nota sejarah kertas 2 tema 1 masyarakat tempatan

7/30/2019 Nota Sejarah Kertas 2 Tema 1 Masyarakat Tempatan

1/14

Sejarah Kertas 2 (940/2) Bahagian A: Sejarah Malaysia 1

NOTA SEJARAH STPM KERTAS 2 (BAHAGIAN A: SEJARAH MALAYSIA)

TEMA 1: MASYARAKAT TEMPATAN

Institusi Pemerintah

1. Masyarakat Melayu tradisional sudah pun mempunyai sistem pemerintahan

dan pentadbiran yang sistematik sebelum campur tangan British. Bincangkan.

Pengenalan

Sistem politik masyarakat Melayu tradisional sebelum campur tangan British dapat

dibahagikan kepada tiga unit politik utama iaitu negeri, daerah atau jajahan dan

kampung.

Isiisi Penting

A Peringkat Negeri

1. Merupakan unit pentadbiran tertinggi dan terbesar

2. Kuasa tertinggi dipegang oleh sultan/ raja/ yang di Pertuan Besar

3. Sultan/ raja menjalankan pemerintahan dengan dibantu oleh pembesar-

pembesar. Pembesar menjadi tulang belakang dalam menjalankan

pentadbiran peringkat negeri. Pembesar diberi gelaran tertentu.Contohnya di

Perak dibantu oleh Pembesar Berempat dan di Negeri Sembilan Yang Di

Pertuan Besar dibantu oleh 4 orang Undang.

4. Sultan/raja dibantu oleh Raja Muda/Putera Mahkota5. Perlantikan sultan/raja sistem perwarisan takhta di kebanyakan negeri-

negeri Melayu

a. Sistem penggantian bergilir di Perak

b. dilantik oleh Undang Berempat di N.S

6. Sultan/raja mempunyai daulat dan tulah.

a. Rakyat yang menderhaka akan terkena tulah.

b. Diperkukuh dengan penggunaan bahasa dalam,warna, alat-alat kebesaran,

alat muzik dan cop mohor.

B Peringkat Daerah

1. Unit pentadbiran yang kedua terbesar. Sesebuah negeri dibahagikan kepada

beberapa buah daerah untuk memudahkan urusan pentadbiran

2. Daerah ditadbir oleh pembesar.Pembesar terbahagi kepada 2 golongan

a) Pembesar yang bekerja dalam istana tetapi ada kawasan pegangan

b) Pembesar yang bekerja atau mentadbir daerah di luar istana. Mereka diberi

surat tauliah oleh sultan dan merupakan individu yang paling taat setia kepada

sultan/ raja - contohLong Jaafar (Larut), Dato Maharaja Lela (Pasir Salak)

3. Tugas-tugas pembesar daerah

a) Memungut cukai dan menyerahkan sebahagian daripada cukai kepada

pusat sebagai taat setia pembesar.

b) Menyediakan tentera

c) Menyediakan kerahan tenaga

d) Menjaga keamanan dan keselamatan masyarakat dalam daerahnya.

e) Mengadili dan menjatuhkan hukuman kecuali hukuman bunuh kepada yang

melakukann jenayah.

f) Menjunjung duli atau mengadap raja pada Hari Raya.

4. pembesar mempunyai pengikut atau anak buah dari kalangan masyarakat

yang tinggal di kawasannya. Jumlah pengikut menentukan kedudukan dan

pengaruh seseorang pembesar.

C Peringkat Kampung

1. Unit pentadbiran paling kecil

2. Ditadbir oleh pembesar yang dilantik oleh sultan daripada kalangan keluarga

baik-baik iaitu Penghulu atau Tok Kweng. Dianugerahkan surat tauliah oleh

sultan.

3. Tugas-tugas penghulua) Memungut cukai

b) Menjaga keamanan kampung

c) Mengendalikan dan menyelesaikan masalah yang timbul

d) Membekalkan tenaga tentera semasa peperangan

e) Mendapatkan tenaga buruh.

f) Memastikan rakyat di kampungnya taat setia kepada Sultan.

Kesimpulan

Sistem pentadbiran Melayu tradisional sebelum campur tangan British membuktikan

satu sistem pentadbiran yang sistematik Sistem pentadbiran masyarakat melayu

mengalami perubahan drastik selepas campurtangan British 1874 yang telah

menghakis kuasa raja dan pembesar-pembesar Melayu.


2/14


Raja

2. Huraikan peranan raja di negeri-negeri Melayu sebelum campur tangan British

pada tahun 1874.

Pendahuluan (3/2 markah)

Sebelum campurtangan British di Perak pada tahun 1874, Negeri-negeri Melayu

diperintah oleh Raja-raja Melayu. Sultan dan raja menduduki heirarki tertinggi dalam

sistem pemerintahan dan pentadbiran negeri masing-masing. Selepas Islam bertapak

gelaran raja bertukar menjadi sultan dan dianggap sebagai Amirul Mukminin atau

pemimpin bagi orang mukmin. Kerajaan-kerajaan yang menerima warisan kesultanan

Melaka seperti Johor, Pahang, Perak dan Kedah mengekalkan gelaran sultan sehingga

abad ke-19. Begitu juga Kelantan dan Terengganu. Negeri Sembilan menggunakan

gelaran Yamtuan Besar manakala Perlis yang mengekalkan gelaran Raja. Namun

demikian, semua Raja-raja Melayu ini mempunyai peranan luas dalam politik, ekonomi

dan sosial sehingga campur tangan Inggeris pada tahun 1874.

Isi-isi Penting (20 markah)

i. Politik

a. Ketua kerajaan

Sultan berada pada kedudukan yang tertinggi dalam struktur pemerintahan dan

pentadbiran negeri. Sultan bertindak sebagai ketua kerajaan. Sultan mempunyaikuasa mutlak dan hak sultan tidak boleh dipersoal. Rakyat tidak boleh membantah

perintah sultan kerana dianggap mengengkari perintah Tuhan. Perintah sultan

menjadi undang-undang. Oleh itu, perintah sultan wajib dipatuhi walaupun

bertentangan dengan hukum manusia dan hukum agama. Sultan juga berkuasa

menggubal undang-undang, menjatuhkan hukuman termasuk hukuman bunuh

serta berhak mengampunkan pesalah.

b. Melantik pembesar

Sultan berkuasa melantik sesiapa sahaja untuk memegang sebarang jawatan

pembesar negeri. Baginda berhak melantik sesiapa sahaja untuk memegang

jawatan Bendahara dan pembesar-pembesar yang lain. Baginda juga berhak

melantik penggantinya sendiri, iaitu dalam kalangan putera-putera baginda. Sehingga tahun 1874 di Perak, jawatan Bendahara dipegang oleh keluarga diraja.

Jawatan Temenggong dijawat oleh pembesar daerah Kota Lama, Kuala Kangsar.

Tiada ketetapan dibuat mengenai jawatan Orang Kaya Besar dan Jawatan Menteri

dipegang pembesar Larut. Pembesar Berlapan yang dilantik sultan ialah Maharaja

Lela iaitu pembesar Pasir Salak, Laksmana pembesar Durian Sebatang, Sri

Andika Raja, pembesar Ulu Perak, Shahbandar, pembesar Daerah Bandar di Hilir

Perak, Panglima Kinta iaitu pembesar daerah Kinta, Panglima Bukit Gantang, Sri

Agar diraja ,pembesar Kampong Gajah dan Imam Paduka Tuan, iaitu satu jawatan

agama Islam. Sementara di Selangor pula beberapa jawatan pembesar yang

dilantik oleh sultan ialah Penggawa Permatang, Penggawa Tua, Penghulu Aru dan

Orang Kaya Kechil.

Sultan juga melantik pembesar-pembesar daerah menerusi sepucuk surat dan

hadiah sebilah pedang sebagai lambang jawatannya. Di dalam surat tauliah itu

dinyatakan nama daerah yang dikurniakan tetapi tidak ditentukan butir-butir

sempadannya. Biasanya pembesar dipilih secara turun temurun dalam kalangan

keluarga pembesar berkenaan. Sultan hanya akan campur tangan memilih

pembesar yang baru dari keturunan lain sekiranya keturunan pembesar tadi

ketiadaan waris.

c. Sultan menentukan hubungan diplomatik

Sultan lebih aktif dalam menjalin hubungan hal ehwal luar berbanding bertindak

sebagai ketua perang. Perjanjian dengan kuasa-kuasa asing tidak sah jika tidak

ditandatangani oleh sultan. Selain itu, ia juga memerlukan tanda tangan 12 orang

pembesar. Kebimbangan campur tangan Inggeris di Tanah Melayu menjadikan

hubungan sultan dengan para pembesar kian rapat. Kehadiran British di Perak

pada tahun 1875 membawa kepada perjumpaan-perjumpaan antara sultan dengan

pada pembesar. Namun demikian, ada juga pembesar yang menentang sultan secara halus tidak

hadir dalam pertemuan seumpama ini. Misalnya pada tahun 1875 pentadbir British

telah bersusah payah untuk mendapatkan tanda tangan pembesar-pembesar

Perak yang tidak hadir di Pangkor dalam tahun 1874 untuk menandatangani

persetiaan Melayu-Inggeris itu.

d. Sultan berperanan sebagai ketua pertahanan

Sultan menjadi ketua tentera bagi negeri masing-masing. Sekiranya berlaku

peperangan, sultan akan mengetuai angkatan tentera bagi mempertahankan

negara daripada serangan musuh atau menakluk negara lain. Baginda

bertanggungjawab menjaga keamanan negara daripada ancaman luar. Pada tahun

1830 an-1870an di Negeri-negeri Melayu tidak terdapat peperangan luar yang

serius atau ancaman perang. Kedatangan British juga tidak menggunakan tentera

yang besar, hanya menggunakan tentera Negeri-Negeri Selat sahaja.

Oleh yang demikian, peranan sultan sebagai ketua tentera tidak menonjol pada

masa ini. Malah perang saudara yang berlaku antara tahun 1865-1875 banyak

melibatkan perang saudara antara pembesar-pembesar. Hanya di Pahang berlaku

pemberontakan seorang pembesar tetapi sultan telah mengarahkan pembesar lain

untuk menamatkan pemberontakan tersebut.


3/14


ii. Ekonomi

Sultan berkuasa mutlak ke atas sumber ekonomi. Sultan mengambil bahagian

dalam perniagaan dan mendapat keuntungan yang lumayan. Baginda berkuasa

dalam soal perburuhan, hasil pertanian, perdagangan dan pemungut cukai. Sultan

berperanan menyelaras sistem cukai dalam jajahan takluknya serta mempunyai

hak mendapat hasil pungutan cukai negerinya. Contohnya, Sultan Abdul Samad

menerima hasil cukai (bijih timah) daerah Kelang daripada Raja Mahadi. Sultan

Pahang memperoleh cukai import yang dikenakan di muara Sungai Pahang

berjumlah $50,000 setahun. Dari segi pertanian sultan berhak mengerahkan rakyat

bertani. Baginda mewakilkan urusan itu kepada para pembesar negeri.

Sultan juga berkuasa melaksanakan sistem kerah. Melalui sistem ini rakyat dikerah

melaksanakan sesuatu pekerjaan untuk sultan tanpa dibayar upah dalam tempoh

masa yang tertentu. Antara pekerjaan yang terlibat ialah membina istana, menjadi

tentera,membina jalan, membina jambatan, membina benteng pertahanan,

membersih sungai dan sebagainya. Golongan bangsawan dikecualikan daripada

sistem ini. Orang biasa yang berstatus tinggi juga dikecualikan dari sistem ini.

Contohnya di Kedah mereka yang dikecualikan dari sistem ini ialah golongan syed

(keturunan nabi), golongan baik-baik seperti haji, lebai, penghulu, kakitangan

masjid dan orang suruhan istana. Sistem ini menunjukkan perbezaan status sosial

dalam kalangan rakyat.

iii. Sosial

a. Lambang dan memelihara perpaduan negeri. Di Negeri-negeri Melayu pada abad ke-19 terdapat beberapa faktor yang membawa

kepada perselisihan dan perpecahan. Di dalam sesebuah negeri, selain Negeri

Sembilan terdapat pelbagai kebudayaan yang diamalkan oleh rakyatnya.

Pembesar-pembesar daerah merupakan pusat-pusat kuasa tempatan. Tentangan

sering berlaku dalam kalangan mereka dan mengganggu pentadbiran pusat. Malah

mereka sering juga menentang sultan dan ada kalanya menentang pelaksanaan

perintah raja di daerah mereka.

Namun demikian, untuk menjaga kepentingan perdagangan, pertahanan negeri

dan ketenteraman dalam satu kawasan yang lebih luas dari sebuah daerah

memaksa mereka tunduk kepada sultan . Mereka tidak bersedia untuk

memusnahkan kesultanan itu sendiri, walaupun pertentangan dan perebutan

takhta sering berlaku dalam kalangan pembesar. Mereka melihat tidak ada satu

sistem lain sebaik sistem beraja yang diamalkan.

Kedudukan sultan sebagai lambang perpaduan diperkukuhkan dengan baginda

diberi kekeramatan dan kuasa-kuasa sakti. Antaranya, baginda dikatakan berdarah

putih, menggunakan lambang-lambang kebesaran seperti pakaian dan peralatan

berwarna kuning, memiliki alat-alat muzik sendiri seperti nobat, nafiri, seruling dan

terumpet. Alatan lain seperti kayu gamit, puan naga, taru, kemala, surat chiri, cop

halilintar, ubor-ubor dan lain-lain.

Selain itu, terdapat juga senjata-senjata seperti pedang, tombak dan keris panjang

serta penggunaan bahasa dalam atau bahasa istana yang dikhaskan untuk sultan

dan kerabatnya. Semua hak-hak keistimewaan ini bertujuan untuk mengagung-

agungkan seseorang sultan supaya rakyat taat setia kepada baginda. Sesiapa

yang melanggar perintah sultan pula dikatakan akan mendapat tulah, seperti

kemalangan dan kesengsaraan.

b. Ketua agama Islam dan adat istiadat Melayu

Sultan juga bertindak sebagai ketua agama Islam dan adat istiadat Melayu. Sultan

dianggap sebagai khalifah Allah di bumi dan menjadi penaung kepada masyarakat

Melayu. Sultan juga memainkan peranan penting untuk menyebarkan agama Islam

di dalam negeri dan seluruh tanah jajahannya. Lantaran itulah istana memainkan

peranan penting sebagai tempat penyebaran agama Islam di Tanah Melayu.

Hanya sedikit sahaja istiadat yang dihadiri oleh sultan sebagai pemimpin rakyat .

Peranannya tidak begitu aktif. Upacara-upacara besar dalam masa pemerintahan

baginda ialah hari pertabalan dan pemakaman. Pada masa ini pembesar dan

rakyat jelata akan berhimpun. Pada masa perayaan besar tahun Islam seperti Hari

Raya Puasa, sultan akan mengadakan majlis jamuan.

Kesimpulan (2/3 markah)

Kesimpulannya, sultan memainkan peranan yang cukup besar sama ada dalam bidang

politik, ekonomi mahupun sosial. Pengenalan sistem Residen pada tahun 1874 di Perak,seterusnya Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang telah menjejaskan kedudukan

kuasa sultan dari sudut politik, ekonomi dan sosial. Sultan kini hanya berkuasa dalam

bidang agama Islam dan adat istiadat Melayu sahaja , semua kuasanya yang lain

dibolot oleh Residen Inggeris.


4/14


3. Terangkan bagaimana kuasa raja-raja Melayu diperkukuhkan sebagai kuasa

yang tertinggi dalam sistem politik Melayu sebelum kedatangan kuasa Barat.

Pengenalan

Sistem politik Melayu tradisional sebelum kedatangan Barat dibahagikan kepada dua

iaitu golongan pemerintah yang terdiri daripada sultan dan pembesar serta golongan

yang diperintah terdiri daripada rakyat dan hamba.

Golongan pemerintah terutamanya sultan mempunyai kuasa mutlak dalam

menentukan aspek politik, ekonomi dan sosial di dalam pemerintahan.

Isi-isi Penting

1. Bidang politik

Ketua pentadbir sesebuah negara yang berkuasa mutlak seperti membuat

undang-undang, ketua tentera, memegang jawatan penting, berkuasa

menjatuhkan hukuman bunuh dan boleh melantik pembesar dalam membantu

urusan pentadbiran negeri.

Ketua diplomatik dalam hubungan luar.

Kuasa raja diperkukuhkan dengan adanya konsep daulat dan rakyat yang derhaka

akan ditimpa tulah.

Pemusatan kuasa berada di tangan sultan, pembesar hanya berkuasa di wilayah

pegangannya.

Pembesar dan rakyat perlu taat setia kepada raja atau sultan. Segala arahan raja

atau sultan haruslah dilakukan tanpa bantahan.

2. Bidang ekonomi

Berkuasa dalam kegiatan ekonomi seperti perlombongan, pungutan cukai,

perdagangan.

Pungutan cukai dikutip oleh pembesar yang dilantik dan raja hanya memantau

tugas pembesar tersebut.

3. Bidang Sosial

Raja atau sultan dilambang sebagai khalifah atau wakil Allah di muka bumi.

Sultan dibantu oleh ulama yang bertindak sebagai penasihat dalam hal ehwal

agama Islam. Memastikan peraturan Islam dilaksanakan.

Raja wajib mengekalkan keamanan dan keharmonian di dalam negeri baginda.

Raja berhak mengerah rakyat untuk khidmat sosial seperti membina istana dan

sebagai tentera.

Sebagai pelindung adat resam dan adat istiadat contohnya mengetuai segala

upacara diraja seperti pertabalan.

4. Hak Keistimewaan

Warna kuning dan putih digunakan oleh raja dan kerabat diraja. Contoh payung

putih- raja, payung kuning kerabat diraja

Bahasa dalam/istana seperti gering, santap digunakan oleh raja

Alat kebesaran seperti dokoh, kendi, cop mohor, keris, pending dan lain-lain

menunjukkan keistimewaan raja.

Muzik diraja nobat, nafiri digunakan dalam upacara pertabalan diraja.

Kesimpulan

Raja mempunyai kedudukan tertinggi dengan adanya sistem beraja dan keistimewaan

ini jelas menunjukkan perbezaan antara pemerintah dengan rakyat.

Selepas kedatangan barat, kekuasaan raja semakin berkurangan.


5/14


4. Huraikan pengertian konsep daulat dan dehaka dalam sistem beraja

masyarakat Melayu tradisional.

Pendahuluan

- Konsep raja bermula daripada 2 nilai utama iaitu daulat dan derhaka.

- Konsep ini bermula apabila wujudnya perjanjian antara Demang Lebar Daun

(mewakili rakyat ) dengan Sang Sapurba ( mewakili raja)

- Rakyat tidak akan menderhaka dan berjanji taat setia kepada raja

- Raja menjaga kebajikan , tidak menzalimi dan mencela rakyat

Isi-isi Penting

A. Erti daulat

1. Merupakan suatu sifat kekuasaan atau hak tertinggi yang dikhaskan kepada

golongan raja sahaja.

2. Daulat dalam institusi kesultangan dan sosial politik masyarakat Melayu

mempunyai maksud yang lebih luas

3. Daulat yang berasal daripada perkataan Arab iaitu daulah tidak hanya

bermaksud negeri atau kerajaan tetapi berkait dengan kesempurnaan, kuasa

politik tertinggi, kebolehan dan keistimewaan serta kebahagiaan kepeda

seseorang raja yang memerintah.

4. Raja berdaulat yang mempunyai kuasa dan wibawa untuk memerintah dengan

berkesan5. Tujuan daulat adalah untuk memberi kuasa tertinggi kepada raja serta untuk

mengawal para pembesar dan rakyat

6. Daulat meliputi tanggapan undang-undang, budaya dan agama.

7. Tanggapan ini ada hubung kait dengan diri raja itu sendiri.

8. Memberi banyak hak dan kemudahan serta meletakkan diri raja di tempat yang

mulia.

9. Daulat menyebabkan raja didak boleh ditegur atau dicela

10. Wujudnya kesetiaan mutlak daripada rakyat kepada raja dan seterusnya

membawa anggapan bahawa raja mempunyai kuara luar biasa secara turun-

temurun

B. Erti derhaka

1. Dianggap sebagai melanggar atau ingkar perintah atau suruhan raja

2. Seorang yang mengingkari perintah raja akan ditimpa tulah rajadan akan

dikenakan hukuman bunuh.

3. Seorang yang melakukan kesalahan seperti tidak bertutur menggunakan

bahasa diraja semasa menghadap raja akan mendapat tulah akibat

kekuasaan yang dimilik raja.

C. Kekuasaan raja

1. Kekuasaan raja dalam pemerintahan Melayu tradisional merupakan satu

bentuk kuasa yang unggul yang terpelihara melalui unsur-unsur kebendaan

dan kerohanian .

2. Unsur kebendaan adat istiadat, peruntukan hak keistimewaan raja,

penggunaan warna, perhiasan diri termasuk pakaian dan senjata dan lambing

kebesaran serta penggunaan nobat diraja.

3. Unsur kerohanian system nilai dan tanggapan masyarakat terhadap raja

seperti menganggap raja sebagai wakil Allah serta konsep daulat dan derhaka.

4. Kedua-dua unsur ini saling berkaitan serta bergabung bagi mengekal dan

mempertahankan kedudukan institusi raja.

5. Konsep ini menjadi asas penting dalam kehidupan masyarakat Melayu di mana

mereka percaya dengan pengaruh peribadi atau tulah raja boleh

mendatangkan mala petaka/ bencana dan menjejaskan hasil pengeluaran

6. Pepatah Melayu Adat orang Melayu tidak boleh menderhaka kepada raja

menjelaskan perbuatan menderhaka satu perkara yang dilarang dan dianggap

sebesar-besarnya jenayah yang dilakukan .

7. Konsep ini adalah peraturan yang memastikan raja bukan sahaja sebagai

pemerintah tetapi juga pelindung dan penaung kepada rakyat.

8. Rakyat pula harus tunduk dan taat setia tanpa berbelah bahagi kepada raja.9. Seorang raja itu akan dihormati dan ditakuti oleh rakyat.

Kesimpulan

- Konsep ini menjadi amalan masyarakat Melayu tradisional sehingga kedatangan

Barat

- kehadiran Barat telah mengubah sedikit sebanyak perubahan dalam perlaksanaan

konsep daulat dan derhaka.


6/14


Hukum Adat, Peraturan dan Undang-undang

5. Bincangkan hukum adat yang diamalkan di Malaysia sebelum campur tangan

British.

Pendahuluan (3/2m)

Sebelum campur tangan British, masyarakat di Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak

telahpun mempunyai undang-undang mereka tersendiri. Undang-undang ini dipanggil

hukum adat. Hukum adat merupakan peraturan dan undang-undang yang diamalkan

secara turun-temurun. Sesiapa yang melanggarnya boleh dihukum. Hukum adat ini

dilaksanakan bagi menjamin hak anggota masyarakat dan memastikan masyarakat

hidup dalam keadaan aman dan selesa. Di Tanah Melayu terdapat dua hukum adat

yang diamalkan iaitu Adat Temenggung dan Adat Perpatih. Di Sarawak hukum adat

yang diamalkan ialah Adat Dusun Tunggu manakala di Sabah pula ialah Adat Tenom,

Adat Dusun dan Adat Temogun.

Isi-isi Penting (20m)

1. Adat Perpatih (7m)

a) Adat Perpatih diasaskan oleh Datuk Perpatih Nan Sebatang yang berasal dari

Pagar Ruyung, Sumatera dan dibawa ke Tanah Melayu oleh orang Minangkabau.

Adat ini berkembang di Negeri Sembilan dan Naning pada abad ke-17.

b) Dari segi politik Adat Perpatih bersifat demokrasi, iaitu perlantikan pemerintahdibuat dari bawah, iaitu Anak buah memilih buapak, buapak memilih lembaga ,

lembaga memilih Undang dan Undang akan melantik Yamtuan Besar (Raja). Ini

bermakna Yamtuan Besar tidak mempunyai hak dalam soal perlantikan pembesar

kerana perlantikan itu dibuat oleh para pembesar yang berada di hierarki yang

lebih ke bawah. Selain itu keputusan yang dibuat oleh Yamtuan Besar juga adalah

berdasarkan keputusan bersama dengan Undang.

c) Dari segi kekeluargaan dan perkahwinan, Adat Perpatih mengamalkan hidup

secara bersuku-suku, iaitu hidup secara berkeluarga dengan ahli-ahlinya terdiri

daripada satu ikatan sedarah sedaging. Setiap suku mempunyai nama tersendiri

seperti Biduanda, Batu Hampar, Paya Kumbuh, Mungkal, Tiga Nenek, Seri

Melenggang, Seri Lemak, Batu Belang, Tanah Datar, Anak Acheh, Anak Melaka,

Tiga Batu.

d) Dalam soal perkahwinan Adat Perpatih mengamalkan eksogami iaitu tidak

membenarkan perkahwinan sesama suku. Selepas berkahwin, si suami akan

meninggalkan keluarganya kerana si isteri akan membawanya tinggal di rumah

pusaka (rumah gadang) atau rumah sendiri yang dibina berhampiran rumah

pusaka ibu si isteri. Jika berlaku penceraian atau si isteri meninggal dunia, maka si

suami akan kembali semula kepada sukunya yang asal manakala anak-anaknya

mereka bukan menjadi hak keluarga asas pasangan suami isteri tersebut tetapi

hak rumpun ibunya.

e) Adat Perpatih juga bersifat matriarchal/matrilineal, iaitu mengutamakan kedudukan

wanita. Wanita dianggap sebagai pengasas suku. Harta pusaka turun-temurun

adalah kepunyaan suku. Pewarisan harta diberatkan di sebelah ibu dan anak

perempuan menjadi asas wujudnya suku dan ini menjadikan wanita kaya dan

berkuasa. Si suami tidak berhak ke atas harta pusaka.

f) Dari segi undang-undang jenayah, hukuman dalam Adat Perpatih bersifat

pemulihan, berperikemanusiaan dan bertimbangrasa. Orang yang membuat

kesalahan akan didenda berdasarkan kesalahannya dan mangsa diberi ganti rugi.

Contohnya jika seseorang dari suku itu dicederakan, dia akan diberi ganti rugi

dalam bentuk ayam atau kambing sebagai ganti darah yang mengalir, besar atau

kecil binatang itu bergantung kepada besar atau kecil luka yang dialami. Bagi kes

kecurian hukumannya ialah memulangkan semula barang yang dicuri atau dibayar

ganti rugi. Bagi kesalahan membunuh, si pembunuh mesti menanggung hidup

keluarga si mati. Hukuman bunuh hanya boleh dikenakan ke atas kesalahan serius

seperti mendurhaka. Adat Perpatih berpegang kepada konsep orang yangmelakukan jenayah boleh mengubah perangai mereka. Pelaksana undang-undang

biasanya dijalankan oleh Buapak atau Lembaga kecuali hukuman bunuh yang

hanya boleh dijatuhi oleh Yamtuan Besar

2. Adat Temenggung (7m)

a) Adat ini berasal dari Palembang, Sumatera dan diasaskan oleh Datuk

Ketemenggungan. Adat ini telah diresapi oleh unsur-unsur Islam mengikut mazhab

Shafie. Adat ini dipercayai dibawa ke Tanah Melayu oleh keturunan Diraja

Palembang. Disebar luaskan ke seluruh Tanah Melayu kecuali Negeri Sembilan

dan kawasan Naning di Melaka.

b) Dari segi politik Adat Temenggung bersifat autokrasi,iaitu kuasa terletak di tangan

pemerintah atau raja. Raja atau sultan terlalu istimewa dan kuasanya

diperkukuhkan dengan konsep daulat dan durhaka. Kuasa raja dikaitkan dengan

kesaktian dan sesiapa yang melanggarnya terkena tulah raja. Raja mempunyai

keistimewaan tertentu yang dilambangkan dengan penggunaan warna tertentu dan

bahasa dalam yang hanya dikhaskan untuknya. Raja atau sultan mempunyai

kuasa mutlak dan berhak melantik pembesar sama di peringkat negeri, jajahan,

mukim mahupun kampung. Jawatan sultan adalah bersifat warisan iaitu putera


7/14


sulungnya akan dilantik menjadi sultan jika berlaku kemangkatan sultan kecuali di

Perak.

c) Dari segi pembahagian harta Adat Temenggung mengutamakan kaum lelaki

(bersifat patriarchal) yang dianggap akan melanjutkan keturunan sesebuah

keluarga. Sifat ini sejajar dengan prinsip hukum syarak yang mengiktiraf lelaki

sebagai ketua keluarga. Anak lelaki akan mewarisi harta pusaka dengan kadar 2/3

berbanding anak perempuan. Ini berdasarkan tanggungjawab anak lelaki yang

lebih besar dalam keluarga berbanding anak perempuan. Jika berlaku pencerian

lazimnya cara pembahagian harta suami isteri dibuat mengikut hukum syarak.

Harta yang didapati semasa perkahwinan dipanggil harta sepencarian. Bagi harta

sepencarian, ia akan dibahagikan dua sama banyak kepada isteri yang diceraikan

dan jika isteri yang diceraikan tidak bekerja si isteri hanya berhak mendapat 1/3

bahagian sahaja.

d) Dalam soal perkahwinan Adat Temenggung mengamalkan endogami, iaitu

membenarkan perkahwinan dengan sesiapa sahaja dengan syarat ia tidak

bertentangan dengan hukum syarak. Seseorang perempuan yang berkahwin

dikehendaki tinggal bersama-sama dengan keluarga ibu bapa suaminya kerana si

isteri lazimnya akan menjadi ahli keluarga si suami.

e) Dari segi Udang-undang Adat Temenggung bersifat menghukum atau pembalasan.

Oleh itu pelaksanaan sesuatu undang-undang dibuat dengan tegas. Ia bertujuanuntuk memberi ikhtibar kepada orang lain dan pembalasan kepada si pesalah.

Contoh kesalahan membunuh akan dihukum bunuh. Dalam Adat Temenggung

sultan atau pembesar yang akan menjadi pelaksana undang-undang. Pembesar

boleh mengendalikan semua kesalahan kecuali yang melibatkan hukuman bunuh.

Kesalahan yang melibatkan hukuman bunuh hanya dikendalikan oleh sultan.

3. Hukum adat masyarakat Bumiputera di Sabah dan Sarawak (6m)

a) Masyarakat di Sabah dan Sarawak juga mempunyai adat yang tersendiri seperti di

Tanah Melayu bagi menjamin keharmonian hidup. Masyarakat bumiputera

Sarawak mengamalkan Adat Tunggu (denda dan kesalahan) dan Undang-undang

Mahkamah Melayu. Hukum adat mengawal soal bertanam padi dan tempat

kediaman orang Iban. Hukum adat menentukan tanah kampung halaman adalah

kepunyaan bersama sesuatu kumpulan masyarakat. Semua penduduk Rumah

Panjang dalam kumpulan tersebut berhak bercucuk tanam, memburu, dan

mengambil hasil hutan di kawasan kampung mereka. Antara kesalahan yang

dikenakan hukuman denda ialah sesiapa yang gagal melaporkan sebarang

bencana, kecemasan , tidak bekerjasama dalam sesuatu tindakan yang telah

dipersetujui, dan pelawat yang memasuki rumah panjang tanpa menanggalkan

parangnya.

b) Di peringkat kampung adat dilaksanakan oleh ketua kampung atau Majlis Orang

Tua-Tua. Dalam mengendalikan sesuatu perbicaraan biasanya Pengeran

Temenggong atau Datuk Orang Kaya yang mewakili Sultan Brunei dan dua orang

wakil suku yang akan bertindak sebagai hakim. Masyarakat Sabah mengamalkan

Adat Dusun, Adat Tenom, dan Adat Timogun. Hukum adat ini dikendalikan oleh

oleh Orang Tua

Kesimpulan (2/3m)

Hukum adat memainkan peranan penting dalam mengekalkan peraturan hidup. Ia

menjamin keharmonian dalam masyarakat, menentukan hak dan mengawal tingkahlaku individu dalam masyarakat. Namun selepas kedatangan penjajah undang-undang

adat semakin dipinggirkan kerana British memperkenalkan undang-undang Barat.

Undang-undang barat mula mengantikan peranan undang-undang adat di Tanah

Melayu, Sabah dan Sarawak. Hanya bahagian-bahagian tertentu undang-undang adat

dikekalkan oleh British dengan sedikit penyesuaian bagi mengambil hati penduduk

tempatan dan mengelakkan penentangan daripada penduduk tempatan.


8/14


6. Huraikan pengaruh undang-undang bertulis yang terdapat di negeri-negeri

Melayu sebelum tahun 1874.

Pengenalan

Undang-undang terbahagi kepada dua iaitu undang-undang bertulis dan tidak bertulis.

Undang-undang bertulis yang diamalkan di negeri-negeri Melayu adalah berasaskan

kepada Hukum Kanun Melaka tetapi menggunakan nama yang berbeza-beza di

setiap negeri.

Contoh undang-undang bertulis ialah Undang-Undang Pahang, Undang-Undang

Johor dan Undang-Undang Kedah, dan Undang-undang 99 Perak .

Isi-isi Penting

1) Undang-undang Melaka.

a) Hukum Kanun Melaka

Terbahagi kepada dua iaitu Undang-undang Laut Melaka dan Undang-undang

Darat / Hukum Kanun Melaka yang ditulis pada zaman pemerintah Sultan Muzaffar

Shah dan dilengkapkan zaman Sultan Mahmud Shah.

Disusun secara sistematik dan mempunyai 44 bab yang meliputi perkara

mengenai raja, tugas pembesar dan peraturan rasmi di istana memudahkan

pentadbiran. Ini termasuklah segala keistimewaan yang dimiliki oleh raja seperti

penggunaan bahasa istana, pakaian kuning dll.

Mengandungi pelbagai bentuk hukuman kepada penderhaka dan pencuri, contoh:hukuman mati dikenakan kepada sesiapa yang mengingkari perintah sultan dan

membunuh tanpa kebenaran sultan untuk menjamin keamanan Melaka.

Sultan mesti mempunyai pembantu untuk melaksanakan tugas kerajaan sultan

contohnya Penghulu Bendahari sebagai pengutip cukai di pelabuhan,

Temenggung menangkap pesalah dan mendirikan penjara.

Menjadikan hukum syarak sebagai panduan semua bentuk peraturan

berdasarkan ajaran Islam selari dengan taraf Melaka sebagai pusat penyebaran

agama Islam yang utama di nusantara.

Hukuman sivil dan jenayah turut dimuatkan dalam undang-undang, contoh sivil :

menyentuh perkara-perkara berkaitan hutang, harta, sewa tanah dan hamba.

Contoh jenayah: merujuk terhadap kesalahan jenayah mencuri, merompak dll.

Hukuman lebih berat dikenakan jika kesalahan dilakukan ke atas seseorang yangberpangkat tinggi daripada pelakunya.

Penghakiman dilaksanakan oleh sultan dan pembesar negeri.

Undang-undang Laut Melaka merangkumi perkara-perkara yang berkaitan dengan

laut seperti peraturan pelayaran, tatacara jualbeli di atas kapal, bidang kuasa

nakhoda serta tanggungjawab pegawai kapal.

Digubal untuk untuk menjaga keselamatan anak-anak kapal dan pedagang-

pedagang yang berdagang dengan kapal.

b) Undang-undang Laut Melaka

Undang-undang Laut Melaka merangkumi perkara-perkara yang berkaitan dengan

laut seperti peraturan pelayaran, tatacara jualbeli di atas kapal, bidang kuasa

nakhoda serta tanggungjawab pegawai kapal.

Digubal untuk untuk menjaga keselamatan anak-anak kapal dan pedagang-

pedagang yang berdagang dengan kapal.

2) Undang-undang Kedah

Dipengaruhi oleh Hukum Kanun Melaka.

Undang-undang Kedah yang dipengaruhi Hukum Kanun Melaka seperti Undang-

undang Seri Paduka Tuan yang berkaitan peraturan pertanian dan ternakan serta

bidang tugas ketua kampong.

Hukum Kanun Dato Kota Star berkaitan dengan bidang tugas raja dan pembesar.

Adat istiadat, alat kebesaran dan ufti.

3) Undang-undang Pahang

Undang-undang ini disusun berpandukan Hukum Kanun Melaka dan disesuaikan

dengan pengaruh Islam.

Antaranya ialah Adat Lembaga yang merangkumi bidang tugas dan

tanggungjawab pembesar dan rakyat. Contoh: Hulubalang mempertahankan dan

melindungi raja dan negeri daripada musuh.

Undang-undang Jenayah- menetapkan 360 seksaan bagi kesalahan menderhaka.

Undang-undang awam berkaitan dengan tanah dan perumahan.

3) Undang-undang Johor

Undang-undang Johor merupakan warisan daripada Hukum Kanun Melaka dan

telah disesuaikan dengan adat dari Riau dan Undang-undang Islam.

Undang-undang ini berkaitan dengan bidang tugas raja, pembesar dan

tanggungjawab rakyat untuk mentaati pemerintah.

4) Undang-undang 99 Perak.

Berasal dari Parsi dan dibawa ke Perak pada abad ke 17. Undang-undang ini unik kerana ditulis dalam bentuk soal jawab.

Meliputi 99 perkara yang mengandungi tugas-tugas sultan, pembesar dan

penghulu.

Cara dan syarat melantik pegawai negeri seorang kadi mesti mempunyai

pengetahuan yang mendalam tentang agama Islam. Seorang pegawai kerajaan

berdasarkan kemahiran dan pengalaman yang dimiliki individu itu.

Hukuman mengenai dakwaan penduduk dan hukum jenayah.


9/14


Mengutamakan perikemanusian dan bertimbang rasa, contoh : perwarisan harta,

menetapkan hak dan harta warisan anak.

Menggariskan hubungan antara pemerintah dengan pembesar serta golongan

pemerintah dengan yang diperintah.

Kesimpulan

Masyarakat Melayu tradisional mempunyai undang-undang yang berkesan sebelum

kedatangan kuasa Barat ke Tanah Melayu

Kedatangan Barat telah mengubah sistem perundangan di Tanah Melayu.

Pihak British telah memperkenalkan sistem perundangan Barat bagi menggantikan

sistem perundangan tradisional.


10/14


Sistem Sosial

7. Masyarakat Melayu di Tanah Melayu sebelum campur tangan British adalah

berbentuk masyarakat feudal. Bincangkan.

Pengenalan

Masyarakat Melayu tradisional terbahagi kepada dua golongan pemerintah dan

golongan diperintah.

Golongan pemerintah terdiri daripada raja/sultan, keluarga dan kerabat diraja,

pembesar, pentadbir serta ulama istana.

Golongan diperintah ialah orang merdeheka dan hamba.

Isi-isi Penting

Golongan pemerintah

1) Raja/sultan/Yang Dipertuan Besar

Pemerintah tertinggi dalam pentadbiran negeri.

Mempunyai kuasa dan wibawa dalam menjalankan pemerintahan dan pentadbiran

negeri.

Mentadbir negeri dengan bantuan kaum kerabat dan para pembesar.

Menyatupadukan rakyat, memelihara keamanan dan memajukan negeri.

Berkuasa mutlak terhadap rakyat jelata

Melaksanakan kuasa kerajaan pusat. Konsep daulat dan derhaka

memperkukuhkan kuasa raja

Menjalinkan hubungan luar.

Mempunyasi keistimewaan tertentu; warna kuning hanya untuk raja, payung putih

untuk sultan, payung kuning untuk kerabat, menggunakan bahasa dalam, cop

mohor diraja, alat kebesaran seperti kendi.

2) Keluarga dan kerabat diraja

Kedudukan kedua selepas raja ialah anak raja dan kerabat diraja.

Anak raja tidak semestinya seorang putera raja yang memerintah.

Mempunyai gelaran raja, tengku dan wan.

Jawatan raja muda diberi kepada putera sulung/tertua/adinda sultan jika tiada

putera.

Putera sultan ada yang dilantik menjadi pembesar daerah atau pemerintah jajahan

takluk

Mempunyai keistimewaan sama seperti raja, tetapi tidak melebihi keistimewaan

raja.

Menggunakan bahasa dalam dan payung kuning.

3) Golongan Bangsawan dan pembesar

a) Golongan bangsawan

Terdiri daripada golongan pembesar dan kaum kerabat

Sangat berpengaruh dalam kalangan pemerintah dan pentadbir.

Membantu sultan dalam pentadbiran dan pemerintahan.

Menjadi penasihat/pembesar di daerah-daerah tertentu.

b) Pembesar daerah

Terdiri daripada rakyat biasa yang dinaikkan taraf dan dilantik melalui surat

tauliah oleh sultan yang bercop mohor.

Memegang jawatan seumur hidup dan mesti menunjukkan taat setia kepada

pemerintah.

Berkuasa penuh dalam kawasan pegangannya.

Berkedudukan penting dalam sistem pemerintahan kerajaan dan menjadi

perantara sultan dengan rakyat.

Menjaga keamanan dan memungut cukai di kawasan pemakanannya serta

bebas menjalankan kegiatan ekonomi.

Menjatuhkan hukuman dan denda dalam kes-kes jenayah di daerah mereka.

Membekalkan tenaga buruh kepada sultan dalam sistem kerah dan serah.

Contoh membina istana.

Golongan diperintah

Terdiri daripada rakyat biasa dan orang asing yang bebas/merdeheka.

1) Rakyat biasa

Petani, nelayan, dagang dan tukang.

Tidak mempunyai kuasa politik dan jawatan dal;am pentadbiran.

Mengamalkan tradisi gotong-royong.

Tiga golongan rakyat biasa iaitu pedagang dan peniaga kecil-kecilan, buruh dan

pekerja biasa serta petani dan tukang mahir.

Bebas menjalankan kegiatan ekonomi- pertanian, perikanan, perlombongan dan

perdagangan.

2) Rakyat asing

Penduduk bukan Melayu yang datang ke Tanah Melayu untuk tujuan tertentu dan

tinggal sementara sahaja.

Terlibat dalam pelbagai kegiatan sosial seperti tentera upahan kerajaan.


11/14


Menjalankan kegiatan ekonomi seperti pelombong dan peniaga runcit.

Tidak wajib mematuhi dan mengamalkan tradisi kebudayaan tempatan.

3) Golongan hamba

Menyediakan tenaga manusia untuk aktiviti masyarakat seperti gotong-royong.

Menyumbang tenaga untuk menambah harta tuannya.

Melambangkan ketinggian taraf sosial pemiliknya.

Terdapat tiga jenis hamba:

i) Hamba raja

-

Merupakan hamba yang tertinggi daripada hamba lain

- Terdiri daripada bekas tawanan perang/banduaan

ii) Hamba berhutang

- Menjadi hamba dalam tempoh yang ditetapkan sehingga berjaya

melangsaikan hutang dan akhirnya bebas menjadi rakyat biasa

iii) Hamba biasa

- Menjadi hamba seumur hidup.

- Terdapat tiga jenis hamba biasa hamba abdi, hamba dengan dan

biduanda.

Kesimpulan

Adanya hierarki dalam masyarakat Melayu tradisional adalah untuk membezakan

kedudukan golongan pemerintah dan golongan yang diperintah untuk membezakankedudukan dan penghormatan.

Dapat menentukan tugas dan tanggungjawab masing-masing.

Namun begitu, susun lapis ini mengalami perubahan selepas kedatangan campur

tangan British.


12/14


8. Bincangkan peranan golongan pemerintah yang terdapat dalam susun lapis

masyarakat Melayu tradisional sebelum kedatangan Barat.

Pengenalan

Corak pemerintahan dan pentadbiran di negeri-negeri Melayu telah mempengaruhi

pembentukan susun lapis masyarakat. Setiap lapisan masyarakat mempunyai

kedudukan dan fungsinya yang tersendiri. Secara umum, masyarakat Melayu tradisional

dapat dibahagikan kepada dua golongan utama iaitu golongan yang memerintah dan

golongan yang diperintah. Golongan yang memerintah ini mempunyai kedudukan yang

lebih tinggi dan istimewa daripada golongan yang diperintah.

Isi-isi penting

a) Raja atau sultan

- Raja atau sultan merupakan asas terpenting dalam susun lapis masyarakat

Melayu tradisional.

- Mempunyai kedudukan yang paling tinggi dalam piramid organisasi sosial.

Mempunyai kuasa dan wibawa yang paling tinggi bagi memerintah seluruh

negeri dan jajahan taklukannya.

- Dianggap sebagai dewa raja.

- Merupakan tonggak menyatupadukan rakyat dan merupakan orang yang

bertanggungjawab memelihara keamanan dan memajukan negeri.

-Seseorang raja dilantik melalui pertabalan di atas persetujuan semuapembesar. Biasanya putera sulong atau adik lelaki raja yang akan

menggantikan raja yang mangkat.

b) Kerabat raja

- Raja sebagai seorang pemimpin, maka dirinya serta keluarganya akan

dihormati oleh masyarakat

- Dianggap sebagai suci dan amat berbeza dengan golongan rakyat biasa.

- Mempunyai hak-hak istimewa, namun tidak boleh melebihi hak istimewa

seseorang sultan yang memerintah.

- Antara keistimewaan yang dinikmati oleh kerabat raja ialah menggunakan

payung berwarna kuning dan penggunaan bahasa dalaman.

c) Bangsawan

- Turut dikenali sebagai anak baik-baik.

- Menggunakan bahasa dalaman untuk mengekalkan identiti mereka.

- Terdiri daripada kerabat diraja dan bukan kerabat raja.

- Berpengaruh di kalangan pemerintah dan pentadbir.

- Bertanggungjawab mengendalikan jentera pemerintahan dan pentadbiran

negeri.

d) Pembesar

- Golongan yang mempunyai kedudukan yang hampir sekali dengan sultan.

- Biasanya terdiri daripada bukan kerabat raja.

- Dianugerahkan suatu kawasan yang menjadi pegangannya dan sumber

pendapatannya

- Pembesar dibenarkan mengutip cukai dan mengawal tenaga manusianya di

kawasan pegangannya.

-Biasanya mereka dilantik secara turun-temurun.

e) Golongan pemimpin agama

- Termasuk dalam golongan bangsawan.

- Golongan cerdik pandai yang memegang jawatan mufti dan kadi.

- Terdapat pemimpin agama yang dianugerahkan gelaran kebesaran seperti

Maharaja Kadi, Dato Mufti Seri Utama dan Dato Muft i Imam Maharaja.

- Menjadi penasihat raja dan kerajaan dalam hal-hal tentang hukum syarak dan

selok-belok agama termasuk mengeluarkan fatwa tentang isu agama.

- Pakar dalam hal-hal kesusasteraan, kesenian, kebudayaan, adat-istiadat dan

salasilah raja-raja.

- Menjadi pakar perujuk kepada raja serta menjadi penulis dan perawi diraja.

Golongan ini biasanya berketurunan Arab.- Menggunakan panggilan yang berlainan mengikut negeri seperti Tokku di

Terengganu.

Kesimpulan

Perbezaan antara kelas pemerintah dengan kelas diperintah adalah dibezakan dengan

aturan-aturan tertentu. Perkahwinan antara dua kelas ini adalah dilarang dan hampir

mustahil dalam masyarakat Melayu. Mustahil bagi seseorang dari rakyat biasa hendak

mengangkat dirinya sebagai golongan raja yang memerintah. Namun begitu masih

terdapat rakyat yang dapat mengangkat diri daripada golongan yang diperintah kepada

golongan pemerintah, melalui jasa kepada pemerintah.


13/14


9. Bincangkan golongan yang diperintah dan tanggungjawab mereka terhadap

pemerintah.

Pengenalan

Secara umumnya masyarakat Melayu tradisional merupakan sebuah masyarakat feudal

dan bercorak hierarki yang dapat dibahagikan kepada 2 golongan iaitu golongan yang

memerintah dan golongan yang diperintah. Golongan yang diperintah terdiri daripada

rakyat biasa yang merdeheka dan hamba. Mereka merupakan kelas bawahan yang

tetapi bilangannya adalah banyak. Namun rakyat mempunyai kuasa mobiliti yang

tersendiri yang tidak dapat disekat oleh golongan pemerintah.

Isi-isi Penting

1. Rakyat Biasa

a) Rakyat biasa yang bermastautin tetap dan menjadi pengikut setia kepada

pembesar yang mentadbir daerah dan jajahan.

b) Ketaatan kepada sultan ialah mutlak dan tidak berbelah bagi. Mereka rela

dengan amalan sistem serah seperti bekerja di tanah pembesar tanpa mendapat

upah dan sistem kerah seperti menjadi bala tentera dan mendirikan istana.

c) Dalam bidang ekonomi mereka menjalankan kegiatan bertani, berdagang,

menangkap ikan, melombong dan menjadi tukang mahir. Tiada dorongan

perubahan diri untuk bekerja keras dalam bidang ini kecuali kerja-kerja demi

kepentingan raja.d) Rakyat biasa sesebuah kampung sesalu mempunyai pertalian kekeluargaan dan

mengamalkan tradisi hidup secara bergotong-royong, bekerjasama dan

bermuafakat. Amalan ini mewujudkan keharmonian dan membantu pembesar

mentadbir sesebuah daerah atau kampung itu dengan lebih teratur dan berjaya.

2. Orang Asing

a) Merupakan orang bukan Melayu dan datang ke Tanah Melayu hanya untuk

tujuan tertentu. Tinggal sementara sahaja dan akan pulang ke negara asal

setelah urusan mereka selesai.

b) Terdiri daripada pedagang, perantau, santeri ( orang merantau kerana menuntut

ilmu ) dan mubaligh.

c) Rakyat asing boleh dibahagi kepada 2 kumpulan:

i. melibatkan diri dalam pelbagai kegiatan sosial seperti menjadi tentera

upahan dan kebanyakan mereka berasal daripada Jawa dan Pasai.

ii. melibatkan diri dalam kegiatan ekonomi seperti peniaga runcit, pemborong

dan pelombong.

d) Masyarakat Tamil Islam merupakan kumpulan yang paling ramai dan mereka

hidup bebas dan bergaul dengan penduduk peribumi

e) Rakyat asing ini tidak diwajibkan mengamal dan mematuhi tradisi kebudayaan

tempatan. Walaupun demikian mereka masih tertakluk kepada undang-undang

dan peraturan tempatan.

3. Hamba

a) Terbahagi kepada hierarki yang berbeza taraf kedudukan antara mereka.

b) Antara jenis hamba:

Hamba raja ( biduanda ) paling tinggi kedudukannya. Akan dibebaskan

dengan kerelaan raja.

Hamba Abdi hamba tawanan, hamba diranggah, hamba habsyi, hamba hulur,

hamba serah, dan anak hamba.

Hamba berhutang orang berhutang, anak emas, hamba waris, hamba bayar.

Hamba abdi dan hamba berhutang akan berkhidmat untuk tuannya sebagai

pengikutmanakala sebahagiannya akan terlibat dengan pekerjaan dalam

rumah.

c) Antara peranannya:

menyediakan tenaga kerja manusia bagi melakukan pelbagai aktiviti dalam

masyarakat.

menyumbang tenaga bagi menambah harta tuan

menjadi pegawai kepada tuannya menjadi lambing ketinggian taraf sosial golongan yang memiliki hamba.

Kesimpulan

Golongan yang diperintah memberikan ketaatsetiaan yang sepenuhnya kepada

pemerintah sama ada sultan ataupun pembesar.Manakala golongan pemerintah akan

memberikan kepimpinan dan keselamatan kepada rakyat. Di sinilah wujudnya

hubungan timbal balik di antara golongan pemerintah dan yang diperintah.


14/14


Ekonomi10. Huraikan kegiatan ekonomi masyarakat Melayu sebelum campur tangan

British.

PendahuluanSebelum kedatangan British pada abad ke -19, sistem ekonomi Tanah Melayu bersifatsara diri. Ekonomi sara diri merupakan kegiatan ekonomi yang dijalankan untukkegunaan sendiri dan biasanya tiada pengkhusussan kerja. Sektor-sektor ekonomi saradiri seperti pertanian, penternakan, mencari hasil hutan dan perikanan yang dijalankandihampir semua negeri Melayu.

Isi-isi Penting: Ekonomi Sara Diri1. Pertanian sara diri

- Tanaman utama ialah padi sawah dan padi huma. Diusaha secara taradisionalyang bergantung kepada air sungai dan hujan.

- Terdapat taliair dan terusan yang dibina, contoh: Terusan Wan Mat Saman diKedah dan terusan di Kerian, Perak. Negeri utama penanaman padi ialah Kedah,Seberang Prai, Perlis dan Kelantan.

- Alatan tradisi yang diguna: tajak, cangkul dan tenggala. Guna binatang ternakanseperti kerbau dan lembu untuk bajak tanah.

- Padi huma di tanam di lereng-lereng bukit tetapi tidak begitu meluas.- Tanaman lain yang ditanam secara sampingan disekitar rumah untuk kegunaan

sendiri seperti pisang, ubi kayu, buah-buahan dan s irih.

2. Mengutip hasil hutan

- Masyarakat di Tanah Melayu mengutip hasil hutan seperti rotan,damar,getahperca,jelutong kayu kayan dan buluh (kegiatan ini dipanggil meramu)

- Masyarakat Melayu tradisional masuk hutan kerana 3 tujuan:1. Untuk kegunaan rotan, kayu, buluh2. Untuk makanan memburu binatang, buah hutan3. Untuk ubatan akar kayu

- Hasil-hasil ini ditukar dengan barang keperluan lain seperti beras,garam dan kain.Perkembangan pusat perdagangan di Kedah dan Melaka membolehkan hasil-hasilhutan dijual kepada pedagang-pedagang asing.

3. Penternakan dan Berburu binatang

- Masyarakat Melayu juga menternak binatang seperti ayam,itik,lembu dan kerbausebagai sumber makanan,membajak sawah dan menarik kayu.

- Aktiviti berburu juga dijalankan untuk mendapatkan sumber makanan. Antarabinatang yang diburu ialah kancil, rusa, dan ayam hutan.

- Kegiatan menjerat gajah juga dijalankan kerana gajah sangat berguna sebagaibinatang pengangkutan.

4. Perikanan.- Merupakan kegiatan utama penduduk di pinggir laut, sungai dan tasik. Nelayan

biasanya menukar ikan dengan beras dikampung-kampung yang menanam padi.- Cara penangkapan ikan berbeza dan bergantung kepada kedaan sunagai atau

laut dan jenis ikan yang ditangkap. Antara alat penangkapan ikan taradisi ialahbubu, lukah, serkap jala dan kelong.

- Penangkapan ikan laut biasanya dijalankan di negeri-negeri pantai timur

semenanjung terutamanya bulan Mac dan Oktober. Pada musim tengkujuhnelayan tidak ke laut dan penangkapan ikan tertumpu di kawasan sungai, sawahpadi dan tasik.

- Lebihan hasil tangkapan laut biasanya dibuat ikan kering, keropok, belacan danbudu. Hasil laut yang turut diperdagangkan seperti ikan kering, mutiara dan agar-agar yang mendapat permintaan tinggi dikalangan orang-orang Cina.

5. Pertukangan.- Melibatkan pertukangan kayu seperti membuat rumah dan sampan serta

pertukangan logam untuk membuat senjata dan barang hiasan.- Terdapat aktiviti membuat periuk belanga dari tanah- Menghasilkan kraftangan daripada kayu dan logam.- Penduduk di pantai Timur menjalankan kegiatan menenun kain songket dan batik

serta alat penangkapan ikan seperti jala dan bubu.

6. Perlombongan Bijih Timah- Diusahakan oleh pembesar melayu Perak dan Selangor dengan menggunakan

buruh dari China.- Kawasan yang kaya dengan bijih timah menjadi rebutan para pembesar,

contohnya seperti Kelang- Terdapat juga pengkongsian antara pembesar Melayu dengan tauke Cina untuk

memajukan sector perlombongan, contohnya Raja Jumaat-Chee Yam Chuan diLkut dan Ngah Ibrahim-Kongsi Gelap Cina.

7. Perdagangan

- Dilakukan secara kecil-kecilan oleh golongan rakyat- Golongan pembesar dan bangsawan berperanan sebagai pengeluar modal sahaja.- Antara barang dagangan ialah garam, ikan kering, minyak dan bahan tekstil- Hasil hutan diperdagangkan untuk mendapatkan kain, tembakau dan perkakas

besi.

KesimpulanTerdapat pelbagai kegiatan ekonomi di Tanah Melayu tetapi lebih kepada ekonomikeperluan sendiri. Kedatangan Barat kembangkan ekonomi moden.

nota sejarah kertas 2 tema 1 masyarakat tempatan

Documents