. Kesemua gerakan ini akan melonggarkan struktur batuandan tanih tanih. Pada cerun-cerun bukit dan gunung dengan pengaruh tarikangraviti akan berlaku pelbagai proses pergerakan jisim

Perpisahan plat. Menghasilkan kejadian hanyutan benua lalu membentuk beberapabenua dengan dipisahkan oleh lautan. Benua-benua ini masih bergerak. Wujudjuga jurang laut dan permatang Taut pada dasar laut

Pertembungan plat. Plat-plat yang bertembung telah menghasilkan beberapa sistem pergunungan lipat seperti Alps, Himalaya, Andes dan Rockies. Kawasanpertembungan juga sering kali wujud pelbagai kegiatan gunung berapi melaluipembentukan igneus jalar dalam dan jalar luar

Tsunami pergerakan plat-plat terutama di dasar Taut akan menyebabkan air Taut menerima

tenaga kinetik yang banyak lapisan air laut berupaya membentuk ombakombak raksasa dan memberi kesan

yang dahsyat terhadap geomorfologi, ekologi dan hidrologi sesuatu pantai

(c) Berdasarkan salah satu fenomena di atas, terangkan pengaruhnya terhadap kehidupanmanusia.

[10]Pengaruh kegiatan gunung berapi terhadap kehidupan manusia ialah: Pertanian. Letusan gunung berapi yang menghasilkan lava jenis bes. Dataran lava

sangat sesuai untuk kegiatan pertanian Pelancongan. Pembentukan bentuk-bentuk muka bumi seperti tasik kawah (Tasik

Toba) dan geisar (Taman Yellostone) menarik pelancong. Ia menjadi puncapendapatan melalui ekopelancongan

Rekreasi. Kolam air panas sesuai untuk mandi dan berendam. Dikatakanmineral dari air panas mujarab untuk merawat pelbagai jenis penyakit kulit

Perlombongan. Pembentukan batuan jenis metamorfik atau jelmaan akibat

kegiatan letusan gunung berapi telah menghasilkan batuan marmar, berlian, gneisdan sebagainya. Batuan ini dilombong untuk pelbagai kegunaan manusia



3/81


Tenaga termal. Di kawasan gunung berapi seperti di Iceland, pemanasansistem saliran di permukaan oleh magma dalam lapisan kerak bumi telahmenghasilkan wap air panas. Wap air yang panas, dijana untuk menghasilkantenaga eletrik. Suhu di rumah kaca juga dikawal oleh wap air



4/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan plat tektonik? [5]

Plat tektonik Plat merujuk kepada kerak bumi (plat-plat) yang terputus

Plat-plat bergerak di atas lapisan astenosfera dan terdapat arus perolakan magma Terdapat tiga jenis pergerakan iaitu bertembung, mencapah dan berselisih Contoh-contoh plat ialah Eurasia, Filipina, Pasifik, India, Afrika dan sebagainya

(b) Huraikan bukti-bukti yang menyokong Teori Hanyutan Benua yang dikemukakan olehAlfred Waneger.

[10]

Bukti-bukti yang menyokongTeori Hanyutan Benua yang dikemukakan olehAlfred W agener ialah: Gabungan bentuk pinggir pantai benua-benua. Contohnya pinggir pantai Afrika

Barat dan pinggir pantai timur Amerika Selatan Bukti paleontologi berdasarkan usia fosil-fosil purba di pinggir pantai barat

Afrika dan Amerika Selatan. Contohnya fosil replika Mesosaurus Bukti usia dan jenis batuan dan galian. Contohnya emas di Afrika Selatan, benua

kecil India danAustralia Sistem pergunungan dari segi struktur, jenis dan usia batuan. Contohnya

Amerika Utara dan Eropah Timur Bukti pengglasieran dari segi kesan hakisan dan proses pemendapan terutama

di benua Afrika dan Amerika Selatan Bukti paleomagnetisme dari segi arah megnet akibat perubahan susunan dan

struktur batuan purba di benua kecil India

(c) Terangkan kesan gerakan tektonik terhadap kehidupan manusia.[10]

Kesan gerakan tektonik terhadap kehidupan manusia boleh dibahagikan kepada kesanpositif dan negatifKesan positif

Gunung berapi perisai atau kon lava bes kaya dengan besi dan magnesium.Lava bes sesuai untuk kegiatan pertanian

Bentuk yang terhasil daripada letusan gunung berapi iaitu tasik kawah, kolam airpanas dan geisar sesuai untuk kegiatan pelancongan dan rekreasi

Aktiviti gunung berapi yang melakukan proses penjelmaan batuan menggalakkan

kegiatan perlombongan batu kuartza, marmar dan berlianKesan negatif Apabita berlaku letusan gunung berapi dan gempa bumf, is selalunya

mengorbankan banyak nyawa manusia Gangguan-gangguan tektonik juga memusnahkan harta benda seperti petempatan,

tanaman dan binatang ternakan Bekalan makanan yang rosak akibat fenomena alam tersebut akan menyebabkan

berlakunya kebuluran dan penyakit Kemusnahan dan kerosakan infrastruktur seperti sistem perhubungan dan

pengangkutan akan mengganggu urusan harian, perniagaan dan perdagangan



5/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan proses endogenik dalam sistem geomorfologi? [5]

Proses endogenik ialah: Pembentukan muka bumi Bari dalam kerak bumi

Akibat kuasa mampatan atau tegangan Arus perolakan di bawah plat bumi

(b) Huraikan bagaimana proses lipatan kerak bumi berlaku.[8]

Proses lipatan kerak bumi berlaku melalui: Daya mampatan atau himpitan di dalam kerak bumi Pertembungan antara plat-plat benua Bahagian kerak bumi yang berlipat ke atas -lintap mungkum Bahagian kerak bumi yang melentur ke bawah-lintap lendut

(c) Nyatakan tiga bentuk muka bumi kesan proses lipatan kerak bumi.[3]

Tiga bentuk muka bumi: Pantai berpulau Banjaran Gunung berapi

(d) Terangkan kepentingan kepelbagaian bentuk muka bumi endogenik terhadap kehidupanmanusia.

[9)

Kepelbagaian bentuk muka bumi endogenik: Gunung berapi-pelancongan-panorama indah Gunung berapi-tenaga geoterma Gunung berapi-tanah lava bes suburkawasan pertanian Gunung lipat-kawasan tadahan hujan-punca sungai Tanah tinggi-menara pemancar radio/ telekomunikasi Gunung lipat-pemandangan indah-pelancongan Pantai berfiord-kawasan perikanan Pantai berpulau-tarikan pelancongan Lembah pergunungan-kawasan pertanian, petempatan



6/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan tenaga eksogenik? [5]

Tenaga eksogenik ialah: Tenaga daripada punca di luar kerak bumi

Matahari punca utama Menghasilkan proses geomorfologi Mengubah landskap permukaan bumi

(b) Huraikan bagaimana tenaga eksogenik mempengaruhi proses luluhawa batuan.[10]

Tenaga matahari mempengaruhi proses luluhawa melalui: Proses pengembangan dan pengecutan batuan Pembasahan dan pengeringan batuan Tindakan ibun

Mempercepat larutan kimia Penghabluran garam

(c) Jelaskan pengaruh proses luluhawa batuan terhadap aktiviti manusia.[10]

Pengaruh proses luluhawa batuan terhadap aktiviti manusia ialah: Membantu kegiatan pertanian-tanah laterit Menyumbang bahan mentah industri-kaolin Menyediakan kawasan pelancongan-pandangan karst Menyumbang somber mineral (batu garam) Tempat keagamaan-gua ibadat



7/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan orogenisis? [5]

Istilah orogenisis bermaksud pergerakan kerak bumi dalam beberapa kepingan platakibat arus perolakan magma di lapisan mantel. Pergerakan ini menyebabkan pelbagai

konfigurasi landskap

(b) Terangkan keadaan-keadaan yang boleh menyebabkan kejadian tsunami.[8]

Tsunami ialah gelombang raksasa dari laut yang melanda kawasan pinggir pantaidengan saiz yang amat besar. Terdapat pelbagai keadaan yang menyebabkan kejadiantsunami, iaitu: Gempa bumi di dasar laut atau daratan. Gerakan plat tektonik secara mencapah,

bertembung atau berselisih menyebabkan gempa bumi. Gempa bumi menyebabkangegaran air dan tenaga kinetik menyebabkan alunan air laut menjadi gelombang

raksasa Letusan gunung berapi di dasar laut. Pengeluaran lava dan bahan letusan dari dasar

laut ketika letusan menyebabkan kocakan air secara besar-besaran lalumenyebabkan kejadian tsunami

Lipatan kerak bumi di dasar laut. Kuasa mampatan ketika pertembungan plat-plattektonik menyebabkan alunan air laut menjadi gelombang

Gelinciran di dasar laut. Perpisahan plat-plat tektonik yang menyebabkan atamanatau penimbulan kerak bumi menyebabkan alunan air laut

(c) Jelaskan kesan negatif fenomena tsunami terhadap alam sekitar fizikal dan kehidupanmanusia.

[12]Kesan tsunami terhadap manusia dan slam sekitar fizikal ialah:

Sistem ekologi pemusnahan ekosistem akuatik dan hutan pinggir pantai gelombang besar memusnahkan hutan paya bakau. Ia turut mengganggu aliran tenaga

dalam siratan makanan ekosistem tersebut. terumbu kurang di dasar laut akan termusnah

Sistem geomorfologi gelombang besar akan menghakis kawasan pinggir pantai. Kemusnahan paya

bakau akan menggalakkan lagi kejadian hakisan dan pelbagai proses pergerakanjisim

berlaku perubahan pada garis pinggir pantai dasar laut akan mengalami kecetekan

Sistem hidrologi. Pinggir pantai yang rendah akanmengalami penenggelaman dan air bertakung

Kehilangan nyawa. Terutama penduduk yang tinggal di pinggir pantai atau merekayang sedang berkelah dan mandi di pinggir pantai. Contohnya, kejadian tsunami

pada 26 Disember 2004 telah menyebabkan jumlah kematian yang besar Kemusnahan harta Benda. Kawasan petempatan mudah musnah. Juga turut

memusnahkan sistem perhubungan dan kenderaan bermotor seperti kapal dan botperikanan. Kawasan pertanian juga termusnah

Ekonomi terjejas. Kemusnahan kemudahan sosial, sumber-sumber ekonomi akanmenjejaskan punca pendapatan penduduk seperti kegiatan perikanan, pertanian,

pelancongan dan perkhidmatan pengangkutan



8/81


1. (a)Nyatakan tiga jenis batuan yang membentuk konfigurasi bentuk muka bumi. [3]

Tiga jenis batuan: Batuan igneus Batuan enapan

Batuan metamorfosis

(b) Huraikan proses pembentukan tiga jenis batuan tersebut.[12]

Proses pembentukan batuan:Batuan igneus

Penyejukan dan pemejalan magma dan lava, suhu magma yang tinggi(dalam lingkungan 700 C-1200 C) di bawah kerak bumf menyebabkan batuansentiasa dalam tekanan yang tinggi

Apabila tekanan berkurangan secara tibatiba, batuan yang cair akan bergerak

keluar melalui celah-celah kerak bumf sebagai magma dan lava Penyejukan dan pemejalan magma dalam rekahan batuan akan menghasilkan

batuan igneus rejahan manakala penyejukan dan pemejalan lava di permukaanbumf akan menghasilkan batuan igneus terobosan

Batuan enapan Terhasil melalui pengluluhawaan batuan, diangkut dan dimendapkan di kawasan

tertentu oleh agen-ages pengangkutan seperti air yang mengalir, angin danglasier

Dimendapkan secara lapisan demi lapisanmampat melalui proses pemadatan danperekatan

Lapisan enapan di bahagian atas akan menekan turun lapisan bawah Akibat tekanan yang tinggi dari lapisan atas, bahan enapan yang halus seperti pasir

dan lempung akan melekat lalu membentuk batuan enapanBatuan metamorfosis

Berasal daripada batuan igneus atau enapan yang bertukar kepada batuan jenis lainmelalui proses metamorfisme

Batuan bertukar kepada batuan lain akibat daripada haba dan tekanan yang tinggiserta perubahan dalam susunan mineral batuan berkenaan

Berbeza daripada batuan lain daripada segi struktur, tekstur, warna dankandungan mineral

Dua cara proses metamorfisme-metamorfisme serantau dan metamorfisme sentuhan

(c) Jelaskan pengaruh batuan terhadap konfigurasi bentuk muka bumi dan aktiviti manusia.

[10]

Pengaruh batuan terhadap konfigurasi bentuk muka bumi: Batuan metamorfik (batu marmar, gnesis) dan batuan igneus (riolit, gabro) yang

teguh dan tahan luluhawa dan hakisan-bentuk muka bumi yang menonjol sepertibanjaran gunung, bukit dan permatang

Batuan mendak (syal, batu kapur, gipsum dan kaolin) lebih lembut dan mudahterluluhawa-bentuk muka bumf yang melekuk seperti lurah dan lembah

Granit-asas pembinaan bangunan dan jalan raya Basalt-tanah yang subur apabila terluluhawa-tanah lava bes (tanaman padi) Petroleum, gas asli dan batu arang-digunakan sebagai bahan api

Batu kapur-untuk membuat simen sektor pembinaan Natrium klorida (garam batu)-mengawet makanan



9/81


Batu marmar-kepingan lantai Batu permata, berlian, delima dan zamrudbarang kemas Antrasit-sebagai bahan bakar di kilang dan rumah



10/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan mantel? [3]

Maksud mantel ialah; Bahagian daripada bumi yang terletak di bawah kerak bumi yang melingkari pusat bumi.

(b) Huraikan proses pembentukan batuan enapan.[10]

Proses pembentukan batuan enapan ialah; Batuan enapan mengalami dua proses pembentukan yang berbeza iaitu mekanika, kimia

atau organik. Berlakunya proses-proses luaran seperti luluhawa, hakisan dan pengangkutan. Bahan-bahan hakisan dan yang terluluhawa dibawa oleh agen pengangkutan seperti air,

ais, angin dan graviti dari kawasan bertenaga tinggi (kawasan sumber) ke kawasanbertenaga rendah (kawasan longgokan)

Sesetengah bahan seperti kalsium karbonat terlarut dan membentuk bahan enapan. Longgokan enapan mengalami proses penyimenan kimia seperti silika, kalsium karbonat,

oksida besi dalam jangka masa yang lama hingga membentuk lapisan-lapisan batuanenapan atau strata yang berbeza-beza ketebalannya.

(c) Jelaskan pengaruh jenis batuan terhadap pelbagai aktiviti manusia.[12]

Pengaruh jenis batuan terhadap pelbagai aktiviti manusia; Batuan igneus mengandungi mineral seperti kuartza, feldspar dan mika. Dilombong

sebagai bahan galian. Batuan basalt mengandungi banyak kuartza dijadikan bahan batupermata.

Batuan metamorfik. Sama ada daripada jenis batuan enapan atau igneus. Mengalamiproses tekanan dan suhu yang tinggi. Kuartza menghasilkan sumber galian yang pentingseperti kuarzit dan marmar.

Batuan enapan. Hasil hakisan yang diangkut dan dimendapkan dalam bentuk berlapis-lapis. Berlaku apabila mengalami proses tekanan dan penyimenan. Syal karbon berupayamenghasilkan petroleum atau arang batu. Batu pasir pula mengandungi kuartza, kalsit,gipusm sebagai hasil perlombongan dan dijadikan bahan hiasan.



11/81


1. (a) Jelaskan secara ringkas konsep hanyutan benua. [5]

Hanyutan benua bermaksud benua tunggal pada satu masa dahulu yang dikenali sebagaiPangea telah berpecah kepada dua yang utama iaitu Laurasia dan Gondwana.

Kemudiannya kedua-dua benua ini hanyut lalu membentuk benua-benua yang adasebarang. Kejadian ini berlaku berjuta-juta tahun yang lampau.

(b) Huraikan mengapa berlakunya hanyutan benua.[10]

Terdapat beberapa sebab mengapa berlakunya hanyutan benua pada masa yang lampau.Mengikut Teori Wegener, berlaku dua arch utama pergerakan atau hanyutan benua iaituPergerakan ke arah barat yang berpunca daripada kuasa tektonik yang wujud dalam

bumi dan pergerakan dari arah kutub, kesan daripada tekanan ke atas benua. Pergerakankedua ini menyebabkan bumi seolah-olah terapung-apung di atas lautan magma yang

panas. Keadaan ini sebenarnya ada kaitan dengan perbezaan ketumpatan di dalam bumisehingga menyebabkan wujud dayadaya yang mampu menggerakkan plat-plat bumi.Teori lain yang menyebabkan berlakunya hanyutan benua ialah pengaruh arus perolakan

yang panas di dalam perut bumi terutamanya di atas lapisan mantel. Batuan yang terdapatdi dalam mantel mengalami suhu dan tekanan yang amat tinggi sehingga batuan tersebutmenjadi cair atau separa cair. Keadaan inilah yang menyebabkan terbentuknya arus-arus

perolakan yang mampu menggerakkan lapisan kerak bumf di sebelah atasnya.Pergerakan lapisan kerak bumi ini boleh menyebabkan benua-benua terpisah.

Faktor ketiga yang dikaitkan dengan hanyutan benua ialah proses pergerakan plat-platyang dikenali sebagai Teori Plat Tektonik. Teori ini menyatakan kerak bumidibahagikan kepada kepingan-kepingan bumf yang dipanggil plat. Plat-plat inidibahagikan pula kepada dua iaitu plat benua yang membawa daratan dan plat lautanyang membawa lautan atau bahagian bumi berair. Plat-plat ini sentiasa bergerak keranawujudnya pergerakan arus perolakan magma yang panas di dalam perut bumi atau dilapisan astenosfera. Pergerakan plat-plat tersebut berlaku secara amat perlahan dankadar pergerakannya juga berbeza-beza mengikut plat. Terdapat tiga Cara plat-plat

bergerak iaitu secara pertembungan, percapahan dan perselisihan.Pertembungan plat berlaku apabila dua sempadan plat bertembung antara sate sama lain

baik sesama plat benua atau sesama plat lautan. Malahan pertembungan boleh jugaberlaku antara plat benua dengan plat lautan. Apabila berlaku pertembungan plat yangpadu atau mampat akan terbenam atau jatuh ke bawah.

Proses percapahan juga boleh menyebabkan berlakunya hanyutan benua. Dalam proses percapahan, plat-plat akan terpisah dan bergerak menjauhi antara satu sama lain.

Percapahan ini menyebabkan berlakunya proses tegangan yang kuat pada lapisan kerakbumi sehingga sempadan percapahan menjadi retak dan merekah.Pergerakan plat boleh juga berlaku secara perselisihan atau geseran plat. Kejadian ini

berlaku di sepanjang garis gelinciran atau sesar plat-plat. Garis sempadan di manaberlakunya kejadian perselisihan antara plat-plat ini dipanggil sebagai "sempadanberkecuali" kerana tidak berlaku sebarang pertembungan atau percapahan plat-plat.Oleh itu, proses hanyutan benua di sini hanyalah proses perselisihan. Kejadian-kejadianseperti gempa bumi sering berlaku di sempadan, kecuali apabila wujud gelombang seismikdari pusat gempa bumi di dalam perut bumi.



12/81


(c) Jelaskan lima kesan hanyutan benua terhadap konfigurasi muka bumi.[10]

Hanyutan benua yang berlaku berjuta-juta tahun yang lampau telah memberi kesanyang amat ketara terhadap konfigurasi muka bumf dunia yang ada pada hari ini. Salah

satu kesannya ialah berlaku pemisahan benua-benua utama yang boleh diperhatikanpada hari ini seperti benua Amerika Utara (I), Eropah dan Asia (II), ..Amerika Selatan(III), Afrika (IV) , Asi a Ten gga ra dan Asi a Monsun (V), Antartika (VI) sertaAustralia (VII). Pada satu masa dahulu kesemua benua ini dikatakan hanya satu benua

besar tetapi apabila berlaku hanyutan benua, maka benua-benua kecil mula terbentuk danterhasil.

Selain itu, hanyutan benua membentuk pelbagai ciri fizikal benua yang ketaraterutamanya di kawasan pinggir pantai. Antara bentuk atau ciri yang terkenal ialah fiord,ria dan tebing tinggi. Bentuk-bentuk ini banyak kedapatan di Norway dan Sweden.

Bentuk konfigurasi muka bumf yang lain kesan hanyutan benua termasuklahpembentukan jurangjurang lautan berhampiran benua utama. Kesan daripada proses

percapahan plat-plat bumi maka terbentuklah jurang-jurang lautan seperti jurang Mindanodi sekitar Filipina.Selain itu, hanyutan benua menyebabkan garisan pantai semakin panjang kerana

terbentuknya benuabenua dan pulau-pulau. Apabila dikira keseluruhan garisan pantaitersebut, maka panjangnya menjadi berlipat ganda berbanding dengan garisan pantaisebelum berlakunya hanyutan benua.Pemisahan benua besar Pangea bukan sahaja mewujudkan beberapa benua tetapi juga

pelbagai bentuk dan saiz pulau yang bertaburan di lautan utama dunia. Antaranyatermasuklah kepulauan Hawai, Indonesia, Jepun dan sebagainya. Sehubungan dengan itu,konfigurasi bentuk bumi iaitu Taut dan selat juga dapat diperhatikan apabila berlakuhanyutan benua. Laut dan selat ini memisahkan benua-benua dan juga pulau-pulau danantara daratan dan pulau.



13/81


2. (a) Nyatakan tiga teori yang menjelaskan proses pembentukan benua. [3]

Teori pembentukan benua: Teori awal (teori hanyutan benua)

Teori perluasan dasar laut (teori rebakan dasar Taut) Teori tektonik plat (teori pergerakan plat)

(b) Apakah yang anda faham tentang teori hanyutan benua?[3]

Teori hanyutan benua: Menerangkan kewujudan dan taburan benua yang ada masa kini Benua-benua sekarang berasal daripada satu benua dinamakan Pangea Berpecah dan hanyut membentuk benuabenua kecil

(c) Tunjukkan bukti-bukti berlakunya proses hanyutan benua dalam pembentukan benua-benua yang ada sekarang.[9]

Bukti-bukti berlakunya proses hanyutan benua: Pada masa ini terdapat benua besar hasil hanyutan benua-benua Amerika, Benua

Asia, Benua Australia, Benua Eropah, Benua Afrika Garis pantai timur Amerika Selatan adalah sepadan dengan garis pantai barat

Afrikamenunjukkan dahulunya pantai ini bergabung Batuan yang sama jenis dan umur terdapat di Brazil dan Afrika-menunjukkan

daratannya dahulu adalah bersambung Batuan enapan di pantai Barat Afrika sama umur dengan batuan enapan di pantai

timur Amerika Selatan-menunjukkan daratannya dahulu adalah bersambung Fosil haiwan yang sama ditemui di pelbagai benua berlainan-contoh: fosil haiwan

isytrosauruds di temui di benua Afrika, India dan Antartika Mineral arang bate banyak terdapat di negaranegara beriklim sejuk seperti Kanada,

Amerika Syarikat dan Rusia-negara ini dahulu teiletak di Pangea beriklim panasyang banyak hujan

(d) Terangkan kewujudan pelbagai bentuk muka bumi kawasan gunung berapi.[10]

Kewujudan pelbagai bentuk muka bumf kawasan gunung berapi: Dataran lava-terjadi apabila aliran lava membeku di kawasan tanah tinggi

membentuk dataran yang luas-contoh: Dataran Tinggi Deccan, India Daik-terjadi apabila magma membeku dalam rekahan menegak di dalam

kerak bumi - permukaan bumi terhakis menampilkan tiang batu yang tinggi Gizar-kawasan lopak Lumpur yang panas atau mendidih akibat pemanasan air

dari dalam bumi oleh magma Pancutan air panas-air panas yang memancut keluar dari lapisan kerak bumi

akibat pemanasan air dalam lapisan bumi oleh magma Tasik atau kolam air papas-mata air yang panas akibat pemanasan magma di

dalam kerak bumf-keluar ke permukaan bumf membentuk mata air panas-contoh:Kolam Air Panas Poring, Ranau, Sabah.



14/81


Kon gunung berapi-pelbagai bentuk kon gunung berapi akibat perbezaankekuatan letusan dan jenis lava yang dihambur keluar, contoh: kon lava asid(curam), kon lava bes (landai)

Lakolit-bentuk lava yang membeku di dalam lapisan bumi-bentuk seperti kulat Fakolit-bentuk lava yang membeku di dalam lapisan bumf-bentuk seperti

kepala paku Batolit-bentuk lava yang membeku dalam lapisan bumf-bentuk bongkah batuan

yang besar



15/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan gempa bumi? [5]

Gempa bumi boleh ditakrifkan sebagai pembebasan tenaga yang berlaku secara tiba-tibadari pusat gempa dan lazimnya menghasilkan gelombang kejutan yang berpunca daripada

sesaran di sepanjang garis gelinciran.

(b) Huraikan hubungan antara kejadian gempa bumi dasar laut dengan kejadian tsunami.[10]

Kejadian gempa bumi dasar laut dan kejadian tsunami mempunyai kaitan yang amat rapat.Biasanya, gempa bumf dasar laut berpunca daripada berlakunva pertembungan atauhimpitan antara dua atau tiga plat-plat tektonik. Apabila ini berlaku menyebabkan dayayang kuat terbebas dan ini menjadikan air laut bergelombang lebih daripada biasa.Gelombang air laut yang besar ini menjadi ombak yang amat kuat dan bergerak padakelajuan yang tinggi ke arah pantai. Ombak besar inilah yang dikenali sebagai

tsunami.Selain itu, gmpa bumi dasar laut boleh juga berlaku apabila terjadi proses gelinciranplat tektonik. Apabila satu plat tektonik tergelincir maka daya terhasil dengan kuat. Dayayang kuat ini akan terbebas melalui kawasan gelinciran tersebut dan bebas ke atasmemasuki air laut. Daya ini mampu menghasilkan gelombang yang tinggi dan

bergerak ke kawasan pantai sebagai tsunami atau ombak besar.Gempa bumi dasar Taut boleh juga berlaku apabila berlaku kejadian pemisahan antara

dua atau tiga plat tektonik di dasar taut. Kejadian ini menyebabkan ruang besar antaraplat tektonik dan menyebabkan pergerakan air laut memasuki kawasan tersebut. Padamasa yang sama wujud daya yang kuat dan daya ini akan berusaha mencari jalankeluar daripada kawasan pemisah plat-plat tektonik tersebut. Daya yang kuat iniakhirnya menolak semula air laut yang memasuki kawasan pemisah tadi ke atas danmenjadikan gelombang kuat atau tsunami yang bergerak ke arah pantai di permukaanlaut.

(c) Jelaskan kesan tsunami terhadap alam sekitar manusia.[10]

Kesan penting yang dibawa oleh kejadian tsunami terhadap alam sekitar manusia ialahkemusnahan harta benda. Apabila ombak besar melanda kawasan-kawasan perumahan atau

bandar seperti bandar Acheh, menyebabkan harta benda manusia seperti rumah,bangunan kerajaan, kereta dan sebagainya hilang dan musnah. Keadaan ini turutmenyebabkan kemusnahan yang ketara kepada infrastruktur sesebuah bandar. Sistem jalan

raga, paip air, perhubungan dan sebagainya akan musnah dan dengan itu menyebabkanpenduduk mengalami kesukaran bergerak dan berhubung antara satu kawasan dengankawasan yang lain.Kejadian tsunami juga menyebabkan kematian dan kecederaan. Kejadian tsunamiyang melanda bandar Acheh telah menyebabkan beratus ribu nyawa manusiaterkorban dan tidak kurang juga yang tercedera. Usaha membersihkan kawasan yangdilanda tsunami mengambil masa yang lama dan dengan itu, bangkai-bangkai

binatang dan mayatmayat yang bertaburan boleh menyebabkan berlakunyapenyebaran atau wabak penyakit. Di samping, itu ramai penduduk yang kehilangananggota keluarga dan saudara mara. Keadaan ini meninggalkan kesan atau gangguan

psikologi atau trauma yang amat besar kepada mereka yang terselamat.

Tsunami juga menyebabkan kawasan-kawasan pertanian, perniagaan musnah dan inimenjadikan manusia kehilangan mata pencarian. Bagi sesebuah negara, kejadian



16/81


tsunami ini boleh menyebabkan gangguan ekonomi yang amat ketara. Ramai manusiaakan menganggur dan dengan itu memungkin kan meningkatnya gejala penyakit sosialyang ketara seperti mencuri, merompak dan sebagainya.



17/81



Gempa bumi bermaksud pembebasan tenaga yang cepat dari pusat gempamenghasilkan gelombang kejutan berpunca daripada sesaran secara tiba-tiba di

sepanjang gelinciran.

(b) Jelaskan bagaimana gempa bumi boleh berlaku.[10]

Kejadian gempa bumf berlaku apabila: Dua atau tiga plat tektonik bertembung yang melepaskan tenaga secara tiba-tiba

sehingga menggegarkan lapisan kerak bumi dan akan dirasai di sepanjangsempadan plat yang terlibat

Gelinciran pada plat tektonik yang mengakibatkan berlakunya pergerakan turun ataunaik lapisan kerak bumi seterusnya akan mengeeuarkan gelombang seismik dan

menghasilkan gempa bumi Pemisahan antara plat tektonik akan melepaskan tenaga secara tiba-tiba sehingga

menggegarkan lapisan kerak bumi yang juga akan menghasilkan gempa bumi Runtuhan tanah/tebing tinggi pada skala yang besar di dalam tanah atau di luar

akan melepaskan tenaga secara tiba-tiba sehingga berlakunya kejadian gempa

(c) Bagaimanakah bencana gempa bumi tersebut boleh mengganggu kehidupan manusia?[10]

Kesan gempa bumi boleh mengganggu kehidupan manusia melalui: Kemusnahan harta benda-kemusnahan tempat tinggal, kenderaan Kehilangan nyawa-kejadian gempa bumi menyebabkan banyak nyawa terkorban Kehilangan mata pencarian-kemusnahan kawasan pertanian, kedai Gangguan psikologi/trauma-perasaan takut terhadap keselamatan diri dan

keluarga Wabak penyakit-merebaknya penyakit berjangkit akibat persekitaran yang kotor



18/81



Gempa bumi bermaksud pergerakan secara tiba-tiba yang berpunca daripada pusat gempa danlazimnya menyebabkan kemusnahan besar kerana ia melibatkan garisan gelinciran.

(b) Nyatakan dua sebab berlakunya gempa bumi.[10]

Punca gempa bumi ialah:- Kesan pertembungan antara dua atau tiga plat-plat tektonik Kesan gelinciran plat tektonik

(c) Huraikan masalah yang timbul apabila berlakunya gempa bumi pada skala yang besar.[10]

Impak terhadap alam sekitar manusia; Berpotensi menyebabkan kehilangan nyawa dan cerdera Menimbulkan perasaan trauma Penularan wabak penyakit

Impak terhadap alam sekitar fizikal; Meningkatkan kejadian tanah runtuh. Menyebabkan peningkatan kadar pemendapan. Perubahan landskap kemusnahan hutan.



19/81


1. (a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan batuan? [3]

Batuan ialah: Pepejal

Mengandungi pelbagai mineral Terikat sebagai jisim

(ii) Nyatakan tiga kumpulan batuan utama. [3]

Tiga batuan utama ialah: Igneus Enapan Metamorfosis

(b)Terangkan bagaimana batuan tersebut terbentuk. [9]

Cara pembentukkan batuan: Igneus-proses penyejukan dan pembekuan magma gunung berapi Enapan-proses enapan/mendapan bahan-bahan organik dan bukan

organik Metamorfosis-proses penjelamaan/perubahan daripada batuan asal

menjadi batuan yang baru

(c)Huraikan kepentingan pelbagai jenis batuan kepada kehidupan manusia. [10]

Kepentingan pelbagai jenis batuan: Igneus-bahan binaan-jalan raya dan binaan bangunan Enapan-pertanian-tanah lanar untuk tanaman padi; ignues lava bes untuk tanaman

padi dan jagung Enapan-tanah liat/syal-untuk industri tembikar dan batu bata; marmar-binaan Enapan-batu kapur membentuk kawasan pelancongan yang menarik Metamorfosis-mewujudkan kegiatan ekonomi perlombongan-arang batu, emas Metamorfosis-berlian/intan untuk hiasan wanita



20/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan kitaran batuan? [8]

Kitaran batuan bermaksud batuan berubah dari satu jenis batu kepada satu jenis batukerana pengaruh tenaga eksogenik dan tenaga endogenik.Terdapat tiga jenis batu

iaitu batu igneus, mendak dan jelmaan Pembentukan batuan jenis igneus. Penyejukan dan pembekuan magma atau lava

membentuk igneus jalar dalam atau igneus jalar luar. Contohnya, batu granit, gabrodan basalt

Tenaga eksogenik melalui proses-proses penggondolan seperti luluhawa, hakisan,pengangkutan dan pemendapan membentuk batu enapan seperti batu pasir dan batukonglomerat

Batu enapan seperti batu kapur, batu pasir, batu arang apabila terdedah kepadatenaga endogenik seperti terdedah kepada sentuhan dan tembusan magma, batu asalakan mengalami perubahan fizikal dan kimia. Batu mendak membentuk batu

jelmaan seperti batu kapur menjadi batu marmar dan batu arang menjadi batu

berlian Batu jelmaan yang terdapat di permukaan bumi akhirnya menjadi batu igneus

semula. Pengaruh kuasa endogenik melalui peleburan lapisan kerak bumi(menyusup dalam lapisan mantel ketika pergerakan plat-plat bumi) akan mencairkanlapisan kerak bumi lalu menghasil magma yang akan membeku semulamembentuk batu igneus

(b) Pilih mana-mana tiga ciri batuan dan bincangkan pengaruhnya terhadap proses-prosesluluhawa.

[10]

Tiga ciri batuan dan pengaruhnya terhadap proses-proses luluhawa adalah sepertiberikut: Warna

batu gelap menyerap banyak haba menggalakkan proses-proses luluhawa kimia dan fizikal batu cerah kurang menyerap haba, maka tindak balas kimia kurang berlaku

Struktur. Batuan yang mempunyai banyak retakan, rekahan dan lubang akan mudahmengalami proses luluhawa kimia dan fizikal. Contohnya, air mudah masuk dalamrekahan batuan dan melarutkan komposisi kimia dalam batuan

Kekerasan batuan batu keras seperti batu granit, lambat mengalami proses-proses luluhawa.

Manakala batuan lembut seperti batu kapur dan batu pasir mudah mengalami

proses-proses luluhawa

(c) Jelaskan mengapa regolit sangat tebal di kawasan tropika lembap.[7]

Regolit sangat tebal di kawasan tropika lembap kerana: Faktor iklim

suhu lebih 27 C sepanjang tahun Hukum Van Hoff iaitu setiap peningkatan 10C akan menggalakkan tindak balas

kimia sebanyak dua hingga tiga kali ganda Faktor iklim

hujan lebih 2000 mm setahun

bekalan air hujan yang banyak menggalakkan proses-proses luluhawa kimiasecara giat. Kesemua proses-proses luluhawa memerlukan air



21/81


Faktor biotik. Tindakan akar yang memecahkan batuan memudahkan kemasukancecair aktif ke dalam batuan. Tindak balas kimia mudah berlaku terhadap batuaninduk membentuk regolit tebal.



22/81


1. (a)Takrifkan batuan ekstrusif. [5]

Teori Plat tektonik Kerak bumi yang pecah terdiri daripada sembilan kepingan (plat) kecil dan sembilan

kepingan (plat) yang besar Arus perolakan magma dalam lapisan mantel luar (lapisan astenosfera)

menyebabkan kerak bumi retak Plat yang pecah akan bergerak dalam tiga cara iaitu berpisah, bertembung dan

berselisih Pergerakan plat-plat ini menyebabkan gangguangangguan tektonik seperti gempa

bumi, kegiatan gunung berapi, lipatan dan geliciran

(b) Huraikan empat faktor luluhawa mekanika dominan di kawasan beriklim tropika lembap.[8]

Fenomena-fenomena yang terjadi akibat pergerakan plat tektonik Di sempadan plat-plat. Pergerakan plat-plat tektonik telah menghasilkan pelbagai

kejadian gangguangangguan tektonik seperti gempa bumi, gelinciran, lipatan danletusan gunung berapi

Proses geomorfologi. Kesemua gerakan ini akan melonggarkan struktur batuandan tanih tanih. Pada cerun-cerun bukit dan gunung dengan pengaruh tarikangraviti akan berlaku pelbagai proses pergerakan jisim

Perpisahan plat. Menghasilkan kejadian hanyutan benua lalu membentuk beberapabenua dengan dipisahkan oleh lautan. Benua-benua ini masih bergerak. Wujudjuga jurang laut dan permatang laut pada dasar laut

Pertembungan plat. Plat-plat yang bertembung telah menghasilkan beberapa sistem pergunungan lipat seperti Alps, Himalaya, Andes dan Rockies. Kawasanpertembungan juga sering kali wujud pelbagai kegiatan gunung berapi melaluipembentukan igneus jalar dalam dan jalar luar

Tsunami pergerakan plat-plat terutama di dasar laut akan menyebabkan air laut menerima

tenaga kinetik yang banyak lapisan air laut berupaya membentuk ombakombak raksasa dan memberi kesan

yang dahsyat terhadap geomorfologi, ekologi dan hidrologi sesuatu pantai

(c) Jelaskan perhubungan antara kawasan mendapan sungai dengan kegiatan manusia disekitar kawasan hilir sungai.

[12]

Pengaruh kegiatan gunung berapi terhadap kehidupan manusia ialah: Pertanian. Letusan gunung berapi yang menghasilkan lava jenis bes. Dataran lava

sangat sesuai untuk kegiatan pertanian Pelancongan. Pembentukan bentuk-bentuk muka bumi seperti tasik kawah (Tasik

Toba) dan geisar (Taman Yellostone) menarik pelancong. Ia menjadi puncapendapatan melalui ekopelancongan

Rekreasi. Kolam air panas sesuai untuk mandi dan berendam. Dikatakanmineral dari air panas mujarab untuk merawat pelbagai jenis penyakit kulit

Perlombongan. Pembentukan batuan jenis metamorfik atau jelmaan akibatkegiatan letusan gunung berapi telah menghasilkan batuan marmar, berlian, gneis

dan sebagainya. Batuan ini dilombong untuk pelbagai kegunaan manusia



23/81


Tenaga termal. Di kawasan gunung berapi seperti di Iceland, pemanasan sistemsaliran di permukaan oleh magma dalam lapisan kerak bumf telah menghasilkanwap air pangs. Wap air yang panas, dijana untuk menghasilkan tenaga eletrik.Suhu di rumah kaca jugs dikawal oleh wap air



24/81


1. (a) Dengan menggunakan peta dunia, tandakan satu kawasan gunung lipat bagi setiap benua yanganda pilih. [5]

Gunung lipat muda yang ditandakan di peta ialah;

1. Banjaran pergunungan Rockies di Amerika Utara2. Banjaran pergunungan Andes di Amerika Selatan3. Banjaran pergunungan Alps di Eropah4. Banjaran pergunungan Himalaya di Asia5. Banjaran Pemisah Besar Australia

(b) Berikan huraian ringkas tentang proses kejadian sistem gunung lipat berdasarkan teoriperolakan.

[8]

Gerakan-gerakan bumi mempengaruhi bentuk muka bumi dari segi; Gerakan. Gerakan bumi melibatkan gempa bumi, letupan gunung berapi, gelinciran dan

lipatan. Letupan gunung berapi membentuk pelbagai bentuk igneus jalar luar seperti kun gunung

berapi berbentuk kubah, bentuk perisai, kun komposit, kawah, dataran lava dan geisar Magma yang mengalami penyejukan dan pembekuan dalam kerak bumi membentuk batu

igneus jalar dalam seperti daik, sil, lakolit, lopolit, pakolit dan batolit Lipatan membentuk gunung lipat (antiklin), lurah/lembah (sinklin) dan nappe Gelinciran membentuk gunung bongkah (horst), lurah dan tasik

(c) Berdasarkan ciri-ciri simetrikal, huraikan bentuk muka bumi yang terhasil akibat proseslipatan. [12]

Terdapat pelbagai gerakan bumi seperti gempa bumi, letupan gunung berapi, lipatandan gelinciran. Kesemua gerakan ini memberi kesan kepada kehidupan manusia dari segi;

Kesan positif



25/81


Kegiatan pertanian. Letupan gunung berapi membentuk dataran lava. Dataran lava sangatsubur untuk aktiviti pertanian.

Pelancongan dan rekreasi. Pembentukan geisar dan kolam air panas menjadi tumpuanrekreasi dan nilai perubatan

Kegiatan perlombongan. Pengaliran lava menghasilkan batuan jelmaan seperti berlian

dan batu marmar.

Kesan negatif Kehilangan nyawa manusia. letupan gunung berapi, gempa bumi dan gelinciran

membunuh ramai orang. Kerosakan harta benda. Bangunan, binaan kemudahan awam seperti jalan raya, landasan

kereta api, pelabuhan dan sebagainya musnah. Kegiatan ekonomi terjejas.



26/81


1. (a)Nyatakan proses-proses hakisan. [5]

Cara-cara hakisan sungai ialah larutan, lagaan, geselan dan hidrol Jenis hakisan sungai ialah cara menegak (mendalam), melebar (mendatar) dan unduran

(ke belakang)

(b) Terangkan proses pembentukan tiga bentuk muka bumi tindakan hakisan sungai.[12]

Bentuk-bentuk muka bumi hakisan sungai ialah air terjun, jeram, gaung, lubang periuk,susuh bukit berpanca, lurah bukit V, jurang dan sebagainya.

Air terjun terbentuk di peringkat hulu sungai dasar sungai curam menggalakkan proses hakisan menegak dan hidrol faktor geologi batuan mempengaruhi kejadian air terjun

Gaung terdapat di peringkat hulu sungai dasar sungai yang sangat curam menggalakkan hakisan jenis menegak faktor batuan juga boleh mempengaruhi keberkesanan kejadian gaung

Lubang periuk terdapat di peringkat pertengahan sungai faktor struktur batuan seperti rekahan dan lubang menggalakkan kejadian lubang

periuk proses hakisan lagaan, geselan dan hidrol menggiatkan pembentukan lubang periuk

(c) Jelaskan pengaruh bentuk muka bumi tindakan sungai terhadap kehidupan manusia.[8]

Bentuk-bentuk muka bumi yang terhasil kesan daripada proses hakisan ialah air terjun,gaung dan proses pemendapan ialah delta. Tasik ladam terbentuk daripada kedua-dua

proses iaitu hakisan dan pemendapan Air terjun

terbentuk dari proses hakisan menggalakkan kegiatan manusia seperti rekrasi. Contohnya air terjun air panas,

Gunung Ledang dan Kota Tinggi, Johor Gaung

terbentuk dari proses hakisan sesuai untuk pembinaan empangan kerana mempunyai keratan rentas bentuk V

empangan dapat membekalkan air, mengawal banjir dan menjana kuasa elektrik Delta

terbentuk dari proses pemendapan merupakan kawasan yang sangat landai dan rata amat sesuai untuk petempatan, pertanian dan pembinaan contoh Delta Mekong, Vietnam, Delta Ganges Brahmaputra, India dan Delta

Kemubu, Kelantan. Tasik ladam

terbentuk dari proses hakisan dan pemendapan sesuai untuk aktiviti rekreasi dan akuakultur



27/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan luluhawa mekanika? [5]

Luluhawa mekanika ialah: Proses pemecahan batuan

Secara semula jadi Secara in situ Oleh unsur-unsur cuaca

(b) Jelaskan peranan kedua- dua unsur di atas terhadap proses luluhawa.[10]

Peranan matahari dan ibun:

Matahari-mempengaruhi proses pengembangan dan pengecutan batuan-dikawasan gurun panas waktu siang suhu tinggi menyebabkan batuanmengembang-waktu malam suhu jatuh mendadak menyebabkan batuanmenguncup-proses ini berulang-ulang menyebabkan batuan retak dan pecah

Matahari-menyebabkan proses basah-keringbatuan tepi pantai akan basah danmengembang apabila terkena air pasang/ombak-batuan kering dan menguncupapabila ombak berlalu atau air surut-lama kelamaan batuan retak dan pecah

Matahari-menyebabkan proses kelupasan batuan-batuan keras mengembangapabila terkena bahang panas matahari-menguncup apabila waktu malam-menyebabkan kulit luar batuan mengelupas

Matahari-menyebabkan proses penghabluran garam-air garam dalam rekahanbatuan akan membeku membentuk hablur apabila disejat oleh haba matahari-pembentukan hablur garam menyebabkan pengembangan hablur dalam rekahanbatuan-membaji rekahan batuan dan memecahkannya

Ibun-kewujudan ibun di kawasan sederhana dunia dalam musim sejuk-membeku dalam rekahan batuan akan menyebabkan pengembangan hablur-membaji rekahan batuan-lama kelamaan batu pecah

(c) Mengapakah luluhawa dalaman sangat efektif di kawasan tropika lembap?[10]

Luluhawa dalaman sangat efektif di kawasan tropika lembap kerana: Hujan tahunan lebat melebihi 2000 mm-limpahan air permukaan banyak

menyebabkan proses infiltrasi (susupan) tinggi-air dapat masuk jauh ke dalamtanah-melarutkan batuan jauh di dalam bumi

Hujan turun sepanjang tahun-tanah sentiasa lembap dan banyak kandungan air-larutan kimia berlaku

Suhu udara yang tinggi antara 25-30 C-cuaca papas menyebabkan airpermukaan panaslarutan kimia lebih cepat berlaku

Hutan yang padat dengan pokok-pokok besarakar tunjang pokok menjalar jauhke dalam bumi-melakukan Luluhawa biotik-memecahkan batuan dalam bumimelalui proses bajian akar

Banyak hidupan mikroorganisma-cacing, bakteria-menggalakkan Luluhawabiotik melalui proses larutan organan

Hujan banyak dan kerap-menyebabkan proses larut resap tinggi dan jauh kedalam tanah-proses pereputan organan cepat-menjadi humus


Mata

hri


28/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan luluhawa kimia dan luluhawa mekanika? [5]

Luluhawa kimia Merujuk kepada proses pereputan atau penguraian batuan kesan

daripada tindak balas dengan air atau larutan sehingga mineral batuan bertukar.

Antara proses luluhawa kimia ialah proses larutan dan pengkarbonan. Larutanair yang menyerap di dalam batuan akan mengembang dan

mereng gangkan rekahan dalam batuan. Batuan kuartza dan felsfar akanbertukar kepada kaolin atau tanah liat melalui hidrolisis

Pengkarbonanair hujan yang mengandungi galian terlarut bertindak sebagaiasid karbonat lemah. Contohnya pada batuan kapur, kals ium karbonat akanterlarut dan menjadi kalsium bikarbonat H2O + Coe > H2CO3

Luluhawa fizikal Luluhawa fizikal merujuk kepada pemecahan batuan menjadi bahagian yang

lebih kecil. Agen-agen yang terlibat ialah hujan, tindakan fros, matahari dan

angin. Perubahan suhu di kawasan tropika lembap khasnya siang yang panas danmalam yang sejuk serta hujan lebat sepanjang tahun mempercepatkan kejadianluluhawa fizikal

Tindakan hujanhujan memainkan peranan penting sebagai agen pentingluluhawa fizikal. Semasa hujan lebat, puin batu dihanyutkan

Perubahan suhu siang dan malamproses pengulangan panas dan sejukmenyebabkan tekanan dan regangan sebelah dalam yang akhirnyamemecahkan batuan

Tindakan fros di kawasan tanah tinggi. Jika terdapat rekahan bate-batuan, airyang terperangkap akan membeku semasa suhu sejuk. Pembekuanmenyebabkan ais mengembang. Apabila suhu bertukar panas, akanmenyebabkan pada akhirnya batuan terlerai dan jatuh di kawasan kaki bukit

(b) Jelaskan kesan luluhawa kepada pembentukan landskap dan manusia.[10]

Antara kesan luluhawa terhadap pembentukan landskap Di kawasan bate kapur akan wujud stalaktit dan stalagmit Di kaki bukit banyak batu halus Galian yang mempunyai ferum bertukar menjadi warna perang

Antara kesan luluhawa terhadap aktiviti manusia

Kesan luluhawa fizikal seperti proses tindakan akar menyebabkanstruktur pembinaan seperti di jalan tar mullah merekah. Selain itu. aktiviti

pembesaran akar tumbuhan di kawasan bercerun menyebabkan tanahruntuh. Justeru manusia bertindak menanam jenis pokok yang tidak

berakar tunjang berdekatan kawasan perumahan. jalan raya dansebagainya

Cerun bukit menjadi tidak stabil kesan hujan lebat dan panas yang bersilihganti serta menggalakkan luluhawa. Justeru, manusia mengambil

pelbagai langkah untuk mengawal bahagian cerun bukit yang menghadapruang aktiviti manusia dikawal daripada runtuh. Contohnya denganmenyimen cerun bukit, membuat gabion, menutup cerun dengan sungkup

dan sebagainya.



29/81


(c) Jelaskan dua perbezaan antara luluhawa kimia dan luluhawa mekanika.[10]

Perbezaan antara luluhawa kimia dan fizikal ialah: Luluhawa kimia ketara di kawasan beriklim khatulistiwa dan tropika panas,

manakala luluhawa fizikal ketara di kawasan beriklim panas atau sejuk Luluhawa kimia melibatkan proses pengkarbonan. pengoksidaan; manakala

luluhawa fizikal melibatkan proses pemecahan bongkah dan bijian



30/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan luluhawa dalaman? [5]

Istilah luluhawa membawa maksud membawa maksud proses-proses luluhawa kimia danfizikal. Proses-proses ini berlaku di dalam batuan induk, iaitu secara insitu dengan bantuan

unsur-unsur iklim. Batuan akan mengalami perubahan kimia dan fizikal.

(b) Terangkan mengapa luluhawa jenis ini sangat dominan di kawasan tropika lembap.[10]

Faktor-faktor luluhawa dalaman dominan di kawasan tropika lembap ialah; Faktor iklim

Hujan yang banyak lebih 2000 mm sepanjang tahun. Bekalan air banyakmenggalakkan proses-proses luluhawa kimia

Suhu yang tinggi lebih 27oC sepanjang tahun. Hukum Van Hoff menyifatkan kadarhaba yang banyak menggalakkan tindak balas kimia pada batuan induk

Faktor biotik Litupan bumi yang tebal menggalakkan proses infiltrasi air ke dalam tanah. Bekalanair bawah tanah menggalakkan tindak balas kimia terhadap batuan.

Litupan bumi membekalkan bahan organik. Pereputan bahan organik menghasilkanasid organan. Asid organan menggalakkan tindak balas kimia terhadap batuan induk.

Akar litupan bumi menjalar dan masuk ke dalam rekahan batuan. Apabila iamembesar, ia mengopek dan memecahkan batuan.

(c) Huraikan pengaruh proses luluhawa terhadap kehidupan manusia.[10]

Pengaruh proses luluhawa terhadap kehidupan manusia ialah; Pertanian

Pereputan batuan menghasilkan regolit. Tanah yang tebal sesuai untuk kegiatanpertanian.

Industri tembikar Proses hidrolisis terhadap batu granit menghasilkan tanah liat. Tanah liat digunakan

untuk membuat tembikar, pasu dan barang hiasan Pelancongan

Proses luluhawa membentuk pelbagai bentuk muka bumi di kawasan karst (batukapur). Pandang darat karst menarik pelancong.

Perlombongan Pereputan batuan memendapkan logam bijih timah dalam tanah. Bijih timah banyak

terdapat dalam longgokan tanah mendap. Pembinaan

Lapisan tebal tanah memudahkan kerja pembinaan bangunan dan jalan raya.



31/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan luluhawa dalaman. [5]

Luluhawa dalaman juga dikenali sebagai luluhawa kimia yang merujuk kepadapenguunaan/pereputan batuan kesan tindak balas dengan air atau larutan sehingga

mineral batuan bertukar

(b) Jelaskan jenis-jenis luluhawa dalaman.[10]

Dua jenis luluhawa dalaman Pengkarbonantindak balas asid karbonik lemah dengan kalsium karbonat Larutanair sebagai pelarut mineral contohnya kalsium membentuk pandang darat

karstseperti stalaktit dan stalagmit di Gua Isiah

(c) Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi proses luluhawa dalaman di kawasan

beriklim tropika.[10]

Faktor-faktor yang mempengaruhi proses luluhawa dalaman di kawasan iklimtropika: Iklimluluhawa bergantung pada air Suhusuhu 27 C 32 C dan bezantara kecil Faktor biotiktumbuhan dan mikroorganisma, bakteria, cacing



32/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan sistem geomorfologi? [5]

Maksud sistem geomorfologi ialah satu kajian saintifik terhadap agen-agen geomorfologi.Agen-agen geomorfologi melakukan proses-proses geomorfologi. Proses-proses

geomorfologi mmengukir permukaan bumi. Hasilnya terbentuk pelbagai konfigurasi landskapdi permukaan bumi.

(b) Berdasarkan jenis-jenis batuan, huraikan cara pembentukan dan ciri-ciri batuan tersebut.[12]

Cara pembentukan dan ciri-ciri batuan igneus, mendak dan metamorfosis ialah; Batu igneus

Ia terbentuk kesan dari proses penyejukan, pembekuan magma dan lava. Magmamembeku dalam kerak bumi dan membentuk igneus jalar dalam. Lava membeku diluar kerak bumi membentuk igneus jalar luar. Contoh batu igneus ialah batu granit,

gabro dan basol. Ciri-ciri batu igneus ialah batuan jenis ini sangat keras, berbentuk hablur kasar atauhalus dan tidak mengandungi fosil.

Batu mendak Batu mendak terbentuk secara mekanika seperti proses-proses penggondolan,

luluhawa, hakisan, pengangkutan, pemendapan batuan dan tanah. Ia mengalamiproses simentasi dan terlekat. Contoh batu mendak ialah batu pasir, batu syil danbatu konglomerat.

Batu mendak terbetuk secara organik. Pokok yang mati termendap dalam lapisantanah membentuk arang batu. Hidupan laut yang mati termendap di dasar laut sepertikulit kerang dan siput membentuk batu kapur

Ciri-ciri batu mendak ialah batuan jenis ini biasanya agak lembut, struktur berlapis-lapis dan mengandungi fosil haiwan dan tumbuhan.

Batu metamorfosis Batu metamorfosis terbentuk dari proses penembusan atau sentuhan magma terhadap

batuan di dalam atau di luar kerak bumi. Batuan asal mengalami tekanan dan suhuyang tinggi. Juga mengalami perubahan fizikal dan kimia. Contohnya batu kapurmenjadi batu marmar, batu arang betukar menjadi berlian, batu syil bertukar menjadi

batu syis. Ciri-ciri batu metamorfosis ialah batu jenis ini sangat keras, berlaku perubahan isi

kandungan kima dan struktur batuan.

(c) Terangkan bagaimana kehidupan manusia dipengaruhi oleh jenis-jenis batuan.

[8]

Pengaruh pelbagai jenis batuan terhadap kehidupan manusia ialah; Bahan pembinaan bagunan dan jalan raya seperti batu granit dan batu marmar Bahan perhiasan khasnya barang kemas wanita seperti batu permata, berlian dan delima Bahan api untuk kegunaan kilang dan domestik. Contohnya arang batu digunakan

sebagai bahan pembakaran Bahan mentah insudtri pembuatan. Contohnya batu kapur penting dalam industri simen.

Arang batu penting dalam industri peleburan bijih besi.



33/81


1. (a)Huraikan secara ringkas ciri-ciri struktur bumi. [8]

Ciri-ciri struktur bumi Terdapat tiga lapisan bumi iaitu kerak bumi, mantel dan teras.

Ketebalan kerak bumi paling nipis (30 50 km), diikuti teras paling tebal (3000 km) Suhu semakin meningkat ke arah yang dalam. Lapisan kerak bumi (300oC), mantel

(1500oC) dan teras (3600 5000oC) Ketumpatan. Semakin dalam semakin tumpat. Kandungan. Lapisan kerak bumi terdiri dari sima dan silika, mantel terdiri dari olivine

dan piroksin dan teras terdiri dari besi dan nikel.

(b) Jelaskan bagaimana ciri-ciri batuan mempengaruhi proses-proses luluhawa.[10]

Ciri-ciri batuan yang boleh mempengaruhi proses-proses luluhawa ialah;

Warna batuan Batu yang gelap seperti gabro lebih mudah mengalami proses-proses luluhawaberbanding batu yang cerah

Batu yang gelap menyerap lebih banyak haba berbanding batu yang cerah. Batugelap lebih cepat mengembang dan pecah serta mudah mengalami tindak balas kimia

Struktur batuan Batu yang mempunyai rekahan dan retakan menggalakkan tindakan akar (proses

luluhawa fizikal) serta luluhawa kimia kerana air mudah memasuki rekahan Batu berlapis-lapis mengalami proses luluhawa pensuriaan di gurun panas

Kandungan kimia Galian yang berlainan mempunyai warna yang berlainan Kadar kembang-kecut yang berbeza menggalakkan proses luluhawa relaian bijian di

gurun Kekerasan batuan

Jenis batuan yang keras seperti granit dan gabro kurang mengalami proses-prosesluluhawa berbanding batu jenis lembut seperti batu kapur dan batu pasir

(c) Nyatakan peranan tumbuh-tumbuhan dalam mempengaruhi proses luluhawa.[7]

Peranan tumbuh-tumbuhan dalam mempengaruhi proses luluhawa; Tumbuhan melakukan proses tindakan akar dalam batuan yang mempunyai rekahan dan

retakan Akar tumbuhan yang menjalar masuk ke dalam rekahan dan retakan mengeluarkan

rembesan kimia yang menggalakkan proses tindak balas kimia dalam batuan Litupan bumi yang tebal menggalakkan proses infiltrasi air hujan ke dalam tanah dan

seterusnya menggalakkan proses luluhawa dalaman Tumbuhan membekalkan bahan organik. Proses pereputan tumbuhan yang mati

membekalkan asid organik yang meningkatkan kadar luluhawa kimia dalam batuan.



34/81


1. (a)Dengan menggunakan peta dunia, label dan namakan gunung lipat muda. [5]

Gunung lipat muda yang ditandakan di peta ialah:1. Banjaran pergunungan Rockies di Amerika Utara

2. Banjaran pergunungan Andes di Amerika Selatan3. Banjaran pergunungan Alps di Eropah4. Banjaran pergunungan Himalaya di benua kecil India5. Banjaran Titiwangsa dan Crocker di Malaysia6. Banjaran Pemisah Besar Australia

(b) Terangkan bagaimana gerakan-gerakan bumi mempengaruhi bentuk muka bumi.[10]

Gerakan-gerakan bumi mempengaruhi bentuk muka bumf dari segi: Gerakan. Gerakan bumi melibatkan gempa bumf,

letupan gunung berapi, gelinciran dan lipatan Letupan gunung berapi membentuk pelbagai bentuk igneus jalar luar seperti

kun gunung berapi berbentuk kubah, bentuk perisai, kun komposit, kawah,dataran lava dan geisar

Magma yang mengalami penyejukan dan pembekuan dalam kerak bumimembentuk batu igneus jalar dalam seperti daik, sil, lakolit, lopolit, pakolit dan

batolit Lipatan membentuk gunung lipat (antiklin), lurah/ lembah (sinklin) dan nappe Gelinciran membentuk gunung bongkah (horst), lurah dan tasik

(c) Jelaskan kesan gerakan-gerakan bumi terhadap kehidupan manusia.

[10]



35/81


Terdapat pelbagai gerakan bumf seperti gempa bumf, letupan gunung berapi,lipatan dan gel inc iran. Kesemua gerakan ini memberi kesan kepada kehidupanmanusia dari segi:

Kesan positif

Kegiatan pertanian. Letupan gunung berapi membentuk dataran lava. Dataranlava sangat subur untuk aktiviti pertanian

Pelancongan dan rekreasi. Pembentukan geisar dan kolam air panas menjaditumpuan rekreasi dan nilai perubatan

Kegiatan perlombongan. Pengaliran lava menghasilkan batu jelmaan seperti berliandan batu marmaraktiviti perlombongan memberi peluang pekerjaan dan pendapatan negaraletupan gunung berapi turut menghasilkan pemendapan belerang

Kesan negatif Kehilangan nyawa manusia. Letupan gunung berapi, gempa bumi dan lipatan

membunuh orang Contohnya pada 26 Disember 2004, kejadian tsunami akibatgempa bumf telah meragut nyawa ratusan ribu orang Kerosakan harta benda

bangunan, binaan kemudahan awam seperti jalan raya, landasan kereta api, pelabuhan dan sebagainya turut termusnah. Tanaman dan ternakan jugaturut termusnah



36/81


1. (a)Huraikan secara ringkas bagaimana muatan sungai diangkut. [5]

Cara-cara muatan sungai diangkut;

Seretan atau heretan batu tongkol Golekan atau gulingan serpihan batu Loncatan atau lompatan ketulan batu Ampaian butiran pasir yang halus, tanah liat Apungan daun, ranting kayu

(b) Terangkan faktor-faktor yang menyebabkan proses pemendapan di sesuatu sungai.[8]

Faktor-faktor yang mempengaruhi proses pemendapan di sesuatu sungai; Peringkat sungai

Dasar sungai landai di peringkat hilir sungai Arus sungai mengalir dengan perlahan dan tenaga kinetik hilang Keupayaan mengangkut mujatan turut hilang dan berlaku proses pemendapan

Iklim Pada musim kemarau, isipadu air berkurangan Isipadu air yang sedikit menyebabkan arus sungai halaju air turut merosot Halaju air yang perlahan menyebabkan arus sungai hilang keupayaan mengangkut

dan berlaku proses pemendapan Halangan di dasar sungai

Batu-batu tongkol menghalang pergerakan dan menyebabkan arus menjadi perlahan.Apabila halaju arus sungai perlahan, maka sungai akan memendapkan bahan ataumuatan yang dibawa

Arus sungai yang perlahan akan hilang tenaga kinetik dan menyebabkan berlakuproses pemendapan

Bentuk muka bumi seperti lubang periuk dan sebarang lekukan memperlahankanpengaliran air dan berlaku proses pemendapan

Litupan bumi Di tebing sungai, khususnya di peringkat hilir yang dilitupi pokok kayu bakau.

Dahan-dahan yang tercondong dan sistem akar yang timbul akan memperlahankanpergerakan air. air yang hilang tenaga kinetik, tidak berupaya mengangkut bahan danberlaku proses pemendapan

Aktiviti manusia Pembinaan jeti di tebing sungai, jambatan dan titi merentasi sungai akan menghalang

pergerakan air. arus sungai menjadi perlahan dan mengurangkan keupayaanmengangkut muatan sungai yang akhirnya menyebabkan berlaku proses pemendapan

(c) Jelaskan proses pembentukan bentuk-bentuk muka bumi pemendapan sungai.[12]

Proses pembentukan bentuk-bentuk muka bumi pemendapan sungai; Tasik ladam

Berlaku di bahagian likuan sungai di peringkat hilir sungai Di bahagian luar likuan berlaku proses hakisan hidrol dan hakisan melebar bersama

runtuhan tebing. Bahan ini bersama muatan sungai dimendapkan di bahagian dalam

likuan sungai.



37/81


Lama-kelaman tindakan hakisan sungai di kedua-dua bahagian luar likuan sungaiakan bersambung. Manakala pemendapan yang berlanjutan pula akan menghalang

pengaliran air dalam bahagian terpenggal dan membentuk tasik ladam Delta

Berlaku di bahagian muara sungai di peringkat hilir.

Dasar sungai yang sangat landai menyebabkan air sungai hilang tenaga kinetik.Sungai hilang keupayaan untuk mengangkut muatan dan berlaku proses pemendapan

Dataran banjir Berlaku di peringkat hilir sungai Pada musim tengkujuh berlaku banjir besar. Air banjir akan melimpahi tebing sungai

dan memendapkan bahan-bahan hakisan di kedua-dua tebing sungai. Banjir besar membawa bersama muatan yang pelbagai dan berkapasiti besar. Hal ini

meningkatkan kadar hakisan Muatan sungai ialah dalam bentuk tanah lanar, tanah liat dan selut kemudainnya

dimendapkan di kedua-dua tebing. Fenomena banjir berkala akan membentukdataran banjir



38/81


1. (a)Nyatakan agen-agen geomorfologi yang terdapat di kawasan tropika lembap. [8]

Agen-agen geomorfologi yang terdapat di kawasan tropika lembap ialah: Air mengalir contohnya, sistem saliran sungai

Tindakan ombak di pinggir pantai Tindakan luluhawa

(b) Terangkan bagaimana hasil gabungan kuasa endogenik dan eksogenik mempengaruhikonfigurasi landskap. [10]

Gabungan kuasa endogenik dan eksogenik mempengaruhi landskap ialah: Bentuk muka bumi yang terhasil akibat kuasa endogenik dan kemudian tindakan

kuasa eksogenik ialah bentuk igneus jalar dalam seperti daik menjadi tiang atau dinding akibat proses-

proses penggondolan seperti luluhawa dan hakisan

pendedahan batolit dan lakolit melalui proses-proses penggondolanmenghasilkan kubah dan kon pendedahan daik di lembah saliran sungai menghasilkan air terjun dan jeram

Bentuk muka bumi akibat kuasa eksogenik dan kemudian tindakan kuasaendogenik ialah:

tindakan agen geomorfologi seperti sistem saliran sungai yang menghasilkantanah pamah dan dataran banjir boleh membentuk kawasan pergunungan akibattindakan kuasa endogenik seperti lipatan

kuasa endogenik seperti gelinciran berupaya menghasilkan pergunungan jenisbongkah dan lurah gelinciran yang seterusnya boleh membentuk sistem saliran

(c) Jelaskan pengaruh kuasa endogenik terhadap kehidupan manusia.[10]

Pengaruh kuasa endogenik terhadap kehidupan manusia ialah:Pengaruh positif

Pembentukan gunung berapi jenis lava bes sesuai untuk kegiatan pertanian Pembentukan tasik kawah dan kolam air panas serta geisar sesuai untuk

kegiatan rekreasi dan pelancongan Pengaliran magma yang menyentuh dan menembus batuan jenis igneus dan

mendak menghasilkan batu jenis jelmaan seperti marmar, berlian dan kuartza menggalakkan kegiatan

perlombongan

Pengaruh negatif Gangguan-gangguan tektonik seperti gempa bumi dan letusan gunung berapi

boleh mengancam nyawa penduduk Harta benda seperti tanaman, ternakan, kemudahan infrastruktur boleh mengalami

kemusnahan Manusia boleh mengalami kekurangan makanan dan kebuluran serta penyakit

kerana kemusnahan sumber-sumber makanan



39/81


Peta di bawah menunjukkan pelbagai bentuk muka bumi pemendapan di sesuatu pinggir pantai.

1. (a) Berdasarkan peta di atas, nyatakan bentuk-bentuk bumi A, B, C dan D serta jenis arus yangterdapat di kawasan P dan Q. [6]

Bentuk muka bumi A ialah anak tanjung taji Bentuk muka bumi B ialah pulau atau delta Bentuk muka bumi C ialah pantai Bentuk muka bumi D ialah lagun Jenis arus P ialah arus pesisir pantai Q ialah arus sungai



40/81


(b) Terangkan proses pembentukan bentuk bumi pemendapan di kawasan bertanda A, B danC.

[9]

Proses pembentukan: Anak tanjung taji merupakan beting pasir yang terdiri daripada timbunan pasir

dan kelikir. Arus pesisir pantai bertanggungjawab terhadap proses mengangkutdan memendap bahan-bahan terutama yang berpunca dari muara sungai. Bentukyang meruncing ke arah daratan terhasil kesan kedatangan ombak secara serong kearah pantai

Pulau atau delta terhasil kesan pemendapan berlaku di muara sungai. Dasarsungai yang cetek menyebabkan air hilang keupayaan untuk mengangkut. Bahan-

bahan pemendapan ini terhasil semasa proses pengangkutan sungai. Ombak danarus pesisir pantai juga mempengaruhi proses pemendapan di kuala sungai

Pantai merupakan timbunan bahan yang diangkut oleh ombak dan arus pesisir

pantai. Bahan pemendapan terdiri dari pasir, batu lada dan batu kelikir. Damparanombak pembina bertanggungjawab terhadap timbunan bahan

(c) Huraikan peranan tumbuhan semula jadi yang terdapat di pinggir pantai terhadap alamsekitar fizikal.

[10]

Peranan tumbuhan semula jadi di pinggir pantai terhadap alam sekitar fizikal ialah: Sistem geomorfologi.

hutan paya bakau melalui sistem akar dan cabang dahan yang rendang dan padatdapat mengawal tindakan hakisan ombak

halaju air ombak dapat diperlahankan litupan bumi seperti paya bakau yang memperlahankan tindakan ombak

berperanan memerangkap segala jenis enapan. Berlaku proses pemendapansedimen dalam bentuk lumpur dan selut membentuk pantai berlumpur

Sistem ekologi. Ekosistem hutan paya bakau menjadi habitat kepada pelbagai jenis hidupan flora dan fauna. Kawasan ini sesuai untuk pertumbuhan pokoknipah, gelam dan sebagainya. Ia juga menjadi lokasi pembiakan ketam, kerang,udang, ikan dan sebagainya

Ekosistem paya bakau turut menjaga keseimbangan pertukaran gas karbon dioksidadan oksigen melalui proses fotosintesis. Suhu mikro tempatan turut dikawal.Kadar transpirasi yang tinggi pula menggalakkan kerpasan

Sistem hidrologi. Litupan bumf yang padat di pinggir pantai yang

memerangkap pelbagai jenis enapan dapat mengawal kejernihan air1. (a)Terangkan dengan ringkas jenis-jenis ombak. [8]

Terdapat dua jenis ombak iaitu: Ombak pembina

ombak yang rendah mempunyai damparan yang kuat berbanding kuasa surutan terbentuk pada dasar pinggir pantai yang cetek

Ombak pembinasa ombak yang tinggi mempunyai kuasa damparan yang lemah berbanding surutan terbentuk pada dasar pinggir pantai yang dalam



41/81


(b) Jelaskan proses-proses tindakan hakisan ombak.[9]

Terdapat empat cara hakisan ombak iaitu: Hakisan larutan. Air Taut bersifat kimia. Contohnya kandungan garam

bertindak menghakis dan melarutkan batuan lembut seperti batu kapur dandolomite

Hakisan lagaan. Bahan muatan Taut yang terdiri dari pelbagai jenis dan saizbatuan berlaga antara satu sama lain dan pecah menjadi butiran kecil

Cara hakisan geselan pergerakan air laut semasa berlaku ombak dan air pasang-surut menyebabkan muatan bergesel sesama sendir. dan membentuk batu ladan

dan kerikil Hakisan hidrol

hempasan ombak ke tebing pantai yang berbatu memampatkan udara dalam lekukan, lubang, rekahan atau retakan

apabila ombak mengundur, udara yang berada dalam rekahan tadi berkembang.Proses ulangalik ombak hempas dan undur menyebabkan udara termampat danmengembang seterusnya melemahkan struktur batuan

lubang membesar dan diikuti runtuhan tebing lubang

(c) Huraikan pengaruh bentuk-bentuk muka bumi pinggir pantai dalam kehidupan manusia.[8]

Pengaruh bentuk-bentuk muka bumf pinggir pantai dalam kehidupan manusia ialah: Pantai berpasir. Sesuai untuk aktiviti rekreasi dan pelancongan Teluk atau lagun. Sesuai untuk pembinaan pelabuhan kerana terlindung dari ribut

dan angin kencang Tebing tinggi. Pembinaan rumah api sebagai petunjuk

pemandu kapal-kapal laut pada waktu malam Paya masin atau rawa masinsesuai untuk kegiatan akuakultur



42/81


1. (a)Takrifkan batuan ekstrusif. [5]

Takrif batuan ekstrusif ialah: Batuan ekstrusif ialah batuan cair yang dipancut keluar ke permukaan bumi dari

kawasan perut bumf mengalami proses pembekuan yang segera apabila terkenaudara luaran.

(b) Huraikan empat faktor luluhawa mekanika yang dominan di kawasan beriklim tropikalembap.

[8]

Empat faktor luluhawa mekanika yang dominan di kawasan beriklim tropika lembapialah: Tumbuh-tumbuhan Iklimperubahan suhu siang dan ma'am.

Aktiviti manusia Mikroorganisma Perubahan kandungan kimia

(c) Jelaskan kaitan antara kawasan mendapan sungai dengan kegiatan manusia di sekitarkawasan hilir sungai.

[12]

Kaitan antara kawasan mendapan sungai dengan kegiatan manusia di sekitar kawasanhilir sungai ialah: Kenai pasti jenis mendapan sungai yang ada-aluvium, kelodak, pasir Menggalakkan pelancongan Melakukan kegiatan pembinaan petempatan Menggalakkan aktiviti industri hiliran



43/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan aliran lumpur? [4]

Maksud aliran lumpur ialah: Pergerakan menurun cerun yang terdiri daripada campuran tanih dan air yang

berlebihan terutamanya selepas berlakunya hujan yang lebat dan lama

(b) Jelaskan faktor berlakunya aliran lumpur.[9]

Faktor-faktor berlakunya aliran lumpur ialah: Bahagian bukit atau kawasan tadahan yang mengalami aktiviti pembalakan hingga

berkeadaan gondol dan terdedah kepada hakisan Berlaku hujan lebat yang lama hingga kandungan lembapan tanih begitu banyak Kedudukan dan pembentukan tanih di atas batuan dasar yang tidak mantap

(c) Huraikan kesan aliran lumpur terhadap alam sekitar manusia dan alam sekitar fizikal.[12]

Kesan aliran lumpur terhadap alam sekitar manusia dan alam sekitar fizikal ialah: Kesan kepada alam sekitar manusia.

boleh menyebabkan kehilangan dan kerosakan harta benda boleh menyebabkan kehilangan nyawa dan kecacatan boleh meningkatkan trauma dan masalah psikologi lain

Kesan kepada alam sekitar fizikal meningkatkan masalah hakisan kerosakan kepada alam sekitar fizikal semula jadi berlaku proses pemendapan berlebihan di kawasan tanah rendah pembentukan alur aliran lumpur



44/81


1. (a) Nyatakan agen-agen hakisan dan pemendapan di zon pesisir pantai. [5]

Agen-agen hakisan dan pemendapan ialah: Ombak pembinasa dan ombak pembina

Arus pesisir pantai Arus laut Angin Air pasang surut Tindakan manusia

(b) Huraikan proses pembentukan bentuk muka bumi di pinggir pantai.[10]

Proses pembentukan muka bumi pinggir pantai yang terbentuk akibat proseshakisan ialah tanjung dan teluk.

Tanjung dan teluk Ia terbentuk hasil daripada tindakan ombak yang berlaku terus menerus terhadap

batuan yang tidak sama kerasnya hingga menyebabkan pinggir laut yang tidaksekata. Batuan lembut lebih cepat terhakis lalu membentuk teluk. Batuan yangkeras kekal di tempatnya dan menjadi tanjung.

(c) Jelaskan langkah-langkah yang boleh diambil untuk mengatasi masalah kemerosotan alamsekitar pinggir pantai. [10]

Langkah-langkah untuk mengatasi masalah kemerosotan persekitaran pinggirpantai ialah: Mengekalkan keadaan hijau

kawasan yang telah dirosakkan atau dimusnahkan hutan paya bakau harus ditanam semula

keperluan untuk hasil hutan kayu bakau boleh dilakukan secara terkawal, iaitukaedah sivilkultur

Kempen menghayati alam sekitar pinggir pantai orang ramai terutama penghuni, pengusaha dan pelawat harus dididik atau

didedahkan keperluan menjaga ekosistem persekitaran pinggir pantai pihakmedia dapat memainkan peranan yang positif melalui kempen mencintai

persekitaran pantai dan mendedahkan kepentingannya terhadap masa depanmanusia

kegiatan gotong royong membersihkan boleh diadakan dari masa ke masa Menguatkuasa undang-undang

pihak berkuasa tempatan dan agensi-agensi kerajaan seperti JabatanAlam Sekitar seharusnya bertindak dengan tegas terhadap mana-mana pihakyang mencemar, merosak dan memusnahkan persekitaran pinggir pantai

denda dan hukuman yang berat perlu dikenakan. Pihak tersebut juga perlumengadakan sesi pemantauan secara kerap

garis panduan mengawal pembangunan di atas zon litoral harusdiperkenalkan untuk mengelak kemusnahan persekitaran pantai

Tindakan kejuruteraan pinggir pantai yang terdedah kepada tindakan ombak perlu diawasi dengan

teliti

langkah-langkah mengawal proses hakisan mesti dipantau pada setiapmasa.



45/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan lembangan saliran? [5]

Lembangan saliran merujuk kepada kawasan legeh sungai yang terdiri daripada sungaiinduk dan cawangan-cawangannya yang disempadani oleh garisan legeh yangmemisahkannya dengan Lembangan sungai yang lain. Lembangan saliran juga menjadi

kawasan tadahan air.

(b) Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi kadar hakisan di dalam alur sungai.[12]

Faktor-Faktor yang mempengaruhi kadar hakisan di dalam alur sungai: Gradien (kecerunan)-kecerunan dasar alur sungai yang curam mempengaruhi

halaju arus-di bahagian hulu sungai kadar hakisannya lebih pesat berbanding denganbahagian tengah dan hilirnya

Isi padu air sungai-kuantiti air sungai amat mempengaruhi keberkesanan proseslarutan dan hidraulik-semakin banyak air sungai semakin tinggi tenaga potensinya

dan juga kelarutan air sungai tersebut, menambahkan kekuatan hakisan sungai itusendiri Kuantiti dan kualiti bahan-dilihat secara relatif dengan keras-lembut batuan

tebing dan dasar alur sungai, sekiranya bahan yang dibawa oleh air sungai banyakdan keras. maka hakisan tinggi

Faktor geometri alur-bentuk alur yang lures akan mengalami hakisan yang kuatkerana taburan tenaga bagi keseluruhan geometr.: alur adalah sama dan seimbang,

bentuk alur yang berliku, taburan tenaganya tidak sama menyebabkan tebing yangcekung akan: berlaku hakisan manakala tebing yang cembung mengalami

pemendapan Ciri-ciri geologi dasar jika tebing dan dasar sungai dibentuk oleh geologi batuan

yang lembut seperti batu kapur, dolomit dan gipsum, maka is mudah dihakismelalui proses larutan

Sifat tumbuhan-bertindak untuk mengikat dan mencengkam geologi dan tanah ditebing sungai daripada dihakis oleh air sungai

(c) Jelaskan empat kepentingan bentuk muka bumi hasil hakisan sungai kepada manusia.[8]

Kepentingan bentuk muka bumi hasil hakisan sungai kepada manusia: Lubang periuk-daya tarikan pelancong seperti Telaga Tujuh di Pulau Langkawi. Susuh bukit berpanca-kawasan ini dijadikan sebagai kawasan pelancongan dan

rekreas seperti tempat ekspedisi berkayak da:berakit Likuan sungai-timbunan pasir yang dimendapkan di tebing cembung boleh

digunaka atau dilombong untuk industri pembinaa-. seperti di tebing SungaiKelantan, Pahang dan Terengganu

Air terjun-kawasan ekopelancongan ser:a boleti dijadikan pusat penjanaan tenagahidroelektrik contohnya, air terjun di La:a Iskandar, Tanah Tinggi Cameron

Jeram-kawasan jeram penting sebaga: kawasan rekreasi dan pelancongan terutamayang suka akan aktiviti lasak



46/81


1. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan hakisan? [5]

Proses pengukiran/penghausan permukaan cerun. alur sungai atau pinggir pantai sertapengangkutan bahan oleh agen-agen hakisan seperti air mengalir, angin, titisan air hujan,

ombak, arus dan glasier.

(b) Huraikan proses hakisan permukaan di kawasan cerun.[10]

Tiga bentuk hakisan permukaan di cerun Hakisan percikan

titisan air mencungkil butiran tanah membentuk lekukan-lekukan saiz lekukan bergantung kepada saiz hujan, kelebatan dan faktor perlindungan

permukaan bumi Hakisan kepingan

butiran tanah yang telah terlerai akibat percikan air hujan akan dihakis dandiangkut oleh larian air permukaan kepingan-kepingan kecil tanah di permukaan cerun terhakis

Hakisan galir bahan dihakis dan diangkut bersama air Bari bahagian atas ke bawah cerun

menerusi alur-alur kecil alur-alur kecil ini bersifat sementara dan hilang dalam tempoh yang singkat Hakisan galur bahan dihakis dan diangkut bersama air Bari bahagian atas cerun ke bawah cerun

menerusi alur-alur yang leas alur-alur ini bersifat kekal dan menjadi alas kepada pembentukan sungai

(c) Jelaskan bagaimana hakisan permukaan cerun tersebut dapat dikawal.[10]

Pengawalan hakisan cerun: Kaedah Perundangan

kuat kuasakan undang-undang dan peraturan seperti Akta Pemeliharaan Tanahdan Akta Parit dan Bangunan

hukuman dan denda yang berat dikenakan ke atas individu atau syarikat yangmelanggar peraturan dan undang-undang yang telah ditetapkan

Kaedah bukan perundangan pembinaan teres-kawasan pertanian/ petempatan mengawal larian air permukaan semasa hujan lebat-perlahan tenaga

kinetik, kurang hakisan Pembinaan parit/longkang

mengawal aliran air di permukaan cerun air hujan/larian air permukaan masuk ke dalam parit/longkang (kurang

hakisan kepingan) longkang dari bahan konkrit dan bertangga bagi menjamin

ketahanannya terhadap hakisan dan mengurangkan kelajuanpergerakan air

Menyimen permukaan cerun dan dibuat lubang-lubang bagi mengawal

aliran air bawah tanah-kurangkan percikan air hujan dan hakisankepingan



47/81


Penanaman tumbuhan tutup bumi (rumput/ kekacang)-akar dapatmemegang dan mencengkam tanah, menggalakkan resapan air ke dalamtanih

Pendidikan formal-pendidikan Geografi, Alam Sekitar-kepentingankawasan cerun

Kempen kesedaran-Jabatan Alam Sekitar (JAS) Sahabat AlamMalaysia (SAM), Jabatan Perhutanan



48/81


1. (a)Nyatakan bagaimana beban sungai diangkut. [5]

Beban sungai diangkut melalui: Cara apungan-bahan-bahan yang ringan daya apungan tinggi seperti sampah

scrap, sisa pertanian Cara ampaian-hampir dan terampai di permukaan sungai, iaitu bahan-bahan

yang ringan seperti habuk Cara golekan-berat, berbentuk bulat dan bergolek di dasar sungai Cara loncatan/lompatan-serpihan batuan yang bentuknya bersegi-segi atau

bujur, melompat-lompat di bahagian dasar sungai Cara larutan-batuan mullah larut (batu kapur, dolomit), dilihat melalui

permbahan warna, rasa dan bau air sungai Cara seretan-bahan-bahan yang sangat besar seperti batu tongkol diseret

perlahan-lahan di bahagian dasar sungai

(b) Huraikan faktor yang mempengaruhi pengangkutan beban sungai.[8]

Faktor yang mempengaruhi pengangkutan beban sungai: Tenaga-isi padu air sungai tinggi (banjir), halaju aliran air sungai turut

bertambah (tenaga kinetik yang tinggi)-bahan diangkut dengan lebih banyakdan cepat

Cerun-peringkat hula, cerun sungai curam/ mempunyai aliran air yang deras-bahan yang dihakis akan diangkut secara maksimum

Cerun-peringkat tengah, cerun sungai agak landai/halaju aliran air berkurangan- pengangkutan bahan pada peringkat ini kurang berkesan, sungai mulamemendapkan sebahagian daripada bahan yang diangkutnya

Cerun-peringkat hilir, cerun sungai landai, proses pengangkutan minimumsekali dan sungai memendapkan bahan yang diangkutnya

Kekasaran alur-slur sungai licin, bahanbahan diangkut dengan lebih mudahterutama pengangkutan cara golekan dan seretan; sebaliknya alur sungai yang

berlekuk, bahan yang diangkut tersekat dan melompat-lompat di dasar sungaitersebut

Halangan-tanpa halangan pada alur, kurang proses pemendapan bahan, jikaterdapat halangan semula jadi/buatan manusiaperangkap bahan yang diangkutoleh aliran sungai tersebut lalu memendapkannya

Saiz bahan-bahan besar/berat diangkut secara perlahan melalui caragolekan/seretan dan bahan yang bersaiz kecil dan ringan seperti kelodak, habuk

dan debu akan diangkut secara apungan/ampaian Jenis bahan-daya apungan yang tinggi seperti sampah sarap dan sisa pertanian

akan diangkut oleh aliran air sungai secara apungan. Bahan yang berat sepertibatu tongkol akan diangkut secara seretan atau golekan

(c) Jelaskan kepentingan bentuk muka bumi hasil pemendapan sungai terhadap aktivitimanusia.

[12]Kepentingan bentuk muka bumi basil pemendapan sungai: Dataran banjir-pertanian, perhubungan, akuakultur

Delta-pertanian, perhubungan, akuakultur Tasik ladam-perikanan, rekreasi, akuakultur



49/81


Tetambak-perhubungan Pulau-rekreasi, pertanian Beting pasir-perlombongan, rekreasi



50/81


1. (a)Nyatakan lima cara pengangkutan beban sungai. [5]

Lima cara pengangkutan beban sungai ialah seretan, larutan, lompatan atau lantunan,apungan dan ampaian.

(b) Huraikan proses pembentukan tiga bentuk muka bumi hasil pemendapan sungai.[10]

Pemendapan bahan sungai lazimnya berlaku di sungai peringkat tua atau di sekitar kawasanmuara sesebuah sungai seperti sungai Pahang, Perak dan Kelantan. Pemendapan bebansungai ini menghasilkan pelbagai bentuk muka bumi yang boleh dilihat pada hari ini.Tiga bentuk yang terkenal ialah tasik ladam, delta dan

soalan tutorial - sistem geomorfologi - jawapan

Documents