PENDEKATAN MEDIA CAMPURAN DALAM ARCA KONTEMPORARI

Mohamad Akbar Bin Saman

Ijazah Sarjana Seni Gunaan dengan Kepujian (Seni Halus)

2009

PENDEKATAN MEDIA CAMPURAN DALAM ARCA KONTEMPORARI

MOHAMAD AKBAR BIN SAMAN

Projek ini merupakan salah satu keperluan untuk Ijazah Sarjana Seni Gunaan dengan Kepujian

(Seni Halus)

Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif UNIVERSITI MALAYSIA SARA W AK

2009

UNIVERSITI MALAYSIA SARAWAK

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL: Pendekatan Media Campuran Dalam Area Kontemporari

SESI PENGAJIAN: 2008/2009

Saya MOHAMAD AKBAR BIN SAMAN

mengaku membenarkan Tesis ini disimpan di Pusat Khidmat Maklumat

Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dengan syarat-syarat kegunaan seperti

berikut:

1. Tesis adalah hakmilik Universiti Malaysia Sarawak

2. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak

dibenarkan membuat salinan untuk tujuan pengajian sahaja

3. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak

dibenarkan membuat pengdigitan untuk membangunkan Pangkalan Data

Kandungan Tempatan

4. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak

dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bah an pertukaran antara

institusi pengajian tinggi

5. *sila tandakan Iti (mengandungi maklumat yang berdarjahD SULIT keselamatan atau kepentingan seperti termaktub di dalam AKTA RAHSIA 1972)o TERHAD (mengandungi maklumat Terhad yang telah ditentukan oleh Organisasilbadan di mana

D penyelidikan dijalankan) TIDAK TERHAD

~_D_i_sa_hk_a_n----=====-_:::::=:;:::>''

~i: Tandatangan Penyelia

Tarikh: y. 05 ·Dq Tarikh:

Alamat Tetap: Kampung Lot Baru,

96150. Belawai Sarawak

Catatan: * Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah, Sarjana Muda * Jika Tesis SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa!

organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan.

11

PENGESAHAN

Projek bertajuk 'Pendekatan Media Campuran Dalam Area Kontemporari' telah

disediakan oleh Mohamad Akbar Bin Saman dan telah diserahkan kepada Fakulti

Seni Gunaan dan Kreatif sebagai memenuhi syarat untuk Ijazah Sarjana Muda Seni

Gunaan dengan Kepujian (Seni Halus).

Diterima untuk diperiksa oleh:

En A wangko' Hamdan Pangeran Arshad

Tarikh:

111

I

PENGAKUAN

I

I Saya mengakui bahawa Projek Tahun Akhir bertajuk "Pendekatan Media

Campuran Dalam Area Kontemporari" ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali

I nukilan, petikan, huraian, dan ringkasan yang tiap-tiap satunya telah saya nyatakan

I sumbernya.

c~ / (MOHAMAD AKBAR BIN SAMAN)

(Matrik : 17752)

iv

I ,..

PENGHARGAAN

Alhamdulillah, bersyukur kita ke hadrat Ilahi kerana dengan limpah dan

kumia-Nya, dapat saya menyiapkan Projek Tahun Akhir yang merupakan syarat

untuk bergraduat. Terima kasih yang tidak terhingga kepada penyelia projek En

Awangko' Hamdan Pangeran Arshad, yang telah banyak membantu dan memberi

tunjuk ajar sepanjang projek ini dijalankan.

Terima kasih yang paling istimewa kepada keluarga tersayang terutama

kedua ibu bapa saya yang telah banyak memberi sokongan dan dorongan yang tidak

terhingga sepanjang kajian ini dilakukan. Malahan membantu dari segi kewangan

yang secukupnya sepanjang penyelidikan ini. Semoga segal a doa mereka dapat

mengiringi saya sepanjang pembelajaran say a di UNIMAS.

Akhir sekali, terima kasih kepada pekerja- pekerja Fakulti Seni Gunaan dan

Kreatif yang juga membantu dalam penyelidikan ini. Tidak lupa juga kepada teman­

ternan seperjuangan dalam program Seni Halus bagi kemasukan 06/07 dan rakan­

rakan seperjuangan bagi ambilan 06/07 di atas segala bantuan yang diberikan. Juga

tidak lupa kepada sahabat- sahabat yang sentiasa memberi sokongan yang padu

kepada saya. Sesungguhnya, jasa kalian amat saya hargai setinggi- tinggi jutaan

terima kasih yang tidak terhingga. Semoga penulisan ini dapat memberi manfaat

kepada pembaca dan seterusnya dapat dijadikan sebagai satu rujukan kepada

pengkaji yang akan datang.

Sekian, terima kasih.

v

I

ABSTRAK

Kajian ini merupakan hasil daripada eksplorasi terhadap pengaplikasian media

campuran dalam penghasilan karya sebagai medium pengucapan seni. Pengkaji akan

melihat potensi sesuatu media disamping teknik yang sesuai dalam berkarya.

VI

,.. ,.

•

ABSTRACT

This reseach is a result of an exploration towards the application of mixed media in

creating an artwork as an expression. The reseacher will look in to the potential of

certain media beside its relevant construction technique.

Vll

I

r

lSI KANDUNGAN Halaman

Tajuk................................................................................................................................................. i

Borang Pengesahan Status Tesis ............................................................................ .ii

Pengesahan dan Tandatangan Penyelia ........................................ ................................................. .iii

Pengakuan Pelajar........................................................................................................................... iv

Penghargaan.....................................................................................................................................v

Abstrak............................................................................................................................................vi

Abstract. .........................................................................................................................................vii

lsi Kandungan...............................................................................................................................viii

BABI

1.1 Pengenalan ....................................... ..................................................... 1-4

1.2 Sorotan Kajian ............................................. '" ........................................5-9

1.3 Pemasalahan Kajian ................................................................................... 1 0

1.4 ObjektifKajian .................................................................................... 10-11

1.5 Kepentingan Kajian ................................................................................... 11

1.6 Skop Kaj ian ............................................................................................. 11

1.7 Hipotesis................................................................................................ 12

1.8 Kesimpulan ............................................................................................. 12

viii

!

BAB2

2.1.1 Pengenalan Tentang Area ......................................................................... 13-14

2.1.2 PengenaJan ............................................................................................. 14

2.1.3 Tradisi dalam Area .................................................................................... 14

2.1.4 Proses dan Media ................... ... ............................................................ 14-16

2.2 Area dan Sejarah ........................................................... . ......... .................. 17

2.2.1 Area Di kalangan Masyarakat Awal......... ......... ... ........................... ......... ..... 17

2.2.2 Seni di Mesir ............................ .............. .... ........ ................................. 17-18

2.2.3 Seni di Greek ............................. . .................. ........................................... 18

2.2.4 Renaissance di Italy ............................................................................... 18-19

2.2.5 Area Zaman Baroque ................................................................................. 19

2.2.6 Area Pada Kurun Ke 19-20 ...................................................................... 19-20

2.2.7 Pandangan Pengkaji. ............................... .. .................................................20

2.3 Konsep Yang Digunakan Pengkaji Dalam Berkarya .........................................20-21

BAB3

3.0 Metodologi Kajian ................................... .... ..... .......... ...............................22

3.1 Pengenalan ........................... .~.. .. ... ... .. ............. ........... . ........................ 22

3.2 Memproses Data .......................................................................................23

3.3 Penganalisaan Data ... ................................................ .. ............................... 22

3.4 Aspek Yang Terkandung Dalam Pengkajian ........... ....... .................................... 23

ix

L n

BAB4

4.0 Idea Peribadi ......................................................................................... ..24

4.1 Proses Pembuatan Area ...........................................................................24-31

4.2 Penerangan Tentang Area ........................................................................ 32-34

4.3 Kesimpulan .......................................................................................... ...35

RUJUKAN............................................... ....................................................36

x

BAB 1

Pendahuluan

1.1 PENGENALAN

Setiap perubahan zaman dan peredaran masa bukan sahaja membawa pembaharuan dari

aspek penggunaan teknologi malahan telah membawa satu transformasi yang besar terhadap

perkembangan dalam penghasilan karya khususnya bagi penggiat seni area. Senario yang paling

ketara adalah teknik dan idea yang terus berkembang seiring dengan peredaran masa yang

membawa satu tamparan hebat kepada penggiat- penggiat seni untuk bersaing dalam penghasilan

karya.

Mengikut sejarah, perkembangan area telah bermula pada sekitar tahun 1650 S.M yang

merujuk kepada pembinaan Stonehenge. Wiltshire, England. Stonehedge merupakan titik

pennulaan bagi binaan berbentuk struktur dan juga merupakan salah satu perintis kepada

perkembangan seni area pada masa sekarang. Selepas pembinaan Stonehenge, terdapat satu lagi

struktur yang dihasilkan dan penghasilannya merupakan satu peringatan. Idea struktur ini terhasil

daripada pembinaan stonehenge. Gate of life Monument adalah struktur yang dimaksudkan dan

ia adalah satu peringatan untuk membangkitkan idea dan teori penghasilan Stonehenge. Struktur

ini terdapat di Uniontown, Pennsylvania.

1

Seiring dengan peredaran zaman, pelbagai pembaharuan telah diterokai oleh penggiat

karya dan penghasilannya tidak hanya berada ditakuk lama. Setiap generasi baru akan

meneruskan eksplorasi terhadap pelbagai aspek penghasilan karya.

Perkembangan seni area diteruskan pada zaman Greek dan kebanyakan area yang

dihasilkan berkonsepkan semulajadi dan realistik. Contoh karya area yang paling ketara

dihasilkan pada zaman terse but ialah Venus de Milo. Berikut dengan perkembangan yang

seterusnya, pelbagai teknik dan media telah diaplikasikan dalam karya. Ini bukan hanya meliputi

karya berbentuk area, malahan lukisan juga mendapat pembaharuan dengan kepelbagian eara

penyampaian serta media.

Sehinggalah pada tahun 90-an, karya seni mendapat satu anjakan terhadap kepelbagaian

bentuk media. Pembaharuan diterokai oleh pelopor seni seperti, Anthony Frudakis, Jan

Robinson, Jon Boomer, Erie Nelson, Haydn Llewellyn Davies, Jesus Bautista Moroles, Aaronel

deroy Gruber dan banyak lagi pelopor seni yang lain. Pada asasnya, penghasilan seni area ini

mempunyai tiga elemen penting yang perlu ditekankan.

Elemen yang ditekankan ialah teknik, rupa, dan penglslan. Teknik, kebiasaannya

melibatkan teknik penggabungan fizikal, penggunaan peralatan dan media. Peralatan media yang

digunakan harus dikuasai dengan sepenuhnya. Manakala rupa pula, adalah salah satu daripada

pakej pada karya dan ianya adalah satu perlambangan kepada isu atau isi yang hendak

disampaikan. lsi pula merujuk kepada mesej atau prinsip yang penting dalam penghasilan

sesuatu area.

2

Dewasa ini, terdapat ramai pengkarya telah membawa pembaharuan didalam karya

mereka khususnya dalam seni area. Paling menarik, penggunaan media campuran telah

membawa satu pembaharuan dalam karya bukan hanya dalam seni area, malahan dalam seni

penghasilan karya yang lain. Pengaplikasian media campuran dalam karya bermula pada abad

ke-20 dan ianya dipelopori oleh pengkarya seperti Pablo Picasso. Seperti yang dikatakan oleh

Picasso:­

.. .to assemble it out ofparts, as crafsman would a table or chair. It is difficult to exaggerate the

importance ofthis discovery for sculpture, because it is so commonplace to us now, and because

it has always existed as fundamental to invention in all ofart ...

Ini menunjukkan penggunaan pelbagai media dalam sesebuah karya adalah penting dan

perkembangan media dalam karya adalah lanjutan daripada ekplorasi terhadap lukisan. Antara

karya-karya yang menggunakan media campuran yang dihasilkan oleh Picasso ialah Musical

Instrument (1994), Glass, Pipe and Playing-Card (1994), Still-Life with Fringe (1994). Disinilah

bermulanya titik tolak perkembangan seni area yang mendedahkan penggunaan pelbagai media.

Justeru perkembangan ini terus memberi impak kepada seni pengkaryaan yang lain. I1ustrasi .... berikut menunjukkan salah satu karya yang dihasilkan oleh Pablo Picasso:­

3

/lustrasi Artis : Pablo Picasso Tajuk : Still Life Tahun : 1914 Media : Kayu dan campuran

4

1.2 SOROTAN KAJIAN

Sebelum kajian ini dijalankan, pengkaji telah membuat beberapa imbasan terhadap buku­

buku rujukan bagi membineang perkembangan area seeara kasar.

Antara buku yang dijadikan sebagai rujukan utama dalam kajian terhadap area adalah:­

a) Andrew Causey (1998), Sculpture Since 1945

b) William Tucker (1977), The Language afSculpture

Berdasarkan kepada kajian lepas, pengkaji mendapati bahawa kebanyakan daripada buku

atau bahan ilmiah lebih memfokuskan kepada skop kajian mereka yang lebih memperineikan

kepada sejarah dan keperihalan seni area. Pengkaji turut mendapati hanya sebahagian kecil

sahaja buku yang mengandungi bahan maklumat yang menjurus kepada skop kajian pengkaji.

Namun sedemikian, pengkaji telah memperoleh beberapa pengetahuan dan maklumat penting

disamping pengetahuan berkaitan penghasilan seni area.

Dalam kajian karya, pengkaji merujuk dan membuat kajian terhadap beberapa orang

pengarea dari dalam dan luar negara. Pengkaji memperineikan teknik dan permasalahan dalam

menghasilkan seni area yang mengaplikasikan penggunaan pelbagai media.

Bayu Utomo Radjikin adalah antara salah seorang artis rujukan bagi kajian pengkaji.

BeUau merupakan penggiat karya tanah air baik dalam seni figura area, realisme dan abstrak.

5

Beliau dilahirkan di Tawau, Sabah, pada 1969 dan memperolehi Ijazah Sarjana Muda Seni Halus

dari Universiti Teknologi MARA (UiTM).

Beliau pernah menjadi pensyarah di ITM dan merupakan salah seorang Ketua Kumpulan

Malahati. Beliau pernah mendapat anugerah pertama dalam pameran area Bujang Berani dalam

Bakal Muda Sezaman pada tahun 1991 melalui karya Bujang Berani, anjuran Balai Seni Lukis

Negara (BSLN). Walaupun beliau mempunyai pengkhususan dalam seni area, namun beliau

lebih selesa dalam bidang lukisan yang berkonsep figuratif dimana beliau dapat meneeritakan

dengan tepat dan jelas. I1ustrasi di bawah adalah salah satu daripada area yang dihasilkan oleh

Bayu Utomo dalam koleksi Balai Seni Lukis Negara, dan area ini juga telah memenangi hadiah

dalam pertandingan Bakat Muda Sezaman anjuran Balai Seni Lukis Negara (BLSN) pada tahun

1991.

6

Ilustrasi

Artis : Bayu Utomo Radjikin Tajuk : Bujang Berani Media : Besi dan campuran Tahun : 1991 Saiz : IOOsm x97smx55sm Kofeksi Tetap Bafai Seni Lukis Negara.

Karya yang dihasilkan ini adalah salah satu daripada karya yang menggabungkan

penggunaan media keras dan lembut. ~a yang beliau gunakan ialah besi dan plaster de Paris.

Pemilihan media ini adalah paling sesuai kerana karya yang beliau hasilkan lebih kepada bentuk

figuratif. Penggunaan media plaster mampu untuk menghasilkan bentuk figuratif manusra kerana

media ini mudah untuk dibentuk dan diukir. Penggunaan media besi pada bahagian badan juga

mampu untuk menghasilkan bentuk bad an dan menampakkan kekemasan justeru mewujudkan

satu ekspresi yang tepat. Jika dilihat secara keseluruhan, titik fokus adalah pada bahagian

e presi muka.

7

Antara artis luar negara yang menjadi rujukan bagi pengkaji ialah seperti Lynn

Chadwick,Seymor Lipton, David Smith, George Rickey dan Bruno Giorgi.

lIustrasi

Artis : David Smith Tajuk : The Forest 1950 Tahun:2006 Media: Iron and steel

David Smith (1906-65) telah menghasilkan beberapa karya yang menjadi satu mercu

tanda dan peringatan kepada usaha beli~emasa berkarya pada abad ke-20 dimana kebanyakan

karya beliau melibatkan kerja pengimpalan besi dan keluli dan membuat eksplorasi terhadap

penggunaan media daJam karya. Karya yang dihasilkan oJeh beliau adalah sebahagian daripada

revolusi penghasilan karya arca di United States. Kebanyakan karya yang dihasilkan memberi

fokus kepada seman gat spiritual, peralihan dari tradisional kepada era moden yang berteraskan

industri. Karya beliau yang awal adalah lebih dipengaruhi oleh pengarca dari Eropah seperti

Pablo Picasso, Julio Gonzalez dan Alberto Giacometti.

8

Kebanyakan karya yang dihasilkan menggunakan media besi dan pengkaji lebih

memperincikan bentuk dan eara mengaplikasikan media besi dalam karya yang dihasilkan.

Mengikut kajian terhadap karya area yang dihasilkan oleh artis tersebut, kebanyakan mereka

lebih mengutamakan pembentukan bentuk besi dimana pembentukan adalah memenuhi

kehendak dan menepati setiap kajian yang dijalankan. Setiap proses memotong, mengimpal,

mengilat, mengaeuan dan hasil kerja adalah aspek yang perlu diteliti. Penghasilan karya artis

tersebut kebanyakannya menekan movement dan nilai estetika.

Ilustrasi

Artis : Lynn Chadwick Tajuk : High wind III Media : Bronze and Green brown patina Saiz : 78.5 x 0 in.! 199.4 x Ocm Tahun :1990

I1ustrasi

Artis : Bruno Giorgi Tajuk : Mario de Andrade Media : Cabeca bronze

Saiz : 0,70m x 0,33m x 0,45m Tahun : 1946

9

1.3 PEMASALAHAN KAJIAN

Pemasalahan yang timbul sepanjang kajian pengkaji ialah:­

I) Pemilihan media yang sesuai untuk mewujudkan satu medium pengucapan yang

berkesan.

2) Teknik yang perlu digunakan dan penyesuaian teknik tersebut terhadap media yang

digunakan.

3) Teknik yang memfokuskan kepada teknik pencantuman kepada media yang

digunakan.

4) Menilai sejauh manakah penggunaan media campuran dalam karya dapat

mempengaruhi keberkesanan sesebuah karya dalam menyampaikan mesej kepada

audiens.

5) Kekurangan karya rujukan yang memfokuskan kepada kajian pengkaji.

1.4 OBJEKTIF KAJIAN

Objektifkajian pengkaji ialah:­

I) Mengkaji terhadap kepelbagaian penggunaan media dan teknik dalam penghasilan

karya.

2) Menghasilkan suatu medium pengucapan sen! yang mengaplikasikan penggunaan

media campuran.

10

3) Melihat sejauh mana keberkesanan penggunaan media mampu memberi impak atau

mempengaruhi audiens untuk memahami pengisian sesebuah karya area yang

dihasilkan .

1.S KEPENTINGAN KAJIAN

Antara kepentingan kajian ialah:­

I) Mengetengahkan karya area sebagai satu medium pengueapan yang berkesan.

2) Mengubah persepsi masyarakat ten tang karya area.

3) Menghasilkan satu karya area yang menggunakan media eampuran justeru

membolehkan audiens untuk memahami setiap pengisian pada karya area.

4) Pengeksplorasian kepada media dan teknik bagi penghasilan karya area.

1.6 SKOP KAJIAN

... Skop pengkajian pengkaji menjurus kepada:­

I) Pengkajian terhadap penggunaan media eampuran dan mengkhususkan kepelbagaian

pengunaan teknik dalam penghasilan karya area.

2) Mengkaji tentang pembawaan isu yang dibawa dan mementingkan pengisian yang

tepat dimana karya yang dihasilkan mampu mempengaruhi audiens untuk menghayati

dan memahami mesej yang ingin disampaikan.

11

1.7 HIPOTESIS

Merujuk kepada topik penyelidikan, kajian ini memerlukan pemerhatian yang penuh

terhadap penghasilan area yang mengaplikasikan penggunaan media eampuran. Untuk kajian ini,

ia lebih memfokuskan kepada keberkesanan penggunaan media eampuran dan pemasalahan

penggunaan media eampuran dalam menghasilkan sesebuah karya. Berdasarkan kepada kajian

serta pemahaman pengkaji dari karya artis rujukan, didapati bahawa penghasilan karya yang

berasaskan media eampuran bukanlah sesuatu yang mudah dimana ia memerlukan ketelitian

kepada teknik seterusnya memerlukan eabaran yang tinggi semasa penghasilan.

1.8 KESIMPULAN

Karya area atau sculpture adalah sebahagian daripada pelbagai kaedah bagi pengkarya

untuk menzahirkan ekspresi dalam bentuk 3-dimensi. Walau bagaimanapun, karya berbentuk

sebegini kurang mendapat sambutan dari masyarakat, maka penghasilannya kurang dari aspek

kuantiti. Oleh demikian, pengkaji cuba untuk merungkai permasalahan ini dengan pendekatan ~

kontemporari bagi meraih minat masyarakat khususnya terhadap karya area.

12

BAB2

Pengenalan

2.1 PENGENALAN TENTANG AReA

2.1.1 Pengenalan

Saya ingin meminjam penyataan daripada salah seorang pengarca terkenal, William

Tucker dalam buku The Language of Sculpture, (1997);­

...os the sculpture-object approached the reality-object in form and intention, the gap between

them dwindled to the point at which all reason for making sculpture, and indeed art in general,

seemed 10 di appear ...

Seeara umumnya, area adalah ilfdium pengucapan berbentuk 3 dimensi yang dihasilkan

berdasarkan kepada pembaharuan isu dan boleh dilihat dari semua sudut pandangan. Dalam

menghasilkan bentuk area yang bebas, media yang digunakan adalah terdiri daripada besi, tanah

Iiat, atau bahan baru atau bahan yang berbentuk hybrid atau gabungan dua bahan yang berlainan

tmtuk menghasilkan sebuah arca yang berkualiti.

13