BAHAN TAMBAH DALAM MAKANAN: PERISA

OLEH: NUR SURAYA HANI BINTI SAZALI ZAKI

Pengenalan

Bahan tambah makanan boleh didefinisikan sebagai bahan atau campuran

bahan selain daripada yang asas dalam makanan. Ini tidak melibatkan bahan

pencemar secara kebetulan. Bahan tambah ini mungkin berada dalam

keadaan yang aktif, berzat atau tidak berzat tetapi ia tidak toksik dan

berbahaya.

Di Malaysia, kerajaan telah menentukan undang-undang terhadap

penggunaan bahan tambah di bawah peraturan makanan 1985 berdasarkan

kepada Akta Makanan 1983. Dalam Peraturan Makanan 1985, bahan

tambah ini ditakrifkan seperti berikut:

“Bahan tambah bermakna sebarang juzuk yang secara langsung

dimasukkan ke dalam makanan dalam kuantiti yang kecil. Ia bertujuan

memberi kesan kepada kualiti penyimpanan makanan, tekstur, konsistensi,

penglihatan, bau, rasa, keasidan atau kealkalian. Di samping itu, bahan

tambah juga bertujuan untuk memberikan sebarang fungsi teknologikal

dalam penghasilan barang-barang, pemprosesan, penyediaan, perlakuan,

pembungkusan, pengangkutan atau penyimpanan makanan. Dengan

menggunakan bahan tambah ini adalah diharapkan hasil atau keputusan

yang diberikan sama ada secara langsung atau tidak langsung akan

memberikan kesan kepada makanan seperti berkesan ke atas ciri-ciri

makanan termasuk sebagai pengawet, bahan pewarna, bahan perisa,

antioksidan dan penstabil makanan. Tetapi ia tidak termasuk sebagai

pembekal nutrien dan garam yang penting.”

Mengikut Peraturan-peraturan Makanan 1985, jenis-jenis bahan

tambah dalam makanan yang dibenarkan adalah

1. Bahan pengawet

2. Bahan pewarna

3. Bahan perisa

4. Penambah perisa

5. Anti-pengoksida

6. Kondisioner makanan

Melalui bahan-bahan ini, jangka hayat penyimpanan sesuatu

makanan akan menjadi lebih panjang dan makanan tersebut tidak mudah

rosak. Contohnya, natrium nitrit dan natrium nitrat yang ditambah ke dalam

sosej, daging dan daging dalam tin. Natrium nitrit dan natrium nitrat bertindak

sebagai bahan pengawet di dalam ketiga-tiga makanan ini dimana ia

menghalang atau melambatkan kerosakan makanan dengan menghentikan

atau melambatkan pertumbuhan mikroorganisma dan seterusnya

meningkatkan jangka hayat makanan.

Selain itu, bahan tambah makanan ini digunakan untuk mengekalkan

nilai pemakanan. Penggunaan butylated hydroxyanisole (BHA) ditambah ke

dalam susu atau marjerin kerana ia dapat mengawal kandungan vitamin A

yang ditambah daripada hilang atau musnah.

Di samping itu, bahan tambah makanan digunakan untuk

meningkatkan penerimaan di kalangan pengguna. Bahan tambah makanan

seperti bahan-bahan pewarna atau pencelup, penambah perisa, bahan

perisa dan pembentuk tekstur digunakan untuk memberi keseragaman

kepada makanan dari segi rasa, tekstur atau warna pada setiap

pengeluaran. Contohnya sebatian azo (tartrazina) dalam jus oren dan jem

serta ester dalam kek, jem dan aiskrim.

Bahan tambah makanan juga boleh dihuraikan sebagai bahan semula

jadi atau bahan sintetik yang ditambahkan ke dalam makanan dalam kuantiti

yang kecil untuk pelbagai tujuan dan fungsi. Jadual 1 menunjukkan bahan

tambah makanan semula jadi yang biasa digunakan dalam masakan di

rumah dan fungsinya.

Bahan tambah semula jadi Fungsi

Garam biasa, cuka, gula Sebagai pengawet dan agen perisa

Cili dan lada, halia dan bawang Sebagai agen perisa

Daun pandan, kunyit Sebagai agen perisa dan pewarna

Kanji Sebagai agen pemekat

Walau bagaimanapun, bahan tambah makanan semula jadi adalah mahal

dan sukar diekstrakkan daripada sumber semula jadinya. Dengan itu,

kebanyakan bahan tambah makanan yang terdapat dalam makanan yang

telah diproses masa sekarang adalah sintetik.

Bahan Tambah dalam Makanan: Perisa

Bahan ini ditambah ke dalam makanan untuk menambah perisa atau

mengubahsuai perisa. Pada zaman dahulu, garam, gula, cuka herba,

rempah, asap, madu dan buah beri ditambah ke dalam makanan untuk

melazatkannya. Kini, sumber utama bahan perisa ialah minyak pati yang

diperoleh daripada tumbuh-tumbuhan dan mempunyai ciri-ciri bau seperti

sumbernya. Contohnya, jus oren banyak dihasilkan dan ini menyebabkan

minyak pati oren juga boleh dihasilkan sebagai hasil sampingan. Ia adalah

halal dari sudut Islam.

Walau bagaimanapun perisa daripada ekstrak buah-buahan

memberikan perisa yang tidak begitu kuat rasanya jika dibandingkan dengan

minyak pati dan oleoresin (ekstrak daripada rempah yang diperoleh dengan

menggunakan bahan pelarut, seperti hidrokarbon yang kemudiannya

dibuang dengan kaedah penyulingan). Oleh itu, bahan perisa yang lain

biasanya ditambah ke dalam perisa ekstrak buah-buahan. Ini mendorong

kepada penggunaan bahan perisa sintetik yang boleh dikeluarkan dengan

banyak. Contoh bahan perisa sintetik ialah amil asetat (perisa pisang tiruan),

benzaldehid (perisa ceri tiruan) dan etil kaproat (perisa nanas tiruan). Ia

banyak digunakan di dalam gula-gula, hasil reroti, minuman ringan dan

aiskrim.

Jadual 2 menunjukkan contoh bahan tambah makanan dan fungsinya.

Bahan

tambah

makanan

Fungsi Contoh Makanan

Perisa Digunakan untuk

memberi dan

mengekalkan rasa

yang unik bagi

sesuatu makanan

Semula jadi

Cuka, garam,

gula, pandan,

pudina, cili,

bawang, halia

Digunakan

dalam pelbagai

masakan

Sintetik

Aspartam,

sakarin

Digunakan

dalam jus,

minuman

Ester Untuk

menghasilkan

rasa buah dalam

jem, aiskrim,

kek, minuman

ringan

Penambah

perisa

Digunakan untuk

menambah dan

memperkuatkan

rasa sesuatu

makanan

Sintetik

Mononatrium

glutamat (MSG)

Digunakan

dalam makanan

berprotien

seperti sup,

daging yang

dimasak

Falsafah Tentang Bahan Tambah Makanan

Komposisi makanan yang dimakan pada keseluruhannya boleh dinyatakan

sebagai sebatian kimia. Pengetahuan manusia berhubung dengan komposisi

makanan ini tidak begitu lengkap kerana ia sangat kompleks. Justeru itu,

tafsiran perkataan ‘kimia’ kerap kali tidak begitu tepat. Ini menyebabkan

pengguna-pengguna berasa khuatir untuk membeli makanan yang diawet

dengan bahan kimia yang tidak dikenalinya.

Sebaliknya, pengguna-pengguna tidak khuatir dengan penggunaan

garam dalam makanan walaupun garam juga merupakan bahan kimia. Ini

kerana mereka telah biasa menggunakan bahan tersebut untuk melazatkan

rasa makanan. Penggunaan garam, gula halus, rempah-rempah dan bahan-

bahan lain yang biasanya ditambah ke dalam makanan merupakan bahan

kimia atau campuran bahan kimia yang penggunaannya tidak dipersoalkan.

Ciri-ciri bahan yang digunakan oleh manusia dengan penuh kepercayaan

ialah kerana faktor kebiasaan dan kekerapan menggunakannya. Manakala

bahan kimia yang menimbulkan keraguan di kalangan pengguna disebabkan

ia tidak biasa dan tidak kerap digunakan. Kebanyakan bahan tambah

makanan merupakan komponen makanan asli dan tanpa bahan tambah

tersebut, kualiti kebanyakan makanan akan kurang daripada biasa. Di

samping itu, tempoh simpanan dan bekalan mendapatkan makanan akan

terhad sekiranya semua bahan tambah makanan dibuang daripada

makanan.

Bahan Tambah dan Potensinya dari Sudut Halal dan Haram

Makanan adalah unsur yang penting dan selalu diambil oleh setiap individu.

Ia bukan setakat penting untuk tumbesaran dan kesihatan badan tetapi juga

untuk pembangunan jiwa. Namun, pernahkah anda terfikir , adakah makanan

yang kita ambil diperbuat daripada sumber yang halal atau haram?

“You are what you eat” atau kita adalah apa yang kita makan

merupakan satu ungkapan yang barangkali sudah sebati dengan masyarakat

namun sejauh mana kata-kata tersebut dinilai dan digarap dalam amalan

seharian? Intipati daripada ungkapan tersebut ialah apa yang kita makan,

itulah kelak akan membina kesihatan badan, akal dan kerohanian. Ia

menunjukkan betapa makanan menjadi sebahagian daripada pembentukan

diri kita.

Firman Allah SWT dalam surah al Baqarah ayat 168 yang bermaksud:

"Hai sekalian manusia, makanlah yang halal lagi baik dari apa yang terdapat

di bumi, dan janganlah kamu mengikuti jejak langkah syaitan kerana

sesungguhnya syaitan itu adalah musuh yang nyata bagimu".

Dalam Kitab Tafsir al-Jalalain menyebut bahawa perkataan toyyiba

(baik) itu adalah sifat kepada halal itu sendiri. Maka dapatlah di fahami

bahawa setiap makanan yang halal itu mestilah juga baik daripada pelbagai

segi samada bahan campurannya, bersih dan selamat dalam proses

penyediaan serta dapat memberi manfaat kepada tubuh badan

manusia.Yang menjadi persoalan kini, apakah makanan halal yang kita

makan dikategorikan sebagai selamat dan baik untuk kesihatan? Pakej yang

ditawarkan dalam al Quran cukup lengkap iaitu halalan toyyiba. Tetapi,

adakah hakikat semasa memenuhi kehendak tersebut?

Bahagian ini akan membincangkan beberapa bahan perisa dalam

makanan dan potensi mereka dari sudut halal dan haram.

1. Alkohol Polihidrik (POLIOL)

Alkohol polihidrik (POLIOL) digunakan untuk memperbaiki tekstur dan daya

kandung air kerana daya tarikannya terhadap air. Poliol banyak wujud secara

semula jadi dalam makanan dan yang paling utama ialah gliserin. Walau

bagaimanapun, hanya empat poliol sahaja yang boleh digunakan sebagai

bahan tambah makanan. Antaranya ialah gliserin, sorbitol, manitol dan

propilin glikol. Semua bahan ini mempunyai rasa manis kecuali propilin glikol

yang mempunyai rasa pahit. Sorbitol memberikan rasa berangin manakala

gliserin memberi rasa panas. Biasanya poliol digunakan dalam pengeluaran

minuman diet, gula-gula dan aiskrim. Ia bertujuan untuk memberikan tekstur

dan rasa manis.

Secara kimianya, ia dinamakan alkohol kerana terdapat kumpulan

OH. Menurut pandangan Islam, secara umumnya ia adalah halal kecuali jika

bahan ini ditulenkan dengan menggunakan etil akohol. Di samping itu, punca

dari mana bahan ini diperoleh perlu diambil kira. Gliserol misalnya, mungkin

boleh diperoleh daripada binatang yang tidak halal. Manakala sorbitol boleh

didapati di dalam rumput air dan di dalam buah-buahan seperti epal, ceri, pic,

pir dan prun. Biasanya ia digunakan dalam membuat sirap ubat batuk,

pencuci mulut dan ubat gigi. Di samping itu, sorbitol juga boleh dihasilkan

secara industri dengan menurunkan glukosa secara elektrokimia atau melalui

penghidrogenan bermangkin. Seterusnya, manitol pula boleh didapati

daripada beberapa jenis tumbuh-tumbuhan, alga dan kulat. Ia merupakan

bahan pemanis asli. Perbezaannya dengan sorbitol ialah ia kurang larut

tetapi kebanyakan ciri-ciri yang lain adalah sama.

2. Alkohol sebagai pelarut untuk bahan perisa

Industri minuman banyak menggunakan bahan perisa dua pewarna. Alkohol

digunakan sebagai pelarut untuk tujuan ini. Oleh itu, alkohol akan didapati

dalam minuman yang diperbuat dengan perisa ini. Hukum meminumnya

adalah haram menurut Islam.

Selain daripada itu sekiranya dalam penghasilan bahan perisa, jika etil

alkohol digunakan sebagai pelarut untuk proses mengekstrak, maka hasil

akhir adalah juga haram walaupun pada hasil akhir tersebut tidak terdapat

pada etil alkohol. Ini dijelaskan dalam Mesyuarat Jawatankuasa Fatwa

Negeri Johor yang bersidang pada 16 Rejab 1431 bersamaan 29 Jun 2010.

Hasi daripada mesyuarat tersebut ialah

o Setiap minuman arak mengandungi alkohol etanol yang memabukkan

tetapi bukan semua alkohol itu dari arak. Alkohol dari proses

pembuatan arak hukumnya haram dan najis.

o Minuman ringan yang dibuat sama caranya dengan membuat arak

samada mengandungi sedikit alkohol atau alkohol yang disulingkan

adalah haram diminum.

o Minuman ringan yang dibuat bukan untuk dijadikan arak atau bukan

yang memabukkan dan tidak sama caranya dengan proses arak

adalah halal.

o Alkohol yang terjadi sampingan dalam proses pembuatan makanan

dan minuman tidak najis dan boleh dimakan.

Kesimpulannya, kandungan etil alkohol yang terdapat di dalam makanan dan

minuman yang dibenarkan adalah tidak lebih daripada 0.01%.

Hal ini turut dijelaskan oleh Tokoh Islam kontemporari, Prof. Dr. Yusof

al-Qaradawi, di mana beliau mengeluarkan pandangan bahawa penggunaan

kandungan alkohol sebanyak 0.5 peratus adalah dibenarkan. Alkohol yang

dimaksudkan adalah etanol yang mungkin digunakan sebagai pelarut atau

pembawa kepada bahan seperti perisa atau pewarna makanan.

3. Cuka daripada Arak

Arak boleh dijadikan cuka. Dalam hal ini, apabila arak menjadi cuka dengan

sendirinya ia menjadi suci. Tetapi sekiranya ia menjadi cuka akibat daripada

pertambahan komponen-komponen lain, maka ia tidak menjadi suci lagi. Ini

adalah menurut pendapat Imam al-Syafii.

Pendapat ini disokong oleh Imam Malik. Beliau berpendapat adalah

makruh sekiranya ada usaha dilakukan supaya arak menjadi cuka. Tetapi

sekiranya ia menjadi cuka dengan sendirinya ia adalah suci dan halal.

Pendapat ini disokong oleh Abu Hanifah.

Perkara ini turut disokong oleh keputusan Muzakarah Jawatankuasa

Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam kali ke-76 pada 4-6

April 2006 yang mengharamkan cuka wain. Keputusan Muzakarah adalah

haram menggunakan cuka wain yang diproses dan dicampur dengan bahan-

bahan luar. Walau bagaimanapun, sekiranya perubahan daripada cuka wain

kepada cuka berlaku dengan sendirinya, maka ia adalah halal.

Aditif Halal

Jadual 3 menunjukkan senarai aditif halal yang digunakan dalam makanan

atau minuman. Maklumat ini diperoleh daripada laman sesawang Halal

Malaysia: Portal Rasmi Halal Malaysia.

Kod Nama Aditif Sumber Fungsi

420 Sorbitol and Sorbitol Syrup Tumbuhan Bahan pemanis

579 Ferrous Gluconate Tumbuhan/Natural Bahan perisa

620 L-Glutamic Acid Mikrob/Tumbuhan Penambah perisa

621Monosodium

Glutamate/MSGTumbuhan Penambah perisa

623 Calcium Glutamate Tumbuhan Penambah perisa

627 Disodium Guanylate

MikrobHaiwan

Bahan kimiaPenambah perisa

636 MaltolTumbuhan

Bahan kimia Penambah perisa

637 Ethyl MaltolTumbuhan

Bahan kimia Penambah perisa

950Acesulphame

Potassium/SunnetBahan kimia Pemanis sintetik

954Saccharin and its Calcium

and SoBahan kimia Pemanis sintetik

957 Thaumatin Tumbuhan Pemanis sintetik

967 Xylitol Mikrob tumbuhan Bahan pemanis

Pemanis Tiruan

Kepelbagaian risiko penyakit yang

disebabkan oleh gula dan

pertambahan jumlah kalori dalam

tubuh menjadi antara faktor utama

sesetengah orang beralih kepada

penggunaan pemanis tiruan. Jika

pengambilan gula secara berlebihan

dianggap tidak sihat, adakah

penggunaan pemanis tiruan pula satu

pilihan bijak?

Menurut Pakar Kesihatan Umum, Unit Diabetes dan Penyakit

Kardiovaskular, Jabatan Kawalan Penyakit, Kementerian Kesihatan Malaysia

(KKM), Dr. Feisul Idzwan Mustapha, penggunaan gula alternatif atau

pemanis tiruan sesungguhnya tidak digalakkan oleh KKM.

Pemanis tiruan atau turut digelar sebagai pengganti gula itu lazimnya

digemari oleh golongan perancang diet ekoran jumlah kalorinya yang

rendah. Sebab itulah pemanis tiruan biasa digunakan dalam melangsingkan

tubuh badan dan mencegah pertambahan berat badan.

Pakar diet dari Hospital Pantai Ampang, Kuala Lumpur, Nor Lizawati

Che 'Lah berkata pada asasnya pemanis tiruan terbahagi kepada dua

kategori iaitu bernutrisi dan tidak bernutrisi.

Kumpulan yang bernutrisi biasanya dikenali sebagai gula alkohol dan

banyak terkandung dalam buah-buah

beri seperti sorbitol, xylitol dan mannitol.

Nutrisi pemanis tiruan ini hanya setengah

atau sepertiga daripada gula biasa tetapi

kalau diambil secara berlebihan, ia masih

boleh memudaratkan.

Golongan pesakit diabetes ada kalanya beralih kepada penggunaan

pemanis tiruan bagi menyedapkan rasa makanan tanpa perlu bimbang akan

kenaikan paras gula. Namun, pakar-pakar penyelidik antarabangsa juga

berkali-kali mengingatkan bahawa sesetengah produk 'bebas gula' turut

mengandungi pemanis tiruan seperti sorbitol dan mannitol. Biarpun dengan

kadar kalori yang rendah, jenis pemanis ini masih berpotensi menjejaskan

paras gula dalam darah pesakit diabetes.

Kelompok pemanis tiruan yang tidak bernutrisi pula antaranya terdiri

daripada nama-nama seperti aspartam, sakarin, sukralose dan asesulfame

potasium (K). Tahap kemanisan bahan-bahan artifisial yang terhasil daripada

bahan kimia ini lazimnya adalah 200 kali ganda daripada gula biasa.

Aspartam ialah ialah sejenis bahan kimia yang disintesis dalam kilang

terdiri dari gabungan tiga jenis bahan kimia iaitu 40 peratus asid aspartic, 50

peratus phenylalanine dan 10 peratus methanol. Tahap kemanisannya 180

kali ganda lebih manis dari gula biasa iaitu sukros. Generasi baru aspartam

dikenali sebagai neotame yang baru mendapat kelulusan FDA memiliki

kemanisan 13,000 kali ganda lebih tinggi dari gula biasa.

Aspartam boleh dijumpai dalam produk seperti Equal, diet Pepsi atau

diet Coke. Soda diet biasanya bebas dari sejenis gula dikenali sebagai

fruktos atau sirap jagung tetapi ia dikatakan mengandungi gula tiruan iaitu

aspartam. Kebanyakan produk yang mengandungi aspartam biasanya

mencatatkan perkataan aspartam atau bebas dari gula.

Apabila aspartam dihadamkan di dalam badan, ia akan terurai kepada

tiga sebatian asal yang digunakan dalam proses pensintesisannya iaitu

methanol, phenylalanine dan asid aspartic.

Aspartam akan terurai kepada methanol apabila bertindak balas

dengan sejenis enzim dalam usus. Produk-produk yang terdedah kepada

suhu tinggi membebaskan methanol pada kadar kelajuan yang tinggi dalam

usus. Alkohol yang lebih beracun dari ethanol ini kemudian diserap ke dalam

aliran darah pada kuantiti yang tinggi. Ia dinyahkan dari tubuh pada kadar

yang rendah.

Masalah keracunan methanol yang utama ialah berkaitan penglihatan

termasuk penglihatan kabur, pengecutan dimensi penglihatan, kerosakan

retina dan buta. Masalah-masalah lain ialah sakit kepala, telinga

berdengung, pitam, loya, gangguan sistem penghadaman, lesu, seram sejuk,

gangguan memori, kebas pada jari-jari tangan dan kaki, gangguan perangai,

sel-sel saraf membengkak dan fungsinya terganggu.

Selain itu, methanol teroksida kepada asid formic dan formaldehyde.

Dalam kehidupan seharian, asid formic ialah cuka getah digunakan untuk

membekukan getah. Formaldehyde diletakkan dalam kategori sianida dan

arsenik yang semuanya sangat beracun kepada sel-sel saraf dan sel-sel lain

tubuh. Ia menyebabkan kerosakan retina, kecacatan pada bayi dalam

kandungan dan pembentukan kanser kerana sifatnya yang karsinogen dan

mampu mengganggu proses penyalinan (replikasi) DNA.

Keracunan methanol pada manusia dikatakan memberi kesan berkali

ganda lebih tinggi dari yang dialami oleh haiwan. Oleh itu keputusan kajian

aspartam atau methanol yang dijalankan pada haiwan tidak menunjukkan

tahap kebahayaan yang dialami manusia.

Seterusnya ialah phenylalanine. Phenylalanine (PA) ialah sejenis

asid amino yang terdapat dalam otak. Individu yang mengalami

phenylketonuria kebiasaannya mengalami paras PA yang tinggi. Individu

yang sering mengambil PA pada paras yang tinggi di samping makanan

berkarbohidrat biasanya akan mengalami paras PA yang tinggi dalam darah

walaupun mereka tidak mengalami phenylketonuria.

Paras PA yang tinggi menyebabkan paras serotonin yang

berkurangan. Hasilnya seseorang akan mengalami kemurungan. PA yang

berlebihan juga menjadi punca kepada keresahan, insomnia, tekanan darah

tinggi, gila (schizophrenia), dan sawan.

Sebuah laporan menunjukkan PA yang diambil pada kadar yang tinggi

secara berpanjangan boleh menyebabkan perasaan seseorang naik turun,

mudah marah, gangguan kepada fungsi otak dan kerosakan otak. Walau

bagaimanapun, individu ini tidak mengalami phenylketonuria dan simptom-

simptom tersebut akan hilang apabila individu tersebut berhenti daripada

meminum minuman yang mengandungi PA. Seseorang yang mengalami

kemurungan atau keresahan juga akan dinasihatkan oleh doktor untuk

menggantikan gula dengan aspartam. Akhirnya, mereka bergantung hidup

kepada ubat anti kemurungan.

Sebatian seterusnya yang terurai daripada aspartam ialah asid

aspartic. Asid aspartic ialah sejenis asid amino yang akan berubah menjadi

aspartate apabila berada di dalam badan. Aspartate bertindak sebagai

neurotransmitter dalam otak dengan memindahkan informasi dari satu sel

otak (neuron) ke sel otak yang lain. Jumlah aspartate yang tinggi akan

menyebabkan kalsium masuk ke dalam otak dengan banyak lalu

menyebabkan penjananan radikal bebas pada kadar yang tinggi. Kesannya,

sel-sel otak akan rosak dan mati.

Otak kita mengandungi satu sistem yang dikenali sebagai ‘halangan

antara otak dan darah’ (blood brain barrier) yang berfungsi menghalang

bahan-bahan kimia beracun termasuk aspartate dari memasuki otak. Walau

bagaimanapun, jika paras aspartate tinggi di dalam darah, ia akan masuk ke

dalam otak. Apabila aspartate mula masuk ke dalam otak, sel-sel otak akan

mula rosak secara perlahan-lahan. Petanda-petanda kerosakan ini hanya

boleh dikesan setelah seseorang individu itu mengalami kerosakan lebih

daripada 75 peratus pada sel-sel otaknya. Antara petanda-petanda tersebut

ialah masalah memori atau pendengaran, paras gula menjadi rendah dan

nyanyuk.

Kesimpulannya, penggunaan gula alternatif atau pemanis tiruan ini

sebenarnya merupakan ‘silent killer’ kepada tubuh manusia. Jika diambil

secara berlebihan, maka ia akan perlahan-lahan memberi kemudaratan

kepada kita. Perlu diketahui, Malaysia menduduki tempat pertama di

kalangan negara ASEAN dari segi paling ramai rakyatnya memiliki obesiti

dan tempat keenam di kalangan negara Asia Pasifik. Oleh itu, sebagai

seorang pengguna, kita perlu bijak membaca label dan mengurangkan

pengambilan gula dalam makanan atau minuman.

Adalah diingatkan kehidupan yang lebih manis dan bermakna pada

hari esok tidak terletak pada amaun gula yang ditambah, tetapi pada jumlah

sukatan gula yang anda kurangkan pada hari ini. Bak kata pepatah yang

sering digempar gempurkan di media massa, kurangkan gula dalam

makanan, lebihkan manis dalam senyuman.

BIBLIOGRAFI

Che Wan Jasimah Wan Mohamed Radzi. (2003). Konsep Kesihatan Melalui

Pemakanan: Pendekatan Islam dan Sains. Kuala Lumpur: Utusan

Publications & Distributors Sdn Bhd

Theng T. O. (2008). Compact Guide Chemistry SPM Bilingual. Selangor:

Arah Pendidikan Sdn Bhd

5 Reasons Aspartame is Bad for You. Dimuat turun pada 16 September

2013 daripada http://www.fitday.com/fitness-articles/nutrition/healthy-

eating/5-reasons-aspartame-is-bad-for-you.html#b

200 Kali Lebih Manis. Dimuat turun pada 16 September 2013 daripada

http://www.bharian.com.my/articles/KadarobesitidiMalaysiatertinggidikal

angannegaraASEAN/Article/

Aditif Halal. Dimuat turun pada 16 September 2013 daripada Dimuat turun

pada 16 September 2013 daripada

http://www.halal.gov.my/v3/index.php/ms/aditif-halal

Aditif Makanan: Apa yang Perlu Anda Tahu?. Dimuat turun pada 16

September 2013 daripada http://www.myhealth.gov.my/v2/index.php?

option=com_content&view=article&id=2163&Itemid=7

Aditif Makanan: Halal atau Haram? Dimuat turun pada 16 September 2013

daripada http://jknkedah.moh.gov.my/v3/penerbitan/kkm/ADITIF

%20MAKANAN,%20HALAL%20ATAU%20HARAM.pdf

Aspartame: By Far the Most Dangerous Substance Added to Most Foods

Today. Dimuat turun pada 16 September 2013 daripada

http://articles.mercola.com/sites/articles/archive/2011/11/06/aspartame-

most-dangerous-substance-added-to-food.aspx

Aspartame Side Effects. Dimuat turun pada 16 September 2013 daripada

http://www.sweetpoison.com/aspartame-side-effects.html

Bukan Semua Alkohol Haram. Dimuat turun pada 16 September 2013

daripada http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?

y=2010&dt=0525&sec=Bicara_Agama&pg=ba_03.htm

Chemical Cuisine: Learn about Food Additives. Dimuat turun pada 16

September 2013 daripada

http://www.cspinet.org/reports/chemcuisine.htm#hfcs

Etil Alkohol dalam Makanan. Dimuat turun pada 16 September 2013

daripada http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-negeri/etil-alkohol-dalam-

makanan