prestasi graduan institusi pengajian tinggi dalam … · universiti sains malaysia 3 ... dengan...

Malaysian Journal of Creative Media, Design and Technology. Vol. 1 No.5 2017

PRESTASIGRADUANINSTITUSIPENGAJIANTINGGIDALAMBIDANGREKABENTUK3DANIMASIDIMALAYSIA

ShafillaSubri1UniversitiSainsMalaysia

[email protected]

[email protected]

[email protected]

ABSTRAKMultimedia merupakan satu bidang yang mempunyai potensi besar untuk berkembang sejajardenganperkembanganmediaelektronikdanteknologidigitalpadahari ini.Animasi3Dmerupakansalah satu bidang dalam multimedia yang mendapat perhatian di dalam pembangunan industrikreatifyangdisarankanolehkerajaandalamrancanganMalaysiake10hinggakini.Penghasilan3Dmultimedia animasi di Malaysia jauh ketinggalan berbanding dengan negara luar. Para graduandalambidanginitidakdapatmemenuhikehendakdanpermintaanpasaran.Kajianinidilakukanbagimengenalpastimasalahyangberlakusertamengkajiperanankerjasamadiantarainstitusipengajiandan pihak industri dalammembantumempertingkatkan kualiti pengajaran dan latihan kemahiran.Pendekatantemubualdiantarapersepsigraduan,tenagaakademikdanpihakindustidilakukanbagimengenalpastiprestasigraduandalambidangrekabentuk3DAnimasidiinstitusipengajiantinggidiMalaysia.Hasilkajianinidapatmemberikankesankepadapeningkatankualitipengajarankurikulumdi institusipengajiandalammeningkatkankualitigraduanyangberkebolehansertakerjasamayangselari antara institusi dengan pihak industri dalam meningkatkan prestasi graduan dan industrianimasinegaramengikutkeperluandankehendakpersekitaransemasa.KataKunciPersepsidanPrestasiGraduan3DAnimasi,industrikreatifPENGENALANBidangmultimediamerupakansatubidangyangmempunyaipotensibesaruntukberkembangsejajardenganperkembanganmediaelektronikdanteknologidigitalpadahariini.Melihatpadapotensiini,pelbagai insiatif dilakukan oleh pihak kerajaan Malaysia bagi menggalakan syarikat tempatanmenceburi bidang ini.Antara bidang animasi yang mendapat perhatian dari pelagai susuk negaraialahanimasi3Dyangkianberkembangmajudinegara-negaramaju.MakadiMalaysia,animasi3Dmendapat perhatian dalam pembangunan industri kreatif yang disarankan oleh kerajaan dalamrancanganMalaysia ke 10 sehingga kini. Pelbagai langkah diambil oleh kerajan dalammemajukanindustri kreatif negara seperti yang dibentangkan oleh Yang Amat Berhormat Perdana MenteriMalaysia dalam bajet 2010. Sebanyak RM200 juta dana diperuntukkan seperti penerbitan filem,animasi pembangunan dan aktiviti yang berkaitan dan angka ini bertambah setiap tahun. Inibertujuanuntukmerancakkan lagipembangunanindustrikreatiftempatansupayamampuberdayasaing dengan lebih kompetetif di peringkat antarabangsa.Menurut YABDato’ SriMohdNajib TunAbdulRazak,PerdanaMenteriMalaysia (2009),dalammemacunegarakearahkemajuan,kreativitidandayapermikirandi luarkotakperludicambahdandirangsangkan.Lantaran itu, industrikreatifwajar dipertingkatkan lagi untuk menyumbangkan kepada pertumbuhan ekonomi negara. Inimenunjukanbahawaindustrikreatifiniadalahsalahsatusumberkepadapendapatannegara.Makamelalui permintaan 3D animasi inimerupakan salah satu daripada industri kreatif yangmendapat


perhatian dengankehendak pasaran masa kini. Menurut dasar Industri kreatif Negara (2013),perkembangansemasaekonomiglobalmenujukanindustrikreatifadalahsalahsatusumberpentingpertumbuhan ekonomi dan percambahan budaya dinegara-negara maju. Contohnya, industri initelah menyumbang sebanyak USD3 trilion kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) AmerikaSyarikat. Dalam perspektif ekonomi dan sosio budayaMalaysia, industri kreatif ini telahmemberisumbangan sebanyak RM9.4 bilion kepada KDNK Negara pada tahun 2008 dan berpotensi untukmenjana ekonomi berpendapatan tinggi serta memertabatkan budaya bangsa. Berdasarkanpenyelidikan Creative IndustryOutlook bagi tahun 2011 sehingga 2014 telah dijalankan oleh PriceWater House Coopers, dijangka nilai industri ini akan melonjak sehingga R.4.3 trillion pada skalaglobal. Ia jugabakalmenjanapendapatandari 4 saluranutama industri ini seperti TayanganFilem(RM288bilion), KandunganAnimasi (RM270bilion), PermainanVideo (RM192bilion) danAplikasiMudahAlih(RM88.5bilion).Jesteruitu,industriiniamatpentingdibangunkansecarabersepadudanterancangmelaluisatudasardanhalatujuyangkomprehensif.Dalammelaksakanindustrikreatifini,pelbagaipihakperlubekerjasamadalammenyediakantenagakerjamahirbagiperancangan ini.3Danimasi merupakan bidang yang meliputi aspek kreativiti sehingga kemahiran dalam penggunaanteknologi. Wyatt (2010) menyatakan animasi ialah imej yang dimanipulasikan secara “ frame byframe”danapabiladigerakansecarapantasakanmenghasilkanpergerakansecarailusi.Sesuatuimejakandilukisdandisusunsecarateraturuntukdigerakansecarapantasdanmenghasilkanpergerakan.Fadli Abdullah &MD saidin Ahmad Ishak (2010) menyatakan teknik dan bentuk animasi sentiasaberkembang mengikut peredaran zaman, bermula dari teknik “cell” iaitu melukis karakter satupersatusecaramanualdanberubahkepadapenghasilanmenggunakan2Ddan3Ddigitaltermasulahpenggunaan teknologi CGI sepenuhnya. Walaubagaimanapun terdapat permasalahan dalamkurikulumyangsediaadadiinstitusipengajian.Paragraduandalambidanganimasiinisetelahtamatpengajian mereka tidak dapat memenuhi kehendak dan permintaan pasaran. Hassan (2007)menyatakan bahawa aspek pendidikan 3D animasi di institusi pengajian kurang menghasilkangraduan yang berkebolehan dan berkemahiran dan kesannya banyak hasil kerja yang dihasilkankurangmenarik.Beliaumenyatakanrungutanramaipenerbitanimasi terhadaptahappengetahuangraduanyanghanyadilatihdarisegiteknologianimasisahajaperludiambilperhatiankeranagraduananimasiyangbarusahajamenamatkanpelajaran,kurangmempunyaipengetahuanberkenaanasasdalamanimasi,teknikpenceritaan,sinematografi,lakonandanpenyuntingan.MenurutMohdNizamAbdul Razak (2007), penghasilan penerbitan 3D multimedia animasi di Malaysia jauh ketinggalanberbandingdengannegaraluar.3DmultimediaanimasisepertiKacangdanTamihnzayangdihasilkanolehindustritempatanjauhketinggalanberbandingdengan3DmultimediaanimasiluarsepetiSherk,FinalFantasydanToyStory.Menurutnyalagi,halinidisebabkanolehkekurangantenagapakardankemahiranpengetahuanyangtinggidalamperingkatperlaksanaan.MenurutFurniss(2008)“thevitalplanning stagewhere the producer and director consult each other to lay the groundwork for theproduction”. Untuk melaksanakan tindakan ini akan melalui proses produksi, maka penggunaantenagakerjayangcekapdanmahiramatdiperlukankeranaprosesinimemerlukanmasayangagaklama.Werner & DeSimone (2009)menambah bahawa “a set of systematic and planned activitiesdesignesbyanorganizationtoprovideitsmemberswiththeopportunitiestolearnnecessaryskillstomeetcurrentandfuture jobsdemands” .Berdasarkantakrifan ini,kapasiti tenagakerjayangmahirdapatdipertingkatkanmelaluiprosespembelajarandan latihan.Pendidikandan latihanmelibatkanspek teoretikal dan praktikal perlu didedahkan kepada para graduan dalam mempersiapkan diriuntuk memenuhi keperluan dan kehendak industri. Menurut Fadli Abdullah & MD Saidin AhmadIshak (2010), pendidikan dan latihan yang berkaitan dalam bidang 3D animasi masih baru jikadibandingkan dengan bidang-bidang yang lain seperti komunikasi, ekonomi, dan sains. Namunkesedaran terhadap membangunkan kursus-kursus yang berkaitan dengan kandungan digital danmultimedia terutama animasi mula menyerlah kerana permintaan yang semakin tinggi terhadapgraduanyangberkemahirandanpakardalambidangtersebut.


KAJIANLITERASIGraduan3DanimasidiMalaysiaMenurut kajian daripada Fadli Abduullah & MD Saidin Prestasi graduan 3D Animasi yang barumenamatkan pengajian kurang mempunyai pengetahuan berkenaan dengan asas dalam animasi.Merekamenyatakan bahawa graduan-graduan yang barumenamatkan pengajian perlu dibekalkandenganpengetahuandankemahiranyangbersesuaiandengankeperluanpasaranterkini.Selainitudalamperbincangan“HalaTujuAnimasi”olehPresidenPersatuanAnimasiMalaysia,KamnIsmail, diperpustakaan negara (2010) menyatakan bahawa graduan yang dihasilkan tidak diajardenganteknikdanperisianyangdigunakandankursus-kursusyangdiajarpulabercampuradukdantiada pengkhususan. Hal ini merugikan pihak industri kerana mereka perlu menyediakan latihansemulakepadagraduan-graduaninimengikutkeperluanyangdiperlukanolehindustritersebut. Tenaga kerja merupakan antara cabaran yang perlu dihadapi oleh mana-mana bidang yang ingindimajukanolehsesebuahnegara.Industrikreatifmerupakanindustriyangunikkeranamemerlukantenagakerjayangterdiridaripadamerekayangmempunyaiminat,bakatdankebolehantersendiri.Pendidikan3DAnimasidiMalaysiaMenurut Fadli Abdullah&MD saidinAhmad Ishak (2010) perlaksanaan yang harus dilakukan olehinsititusi dalam melahirkan tenaga pakar dikalangan graduan dan memenuhi keperluan industrisecarakeseluruhannyaagak sukar.Hal inidisebabkanoleh setiap syarikatdan industrimempunyaicara yang tersendiri dalam beroperasi dan memang agak mustahil untuk memenuhi keperluanindustri secara keseluruhannya. Pembelajaran dan pengajaran kemahiran asas ditekankan olehinstitusi supaya para graduan dapat menyesuaikan diri apabila bekerja dan kepentingan untukseseorang graduan itu menyelongkar dan mencari serta memahami dengan lebih mendalam lagibidang yang diceburi amat diperlukan dalam diri mereka. Institusi pengajian tinggi, banyakmenekankanaspekakademikdan ilmiah. Furniss (2008)menyatakanbahawaprosespembelajaranbagibidanganimasi, terdapatbanyakpekarayangperludiambil kiradan iaakanmengambilmasayanglama. PerlaksanaandanpembangunansektorindustrianimasikeratifdiMalaysia.3Danimasiadalahsalahsatubidangkreatifyangmendapatperhatiandalampembangunanindustrikreatif yangdisarankanoleh kerajaanMalaysia dalam rancanganMalaysia ke 10. Pelbagai langkahdiambilolehkerajandalammemajukanindustrikeratifNegarasepertiyangdibentangkanolehYangAmat Berhormat PerdanaMenteriMalaysia dalam budget 2010 pada 23Oktober 2009, SebanyakRM200 juta dana seperti penerbitan filem, animasi pembangunan dan aktiviti yang berkaitan. Inibertujuanuntukmerancakkan lagipembangunanindustrikreatiftempatansupayamampuberdayasaingdengan lebihkompetetifdiperingkat antarabangsa.MenurutYABDato’SriMohdNajibTunAbdul Razak, Perdana Menteri Malaysia(2009), dalam memacu Negara kekemuncak kemajuan,kreativitidandayapermikirandiluarkotakperludicambahdandirangsangkan.Lantaranitu,industrikreatifwajardimajukanlagiuntukmenyumbangkankepadapertumbuhanekonomiNegara.MenurutFadliAbdullah&MDsaidinAhmadIshak(P,A,Abdullah,&Ishak,2010)kerjasamainstitusidenganpihak industrimemainkanperananpentingdalamsektor industrikeratifsupayadapatberkembangmajusekaligusdapatmemberikeuntungankepadaNegara.Kirkpatrik’sFourLevelsOfEvaluationKirkpatrick’sFourofEvaluationtelahdiciptaolehDonaldKirkpatrick,(1959)bagimenentukanempattahap penilaian latihan. Empat tahap penilaian adalah: (1) tindak balas daripada pelajar danpandangan mereka mengenai pengalaman latihan; (2) dapatan pelajar dalam pembelajaran danpeningkatan pengetahuan dari pengalaman latihan; (3) pelajar perubahan tingkah laku danpeningkatanselepasmenggunakankemahiranditempatkerja;dan(4)keputusandankesanprestasipelajarterhadappersekitaranindustri.


PrestasigraduandankebolehpasaranKebolehpasarangraduanadalahnilaidirigraduanmeliputikemahiranataukebolehanyangdimilikioleh para graduan yang membuat bakal majikan berminat untuk menawarkan pekerjaan kepadamereka(MohdAs’riChik,2009)

Gambarrajah3:PrestasidanKebolehpasarangraduan,(MohdAs’riChick,2009)


Kerangka Kajian ini menggunakan teori Kirkpatrik Four Level of Evaluation dan GraduateEmployability. InibertujununtukmelihatsecarakeseluruhanprestasipelajarmenggunakanstudentLearningOutcometerhadapprestasigraduanselemattamatbelajardanprestasigraduandiindustrisetelahmerekamenetapdiindustri.PENYATAANMASALAHKaijan ini dilakukan adalahmelihat perestasi graduan dalam bidang 3D Animasi di Malaysia yangdikatakan tidakdapatmemenuhi keperluanpasaran industri semasa.Permasalahankajian ini ialahtiadakajianmenyeluruhyangmenelititkeseluruhanperspektifdaripihakpelajar,graduan,akademikdanindustriuntukmengetahuikeadaanyangmenyeluruhmengenaihasilgraduandengankeperluansemasapasaranindustri.Penyelidikandanpembangunandalambidangkreatifjugamerupakansalahsatu cabaran yang perlu dihadapi oleh industri ini. Negara padamasa ini lebihmemberi tumpuankepadapenyelidikandanpembangunandalambidang-bidang lain seperti kesihatandanpertanian.Aspekpenyelidikandanpembangunanyangkurangdiberiperhatianakanmenyebabkanprodukyangdihasilkan tidak mencapai kualiti yang sewajarnya. Pengeluaran melalui kaedah tradisionalmenyebabkan tiada pengkhususan kemahiran pekerja dan kualiti produk tidak dapat dikawal( Industri Kreatif Negara, 2014). Graduan dalam bidang 3D Animasi di Malaysia tidak dapatmemenuhi keperluan pasaran industri. Kritikan ini mendapati bahawa graduan yang keluar dariinstitusi pengajian tinggi diMalaysia ini tidak dapatmemenuhi keperluan pasaran industri adalahdisebabkanolehmerekakurangberpengetahuandankurangberkemahiransepertiyangdiperlukandi pasaran industri animasi ini. Hassan (2007) aspek pendidikan 3D animasi di institusi pengajiankurangmenghasilkangraduanyangberkebolehandanberkemahirandankesannyabanyakanimasi-animasi yang dihasilkan kurang menarik. Beliau menyatakan rungutan ramai penerbit animasiterhadap tahap pengetahuan graduan yang hanya dilatih dari segi teknologi animasi sahaja perludiambil perhatian kerana graduan animasi yang baru sahaja menamatkan pelajaran, kurangmempunyaipengetahuanberkenaanasasdalamanimasi,teknikpenceritaan,sinematografi,lakonandan penyuntingan. Menurutnya lagi ada yang melihat aspek pendidikan 3D animasi di institusipengajiankurangmenghasilkangraduanyangberkebolehandanberkemahirandankesannyabanyakanimasi-animasi yang dihasilkan kurangmenarik. Padamasa ini, negaramasih kekurangan tenagakerjayangterdiridaripadakaryawansenidanpekerjaberkemahirantertentu.Selainitu,kebanyakankaryawanmemperolehkemahiranmelalui tacitknowledge ( IndustriKreatifNegara,2014).Melaluiperbincangan “ Hala Tuju Animasi” oleh Presiden Persatuan Animasi Malaysia,Kamn ismail, diperpustakaan Negara pada 9 Mei 2010 menyatakan bahawa pihak industri memerlukan graduanyangbarumenamatkanpelajarandibekalkandenganpengetahuandankemahiranyangbersesuaiandengan mereka. Aun Hoe, Animation Director for Silver Ant Sdn.Bhd “ talented 3D multimediaanimator are still hard to come by” . Industri sukar untuk mendapatkan para graduan yangberkebolehan dan berpengetahuan dalam memenuhi keperluan dan kehendak mereka. MenurutMohd Nizam Abdul Razak, Pengarah Les’ Copaque(2007), penghasilan penerbitan 3D multimedia

PRESTASI GRADUAN REKA BENTUK 3D

ANIMASI DI INSTITUSI PENGAJIAN TINGGI DI

MALAYSIA

Result Level 4

Behavior Level 3

Learning Level 2

Reaction Level 1

Kirkpatrick’s Four Levels of Evaluation KEBOLEHPASARAN

GRADUAN REKABENTUK 3D

ANIMASI


animasidiMalaysiajauhketinggalanberbandingdengannegaraluar.3DmultimediaanimasisepertiKacang danTamihnza yangdihasilkanoleh industri tempatan jauhketinggalanberbandingdengan3D multimedia animasi luar sepeti Sherk, Final Fantasy dan Toy Story. Menurutnya lagi, hal inidisebabkanolehnegerakitakurangmemilikitenagapakardankemahiranpengetahuanyangtinggidalam peringkat perlaksanaan. Kajian dalam bidang ini ada dilakukan di negara-negara luar bagimelihat kualiti graduan animasi ini dalammenyumbangkan kepakaran dalam dunia animasi.MihoAoki.et.al 2011,menyatakankajiandaripadaduanegara terbesar iaitu JepundanAmerika syarikatmelihatkepadapenuruhantahapkepakarangraduan3DAnimasiadalahdisebabkanolehkandungankurikulumyangtidakdapatmengikutkeperluanindustri.Hal inidisebabkanteknologidankehendakindustri bergerak dengan sangat cepat. Menurut mereka lagi kepakaran dalam perisian barumemerlukanmasauntuktenagapengajarinimenjadimahir.SharkawiCheDin(2006)negaramasihjauhketinggalandalambidang3Dmultimediaanimasiberbandingdengannegarajirandanindonesialebihbaikdalampenghasilan3DmultimediaanimasiberbandingMalaysia. Insitusipengajiantinggiawamdanswatamemainkanperananpentingdalammemberipendidikandan latihankepadaparagraduan yang berkemahiran dan berkebolehan. Pada masa ini, negara masih kekurangan tenagakerjayangterdiridaripadakaryawansenidanpekerjaberkemahirantertentu.Selainitu,kebanyakankaryawanmemperolehkemahiranmelaluitacitknowledge(IndustriKreatifNegara,2014).Kajian ini tertumpubagimelihat secara keseluruhandari perspektif pelajar, graduan,pendidikdanindustri dalam menyelesaikan permasalahan yang timbul daripada persepsi industri yangmenyatakan bahawa graduan kurang berpengetahuan dan kurang berkemahran serta tidak dapatmemenuhikeperluansemasadipasaranindustri.

KAEDAHKAJIANPenelitian kajian ini menggunakan kaedah kualitatif untuk menilai prestasi graduan 3D Animasitersebut. Kaedah kualitatif yang digunakan adalah temubual secara rawak di lima buah institusipengajian yang menawarkan kursus reka bentuk 3D animasi dan lima buah industri animasi diMalaysia. pemerhatian yang dilakukan terhadap prestasi graduan di industri dan proses kaedahpembelajarandiinstitusi.Daripadatemubualdananalisisdokumenyangberkaitan,penemuanyangditemuidikumpulkanuntukmengulassegalarumusandancadanganuntuktindakansusulansebagailangkahpenyelesaianmasalahterhadapisuutama.SampelrespondenkajianKajian merupakan kajian inferensi menggunakan reka bentuk kajian ekperimental benar iaiturespondenkajianmeruapakansubjek-subjekyangdipilihdaripadapopulasi.Sampelempatkumpulanrespondenutamadipilihsecararawakmewakilisemuasubjekdalampopulasi.Kumpulanrespondenyang pertama ialah pelajar akhir yang mengikuti pengajian Animasi di institusi pengajian TinggiMalaysia diperingkat sarjana. Kumpulan kedua responden terdiri daripada graduan yang telahbekerja di industri animasi selama dua bulan antara dua tahun. Kumpulan responden ketiga ialahtenaga akademik dari institut pengajian Tinggi Malaysia dalam bidang 3D Animasi. Kumpulanrespondenyangkeempat ialah industri3DAnimasiyangterdapatdiMalaysia.Keselurankumpulanresponden digunakan dalam kajian ini untuk melihat secara keseluruhan perspektif mengenaiprestasigraduandiperingkatpengajiantinggi3DdiMalaysiadalambidang3DAnimasi.InstrumenkajianInstrumen kajian menggunakan Kickpatrik’s Four Level of Evaluation. Instrumen temubual inimelibatkan empat bahagian sampel responden utama iaitu bahagian pertama graduan yang barumenamatkan pengajian dalam bidang 3D animasi untuk melihat persepsi graduan terhadapkeberkesanan program tersebut dalam mempersiapkan diri mereka dialam pekerjaan industri.Bahagiankeduaadalahinstrumenttemubualterhadapatgraduan3DAnimasiyangtelahmenetapdiindustri dalam tempoh 1 hingga 3 tahun untukmelihat prestasi graduan dalammengadaptasikanpengetahuan dan kemahiran yang di pelajari di institusi dalam membantu mereka di industri.


Bahagian ketiga keempat ialah insturement temuduga dengan tenaga akademik dalam bidang 3DAnimasidiinstitusipengajianTinggidiMalaysiaterhadapprestasipelajardalambidang3DAnimasi.Bahagian keempat ialah adalah instrumen temubual dengan pihak industri dalam mendapatkantindak balas terhadap keberkesanan program dalam melahirkan garaduan yang berprestasi diindustri.DATA&PERBINCANGANPelajarAkhirProgram3DAnimasiDapatan daripada data temubual terhadap pelajar akhir terhadap isu pertama yang dibangkitkanmengenai keputusan keseluruhan (Result) kursus-kursus subjek 3D Animasi yang ditawarkan diuniversiti ini dalam membantu pelajar akhir mempersiapkan diri ke pasaran industri. Isu yangdibangkitkaialahkursusyangditawarkantidakbersesuaiandengankeperluansubjekanimasi.

P1 “…Ada kursus yang ditawarkan tidak berpatutan. Sebagai contoh pada tahun satu,pelajardiajardenganasaskepadaseni,sepertipainting,colorpainting itumenjuruskepada teknik seni halus. Pada tahun kedua pengajian, pelajar diajar dengan asasanimasi, segala keperluan dan asas kemahiran dan pengetahuan mengenai asasanimasi diajar pada tahun kedua pengajian. Kemahiran dan pengetahuan yangpertama dalam animasi yang dipelajari adalah asas animasi secara manualmenggunakanhitbookanimasi.Perisiankomputeranimasipada tahunsatu tidakdidedahkan. Hanya pada tahun kedua barulah pelajar didedahkan kepadapembelajaran animasi, seperti perisian komputer animasi, storyboard, storytellingdansebagainya…”

P2 “…Secara keseluruhan program animasi yang ditawarkan di universiti membantu

pelajar dalammelahirkan graduan animasi di industri. Namunmasih ada beberapayangperluberikanpenekanandanadayangperludiberikanpenguranganolehpihakinstitusidalammencapaihasratmelahirkanseoranggraduananimasiyangmemenuhikeperluan pasaran semasa. Pada pendapat saya ada juga kursus yang ditawarkanpadaprograminitidakmembantuataubolehdikatakantidakmempunyaikaitanyangsangat penting dengan animasi. Antaranya boleh dikatakan kursus programmingkomputersains.Inikeranaianyatidakberkaitansedikitpundengananimasi.Animasidiajar menggunakan perisian komputer dalam menghasilkan animasi. Makapengaturcaraankomputersangattidakbersesuaiandengankeperluananimasi.Kamidi pihak pelajar terpaksa melaluinya dan kebanyakan daripada pelajar yang hanyamemperolehimarkahuntuklulussahajadanadayanggagalbagisubjektersebut.Iniamatlahmenganggumarkahkeseluruhanprestasisetiapsemester…”

P3 “…Untukkursuspada tahunsatu, seperti lakaranmembantuuntukmelukisanimasisecara manual, manakala tahun kedua barulah pelajar diterapkan konsep animasiyang sebenarmenggunakanmanualdan jugaperisisankomputer.Kursus-kursus inimembantu untukmengetahui asas kepada animasi, namun terdapat kursus-kursuselektifdanminoradayangberkaitandanjugaadayangtidakberkaitan,keranaadakursusyangdiambiladasedikitmengangggufokusuntukkursusanimasi. Inikeranaapabila kursus teras yang ditawarkan tidak lulus, maka pelajar perlu mangambilsemuladan inimembuatkanpelajarmerasa ia susahdan tidakdapat fokus kepadakursusanimasi…”

Daripada data temubual diatas terdapat responden yang berlainan ada menyatakan bahawaterdapatkursus-kursusyang tidakberkaitandengananimasiditawarkan.Pekara iniberlakuhampir


keseluruhandiinstitusipengajiantinggikeranakursusyangditawarkanadalahuntukmembantuparabelajarsupayalebihberpengetahuanluasbukansahajadalamsatubidangmalahdalambidangyanglain.Inidapatmembantugraduanapabilamerekakedunia industri.Adadiantarabidangkerjayangmerekamahukantidakmempunyaikekosongan,mekamerekaadaalternatiflaindalammeneruskankejayamereka.Walaubagaimanapun,sepertiyangdibangkitkanolehpelajartahunakhirpengajian,mereka memerlukan kursus sampingan yang berkaitan dengan program animasi. Saya bersetujumengenaipekara ini, jika inginkankursusyangditawarkanuntukprogramanimasi ini lebihkepadaminoryangberadaselaridengananimasi.Halinikeranapelajaranimasiinimerekaberfikirkankreatifdanmindamereka akanmengalami sedikit konflik jikadiberikan subjek yangberbentukpemikirananalitikalataukritikal.Pekarakeduaialahmengenaitingkahlakuberkaitandengankekurangandankelebihansubjekyangditawarkan dalam membantu pelajar akhir mempersiapkan diri ke pasaran industri. Terdapatnyasubjekyangtidakberkaitanyangmenganggupenumpuandankosentrasipelajar.

P1 “…Darisegikekuranganterdapatnyakursus-kursustidakberkaitan.Selainitudarisegiteknikal dalam animasi seperti 3D sendiri pelajar tidak sempat belajar sepenuhnyakeranahanyadalamsatusemesterdalamprosesmodeling.Adadiantarakamidiajarmodeling dengan menggunakan perisian lain manakala animation menggunakanperisianlain,adakalanyapelajartidakdapatmemahamikeseluruhanprosesanimasiini. Disini juga kami tidak diajar fokus pada sesuatu animasi seperti 3D atau 2D,prosespembelajaranyangadasatupengalsemesterdanpelajarsendiri tidakdapatmenerokakeseluruhanteknikaldalamperisiantersebutmenyebabkantumpuandansemangatdalammeneruskansubjekitutidaksecarakeseluruhan…”

P2 “…Ada sesetegah pensyarah yang mempunyai latar belakang dari industri banyakmembantu pelajar untuk dalam proses pembelajaran dan lebihmemenuhi strukturdalam sesebuah pembikinan animasi, manakala bagi pensyarah yang tidakmempunyai latar belakang dari industri mereka lebih terarah kepada teori dalamkelas dan hanyamenerangkanmengikut silibus yang terdapat dalam kursus sahajadanpensyarah tidakmendedahkan realiti cara dan teknik dalam sesebuahproduksianimasi. selain dari itu, pelajar akan dapat pengetahuan dan teknik tambahan, jikapihak fakulti ada menjemput pihak industri datang untuk memberi ceramah atau“design Talk” di mana ilmu serta kemahiran tambahan yang mana pelajar kurangditekankanketikapengarajandidalamkelas…”

P3 “…Kelebihannyaada,apabilakamidiajarcarakerjadanprosespenghasilananimasimengikut cara kerja di industri. Seperti saya maklumkan jika ia ditekan olehsebahagian pensyarah. Manakala kekurangannya ialah penekanan dalam prosespenghasilanjalanceritaperluditekankancaramenghasilkanjalanceritayangkreatifsupaya apabila pelajar keluar nanti,makamereka bolehmenjanakan pelbagai ideayang baru. Namun terdapat masalah kerana dalam diri pelajar tidak ditekankanpenghayatan dalam sesuatu lakonan filem maka penghayatan jalan cerita dananimasi tersebut kurang, sepatutnya setiap pelajar harus ditekankan aspekpenghayatanwataksepertilakonandanfilemkeranadengancaraitusesuatuaniamsiituakanlebihdifahamidandijiwaiwataknya…”

Daripada data temubual diatasmengenai tingkah laku pelajar akhir berkaitan dengan kekurangandan kelebihan subjek yang ditawarkan dalam membantu pelajar akhir mempersiapkan diri kepasaranindustri.Penekanantidakdiberikanpadasesuatusubjekanimasiiniadalahuntukmembantupelajarsupayatidakbergantungpadasatukemahirandanpengetahuansahaja.Diinstitusipengajian


tinggimenekankan aspek kepelbagaian kebolehpasaran graduan, hal ini adalah untukmengelakanpengangguran dikalangan graduan nanti apabila bidang kerja yang mereka mahukan tidakmempunyaipeluangpekerjaan.Makaalternatifpengetahuandankemahiranyang laindipelajari inidapat membantu mereka dalam memperolehi pekerjaan dalam bidang tersebut. Bagi penekanansubjek tambahan dalam seni persembahan dan lakonan dalam program animasi ini sangatberguna.Ini kerana subjek tersebut dapat membantu pelajar lebih mendalami watak, jalan cerita,penghayatan, skrip dan teknik seni dalam sesebuah persembahan. Hal ini sangat berkait rapat,kerana animasi jugamerupakan seni lakonan dan persembahan.Jika teknik dan pengetahuan senipersembahaninidiberipendedahankepadapelajar,makadapatmembantumerekalebihmendalamsenipersembahandalamanimasimereka.Pekara ketiga ialah terhadap sokongan akademik terhadap peningkatan kualiti dalam prosespembelajarankursusyangmembantupelajarakhirmempersiapkandirikepasaranindustri.Isuyangdibangkitkanialahterdapatnyatenagapengajaryangkurangberpengalamandalambidangtersebut.

P1 “…Semasa kami diajar di dalam kelas untuk subjek 3D animasi, pensyarah terbabitbanyak menggunakan sumber dari saluran youtube, kami diminta untukmempelajarinya mengikut tutorial yang diberikan. Ini menyebabkan kami kurangmemilihuntuk subjek3Danimasi kerana ianya sukarutnukdifahami.Manakala2Danimasi lebih menarik kerana pensyarah yang mengajar subjek tersebut daripadaindustri,dancaramerekaajarlebihdifahamidansangatmudahberbandingdenganpensyarahsepenuhmasa…”

P2 “…Pelajar lebih selesa jika pensyarah itu sendiri melakukan aktiviti pembelajaranseperti dunia realiti dan bukanmengikut buku sahaja. Ini menjadikan pelajar lebihbersemangatdenganteknikpenyampaiandanpengetahuanmelaluipengalamandankemahiran yang ditunjukan oleh pensyarah itu. Selalunya teknik penyampaian yangbagusmengunakanpengetahuandankemahiraninihanyaadapadapensyarahyangdatangdarilatarbelakangindustri.Kebanyakanteknikdanpengetahuanmerekatidaksepertididalambuku,danteknikpenyampaianmerekalebihmudahdifahami…”

P3 “…Adadikalanganpensyarahyangmampunyaipengalamanindustrisebelummerekamengajardisini,pengalamandankemahiranmerekasangatmembantupelajarlebihmemahami proses pembelajaran dan cara penyampaian pengajaran mereka lebihmenarikdanspontansahajasertamudahdifahami…”

Daripada data temubual diatasmengenai sokongan akademik terhadap peningkatan kualiti dalamprosespembelajarankursusyangmembantupelajarakhirmempersiapkandiri kepasaran industri.Pekara dibangkitkan mengenai isu tenaga pengajar yang kurang berpengalaman dalam bidangtersebut. Hal ini disebabkan oleh tenaga pengajar yang tidak mempunyai pengalaman dan latarbelakangdariindustri.Tidakdinafikanbahawapolisidalamsesebuahinstitusipengajiantinggidalampengambilan tenaga pengajar perlulah mempunyai latar belakang akademik yang baik danmempunyai tahap pengajian yang ditetapkan oleh pihak institusi pengajian tinggi. Ada diantaratenagaakademikyangterusdiserapmasukdalaminstitusipengajiansetelahmerekatamatbelajar,ada diantaranya ialah penerima biasiswa dari institusi tersebut. Walaupun ada diantara tenagaakademik yang tidak mempunyai latar belakang daripada industri, namun latihan dan kemahiranyang di sediakan di setiap institusi adalah bertujuan menjadikan tenaga akademik pakar dalambidangmereka.


Menjemput wakil daripada industri untuk memberi ceramah serta lawatan ke industri dapatmembantu pelajar dari segi sokongan akademik terhadap peningkatan kualiti dalam prosespembelajarankursusyangmembantupelajarakhirmempersiapkandirikepasaranindustri.

P1 “…Pihak fakulti ada menjemput pihak industri untuk memberi ceramah kepadapelajar disini. Mereka banyakmemberi pendedahan cara kerja, pengetahuan barudan keperluan yang mereka perlukan apabila graduan ingin diteima bekerja diindustrimereka.Selainitumerekajugaadamenunjukancaramodelingdananimasimengunakan perisian animasi. Manakala bagi lawatan akademik ke industri, agaksukar kepada kami kerana hamper kesemua industri animasi hanya terdapat disemenanjung. Pelbagai faktor perlu di fikirkanmasa, kewangan ini sukar memberikekangan terhadap pelajar untuk membuat lawatan ke industri animasi disemenanjung…”

P2 “…Adawakil dari industri datangmemberi ceramahkepadapelajardisini. Banyakpengetahuan baru yang ditekankan olehwakil industri, inimembantu kami untukmengetahuipekembangan semasadari industri untuk kamimelakukanpersediaansebelum keluar bekerja di industri. Pada saya lawatan ke industri sangat pentingkerana apabila saya kesana dengan melihat aktiviti yang dianjurkan oleh industridanjugatalkyangdiberikansayamerasakanmasihjauhperjalananyangperlusayatempuhi dalam menjadikan diri saya sebagai seorang animator. Ada jugadiantaranyatidakditekankandiuniversititetapiiasangatpentingapabiladiindustri,sebagai contoh pengurusan masa dalam sesuatu projek animasi, kerja kumpulandanpemikirandalammelahirkanideakreatif…”

P3 “…Pihak fakulti adamenjemputwakildari industriuntukmemberi ceramahkepadapelajar. Selain itu pada penilaian akhir projek kami, ada penailai luar dari industriakan datang perlukan. Dari situ kami mendapat pelbagai pendapat dalammenghasilkan animasi yang berkualiti dan persediaan kami untuk ke alampekerjaan…”

Daripada data temubual diatas mengenai sokongan akademik dalam menjemput wakil daripadaindustri untukmemberi ceramah danmembuat lawatan ke industri dapatmembantu pelajar darisegi sokongan akademik terhadap peningkatan kualiti dalam proses pembelajaran kursus yangmembantupelajarakhirmempersiapkandirikepasaranindustri.Penglibatanpihakindustridenganakademik adalah sangatmembantu dalammeningkatkan kualiti pelajar dalambidang tersebut. Iniadalah usaha yang dipertingkatkan oleh institusi dalammebantu pelajar serta pengajaran supayaselarasdengankeperluansemasaindustri.Pekarakeempatialahreaksidiripelajarakhirdalammempersiapkandirikepasaranindustri.Isuyangdibangkitkanialahpendedahanyangperluditekankansemasaprosespembelajarantentangstrukturkerjadiindustridanjugaprosespenjaanaanideabaharu.P1 “…Untukkeluarke industri, sayamasih lagimemerlukanpengetahuandankemahiranyang

industri perlukan. Contohnya kerja sebagai berkumpulan, hiareki kerja, proses kerja. Inisangatpentingkeranainiamatdititikberatkanolehindustritapidiinstitusiinitidakdititikberatkankeranakamidiajardenganteoridanteknikaldalammembentukanimasi…”

P2 “….Sayamemerlukan caramenjana idea kreatif yangbukan sahajamelihat contoh animasidarinegarabesarsepertianimedarijepun.Penjanaanideakreatifamatpentingkeranasayamemerlukan cara pemikiran kreatif dalam menjana idea yang baru dalam dunia animasi.


Maka sebelum ke alam industri saya amat memerlukan cara penghasilan idea tersebutsupaya saya dapat menjana sesuatu yang baru dalam dunia industri Malaysia pada akandatang…”

P3 “…Bolehdikatakanbersediadengankemahirandanpengetahuanyangdipelajaridi institusipengajianini,namunmasihbanyakyangmasihperludipelajari,keranacaradancorakkerjadisetiap industri ituberbeza.Oleh itu setiapgarduanyangbarubekerjaakandiberi temphlatihanbagimenyesuaikandengancorakkerjadi industri tersebut. Jikadari segi teknologi,rasa tidakmempunyai jurangmaalah yang sangatbesar, kerana jika seseorang sudah tahupengunaanperisianmakadiabolehmenggunakanmana-manaperisianyanghampir sama,cumaakanada sedikitmasalahdalammenjana idea-ideakreatif. Inimasih jauhperjalanandaniaakandatangmelaluipengalamanyangdapatmematangkancaraberfikir…”

Daripada data temubual diatas mengenai reaksi diri pelajar akhir dalam mempersiapkan diri kepasaran industri. Isu yang dibangkitkan ialah pendedahan yang perlu ditekankan semasa prosespembelajaran tentang struktur kerja di industri dan juga proses penjaanaan idea baharuyangmembantu pelajar akhir mempersiapkan diri ke pasaran industri. Di institusi pengajian lebihmenekankan mengenai mengenai teori dan praktikal yang membolehkan setiap pelajar tahumengenai asas dalam bidang tersebut. Segala kemahiran dan praktikal di industri mereka akanmemperolehinya ketikamerekamenjalani latihan amali. Selain itu corak dan cara bekerja disetiapindustri berbeza, maka setiap graduan yang baru bekerja mereka akan diberi latihan danpendedahan corak bekerja diindustri tersebut. Pada pandangan penyelidik mengenai isu ini tidakmenjadi sesuatu masalah, kerana apa yang ditekankan di institusi pengajian adalah berdasarkanpengetahuandankemahiranasasyangmenjadikanmerekaseoranganimator. Mengenaipendapatpenekanan terhadap pemikiran kreatif dalam penjanaan idea, pada pendapat penyelidik ini bolehditekankan dalam pembelajaran pemikiran kreatif dan kritis damlam penjanaan idea, supayaanimator tidak hanya bergantung kepada rujukan animasi yang sedia ada dinegara-negara besar.Memperbanyakkanpenyelidikandalamanimasi tempatansupayadapatsetandingdengananimasi-animasi di negara luar. Sebagai contoh pembangunan animasi Dato’ Lat yangmenunjukan identitibudayamasyarakattempatanMalaysiayangditerbitkandalambeberapanegaradiserataduniasertamemenangiHadiahBudayaAsiaFukuokapadatahun2002.Graduan3bulanhingga2tahundiindustriDapatandaripadadatatemubualterhadapgraduanyangbekerjaantaratigabulanhinggaduatahundiindustrimengenaikeberkesananprogrampengajiandalammembantumerekadipasaranindustri.Pekara pertama yang dibangkitkan ialah pembelajaran di universiti tidak memberi sepenuhnyapenekananterhadapsubjekanimasi.

G1 “...Terdapatramaigraduanyangkeluardaripengajiananimasiinitidakmeneruskandalam industri animasi, mereka akan pergi ke bidang yang tiada kaitan dengananimasisepertiperniagaan,gurusekolahdanlain-lainpekerjaanyangtidakberkaitandengan animasi. Hal ini di sebabkanmereka kurang yakin dengan diri sendiri bagimeneruskan dalam bidang animasi ini, terutamanya 3D animasi ini. Bidang 3Danimasiinidianggapsatucabaranyangsukardansangatteknikalkepadamereka.Diindustrisangatberlainandenganapayangdiajardiinstitusi.Ilmudankemahiraninidiperolehibukandalamtempohpengajianbeliaudiinstitusipengajian,iadiperolehiatasinisiatifsendirimengambilkursustersebutsemasaprosesmenunggupanawarandariuniversiti.Inimerupakankelebihanyangdiperolehikepadabeliauatasusahadirisendiridalammeletakandiridalampasaranindustri...”


G2 “...Peringkat pengajian hampir sama berat dengan dengan subjek fakulti dan

universiti.Pelajarditekankandengansubjekanimasiapabilamasuktahunkeduadanketiga.Makadenganpembelajaranmengenaianimasitidakdapatfokussepenuhnyakerana masa yang diperuntukan sedikit dan pelajar perlu lebih berdikari danmendalamipengetahuandankemahirananimasi...”

Daripada data temubual diatas mengenai reaksi graduan yang sudah bekerja di industri dalamtempoh 3 bulan hingga 2 tahun di industrimengenai hasil pembelajaran 3D animasi yangmerekaperolehi di institusi pengajian tinggi di alampekerjaanmereka.Daripadadata yangdiperolehi isuyangdibangkitkanadalahprogramyangditawarkandalam3Danimasi tidakdiberipenekananyangkhusus. Jikadi lihatdaripada responmerekamenyatakanbahawaadadikalangangraduananimasitidakmeneruskankerjayadalambidang3Danimasi inikeranamerakamenyatakan iasesuatuyangsukaruntukmerekateruskandanadadiantaramerekamembinakerjayadalambidangyanglaindantidakberkaitandengansubjek3Danimasiyangtelahmerekapelajaridiinstitusi.

TenagaAkademikInstitutPengajianTinggidiMalaysiaDapatandaripadadatatemubual terhadaptenagaakademikdi institutpengajiantinggidiMalaysiadalambidang3DAnimasimengenaikeberkesananprogrampengajiandalammembantumerekadipasaranindustri.

A1 “…diunimas inianimasi terletakdibawahkursusanimasidi fakulti senigunaandankreatif. Pelajar akanmenajalani pengajian selama 3 tahun dalam peringkat sarjanamuda.Bolehdikatakankandungananimasiyangdiajardispenjangtempohpengajianhanya 50% sahaja, iaitu hanya diperingkat asas sahaja. Ini kerana kursus disinimerangkumi banyak kursus-kursus sampingan seperti elektif, digital interaktif,multimedia,visualimpak,yangpatutdiambilolehpelajar…”

A2 “…kalu ikutkan silibusprogramdi fakulti teater, animasidan teknologi skrin, ianyabermuladiperingkatsarjanamuda.Padatahunpertama,kursusditawarkanadalahart faundation, 2D dan penulisan. Tahun kedua, kursus ditawarkan adalah asaskepada teknikal animasi 2D dan 3D. Tahun ketiga pula, kursus yang ditawarkanadalahdimanapelajarakandidedahkankepadaprojekakhir,2D&3Danimasisertavisual effect. Daripada ketiga tahun ini, boleh dikataknmemenuhi objektif, namunianyamasihdiperingkatdasarsahaja…”

A3 “…pelajaryangmengambilsarjanadiUnikladalahdaripadapelajardiplomaanimasijugadaripadaunikl.Programsarjanaanimasiadalahperingkatpertengahandaripadaprogramdiplomaanimasi.Padaperingkatpermulaansillibus inidi inspirasidaripadaCapilano collage Canada yang lebih kepada multitasker, iaitu pelajar mengatahuikeselurahandari2D&3DAnimasi, storyboard,konsepart,perspektifdrawing,dantidak spesifik kepada animasi. Namun sillibus yang ada sekarang sudah tidak lagisama kerana terdapat pelbagai rombakan dan penambahan subjek-subjek lainsepertienterprenuship,businessdanjugaprogramming.Sillibusiniagakmenganggufocus pelajar terhadap kursus animasi. Pelajar animasi disini ditekankan untukmengetahui keseluruhan pre production, production dan post production. Apabilapelajarditahunakhiruntukprojekakhir,merekaakanmemilihhaluanuntukanimasi3DdanJuga2D…”

Daripada data temubual diatas mengenai reaksi tenaga akademik mengenai hasil pembelajarandalammempersiapkan graduan 3D Animasi ke pasaran industri.Isu yang ditimbulkan oleh tenagaakademik ialah struktur program diperingkat institusi sukar mengikut keadaan pasaran industri.


Subjek ditawarkan tidak menjurus sepenuhnya kepada 3D Animasi.hal ini kerana konseppembelajaran di institusi adalah untuk mededahkan secara keseluruhan kepada pelajar. Terdapatkursus sampingan yang ditawarkan mengganggu fokus pelajar terhadap subjek animasi kerana iasama berat dengan subjek utama. Namun pihak institusi turutmendapatkan pandangan daripadapihakindustriapabilamengadakankerjasamadenganwakilindustridalammenilaikerjaakhirpelajar.Namuninstusitidakdapatmengikutperedaransemasaindustriyangberkembangpadasetiaptahun.Diinstitusimempunyaimisisertaobjektiftersendiridalammelahirkangraduanyangtersendiri.Industri3DAnimasidiMalaysiaDapatan daripada data temubual terhadap industri mengenai persepsi industri mengenai tahapkeberkesananprestasigraduandalammenempatkandiridi industri. Isupertamayangdibangkitkanialahgraduantidakfokuskepadapengetahuandankemahiranyangdipelajaridiinstitusi.

I1 “...Graduanyangbarukeluardari institusipengajiandalambidang3Danimasitidakmemenuhi keperluan dan masih lagi memerlukan latihan di industri. Merekakebanyakantidakfokusdengankekuatanpadadirimereka.Disebabkanhalinisukaruntuk pihak industri untuk memerima mereka dalam kumpulan produksi animasidisini. Graduan ini harus didedahkan dengan semua asas animasi, namun padaperingkatakhirpengajianmerekaperludiajarfokusmendalamikepadabidangyangmahukan.Inidapatmemberipeluangkepadapelajartersebutlebihmemahamidanmengekplorasi segala pengetahuan dan kemahiran yang lebih mendalam dalambidangtersebut...”

I2 “...Graduan yang keluar dari institusi pengajian perlu diberi latihan insentif dalamproduksi animasi. Ini kerana adadiantaramereka tidak tahu tentang caraproduksianimasi. Pihak industri perlu menyediakan latihan semula kepada mereka dengankemahiran teknikal dan teori produksimengikutdengan caradi industri. Ini keranapelajaryangkeluardari institusimerekamasihtiadahalatujudalamilmuasasyangmerekaperolehidiperingkatpengajianmereka...”

I3 “...Proses produksi animasi bermula dari pre-production, production dan post-

productionadayangtidakselaridengancaradiindustri.Prosespre-productionyangdpelajaridisesetengahinstitusisudahtidakdigunapakaidiindustri.Inimenyukarkanpelajar tersebut dan juga merugikan pelajar. Beliau menyatakan bahawa institusiperlu selari dengan gunapakai di industri dan lebihmenjadikan pelajar yang keluarlebihberkualitidarisegikemahirandanpengetahuanmerekaselaridenganpasaranterkini...”

Daripadadatatemubualdiatasmengenaireaksiindustriterhadapgraduandalam3DAnimasidalammemenuhikepeluandankehendakpasaranpersekitaran.Isuyangdibangkitkanadalahgraduanyangkeluar mereka masih memerlukan latihan untuk menekankan mereka terhadap daya kebolehanmereka.Pihakindustrijugamencadangkanagarparagaraduaninidiberipilihanpadaakhirpengajianmereka supayalebih fokusdenganbidangyangmerekamahukan supayamerekamampunyaihalatujuyangjelasapabilamerekakeluarkeindustri.Namunatas-atasfaktoryangdinyatakanolehpihakindustri mengenai masalah ini, setiap institusi mempunyai misi objektif yang tersendiri dalammelahirkan graduanmereka. Ada diantara yangmendidik pelajar yang keluar supayamengetahuikemahirandanpengetahuandarikepelbagainaspek,supayamerekaakandapatberdikari jikatidakditerima dalam sektor kerjaya yang mereka inginkan.Contohnya di Universiti Teknologi MARA,merupakaninstitusiyangmenitikberatkanisukeusahawanan“Entreprenureship”.


KESIMPULANDapatan penyelidikan ini menunjukan bahawa terdapat banyak institusi yng menawarkan kursusanimasi di institusi di Malaysia atas faktor keperluan dalam membangunkan sektor animasi diMalaysia. Namun masih terdapat beberapa masalah yang perlu di perhatikan supaya dapatmelahirkangraduanyangberkualitidalammenyumbangkankepakarantenagakerjadisektorindustrimengikut keperluan pasaran terkini.Daripada hasil kajian yang dilakukan terdapat isu mengenaipekara yang perlu dititik beratkan oleh pihak industri dan juga industri adalah sangat jelas.Diharapkaninstitusipengajiantinggidanpihakindustrisertatenagaakademikdapatbersama-samamemaikankan peranan dan bekerjasama supaya sektor ini dapat bekerbangmaju sekali gus dapatmemberikankeuntungankepadakesemuapihaktermasuklahkepadanegara.RUJUKANCurriculumdevelopmentinhighereducation:Faculty-Drivenprocessesandpractices. (2008).BookbyPeterWolf,JuliaChristensenHughes(Eds.).ReviewbyMauraM.Reynolds. SanFrancisco,CA:Jossey-Bass,128pp.,$29.00.ISBN#978-0-470-27851-2Dato'BadlishamGhazali,2009.Plenarysession2:TheimpactofcrisistoFDIandDDIinICT, MOSTI.http://www.mosti.gov.my/mosti/download/plenary%20session%202%20%20Dato%2 0Badlisham.pdfDerafpertamadasaridustrikreatifsipjuntahundepan.2009.Bernama.com Disember.http://.bernama.com/bernamav5/bm/newsindex.php?id=460961Furniss,M.2008.TheAnimationBible:AGuidetoEverything–FromFlipbooksto Flash.London:LaurenceKingPublishingLtd.HassanAbdulMuthalib.2007.Frommousedeertomouse:Malaysiananimationatthe crossroads.Inter-AsiaCulturalStudies.Vol.8Issue2(Jun):288-297.doi: 10.1080/14649370701238755;(AN25227988)DasarindustrikeratifNegara(DIKN)(2010) http://www.utusan.com/utusan.info.asp?y=2011&dt=1206&pub=utusan_Malaysia&sec=Hib uran&p=hi_01.htm.KhairunnisaSulaiman&NazrulAzimSharuddin.2009.MAC3MSCMalaysiajana duniakreativiti.UtusanMalaysiaOnline.12November.http://www.utusan.com. my/utusan/info.asp?y=2009&dt=1112&pub=Utusan_Malaysia&sec=Sains_%26_Teknologi& pg=st_01.htmMohdAsriChik,2009,KebolehPasaranGraduan:http://careercube.com.my/index.php/en/18- kerjaya/50-tip-panduan-kerjayaMSCmampujana100projekkreatif.2009.UtusanMalaysiaOnline.6Oktober. http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2009&dt=1006&pub=Utusan_ Malaysia&sec=Dalam_Negeri&pg=dn_01.htmMultimediaDevelopmentCorporation(MDeC).2009.Reportonmanagingthe impactoftheeconomiccrisisontheICTindustryforum.http://www.mosti. gov.my/mosti/download/RptConfronting_Econ_Crisis_ForumV2.pdfP,I.,A,T.,Abdullah,F.,&Ishak,S.A.(2010).PembangunanSektorAnimasidiMalaysia:


PendidikandanLatihanAnimasidi,69–82.Werner,J.M.&R.L.DeSimone.2009.HumanResourceDevelopment.5thEdition. South-Western.CangageLearning.Wolf,P.,Hill,A.,&Evers,F.(2006).HandbookforCurriculumAssessment.Educational Research,26.Wyatt,A.2010.TheCompleteDigitalAnimationCourse:ThePrinciples,Practiceand TechniquesofSuccessfulDigitalAnimation.London:Thames&HudsonLtd.

prestasi graduan institusi pengajian tinggi dalam … · universiti sains malaysia 3 ... dengan...

Documents