PAMERAN MANUSKRIP MEi..AYU ============================

Pameran Manuskrip Melayu ini adalah pameran yang

julung-julung kali dianjurkan oleh Perpustakaan Negara di

Muzium Negara secara besar-besaran walaupun manuskrip-manuskrip

Melayu pernah dipamer sebelum ini oleh Perpustakaan Negara

sendiri, institusi-institusi dan persatuan-persatuan yang lain.

Manuskrip-manuskrip Melayu dar.i Arkib Negara, Dewan Bahasa &

Pustaka, Pusat Penyelidikan Islam, Universiti Kebangsaan

Malaysia dan Universiti Malaya adalah termasuk dalam Pameran in!.

Pameran Manuskrip Melayu ini dianjurkan bertujuan

menumpukan perhatian negara terhadap manuskrip Melayu dan

mengumumkan penubuhan Pusat Kebangsaan bagi manuskrip Melayu

di Perpustakaan Negara. Di samping itu, pameran ini diadakan

dengan tujuan menyedarkan orang awam tentang betapa nilainya

manuskrip Melayu sebagai warisan budaya dan betapa perlunya

langkah-langkah diambil bagi pendokumentasian serta pemuliharaannya.

Adalah juga menjadi hasrat kami, melalui pameran ini, menarik

perhatian penyelidik-penyelidik, para penulis dan orang-orang

awam kepada sumber-sumber manuskrip Melayu yang terdapat di

dalam negara.

Pada 10 Oktober, 1983 di Pertemuan Manuskrip

Melayu, anjuranDewan Bahasa dan Pustaka, Y.B. Menteri telah

mengumumkan bahawa Perpustakaan Negara telah dinamakan

sebagai Pusat Kebangsaan bagi manuskrip Melayu di dalam negara.

Bertujuan memperkukuhkan kedudukan Pusat Manuskrip Melayu di

Perpustakaan Negara, peruntukan p~rupdangan telah pun dibuat

dalam deraf Akta Perpustakaan Negara (Pindaan) yang dijangka

akan dibentangkan diParlimen pada tahun ini. Butir-butir

lanjut tentang organisasi · Pusat ini sedang diusahakan.

Petikan ucapan oleh i Dr. D.E.K. Wijasuriya, .Pemangku Ketua Pengarah Perpustakaan Negara Malaysia di Majlis Perasmian Pameran Manuskrip Melayu di Muzium Negara, ·29hb. Mac, 1984.

1

Hakcipta Terpelihara © 1984 – Perpustakaan Negara Malaysia

Hakcipta Terpelihara © 1984 – Perpustakaan Negara Malaysia

Sement·ara itu, Perpustakaan Negara telah

meningkatkan lagi programnya dalam perolehan, pendokumentasian

dan pemuliharaan manuskrip Melayu. Koleksi manuskrip Melayu di

Perpustakaan Negara kini melebihi 400 judul termasuk 63 manuskrip

dalam bentuk asal. Walaupun prioriti di~ri kepada kerja-kerja

pemuliharaan manuskrip Melayu di dalam koleksinya, Perpustakaan

Negara juga telah menerima manuskrip Melayu kepunyaan institusi-

institusi lain atau o,ang perseorangan bagi tujuan pemuliharaan.

Dalam hal ini, ingin saya sebut di sini bahawa sebanyak 28 naskah

manuskrip Melayu dari Muzium Sarawak telah dibawa ke Perpustakaan

Negara pada bulan November, 1983 bagi tujuan pemuliharaan. Selepas

dokumen-dokumen ini selesai diperbaiki dan dipulihkan, ianya akan

dikembalikan ke Muzium Sarawak, tetapi sebelum itu salinan-salinan

akan dibuat untuk penyimpanan di Perpustakaan Negara. Contoh-

contoh lain termasuk senaskah Al-Quran yang dipercayai berusia

lebih dari 380 tahun dari Pulau Tiga, Perak. Al-Quran ini telah

diperbaiki dan dipemuli~kan oleh Perpustakaan Negara dan kini turut

dipamerkan.

Makmal pemuliharaan Perpustakaan Negara pada masa

ini adalah merupakan satu unit yang kecil denga·n 7 orang kakitangan

yang memberi penumpuan sepenuhnya kepada kerj.a-kerja pemuliharaan.

Kerja-kerja pemuliharaan ini adalah merupakan kerja yang perlu di-

jalankan secara cermat, teliti dan berhati-hati dengan demikian

banyak memakan masa. Bertujuan meningkatkan lag.i kemudahan

pemuliharaan ini, bantu an seorang pakar pemuliharaan dari UNESCO

telah pun diminta di bawah " Participation Programme • dan saya

telah difahamkan bahawa ianya akan diluluskan tidak lama lagi.

Latihan lanjut bagi kakitangan yang terlibat dalam kerja-kerja

pemuliharaan kertas telah pun dimasukkan ke dalam. program latihan

kami. Namun demikian, ianya mungkin mengambil masa untuk memberi

hasil yang diharapkan. Adalah perlu juga untuk mengujudkan beberapa

jawatan tambahan untuk mengendalikan kerja awe tan yang semakin

bertambah. Kemudahan pemuliharaan dari segi kelengkapan dan bahan-

bahan perlu juga ditingkatkan lagi. Dalam hal ini, apa yang di-

perlukan ialah sokongan dan kelulusan oleh agensi-agensi pusat

2

Hakcipta Terpelihara © 1984 – Perpustakaan Negara Malaysia

Hakcipta Terpelihara © 1984 – Perpustakaan Negara Malaysia

sernasa perner·iksaan anggaranbelanjawan tahunan agar warisan kita

turun-temurun yang tidak ternilai ini tidak dibiar rnenguning,

rapuh dan akhirnya musnah sarna sekali. Beberapa manuskrip Melayu

dalam keadaan rosak ini juga dipamirkan untuk menggambarkan betapa

bur uk dan rumit kerja-kerja pemuliharaan itu dan bukan bertujuan

memberi gambaran yang tidak baik terhadap institusi yang mempunyai-

nya.

Pusat Kebangsaan Manuskrip Melayu di Perpustakaan

Negara akan memberi prioriti kepada fungsi-fungsi berikut:-

(i) Perolehan dalam bentuk asal, faksimili,

salinan mikro atau foto manuskrip-manuskrip

Melayu yang terdapat di institusi-institusi

luar negeri dan dari koleksi-koleksi

persendirian samada di dalam atau luar negeri.

(ii) Pendokumentasian manuskrip-manuskrip Melayu,

yang tersimpan di dalam negara, samada di

institusi-institusi atau pun koleksi

persendirian dan penerbitan bibliografi dan

katalog induk dari masa ke semasa.

[iii) Pemuliharaan manuskrip Melayu, bukan

sahaja yang terdapat di koleksi Perpustakaan

Negara sendiri tetapi juga dari institusi-

institusi tempatan atau koleksi persendirian

yang mungkin dirujuk ke Perpustakaan Negara

bagi awe tan. dan pemuliharaan.

(iv) Penyediaan kemudphan-kemudahan bagi

penyimpanan dan penggunaan manuskrip Melayu

di dalam Perpustakaan Negara atau pun

pembekalan salinan-salinan manus.kr ip dalam

bentuk mikro, foto atau bentuk yang lain

berasaskan permintaan institusi-institusi

atau individu.

3

Hakcipta Terpelihara © 1984 – Perpustakaan Negara Malaysia

Hakcipta Terpelihara © 1984 – Perpustakaan Negara Malaysia

Usaha perolehan manuskrip Melayu akan .banyak bergantung

kepada nasihat dan pandangan para cerdik pandai tempatan. Oleh

yang demikian, satu mekanisme yang sesuai dalam bentuk satu

Jawatankuasa eerdik-pandai atau Panel Pakar-pakar kini dalam

pertimbangan.

Saya juga ingin menggunakan peluang pagi ini untuk

menjelaskan bahawa kami tidak berniat untuk bertindak supaya

manuskrip Melayu kepunyaan badan-badan berkanun dipindahkan ke

Perpustakaan Negara. Faedah dari langkah ini pada masa sekarang

adalah amat keeil. Perkara seperti ini mungkin boleh dipertimbangkan

di masa depan sekiranya keadaan memerlukannya. Walau bagaimanapun,

Perpustakaan Negara akan berusaha memperolehi salinan manuskrip

manuskrip Melayu dari institusi tersebut supaya bahan-bahan ini

dapat dirujuk di Pusat Manuskrip Melayu di mana Koleksi Kebangsaan

Manuskrip terkumpul.

Sungguhpun usaha-usaha memperolehi manuskrip Melayu

telah dimul~kan sejak awal tahun enam puluhan, sehingga kini

hanya sebanyak 500 naskah asal telah diperolehi. Bilangan ini

adalah tersangat keeil berbanding dengan lebih kurang 6,000 naskah

yang dipereayai terdapat di berbagai kOleksi manuskrip di luar

negeri. Setakat ini iaitu selepas 2 dekad aktiviti perolehan ini,

peneapaian kita bersama adalah hanya 8.3%. Ini bermakna bahawa

92\ manuskrip Melayu masih lagi ditempatkan di repositori-repositori

luar negeri. Adalah ditegaskan di sini bahawa warisan nusantara

ini hanya boleh dibawa balik ke negara kita sekurang-kurangnya dalam

bentuk salinan faksimili, jika semua pihak yang berkenaan sanggup

berusaha sama seeara kolektif dan tidak bersaing-saing antara satu

sama lain dalam perkara ini. Adalah penting juga usaha seperti ini

mendapat sokongan sepenuhnya, bukan sahaja dari segi kewangan

tetapi juga menerusi perjanjian dua hala antara Kerajaan sekiranya

perlu.

Usaha-usaha perolehan, pendokumentasian dan pemuliharaan

manuskrip Melayu seharusnya membawa kepada penggunaan bahan-bahan

4

Hakcipta Terpelihara © 1984 – Perpustakaan Negara Malaysia

Hakcipta Terpelihara © 1984 – Perpustakaan Negara Malaysia

seperti ini dengan lebih luas lagi bukan sabaj;A setakat

penyelidikan oleh cerdik-pandai tetapi juga oleh orang aWa!D