MENGENAL ALAM SEKITAR

OLEH

ASRUL B. ABDULLAH

BAYREI B. ASRIN

MOHD. FAKHRUDDIN B. MD. RASHIDI

NIK ISHAK B. NIK LAH

Pendidikan Awal Kanak-Kanak

Fakulti Sains Kognitif dan Pembangunan manusia

Universiti Pendidikan Sultan Idris

20 OGOS 2008

PENGENALAN

Alam sekitar kita amat kompleks. Di dalamnya terdapat beberapa bahagian yang memainkan

peranan tertentu tetapi berfungsi secara saling bergantung. Komponen ini dibahagikan kepada

dua iaitu bukan hidupan seperti rupa bumi, iklim, tanah-tanih dan juga batuan. Sementara

bentuk hidupan pula seperti manusia, haiwan, tumbuh-tumbuhan dan organisma-organisma yang

lain. Komponen-komponen ini yang wujud dalam satu kawasan atau sempadan yang tertentu

disebut sistem. Bumi merupakan planet yang kelima besarnya antara planet-planet di sistem

suria. Jarak bumi dengan matahari kira-kira 150 juta kilometer dan luas bumi pula ialah 510 juta

kilometer persegi. Kira-kira 29 peratus daripada keluasan bumi terdiri daripada daratan

manakala bakinya ialah air iaitu membentuk 71 peratus dan bumi juga berbentuk sfera.

Kewujudan atau pembentukan bumi kita ini disokong oleh sistem fizikal bumi iaitu atmosfera

(udara), hidrosfera (air), litosfera (batuan/kerak bumi), biosfera hidupan-haiwan,tumbuhan dan

kepelbagaian biologi) dan juga pedosfera(tanih). Sistem fizikal bumi ini adalah saling

bergantung di antara satu sama lain dan juga interaksi di antara kelima-lima sfera ini

membolehkan manusia, haiwan dan tumbuh-tumbuhan dan juga hidupan lain wujud di muka

bumi ini. Hubungan antara komponen-komponen ini amat harmoni dan kestabilan hubungan

komponen ini juga mengekalkan keharmonian alam sekitar serta dapat mengelakkan berlakunya

bencana alam.

KOMPONEN-KOMPONEN ALAM SEKITAR

Seperti yang kita ketahui, bumi mempunyai lima komponen asas atau lebih dikenali dengan

sistem fizikal bumi yang mana terlibat dalam pembentukan bumi. Lima komponen tersebut

adalah atmosfera, hidrosfera, litosfera, biosfera dan juga pedosfera.

• Atmosfera

Atmosfera merupakan satu lapisan udara yang nipis yang mana berada di sekeliling bumi

dengan ketinggian kurang daripada 480 kilometer ke bahagian atas daripada permukaan

bumi. Atmosfera juga terdiri daripada gas, wap air dan kumin-kumin habuk. Kandungan gas

dalam atmosfera yang hampir dengan permukaan bumi ialah terdiri daripada gas nitrogen

iaitu 78 peratus, gas oksigen 21 peratus, gas argon 0.9 peratus, gas karbon dioksida 0.03

peratus dan juga gas-gas lain atau lebih dikenali sebagai gas-gas nadir sebanyak 0.07 peratus.

Kepelbagaian dalam tekanan udara dari satu tempat ke suatu tempat lain akan meyebabkan

berlakunya tiupan angin, menghasilkan ribut, hujan lebat serta mengawal bentuk presipitasi

iaitu hujan dan juga salji. Atmosfera juga boleh dihuraikan sebagai satu lapisan nipis gas

tanpa bau, warna dan rasa yang berada di atas permukaan bumi. Sempadan atmosfera yang

paling luas adalah di sekitar 1000 kilometer di atas paras laut. Bagi atmosfera, ahli kaji

cuaca mengukur tekanan atmosfera dalam unit ‘milibar’ (mb).

Atmosfera merupakan lapisan udara yang memainkan peranannya mengekalkan bekalan air

yang amat diperlukan oleh kehidupan di permukaan bumi. Atmosfera bumi juga berperanan

sebagai penebat permukaan bumi daripada mengalami keadaan suhu ekstrem dan dengan itu

menjadikan hampir keseluruhan alam sekitar bumi boleh didiami oleh binatang, tumbuh-

tumbuhan dan juga manusia. Peranan yang amat penting adalah ia menjadi penghalang

kepada kemasukan bahangan ultra ungu (lembayung) yang sungguh merbahaya kepada

sebarang kehidupan di atas permukaan bumi ini.

Udara pada umumnya ialah istilah yang sinonim bagi atmosfera. Kebanyakan udara adalah

juga mengandungi pelbagai partikel padat dan cair yang halus-halus yang berlainan

kuantitinya. Setiap partikel tersebut adalah bersifat submikroskopik atau lebih dikenali

sebagai sangat halus dan oleh itu ia mudah terampai di dalam udara. Struktur menegak

atmosfera boleh dibahagikan kepada empat lapisan terpenting iaitu troposfera, stratosfera,

mesosfera dan termosfera. Berdasarkan empat lapisan yang berbeza ketinggian, tekanan dan

suhu ini atmosfera boleh dibahagikan kepada lima lapisan yang berbaza darjah kepanasannya

iaitu tiga lapisan panas dan dua lapisaqn sejuk. Lapisan panas pertama terletak berhampiran

dengan permukaan bumi, lapisan panas kedua berada pada ketinggian 50 hingga 60 kilometer

dari permukaan bumi dan yang ketiga pada ketinggian melebihi 100 kilometer. Antara

lapisan panas ini, terdapat lapisan sejuk iaitu sekitar ketinggian 10 hingga 30 kilometer dan

80 kilometer dari permukaan bumi. Terdapat juga dua lapisan yang melampaui lapisan

mesosfera ke angkasa lepas iaitu eksosfera dan magnetosfera.

o Lapisan Troposfera

Lapisan ini merupakan lapisan atmosfera paling bawah yang mana mengandungi 75

peratus daripada keseluruhan jisim gas atmosfera dan merupakan lapisan yang paling

penting dari segi mencorakkan cuaca planet bumi. Lapisan atas troposfera dipisahkan

daripada stratosfera oleh ‘tropopaus’ iaitu lapisan sempadan yang sangat penting dari

sudut fenomena meteorologi. Ketinggian tropopaus adalah sekitar 16 hingga 17

kilometer dari garisan khatulistiwa manakala di kawasan kutub, ketinggiannya hanya

kira-kira 8 hingga 9 kilometer sahaja. Tropesfera juga dibahagikan kepada tiga iaitu

lapisan lamina, geseran dan juga atmosfera bebas.

o Lapisan Stratosfera

Lapisan ini merupakan lapisan yang menghuraikan sifat semulajadi berstrata dan

tanpa perolakan. Lapisan ini bermula daripada tropopaus hingga ke ketinggian 50

kilometer daripada permukaan bumi. Lapisan yang sangat kering dan tidak

mengandungi awan dan cuaca. Mengandungi satu gas yang sangat penting iaitu gas

ozon.

o Lapisan Mesosfera

Lapisan ini berada di atas stratosfera hingga Ketinggian 80 kilometer. Ia dianggap

sebagai permulaan bahagian atas atmosfera. Pada lapisan ini suhu mula berkurangan

di mesopaus iaitu lapisan mesosfera yang paling tinggi dan menjadi sempadan dengan

lapisan termosfera. Tekanan di kawasan ini sangat rendah iaitu berkurangan daripada

kira-kira 0.6 mb pada ketinggian 60 kilometer menjadi 0.01 mb pada ketinggian 80

kilometer.

o Lapisan Termosfera

Merupakan lapisan yang bermula di atas lapisan mesopaus adalah lapisan atmosfera

yang mempunyai profil suhu meningkat dengan ketinggian. Ketumpatan pada lapisan

ini sangat rendah. Lapisan paling bawah dipenuhi dengan gas nitrogen dan oksigen

dalam bentuk molekul dan atom.

• Hidrosfera

Hidrosfera merupakan kawasan air yang terdapat di permukaan bumi termasuk lautan, laut,

tasik, kolam, sungai dan paya. Air juga boleh didapati dalam bumi yang dikenali sebagai air

bawah tanah. Kira-kira 71 peratus daripada permukaan bumi terdiri daripada lautan, laut,

tasik, sungai, kolam dan paya. Air boleh wujud dalam bentuk cecair, wap dan gas. Lebih

daripada 97 peratus air di permukaan bumi berada dalam bentuk cecair dengan lautan

menjadi penyumbang utama kepada kewujudan kuantiti air tersebut. Air laut membekalkan

wap air kepada atmosfera yang mana akan kembali ke permukaan bumi sama ada sebagai

hujan atau salji. Air khususnya lautan memerangkap haba dan melepoaskannya dengan amat

perlahan dan ini membantu dalam menyerdahanakan suhu di hampir semua permukaan bumi

di samping peranan sebagai sumber air bersih untuk minuman. Kuantiti air di dalam

hidrosfera tidak banyak berubah kerana kitaran hidrologi menyumbang kepada kehilangan air

dari bumi melalui sejatan dengan hujan yang turun. Di samping itu, hidrosera juga

memainkan peranan. Antara peranan hidrosfera adalah merupakan habitat pelbagai jenis

organisma dan tumbuh-tumbuhan, membekalkan sumber makanan seperti ikan, udang, ketam

dan kerang, punca pendapatan para nelayan dan juga menyediakan jalan perhubungan dan

pengangkutan seperti sungai dan laut.

• Litosfera

Litosfera merupakan lapisan bumi yang pejal dan keras. Ianya terdiri dari batuan dan

sediment yang saling berpadu untuk membentuk struktur yang kuat. Komponen Litosfera ini

juga dikenali sebagai kerak bumi. Asas pembentukan bumi merupakan satu lapisan kerak

bumi yang tebal dan kental tadi yang berbentuk sfera dan mengandungi logam (metallic

sphere) dengan garis pusat 3,500 km dan ia mempunyai ketebalan 8 hingga 40 km. di

sekeliling kerak bumi ini terdapat lapisan yang menyelubunginya atau ‘mantle’ dengan

garisan pusat 2,900 km. Lapisan luar merupakan lapisan paling nipis dan lembut dan ianya

mudah rapuh. Ia juga menjadi asas pembentukan lapisan tanih (pedosfera).

• Biosfera

Biosfera terdiri daripada semua organisma hidup di bumi, atmosfera, litosfera, hidrosfera dan

pedosfera yang mempunyai fungsi bersama untuk menghasilkan persekitaran bagi biosfera

yang meliputi dari dasar laut hinggalah ke lapisan bawah atmosfera. Di permukaan tanah,

komponen biosfera terdiri daripada spesis pokok-pokok besar yang boleh mencapai

ketinggian 110 meter serta juga mikroorganisma yang hidup di dalam tanah, gua dan juga

rekahan batu. Hutan tropika di negara kita merupakan hutan yang tertua di dunia disamping

hutan amazon yang mengandungi pelbagai spesis hidupan sama ada haiwan, tumbuhan dan

mikroorganisma.

• Pedosfera

Pedosfera merupakan lapisan tanih yang membentuk tanah dan pelbagai cirinya. Kesemua

komponen ekosistem atau sistem fizikal berinteraksi antara satu dengan yang lain. Tumbuhan

dan haiwan hidup di permukaan pedosfera dan litosfera di mana ia memperolehi makanan

dan perlindungan. Hidrosfera membekalkan bekalan air minum dan sokongan fizikal untuk

hidupan akuatik juga kepada manusia kerana semua elemen itu amat penting kepada manusia

sejagat. Dengan kata lain, keselesaan hidup manusia bergantung kepada komponen-

komponen tersebut. Manusia tidak boleh hidup tanpa udara atau dengan udara yang tercemar

(Mohamad Suhaily Yusri Che Ngah, 2002). Manusia juga tidak dpat hidup tanpa air dan

manusia juga memerlukan makanan daripada biosfera. Kita juga memerlukan haba dalam

jumlah yang tidak ekstrim serta tidak mampu hidup jika terlalu sejuk. Kesemua komponen

ini saling berkaitan dan berinteraksi dan manusia harus mengekalkan hubungan ini supaya

sentiasa harmoni.

KEPENTINGAN MENGENAL ALAM SEKITAR

Setiap apa yang diciptakan Tuhan mempunyai kepentingan dan fungsinya yang tertentu. Begitu

juga dengan kewujudan alam sekitar kita yang sememangnya berfungsi sebagaimana yang telah

ditetapkan oleh Pencipta. Seperti mana yang diketahui, alam ini merupakan tempat tinggal segala

kehidupan termasuklah manusia, haiwan dan tumbuh-tumbuhan. Tanpa alam ini, kehidupan

tidak akan berlaku. Makhluk yang hidup memerlukan habitat atau tempat tinggal, tempat

membiak dan tempat untuk mendapatkan makanan. Jika diperhatikan dengan teliti, setiap bentuk

muka bumi mempunyai jenis-jenis kehidupan tertentu yang sesuai dengan ciri-ciri yang ada pada

hidupan tersebut. Misalnya di padang pasir yang tandus, ada tumbuh-tumbuhan seperti pokok

kaktus yang tahan panas dan dapat menampung air yang banyak. Alam sekitar kita kaya dengan

sumber makanan yang banyak membolehkan segala hidupan mendapatkan makanan bagi

penerusan hidup. Setiap muka bumi mempunyai sumber makanan yang sesuai dengan keadaan

iklim di tempat tersebut.

Mengenal alam sekitar adalah amat penting bagi manusia itu sendiri. Manusia perlu tahu tentang

kegunaan dan kepentingan alam sekitar yang berkait rapat dengan kehidupan mereka. Apabila

manusia tahu tugas-tugas mereka terhadap alam sekitar, sudah tentulah manusia akan

memakmurkannya dan akan mewujudkan persekitaran yang sihat kehidupan. Sebagai pendidik

pula, benih-benih untuk menyintai dan menyayangi alam sekitar perlulah ditanam ke dalam jiwa

anak didik bermula daripada peringkat prasekolah atau sebelumnya sehinggalah ke peringkat

yang lebih tinggi. Komitmen ini untuk menimbulkan kesedaran yang tinggi terhadap

pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar.

Manusia yang terdidik dengan kesedaran ini akan beretika sebagaimana yang sepatutnya

terhadap alam sekitar. Mereka sesekali tidak akan mencemarkannya dengan pelbagai

pencemaran, merosakkannya dan merubah keadaannya dengan sewenang-wenangnya. Kanak-

kanak yang baru saja mengenal alam sekitar mula menyayangi apa yang ada di sekeliling

mereka. Misalnya menyayangi haiwan peliharaan seperti kucing, arnab dan sebagainya. Begitu

juga tumbuh-tumbuhan di sekeliling mereka seperti pokok-pokok bunga dan pokok-pokok

hiasan. Kanak-kanak akan merasa belas kasihan terhadap hidupan tersebut. Keadaan ini berlaku

hasil daripada didikan sempurna yang diterima oleh kanak-kanak tentang alam sekitar dan peri

penting memelihara dan memuliharanya.

Selain itu kanak-kanak juga menyedari bahawa jika sesuatu berlaku terhadap alam sekitar, maka

kehidupan mereka juga akan terganggu. Mereka dapat mengaitkan dengan aktiviti-aktiviti yang

berlaku dan kesan-kesannya terhadap alam sekitar. Contohnya aktiviti penebangan hutan yang

berleluasa akan menyebabkan berlakunya banjir kilat. Guru mengaitkan dan menerangkan

bahawa jika hutan yang menjadi tadahan hujan musnah, maka air tidak akan diserap ke dalam

bumi. Seterusnya air tersebut akan melimpahi kawasan-kawasan yang mempunyai bentuk muka

bumi yang rendah dan seterusnya akan membanjiri kawasan kehidupan manusia samada di

bandar atau di kampung. Keadaan ini menyebabkan berlakunya banjir kilat. Guru boleh

menunjukkan contoh kepada murid-murid dengan menyuruh mereka untuk melakonkan keadaan

tersebut. Murid-murid diarah untuk membuat barisan yang rapat di antara satu sama lain dan

sebahagian lagi membaling gumpalan-gumpalan kertas terhadap barisan tersebut. Barisan yang

dibentuk diumpamakan sebagai pokok-pokok atau hutan yang berfungsi sebagai tadahan hujan.

Manakala gumpalan-gumpalan kertas diibaratkan sebagai hujan yang turun ke bumi. Melalui

penerangan guru, murid menyedari bahawa air hujan yang mengenai pokok akan diserap oleh

akar. Maka kuranglah air yang poros daripada penyerapan akar pokok. Ia diibaratkan seperti

gumpalan-gumpalan kertas yang dibaling dan tidak menembusi barisan tersebut. Ini kerana

barisan yang rapat menggambarkan betapa banyaknya pokok-pokok yang menjadi tadahan

hujan. Maka tiadalah gumpalan-gumpalan kertas yang menembusinya.

ISU-ISU SEMASA DAN MASALAH-MASALAH ALAM SEKITAR

Masalah persekitaran adalah sesuatu yang kompleks. Contohnya, pembakaran bahan api akan

melepaskan karbon dioksida yang menyumbang kepada pemanasan global. Pada masa yang

sama, ia membebaskan gas sulfur dioksida dan nitrogen oksida yang menjadi penyumbang utama

pemendapan berasid. Masalah ini mengakibatkan kemerosotan kualiti tanah, kepupusan hutan

dan ancaman kepada hidupan liar. Seiring dengan penambahan populasi dunia, pengawalan

pencemaran akan terus menjadi cabaran pada masa hadapan. Pembangunan negara menjadi

semakin pesat, justeru sumber dan tenaga yang besar diperlukan untuk mempertingkatkan

produktiviti negara bagi memenuhi permintaan semasa. Akibatnya banyak bahan-bahan buangan

terhasil dan seterusnya menjadi penyebab utama kepada masalah persekitaran global.

• Gas Rumah Hijau

Gas rumah hijau terdiri daripada 3 jenis gas utama iaitu karbon dioksida, sulfur dioksida dan

nitrogen oksida. Gas ini wujud di atmosfera sama ada secara semula jadi atau melalui

pelbagai kegiatan manusia. Agensi Perlindungan Alam Sekitar (EPA) Amerika Syarikat

menyatakan gas rumah kaca yang wujud secara semula jadi merangkumi wap air, metana

(CH4), nitrus oksida (N2O) dan ozon (O3) selain 3 gas utama tersebut. Kegiatan manusia

seperti pembakaran sisa pepejal dan bahan api fosil (minyak, gas asli dan arang batu),

pertanian dan penternakan menyebabkan peningkatan gas ini di atmosfera.

Menurut Allaby M., Bramwell M. dan Stokes J., tanpa kesan rumah hijau, purata suhu bumi

adalah kira-kira -0.4°F (-18°C) lebih rendah berbanding purata sebenar iaitu 59°F (15°C).

Mereka juga menyatakan bahawa konsentrasi CO2 meningkat di atmosfera kira-kira 30%,

konsentrasi metana pula meningkat sebanyak 145% manakala nitrus oksida meningkat kira-

kira 11% dalam tempoh 250 tahun. Keadaan tersebut merupakan kesan daripada pembakaran

bahan api fosil, perubahan kawasan padang rumput dan hutan yang luas untuk pertanian,

perusahaan padi, penternakan biri-biri dan ternakan lain.

Gas rumah kaca juga tidak wujud secara semula jadi sebaliknya terhasil daripada pelbagai

proses industri. Antaranya, klorofluorokarbon (CFC), hidrofluorokarbon (HFC),

perfluorokarbon (PFC) dan sulfur heksafluorida (SF6). Konvensyen Rangka Kerja

Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu Mengenai Perubahan Iklim (UNFCCC), menetapkan tiga

gas iaitu CO2, metana dan nitrus oksida sebagai gas rumah kaca utama, yang perlu

dikurangkan pelepasannya bagi menangani masalah pemanasan global.

• Penipisan Lapisan Ozon

Ozon adalah salah satu daripada gas-gas yang membentuk atmosfera. Molekul dwiatom

oksigen (O2) membentuk hampir 20% atmosfera. Ozon (O3) merupakan sebatian yang terdiri

daripada tiga atom oksigen setiap molekul. Pada suhu dan tekanan biasa ia berbentuk gas

biru. Ozon membentuk cecair biru tua pada suhu bawah -112°C, dan cecair biru tua gelap

pada suhu di bawah -193°C. Ozon dijumpai oleh Christian Friedrich Schonbein pada tahun

1840. Ozon berupaya menyerap radiasi UV-B. Ozon terbentuk secara semulajadi di lapisan

ozon boleh terhakis oleh klorofluorokarbon (CFC). Secara semulajadi, ozon terhasil melalui

tindak balas cahaya ultra-lembayung dengan atmosfera bumi dan membentuk satu lapisan

ozon pada ketinggian 50 kilometer.

Penipisan lapisan ozon ini boleh dikaitkan dengan pelepasan beberapa gas utama yang

menyebabkan ozon tersebut musnah. Ancaman utama terhadap gas ini adalah daripada

pelepasan gas kloroflorokarbon (CFC). CFC yang dihasilkan oleh manusia ini akan

meningkatkan kadar penyingkiran ozon. Bagi tempoh kira-kira 5 tahun, CFC tersebut akan

naik perlahan-lahan ke lapisan stratosfera (10km – 50 km). Pada lapisan ozon utama iaitu

pertengahan julat ketinggian antara 20km hingga 25km, ozon kurang menyerap sinaran UV.

Keadaan ini akan menyebabkan molekul CFC terurai setelah bertindakbalas dengan UV,

seterusnya membebaskan atom klorin. Atom klorin yang dibebaskan tersebut berupaya untuk

memusnahkan ozon (Rajah 2).

• Pembuangan Sisa Toksid

Di Malaysia, berlakunya isu-isu yang berkaitan dengan sisa toksid dapat digolongkan seperti

kurangnya kemudahan pelupusan bahan buangan di dalam atau di luar kawasan industri

yang mencukupi dan cekap. Jumlah sisa toksid berbahaya yang dihasilkan oleh industri di

Malaysia dianggarkan sebanyak 417,000 tan metrik setahun dan akan meningkat di antara 8-

9% setahun. Selain itu, pendedahan manusia dan alam sekitar kepada bahaya bahan radio

aktif serta pelupusan yang dilakukan dengan cara yang tidak dikawal dan diawasi dengan

teliti dan teratur akan meninggalkan kesan negatif jangka panjang. Selain itu, kelahiran

kilang-kilang haram dan berbahaya dan tidak terkawal juga menambahkan beban masalah

pencemaran di kawasan bandar. Tidak ada suatu garis panduan yang komprehensif

berhubung dengan pembuangan bahan terjadual dan berbahaya.

Walaupun kerajaan telah memperkenalkan kaedah yang selamat dan menyediakan

kemudahan untuk melupuskan sisa bahan buangan, namun penghasilan sisa bahan buangan

termasuk sisa toksid menimbulkan banyak masalah. Penghasilan sisa bahan buangan

terjadual yang semakin meningkat di antara 8-9% setahun telah menimbulkan banyak

masalah seperti:

• Masalah Penyimpanan Sisa Toksid

Amalan masa kini, sisa toksid dan berbahaya di Malaysia akan dirawat oleh industri

berkaitan dengan dilupus secara kambus tanah, dieksport ataupun disimpan di premis

masing-masing. Disebabkan tidak semua industri di Malaysia mempunyai loji pelupusan sisa

toksid dan berbahaya terutamanya bagi industri kecil, maka sisa yang dihasilkan terpaksa

disimpan sementara menunggu pusat pelupusan sisa toksid di Bukit Nenas beroperasi.

Dianggarkan jumlah simpanan sisa toksid ini kini telah meningkat kepada 125,000 tan metrik

sejak dari tahun 1987 hingga 1994. Hal ini menimbulkan banyak masalah terutama dari segi

ruang simpanan yang terhad.

• Pengendalian Sisa Toksid

Sisa toksid dan berbahaya perlu dikendalikan dengan baik terutamanya dari segi teknik

penyimpanan yang selamat dan mengelakkan kebocoran termasuklah dari segi

pembungkusan, pengangkutan dan penyimpanan.

• Pencemaran

Isu pencemaran alam sekitar ini sering kali diperbincangkan di mana-mana sahaja sama ada

melalui media cetak mahupun media elektronik. Kejadian ini timbul kerana manusia sering

mengabaikan masalah-masalah alam sekitar. Menurut Akta Kualiti Alam Sekitar 1974 yang

menyatakan bahawa pencemaran adalah sebarang perubahan sama ada secara langsung atau

tidak langsung kepada sifat-sifat fizik,kimia,biologi atau aras-aras radiasi mana-mana

bahagian alam sekeliling dengan melepaskan,mengeluarkan atau meletakkan buangan hingga

menjejaskan keguanaan-kegunaan berfaedah, yang menimbulkan sesuatu keadaan berbahaya

atau mungkin berbahaya kepada kesihatan, keselamatan atau kebajikan awam atau

organisma-organisma lain,tumbuhan dan haiwan. Isu pencemaran ini terbahagi kepada 7

bahagian iaitu udara, air, laut, bunyi, tanah, haba, sungai dan kolam. Menurut Organisasi

Kesihatan Dunia (World HealthOrganization) melaporkan bahawa tiga juta orang mati setiap

tahun disebabkan pencemaran udara. Ini adalah tiga kali lebih tinggi daripada jumlah

kematian yang disebabkan kemalangan.

KAEDAH GURU MENDIDIK KANAK-KANAK TENTANG PENJAGAAN ALAM

SEKITAR

• Amalan Petua Hijau

Melalui Petua Hijau ini kanak-kanak mestilah diterapkan dan diajar tentang pentingnya

amalan menjaga kebersihan sejak dari kecil lagi termasuklah menjaga kebersihan alam

sekitar dengan tidak membuang sampah di merata-rata tempat supaya keindahan alam dapat

dikekalkan. Guru juga boleh mendidik kanak-kanak supaya memelihara alam sekitar dengan

menerapkan amalan mendisiplinkan diri supaya bersama-sama;

• Menjaga pokok di sekitar kawasan taman dengan tidak mencabut,

memotong, mematahkan dahan serta memetik bunga.

• Menjaga binatang peliharaan seperti kuda, rusa, burung dengan baik dan

tidak menyakiti binatang-binatang tersebut.

• Bersifat meringan tulang bermaksud menolong mengutip sampah yang

kelihatan dijalanan dan membuang sampah ke dalam tong sampah.

• Mengikut segala peraturan dan arahan yang telah dibuat oleh pihak

pengurusan taman seperti tidak mencoteng, merosakkan harta benda dan

papan-papan tanda dan petunjuk jalan yang telah disediakan.

Selain itu, kanak-kanak juga dididik agar tidak memusnahkan atau menangkap haiwan-

haiwan semulajadi yang berhabitat seperti rama-rama,pepatung, monyet dan sebagainya

kerana haiwan ini adalah sebahagian daripada kitaran makanan demi mengekalkan kehijauan

alam semula jadi. Guru juga haruslah sentiasa mengikut perkembangan berkaitan dan

mengambil bahagian dalam projek-projek yang melibatkan alam sekitar seperti kempen

menanam pokok bunga, pokok herba dan tanaman sayuran di setiap halaman rumah, taman,

sekolah dan sebagainya. Hal in dapat merapatkan kepada kanak-kanak tentang mencintakan

alam sekitar dalam usaha untuk mengindahkan alam sekeliling.

• Melalui Pendidikan

Melalui pendidikan formal, guru boleh mendidik dan membimbing kanak-kanak supaya

memelihara alam sekitar sejak dari kecil lagi. Amalan ini adalah amat penting kerana ianya

sebagai asas untuk kanak-kanak menjaga alam sekitar dengan baik kelak. Kanak-kanak juga

dapat menyedari bahawa menjaga alam sekitar adalah penting bagi mewujudkan persekitaran

yang sihat dan selamat. Semasa sesi pengajaran dan pembelajaran, guru dapat mendedahkan

kepada kanak-kanak tentang bagaimana alam sekitar ini mesti dijaga dengan baik agar ianya

tidak dirosakkan dengan sewenang-wenangnya. Hal ini dapat mengubah sikap kanak-kanak

agar dapat mengamalkan nilai-nilai murni dan etika alam sekitar dengan lebih baik.

Contohnya nilai-nilai murni dan etika alam sekitar yang baik yang boleh diamalkan dalam

kehidupan seharian ialah pengurangan penggunaan beg plastik (tidak biodegrasi),

penggunaan beg kertas, membawa bakul atau beg sendiri semasa membeli belah dan

menggunakan semula beg plastik.

Selain itu, guru juga boleh menjalankan pelbagai aktiviti untuk menbimbing kanak-kanak

mengenal dan memelihara alam sekitar. Antaranya ialah guru boleh menjalankan aktiviti

bercerita kepada kanak-kanak tentang bagaimana hendak menjaga alam sekitar dengan

baik.Selain itu, aktiviti pertandingan melukis pemandangan alam semula jadi, berlakon iaitu

memainkan peranan, kuiz alam sekitar, lawatan sambil belajar dan sebagainya boleh

dijalankan bagi mendedahkan lagi kepada kanak-kanak untuk menyanyangi dan mencintaiu

alam sekitar di samping menarik minat pelajar dan membangkitkan perasaan ingin tahu

mereka terhadap alam sekeliling.

Manakala pendidikan tidak formal juga penting bagi memberi kesedaran sivik kepada

masyarakat untuk menangani masalah ketidakprihatinan masyarakat terhadap isu-isu alam

sekitar. Contohnya, melalui media massa elektronik dan bukan elektronik, banyak maklumat

disebarkan kepada masyarakat tentang penjagaan alam sekitar. Selain itu, kempen dan

ceramah penjagaan alam sekitar di tempat-tempat awam supaya semua lapisan masyarakat

mendapat pendedahan yang mencukupi dapat dilaksanakan.

KESIMPULAN

Kesedaran terhadap pemuliharaan dan penjagaan alam sekitar seharusnya terbentuk dalam setiap

jiwa insan. Ini kerana manusia sendiri mendiami alam dan alam adalah kediaman kita. Kita boleh

membangunkan pelbagai unsur dan elemen alam sekitar namun dalam batas yang munasabah

dan terkawal. Tragedi tsunami yang berlaku baru-baru ini turut dikaitkan dengan alam sekitar, di

mana kehilangan kawasan hutan paya bakau sebagai penampan dari ombak besar telah

menyebabkan kemusnahan yang lebih buruk. kemusnahan manusia ada kaitannya dengan

kemusnahan alam sekitar dan semua ini adalah akibat perbuatan manusia itu sendiri. Justeru

adalah penting pendidikan dan kesedaran tentang kepentingan alam sekitar walau pun kecil di

pupuk dan di semai demi membangunkan sahsiah peribadi yang memahami pentingnya

pemuliharaan dan penjagaan alam sekitar. Kita boleh membiarkan persoalan dan permasalahan

khusus tentang alam sekitar kepada ahli ilmuan dan pakar-pakar namun persoalan dan

pemahaman am tentang alam sekitar sepatutnya di pupuk dalam jiwa setiap insan agar manusia

bisa hidup lebih makmur dan bersatu dengan alam tanpa merosakkan kepelbagaian rantaian

biologi di bumi ciptaan Tuhan ini.

BIBLIOGRAFI

Atmosfera. Diperolehi pada 13 ogos 2007 daripada http://ms.wikipedia.org/wiki/Atmosfera

Datuk Noraini Ahmad (2007, Julai). Suara Orang Muda: Pemanasan global mesti diberi

perhatian serius. Berita Harian.

Doc Horsley (1998). Geografhy Of World Environment. United States; John Wiley and Sons,

Inc.

Enger and Smith (2006). Environment Science, (Tenth Edition). New York; McGraw – Hill

Companies, inc.

Global Warming, The Green House Effect. Diperolehi pada 15 ogos 2007 daripada

http://www.solcomhouse.com/globalwarming.htm

Lapisan Ozon, Lubang Ozon. Diperolehi pada 15 ogos 2007 daripada

http://www.kjc.gov.my/malay/pendidikan/alam_sekitar/ozon2.html

Mohamad Suhaily Yusri Che Ngah (2002). Pengantar Persekitaran Fizikal. Tanjong Malim:

Penerbit Universiti Pendidikan Sultan Idris.

Pelupusan haram sisa toksik industri (2004). Diperolehi pada 16 ogos 2007 daripada

http://www.prn2.usm.my/mainsite/bulletin/2004/penawar51.html

Pemuliharaan In-Situ. Diperolehi pada 15 ogos 2007 daripada

http://www.nre.gov.my/opencms/opencms/NRE/BM/Services/Biodiversity/insitut

Raven and Berg (2004). Environment. United States; John Wiley and Sons, Inc.