31661015 soalan tutorial sistem geomorfologi jawapan

Jawapan Soalan Tutorial – Sistem Geomorfologi

1. (a) Jelaskan secara ringkas perbezaan tenaga eksogenik dengan tenaga endogenik. [5]

Tenaga eksogenik berpunca dari luar sistem bumi terutama dari sumber matahari manakala tenaga endogenik berpunca dari dalam bumi

Tenaga eksogenik menghasilkan agen-agen geomorfologi dan bertanggungjawab terhadap proses penggondolan seperti luluhawa, hakisan, pengangkutan dan pemendapan

Tenaga endogenik pula melalui gangguan-gangguan tektonik seperti gempa bumi, letusan gunung berapi, gelinciran dan lipatan membentuk pelbagai bentuk muka bumi.

(b)Huraikan bagaimana tenaga endogenik mempengaruhi pelbagai jenis bentuk muka bumi. [10]

Tenaga endogenik membentuk pelbagai bentuk muka bumi melalui gerakan-gerakan bumi seperti; Letusan gunung berapi.

- Bentuk muka bumi jalar dalam seperti daik, sil, lakolit, pakolit, lapolit dan batolit. - Bentuk muka bumi jalar luar seperti kubah, kun perisai, kun abu, kun komposit,

kaldera, geisar dan sebagainya. Lipatan gunung lipat, banjaran pergunungan dan gelinciran membantuk gunung bongkah,

dataran tanah tinggi, lurah dan tasik.

(c)Terangkan mengapa terdapat perbezaan terhadap tenaga di dalam sesebuah alur atau sungai.[10]

Faktor-faktor yang membezakan tenaga di dalam sesebuah alur atau sungai; Kecerunan sungai. Pada peringkat muda, dasar sungai sangat curam. Halaju arus sungai

tinggi dan mempunyai banyak tenaga kinetik berbanding peringkat hilir sungai yang landai.

Isipadu air. semakin banyak isipadu air, semakin banyak tenaga kinetik dalam sesuatu alur atau sungai. Di peringkat pertengahan, berlaku gabungan beberapa cawangan sungai yang menjadikan isipadu air sungai bertambah.

Iklim. Jumlah isipadu air juga berbeza-beza mengikut musim. Pada musim tengkujuh, lebih banyak isipadu air dalam sesuatu alur atau sungai berbanding musim kemarau. Dari segi tenaga pula lebih tinggi ketika musim tengkujuh berbanding musim kemarau

Halangan semula jadi. Kehadiran pulau, beting pasir dan tasik menghalang pergerakan air. aliran air yang perlahan bermakna tenaga dalam alur atau sungai kurang.

Aktiviti manusia. Pembinaan jambatan atau empangan merentasi sesuatu alur atau sungai akan mengurangkan tenaga sesuatu alur atau sungai.

Litupan bumi. Akar-akar pokok dan dahan-dahan pokok yang terdapat di sungai atau tumbang ke dalam sungai akan menghalang pergerakan aliran sungai daripada bergerak laju. Aliran air yang perlahan mempengaruhi tenaga sesuatu alur atau sungai.

©Pusat Pra-Universiti SMK Purun 2010 1


2. (a)Huraikan secara ringkas tentang teori plat tektonik. [5]

Teori Plat tektonik Kerak bumf yang pecah terdiri daripada sembilan kepingan (plat) kecil dan

sembilan kepingan (plat) yang besar Arus perolakan magma dalam lapisan mantel luar (lapisan astenosfera)

menyebabkan kerak bumi retak Plat yang pecah akan bergerak dalam tiga Cara iaitu berpisah, bertembung dan

berselisih Pergerakan plat-plat ini menyebabkan gangguangangguan tektonik seperti gempa

bumf, kegiatan gunung berapi, lipatan dan geliciran

(b)Jelaskan fenomena-fenomena yang terjadi akibat pergerakan dalam plat tektonik. [10]

Fenomena-fenomena yang terjadi akibat pergerakan plat tektonik Di sempadan plat-plat. Pergerakan plat-plat tektonik telah menghasilkan pelbagai

kejadian gangguangangguan tektonik seperti gempa bumi, gelinciran, lipatan dan letusan gunung berapi

Proses geomorfologi. Kesemua gerakan ini akan melonggarkan struktur batuan dan tanih tanih. Pada cerun-cerun bukit dan gunung dengan pengaruh tarikan graviti akan berlaku pelbagai proses pergerakan jisim

Perpisahan plat. Menghasilkan kejadian hanyutan benua lalu membentuk beberapa benua dengan dipisahkan oleh lautan. Benua-benua ini masih bergerak. Wujud juga jurang laut dan permatang Taut pada dasar laut

Pertembungan plat. Plat-plat yang bertembung telah menghasilkan beberapa sistem pergunungan lipat seperti Alps, Himalaya, Andes dan Rockies. Kawasan pertembungan juga sering kali wujud pelbagai kegiatan gunung berapi melalui pembentukan igneus jalar dalam dan jalar luar

Tsunami- pergerakan plat-plat terutama di dasar Taut akan menyebabkan air Taut menerima

tenaga kinetik yang banyak- lapisan air laut berupaya membentuk ombakombak raksasa dan memberi kesan

yang dahsyat terhadap geomorfologi, ekologi dan hidrologi sesuatu pantai

(c)Berdasarkan salah satu fenomena di atas, terangkan pengaruhnya terhadap kehidupan manusia. [10]

Pengaruh kegiatan gunung berapi terhadap kehidupan manusia ialah: Pertanian. Letusan gunung berapi yang menghasilkan lava jenis bes. Dataran lava

sangat sesuai untuk kegiatan pertanian Pelancongan. Pembentukan bentuk-bentuk muka bumi seperti tasik kawah (Tasik

Toba) dan geisar (Taman Yellostone) menarik pelancong. Ia menjadi punca pendapatan melalui ekopelancongan

Rekreasi. Kolam air panas sesuai untuk mandi dan berendam. Dikatakan mineral dari air panas mujarab untuk merawat pelbagai jenis penyakit kulit •

Perlombongan. Pembentukan batuan jenis metamorfik atau jelmaan akibat kegiatan letusan gunung berapi telah menghasilkan batuan marmar, berlian, gneis dan sebagainya. Batuan ini dilombong untuk pelbagai kegunaan manusia

Tenaga termal. Di kawasan gunung berapi seperti di Iceland, pemanasan



sistem saliran di permukaan oleh magma dalam lapisan kerak bumi telah menghasilkan wap air panas. Wap air yang panas, dijana untuk menghasilkan tenaga eletrik. Suhu di rumah kaca juga dikawal oleh wap air



3. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan plat tektonik? [5]

Plat tektonik Plat merujuk kepada kerak bumi (plat-plat) yang terputus Plat-plat bergerak di atas lapisan astenosfera dan terdapat arus perolakan magma Terdapat tiga jenis pergerakan iaitu bertembung, mencapah dan berselisih Contoh-contoh plat ialah Eurasia, Filipina, Pasifik, India, Afrika dan sebagainya

(b)Huraikan bukti-bukti yang menyokong Teori Hanyutan Benua yang dikemukakan oleh Alfred Waneger. [10]

Bukti-bukti yang menyokongTeori Hanyutan Benua yang dikemukakan oleh Alfred W agener ialah: Gabungan bentuk pinggir pantai benua-benua. Contohnya pinggir pantai Afrika

Barat dan pinggir pantai timur Amerika Selatan Bukti paleontologi berdasarkan usia fosil-fosil purba di pinggir pantai barat

Afrika dan Amerika Selatan. Contohnya fosil replika Mesosaurus Bukti usia dan jenis batuan dan galian. Contohnya emas di Afrika Selatan, benua

kecil India danAustralia Sistem pergunungan dari segi struktur, jenis dan usia batuan. Contohnya

Amerika Utara dan Eropah Timur Bukti pengglasieran dari segi kesan hakisan dan proses pemendapan terutama

di benua Afrika dan Amerika Selatan Bukti paleomagnetisme dari segi arah megnet akibat perubahan susunan dan

struktur batuan purba di benua kecil India

(c)Terangkan kesan gerakan tektonik terhadap kehidupan manusia. [10]

Kesan gerakan tektonik terhadap kehidupan manusia boleh dibahagikan kepada kesan positif dan negatifKesan positif Gunung berapi perisai atau kon lava bes kaya dengan besi dan magnesium.

Lava bes sesuai untuk kegiatan pertanian Bentuk yang terhasil daripada letusan gunung berapi iaitu tasik kawah, kolam air

panas dan geisar sesuai untuk kegiatan pelancongan dan rekreasi Aktiviti gunung berapi yang melakukan proses penjelmaan batuan menggalakkan

kegiatan perlombongan batu kuartza, marmar dan berlianKesan negatif Apabita berlaku letusan gunung berapi dan gempa bumf, is selalunya

mengorbankan banyak nyawa manusia Gangguan-gangguan tektonik juga memusnahkan harta benda seperti petempatan,

tanaman dan binatang ternakan Bekalan makanan yang rosak akibat fenomena alam tersebut akan menyebabkan

berlakunya kebuluran dan penyakit Kemusnahan dan kerosakan infrastruktur seperti sistem perhubungan dan

pengangkutan akan mengganggu urusan harian, perniagaan dan perdagangan



4. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan proses endogenik dalam sistem geomorfologi? [5]

Proses endogenik ialah: Pembentukan muka bumi Bari dalam kerak bumi Akibat kuasa mampatan atau tegangan Arus perolakan di bawah plat bumi

(b)Huraikan bagaimana proses lipatan kerak bumi berlaku. [8]

Proses lipatan kerak bumi berlaku melalui: Daya mampatan atau himpitan di dalam kerak bumi Pertembungan antara plat-plat benua Bahagian kerak bumi yang berlipat ke atas -lintap mungkum Bahagian kerak bumi yang melentur ke bawah-lintap lendut

(c)Nyatakan tiga bentuk muka bumi kesan proses lipatan kerak bumi. [3]

Tiga bentuk muka bumi: Pantai berpulau Banjaran Gunung berapi

(d)Terangkan kepentingan kepelbagaian bentuk muka bumi endogenik terhadap kehidupan manusia. [9)

Kepelbagaian bentuk muka bumi endogenik: Gunung berapi-pelancongan-panorama indah Gunung berapi-tenaga geoterma Gunung berapi-tanah lava bes suburkawasan pertanian Gunung lipat-kawasan tadahan hujan-punca sungai Tanah tinggi-menara pemancar radio/ telekomunikasi Gunung lipat-pemandangan indah-pelancongan Pantai berfiord-kawasan perikanan Pantai berpulau-tarikan pelancongan Lembah pergunungan-kawasan pertanian, petempatan



5. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan tenaga eksogenik? [5]

Tenaga eksogenik ialah: Tenaga daripada punca di luar kerak bumi Matahari punca utama Menghasilkan proses geomorfologi Mengubah landskap permukaan bumi

(b)Huraikan bagaimana tenaga eksogenik mempengaruhi proses luluhawa batuan. [10]

Tenaga matahari mempengaruhi proses luluhawa melalui: Proses pengembangan dan pengecutan batuan Pembasahan dan pengeringan batuan Tindakan ibun Mempercepat larutan kimia Penghabluran garam

(c)Jelaskan pengaruh proses luluhawa batuan terhadap aktiviti manusia. [10]

Pengaruh proses luluhawa batuan terhadap aktiviti manusia ialah: Membantu kegiatan pertanian-tanah laterit Menyumbang bahan mentah industri-kaolin Menyediakan kawasan pelancongan-pandangan karst Menyumbang somber mineral (batu garam) Tempat keagamaan-gua ibadat



6. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan orogenisis? [5]

Istilah orogenisis bermaksud pergerakan kerak bumi dalam beberapa kepingan plat akibat arus perolakan magma di lapisan mantel. Pergerakan ini menyebabkan pelbagai konfigurasi landskap

(b)Terangkan keadaan-keadaan yang boleh menyebabkan kejadian tsunami. [8]

Tsunami ialah gelombang raksasa dari laut yang melanda kawasan pinggir pantai dengan saiz yang amat besar. Terdapat pelbagai keadaan yang menyebabkan kejadian tsunami, iaitu: Gempa bumi di dasar laut atau daratan. Gerakan plat tektonik secara mencapah,

bertembung atau berselisih menyebabkan gempa bumi. Gempa bumi menyebabkan gegaran air dan tenaga kinetik menyebabkan alunan air laut menjadi gelombang raksasa

Letusan gunung berapi di dasar laut. Pengeluaran lava dan bahan letusan dari dasar laut ketika letusan menyebabkan kocakan air secara besar-besaran lalu menyebabkan kejadian tsunami

Lipatan kerak bumi di dasar laut. Kuasa mampatan ketika pertembungan plat-plat tektonik menyebabkan alunan air laut menjadi gelombang

Gelinciran di dasar laut. Perpisahan plat-plat tektonik yang menyebabkan ataman atau penimbulan kerak bumi menyebabkan alunan air laut

(c) Jelaskan kesan negatif fenomena tsunami terhadap alam sekitar fizikal dan kehidupan manusia. [12]

Kesan tsunami terhadap manusia dan slam sekitar fizikal ialah: Sistem ekologi

- pemusnahan ekosistem akuatik dan hutan pinggir pantai- gelombang besar memusnahkan hutan paya bakau. Ia turut mengganggu aliran tenaga

dalam siratan makanan ekosistem tersebut.- terumbu kurang di dasar laut akan termusnah

Sistem geomorfologi- gelombang besar akan menghakis kawasan pinggir pantai. Kemusnahan paya

bakau akan menggalakkan lagi kejadian hakisan dan pelbagai proses pergerakan jisim

- berlaku perubahan pada garis pinggir pantai- dasar laut akan mengalami kecetekan

Sistem hidrologi. Pinggir pantai yang rendah akanmengalami penenggelaman dan air bertakung

Kehilangan nyawa. Terutama penduduk yang tinggal di pinggir pantai atau mereka yang sedang berkelah dan mandi di pinggir pantai. Contohnya, kejadian tsunami pada 26 Disember 2004 telah menyebabkan jumlah kematian yang besar

Kemusnahan harta Benda. Kawasan petempatan mudah musnah. Juga turut memusnahkan sistem perhubungan dan kenderaan bermotor seperti kapal dan bot perikanan. Kawasan pertanian juga termusnah

Ekonomi terjejas. Kemusnahan kemudahan sosial, sumber-sumber ekonomi akan menjejaskan punca pendapatan penduduk seperti kegiatan perikanan, pertanian, pelancongan dan perkhidmatan pengangkutan

7. (a)Nyatakan tiga jenis batuan yang membentuk konfigurasi bentuk muka bumi. [3]



Tiga jenis batuan: Batuan igneus Batuan enapan Batuan metamorfosis

(b)Huraikan proses pembentukan tiga jenis batuan tersebut. [12]

Proses pembentukan batuan:Batuan igneus Penyejukan dan pemejalan magma dan lava, suhu magma yang tinggi

(dalam lingkungan 700 °C-1200 °C) di bawah kerak bumf menyebabkan batuan sentiasa dalam tekanan yang tinggi

Apabila tekanan berkurangan secara tibatiba, batuan yang cair akan bergerak keluar melalui celah-celah kerak bumf sebagai magma dan lava

Penyejukan dan pemejalan magma dalam rekahan batuan akan menghasilkan batuan igneus rejahan manakala penyejukan dan pemejalan lava di permukaan bumf akan menghasilkan batuan igneus terobosan

Batuan enapan Terhasil melalui pengluluhawaan batuan, diangkut dan dimendapkan di kawasan

tertentu oleh agen-ages pengangkutan seperti air yang mengalir, angin dan glasier

Dimendapkan secara lapisan demi lapisanmampat melalui proses pemadatan dan perekatan

Lapisan enapan di bahagian atas akan menekan turun lapisan bawah Akibat tekanan yang tinggi dari lapisan atas, bahan enapan yang halus seperti pasir

dan lempung akan melekat lalu membentuk batuan enapanBatuan metamorfosis Berasal daripada batuan igneus atau enapan yang bertukar kepada batuan jenis lain

melalui proses metamorfisme Batuan bertukar kepada batuan lain akibat daripada haba dan tekanan yang tinggi

serta perubahan dalam susunan mineral batuan berkenaan Berbeza daripada batuan lain daripada segi struktur, tekstur, warna dan

kandungan mineral Dua cara proses metamorfisme-metamorfisme serantau dan metamorfisme sentuhan

(c) Jelaskan pengaruh batuan terhadap konfigurasi bentuk muka bumi dan aktiviti manusia. [10]

Pengaruh batuan terhadap konfigurasi bentuk muka bumi: Batuan metamorfik (batu marmar, gnesis) dan batuan igneus (riolit, gabro) yang

teguh dan tahan luluhawa dan hakisan-bentuk muka bumi yang menonjol seperti banjaran gunung, bukit dan permatang

Batuan mendak (syal, batu kapur, gipsum dan kaolin) lebih lembut dan mudah terluluhawa-bentuk muka bumf yang melekuk seperti lurah dan lembah

Granit-asas pembinaan bangunan dan jalan raya Basalt-tanah yang subur apabila terluluhawa-tanah lava bes (tanaman padi) Petroleum, gas asli dan batu arang-digunakan sebagai bahan api Batu kapur-untuk membuat simen sektor pembinaan Natrium klorida (garam batu)-mengawet makanan Batu marmar-kepingan lantai



Batu permata, berlian, delima dan zamrudbarang kemas Antrasit-sebagai bahan bakar di kilang dan rumah



8. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan mantel? [3]

Maksud mantel ialah; Bahagian daripada bumi yang terletak di bawah kerak bumi yang melingkari pusat bumi.

(b)Huraikan proses pembentukan batuan enapan. [10]

Proses pembentukan batuan enapan ialah; Batuan enapan mengalami dua proses pembentukan yang berbeza iaitu mekanika, kimia

atau organik. Berlakunya proses-proses luaran seperti luluhawa, hakisan dan pengangkutan. Bahan-bahan hakisan dan yang terluluhawa dibawa oleh agen pengangkutan seperti air,

ais, angin dan graviti dari kawasan bertenaga tinggi (kawasan sumber) ke kawasan bertenaga rendah (kawasan longgokan)

Sesetengah bahan seperti kalsium karbonat terlarut dan membentuk bahan enapan. Longgokan enapan mengalami proses penyimenan kimia seperti silika, kalsium karbonat,

oksida besi dalam jangka masa yang lama hingga membentuk lapisan-lapisan batuan enapan atau strata yang berbeza-beza ketebalannya.

(c) Jelaskan pengaruh jenis batuan terhadap pelbagai aktiviti manusia. [12]

Pengaruh jenis batuan terhadap pelbagai aktiviti manusia; Batuan igneus mengandungi mineral seperti kuartza, feldspar dan mika. Dilombong

sebagai bahan galian. Batuan basalt mengandungi banyak kuartza dijadikan bahan batu permata.

Batuan metamorfik. Sama ada daripada jenis batuan enapan atau igneus. Mengalami proses tekanan dan suhu yang tinggi. Kuartza menghasilkan sumber galian yang penting seperti kuarzit dan marmar.

Batuan enapan. Hasil hakisan yang diangkut dan dimendapkan dalam bentuk berlapis-lapis. Berlaku apabila mengalami proses tekanan dan penyimenan. Syal karbon berupaya menghasilkan petroleum atau arang batu. Batu pasir pula mengandungi kuartza, kalsit, gipusm sebagai hasil perlombongan dan dijadikan bahan hiasan.



9. (a) Jelaskan secara ringkas konsep hanyutan benua. [5]

Hanyutan benua bermaksud benua tunggal pada satu masa dahulu yang dikenali sebagai Pangea telah berpecah kepada dua yang utama iaitu Laurasia dan Gondwana. Kemudiannya kedua-dua benua ini hanyut lalu membentuk benua-benua yang ada sebarang. Kejadian ini berlaku berjuta-juta tahun yang lampau.

(b)Huraikan mengapa berlakunya hanyutan benua. [10]

Terdapat beberapa sebab mengapa berlakunya hanyutan benua pada masa yang lampau. Mengikut Teori Wegener, berlaku dua arch utama pergerakan atau hanyutan benua iaitu Pergerakan ke arah barat yang berpunca daripada kuasa tektonik yang wujud dalam bumi dan pergerakan dari arah kutub, kesan daripada tekanan ke atas benua. Pergerakan kedua ini menyebabkan bumi seolah-olah terapung-apung di atas lautan magma yang panas. Keadaan ini sebenarnya ada kaitan dengan perbezaan ketumpatan di dalam bumi sehingga menyebabkan wujud dayadaya yang mampu menggerakkan plat-plat bumi.

Teori lain yang menyebabkan berlakunya hanyutan benua ialah pengaruh arus perolakan yang panas di dalam perut bumi terutamanya di atas lapisan mantel. Batuan yang terdapat di dalam mantel mengalami suhu dan tekanan yang amat tinggi sehingga batuan tersebut menjadi cair atau separa cair. Keadaan inilah yang menyebabkan terbentuknya arus-arus perolakan yang mampu menggerakkan lapisan kerak bumf di sebelah atasnya. Pergerakan lapisan kerak bumi ini boleh menyebabkan benua-benua terpisah.

Faktor ketiga yang dikaitkan dengan hanyutan benua ialah proses pergerakan plat-plat yang dikenali sebagai Teori Plat Tektonik. Teori ini menyatakan kerak bumi dibahagikan kepada kepingan-kepingan bumf yang dipanggil plat. Plat-plat ini dibahagikan pula kepada dua iaitu plat benua yang membawa daratan dan plat lautan yang membawa lautan atau bahagian bumi berair. Plat-plat ini sentiasa bergerak kerana wujudnya pergerakan arus perolakan magma yang panas di dalam perut bumi atau di lapisan astenosfera. Pergerakan plat-plat tersebut berlaku secara amat perlahan dan kadar pergerakannya juga berbeza-beza mengikut plat. Terdapat tiga Cara plat-plat bergerak iaitu secara pertembungan, percapahan dan perselisihan.

Pertembungan plat berlaku apabila dua sempadan plat bertembung antara sate sama lain baik sesama plat benua atau sesama plat lautan. Malahan pertembungan boleh juga berlaku antara plat benua dengan plat lautan. Apabila berlaku pertembungan plat yang padu atau mampat akan terbenam atau jatuh ke bawah.

Proses percapahan juga boleh menyebabkan berlakunya hanyutan benua. Dalam proses percapahan, plat-plat akan terpisah dan bergerak menjauhi antara satu sama lain. Percapahan ini menyebabkan berlakunya proses tegangan yang kuat pada lapisan kerak bumi sehingga sempadan percapahan menjadi retak dan merekah.Pergerakan plat boleh juga berlaku secara perselisihan atau geseran plat. Kejadian ini berlaku di sepanjang garis gelinciran atau sesar plat-plat. Garis sempadan di mana berlakunya kejadian perselisihan antara plat-plat ini dipanggil sebagai "sempadan berkecuali" kerana tidak berlaku sebarang pertembungan atau percapahan plat-plat. Oleh itu, proses hanyutan benua di sini hanyalah proses perselisihan. Kejadian-kejadian seperti gempa bumi sering berlaku di sempadan, kecuali apabila wujud gelombang seismik dari pusat gempa bumi di dalam perut bumi.



(c) Jelaskan lima kesan hanyutan benua terhadap konfigurasi muka bumi. [10]

Hanyutan benua yang berlaku berjuta-juta tahun yang lampau telah memberi kesan yang amat ketara terhadap konfigurasi muka bumf dunia yang ada pada hari ini. Salah satu kesannya ialah berlaku pemisahan benua-benua utama yang boleh diperhatikan pada hari ini seperti benua Amerika Utara (I), Eropah dan Asia (II), ..Amerika Selatan (III), Afrika (IV), Asia Tenggara dan Asia Monsun (V), Antartika (VI) serta Australia (VII). Pada satu masa dahulu kesemua benua ini dikatakan hanya satu benua besar tetapi apabila berlaku hanyutan benua, maka benua-benua kecil mula terbentuk dan terhasil.

Selain itu, hanyutan benua membentuk pelbagai ciri fizikal benua yang ketara terutamanya di kawasan pinggir pantai. Antara bentuk atau ciri yang terkenal ialah fiord, ria dan tebing tinggi. Bentuk-bentuk ini banyak kedapatan di Norway dan Sweden.

Bentuk konfigurasi muka bumf yang lain kesan hanyutan benua termasuklah pembentukan jurangjurang lautan berhampiran benua utama. Kesan daripada proses percapahan plat-plat bumi maka terbentuklah jurang-jurang lautan seperti jurang Mindano di sekitar Filipina.

Selain itu, hanyutan benua menyebabkan garisan pantai semakin panjang kerana terbentuknya benuabenua dan pulau-pulau. Apabila dikira keseluruhan garisan pantai tersebut, maka panjangnya menjadi berlipat ganda berbanding dengan garisan pantai sebelum berlakunya hanyutan benua.Pemisahan benua besar Pangea bukan sahaja mewujudkan beberapa benua tetapi juga pelbagai bentuk dan saiz pulau yang bertaburan di lautan utama dunia. Antaranya termasuklah kepulauan Hawai, Indonesia, Jepun dan sebagainya. Sehubungan dengan itu, konfigurasi bentuk bumi iaitu Taut dan selat juga dapat diperhatikan apabila berlaku hanyutan benua. Laut dan selat ini memisahkan benua-benua dan juga pulau-pulau dan antara daratan dan pulau.



10. (a)Nyatakan tiga teori yang menjelaskan proses pembentukan benua. [3]

Teori pembentukan benua: Teori awal (teori hanyutan benua) Teori perluasan dasar laut (teori rebakan dasar Taut) Teori tektonik plat (teori pergerakan plat)

(b)Apakah yang anda faham tentang teori hanyutan benua? [3]

Teori hanyutan benua: Menerangkan kewujudan dan taburan benua yang ada masa kini Benua-benua sekarang berasal daripada satu benua dinamakan Pangea Berpecah dan hanyut membentuk benuabenua kecil

(c)Tunjukkan bukti-bukti berlakunya proses hanyutan benua dalam pembentukan benua-benua yang ada sekarang. [9]

Bukti-bukti berlakunya proses hanyutan benua: Pada masa ini terdapat benua besar hasil hanyutan benua-benua Amerika, Benua

Asia, Benua Australia, Benua Eropah, Benua Afrika Garis pantai timur Amerika Selatan adalah sepadan dengan garis pantai barat

Afrikamenunjukkan dahulunya pantai ini bergabung Batuan yang sama jenis dan umur terdapat di Brazil dan Afrika-menunjukkan

daratannya dahulu adalah bersambung Batuan enapan di pantai Barat Afrika sama umur dengan batuan enapan di pantai

timur Amerika Selatan-menunjukkan daratannya dahulu adalah bersambung Fosil haiwan yang sama ditemui di pelbagai benua berlainan-contoh: fosil haiwan

isytrosauruds di temui di benua Afrika, India dan Antartika Mineral arang bate banyak terdapat di negaranegara beriklim sejuk seperti Kanada,

Amerika Syarikat dan Rusia-negara ini dahulu teiletak di Pangea beriklim panas yang banyak hujan

(d)Terangkan kewujudan pelbagai bentuk muka bumi kawasan gunung berapi. [10]

Kewujudan pelbagai bentuk muka bumf kawasan gunung berapi: Dataran lava-terjadi apabila aliran lava membeku di kawasan tanah tinggi mem-

bentuk dataran yang luas-contoh: Dataran Tinggi Deccan, India Daik-terjadi apabila magma membeku dalam rekahan menegak di dalam

kerak bumi - permukaan bumi terhakis menampilkan tiang batu yang tinggi Gizar-kawasan lopak Lumpur yang panas atau mendidih akibat pemanasan air

dari dalam bumi oleh magma Pancutan air panas-air panas yang memancut keluar dari lapisan kerak bumi

akibat pemanasan air dalam lapisan bumi oleh magma Tasik atau kolam air papas-mata air yang panas akibat pemanasan magma di

dalam kerak bumf-keluar ke permukaan bumf membentuk mata air panas-contoh: Kolam Air Panas Poring, Ranau, Sabah.

Kon gunung berapi-pelbagai bentuk kon gunung berapi akibat perbezaan kekuatan letusan dan jenis lava yang dihambur keluar, contoh: kon lava asid (curam), kon lava bes (landai)

Lakolit-bentuk lava yang membeku di dalam lapisan bumi-bentuk seperti kulat



Fakolit-bentuk lava yang membeku di dalam lapisan bumf-bentuk seperti kepala paku

Batolit-bentuk lava yang membeku dalam lapisan bumf-bentuk bongkah batuan yang besar



11. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan gempa bumi? [5]

Gempa bumi boleh ditakrifkan sebagai pembebasan tenaga yang berlaku secara tiba-tiba dari pusat gempa dan lazimnya menghasilkan gelombang kejutan yang berpunca daripada sesaran di sepanjang garis gelinciran.

(b)Huraikan hubungan antara kejadian gempa bumi dasar laut dengan kejadian tsunami. [10]

Kejadian gempa bumi dasar laut dan kejadian tsunami mempunyai kaitan yang amat rapat. Biasanya, gempa bumf dasar laut berpunca daripada berlakunva pertembungan atau himpitan antara dua atau tiga plat-plat tektonik. Apabila ini berlaku menyebabkan daya yang kuat terbebas dan ini menjadikan air laut bergelombang lebih daripada biasa. Gelombang air laut yang besar ini menjadi ombak yang amat kuat dan bergerak pada kelajuan yang tinggi ke arah pantai. Ombak besar inilah yang dikenali sebagai tsunami.

Selain itu, gmpa bumi dasar laut boleh juga berlaku apabila terjadi proses gelinciran plat tektonik. Apabila satu plat tektonik tergelincir maka daya terhasil dengan kuat. Daya yang kuat ini akan terbebas melalui kawasan gelinciran tersebut dan bebas ke atas memasuki air laut. Daya ini mampu menghasilkan gelombang yang tinggi dan bergerak ke kawasan pantai sebagai tsunami atau ombak besar.

Gempa bumi dasar Taut boleh juga berlaku apabila berlaku kejadian pemisahan antara dua atau tiga plat tektonik di dasar taut. Kejadian ini menyebabkan ruang besar antara plat tektonik dan menyebabkan pergerakan air laut memasuki kawasan tersebut. Pada masa yang sama wujud daya yang kuat dan daya ini akan berusaha mencari jalan keluar daripada kawasan pemisah plat-plat tektonik tersebut. Daya yang kuat ini akhirnya menolak semula air laut yang memasuki kawasan pemisah tadi ke atas dan menjadikan gelombang kuat atau tsunami yang bergerak ke arah pantai di permukaan laut.

(c) Jelaskan kesan tsunami terhadap alam sekitar manusia. [10]

Kesan penting yang dibawa oleh kejadian tsunami terhadap alam sekitar manusia ialah kemusnahan harta benda. Apabila ombak besar melanda kawasan-kawasan perumahan atau bandar seperti bandar Acheh, menyebabkan harta benda manusia seperti rumah, bangunan kerajaan, kereta dan sebagainya hilang dan musnah. Keadaan ini turut menyebabkan kemusnahan yang ketara kepada infrastruktur sesebuah bandar. Sistem jalan raga, paip air, perhubungan dan sebagainya akan musnah dan dengan itu menyebabkan penduduk mengalami kesukaran bergerak dan berhubung antara satu kawasan dengan kawasan yang lain.Kejadian tsunami juga menyebabkan kematian dan kecederaan. Kejadian tsunami yang melanda bandar Acheh telah menyebabkan beratus ribu nyawa manusia terkorban dan tidak kurang juga yang tercedera. Usaha membersihkan kawasan yang dilanda tsunami mengambil masa yang lama dan dengan itu, bangkai-bangkai binatang dan mayatmayat yang bertaburan boleh menyebabkan berlakunya penyebaran atau wabak penyakit. Di samping, itu ramai penduduk yang kehilangan anggota keluarga dan saudara mara. Keadaan ini meninggalkan kesan atau gangguan psikologi atau trauma yang amat besar kepada mereka yang terselamat.Tsunami juga menyebabkan kawasan-kawasan pertanian, perniagaan musnah dan ini menjadikan manusia kehilangan mata pencarian. Bagi sesebuah negara, kejadian tsunami ini boleh menyebabkan gangguan ekonomi yang amat ketara. Ramai manusia



akan menganggur dan dengan itu memungkin kan meningkatnya gejala penyakit sosial yang ketara seperti mencuri, merompak dan sebagainya.




Gempa bumi bermaksud pembebasan tenaga yang cepat dari pusat gempa menghasilkan gelombang kejutan berpunca daripada sesaran secara tiba-tiba di sepanjang gelinciran.

(b)Jelaskan bagaimana gempa bumi boleh berlaku. [10]

Kejadian gempa bumf berlaku apabila: Dua atau tiga plat tektonik bertembung yang melepaskan tenaga secara tiba-tiba

sehingga menggegarkan lapisan kerak bumi dan akan dirasai di sepanjang sempadan plat yang terlibat

Gelinciran pada plat tektonik yang mengakibatkan berlakunya pergerakan turun atau naik lapisan kerak bumi seterusnya akan mengeeuarkan gelombang seismik dan menghasilkan gempa bumi

Pemisahan antara plat tektonik akan melepaskan tenaga secara tiba-tiba sehingga menggegarkan lapisan kerak bumi yang juga akan menghasilkan gempa bumi

Runtuhan tanah/tebing tinggi pada skala yang besar di dalam tanah atau di luar akan melepaskan tenaga secara tiba-tiba sehingga berlakunya kejadian gempa

(c)Bagaimanakah bencana gempa bumi tersebut boleh mengganggu kehidupan manusia? [10]

Kesan gempa bumi boleh mengganggu kehidupan manusia melalui: Kemusnahan harta benda-kemusnahan tempat tinggal, kenderaan Kehilangan nyawa-kejadian gempa bumi menyebabkan banyak nyawa terkorban Kehilangan mata pencarian-kemusnahan kawasan pertanian, kedai Gangguan psikologi/trauma-perasaan takut terhadap keselamatan diri dan

keluarga Wabak penyakit-merebaknya penyakit berjangkit akibat persekitaran yang kotor




Gempa bumi bermaksud pergerakan secara tiba-tiba yang berpunca daripada pusat gempa dan lazimnya menyebabkan kemusnahan besar kerana ia melibatkan garisan gelinciran.

(b)Nyatakan dua sebab berlakunya gempa bumi. [10]

Punca gempa bumi ialah:- Kesan pertembungan antara dua atau tiga plat-plat tektonik Kesan gelinciran plat tektonik

(c)Huraikan masalah yang timbul apabila berlakunya gempa bumi pada skala yang besar. [10]

Impak terhadap alam sekitar manusia; Berpotensi menyebabkan kehilangan nyawa dan cerdera Menimbulkan perasaan trauma Penularan wabak penyakit

Impak terhadap alam sekitar fizikal; Meningkatkan kejadian tanah runtuh. Menyebabkan peningkatan kadar pemendapan. Perubahan landskap – kemusnahan hutan.



14. (a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan batuan? [3]

Batuan ialah: Pepejal Mengandungi pelbagai mineral Terikat sebagai jisim

(ii) Nyatakan tiga kumpulan batuan utama. [3]

Tiga batuan utama ialah: Igneus Enapan Metamorfosis

(b)Terangkan bagaimana batuan tersebut terbentuk. [9]

Cara pembentukkan batuan: Igneus-proses penyejukan dan pembekuan magma gunung berapi Enapan-proses enapan/mendapan bahan-bahan organik dan bukan

organik Metamorfosis-proses penjelamaan/perubahan daripada batuan asal

menjadi batuan yang baru

(c)Huraikan kepentingan pelbagai jenis batuan kepada kehidupan manusia. [10]

Kepentingan pelbagai jenis batuan: Igneus-bahan binaan-jalan raya dan binaan bangunan Enapan-pertanian-tanah lanar untuk tanaman padi; ignues lava bes untuk tanaman

padi dan jagung Enapan-tanah liat/syal-untuk industri tembikar dan batu bata; marmar-binaan Enapan-batu kapur membentuk kawasan pelancongan yang menarik Metamorfosis-mewujudkan kegiatan ekonomi perlombongan-arang batu, emas Metamorfosis-berlian/intan untuk hiasan wanita



15. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan kitaran batuan? [8]

Kitaran batuan bermaksud batuan berubah dari satu jenis batu kepada satu jenis batu kerana pengaruh tenaga eksogenik dan tenaga endogenik.Terdapat tiga jenis batu iaitu batu igneus, mendak dan jelmaan

Pembentukan batuan jenis igneus. Penyejukan dan pembekuan magma atau lava membentuk igneus jalar dalam atau igneus jalar luar. Contohnya, batu granit, gabro dan basalt

Tenaga eksogenik melalui proses-proses penggondolan seperti luluhawa, hakisan, pengangkutan dan pemendapan membentuk batu enapan seperti batu pasir dan batu konglomerat

Batu enapan seperti batu kapur, batu pasir, batu arang apabila terdedah kepada tenaga endogenik seperti terdedah kepada sentuhan dan tembusan magma, batu asal akan mengalami perubahan fizikal dan kimia. Batu mendak membentuk batu jelmaan seperti batu kapur menjadi batu marmar dan batu arang menjadi batu berlian

Batu jelmaan yang terdapat di permukaan bumi akhirnya menjadi batu igneus semula. Pengaruh kuasa endogenik melalui peleburan lapisan kerak bumi (menyusup dalam lapisan mantel ketika pergerakan plat-plat bumi) akan mencairkan lapisan kerak bumi lalu menghasil magma yang akan membeku semula membentuk batu igneus

(b)Pilih mana-mana tiga ciri batuan dan bincangkan pengaruhnya terhadap proses-proses luluhawa. [10]

Tiga ciri batuan dan pengaruhnya terhadap proses-proses luluhawa adalah seperti berikut: Warna

- batu gelap menyerap banyak haba- menggalakkan proses-proses luluhawa kimia dan fizikal- batu cerah kurang menyerap haba, maka tindak balas kimia kurang berlaku

Struktur. Batuan yang mempunyai banyak retakan, rekahan dan lubang akan mudah mengalami proses luluhawa kimia dan fizikal. Contohnya, air mudah masuk dalam rekahan batuan dan melarutkan komposisi kimia dalam batuan

Kekerasan batuan- batu keras seperti batu granit, lambat mengalami proses-proses luluhawa.

Manakala batuan lembut seperti batu kapur dan batu pasir mudah mengalami proses-proses luluhawa

(c) Jelaskan mengapa regolit sangat tebal di kawasan tropika lembap. [7]Regolit sangat tebal di kawasan tropika lembap kerana: Faktor iklim

- suhu lebih 27 °C sepanjang tahun- Hukum Van Hoff iaitu setiap peningkatan 10°C akan menggalakkan tindak balas

kimia sebanyak dua hingga tiga kali ganda Faktor iklim

– hujan lebih 2000 mm setahun– bekalan air hujan yang banyak menggalakkan proses-proses luluhawa kimia

secara giat. Kesemua proses-proses luluhawa memerlukan air Faktor biotik. Tindakan akar yang memecahkan batuan memudahkan kemasukan



cecair aktif ke dalam batuan. Tindak balas kimia mudah berlaku terhadap batuan induk membentuk regolit tebal.



16. (a)Takrifkan batuan ekstrusif. [5]

Teori Plat tektonik Kerak bumi yang pecah terdiri daripada sembilan kepingan (plat) kecil dan sembilan

kepingan (plat) yang besar Arus perolakan magma dalam lapisan mantel luar (lapisan astenosfera)

menyebabkan kerak bumi retak Plat yang pecah akan bergerak dalam tiga cara iaitu berpisah, bertembung dan

berselisih Pergerakan plat-plat ini menyebabkan gangguangangguan tektonik seperti gempa

bumi, kegiatan gunung berapi, lipatan dan geliciran

(b)Huraikan empat faktor luluhawa mekanika dominan di kawasan beriklim tropika lembap. [8]

Fenomena-fenomena yang terjadi akibat pergerakan plat tektonik Di sempadan plat-plat. Pergerakan plat-plat tektonik telah menghasilkan pelbagai

kejadian gangguangangguan tektonik seperti gempa bumi, gelinciran, lipatan dan letusan gunung berapi

Proses geomorfologi. Kesemua gerakan ini akan melonggarkan struktur batuan dan tanih tanih. Pada cerun-cerun bukit dan gunung dengan pengaruh tarikan graviti akan berlaku pelbagai proses pergerakan jisim

Perpisahan plat. Menghasilkan kejadian hanyutan benua lalu membentuk beberapa benua dengan dipisahkan oleh lautan. Benua-benua ini masih bergerak. Wujud juga jurang laut dan permatang laut pada dasar laut

Pertembungan plat. Plat-plat yang bertembung telah menghasilkan beberapa sistem pergunungan lipat seperti Alps, Himalaya, Andes dan Rockies. Kawasan pertembungan juga sering kali wujud pelbagai kegiatan gunung berapi melalui pembentukan igneus jalar dalam dan jalar luar

Tsunami pergerakan plat-plat terutama di dasar laut akan menyebabkan air laut menerima

tenaga kinetik yang banyak lapisan air laut berupaya membentuk ombakombak raksasa dan memberi kesan

yang dahsyat terhadap geomorfologi, ekologi dan hidrologi sesuatu pantai

(c) Jelaskan perhubungan antara kawasan mendapan sungai dengan kegiatan manusia di sekitar kawasan hilir sungai. [12]

Pengaruh kegiatan gunung berapi terhadap kehidupan manusia ialah: Pertanian. Letusan gunung berapi yang menghasilkan lava jenis bes. Dataran lava

sangat sesuai untuk kegiatan pertanian Pelancongan. Pembentukan bentuk-bentuk muka bumi seperti tasik kawah (Tasik

Toba) dan geisar (Taman Yellostone) menarik pelancong. Ia menjadi punca pendapatan melalui ekopelancongan

Rekreasi. Kolam air panas sesuai untuk mandi dan berendam. Dikatakan mineral dari air panas mujarab untuk merawat pelbagai jenis penyakit kulit •

Perlombongan. Pembentukan batuan jenis metamorfik atau jelmaan akibat kegiatan letusan gunung berapi telah menghasilkan batuan marmar, berlian, gneis dan sebagainya. Batuan ini dilombong untuk pelbagai kegunaan manusia

Tenaga termal. Di kawasan gunung berapi seperti di Iceland, pemanasan sistem saliran di permukaan oleh magma dalam lapisan kerak bumf telah menghasilkan



wap air pangs. Wap air yang panas, dijana untuk menghasilkan tenaga eletrik. Suhu di rumah kaca jugs dikawal oleh wap air



17. (a)Dengan menggunakan peta dunia, tandakan satu kawasan gunung lipat bagi setiap benua yang anda pilih. [5]

Gunung lipat muda yang ditandakan di peta ialah;1. Banjaran pergunungan Rockies di Amerika Utara2. Banjaran pergunungan Andes di Amerika Selatan3. Banjaran pergunungan Alps di Eropah4. Banjaran pergunungan Himalaya di Asia5. Banjaran Pemisah Besar Australia

(b)Berikan huraian ringkas tentang proses kejadian sistem gunung lipat berdasarkan teori perolakan. [8]

Gerakan-gerakan bumi mempengaruhi bentuk muka bumi dari segi; Gerakan. Gerakan bumi melibatkan gempa bumi, letupan gunung berapi, gelinciran dan

lipatan. Letupan gunung berapi membentuk pelbagai bentuk igneus jalar luar seperti kun gunung

berapi berbentuk kubah, bentuk perisai, kun komposit, kawah, dataran lava dan geisar Magma yang mengalami penyejukan dan pembekuan dalam kerak bumi membentuk batu

igneus jalar dalam seperti daik, sil, lakolit, lopolit, pakolit dan batolit Lipatan membentuk gunung lipat (antiklin), lurah/lembah (sinklin) dan nappe Gelinciran membentuk gunung bongkah (horst), lurah dan tasik

(c)Berdasarkan ciri-ciri simetrikal, huraikan bentuk muka bumi yang terhasil akibat proses lipatan. [12]

Terdapat pelbagai gerakan bumi seperti gempa bumi, letupan gunung berapi, lipatan dan gelinciran. Kesemua gerakan ini memberi kesan kepada kehidupan manusia dari segi;

Kesan positif Kegiatan pertanian. Letupan gunung berapi membentuk dataran lava. Dataran lava sangat

subur untuk aktiviti pertanian.



Pelancongan dan rekreasi. Pembentukan geisar dan kolam air panas menjadi tumpuan rekreasi dan nilai perubatan

Kegiatan perlombongan. Pengaliran lava menghasilkan batuan jelmaan seperti berlian dan batu marmar.

Kesan negatif Kehilangan nyawa manusia. letupan gunung berapi, gempa bumi dan gelinciran

membunuh ramai orang. Kerosakan harta benda. Bangunan, binaan kemudahan awam seperti jalan raya, landasan

kereta api, pelabuhan dan sebagainya musnah. Kegiatan ekonomi terjejas.



18. (a)Nyatakan proses-proses hakisan. [5]

Cara-cara hakisan sungai ialah larutan, lagaan, geselan dan hidrol Jenis hakisan sungai ialah cara menegak (mendalam), melebar (mendatar) dan unduran

(ke belakang)

(b)Terangkan proses pembentukan tiga bentuk muka bumi tindakan hakisan sungai. [12]

Bentuk-bentuk muka bumi hakisan sungai ialah air terjun, jeram, gaung, lubang periuk, susuh bukit berpanca, lurah bukit V, jurang dan sebagainya.

Air terjun- terbentuk di peringkat hulu sungai- dasar sungai curam menggalakkan proses hakisan menegak dan hidrol- faktor geologi batuan mempengaruhi kejadian air terjun

Gaung- terdapat di peringkat hulu sungai- dasar sungai yang sangat curam menggalakkan hakisan jenis menegak- faktor batuan juga boleh mempengaruhi keberkesanan kejadian gaung

Lubang periuk - terdapat di peringkat pertengahan sungai- faktor struktur batuan seperti rekahan dan lubang menggalakkan kejadian lubang

periuk- proses hakisan lagaan, geselan dan hidrol menggiatkan pembentukan lubang periuk

(c) Jelaskan pengaruh bentuk muka bumi tindakan sungai terhadap kehidupan manusia. [8]

Bentuk-bentuk muka bumi yang terhasil kesan daripada proses hakisan ialah air terjun, gaung dan proses pemendapan ialah delta. Tasik ladam terbentuk daripada kedua-dua proses iaitu hakisan dan pemendapan

Air terjun- terbentuk dari proses hakisan- menggalakkan kegiatan manusia seperti rekrasi. Contohnya air terjun air panas,

Gunung Ledang dan Kota Tinggi, Johor Gaung

- terbentuk dari proses hakisan- sesuai untuk pembinaan empangan kerana mempunyai keratan rentas bentuk V- empangan dapat membekalkan air, mengawal banjir dan menjana kuasa elektrik

Delta- terbentuk dari proses pemendapan- merupakan kawasan yang sangat landai dan rata- amat sesuai untuk petempatan, pertanian dan pembinaan- contoh Delta Mekong, Vietnam, Delta Ganges Brahmaputra, India dan Delta

Kemubu, Kelantan. Tasik ladam

- terbentuk dari proses hakisan dan pemendapan- sesuai untuk aktiviti rekreasi dan akuakultur



19. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan luluhawa mekanika? [5]

Luluhawa mekanika ialah: Proses pemecahan batuan Secara semula jadi Secara in situ Oleh unsur-unsur cuaca

(b)Jelaskan peranan kedua-dua unsur di atas terhadap proses luluhawa. [10]

Peranan matahari dan ibun: Matahari-mempengaruhi proses pengembangan dan pengecutan batuan-di

kawasan gurun panas waktu siang suhu tinggi menyebabkan batuan mengembang-waktu malam suhu jatuh mendadak menyebabkan batuan menguncup-proses ini berulang-ulang menyebabkan batuan retak dan pecah

Matahari-menyebabkan proses basah-keringbatuan tepi pantai akan basah dan mengembang apabila terkena air pasang/ombak-batuan kering dan menguncup apabila ombak berlalu atau air surut-lama kelamaan batuan retak dan pecah

Matahari-menyebabkan proses kelupasan batuan-batuan keras mengembang apabila terkena bahang panas matahari-menguncup apabila waktu malam-menyebabkan kulit luar batuan mengelupas

Matahari-menyebabkan proses penghabluran garam-air garam dalam rekahan batuan akan membeku membentuk hablur apabila disejat oleh haba matahari-pembentukan hablur garam menyebabkan pengembangan hablur dalam rekahan batuan-membaji rekahan batuan dan memecahkannya

Ibun-kewujudan ibun di kawasan sederhana dunia dalam musim sejuk-membeku dalam rekahan batuan akan menyebabkan pengembangan hablur-membaji rekahan batuan-lama kelamaan batu pecah

(c)Mengapakah luluhawa dalaman sangat efektif di kawasan tropika lembap? [10]

Luluhawa dalaman sangat efektif di kawasan tropika lembap kerana: Hujan tahunan lebat melebihi 2000 mm-limpahan air permukaan banyak

menyebabkan proses infiltrasi (susupan) tinggi-air dapat masuk jauh ke dalam tanah-melarutkan batuan jauh di dalam bumi

Hujan turun sepanjang tahun-tanah sentiasa lembap dan banyak kandungan air-larutan kimia berlaku

Suhu udara yang tinggi antara 25-30 °C-cuaca papas menyebabkan air permukaan panaslarutan kimia lebih cepat berlaku

Hutan yang padat dengan pokok-pokok besarakar tunjang pokok menjalar jauh ke dalam bumi-melakukan Luluhawa biotik-memecahkan batuan dalam bumi melalui proses bajian akar

Banyak hidupan mikroorganisma-cacing, bakteria-menggalakkan Luluhawa biotik melalui proses larutan organan

Hujan banyak dan kerap-menyebabkan proses larut resap tinggi dan jauh ke dalam tanah-proses pereputan organan cepat-menjadi humus

20. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan luluhawa kimia dan luluhawa mekanika? [5]


Matahri Ibun


Luluhawa kimia Merujuk kepada proses pereputan atau penguraian batuan kesan

daripada tindak balas dengan air atau larutan sehingga mineral batuan bertukar. Antara proses luluhawa kimia ialah proses larutan dan pengkarbonan.

Larutan—air yang menyerap di dalam batuan akan mengembang dan merenggangkan rekahan dalam batuan. Batuan kuartza dan felsfar akan bertukar kepada kaolin atau tanah liat melalui hidrolisis

Pengkarbonan—air hujan yang mengandungi galian terlarut bertindak sebagai asid karbonat lemah. Contohnya pada batuan kapur, kalsium karbonat akan terlarut dan menjadi kalsium bikarbonat H2O + Coe –> H2CO3

Luluhawa fizikal Luluhawa fizikal merujuk kepada pemecahan batuan menjadi bahagian yang

lebih kecil. Agen-agen yang terlibat ialah hujan, tindakan fros, matahari dan angin. Perubahan suhu di kawasan tropika lembap khasnya siang yang panas dan malam yang sejuk serta hujan lebat sepanjang tahun mempercepatkan kejadian luluhawa fizikal

Tindakan hujan—hujan memainkan peranan penting sebagai agen penting luluhawa fizikal. Semasa hujan lebat, puin batu dihanyutkan

Perubahan suhu siang dan malam—proses pengulangan panas dan sejuk menyebabkan tekanan dan regangan sebelah dalam yang akhirnya memecahkan batuan

Tindakan fros di kawasan tanah tinggi. Jika terdapat rekahan bate-batuan, air yang terperangkap akan membeku semasa suhu sejuk. Pembekuan menyebabkan ais mengembang. Apabila suhu bertukar panas, akan menyebabkan pada akhirnya batuan terlerai dan jatuh di kawasan kaki bukit

(b)Jelaskan kesan luluhawa kepada pembentukan landskap dan manusia. [10]

Antara kesan luluhawa terhadap pembentukan landskap Di kawasan bate kapur akan wujud stalaktit dan stalagmit Di kaki bukit banyak batu halus Galian yang mempunyai ferum bertukar menjadi warna perang

Antara kesan luluhawa terhadap aktiviti manusia Kesan luluhawa fizikal seperti proses tindakan akar menyebabkan

struktur pembinaan seperti di jalan tar mullah merekah. Selain itu. aktiviti pembesaran akar tumbuhan di kawasan bercerun menyebabkan tanah runtuh. Justeru manusia bertindak menanam jenis pokok yang tidak ber-akar tunjang berdekatan kawasan perumahan. jalan raya dan sebagainya

Cerun bukit menjadi tidak stabil kesan hujan lebat dan panas yang bersilih ganti serta menggalakkan luluhawa. Justeru, manusia mengambil pelbagai langkah untuk mengawal bahagian cerun bukit yang menghadap ruang aktiviti manusia dikawal daripada runtuh. Contohnya dengan me-nyimen cerun bukit, membuat gabion, menutup cerun dengan sungkup dan sebagainya.

(c) Jelaskan dua perbezaan antara luluhawa kimia dan luluhawa mekanika. [10]



Perbezaan antara luluhawa kimia dan fizikal ialah: Luluhawa kimia ketara di kawasan beriklim khatulistiwa dan tropika panas,

manakala luluhawa fizikal ketara di kawasan beriklim panas atau sejuk Luluhawa kimia melibatkan proses pengkarbonan. pengoksidaan; manakala

luluhawa fizikal melibatkan proses pemecahan bongkah dan bijian



21. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan luluhawa dalaman? [5]

Istilah luluhawa membawa maksud membawa maksud proses-proses luluhawa kimia dan fizikal. Proses-proses ini berlaku di dalam batuan induk, iaitu secara insitu dengan bantuan unsur-unsur iklim. Batuan akan mengalami perubahan kimia dan fizikal.

(b)Terangkan mengapa luluhawa jenis ini sangat dominan di kawasan tropika lembap. [10]

Faktor-faktor luluhawa dalaman dominan di kawasan tropika lembap ialah; Faktor iklim

- Hujan yang banyak lebih 2000 mm sepanjang tahun. Bekalan air banyak menggalakkan proses-proses luluhawa kimia

- Suhu yang tinggi lebih 27oC sepanjang tahun. Hukum Van Hoff menyifatkan kadar haba yang banyak menggalakkan tindak balas kimia pada batuan induk

Faktor biotik- Litupan bumi yang tebal menggalakkan proses infiltrasi air ke dalam tanah. Bekalan

air bawah tanah menggalakkan tindak balas kimia terhadap batuan.- Litupan bumi membekalkan bahan organik. Pereputan bahan organik menghasilkan

asid organan. Asid organan menggalakkan tindak balas kimia terhadap batuan induk.- Akar litupan bumi menjalar dan masuk ke dalam rekahan batuan. Apabila ia

membesar, ia mengopek dan memecahkan batuan.

(c)Huraikan pengaruh proses luluhawa terhadap kehidupan manusia. [10]

Pengaruh proses luluhawa terhadap kehidupan manusia ialah; Pertanian

- Pereputan batuan menghasilkan regolit. Tanah yang tebal sesuai untuk kegiatan pertanian.

Industri tembikar- Proses hidrolisis terhadap batu granit menghasilkan tanah liat. Tanah liat digunakan

untuk membuat tembikar, pasu dan barang hiasan Pelancongan

- Proses luluhawa membentuk pelbagai bentuk muka bumi di kawasan karst (batu kapur). Pandang darat karst menarik pelancong.

Perlombongan- Pereputan batuan memendapkan logam bijih timah dalam tanah. Bijih timah banyak

terdapat dalam longgokan tanah mendap. Pembinaan

- Lapisan tebal tanah memudahkan kerja pembinaan bangunan dan jalan raya.



22. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan luluhawa dalaman. [5]

Luluhawa dalaman juga dikenali sebagai luluhawa kimia yang merujuk kepada penguunaan/pereputan batuan kesan tindak balas dengan air atau larutan sehingga mineral batuan bertukar

(b)Jelaskan jenis-jenis luluhawa dalaman. [10]

Dua jenis luluhawa dalaman Pengkarbonan—tindak balas asid karbonik lemah dengan kalsium karbonat Larutan—air sebagai pelarut mineral contohnya kalsium membentuk pandang darat

karstseperti stalaktit dan stalagmit di Gua Isiah

(c)Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi proses luluhawa dalaman di kawasan beriklim tropika. [10]

Faktor-faktor yang mempengaruhi proses luluhawa dalaman di kawasan iklim tropika: Iklim—luluhawa bergantung pada air Suhu—suhu 27 °C — 32 °C dan bezantara kecil Faktor biotik—tumbuhan dan mikroorganisma, bakteria, cacing



23. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan sistem geomorfologi? [5]

Maksud sistem geomorfologi ialah satu kajian saintifik terhadap agen-agen geomorfologi. Agen-agen geomorfologi melakukan proses-proses geomorfologi. Proses-proses geomorfologi mmengukir permukaan bumi. Hasilnya terbentuk pelbagai konfigurasi landskap di permukaan bumi.

(b)Berdasarkan jenis-jenis batuan, huraikan cara pembentukan dan ciri-ciri batuan tersebut. [12]

Cara pembentukan dan ciri-ciri batuan igneus, mendak dan metamorfosis ialah; Batu igneus

- Ia terbentuk kesan dari proses penyejukan, pembekuan magma dan lava. Magma membeku dalam kerak bumi dan membentuk igneus jalar dalam. Lava membeku di luar kerak bumi membentuk igneus jalar luar. Contoh batu igneus ialah batu granit, gabro dan basol.

- Ciri-ciri batu igneus ialah batuan jenis ini sangat keras, berbentuk hablur kasar atau halus dan tidak mengandungi fosil.

Batu mendak- Batu mendak terbentuk secara mekanika seperti proses-proses penggondolan,

luluhawa, hakisan, pengangkutan, pemendapan batuan dan tanah. Ia mengalami proses simentasi dan terlekat. Contoh batu mendak ialah batu pasir, batu syil dan batu konglomerat.

- Batu mendak terbetuk secara organik. Pokok yang mati termendap dalam lapisan tanah membentuk arang batu. Hidupan laut yang mati termendap di dasar laut seperti kulit kerang dan siput membentuk batu kapur

- Ciri-ciri batu mendak ialah batuan jenis ini biasanya agak lembut, struktur berlapis-lapis dan mengandungi fosil haiwan dan tumbuhan.

Batu metamorfosis- Batu metamorfosis terbentuk dari proses penembusan atau sentuhan magma terhadap

batuan di dalam atau di luar kerak bumi. Batuan asal mengalami tekanan dan suhu yang tinggi. Juga mengalami perubahan fizikal dan kimia. Contohnya batu kapur menjadi batu marmar, batu arang betukar menjadi berlian, batu syil bertukar menjadi batu syis.

- Ciri-ciri batu metamorfosis ialah batu jenis ini sangat keras, berlaku perubahan isi kandungan kima dan struktur batuan.

(c)Terangkan bagaimana kehidupan manusia dipengaruhi oleh jenis-jenis batuan. [8]

Pengaruh pelbagai jenis batuan terhadap kehidupan manusia ialah; Bahan pembinaan bagunan dan jalan raya seperti batu granit dan batu marmar Bahan perhiasan khasnya barang kemas wanita seperti batu permata, berlian dan delima Bahan api untuk kegunaan kilang dan domestik. Contohnya arang batu digunakan

sebagai bahan pembakaran Bahan mentah insudtri pembuatan. Contohnya batu kapur penting dalam industri simen.

Arang batu penting dalam industri peleburan bijih besi.



24. (a)Huraikan secara ringkas ciri-ciri struktur bumi. [8]

Ciri-ciri struktur bumi Terdapat tiga lapisan bumi iaitu kerak bumi, mantel dan teras. Ketebalan kerak bumi paling nipis (30 – 50 km), diikuti teras paling tebal (3000 km) Suhu semakin meningkat ke arah yang dalam. Lapisan kerak bumi (300oC), mantel

(1500oC) dan teras (3600 – 5000oC) Ketumpatan. Semakin dalam semakin tumpat. Kandungan. Lapisan kerak bumi terdiri dari sima dan silika, mantel terdiri dari olivine

dan piroksin dan teras terdiri dari besi dan nikel.

(b)Jelaskan bagaimana ciri-ciri batuan mempengaruhi proses-proses luluhawa. [10]

Ciri-ciri batuan yang boleh mempengaruhi proses-proses luluhawa ialah; Warna batuan

- Batu yang gelap seperti gabro lebih mudah mengalami proses-proses luluhawa berbanding batu yang cerah

- Batu yang gelap menyerap lebih banyak haba berbanding batu yang cerah. Batu gelap lebih cepat mengembang dan pecah serta mudah mengalami tindak balas kimia

Struktur batuan- Batu yang mempunyai rekahan dan retakan menggalakkan tindakan akar (proses

luluhawa fizikal) serta luluhawa kimia kerana air mudah memasuki rekahan- Batu berlapis-lapis mengalami proses luluhawa pensuriaan di gurun panas

Kandungan kimia- Galian yang berlainan mempunyai warna yang berlainan- Kadar kembang-kecut yang berbeza menggalakkan proses luluhawa relaian bijian di

gurun Kekerasan batuan

- Jenis batuan yang keras seperti granit dan gabro kurang mengalami proses-proses luluhawa berbanding batu jenis lembut seperti batu kapur dan batu pasir

(c)Nyatakan peranan tumbuh-tumbuhan dalam mempengaruhi proses luluhawa. [7]

Peranan tumbuh-tumbuhan dalam mempengaruhi proses luluhawa; Tumbuhan melakukan proses tindakan akar dalam batuan yang mempunyai rekahan dan

retakan Akar tumbuhan yang menjalar masuk ke dalam rekahan dan retakan mengeluarkan

rembesan kimia yang menggalakkan proses tindak balas kimia dalam batuan Litupan bumi yang tebal menggalakkan proses infiltrasi air hujan ke dalam tanah dan

seterusnya menggalakkan proses luluhawa dalaman Tumbuhan membekalkan bahan organik. Proses pereputan tumbuhan yang mati

membekalkan asid organik yang meningkatkan kadar luluhawa kimia dalam batuan.



25. (a)Dengan menggunakan peta dunia, label dan namakan gunung lipat muda. [5]

Gunung lipat muda yang ditandakan di peta ialah:1. Banjaran pergunungan Rockies di Amerika Utara2. Banjaran pergunungan Andes di Amerika Selatan3. Banjaran pergunungan Alps di Eropah4. Banjaran pergunungan Himalaya di benua kecil India5. Banjaran Titiwangsa dan Crocker di Malaysia6. Banjaran Pemisah Besar Australia

(b)Terangkan bagaimana gerakan-gerakan bumi mempengaruhi bentuk muka bumi. [10]

Gerakan-gerakan bumi mempengaruhi bentuk muka bumf dari segi: Gerakan. Gerakan bumi melibatkan gempa bumf,

letupan gunung berapi, gelinciran dan lipatan Letupan gunung berapi membentuk pelbagai bentuk igneus jalar luar seperti

kun gunung berapi berbentuk kubah, bentuk perisai, kun komposit, kawah, dataran lava dan geisar

Magma yang mengalami penyejukan dan pembekuan dalam kerak bumi membentuk batu igneus jalar dalam seperti daik, sil, lakolit, lopolit, pakolit dan batolit

Lipatan membentuk gunung lipat (antiklin), lurah/ lembah (sinklin) dan nappe Gelinciran membentuk gunung bongkah (horst), lurah dan tasik

(c) Jelaskan kesan gerakan-gerakan bumi terhadap kehidupan manusia. [10]

Terdapat pelbagai gerakan bumf seperti gempa bumf, letupan gunung berapi, lipatan dan gelinciran. Kesemua gerakan ini memberi kesan kepada kehidupan manusia dari segi:



Kesan positif Kegiatan pertanian. Letupan gunung berapi membentuk dataran lava. Dataran

lava sangat subur untuk aktiviti pertanian Pelancongan dan rekreasi. Pembentukan geisar dan kolam air panas menjadi

tumpuan rekreasi dan nilai perubatan Kegiatan perlombongan. Pengaliran lava menghasilkan batu jelmaan seperti berlian

dan batu marmar– aktiviti perlombongan memberi peluang pekerjaan dan pendapatan negara– letupan gunung berapi turut menghasilkan pemendapan belerang

Kesan negatif Kehilangan nyawa manusia. Letupan gunung berapi, gempa bumi dan lipatan

membunuh orang Contohnya pada 26 Disember 2004, kejadian tsunami akibat gempa bumf telah meragut nyawa ratusan ribu orang

Kerosakan harta benda– bangunan, binaan kemudahan awam seperti jalan raya, landasan kereta api,

pelabuhan dan sebagainya turut termusnah. Tanaman dan ternakan juga turut termusnah



26. (a)Huraikan secara ringkas bagaimana muatan sungai diangkut. [5]

Cara-cara muatan sungai diangkut; Seretan atau heretan batu tongkol Golekan atau gulingan serpihan batu Loncatan atau lompatan ketulan batu Ampaian butiran pasir yang halus, tanah liat Apungan daun, ranting kayu

(b)Terangkan faktor-faktor yang menyebabkan proses pemendapan di sesuatu sungai. [8]

Faktor-faktor yang mempengaruhi proses pemendapan di sesuatu sungai; Peringkat sungai

- Dasar sungai landai di peringkat hilir sungai- Arus sungai mengalir dengan perlahan dan tenaga kinetik hilang- Keupayaan mengangkut mujatan turut hilang dan berlaku proses pemendapan

Iklim- Pada musim kemarau, isipadu air berkurangan- Isipadu air yang sedikit menyebabkan arus sungai halaju air turut merosot- Halaju air yang perlahan menyebabkan arus sungai hilang keupayaan mengangkut

dan berlaku proses pemendapan Halangan di dasar sungai

- Batu-batu tongkol menghalang pergerakan dan menyebabkan arus menjadi perlahan. Apabila halaju arus sungai perlahan, maka sungai akan memendapkan bahan atau muatan yang dibawa

- Arus sungai yang perlahan akan hilang tenaga kinetik dan menyebabkan berlaku proses pemendapan

- Bentuk muka bumi seperti lubang periuk dan sebarang lekukan memperlahankan pengaliran air dan berlaku proses pemendapan

Litupan bumi- Di tebing sungai, khususnya di peringkat hilir yang dilitupi pokok kayu bakau.

Dahan-dahan yang tercondong dan sistem akar yang timbul akan memperlahankan pergerakan air. air yang hilang tenaga kinetik, tidak berupaya mengangkut bahan dan berlaku proses pemendapan

Aktiviti manusia- Pembinaan jeti di tebing sungai, jambatan dan titi merentasi sungai akan menghalang

pergerakan air. arus sungai menjadi perlahan dan mengurangkan keupayaan mengangkut muatan sungai yang akhirnya menyebabkan berlaku proses pemendapan

(c) Jelaskan proses pembentukan bentuk-bentuk muka bumi pemendapan sungai. [12]

Proses pembentukan bentuk-bentuk muka bumi pemendapan sungai; Tasik ladam

- Berlaku di bahagian likuan sungai di peringkat hilir sungai- Di bahagian luar likuan berlaku proses hakisan hidrol dan hakisan melebar bersama

runtuhan tebing. Bahan ini bersama muatan sungai dimendapkan di bahagian dalam likuan sungai.

- Lama-kelaman tindakan hakisan sungai di kedua-dua bahagian luar likuan sungai akan bersambung. Manakala pemendapan yang berlanjutan pula akan menghalang pengaliran air dalam bahagian terpenggal dan membentuk tasik ladam



Delta- Berlaku di bahagian muara sungai di peringkat hilir.- Dasar sungai yang sangat landai menyebabkan air sungai hilang tenaga kinetik.

Sungai hilang keupayaan untuk mengangkut muatan dan berlaku proses pemendapan Dataran banjir

- Berlaku di peringkat hilir sungai- Pada musim tengkujuh berlaku banjir besar. Air banjir akan melimpahi tebing sungai

dan memendapkan bahan-bahan hakisan di kedua-dua tebing sungai.- Banjir besar membawa bersama muatan yang pelbagai dan berkapasiti besar. Hal ini

meningkatkan kadar hakisan- Muatan sungai ialah dalam bentuk tanah lanar, tanah liat dan selut kemudainnya

dimendapkan di kedua-dua tebing. Fenomena banjir berkala akan membentuk dataran banjir



27. (a)Nyatakan agen-agen geomorfologi yang terdapat di kawasan tropika lembap. [8]

Agen-agen geomorfologi yang terdapat di kawasan tropika lembap ialah: Air mengalir contohnya, sistem saliran sungai Tindakan ombak di pinggir pantai Tindakan luluhawa

(b)Terangkan bagaimana hasil gabungan kuasa endogenik dan eksogenik mempengaruhi konfigurasi landskap. [10]

Gabungan kuasa endogenik dan eksogenik mempengaruhi landskap ialah: Bentuk muka bumi yang terhasil akibat kuasa endogenik dan kemudian tindakan

kuasa eksogenik ialah- bentuk igneus jalar dalam seperti daik menjadi tiang atau dinding akibat proses-

proses penggondolan seperti luluhawa dan hakisan - pendedahan batolit dan lakolit melalui proses-proses penggondolan

menghasilkan kubah dan kon- pendedahan daik di lembah saliran sungai menghasilkan air terjun dan jeram

Bentuk muka bumi akibat kuasa eksogenik dan kemudian tindakan kuasa endogenik ialah:– tindakan agen geomorfologi seperti sistem saliran sungai yang menghasilkan

tanah pamah dan dataran banjir boleh membentuk kawasan pergunungan akibat tindakan kuasa endogenik seperti lipatan

– kuasa endogenik seperti gelinciran berupaya menghasilkan pergunungan jenis bongkah dan lurah gelinciran yang seterusnya boleh membentuk sistem saliran

(c) Jelaskan pengaruh kuasa endogenik terhadap kehidupan manusia. [10]

Pengaruh kuasa endogenik terhadap kehidupan manusia ialah:Pengaruh positif Pembentukan gunung berapi jenis lava bes sesuai untuk kegiatan pertanian Pembentukan tasik kawah dan kolam air panas serta geisar sesuai untuk

kegiatan rekreasi dan pelancongan Pengaliran magma yang menyentuh dan menembus batuan jenis igneus dan

mendak menghasilkan batu jenis jelmaan seperti marmar, berlian dan kuartza menggalakkan kegiatan

perlombongan Pengaruh negatif Gangguan-gangguan tektonik seperti gempa bumi dan letusan gunung berapi

boleh mengancam nyawa penduduk Harta benda seperti tanaman, ternakan, kemudahan infrastruktur boleh mengalami

kemusnahan Manusia boleh mengalami kekurangan makanan dan kebuluran serta penyakit

kerana kemusnahan sumber-sumber makanan



Peta di bawah menunjukkan pelbagai bentuk muka bumi pemendapan di sesuatu pinggir pantai.

28. (a)Berdasarkan peta di atas, nyatakan bentuk-bentuk bumi A, B, C dan D serta jenis arus yang terdapat di kawasan P dan Q. [6]

Bentuk muka bumi A ialah anak tanjung taji Bentuk muka bumi B ialah pulau atau delta Bentuk muka bumi C ialah pantai Bentuk muka bumi D ialah lagun Jenis arus P ialah arus pesisir pantai Q ialah arus sungai

(b)Terangkan proses pembentukan bentuk bumi pemendapan di kawasan bertanda A, B dan C.



[9]

Proses pembentukan: Anak tanjung taji merupakan beting pasir yang terdiri daripada timbunan pasir

dan kelikir. Arus pesisir pantai bertanggungjawab terhadap proses mengangkut dan memendap bahan-bahan terutama yang berpunca dari muara sungai. Bentuk yang meruncing ke arah daratan terhasil kesan kedatangan ombak secara serong ke arah pantai

Pulau atau delta terhasil kesan pemendapan berlaku di muara sungai. Dasar sungai yang cetek menyebabkan air hilang keupayaan untuk mengangkut. Bahan-bahan pemendapan ini terhasil semasa proses pengangkutan sungai. Ombak dan arus pesisir pantai juga mempengaruhi proses pemendapan di kuala sungai

Pantai merupakan timbunan bahan yang diangkut oleh ombak dan arus pesisir pantai. Bahan pemendapan terdiri dari pasir, batu lada dan batu kelikir. Damparan ombak pembina bertanggungjawab terhadap timbunan bahan

(c)Huraikan peranan tumbuhan semula jadi yang terdapat di pinggir pantai terhadap alam sekitar fizikal. [10]

Peranan tumbuhan semula jadi di pinggir pantai terhadap alam sekitar fizikal ialah: Sistem geomorfologi.

- hutan paya bakau melalui sistem akar dan cabang dahan yang rendang dan padat dapat mengawal tindakan hakisan ombak

- halaju air ombak dapat diperlahankan- litupan bumi seperti paya bakau yang memperlahankan tindakan ombak

berperanan memerangkap segala jenis enapan. Berlaku proses pemendapan sedimen dalam bentuk lumpur dan selut membentuk pantai berlumpur

Sistem ekologi. Ekosistem hutan paya bakau menjadi habitat kepada pelbagai jenis hidupan flora dan fauna. Kawasan ini sesuai untuk pertumbuhan pokok nipah, gelam dan sebagainya. Ia juga menjadi lokasi pembiakan ketam, kerang, udang, ikan dan sebagainya

Ekosistem paya bakau turut menjaga keseimbangan pertukaran gas karbon dioksida dan oksigen melalui proses fotosintesis. Suhu mikro tempatan turut dikawal. Kadar transpirasi yang tinggi pula menggalakkan kerpasan

Sistem hidrologi. Litupan bumf yang padat di pinggir pantai yang memerangkap pelbagai jenis enapan dapat mengawal kejernihan air

29. (a)Terangkan dengan ringkas jenis-jenis ombak. [8]

Terdapat dua jenis ombak iaitu: Ombak pembina

- ombak yang rendah- mempunyai damparan yang kuat berbanding kuasa surutan- terbentuk pada dasar pinggir pantai yang cetek

Ombak pembinasa- ombak yang tinggi- mempunyai kuasa damparan yang lemah berbanding surutan- terbentuk pada dasar pinggir pantai yang dalam

(b)Jelaskan proses-proses tindakan hakisan ombak. [9]



Terdapat empat cara hakisan ombak iaitu: Hakisan larutan. Air Taut bersifat kimia. Contohnya kandungan garam

bertindak menghakis dan melarutkan batuan lembut seperti batu kapur dan dolomite

Hakisan lagaan. Bahan muatan Taut yang terdiri dari pelbagai jenis dan saiz batuan berlaga antara satu sama lain dan pecah menjadi butiran kecil

Cara hakisan geselan– pergerakan air laut semasa berlaku ombak dan air pasang-surut– menyebabkan muatan bergesel sesama sendir. dan membentuk batu ladan

dan kerikil Hakisan hidrol

- hempasan ombak ke tebing pantai yang berbatu- memampatkan udara dalam lekukan, lubang, rekahan atau retakan- apabila ombak mengundur, udara yang berada dalam rekahan tadi berkembang.

Proses ulangalik ombak hempas dan undur menyebabkan udara termampat dan mengembang seterusnya melemahkan struktur batuan

- lubang membesar dan diikuti runtuhan tebing lubang

(c)Huraikan pengaruh bentuk-bentuk muka bumi pinggir pantai dalam kehidupan manusia. [8]

Pengaruh bentuk-bentuk muka bumf pinggir pantai dalam kehidupan manusia ialah: Pantai berpasir. Sesuai untuk aktiviti rekreasi dan pelancongan Teluk atau lagun. Sesuai untuk pembinaan pelabuhan kerana terlindung dari ribut

dan angin kencang Tebing tinggi. Pembinaan rumah api sebagai petunjuk

pemandu kapal-kapal laut pada waktu malam Paya masin atau rawa masin–sesuai untuk kegiatan akuakultur



30. (a)Takrifkan batuan ekstrusif. [5]

Takrif batuan ekstrusif ialah: Batuan ekstrusif ialah batuan cair yang dipancut keluar ke permukaan bumi dari

kawasan perut bumf mengalami proses pembekuan yang segera apabila terkena udara luaran.

(b)Huraikan empat faktor luluhawa mekanika yang dominan di kawasan beriklim tropika lembap. [8]

Empat faktor luluhawa mekanika yang dominan di kawasan beriklim tropika lembap ialah: Tumbuh-tumbuhan Iklim–perubahan suhu siang dan ma'am. Aktiviti manusia Mikroorganisma Perubahan kandungan kimia

(c) Jelaskan kaitan antara kawasan mendapan sungai dengan kegiatan manusia di sekitar kawasan hilir sungai. [12]

Kaitan antara kawasan mendapan sungai dengan kegiatan manusia di sekitar kawasan hilir sungai ialah: Kenai pasti jenis mendapan sungai yang ada-aluvium, kelodak, pasir Menggalakkan pelancongan Melakukan kegiatan pembinaan petempatan Menggalakkan aktiviti industri hiliran



31. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan aliran lumpur? [4]

Maksud aliran lumpur ialah: Pergerakan menurun cerun yang terdiri daripada campuran tanih dan air yang

berlebihan terutamanya selepas berlakunya hujan yang lebat dan lama

(b)Jelaskan faktor berlakunya aliran lumpur. [9]

Faktor-faktor berlakunya aliran lumpur ialah: Bahagian bukit atau kawasan tadahan yang mengalami aktiviti pembalakan hingga

berkeadaan gondol dan terdedah kepada hakisan Berlaku hujan lebat yang lama hingga kandungan lembapan tanih begitu banyak Kedudukan dan pembentukan tanih di atas batuan dasar yang tidak mantap

(c)Huraikan kesan aliran lumpur terhadap alam sekitar manusia dan alam sekitar fizikal. [12]

Kesan aliran lumpur terhadap alam sekitar manusia dan alam sekitar fizikal ialah: Kesan kepada alam sekitar manusia.

- boleh menyebabkan kehilangan dan kerosakan harta benda- boleh menyebabkan kehilangan nyawa dan kecacatan- boleh meningkatkan trauma dan masalah psikologi lain

Kesan kepada alam sekitar fizikal- meningkatkan masalah hakisan- kerosakan kepada alam sekitar fizikal semula jadi- berlaku proses pemendapan berlebihan di kawasan tanah rendah- pembentukan alur aliran lumpur



32. (a) Nyatakan agen-agen hakisan dan pemendapan di zon pesisir pantai. [5]

Agen-agen hakisan dan pemendapan ialah: Ombak pembinasa dan ombak pembina Arus pesisir pantai Arus laut Angin Air pasang surut Tindakan manusia

(b)Huraikan proses pembentukan bentuk muka bumi di pinggir pantai. [10]

Proses pembentukan muka bumi pinggir pantai yang terbentuk akibat proses hakisan ialah tanjung dan teluk. Tanjung dan teluk

– Ia terbentuk hasil daripada tindakan ombak yang berlaku terus menerus terhadap batuan yang tidak sama kerasnya hingga menyebabkan pinggir laut yang tidak sekata. Batuan lembut lebih cepat terhakis lalu membentuk teluk. Batuan yang keras kekal di tempatnya dan menjadi tanjung.

(c) Jelaskan langkah-langkah yang boleh diambil untuk mengatasi masalah kemerosotan alam sekitar pinggir pantai. [10]

Langkah-langkah untuk mengatasi masalah kemerosotan persekitaran pinggir pantai ialah: Mengekalkan keadaan hijau

– kawasan yang telah dirosakkan atau dimusnah-kan hutan paya bakau harus ditanam semula

– keperluan untuk hasil hutan kayu bakau boleh dilakukan secara terkawal, iaitu kaedah sivilkultur

Kempen menghayati alam sekitar pinggir pantai– orang ramai terutama penghuni, pengusaha dan pelawat harus dididik atau

didedahkan keperluan menjaga ekosistem persekitaran pinggir pantai pihak media dapat memainkan peranan yang positif melalui kempen mencintai persekitaran pantai dan mendedahkan kepentingannya terhadap masa depan manusia

– kegiatan gotong royong membersihkan boleh diadakan dari masa ke masa Menguatkuasa undang-undang

– pihak berkuasa tempatan dan agensi-agensi kerajaan seperti Jabatan Alam Sekitar seharusnya bertindak dengan tegas terhadap mana-mana pihak yang mencemar, merosak dan memusnahkan persekitaran pinggir pantai

– denda dan hukuman yang berat perlu dikenakan. Pihak tersebut juga perlu mengadakan sesi pemantauan secara kerap

– garis panduan mengawal pembangunan di atas zon litoral harus diperkenalkan untuk mengelak kemusnahan persekitaran pantai

Tindakan kejuruteraan– pinggir pantai yang terdedah kepada tindakan ombak perlu diawasi dengan

teliti– langkah-langkah mengawal proses hakisan mesti dipantau pada setiap

masa.



33. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan lembangan saliran? [5]

Lembangan saliran merujuk kepada kawasan legeh sungai yang terdiri daripada sungai induk dan cawangan-cawangannya yang disempadani oleh garisan legeh yang memi-sahkannya dengan Lembangan sungai yang lain. Lembangan saliran juga menjadi kawasan tadahan air.

(b)Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi kadar hakisan di dalam alur sungai. [12]

Faktor-Faktor yang mempengaruhi kadar hakisan di dalam alur sungai: Gradien (kecerunan)-kecerunan dasar alur sungai yang curam mempengaruhi

halaju arus-di bahagian hulu sungai kadar hakisannya lebih pesat berbanding dengan bahagian tengah dan hilirnya

Isi padu air sungai-kuantiti air sungai amat mempengaruhi keberkesanan proses larutan dan hidraulik-semakin banyak air sungai semakin tinggi tenaga potensinya dan juga kelarutan air sungai tersebut, menambahkan kekuatan hakisan sungai itu sendiri

Kuantiti dan kualiti bahan-dilihat secara relatif dengan keras-lembut batuan tebing dan dasar alur sungai, sekiranya bahan yang dibawa oleh air sungai banyak dan keras. maka hakisan tinggi

Faktor geometri alur-bentuk alur yang lures akan mengalami hakisan yang kuat kerana taburan tenaga bagi keseluruhan geometr.: alur adalah sama dan seimbang, bentuk alur yang berliku, taburan tenaganya tidak sama menyebabkan tebing yang cekung akan: berlaku hakisan manakala tebing yang cembung mengalami pemendapan

Ciri-ciri geologi dasar jika tebing dan dasar sungai dibentuk oleh geologi batuan yang lembut seperti batu kapur, dolomit dan gipsum, maka is mudah dihakis melalui proses larutan

Sifat tumbuhan-bertindak untuk mengikat dan mencengkam geologi dan tanah di tebing sungai daripada dihakis oleh air sungai

(c) Jelaskan empat kepentingan bentuk muka bumi hasil hakisan sungai kepada manusia. [8]

Kepentingan bentuk muka bumi hasil hakisan sungai kepada manusia: Lubang periuk-daya tarikan pelancong seperti Telaga Tujuh di Pulau Langkawi. Susuh bukit berpanca-kawasan ini dijadikan sebagai kawasan pelancongan dan

rekreas seperti tempat ekspedisi berkayak da:berakit Likuan sungai-timbunan pasir yang dimendapkan di tebing cembung boleh

digunaka atau dilombong untuk industri pembinaa-. seperti di tebing Sungai Kelantan, Pahang dan Terengganu

Air terjun-kawasan ekopelancongan ser:a boleti dijadikan pusat penjanaan tenaga hidroelektrik contohnya, air terjun di La:a Iskandar, Tanah Tinggi Cameron

Jeram-kawasan jeram penting sebaga: kawasan rekreasi dan pelancongan terutama yang suka akan aktiviti lasak



34. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan hakisan? [5]

Proses pengukiran/penghausan permukaan cerun. alur sungai atau pinggir pantai serta pengangkutan bahan oleh agen-agen hakisan seperti air mengalir, angin, titisan air hujan, ombak, arus dan glasier.

(b)Huraikan proses hakisan permukaan di kawasan cerun. [10]

Tiga bentuk hakisan permukaan di cerun Hakisan percikan

- titisan air mencungkil butiran tanah membentuk lekukan-lekukan- saiz lekukan bergantung kepada saiz hujan, kelebatan dan faktor perlindungan

permukaan bumi Hakisan kepingan

- butiran tanah yang telah terlerai akibat percikan air hujan akan dihakis dan di-angkut oleh larian air permukaan

- kepingan-kepingan kecil tanah di permukaan cerun terhakis Hakisan galir- bahan dihakis dan diangkut bersama air Bari bahagian atas ke bawah cerun me-

nerusi alur-alur kecil- alur-alur kecil ini bersifat sementara dan hilang dalam tempoh yang singkat Hakisan galur- bahan dihakis dan diangkut bersama air Bari bahagian atas cerun ke bawah cerun

menerusi alur-alur yang leas- alur-alur ini bersifat kekal dan menjadi alas kepada pembentukan sungai

(c) Jelaskan bagaimana hakisan permukaan cerun tersebut dapat dikawal. [10]

Pengawalan hakisan cerun: Kaedah Perundangan

- kuat kuasakan undang-undang dan peraturan seperti Akta Pemeliharaan Tanah dan Akta Parit dan Bangunan

- hukuman dan denda yang berat dikenakan ke atas individu atau syarikat yang me-langgar peraturan dan undang-undang yang telah ditetapkan

Kaedah bukan perundangan- pembinaan teres-kawasan pertanian/ petempatan- mengawal larian air permukaan semasa hujan lebat-perlahan tenaga

kinetik, kurang hakisan Pembinaan parit/longkang

- mengawal aliran air di permukaan cerun- air hujan/larian air permukaan masuk ke dalam parit/longkang (kurang

hakisan kepingan)- longkang dari bahan konkrit dan bertangga bagi menjamin

ketahanannya terhadap hakisan dan mengurangkan kelajuan pergerakan air

Menyimen permukaan cerun dan dibuat lubang-lubang bagi mengawal aliran air bawah tanah-kurangkan percikan air hujan dan hakisan kepingan

Penanaman tumbuhan tutup bumi (rumput/ kekacang)-akar dapat



memegang dan mencengkam tanah, menggalakkan resapan air ke dalam tanih

Pendidikan formal-pendidikan Geografi, Alam Sekitar-kepentingan kawasan cerun

Kempen kesedaran-Jabatan Alam Sekitar (JAS) Sahabat Alam Malaysia (SAM), Jabatan Perhutanan



35. (a)Nyatakan bagaimana beban sungai diangkut. [5]

Beban sungai diangkut melalui: Cara apungan-bahan-bahan yang ringan daya apungan tinggi seperti sampah

scrap, sisa pertanian Cara ampaian-hampir dan terampai di permukaan sungai, iaitu bahan-bahan

yang ringan seperti habuk Cara golekan-berat, berbentuk bulat dan bergolek di dasar sungai Cara loncatan/lompatan-serpihan batuan yang bentuknya bersegi-segi atau

bujur, melompat-lompat di bahagian dasar sungai Cara larutan-batuan mullah larut (batu kapur, dolomit), dilihat melalui

permbahan warna, rasa dan bau air sungai Cara seretan-bahan-bahan yang sangat besar seperti batu tongkol diseret

perlahan-lahan di bahagian dasar sungai

(b)Huraikan faktor yang mempengaruhi pengangkutan beban sungai. [8]

Faktor yang mempengaruhi pengangkutan beban sungai: Tenaga-isi padu air sungai tinggi (banjir), halaju aliran air sungai turut

bertambah (tenaga kinetik yang tinggi)-bahan diangkut dengan lebih banyak dan cepat

Cerun-peringkat hula, cerun sungai curam/ mempunyai aliran air yang deras-bahan yang dihakis akan diangkut secara maksimum

Cerun-peringkat tengah, cerun sungai agak landai/halaju aliran air berkurangan-pengangkutan bahan pada peringkat ini kurang berkesan, sungai mula memendapkan sebahagian daripada bahan yang diangkutnya

Cerun-peringkat hilir, cerun sungai landai, proses pengangkutan minimum sekali dan sungai memendapkan bahan yang diangkutnya

Kekasaran alur-slur sungai licin, bahanbahan diangkut dengan lebih mudah terutama pengangkutan cara golekan dan seretan; sebaliknya alur sungai yang berlekuk, bahan yang diangkut tersekat dan melompat-lompat di dasar sungai tersebut

Halangan-tanpa halangan pada alur, kurang proses pemendapan bahan, jika terdapat halangan semula jadi/buatan manusiaperangkap bahan yang diangkut oleh aliran sungai tersebut lalu memendapkannya

Saiz bahan-bahan besar/berat diangkut secara perlahan melalui cara golekan/seretan dan bahan yang bersaiz kecil dan ringan seperti kelodak, habuk dan debu akan diangkut secara apungan/ampaian

Jenis bahan-daya apungan yang tinggi seperti sampah sarap dan sisa pertanian akan diangkut oleh aliran air sungai secara apungan. Bahan yang berat seperti batu tongkol akan diangkut secara seretan atau golekan

(c) Jelaskan kepentingan bentuk muka bumi hasil pemendapan sungai terhadap aktiviti manusia.[12]

Kepentingan bentuk muka bumi basil pemendapan sungai: Dataran banjir-pertanian, perhubungan, akuakultur Delta-pertanian, perhubungan, akuakultur Tasik ladam-perikanan, rekreasi, akuakultur Tetambak-perhubungan Pulau-rekreasi, pertanian



Beting pasir-perlombongan, rekreasi



36. (a)Nyatakan lima cara pengangkutan beban sungai. [5]

Lima cara pengangkutan beban sungai ialah seretan, larutan, lompatan atau lantunan, apungan dan ampaian.

(b)Huraikan proses pembentukan tiga bentuk muka bumi hasil pemendapan sungai. [10]

Pemendapan bahan sungai lazimnya berlaku di sungai peringkat tua atau di sekitar kawasan muara sesebuah sungai seperti sungai Pahang, Perak dan Kelantan. Pemendapan beban sungai ini menghasilkan pelbagai bentuk muka bumi yang boleh dilihat pada hari ini. Tiga bentuk yang terkenal ialah tasik ladam, delta dan tetambak atau dataran banjir.

Tasik ladam terbentuk apabila sungai yang berlikuliku di peringkat tua mengalami proses hakisan pada tebing sebelah luar manakala tebing sebelah dalam mengalami proses mendapan. Tindakan hakisan oleh arus sungai tersebut berlaku dalam tempoh yang lama sehingga kedua-dua lengkok sungai menjadi semakin rapat. Proses hakisan arus sungai bertindak secara berterusan hinggalah lengkok tebing sungai tadi terputus dan menyebabkan arus sungai mengalir terus. Proses pemendapan akan terus berlaku terutamanya di tebing sebelah dalam sungai sehinggalah likuan sungai tersebut terpisah secara seluruhnya daripada aliran asal sungai. Akhirnya, sungai mengalir dengan satu aliran baru yang bersifat lures dan memisahkan atau memenggalkan likuan sungai yang membentuk seperti ladam kuda. Tinggalan likuan sungai inilah yang dipanggil tasik ladam.Bentuk pemendapan beban sungai yang kedua ialah delta. Lazimnya, proses pemendapan beban sungai berlaku apabila arus sungai menjadi perlahan dan bertembung dengan arus laut di kawasan muara sesebuah sungai. Apabila keadaan ini berlaku maka secara umumnya sungai akan kehilangan daya atau tenaga untuk membawa terus beban sungai. Se- baliknya, beban sungai akan dimendapkan di kawasan muara secara meluas. Proses ini berlaku secara giat terutamanya bagi sungai yang banyak membawa beban sungai dari peringkat pertengahan dan peringkat mudanya. Beban-beban sungai yang lazim dimendapkan di kawasan muara termasuklah kelodak, lumpur, lempung, bahan-bahan ampaian dan sebagainya. Proses pemendapan beban sungai ini berlaku di kawasan kiri kanan sungai utama dan juga cawangan-cawangannya di sekitar muara. Lama-kelamaan mendapan ini menjadi kawasan dataran timbul yang memenuhi sekitar muara sungai dan is dikenali sebagai delta sungai.Bentuk ketiga ialah tetambak atau dataran banjir. Bentuk ini terhasil apabila berlaku banjir besar sehingga melimpahi ke tebing sungai. Limpahan air banjir ini biasanya disertai dengan bahan-bahan sungai seperti kelodak, lumpur dan bahan ampaian. Setiap kali banjir yang melimpahi tebing sungai, maka bahan-bahan tersebut akan dimendapkan di kiri kanan tebing apabila air sungai surut. Lama kelamaan tetambak sungai terbentuk dan is Lazimnya amat subur untuk aktiviti pertanian.

(c) Jelaskan tiga pengaruh bentuk muka bumi hasil pemendapan sungai terhadap aktiviti manusia. [10]

Bentuk muka bumf hasil pemendapan beban sungai mempengaruhi pelbagai aktiviti manusia terutamanya mereka yang tinggal di kawasan pantai dan muara sungai. Tasik ladam menjadi kawasan yang amat sesuai dengan aktiviti penternakan ikan air tawar. Lazimnya, kawasan tasik ladam tidak perlu diubahsuai untuk dijadikan kawasan ternakan air tawar sepertimana membuat tasik buatan untuk tujuan yang sama. Oleh itu, kos yang minimum diperlukan untuk menjalankan ternakan ikan air tawar di kawasan tasik ladam.



Selain itu, tasik ladam juga boleh dijadikan kawasan rekreasi dan menjadi kawasan daya tarikan pelancong baik pelancong dalam negeri mahupun luar negara. Pelbagai kemudahan boleh disediakan di kawasan tasik ladam seperti permainan air, pertandingan memancing dan sebagainya. Di sekitar tasik ladam pula boleh dibina pelbagai tempat permainan, tempat berkelah dan sebagainya.

Bentuk pemendapan sungai kedua yang mempengaruhi aktiviti manusia ialah delta. Delta yang dibentuk oleh pemendapan bahan kelodak, lump dan lain-lain amat sesuai untuk dijadikan kawasan pertanian. Ini dapat diperhatikan seperti delta sungai Kelantan. Pelbagai jenis kegiatan pertanian boleh dijalankan di kawasan delta seperti tanaman tembakau, buah-buahan dan padi. Selain itu, di kawasan delta juga boleh dijalankan aktiviti penternakan kerana di sini boleh dibina petempatan. Oleh itu, di sekitar kawasan perumahan boleh dijalankan aktiviti penternakan seperti ayam itik dan sebagainya.

Bentuk tetambak juga mempengaruhi aktiviti manusia seperti pembinaan jalan perhubungan yang boleh menghubungkan antara satu kawasan dengan kawasan lain di sekitar kawasan pantai. Perhubungan berbentuk telekomunikasi juga boleh di adakan di kawasan tetambak. Aktiviti Industri Kecil dan Sederhana (IKS) juga boleh dijalankan di kawasan tetambak seperti banyak berlaku di Kelantan dan Terengganu. Aktiviti kraftangan dan membuat keropok adalah antara IKS yang banyak terdapat di kawasan tetambak.



37. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan luluhawa? [5]

Luluhawa ialah proses pemecahan, peleraian, pereputan dan penguraian batuan di permukaan bumi atau hampir permukaan bumi secara in situ menyebabkan berlakunya perubahan fizikal atau kandungan kimia batuan oleh agen-agen luluhawa.

(b)Huraikan faktor fizikal yang mempengaruhi luluhawa kimia di sesuatu kawasan. [10]

Faktor fizikal yang mempengaruhi luluhawa kimia: Bentuk muka bumi/aspek

- aktif di kawasan bercerun berbanding dengan kawasan yang bentuk muka buminya rata

- batuan di kawasan bercerun sentiasa terdedah kepada agen-agen luluhawa kerana bahan-bahan regolit yang terluluhawa tidak kekal lama di kawasan tersebut (sentiasa dipindahkan oleh agen hakisan seperti air mengalir, glasier)

- cerun yang menghadap angin lazim akan menerima jumlah hujan tahunan yang lebat berbanding cerun yang membelakangi arah tiupan angin-giat luluhawa

Suhu sentiasa tinggi sepanjang tahun (Khatulistiwa, purata suhu 27 °C)-luluhay. a kimia aktif sepanjang tahun, kenaikan suhu sebanyak 1 °C-meningkatkan keberkesanan luluhawa kimia sebanyak 10%

Hujan-bekal sumber air untuk tindak balas kimia dalam proses luluhawa (larutan, pengkarbonan, penghidratan, pengoksidaan dan hidrolisis)

Jenis batuan-batuan berbeza, daya ketahanan yang berbeza contohnya, batuan lembut (batu kapur) lebih mudah terluluhawa melalui proses larutan dalam luluhawa kimia manakala batuan yang lebih keras (feldspar) sukar terluluhawa

Tumbuh-tumbuhan-bekal asid, gas-gas dan sebatian kimia dilarutkan oleh air hujan lalu membentuk asid karbonik lemah yang bertindak balas dengan batuan seperti bate kapur dan dolomit

(c) Jelaskan kesan luluhawa kimia terhadap pembentukan landskap dan aktiviti manusia. [10]

Kesan luluhawa kimia kepada pembentukan landskap dan aktiviti manusia:Pembentukan landskap Pandang darat batu kapur (karst)-tindak balas antara kalsium karbonat dalam

batu kapur dengan air hujan (asid karbonik) menghasilkan kalsium bikarbonat membentuk muka bumi gua batu kapur (stalaktit, stalagmit, tiang kalsit, sungai bawah tanah dan sebagainya) contohnya, Gua Niah dan Batu Caves

Pembentukan tanah laterit-aktiviti pengoksidaan, batu igneus yang ada kandungan besi (ferum) terdedah kepada air dan oksigen bertukar warna kepada keperangan dan sifat kimianya

Pembentukan tanah liat putih (kaolin)luluhawa kimia melalui proses hidrolisis, batuan akan menyerap air dan bertindak balas dengannya menyebabkan mineral tersebut menjadi lemah contohnya, tindak balas antara air dengan mineral dalam batu granit iaitu felsfar

Pembentukan tors dan bornhard-torstunggul-tunggul mereput kerana mengalami proses gondolan akibat luluhawa kimia dan hakisan; bornhard-tonjolan-tonjolan (bonjolan) batuan yang timbul dari dalam bumf setelah batuan di sekitar kawasan tersebut terluluhawa dan kemudiaannya dihakis dan diangkut oleh air

Pembentukan regolit yang tebal-longgar/ peroi akibat aktiviti luluhawa kimia,



semakin tebal lapisan ini menunjukkan semakin aktif luluhawa kimia di kawasan tersebut seperti di Kepulauan Borneo mempunyai lapisan regolit setebal 50-100 meter

Kesan kepada aktiviti manusia Kegiatan pertanian-bahan regolit yang tebal-subur untuk kegiatan pertanian

contohnya, tanah laterit-sesuai untuk tanaman getah dan kelapa sawit Kegiatan perindustrian-tanah liat (kaolin)industri tembikar Kegiatan pelancongan-pandang darat karst-pemandangan yang menarik dan

unik



38. (a)Nyatakan tiga perbezaan antara luhawa kimia dengan luluhawa fizikal. [6]

Tiga perbezaan antaraluluhawa kimia dengan luluhawa fizikal dapat dilihat daripada aspek agen, proses dan kandungan (rujuk jadual di bawah).

Aspekperbezaan

Luluhawakimia

LuluhawaFizikal

Luluhawa kimia Luluhawa fizikalAgen berlaku hasil berlaku kerana

tindak balas adanya tindakankimia, udara, airdan mineral yangterdapat dalambatuan sendiri.

suhu dan biotik.

Proses Terdapat bebe- Bagi luluhawarapa proses yang fizikal pula prosesMenyebabkan yang terlibat ialahberlakunya lulu- proses tindakanhaw-a kimia sepertipengoksidaan,hidrolisis,penghidratan,pengkarbonandan pelarutan.

fros, insolasi,hidrasi, penghabluran dan biotik.

Kandungan Apabila berlaku- Luluhawa fizikalnya proses lulu- tidak akanhaw,a kimia,kandungan

MengubahKandungan

mineral batuanakan berubah.

mineral batuan.

(b)Huraikan tiga proses luluhawa kimia di kawasan tropika lembap. [7]

Tiga proses luluhawa kimia yang aktif di kawasan tropika lembap terdiri daripada proses penghidratan, pengkarbonan dan larutan. Proses penghidratan merujuk kepada penambahan kandungan air di dalam bahan mineral batuan. Biasanya, beberapa jenis batuan mampu menyerap air sehingga mengubah kandungan mineralnya. Penyerapan air oleh batuan ini boleh menyebabkan batuan mengalami ketegangan dan mengembang. Antara contoh mineral batuan yang boleh berubah termasuklah kalsium sulfat berubah menjadi gipsum dan besi oksida berubah menjadi besi hidroksida.

Selain itu, proses pengkarbonan juga adalah salah sate proses luluhawa kimia di kawasan tropika lembap. Proses pengkarbonan merupakan satu proses tindak balas antara asid lemah dengan batu kapur (kalsium karbonat). Hujan yang turun melalui atmosfera biasanya akan bertindak balas dengan gas karbon dioksida dan membentuk asid karbonit. Asid karbonit mampu bertindak balas dengan batu kapur (kalsium karbonat) dan menghasilkan larutan kalsium bikarbonat. Dengan Cara ini menyebabkan batu kapur mudah mengalami proses luluhawa.

Proses larutan pula merupakan proses asas dalam luluhawa dalaman. Dalam proses ini, air hujan atau air larian boleh menjadi bahan pelarut apabila is mengenai mineral batuan yang mudah larut seperti gipsum dan batu kapur. Kuantiti hasil larutan banyak



bergantung kepada kuantiti air yang ada dan juga kadar kelarutan bahan mineral dalam batuan. Bahanbahan mineral yang tinggi kadar pelarutannya termasuklah magnesium dan natrium manakala yang rendah kadar pelarutannya ialah silika dan seskuioksida. Dengan berlakunya proses larutan ini menyebabkan mineral asal mudah tersingkir daripada jisim batuan asalnya.

(c) Jelaskan tiga faktor yang menyebabkan tanah runtuh sering berlaku di kawasan tropika lembap dan huraikan tiga langkah mengatasinya. [12]

Tanah runtuh yang sering berlaku di kawasan tropika lembap berpunca daripada tiga faktor penting iaitu faktor iklim, aktiviti manusia dan bentuk maka bumf yang bercerun. Hujan merupakan faktor iklim yang amat dominan di kawasan beriklim tropika lembap yang boleh menyebabkan berlakunya tanah runtuh. Apabila hujan lebat berlaku, tanah-tanah di kawasan bercerun akan menjadi tepu. Keadaan menjadi bertambah dahsyat apabila kawasan tersebut tidak mempunyai tanaman tutup bumf atau tumbuhtumbuhan. Dengan tanah yang tepu air, maka tanah cerun mudah runtuh kerana cengkaman yang semakin longgar.

Selain itu, tanah runtuh boleh berpunca daripada pelbagai aktiviti manusia. Sebagai contoh, aktiviti pembangunan terutamanya di kawasan-kawasan lereng bukit. Apabila manusia menjalankan aktiviti pembangunan, sudah pasti tanah bukit akan diteres dan dicerunkan. Sekiranya tindakan susulan tidak diambil untuk mengawal tanah-tanah dicerun, maka kejadian tanah runtuh mudah berlaku. Kejadian tanah runtuh menjadi bertambah cepat semasa hujan.Di camping itu, aktiviti pembalakan juga boleh menyebabkan berlakunya tanah runtuh. Apabila kayu balak ditebang, tanah terdedah kepada pelbagai proses fizikal seperti hakisan dan luluhawa. Keadaan ini meningkatkan kadar kejadian tanah runtuh apabila tanah terdedah kepada proses-proses tersebut.

Faktor ketiga yang tidak juga penting boleti menyebabkan berlakunya kejadian tanah runtuh ialah faktor kecerunan kawasan. Kawasan tanah bercerun sama ada bercerun landai atau curam boleh meningkatkan kejadian tanah runtuh terutamanya apabila kawasan tersebut kekurangan litupan bumi. Kejadian tanah runtuh menjadi-jadi apabila menerima kekerapan hujan yang tinggi di kawasan tersebut. Tanah di kawasan bercerun lazimnya tertakluk kepada daya cengkamnya terhadap batuan dasar. Sekiranya tanah di situ lebih bersifat tepu air, maka is mudah mengalami kejadian tanah runtuh.

Ada beberapa langkah yang boleh diambil bagi mengatasi masalah tanah runtuh. Sekiranya kejadian tanah runtuh berpunca daripada masalah hujan lebat. maka langkah yang perlu dilakukan ialah kawasan tersebut perlu ditanam dengan tumbuh-tumbuhan atau tanaman tutup bumi. Keadaan ini boleti dilihat di cerun-cerun teres di sepanjang lebuh raya di Malaysia. Rumput-rumpus ditanam bagi mencengkam tanah daripada mengalami kejadian tanah runtuh. Di samping itu, kejadian tanah runtuh yang berpunca daripada kejadian hujan lebat, boleh juga di atasi dengan Cara meletakkan sungkupan plastik. Kaedah ini banyak dilakukan di kawasan tebing berteres di lebuh-lebuh raya.

Masalah tanah runtuh yang berpunca daripada pelbagai aktiviti manusia boleh juga diatasi dengan cara membina tembok atau melakukan penyimenan tebing. Kaedah ini dapat mengelakkan tanah daripada runtuh apabila is tepu dengan air. Bagaimanapun, perlulah tembok atau penyimenan tersebut di bina juga lubang-lubang air, agar air yang berlebihan dapat keluar melalui saluran tersebut. Sekiranya lubang-lubang air ini tidak dibuat, kemungkinan air yang banyak dalam tanah tersebut tidak dapat ditampung oleh tembok sehingga boleti merobohkannya. Selain itu, kaedah meneres tebing juga boleh dilakukan bagi mengelakkan daripada berlakunya kejadian tanah runtuh. Kaedah ini dapat



mengurangkan darjah kecerunan tebing yang mungkin boleh berlakunya kejadian tanah runtuh.

Tanah runtuh yang berpunca daripada cerun bukit yang curam boleh diatasi dengan menggunakan kaedah menanam tanaman tutup bumi seperti yang dapat dilihat di kawasan lebuh raya di Malaysia. Tumbuhan Cutup bumi dapat meningkatkan daya cengkamannya terhadap tanah sehingga tanah tersebut terhindar daripada runtuh. Selain itu, kaedah membina teres juga boleh dilaksanakan bagi mengelakkan kejadian tanah runtuh di kawasan bercerun terutamanya apabila berlaku hujan lebat. Teres yang dibina bergantung kepada kecerunan kawasan dan juga ketinggian cerun tersebut. Semakin curam dan tinggi tebing, maka semakin banyak teres yang dibina dan sebaliknya apabila kurang curam dan tinggi tebing maka semakin kurang teres yang perlu dibina. Pembinaan teres ini boleh meningkatkan daya ketahanan kawasan bercerun daripada mengalami kejadian tanah runtuh.



39. (a) Apakah yang dimaksudkan dengan luluhawa biologi. [3]

Luluhawa biologi merujuk kepada tndakan tumbuhan, haiwan, mikroorganisma dan manusia sama ada secara fizikal atau kimia yang dapat memecah dan menghuraikan batuan.

(b)Huraikan bagaimana luluhawa biologi bertindak memecah dan menghuraikan batuan. [12]

Luluhawa biologi bertindak memecah dan menghuraikan batuan melalui: Tindakan tumbuhan-akar-akar pokok khususnya sistem akar tunjang menjalar

memasuki rekahan batuan dalam tanah dan menekan dinding rekahan, melebar dan memecahkannya ditambah dengan air untuk Luluhawa kimia beroperasi jauh ke dalam tanah

Tindakan organisma-binatang yang menggali lubang memudahkan Luluhawa dan organisma seperti lumut dan bakteria yang mengeluarkan asid organik seperti asid chelasi bertindak balas dengan mineral batuan akan mempercepatkan lagi peng-uraian batuan

Tindakan manusia-aktiviti penyahhutanan, pembinaan jalan raya dan perlombongan akan mendedahkan batuan kepada agenagen luluhawa manakala aktiviti pertanian dan perindustrian membebaskan bahan pencemar ke udara dan sisa toksik yang membentuk hujan asid dan bertindak balas ke atas mineral batuan seperti batu kapur dan riolit

(c) Jelaskan faktor-faktor yang mengawal jenis dan kadar luluhawa batuan. [10]

Faktor-faktor yang mengawal jenis dan kadar luluhawa batuan: Batuan induk-sifat-sifat batuan induk atau batuan asal seperti kandungan kimia,

kekerasan, tekstur dan struktur menentukan jenis dan kadar luluhawa yang dialaminya, batuan yang lembut dan lemah mengalami kadar luluhawa yang lebih giat jika dibandingkan dengan jenis batuan yang lebih kuat dan keras

Iklim-pancaran matahari, suhu, hujan, dan kelembapan mempunyai pengaruh yang besar dan berkuasa terhadap jenis dan kadar luluhawa batuan—berbeza mengikut jenis iklim yang berlainan.

Biotik-tumbuh-tumbuhan asal dan organisma penting bagi membekalkan asid, gas-gas dan sebatian kimia untuk mempercepat tindak balas kimia batuan

Bentuk muka bumi-sifat-sifat muka bumi atau topografi seperti ketinggian dan keadaan cerun mempengaruhi suhu, hujan, kelembapan, angin, sejatan, tumbuhan asal, dan organisma yang wujud di sesuatu tempat atau permukaan bumf

Masa jenis batuan yang lebih keras (igneus) memerlukan jangka masa yang lebih lama untuk mengalami luluhawa berbanding dengan jenis batuan yang lembut/lemah (mendap)



40. (a)Nyatakan jenis-jenis hakisan sungai. [5]

Jenis hakisan singai terbahagi kepada hakisan mendalam. melebar dan pengunduran sungai

(b)Huraikan bentuk muka bumi yang terhasil akibat tindakan hakisan sungai. [10]

Bentuk muka bumf basil tindakan sungai ialah: Air terjun dan jeram yang terbentuk di dataran

ang mempunyai lapisan lembut dan keras Delta kesan timbunan bahan mendak di muara sungai Dataran banjir yang boleh didapati di sepanjang sungai akibat aktiviti

pemendakan bahan yang u:angkut sungai

(c)Bincangkan kepentingan bentuk muka bumi hasil tindakan hakisan sungai. [10]

Kepentingan bentuk muka bumi hasil tindakan s~;ngai ialah: menggalakkan aktiviti pertanian di kawasan deita Petempatan didirikan berhampiran sungai Penternakan—kegiatan penternakan menggunakan kaedah akuakultur

dijalankan Pelancongan khasnya air terjun



41. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan pantai seimbang? [5]

Keseimbangan pantai berlaku apabila pinggir taut asal lebih curam maka hakisan berlaku arah ke daratan dan pemendapan berlaku arah ke laut, sebaliknya jika pinggir laut lebih landai maka penimbunan berlaku di pantai, manakala hakisan berlaku ke laut. Lukis gambar rajah profit keseimbangan pantai.

(b)Bincangkan jenis-jenis hakisan pinggir pantai. [10]

Antara jenis hakisan pinggir pantai ialah: Tindakan hidraul berkesan di batuan lembut. Namun di kawasan batuan

keras, tindakan hidraul masih berpotensi memecah batuan jika batuan terdapat rekahan, apabila ombak melanda ke arah batu, udara di celah rekahan akan termampat. Proses yang berulang akan melemahkan struktur batuan dan akhirnya memecahkan batuan. Bentukbentuk yang dihasilkan ialah tanjung

Geseran atau lelasan terjadi apabila agen hakisan membawa bahan sedimen lalu bergeser dengan batuan di pinggir pantai. Tindakan yang berterusan akan menghasilkan ciri lain seperti teluk. Jika berlaku di bahagian bawah tebing tinggi is akan membentuk lubang periuk dan pentas hakisan ombak

Larutan khusus di kawasan batu kapur. Kawasan pinggir pantai proses larutan dilakukan oieh air Taut. Permukaan yang berlekuk menggaiakkan proses larutan

(c) Jelaskan faktor yang mempengaruhi hakisan pinggir pantai. [10]

Hakisan pinggir pantai berlaku disebabkan oleh faktor semula jadi dan tindakan manusia. Ombak—ombak biasanya beralun kerana is dipengaruhi oleh tiupan angin, namun

faktor lain seperti gempa bumi di dasar lautan turut mempengaruhi pola gerakan ombak. Semakin tinggi ombak, semakin jauh jangkauan ombak di pantai dan semakin banyak beban sedimen boleti diangkut di pantai

Kecerunan pantai—hakisan pantai dipengaruhi oleh profil pantai sama ada jenis landai atau berbentuk curam. Pantai yang curam akan menyebabkan hakisan yang giat

Bahan mendak—kehadiran banyak batuan kasar di pinggir pantai akan menjadikan ketelapan lebih dan bahan yang dihakis dan dilonggokkan di atas pantai tidak dapat ditarik batik ke laut

Tindakan manusia—pembinaan tembok penahan ombak (groin), benteng dan konkrit di pantai boleh mengurangkan hakisan

Tumbuhan—mengurangkan hakisan. Akar bo-;ck mencengkam pasir dan tanah daripada dinak s. kanopi mengurangkan kesan tiupan angin sebagai agen hakisan

Kedudukan pantai terbuka atau terlindunghakisan pantai tinggi di kawasan yang berkedudukan pantai terbuka, seperti di pantai timur. Sebaliknya di kawasan pantai barat, hakisan rendah kerana terlindung oleh Pulau Sumatera



42. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan pemendapan sungai? [5]

Pemendapan sungai ialah penimbunan atau longgokan bahan seperti pasir dan kelikir yang diangkut oleh sungai dari bahagian atas sungai ke peringkat rendah dan mendap apabila tenaga aliran dan halaju sungai semakin perlahan khasnya di kawasan yang bercerun landai.

(b)Huraikan faktor fizikal yang menyebabkan berlakunya pemendapan sungai. [10]

Pemendapan sungai boleh berlaku disebabkan beberapa faktor fizikal antaranya ialah isi padu air sungai yang berkurangan. Apabila keadaan ini berlaku, bahan-bahan yang dibawa mula dimendapkan di dasar sungai. Kedua ketika halaju air mula berkurangan. Halaju air sungai yang semakin perlahan menyebabkan keupayaan air sungai mengangkut bahan-bahan mendapan berkurangan menyebabkan proses pemendapan akan terus berlaku.

Selain itu, apabila wujud halangan di dalam sungai seperti tanah runtuh, pokok tumbang, longgokan batu-bate kasar yang banyak di dasar sungai juga menyebabkan proses pemendapan meningkat. Proses mendapan sungai bertambah apabila bentuk alur sungai berliku-liku atau berkeadaan tidak rata.

Tindakan graviti semakin berkurangan apabila cerun landai dan ini memberi kesan kepada peningkatan bahan mendapan sungai. Pemendapan menjadi semakin meningkat apabila kurangnya tanaman litupan bumi di kiri kanan tebing sungai. Keadaan ini meningkatkan kadar hakisan tebing sungai dan bahan-bahan muatan sungai bertambah banyak memasuki sungai hingga meningkatkan bahan mendapan sungai.

(c) Jelaskan langkah yang boleh diambil diambil bagi mengatasi masalah pemendapan sungai di Malaysia. [10]

Masalah pemendapan sungai di Malaysia boleh ditangani berdasarkan dua langkah utama, iaitu langkah struktur dan bukan struktur. Antara langkah struktur yang utama ialah meluruskan sungai. Dengan cara ini, bahan-bahan mendak dapat dibawa terus ke kawasan muara sungai tanpa dimendapkan terlebih dahulu di kawasan sebelah atas sungai. Di samping itu, dengan mendalamkan alur sungai juga dapat mengurangkan kadar mendapan sungai. Selain mendalam, melebarkan alur sungai turut penting dalam menangani masalah kadar pemendapan sungai yang meningkat.

Kaedah membina cerucuk atau membuat benteng konkrit juga mengurangkan atau menghalang meningkatnya masalah pemendapan sungai di Malaysia. Dengan cara meningkatkan penanaman tanaman tutup bumf juga boleh mengurangkan masalah pemendapan sungai.

Bagi kaedah bukan struktur pula, penguatkuasaan undang-undang amat penting dijalankan. Dengan adanya undang-undang, segala projek lembangan sungai perlu mengikut prosedur dan akta yang telah ditetapkan. Hal ini dapat mengurangkan masalah tanah runtuh seterusnya mengurangkan masalah kadar mendapan yang tinggi. Di samping itu, kaedah pendidikan juga penting dalam mengurangkan masalah pemendapan sungai di Malaysia. Dengan menerapkan nilai-nilai murni dalam kurikulum di sekolah seperti `Hargailah Sungai Kita', `Jagalah Kebersihan Sungai' dan sebagainya boleh menyedarkan murid-murid sekolah untuk menghargai sungai.

Kaedah kempen kesedaran juga penting terutama melalui media massa, cetak dan elektronik. Dengan adanya kempen seperti menjaga kebersihan sungai, maka orang awam akan didedahkan kepada betapa pentingnya sungai. Dengan itu, dapat mendidik



orang awam untuk tidak mencemarkan sungai dengan sampah sarap sehingga meningkatkan kadar mendapan sungai.



43.

(a)Nyatakan dua ciri lurah sungai dalam setiap rajah A dan rajah B di atas. [4]

A - lurah bentuk V, lurah sempit, lurch dalam B - lurah berbentuk U, lurah lebar, mengandungi mendapan

(b)Berdasarkan rajah di atas, jelaskan mengapa kedua-dua bentuk lurah sungai tersebut berbeza. [8]

Perbezaan bentuk Lurah sungai:Lurah A Mengalami hakisan dasar (hakisan menegak)isi padu air sedikit Batuan keras-berada di tanah tinggi-lambat dihakis oleh air Mengalami hakisan dasar aktif kerana aliran air yang deras

Lurah B Mengalami hakisan mendatar (melebar)-isi padu air banyak Mengalami mendapan bahan muatan sungai kerana aliran berliku isi padu air banyak menyebabkan alur semakin lebar

(c)Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi tenaga sungai. [6]

Faktor-faktor mempengaruhi tenaga sungai: Pertambahan isi padu air sungai akibat hujan lebat, banjir, pencairan salji dan pele-

pasan air empangan-meningkatkan tenaga sungai-aliran menjadi semakin deras Kemerosotan isi padu air sungai akibat kemarau, penutupan empangan-mengu-

rangkan tenaga sungai-aliran jadi perlahan Pertambahan muatan sungai-melambatkan aliran-tenaga sungai lemah Pertambahan muatan sungai menyebabkan keupayaan menghakis secara geseran

atau lelasan tinggi Muatan yang sedikit-aliran deras dan tenaga bertambah Cerun curam-menyebabkan aliran derastenaga bertambah Cerun landai/tanah rata-aliran perlahan dan tenaga semakin lemah

(d)Terangkan pengaruh pelbagai bentuk muka bumi hakisan sungai terhadap kehidupan manusia. [7]

Pengaruh pelbagai bentuk muka bumi hakisan terhadap kehidupan manusia: Air terjun-menjadi kawasan rekreasi dan kegiatan ekonomi pelancongan-menjana

kegiatan perniagaan makanan, perkhidmatan pengangkutan dan agensi pelan-congan

Hakisan sungai menghasilkan topografi yang menarik dan mengagumkan-menjadi tarikan pelancong-contoh di Grand Canyon, California

Hakisan di hulu sungai menghasilkan tanah lanar subur-dimendapkan di muara sungaimenjadi kawasan pertanian penting

Hakisan tebing sungai-mengancam petempatan penduduk di tebing sungai-tebing runtuh dan menjejaskan rumah

Hakisan tebing menyebabkan manusia mengeluarkan kos yang tinggi untuk kerja mengukuhkan tebing sungai – menanam cerucuk konkrit, membina benteng simen

44. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan profil pantai seimbang? [5]



Maksud profil pantai seimbang merujuk kepada kadar hakisan dan pemendapan adalah sama atau hampir sama. Keadaan pinggir laut asal lebih curam menyebabkan hakisan berlaku ke arah daratan dan mendapan berlaku ke arah Taut dan jika pinggir laut asal lebih landai, pemendapan akan berlaku di pantai manakala hakisan berlaku ke arah laut.

(b)Jelaskan faktor yang menghalang pembentukan profil pantai seimbang. [10]

Pembentukan profil pantai seimbang boleh terhalang oleh dua faktor, iaitu faktor fizikal dan faktor manusia. Faktor fizikal antaranya ialah kekuatan ombak. Ombak yang kuat biasanya akan menghakis kawasan pantai dan menyebabkan bentuk pantai sentiasa mengalami perubahan ketara. Selain itu, kejadian letusan gunung berapi, gelinciran, pertembungan dan pemisahan plat turut menjadi faktor penting yang menghalang pembentukan profil pantai seimbang. Proses tektonik ini akan sentiasa mengubah bentuk profil pantai.

Faktor manusia yang mempengaruhi pembentukan profil pantai seimbang ialah pe-nambakan dan pendalaman pinggir pantai. Tindakan manusia yang sering menambak kawasan pantai atau mendalamkan laut berhampiran pantai boleh mengganggu pem-bentukan profil pantai seimbang. Selain itu, pembinaan tembok dan benteng batu di sepanjang pantai juga menghalang pembentukan profil pantai seimbang. Pembinaan seperti ini boleh mengganggu pergerakan bahan-bahan dan ombak sehingga merubah bentuk pantai menjadi tidak seimbang.

Selain itu, aktiviti manusia seperti pemusnahan dan menebus guna kawasan paya bakau juga menyebabkan terganggunya pembentukan profil pantai seimbang. Apabila pokokpokok bakau musnah, tindakan ombak menjadi kuat seterusnya mengganggu kawasan pantai. Tindakan manusia membina benteng pemecah ombak di kawasan pantai turut memainkan peranan penting dalam mengganggu pembentukan profil pantai seimbang. Ini menyebabkan tindakan ombak terhalang dan meningkatkan daya mendapan di kawasan halangan tindakan ombak seterusnya menyebabkan pembentukan profil pantai seimbang akan terganggu.

(c) Jelaskan kesan profil pantai tidak seimbang terhadap aktiviti manusia. [10]

Profil pantai tidak seimbang, iaitu hakisan lebih tinggi daripada pemendapan boleh mengganggu pelbagai aktiviti manusia. Sebagai contoh, aktiviti pelancongan akan terjejas kerana kawasan pantai menjadi lebih tidak selamat berpunca daripada kawasan pantai menjadi kecil, kurang pasir dan sebagainya. Selain itu, aktiviti perniagaan sukar dilakukan oleh sebab kawasan pantai menjadi semakin kurang dan berbahaya kepada manusia kerana mudah terdedah kepada tindakan ombak.Kawasan pantai yang tidak seimbang akan menyebabkan pengangkutan dan perhubungan turut terjejas. Jalan-jalan pengangkutan menjadi kurang selamat kerana terlalu sempit dan keadaan pantai yang curam.Di samping itu, jika ketidakseimbangan pantai berlaku kesan pemendapan bahan yang melebihi proses hakisan menjadikan pantai bertambah luas. Apabila keadaan ini berlaku, kawasan tangkapan ikan nelayan menjadi cetek dan berkurangan seterusnya membataskan aktiviti nelayan. Bagaimanapun, keadaan ini boleh memberi kesan positif kepada aktiviti pelancongan kerana kawasankawasan pantai menjadi bertambah luas dan sesuai untuk pelancong. Selain itu, aktiviti perlombongan pasir juga menjadi bertambah giat kerana bertambahnya longgokan pasir pantai.

45. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan pergerakan jisim? [3]



Pergerakan jisim bermaksud pergerakan bahanbahan pepejal seperti bate, tanih dan cecair seperti lumpur dari atas cerun ke bawah cerun akibat tarikan graviti yang berlaku secara cepat atau perlahan.

(b)Nyatakan empat jenis pergerakan jisim cepat. [4]

Empat jenis pergerakan jisim yang berlaku secara cepat ialah: Tanah runtuh Aliran lumpur Gelangsaran tanah Batu runtuh

(c) Jelaskan faktor yang mempengaruhi pergerakan jisim cepat. [8]

Pergerakan jisim secara cepat boleh berlaku disebabkan beberapa faktor. Tindakan manusia meneroka cerun untuk kegiatan kuari batu atau tanah boleh menyebabkan berlaku batu runtuh atau tanah runtuh. Keadaan ini berlaku apabila kaki cerun dipotong untuk mengambil tanah atau bate menyebabkan sudut kecerunan menjadi semakin curam atau menegak. Akibatnya, struktur batuan cerun tidak lagi stabil. Selain itu, kegiatan kuari telah melupuskan tumbuhan atau hutan yang mempunyai fungsi mengukuhkan cerun melalui cengkaman akar. Aktiviti kuari yang menggunakan bahan letupan pula menyebabkan cerun bergegar. Keadaan ini akan menyebabkan struktur batuan cerun menjadi retak dan longgar lalu runtuh.Faktor cerun yang curam boleh menggalakkan berlakunya pergerakan jisim secara cepat. Kecuraman cerun melebihi 30° menjadikan tarikan graviti cerun lebih kuat. Beban batuan atau tanih yang longgar di atas cerun akan mudah bergerak ke bawah kerana kecerunan cerun yang curam. Dalam hal ini, kehadiran hujan atau pencairan ibun (ais) akan membantu mempercepat pergerakan bahan. Batu runtuh atau tanah runtuh di cerun juga disebabkan jenis tanah atau batuan cerun yang tidak kukuh. Lazimnya, cerun batuan enapan yang mempunyai lapisan dan rekahan yang banyak memudahkan kemasukan air. Ini menjadikan ketahanan batuan menurun. Air yang meresap ke dalam batuan akan melemahkan ikatan antara mineral batuan lalu menjadikan struktur batuan longgar dan mudah pecah dari batuan induknya.

Di kawasan tropika dan tropika lembap, kehadiran hujan yang lebat dan kerap di cerun sepanjang tahun akan membantu pergerakan jisim cepat. Air hujan akan meresap ke dalam liang-liang tanih cerun atau memasuki rekahan-rekahan batuan. Keadaan ini akan melemahkan perikatan atau ikatan antara mineral batuan. Akibatnya, struktur batuan menjadi lemah dan longgar serta mudah runtuh. Di kawasan bermusim pula, ibun atau ais yang membeku di dalam rekahan batuan atau liang-liang tanah akan cair apabila tiba musim panas. Ini akan menjadikan struktur batuan cerun menjadi longgar dan menggelongsor menuruni cerun. Cerun yang digondolkan lebih mudah terjadinya tanah runtuh. Ketiadaan pokok-pokok di atas cerun menyebabkan permukaan cerun terdedah kepada hakisan permukaan yang pesat. Ketiadaan cengkaman akar pokok menjadikan tanah cerun longgar dan tidak kukuh. Dengan itu cerun mudah runtuh.

(d)Jelaskan kesan pergerakan jisim cepat terhadap alam skitar manusia. [10]

Kejadian tanah runtuh atau cerun runtuh memberikan banyak kesan terhadap



kehidupan manusia. Beberapa kejadian tanah runtuh di cerun-cerun lebuh raya di Malaysia telah menjejaskan jaringan perhubungan antara tempat-tempat tertentu. Misal-nya, runtuhan tanah di lebuh raya berhampiran Gua Tempurung (Perak) telah memutuskan perhubungan antara Ipoh dengan Tapah sehingga beberapa hari sebelum berjaya dipulihkan. Pengangkutan barangan dan penumpang dengan bas,lori dan kereta api juga terganggu. Misalnya, runtuhan tanah yang menimbus landasan kereta api pada Januari 2008.

Fenomena tanah runtuh yang besar telah mengorbankan nyawa penduduk. Misalnya, runtuhan di Km 20 Jalan Genting-Kayak telah menyebabkan kematian seramai 20 orang. Runtuhan tanah di Bukit Antarabangsa, Kuala Lumpur pada bulan Disember 2008 telah mengorbankan nyawa 5 orang penduduk. Penduduk juga mengalami kerugian harta benda dan tempat tinggal. Kejadian di Bukti Antarabangsa, Kuala Lumpur misalnya, telah menyebabkan 14 buah rumah musnah dan tertimbus. Kejadian ini telah memberi kesan psikologi kepada penduduk di kawasan bencana juga di kawasan yang bercerun dan berisiko tinggi untuk berlakunya tanah runtuh. Penduduk mengalami trauma atal: sentiasa diselubungi ketakutan dan kebimbangar kemungkinan berlakunya bencana tanah runtuh d.kawasan kediaman mereka terutama apabila musim hujan. Runtuhan cerun juga akan menyebabkan kerosakan infrastruktur seperti bekalan air paip dan elektrik. Bekalan elektrik terputus akibat kerosakan atau terputus talian bawah tanah atau tiang yang tumbang. Perhubungan melalui telefon juga terjejas kerana tiagg-tiang telefon tumbang atau patah.



46. (a)Takrifkan zon pinggir pantai. [3]

Zon pinggir pantai bermaksud kawasan pertemuan antara air laut dengan daratan pantai yang merangkumi kawasan antara takat air pasang dengan takat air surut.

(b)Berdasarkan peta di atas, nyatakan tiga jenis bentuk muka bumi di zon pinggir pantai. [8]

Bentuk muka bumi di kawasan pinggir pantai; Beting pasir Tombolo Pulau Anak tanjung Pantai

(c)Huraikan proses pembentukan tiga jenis bentuk muka bumi yang telah anda pilih dalam (b) di atas. [9]

Beting pasir terjadi apabila basuhan balik ombak memendapkan bahan muatan yang terdiri daripada pasir dan kelikir di hadapan pantai terutama di zon ombak pecah atau zon pertemuan ombak dengan daratan pantai. Lazimnya, bahan muatan ombak akan dimendapkan di kawasan zon ombak pecah. Mendapan tersebut berkedudukan selari dengan garis pantai. Dalam jangka panjang beting pasir ini akan timbal melepasi takat air pasang.Tombolo ialah beting pasir yang menyambungkan pulau di hadapan pantai dengan daratan pantai. Semasa ombak tiba ke pantai, lindungan pulau menyebabkan bahan pasir dan kelikir dimendapkan memanjang dari pulau ke arah pantai. Semasa basuhan balik pula, sekali lagi mendapan pasir dimendapkan di sepanjang beting tersebut.Pulau ialah daratan yang dikelilingi oleh air laut di hadapan pantai. Pulau terbentuk melalui beberapa cara. Kenaikan aras Taut akan menenggelamkan bahagian pantai yang rendah dan menonjolkan bahagian muka bumi pantai yang tinggi membentuk pulau. Pulau juga boleh terbentuk apabila aras laut jatuh dan menimbulkan bahagian muka bumi pantai yang lebih tinggi. Selain itu, proses hakisan berterusan ke atas tanjung akan memutuskan tanjung tersebut membentuk pulau.Anak tanjung terjadi apabila ombak memendapkan pasir dan Lumpur Bari daratan pantai mengunjur ke laut. Lazimnya, is terbentuk di muara sungai atau di kawasan berteluk. Arus pesisir pantai membantu mempercepat mendapan dan menentukan arah pengunjurannya ke laut.Pantai Pula terbentuk akibat mendapan pasir dan kelikir yang dibawa oleh ombak dari tengah laut. Ombak akan menghakis batuan pantai menjadikan is hancur halus semasa ombak mendampar pantai. Semasa basuhan batik, ombak akan memendapkan bahan pasir ini membentuk dataran pantai yang luas. Bagi pantai yang terlindung daripada ombak, mendapan Lumpur akan membentuk pantai yang berpaya.

(d)Jelaskan kesan pemendapan terhadap aktiviti manusia di pinggir pantai. [10]

Mendapan di pinggir pantai telah memberi kesan kepada aktiviti manusia. Pembentukan delta di muara sungai telah mewujudkan kawasan pertanian yang subur. Delta mempunyai mendapan tanih aluvium atau lanar yang sangat subur untuk tanaman padi sawah. Contohnya seperti Delta Irrawaddy di Myanmar. Oleh itu, delta menjadi kawasan petempatan yang padat dengan penduduk. Contohnya, Delta Menam Chao



Phraya di Thailand.Anak tanjung dan tombolo kebanyakannya menjadi kawasan yang menarik untuk

dijadikan sebagai kawasan pelancongan. Misalnya, anak tanjung di pantai Tumpat, Kelantan dan anak Tanjung Cape Cod di pantai Massachusset, England yang menjadi destinasi pelancongan yang popular. Pantai berpasir putih dan bersih menjadi kawasan pelancongan yang indah dan menarik. Kawasan ini menjadi tumpuan pelancong untuk berjemur, bersantai, mandi, sukan air dan bersiar-siar. Contohnya, Pantai Chenang di Langkawi, pantai Desaru, Johor dan pantai Krabi di Thailand. Di samping itu, pasir pantai juga boleti digunakan sebagai bahan binaan. Aktiviti melombong pasir atau kuari pasir menyediakan peluang pekerjaan kepada penduduk.

Permatang pasir dan kelikir yang diwujudkan oleh mendapan ombak menjadi kawasan yang sesuai untuk dijadikan jalan perhubungan di pesisir pantai. Tombolo yang menghubungkan antara daratan pantai dan pulau juga membolehkan penduduk menggunakannya sebagai jalan pengangkutan.



47. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan runtuhan? [5]

Runtuhan ialah pergerakan regolit yang berlaku di cerun-cerun yang sangat curam dan ada kalanya tegak (90 darjah) seperti di tebingtebing tinggi, bahu-bahu bukit yang telah ditarah dan dipotong untuk membina jalan raya atau petempatan. Di kawasan tropika lembap, fenomena runtuhan dikenali sebagai tanah runtuh, runtuhan batu dan runtuhan tebing.

(b)Huraikan faktor semula jadi yang menyebabkan kejadian tanah runtuh. [8]

Faktor semula jadi yang menyumbang kepada kejadian tanah runtuh ialah: Faktor hujan-hujan yang turun akan memasuki lapisan tanah atau struktur batuan yang

akan menghasilkan tekanan hisrostatik dan meningkatkan tekanan air liang pori se-terusnya boleh menyebabkan perubahan kepada kestabilan tanah yang terdapat pada permukaan cerun di samping melemahkan ikatan butiran tanah

Perubahan gradien-perubahan gradien selalunya dilakukan oleh manusia melalui aktiviti-aktiviti pemotongan susuh bukit,

penebangan hutan secara besar-besaran dan juga penarahan lereng-lereng bukit untuk pelbagai tujuan

Peningkatan tegasan ricih-pemotongan lereng dan kaki bukit akan meningkatkan tegasan pada jisim batuan atau regolit di atas permukaan cerun yang menyebabkan keseimbangan cerun terganggu seterusnya runtuh

Litupan tumbuhan-sistem akar yang kompleks akan mencengkam dan mengikat butiran tanah di sesebuah cerun daripada dihakis-angkut dan diruntuhkan oleh gerakan jisim

(c)Terangkan langkah-langkah yang wajar diambil untuk mengawal pergerakan jisim. [12]



48. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan pergerakan jisim? [5]

Pergerakan jisim ialah pergerakan batuan atau tanih yang terluluhawa dari bahagian cerun ke kaki cerun atau bukit. Umumnya is disebabkan oleh tarikan graviti. Ia boleh berlaku secara perlahan atau cepat. Contoh pergerakan jisim ialah aliran Lumpur dan tanah runtuh.

(b)Pada pendapat anda, mengapakah fenomena tanah runtuh kerap berlaku di kawasan tropika lembap. [10]

Tanah runtuh kerap berlaku di kawasan tropika lembap kerana: Faktor iklim—hujan lebat menggalakkan tanah menakung air banyak Faktor cuaca—panas dan hujan yang kerap menggalakkan agen hakisan dan

luluhawa Bentuk muka bumi dan aktiviti manusia—bentuk muka bumi Malaysia yang

bergunung-ganang dan hujan lebat sepanjang tahun tidak menggalakkan kegiatan pembinaan dilakukan di ceruncerun bukit dan tanah tinggi

(c) Jelaskan aktiviti manusia yang menggalakkan berlakunya pergerakan jisim. [10]

Antara aktiviti manusia yang menggalakkan berlakunya pergerakan jisim ialah: Pembinaan—kegiatan pembinaan yang dilakukan di kawasan bercerun yang

tidak stabil menggalakkan pergerakan jisim khasnya ketika hujan lebat yang berlaku secara luar biasa. Contohnya, kejadian tanah runtuh di Bukit Lanjan dikenal pasti kesan daripada hujan lebat yang melemahkan struktur batuan

Pertanian—kegiatan pertanian yang dijalankan di kawasan cerun bukit turut menggalakkan pergerakan jisim

Pembalakan—kegiatan pembalakan yang dilakukan di kawasan tanah tinggi akan menyebabkan larian lumpur berlaku ketika berlakunya hujan lebat. Contohnya kejadian banjir lumpur di Pos Dipang



49. (a)Huraikan maksud aliran lumpur. [4]

Aliran lumpur ialah: Pergerakan lumpur yang menuruni cerun. la terdiri daripada campuran tanih

dan air yang berlebihan terutamanya selepas berlakunya hujan lebat dalam masa yang lama

(b)Apakah faktor-faktor yang menyebabkan berlakunya aliran lumpur? [9]

Aliran lumpur berlaku disebabkan oleh: Bahagian bukit atau kawasan tadahan terdedah oleh aktiviti pembalakan hingga

gondol. Hal ini menyebabkan is mudah terhakis oleh agen-agen hakisan Berlaku hujan lebat yang lama hingga kandungan lembapan tanih begitu banyak Kedudukan dan pembentukan tanih di atas batuan dasar yang tidak mantap

(c)Huraikan impak aliran lumpur terhadap alam sekitar manusia dan alam sekitar fizikal. [12]

Impak aliran lumpur Impak terhadap alam sekitar manusia

- berpotensi menyebabkan kehilangan nyawa dan kecacatan- meningkatkan perasaan trauma dan masalah psikologi lain

Im p ak t e rh a da p a l am s e k i t a r f i z ik a l - m e n i n g k a t k a n m a s a l a h h a k i s a n - menyebabkan kerosakan kepada alam sekitar fizikal semula jadi- berlaku proses pemendapan berlebihan di kawasan tanah rendah- pembentukan alur atau aliran lumpur



50. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan ombak pembinasa? [5]

Maksud ombak pembinasa: Merupakan ombak yang sangat tinggi dan curam. Ia berupaya menghempas

pinggir pantai pada kadar 12 hingga 15 kali seminit

(b)Huraikan dua aktiviti yang mempercepatkan hakisan pinggir pantai. [10]

Dua aktiviti mempercepatkan hakisan pinggir pantai ialah: Penebangan hutan bakau Pengorekan pasir

(c)Bincangkan langkah-langkah yang boleh diambil bagi mengatasi masalah hakisan pinggir pantai. [10]

Langkah-langkah bagi mengatasi masalah hakisan pinggir pantai ialah: Tindakan undang-undang menghalang penebangan hutan bakau Pembinaan benteng konkrit untuk menahan hempasan ombak Pembinaan gabion dan groin sebagai zon pemecah ombak



51. (a)Huraikan ciri-ciri profil panjang sungai. [5]

Ciri-ciri profil panjang sungai: Sungai mengalami tiga peringkat iaitu muda, dewasa dan tua. Bahagian

hulu terdapat profil bentuk `V', profil bentuk `U' di bahagian pertengahan dan semakin melebar pada peringkat hilir

(b)Huraikan tiga bentuk muka bumi yang terdapat di sepanjang sungai. [10]

Tiga bentuk muka bumi di sepanjang sungai ialah: Air terjun Tasilladam Delta

(c) Jelaskan pengaruh profil panjang sungai dalam mempengaruhi aktiviti manusia. [10]

Pengaruh profil sungai dalam mempengaruhi aktiviti manusia ialah: Empangan dibina pada bahagian hulu sungai Kegiatan pelancongan dan rekreasi dapat dijayakan di bahagian yang sesuai

seperti di kawasan terdapat air terjun dan jeram Pertanian tertumpu pada bahagian hilir sungai yang terdapat dataran banjir



52. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan kepadatan saliran? [5]

Kepadatan saliran diperoleh dengan cara jumlah panjang sungai dalam sesuatu lembangan saliran dibahagikan dengan keluasan lembangan saliran. Formula pengiraannya ialah: Kepadatan saliran = Jumlah panjang sungai (km) Keluasan lembangan (km persegi) LK atau D = AKSecara ringkasnya kepadatan saliran bermaksud berapa banyak alur aliran air yang wujud di atas permukaan bumi di sesuatu kawasan. Jika terdapat banyak alur, kepadatan saliran adalah tinggi. Jika kurang alur aliran air, kepadatan saliran adalah rendah.

(b)Jadual di bawah menunjukkan ciri fizikal di enam lembangan saliran.Berdasarkan jadual di atas, huraikan faktor yang mempengaruhi kepadatan saliran di sesuatu

lembangan saliran. [12]

Kepadatan saliran dalam sesuatu lembangan saliran sangat dipengaruhi oleh jenis batuan, jumlah hujan yang diterima di kawasan tersebut dan litupan tumbuhan semula jadi di kawasan lembangan saliran berkenaan. Jenis batuan yang poros, berongga seperti batu kapur di kawasan A dan batu pasir di kawasan B mempunyai tahap kepadatan saliran yang rendah. Ini bermakna kawasan ini kurang menyimpan air dalam tanah.

Kawasan Cdan Fyang mempunyai batuan tanah liat mempunyai tahap kepadatan saliran yang tinggi kerana sifatnya yang tidak telap air. Ini bermakna batuan di kawasan ini dapat menyimpan air yang banyak. Kawasan D dan E juga mempunyai batuan granit yang keras dan bertekstur padat menjadikan kawasan ini mempunyai tahap kepadatan saliran yang tinggi. Batuan granit juga bersifat tidak telap air.

Kawasan yang menerima banyak hujan akan menjadikan kawasan itu mempunyai kepadatan saliran yang tinggi. Jumlah hujan yang banyak, iaitu antara 1300-1600 mm menyebabkan tanih di kawasan C dan D mengandungi takungan air tanah yang tinggi. Limpahan air akibat tanah tepu membentuk alur-alur aliran air yang banyak. Kawasan yang kurang menerima hujan seperti di A dan B, iaitu 1000 mm mempunyai kepadatan saliran yang rendah. Jumlah takungan air yang rendah dalam tanah tidak menggalakkan aliran air di atas permukaan bumi.

Faktor litupan tumbuhan yang banyak di atas permukaan bumi akan menyebabkan kepadatan saliran rendah seperti di lembangan A, B, C dan D. Ini kerana tumbuhan yang banyak akan meningkatkan kadar susupan air ke dalam tanah. Dengan itu, air tidak dapat membentuk banyak alur alirannya di atas permukaan bumi. Kawasan yang kurang tumbuhan seperti di Fmempunyai kepadatan saliran yang tinggi. Ini adalah kerana permukaan yang kurang tumbuhan menjadikan aliran permukaan lebih cepat dan air tidak sempat menyusup ke dalam tanah lalu membentuk banyak alur aliran air. Ini akan meningkatkan kepadatan saliran.

(c) Jelaskan bagaimana kepadatan saliran dipengaruhi oleh aktiviti manusia. [8]

Pelbagai aktiviti manusia telah mempengaruhi keadaan kepadatan saliran. Terdapat aktiviti manusia yang menyebabkan kepadatan saliran menjadi lebih tinggi. Misalnya, kegiatan perlombongan secara lombong dedah seperti lombong tembaga dan kuari



tanah menyebabkan hutan ditebang. Permukaan menjadi gondol dan aliran air hujan akan membentuk alur dalam pelbagai arah. Lombong bijih timah menggunakan pam kelikir juga meningkatkan kepadatan saliran kerana limpahan air yang banyak membentuk alur-alur aliran air di atas permukaan bumi.Penerokaan hutan oleh manusia melalui kegiatan pembalakan dan pertanian menye-babkan kepadatan saliran menjadi tinggi. Banyak alur aliran air di atas permukaan bumi terbentuk kerana aliran air permukaan mengalir ke pelbagai arah. Kegiatan pertanian seperti tanaman sayuran memerlukan pengairan yang banyak dan kerap. Keadaan ini menyebabkan petani perlu menggunakan pelbagai cara untuk menyiram atau mengairi tanaman mereka. Akibatnya, limpahan air di atas permukaan bumi berlaku dan mewujudkan banyak alur kecil yang meningkatkan kepadatan saliran.Pembinaan terusan pengairan atau tali air yang banyak di kawasan tanaman padi juga telah meningkatkan kepadatan saliran seperti yang terdapat di negeri Kedah, Perlis dan Kelantan. Talian terusan yang disambungkan ke Empangan Kemubu (di Kelantan), Empangan Muda dan Pedu (di Kedah) telah menghasilkan pandang darat saliran yang bersirat di atas muka bumi kawasan pertanian padi. Di kawasan ladang kelapa sawit dan kelapa lazimnya, dibina sistem perparitan yang banyak di antara barisan-barisan pokok untuk menyalirkan air supaya pokok sawit tidak terendam dalam air. Perparitan ini akan dipenuhi air dan seterusnya meningkatkan kepadatan saliran.Kegiatan manusia juga boleh mengurangkan kepadatan saliran. Pembangunan, pembinaan perumahan, jalan raya dan lebuh raya kadangkala akan mengurangkan kepadatan saliran. Ini berlaku kerana banyak slur atau sungai tertentu ditimbus atau ditebus guna untuk pembinaan. Ini menjadikan kepadatan saliran rendah. Kepesatan proses pembandaran menyebabkan permukaan bandar menjadi tepu bins. Permukaan bersimen dan bertar meluas menyebabkan aliran permukaan tidak dapat membentuk alur-alur alirannya.



53. (a)Apakah yang dimaksudkan dengan perubahan aras laut? [5]

Perubahan aras Taut ialah kenaikan atau penurunan aras laut berbanding dengan aras daratan. Perubahan aras laut boleh dibahagikan kepada dua, iaitu perubahan eustatik dan perubahan isostatik.

(b)Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi perubahan aras laut. [10]

Faktor yang mempengaruhi perubahan arcs laut: Perubahan eustatik

- eustatik glasieran-perubahan aras taut akibat pencairan ais secara besar-besaran pada masa lampau

- eustatik tektonik-perubahan aras Lau: akibat gerakan-gerakan tektonik di dasa- laut

- eustatik enapan-perubahan aras Lau- akibat pertambahan bahan yang dienap-kan di dasar laut

- eustatik meteorit-perubahan aras lau: akibat meteorit yang jatuh ke dalam Lau: mewujudkan gelombang yang besar

- faktor manusia-perubahan aras laut akibat pencairan litupan ais kutub basil pemanasan global

Perubahan isostatik- proses pembekuan dan pencairan glasierpertambahan dan pengurangan beban

glasier pada zaman lampau- proses penggondolan dan pemendapanpertambahan dan pengurangan beban

bahan enapan oleh air mengalir khususnya sungai- akibat letusan gunung berapi-pertambahan dan pengurangan beban bahan

letusan gunung berapi

(c) Jelaskan bukti-bukti yang menunjukkan berlakunya perubahan aras laut pada masa lampau.[10]

Bukti menunjukkan berlakunya perubahan aras laut ialah: Wujud pinggir pantai tenggelam-peningkatan aras taut menenggelamkan pantai dan

garis pantai sehingga terbentuk paya, dataran berlumpur dan anak-anak teluk Wujud hutan pantai yang tenggelampeningkatan aras taut menenggelamkan

kawasan hutan anal menjadi lapisan gambut yang tebal dan terbenam antara tikas air pasang dan tikas air surut

Wujud pelbagai jenis pantai-peningkatan aras taut mewujudkan jenis pantai ria, pantai fiord, dan pantai dalmatia

Kewujudan terumbu karang-peningkatan aras laut mewujudkan terumbu karang seperti terumbu pinggir, terumbu penghalang dan pulau cincin/atol



54. (a)Takrifkan konsep arus pesisir pantai. [5]

Arus pesisir pantai ialah arus yang bergerak selari dengan garisan pantai mengikut arah tiupan angin lazim. Arus yang terjadi akibat damparan ombak yang bersudut serong dan lurutannya bersudut tepat dengan garis pantai menghasilkan pergerakan secara zigzag.

(b)Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi pengangkutan ombak dan arus di pinggir pantai.[10]

Faktor yang mempengaruhi pengangkutan ombak dan arus di pinggir pantai ialah: Tenaga arus/ombak-semakin kuat tenaga arus/

ombak semakin tinggi kadar pengangkutan Pasang surut-semakin besar peruezaan tikas air pasang dan tikas air surut semakin

tinggi kadar pengangkutan Cerun-semakin curam cerun kadar pengangkutan semakin tinggi Halangan-semakin banyak halangan seperti tum-

buhan semakin rendah kadar pengangkutan Orientasi pantai-pantai yang terdedah meningkatkan kadar pengangkutan Saiz bahan/jenis bahan/bentuk bahan-kadar pengangkutan tinggi apabila saiz bahan

yang dibawa kecil Bahan seperti batu lada, kulit kerang dan pasir laut mempengaruhi kadar

pengangkutan

(c) Jelaskan langkah untuk memelihara dan memulihara zon pinggir pantai. [10]

Langkah memelihara dan memulihara zon pinggir pantai: Pengawalan penebangan pokok bakau-menggunakan kaedah `tebang pilih', iaitu

pokok yang matang sahaja ditebang dan mengikut pusingan Penanaman semula tumbuh-tumbuhan pinggir pantai-kaedah penyuburan pantai

melibatkan usaha penanaman tumbuh-tumbuhan seperti pokok ru dan rumput untuk mewujudkan satu lapisan perlindungan daripada agen hakisan

Pembinaan benteng batuan dan tembok penahan untuk mencegah hanyutan pasir-kaedah kawalan struktur seperti groin dan gabion untuk menyerap tenaga ombak agar tidak seratus peratus menghempas pantai

Pembinaan daik untuk mencegah kemasukan air laut-untuk mengelakkan air Taut yang masin memusnahkan tanaman dan air tawar

Pembinaan dinding konkrit di cerun curam pinggir pantai-menggelakkan hakisan ombak melalui hempasan ombak pada cerun-cerun pinggir pantai



55. Berdasarkan kajian luar yang telah anda jalankan di sebuah kawasan pantai,(a) terangkan bagaimana anda menentukan zon tindakan ombak di pantai berkenaan. [4]

Kaedah menentukan zon tindakan ombak: Memerhati dan menanda takat air pasang Memerhati dan menanda takat air surut

(b)nyatakan tiga bentuk muka bumi hakisan yang terdapat di situ. [3]

Tiga bentuk muka bumf hakisan: Beting pasir Teluk dan tanjung Pantai berpasir

(c) jelaskan cara-cara ombak menghakis pinggir pantai tersebut. [8]

Cara-cara ombak menghakis pantai: Menghakis secara hidraul-damparan ombak memampatkan udara dalam rongga

batuan Menghakis secara lelasan-bahan muatan ombak melelas batuan pantai Menghakis secara larutan-air melarutkan mineral batuan pantai Menghakis secara lagaan-muatan ombak berlanggar dengan batuan pantai

(d)huraikan pengaruh bentuk muka bumi pinggir pantai tersebut kepada kehidupan penduduk di kawasan tersebut. [10]

Pengaruh bentuk muka bumi pinggir pantai: Beting pasir-petempatan Teluk-kawasan tangkapan ikan/akuakultur Tanjung-membina rumah api/jeti pendaratan ikan Pantai berpasir-kawasan pelancongan/ rekreasi/sukan air Jana keghatan ekonomi

penduduk setempat



56. Berdasarkan kajian luar yang telah anda jalankan di sebatang sungai,(a)nyatakan peringkat sungai di bahagian yang anda kaji. [1]

Sungai Padang Terap (nama sungai) Profil sungai peringkat tua

(b)dengan bantuan gambar rajah, terangkan bagaimana cara anda mengukur profil rentas sungai tersebut. [4]

Untuk mengukur saiz profil rentas sebuah sungai, saya menggunakan kaedah: kiraan luas segi empat (panjang x lebar) dalam unit meter-ruang alur B kiraan luas segi tiga ('/z X tapak x tinggi) dalam unit meter-ruang alur A dan C jumlahkan lugs A + B + C dalam unit meter (tidak perlu ukuran sebenar, cuma

terangkan kaedah sahaja)

(c)kenal pasti dan huraikan proses tindakan sungai yang berlaku di sungai tempat kajian tersebut. [10]

Proses tindakan sungai yang berlaku ialah: Proses hakisan-hakisan menegak, mendatar dan mengundur Proses pemendapan Proses pengangkutan-secara ampaian, apungan, seretan, larutan, tolakan

(d)terangkan langkah-langkah mengawal hakisan sungai. [10]

Langkah-langkah mengawal hakisan ialah: Perundangan-tindakan terhadap penceroboh tebing sungai Perundangan-Akta Perhutanan,1985, Akta Kualiti Alam Sekitar,1974 Agronomi-menanam pokok/rumput-cengkaman akar-memperlahan aliran air Mekanikal-menutup tebing dengan simen/ konkrit Mekanikal-menutup tebing dengan bongkah granit Mekanikal-menutup tebing dengan hamparan plastik/fiber Mekanikal-menanam cerucuk keluli, konkrit atau bakau



57. Berdasarkan kajian luar yang telah anda jalankan di kawasan cerun.(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan cerun? [3]

Maksud cerun ialah;

Darjah kecondongan sesuatu permukaan bumi daripada permukaan mendatar.

(ii) Berikan tiga jenis cerun yang terdapat di kawasan kajian luar. [3]

Tiga jenis cerun yang terdapat di kawasan kajian; Cerun landai Cerun curam Cerung cekung Cerun cembung

(b)Huraikan proses kejadian tanah runtuh. [9]

Kejadian tanah runtuh berpunca daripada; Gempa bumi Kegagalan batuan dasar Aktiviti manusia di kawasan cerun seperti menggali di bawah cerun Penyahhutanan di lereng-lereng bukit Tekanan oleh lapisan udara terperangkap antara lapisan tanah dengan permukaan bumi

(cerun)

(c) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan pergerakan jisim? [5]

Maksud pergerakan jisim ialah; Pergerakan jisim ialah pergerakan ke bawah secara spontan bahan-bahan seperti tanih,

regolit dan batuan dasar kerana pengaruh graviti dan bukannya kerana tindakan agen cecair.

(ii) Apakah faktor berlakunya kejadian pergerakan jisim? [5]

Faktor pergerakan jisim ialah; Faktor graviti Aktiviti manusia seperti membuat jerujuk atas batuan tak stabil, mengalihkan

penyokong jisim tanah semula jadi (pokok), memotong bukit untuk pembinaan jalan Tanah bahagian atas menjadi poros kerana air larian permukaan



58. Berdasarkan suatu kajian luar yang telah anda jalankan di kawasan tanah tinggi,

Contoh lokasi kajian ialahTanahTinggi Cameron, Pahang

(a) jelaskan bagaimana aktiviti manusia telah mempengaruhi proses-proses geomorfologi di kawasan berkenaan. [9]

Pembalakan menyebabkan berlakunya pelbagai jenis hakisan permukaan dan proses-proses pergerakan jisim di lereng bukit

Pembinaan petempatan dan hotel. Pemusnahan litupan bumf dan pelonggaran lapisan tanah di cerun-cerun bukit telah menggalakkan hakisan, pergerakan jisim dan pemendapan di kaki bukit

Pertanian. Aktiviti pertanian yang giat melalui kaedah pertanian yang giat kurang sesuai di lereng-lereng bukit telah menggalakkan proses geomorfologi seperti hakisan percikan, galur, galir serta tanah runtuh

Pembinaan jalan raya. Penarahan lereng-lereng bukit dan pembersihan litupan bumi menyebabkan kejadian pergerakan jisim dengan kerap terutama pada musim hujan

(b)huraikan kesan negatif aktiviti tersebut terhadap kehidupan manusia. [8]

Kesan negatif kepada manusia Kehilangan nyawa dan harta benda. Tanah runtuh bukan sahaja mengorbankan

nyawa tetapi harta benda seperti perumahan dan hasil tanaman rosak. Hal ini merugikan manusia

Gangguan aktiviti ekonomi- gejala tanah runtuh, aliran tanah, banjir kilat merosakkan sumber pendapatan

pelbagai pihak seperti petani, pemborong hasil pertanian, pengusaha restoran dan hotel

- pelawat dan pelancong tidak dapat sampai ke kawasan tersebut Kemusnahan infrastruktur

- jalan raya, bekalan air, elektrik dan telefon seringkali rosak atau tergendala akibat kejadian tanah runtuh

- ini mengganggu aktiviti ekonomi, sosial, aktiviti harian penduduk kawasan tersebut

- selain itu, pelbagai aktiviti dan perkhidmatan tergendala di antara kawasan ini dan kawasan luar

Aktiviti sosial dan rekreasi- kawasan ini terkenal sebagai kawasan percutian kerana

mempunyai pemandangan yang indah, suasana nyaman dan udara yang sejuk

- keinginan orang ramai mengunjungi kawasan ini sering kali terjejas

- hal ini juga boleh menjejaskan punca pendapatan penduduk di kawasan ini

(c) terangkan langkah-langkah yang boleh dilaksanakan untuk mengurangkan kemerosotan alam sekitar di kawasan tersebut. [8]

Langkah-langkah untuk mengurangkan kemerosotan alam sekitar kawasan tersebut ialah:



Penguatkuasaan undang-undang- Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) perlu berwas-

pada dengan projek-projek yang diluluskan- pihak pengusaha sebarang projek hares mengikut peraturan yang ditetapkan- tindakan undang-undang yang tegas seperti denda, penjara, sebatan rotan dan

pembatalan permit projek perlu dilaksanakan kempen kesedaran alam sekitar

- orang ramai terutama petani, pelancong, pelawat, pengguna dan pengusaha projek harus dididik untuk menghayati menjaga alam sekitar

- badan-badan NGO tempatan dan antarabangsa seperti WWF boleh mengadakan pendidikan alam sekitar melalui media elektronik

Amalan pengurusan sumber alam sekitar- Agensi kerajaan seperti Jabatan Perparitan dan- Saliran (JPS), Jabatan Alam Sekitar (JAS) dan Jabatan Perhilitan perlu cekap

dan berganding bahu dalam urusan persekitaran yang cekap.- kaedah EIA atau Penilaian Impak Alam Sekitar perlu dilaksanakan oleh agensi

kerajaan dalam perlaksanaan sebarang projek pembangunan yang besar Pemeliharaan dan pemuliharaan sumber

- sebarang aktiviti manusia yang menguruskan sumber alam perlu ditegaskan kepada langkahlangkah pemeliharaan dan pemuliharaan

- pembangunan lestari harus dititikberatkan dalam kegiatan pertanian dan pelancongan


31661015 soalan tutorial sistem geomorfologi jawapan

Documents