pemeriksaan lab helminth

38
TEKNIK PEMERIKSAAN PARASIT CACING

Upload: susanoswarie

Post on 22-Jun-2015

90 views

Category:

Documents


13 download

DESCRIPTION

For medical faculty

TRANSCRIPT

TEKNIK PEMERIKSAAN PARASIT CACINGTEKNIK PEMERIKSAAN LABORATORIUM PARASIT CACING TEKNIK PEMERIKSAAN LABORATORIUM DIPILIH BERDASARKAN HIDUP DI DALAM USUS HIDUP DI DALAM DARAH BAHAN PEMERIKSAAN : TINJA BAHAN PEMERIKSAAN : DARAH MAKROSKOPIK MIKROSKOPIK TEKNIK PEMERIKSAANPARASIT CACING PADA TINJA KUALITATIF KUANTITATIF Bau - amis A. lumbricoides Ada/tidak nematoda keluar spontan KUALITATIF METODA STOLL METODA KATO - KATZ KUANTITATIF TEKNIK PEMERIKSAANPARASIT CACING PADA TINJA Selesai Penayangan Klik Tombol Esc METODA LANGSUNG (DIRECT SLIDE) METODA APUNG (FLOTATION METHOD) MODIFIKASI MERTIOLAT IOD FORMALIN (MIF) METODA SELOTIP (CELLOTAPE METHOD) METODA KONSENTRASI METODA KATO Cepat Berguna untuk infeksi berat Larutan yang dipergunakan : NaCl Fisiologis (0,9%), atau Eosin 2% METODA LANGSUNG (DIRECT SLIDE) MIKROSKOPIK KUALITATIF Selesai Penayangan Klik Tombol Esc METODA LANGSUNG (DIRECT SLIDE) MIKROSKOPIK KUALITATIF Teteskan 1-2 tetes NaCl 0,9% atau Eosin 2% pada objek glass Dengan lidi, ambil tinja sedikit, taruh pada larutan di atas Dengan lidi diratakan/dilarutkanTutup dengan cover glass Periksa di bawah mikroskop 40 x atau 100 x 1-2 tetes NaCl 0,9% atau eosin 2% Taruh tinja pada larutan di atas gelas objek Ratakan dengan lidi Tutup dengan cover glass Selesai Penayangan Klik Tombol Esc MIKROSKOPIK KUALITATIF METODA APUNG (FLOATATION METHOD) Berdasarkan BJ telur < BJ larutan Berguna untuk infeksi ringan Larutan yang dipergunakan : NaCl jenuh, atau Gula jenuh TERDAPAT 2 CARA DENGAN DISENTRIFUSI TANPA DISENTRIFUSI Selesai Penayangan Klik Tombol Esc MIKROSKOPIK KUALITATIF TANPA DISENTRIFUSI NaCl jenuh/ gula jenuh Tinja Gelas pengaduk Ose 20 menit 10 gr tinja campur 200 ml NaCl jenuh, aduk sampai larut Biarkan 20 menit, larutan permukaan ambil dengan ose Taruh larutan dari ose ke atas permukaan objek glass Tutup dengan cover glassLihat di bawah mikroskop Ambil dengan ose taruh di atas objek glas 10 gr. tinja+ 200 cc NaCl jenuh Tutup cover glass METODA APUNG (FLOATATION METHOD) MIKROSKOPIK KUALITATIF DENGAN DISENTRIFUSI NaCl jenuh/ gula jenuh Tinja Gelas pengaduk Saring Sentrifusi 100 x/mnt 5 menit 10 gr tinja campur 200 ml NaCl jenuh, aduk sampai larut Saring dengan saringan teh Tuangkan ke dalam tabung sentrifusi Sentrifusi 100 x per-menit selama 5 menit Dari permukaan ambil larutan dengan ose 10 gr. tinja+ 200 cc NaCl jenuh METODA APUNG (FLOATATION METHOD) MIKROSKOPIK KUALITATIF DENGAN DISENTRIFUSI Tutup dengan cover glassLihat di bawah mikroskop Taruh larutan di atas kaca objek Taruh larutan di atas kaca objek Tutup cover glass METODA APUNG (FLOATATION METHOD) MIKROSKOPIK KUALITATIF Untuk mengetahui adanya telur cacing, Ameba dan Giardia lamblia Larutan Dasar 1 : 250 ml aquadest 200 ml thimerosal (1:1.000) 25 ml formalin 5 ml glycerin Larutan Dasar 2 : Larutan lugol 5% yang segar MODIFIKASI MERTIOLAT IODIN FORMALIN (MODIFIKASI MIF) Baik untuk pewarnaan sekaligus pengawetan kista protozoa usus dan telur cacing di (+) 7 ml. ether (40 C) MIKROSKOPIK KUALITATIF MODIFIKASI MERTIOLAT IODIN FORMALIN (MODIFIKASI MIF) Gelas pengaduk 5 ml lar. Dasar 1 0,5 ml lar. Dasar 2 0,5 gr tinja Saring KOCOK sampai campuran homogen Sentrifusi 1.000-3.000 x/mnt 1 menit 5 ml lar. dasar 1 (+) 0,5 ml lar. dasar 2 (+) 0,5 gr tinja, aduk homogen Saring dengan 2 lapis kain gas ke dalam tabung sentrifusi Tambah 7 ml ether (40 C) Tabung tutup sumbat karet, kocok keras-keras sampai campuran homogen Sumbat dibuka, biarkan 2 menit, sentrifusi 1 menit (1.000-3.000 putaran per-menit) MIKROSKOPIK KUALITATIF Tutup dengan cover glassLihat di bawah mikroskop Teteskan endapan ke atas kaca objek MODIFIKASI MERTIOLAT IODIN FORMALIN (MODIFIKASI MIF) Supernatan dibuang ambil endapan dengan pipet Supernatan buang, ambi endapan dengan pipet Teteskan di atas gelas objek Tutup cover glass MIKROSKOPIK KUALITATIF METODA SELOTIP (CELLOTAPE METHOD) Untuk pemeriksaan telur Enterobius vermicularis Anak 1-10 tahun Dilakukan pagi sebelum cebok/mandi Plester plastik bening (2 x 1,5 cm) ditempelkan ke kulit sekitar liang dubur Plester tekan-tekan, kemudian angkat perlahan-lahan Tempelkan pada gelas objek, lihat mikroskop Telur menempel pada daerah perianal sehingga jarang di dapatkan bersama tinja (5 %), untuk menemukan parasit ini diperlukan cara Scotch Adhesive Tape Swab dari Graham atau metoda selotip Kriteria beratnya infeksi berdasarkan jumlah telur yang ditemukan per-lapang pandangan : (1-5) telur+ (6-10) telur++ (11-20) telur+++ >21 telur++++ MIKROSKOPIK KUALITATIF METODA SELOTIP (CELLOTAPE METHOD) MIKROSKOPIK KUALITATIF METODA KONSENTRASI Praktis, sederhana, untuk pemeriksaan telur cacing pada tinja dengan cara sebagai berikut : 1 gr tinja masukkan ke dalam tabung reaksi, beri aquades, aduk sampai homogen, masukkan ke dalam tabung sentrifusi Sentrifusi dengan kecepatan 3.000 rpm selama 1 mnt Supernatan dibuang, sedimen ambil dengan pipet Teteskan pada gelas objek, tutup dengan cover glass Larutan tinja dimasukkan kedalam tabung sentrifusi MIKROSKOPIK KUALITATIF Sentrifusi 3.000 x/mnt, 1 menit 1 gr tinja, tambah aquades, aduk homogen Larutan tinja masukkanke dalam tabung sentrifusi Supernatan dibuang, endapan diambil dengan pipet Sentrifusi 1 menit (3.000 putaran per-menit) METODA KONSENTRASI Aduk sampai homogen 1 gr tinja Batang pengaduk Aquades MIKROSKOPIK KUALITATIF Tutup dengan cover glassLihat di bawah mikroskop Teteskan endapan ke atas kaca objek METODA KONSENTRASI MIKROSKOPIK KUALITATIF TEKNIK SEDIAAN TEBAL (METODA KATO) Praktis, sederhana dan murah Dapat dipakai pada pemeriksaan masal Tinja yang dipergunakan banyak sehingga lebih banyak telur yang diperiksa Morfologi telur cukup baik (jelas) Bahan : Larutan 100 ml aquades/fenol 6% 100 ml glycerin (supaya kotoran tinja jadi jernih) 1 ml larutan hijau malachit (supaya mata tidak silau) Selofan, 2,5 x 3 cm, rendam dalam larutan > 24 jam Teknik : Ambil 20-50 mg tinja (sebesar kacang merah) Letakkan di atas kaca objek, ratakan Tutup dengan selopan, tekan sehingga tinja rata dan menyebar di bawah selopan Keringkan cairan berlebihan dengan kertas saring Biarkan 20-30 menit Periksa di bawah mikroskop MIKROSKOPIK KUALITATIF TEKNIK SEDIAAN TEBAL (METODA KATO) 100 bag. Aquades/fenol 6% 100 bag. Glycerin 1 bag. Lar. Hijau malachit Selofan dipotong 2,5 x 3 cm Dimasukkan (direndam) Rendam > 24 jam 20-50 gr tinja Selofan yang sudah direndam Tinja Larutan yang dipergunakan : NaOH 0,1 N (pelarut tinja) atau KOH 10% Baik untuk infeksi berat dan sedang Kurang baik untuk infeksi ringan METODA STOLL MIKROSKOPIK KUANTITATIF MIKROSKOPIK KUANTITATIF 56 ml60 ml56 ml60 mlButir GelasKOCOK Diamkan 1 malam ATAUcukup 3-4 jam tapi dikocok lebih lama 56 ml60 mlTinja LarutanNaOH 0,1N METODA STOLL 56 ml60 ml MIKROSKOPIK KUANTITATIF Kocok dan ambil 0,15 ml 56 ml60 mlMETODA STOLL MIKROSKOPIK KUANTITATIF PENGHITUNGAN NaOH = 56 ml, tinja 4 ml ~ 4gr 4 gr tinja dalam 60 ml Atau 1 gr tinja dalam 15 ml Volume larutan tinja 0,15 ml ditemukan y telur Maka volume 15 ml ditemukan y x 100 (~ 1 gr tinja) RUMUS : Jumlah telur dalam 1 gram tinja = Jumlah telur yang terlihat (miroskopik) x 100 METODA STOLL MIKROSKOPIK KUANTITATIF TINGKAT INFEKSI MENURUT JUMLAH TELUR DALAM TIAP GRAM TINJA DAN JUMLAH CACING RINGAN SEDANG BERAT Kurang 7.000 7.000-35.000 lebih 35.000 A. lumbricoides 5/kurang 6-25 lebih 25 RINGAN SEDANG BERAT A. duodenale Kurang 3.000 3.000-10.000 lebih 10.000 20/kurang 21-100 lebih 100 RINGAN SEDANG BERAT N. americanus Kurang 2.000 2.000-7.000 lebih 7.000 50/kurang 51-200 lebih 200 JUMLAH CACING JUMLAH TELUR PER-GRAM TINJA TINGKAT INFEKSIINFEKSI OLEH SUMBER : PARASITIC DISEASES PROGRAME. WHO. GENEVA, 1981 METODA STOLL METODA KATO-KATZ MIKROSKOPIK KUANTITATIF ALAT : Kaca objek Selotip, tebal 40 m, ukuran 3 x 3 cm Karton tebal, diberi lubang dengan volume tertentu untuk mencetak tinja seberat 30 mg Lidi, kertas minyak dan kawat kasa Larutan Malachite-Green : 100 ml aquades 100 ml glycerin (supaya kotoran tinja jadi jernih) 1 ml larutan hijau malachit (supaya mata tidak silau) Selotip rendam dalam larutan > 24 jam METODA KATO-KATZ MIKROSKOPIK KUANTITATIF TATA KERJA : Menyaring tinja. Letakkan 5 gr tinja di atas kertas minyak, kawat kasa diletakkan di atasnya lalu tekan Mencetak tinja. Di atas kaca objek letakkan karton berlubang, tinja yang telah disaring dicetak sebesar lubang karton (berat tinja diketahui : 30 mg) Membuat preparat. Karton angkat, tinja tutup dengan selotip, sediaan tekan - ratakan Biarkan pada suhu kamar 30 menit Lihat di bawah mikroskop METODA KATO-KATZ MIKROSKOPIK KUANTITATIF MENYARING TINJA Kertas minyak Kawat kasa TEKAN Tinja (5 gr) TEKAN Kawat kasa Tinja (5 gr) DARI SAMPING Kaca objek Karton berlubang Tinja yang telah disaring Letakkan 5 gr tinja di atas kertas minyak, kawat kasa diletakkan di atasnya lalu tekan Dicetak Di atas kaca objek di letakkan karton berlubang, tinja yang sudah disaring di cetak pada lubang karton Karton di angkat Tinja ditutup selotip yang telah direndam Tekan, ratakan Biarkan 30 mnt Lihat di mikroskopTinja yang dicetak Gelas objek Selotip yang telah direndam LIHAT DI BAWAH MIKROSKOP MENCETAK TINJAMEMBUAT PREPARAT METODA KATO-KATZ MIKROSKOPIK KUANTITATIF SUZUKI dkk. : = jumlah telur yang didapat dalam preparat = berat tinja yang dipakai (mg) JTPG = Jumlah Telur Per Gram tinja JTPG = 1.000 x X = X x 23 Y KOBAYASHI (1980) : (1-9): + (10-99): ++ (100-999): +++ >1.000: ++++ WHO (1981) PRODUKSI TELUR PER-HARI : A. lumbricoides: 200.000 A. doudenale: 10.000-25.000 N. americanus: 5.000-10.000 BERAT TINJA PER-HARI Anak: 70 gram Dewasa: 2 x anak METODA SEDIMENTASI FORMOL ETHER (RITCHIE) MIKROSKOPIK KUANTITATIF (0,5 ml tinja) + (1-2 ml aquades), kocok, + (10-12 ml aquades), kocok Saring Sentrifusi 1.000 rpm, 1 menit + (1 ml formalin 10%) + (formalin 10% sampai volume 8 ml), diamkan 10 menit + (3ml ether), kocok 15-20 detik Sentrifusi 2.000 rpm, 1-2 menit Supernatan dibuang, sedimen pindahkan ke kaca objek, lihat di bawah mikroskop MIKROSKOPIK KUANTITATIF (0,5 ml tinja) + (1-2 ml aquades), kocok, + (10-12 ml aquades), kocok KOCOK 0,5 ml. tinja 1-2 ml. aquades KOCOK 10-12 ml.aquades SARING SENTRIFUSI 1.000 rpm, 1 menit Saring Sentrifusi 1.000 rpm, 1 menit METODA SEDIMENTASI FORMOL ETHER (RITCHIE) MIKROSKOPIK KUANTITATIF + (1 ml formalin 10%) + (formalin 10% sampai volume 8 ml), diamkan 10 menit DIAMKAN (10 menit) 3 ml. ether 1 ml. Formalin 10% + Formalin 10% sampai volume 8 ml KOCOK (15-20 detik) SENTRIFUSI 2.000 rpm, 1-2 menit + (3ml ether), kocok 15-20 detik Sentrifusi 2.000 rpm, 1-2 menit Supernatan dibuang, sedimen pindahkan ke kaca objek, lihat di bawah mikroskop METODA SEDIMENTASI FORMOL ETHER (RITCHIE) METODA PEMBIAKAN LARVA MENURUT BAERMANN TEKNIK PEMERIKSAAN STADIUM LARVA KEGUNAAN Untuk memeriksa larva cacing tambang dalam tanah Untuk pembiakan larva dari tinja METODA PEMBIAKAN LARVA MODIFIKASI HARADA - MORI TEKNIK PEMERIKSAAN STADIUM LARVA Untuk menentukan dan mengidentifikasi larva infektif cacing tambang : Strongyloides stercoralis Trichostrongylus sp Telur cacing berkembang menjadi larva infektif pada kertas saring basah Selesai Penayangan Klik Tombol Esc PADA TINJA PENDERITA YANG SUDAH DIOBATI DILAKUKAN : (1) Pemeriksaan Kualitatif (2) Pemeriksaan Kuantitatif TEKNIK PEMERIKSAAN CACING DEWASA Semua tinja yang ditampung dalam pispot dimasukkan ke dalam gelas piala, larutkan dengan air, kocok Saring dengan saringan kawat halus, kotoran dalam sarimgan siram air ledeng sehingga cacing tertinggal dalam saringan Tampung dalam petri-dish besar, campur air Periksa dengan loupe di atas meja hitam, hitung Identifikasi di bawah mikroskop Selesai Penayangan Klik Tombol Esc DENGAN MENGGUNAKAN LARUTAN FORMALIN 3,5 % ATAU 4% CARA PENGAWETAN DAN PENYIMPANAN TELUR DAN CACING DEWASA DALAM TINJA Cara pembuatan larutan formalin 3,5% atau 4% : 1 bagian larutan formalin 35% atau 40% dicampur dengan 9 bagian air ledeng, masukkan ke dalam botol tertutup Tinja dimasukkan ke dalam botol di atas dan tutup rapat Untuk organ yang terserang penyakit parasit, sebelum dimasukkan ke dalam botol, cuci dulu sampai bersih Selesai Penayangan Klik Tombol Esc TERMASUK KE DALAM KELOMPOK FILARIA CACING YANG HIDUP DI DALAM DARAH (BAHAN PEMERIKSAAN DARAH) CARA LANGSUNG Darah diambil dari jari tangan Sediaan darah segar Kualitatif Menentukan adanya mikrofilaria pada darah tepi Tidak untuk identifikasi spesies Sediaan darah tebal Kuantitatif Diukur darah yang keluar dari jari dengan mikropipet (160 m), buat tetes tebal CARA KONSENTRASI Diambil darah vena Lebih pekak daripada cara langsung