karya ilmiah macapat gaya surakarta

58
Laporan Hasil Penelitian PENELITIAN & PENDOKUMENTASIAN MACAPAT GAYA SURAKARTA & JAWATIMURAN JURUSAN SENI KARAWITAN STKW SURABAYA 2013 ii Penyusun: Sabar, M.Sn. Joko Susilo, M.Sn. JURUSAN SENI KARAWITAN SEKOLAH TINGGI KESENIAN WILWATIKTA (STKW) SURABAYA 2013

Upload: sandy-rosandy

Post on 09-Nov-2015

389 views

Category:

Documents


56 download

DESCRIPTION

PENELITIAN PENDOKUMENTASIAN MACAPAT GAYA SURAKARTA DAN JAWATIMURAN, TAHUN 2013

TRANSCRIPT

  • Laporan Hasil Penelitian

    PENELITIAN & PENDOKUMENTASIAN MACAPAT GAYA SURAKARTA & JAWATIMURAN

    JURUSAN SENI KARAWITAN STKW SURABAYA

    2013

    ii

    Penyusun: Sabar, M.Sn.

    Joko Susilo, M.Sn.

    JURUSAN SENI KARAWITAN SEKOLAH TINGGI KESENIAN WILWATIKTA (STKW)

    SURABAYA 2013

  • iii

    PENELITIAN & PENDOKUMENTASIAN MACAPAT GAYA SURAKARTA & JAWATIMURAN

    JURUSAN SENI KARAWITAN STKW SURABAYA

    2013

    I. Judul Buku : Penelitian & Pendokumentasian Macapat Gaya

    Surakarta dan Jawatimuran Jurusan Seni Karawitan STKW Surabaya 2013

    II. Bidang Ilmu : Seni III. Penulis:

    1. Nama : Sabar, M.Sn. a. NIK : 8056009 b. Jenis Kelamin : Laki-Laki c. Pangkat/Golongan : Penata Muda/ III a d. Jabatan : Asisten Ahli

    2. Nama : Joko Susilo, M.Sn.

    a. NIK : b. Jenis Kelamin : Laki-laki c. Pangkat/Golongan : Penata Muda / III a d. Jabatan : Asisten Ahli

    IV. Fakultas/Jurusan : Seni Karawitan V. Sekolah Tinggi : STK Wilwatikta Surabaya VI. Jumlah Tim : 2 orang VII. Biaya : APBD Jawa Timur

    Surabaya, 29 Mei 2013

    Penulis,

    1. Sabar, M.Sn. 2. Joko Susilo, M.Sn.

    Lembaga LP2M Perpustakaan STKWS STKW Surabaya No. Regestrasi: Ketua,

    Dra. Tri Rusianingsih Trinil Windrowati, M.Sn. NIP. 196605191993022001

  • iv

    PENGANTAR

    Peningkatan kualitas pembelajaran di Juruan Seni Karawitan pada Sekolah Tinggi

    Kesenian Wilwatikta (STKW) Surabaya perlu ditingkatkan, termasuk di dalamnya peningkatan

    sumber daya manusia dosen selaku pemegang kendali mutu pendidikan. Untuk mewujudkannya

    salah satu langkah kali ini dilakukan upaya revitalisasi kesenian yang berkembang di Jawa

    Timur, yaitu Sekar Macapat gaya Surakarta dan gaya Jawatimuran. Revitalisasi dimaksud

    dilakukan dalam bentuk pendokumentasian serta bahasannya. Hasil penelitian dan

    pendokumentasian materi dimaksud dijadikan rekaman dalam bentuk DVD dan Diktat yang

    selanjutnya akan digunakan sebagai pegangan Dosen dan Mahasiswa serta dapat digunakan

    sebagai buku referensi kesenian Jawa Timur.

    Tulisan ini masih jauh dari kesempurnaan, oleh karenanya kritik dan saran sangat

    diharapkan demi perkembangan yang akan datang. Semoga upaya ini bermanfaat bagi diri

    penulis, pembaca dan dunia ilmu pengetahuan. Tidak lupa pula penulis sampaikan terima kasih

    kepada nara sumber dan seluruh sivitas akademika STK Wilwatikta Surabaya, semoga amal baik

    mereka selama ini mendapatkan balasan yang setimpal. Amin.

    Surabaya, Oktober 2013

    penulis,

  • v

    DAFTAR ISI

    HALAMAN SAMPUL i

    HALAMAN JUDUL ii

    LEMBAR IDENTITAS PENGESAHAN iii

    KATA PENGANTAR iv

    DAFTAR ISI v

    Pendahuluan .. 1

    I. Macapat Gaya Jawatimuran .. 10

    1. SM. Dhandanggula Gaya Gresik, Sl. 9 .. 10

    2. SM. Sinom Gresik, Sl. 9 . 11

    3. SM. Sinom Gaya Malang, Pl. .. 12

    II. Sekar Nacapat Gaya Malang (sumantri)

    1. SM. Asmaradana, Sl. .. 14

    2. SM. Pangkur, Sl. .. 14

    3. SM. Sinom, Sl. .. 15

    4. SM. Sinom, Sl (cengkok liya) .. 16

    5. SM. Sinom, Sl. (Sinom Silir) .. 16

    6. SM. Sinom, Sl. .. 17

    7. SM. Sinom, Sl (Sinom Pipil) .. 18

    8. SM. Kinanthi, Sl. .. 18

    9. SM. Sinom, Sl. .. 19

    10. SM. Sinom Silir .. 20

    11. SM. Sinom .. 20

  • vi

    12. SM. Sinom, Sl. (Sinom Pipil) .. 21

    13. SM. Kinanthi, Sl. .. 22

    14. SM. Kinanthi, Sl. 22

    15. SM. Durma . 23

    16. SM. Asmaradana, Pl. .. 24

    17. SM. Dandhanggula, Pl. Br .. 24

    18. SM. Gandrungan, Pl. Br. .. 25

    19. SM. Dhandanggula, Pl. Bem .. 26

    20. SM. Dhandanggula, Pl. Bem (cengkok liya) .. 27

    21. SM. Mijil. Pl. Bem. .. 27

    22. SM. Gambuh, Pl. .. 28

    III. Sekar Macapat Gaya Surakarta (FY. darmono saputra .... 29

    1. SM. Pucung, Sl .. 29

    2. SM. Mijil, Sl. .. 31

    3. SM. Kinanthi 33

    4. SM. Pangkur .. 36

    5. SM. Asmaradana .. 39

    6. SM. Dhandanggula .. 43

    7. SM. Durma .. 46

    8. SM. Gambuh .. 49

    9. SM. Megatruh .. 50

    10. SM. Sinom .. 53

    11. SM. Wirangrong, Pl .. 55

    12. ST. Balabak, Pl. .. 56

  • vii

    13. ST. Girisa, Pl. . .. 56

    14. BSA. Rara Bentrok, Sl. 9 .. 57

    15. SM. Maskumambang .. 58

  • 1

    Pendahuluan

    1. Dasar Kegiatan

    a. Dalam rangka peningkatan kualitas pembelajaran di Juruan Seni Karawitan pada

    Sekolah Tinggi Kesenian Wilwatikta (STKW) Surabaya, khususnya Mata Kuliah

    Vokal/Sekar Macapat gaya Surakarta dan gaya Jawa Timuran, maka perlu dilakukan

    penelitian serta pendokumentasian berbagai gaya tembang macapat. Hasil penelitian

    dan pendokumentasian materi dimaksud dijadikan rekaman dalam bentuk DVD dan

    Diktat yang selanjutnya akan digunakan sebagai pegangan Dosen dan Mahasiswa serta

    dapat digunakan sebagai buku referensi kesenian di Jawa Timur.

    b. Dalam rangka sosialisasi Sekolah Tinggi Kesenian Wilwatikta Surabaya, agar lebih

    dikenal masyarakat luas, melalui Jurusan Seni Karawitan perlu memproduksi rekaman

    (recording) tembang-tembang macapat yang dapat diakses masyarakat secara langsung.

    c. Sekolah Tinggi Kesenian sebagai pusat kajian, pelestarian dan pengembangan kesenian

    Jawa Timur.

    2. Nama Kegiatan

    Program yang dilakukan diberi judul: Penelitian dan Pendokumentasian Tembang Macapat

    Gaya Surakarta dan Jawatimuran.

    3. Tujuan dan Sasaran

    Program kegiatan Penelitian dan Pendokumentasian Kesenian Jawa Timur bertujuan

    mencatat, merekam karawitan vokal macapat gaya Surakarta dan Jawatimuran yang hasil

    akhirnya adalah buku tentang Vokal Macapat Surakarta dan Jawatimuran serta rekaman

    dalam bentuk DVD. Dalam kegiatan ini sesuai dengan terbatasnya dana dan waktu sasaran

  • 2

    penelitian dan pendokumensian Karawitan Vokal dibatasi: Macapat gaya Malangan, Macapat

    gaya Gresik, Macapat gaya Madura dan Macapat gaya Surakarta.

    4. Materi Repertoar

    a. Gaya Surakarta terdiri:

    1) Sekar Macapat Pucung

    2) Sekar Macapat Mijil

    3) Sekar Macapat Kinanthi

    4) Sekar Macapat Pangkur

    5) Sekar Macapat Asmarandana

    6) Sekar Macapat Dandanggula

    7) Sekar Macapat Durma

    8) Sekar Macapat Gambuh

    9) Sekar Macapat Megatruh

    10) Sekar Macapat Sinom

    11) Sekar Macapat Maskumambang

    b. Gaya Malangan terdiri:

    1) Sekar Macapat Asmarandana

    2) Sekar Macapat Pangkur

    3) Sekar Macapat Sinom

    4) Sekar Macapat Kinanthi

    5) Sekar Macapat Durma

    6) Sekar Macapat Dandanggula

    7) Gandrungan, Pl. Br.

    8) Sekar Macapat Mijil

    9) Sekar Macapat Pucung

  • 3

    10) Sekar Macapat Gambuh

    c. Gaya Madura terdiri:

    1) Sekar Macapat Asmarandana

    2) Sekar Macapat Dandanggula

    3) Sekar Macapat Durma

    4) Sekar Macapat Sinom

    5) Bawa Sekar Ageng Rara Bentrok

    d. Gaya Gresik terdiri:

    1) Sekar Macapat Dandanggula

    2) Sekar Macapat Asmarandana

    3) Sekar Macapat Sinom

    4) Sekar Macapat Kinanthi

    5. Tim Penelitian

    Tim peneliti terdiri dari empat orang yaitu:

    a. Sabar, M.Sn. selaku Ketua Jurusan (Ketua Tim Peneliti)

    b. Joko Susilo, M.Sn. selaku Sekretaris Jurusan (Anggota)

    6. Nara Sumber

    Nara sumber dalam penelitian dan pendokumentasian ini terdiri dari yaitu:

    a. Ki Sumantri nara sumber Macapat gaya Malangan,

    b. Ki Soebroto nara sumber Macapat gaya Malangan dan Surabaya,

    c. Ki Luwar nara sumber Macapat gaya Gresik dan Madura,

    d. Ki Darmono Saputro nara sumber Macapat gaya Surakarta.

  • 4

    7. Tempat

    Tempat penelitian dan pendokumentasian:

    Kampus Sekolah Tinggi Kesenian Wilwatikta (STKW) Surabaya, Jl. Klampis Anom II

    (Perum Wisma Mukti) Surabaya.

    8. Waktu

    Pendokumentasian dalam bentuk perekaman audio visual dilakukan selama 3 bulan dengan

    agenda, sebagai berikut:

    a. Tanggal 1 Mei 2013 : Materi Macapat gaya Surakarta

    b. Tanggal 2 Mei 2013 : Materi Macapat gaya Malangan dan Surabaya

    c. Tanggal 3 Mei 2013 : Materi Macapat gaya Gersik dan Madura

    9. Pendanaan

    APBD Provinsi Jawa Timur.

  • 5

    Sekilas Tentang Karawitan Vokal (suwarmin) Karawitan vokal dimaksudkan adalah karawitan yang menggunakan medium suara

    manusia. Istilah ini tidak biasa digunakan dalam lingkungan masyarakat tradisi. Istilah yang

    lazim digunakan yaitu tembang atau sekar. Kata sekar bisa bermakna bunga yang terkesan lebih

    halus daripada kata tembang, dan kata tembang sendiri juga mengandung makna laguning

    tembung (kata yang dilagukan).

    Istilah lain dari tembang yang berarti laguning tembung atau musik vokal dimaksud adalah

    langen suara yang berarti seni suara (manusia), sedangkan tembang yang disajikan dengan

    gending disebut sekar gending dan atau gending sekar. Pada dasarnya vokal karawitan adalah

    segala bentuk musik vokal yang hidup dan berkembang dalam masyarakat yang meliputi:

    tembang dolanan, tembang macapat, tembang tengahan, tembang gedhe, gerongan, senggakan,

    alok, rengeng-rengeng, juga sajian sulukan pedalangan, gandangan waktu membajak sawah,

    bahkan lagu-lagu pendek suara orang yang sedang berjualanpun yang dilakukan secara sadar dan

    sengaja bisa saja dimasukkan dalam vokal karawitan.

    Dalam disiplin bahasa dan kesusastraan tembang dipahami sebagai bentuk bahasa, karena

    di dalam tembang terdapat pola struktur bentuk. Struktur dimaksud berdasarkan jumlah kalimat

    dalam setiap bait (pupuh) yang disebut gatra, jumlah suku kata tiap kalimat yang disebut guru

    wilangan, hurup hidup atau konsonan pada tiap akhir kalimat yang disebut guru lagu atau ding-

    dong. Dalam bentuk tulisan merupakan sastra dan kalau dibaca dengan dilagukan menjadi

    tembang. Banyak karya sastra dari jaman kuno hingga jaman sekarang ditulis dengan bentuk

    tembang. Karya sastra berbahasa Jawa kuno yang menggunakan sekar yaitu serat Ramayana

    karangan empu Pujwa jaman prabu Gendrayana nagari Mamenang pada tahun 825 aka atau 923

    masehi (lihat Poerbatjaraka, 1957).

  • 6

    A. Tembang dolanan.

    Disebut tembang dolanan karena dinyanyikan oleh anak-anak pada saat atau sambil

    bermain bersama. Tembang yang dinyanyikan menentukan pola permainan sehingga untuk

    pengganti pola bermain berarti tembang yang dinyanyikan juga berganti. Sebelum tahun 1960-an

    anak-anak pasti hafal beberapa tembang dolanan, karena tembang dolanan merupakan media

    mereka untuk bermain bersama di halaman yang luas saat bulan purnama. Yang termasuk

    tembang dolanan antara lain: Jamuran, Cublak-Cublak Suweng, Sluku-Sluku Bathok, Sar-Sur

    Kulonan dan lain-lain. Pada saat sekarang anak-anak jarang yang kenal dengan tembang

    dolanan, dan tembang dolanan tidak lagi sebagai sarana bermain. Tembang dolanan sekarang

    menjadi repertoar sajian gending-gending klenengan.

    Tembang dolanan tidak memiliki pola bentuk tertentu seperti tembang macapat, tembang

    tengahan, tembang gedhe. Anak-anak menyanyikan tembag bermain, namun tidak pernah

    mengerti makna, mereka hanya menikmati musikalitasnya saja. Orang dewasapun jarang yang

    mengerti makna syair-syair tembang dolanan, karena kata-kata serta kalimatnya merupakan

    simbol-simbol yang mempunyai nilai mistis religious.

    B. Tembang Gede/Sekar Ageng

    Karya sastra lama Jawa Kuno sudah menggunakan bentuk Tembang Gede atau Sekar

    Ageng yaitu mulai karya empu Kanwa serat Mahabarata jaman Erlangga tahun 1042 masehi.

    Sekarang Sekar Ageng digunakan sebagai bawa yaitu buka celuk sebagai pembuka gending.

    Sekar Ageng atau Tembang Gede sebagai bentuk sastra mempunyai pola sebagai ciri yang

    disebut lampah yaitu jumlah suku kata (wanda) tiap satu gatra dengan pedotan tertentu, misalnya

    Sekar Ageng Tebukasol lampah 9 pedotan 4-5, yang artinya setiap pola atau gatra terdapat 9

    suku kata dipenggal 4 dan 5.

  • 7

    C. Tembang/Sekar Gending.

    Ada dua istilah yang mempunyai arti hampir sama yaitu sekar gending dan gending sekar.

    Gending Sekar yaitu geding yang mengikuti sekar, jadi sekarnya sudah ada dan diiringi gending,

    seperti: Ketawang Pucung, Ladrang Asmaradana, Ketawang Kinanthi Sandung, Ketawang

    Sinom dan sebagainya atau gending yang mengutamakan sekarnya dan biasanya memiliki

    cakepan khusus seperti Ketawang Puspanjala, Ketawang Puspawarna dan sebagainya.

    Sedangkan gending Sekar yaitu sekar yang mengikuti gending yang juga disebut gerongan yang

    cakepan atau syairnya juga menggunakan bentuk sekar srambahan Kinanthi, Salisir dan atau

    bentuk wangsalan yang disesuaikan dengan bentuk gendingnya seperti Ladrang Wilujeng

    menggunakan cakepan salisir, Ladrang Sri Widodo menggunakan cakepan bentuk Kinanthi,

    gending Gambir Sawit menggunakan cakepan Kinanthi dan sebagainya.

    D. Tembang Tengahan.

    Tembang Tengahan atau Sekar Tengahan juga disebut Tembang Madya, karena jenis ini

    diciptakan pada jaman tengah antara jaman terciptanya Sekar Ageng dan Sekar Macapat. Bentuk

    Sekar Tengahan juga terikat oleh guru lagu dan guru wilangan, masing-masing sekar mempunyai

    watak sendiri-sendiri. Sekar Tengahan bisa juga digunakan sebagai bawa buka gending atau

    sebagai buka celuk.

    E. Tembang Macapat

    Terdapat dua pendapat tentang arti kata macapat, pertama seperti yang tertulis pada buku

    Mbombong Manah jilid I, istilah macapat berarti membaca empat-empat, yaitu pada saat

    membaca atau melagukan setiap empat suku kata berhenti sementara untuk mengambil

    pernapasan yang disebut pedhotan. Kedua istilah macapat dari kelahirannya yaitu pada tahap

    ke-4. Tembang yang lahir lebih dahulu disebut tembang Maca Sa-lagu, berikutnya tembang

    Maca Ro-lagu, keduanya masih menggunakan bahasa Jawa Kuno atau kawi dan disebut sekar

  • 8

    Ageng atau tembang Gede. Tembang yang lahir pada tahap ke-3 adalah Maca Tri-lagu yang

    disebut sekar Madya atau tembang tengahan.

    Tembang yang lahir pada tahap ke-4 sesuai dengan bentuk serta cara membacanya disebut

    Maca Pat-lagu (sekar Macapat). Sekar macapat disebut juga tembang cilik atau sekar Alit (lihat,

    Wasena, 2006). Sekar macapat sebagai bentuk karya sastra termasuk bentuk puisi (Jawa: basa

    pinathok) yaitu bentuk sastra mempunyai ikatan-ikatan atau pola-pola tertentu. Bentuk yang lain

    secara dikotomik adalah bentuk prosa (Jw: gancaran) yaitu bentuk sastra tidak memiliki pola

    tertentu.

    Pola yang terdapat pada sekar Macapat adalah adanya:

    a. Gatra, yaitu baris pada tiap pupuh (bait)

    b. Guru wilangan, yaitu banyak suku kata pada setiap baris atau gatra dan

    c. Guru lagu atau ding-dong yaitu konsonan atau huruf hidup pada tiap akhir gatra.

    Secara umum diketahui sekar macapat ada 11 yaitu: Mijil, Sinom, Kinanthi,

    Maskumambang, Durma, Gambuh, Asmarandana, Pucung, Dandanggula, Pangkur dan

    Megatruh. Sebelas tembang tersebut gatra, guru lagu, guru wilangan serta wataknya berbeda-

    beda.

    Perhatikan tabel sebagai berikut:

    NO TEMBANG MACAPAT GATRA GURU

    WILANGAN- GURU LAGU

    WATAK

    1. Mijil 6 10-i, 6-o, 10-a, 10-i, 6-i, 6-u

    Sedih, pitutur, welas asih, gandrung

    2. Sinom 9 8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 7-i, 8-u, 7-a, 8-i, 12-a

    Cantas, sigrak, pitutur, pernes, gandrung

    3. Kinanthi 6 8-u, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i Seneng, tresna, grapak

    4. Maskumambang 4 12-i, 6-a, 8-i, 8-a Nalangsa, ngeres-ngeresi, keranta-ranta.

  • 9

    5. Durma 7 12-a, 7-i, 6-a, 7-a, 8-a, 5-a, 7-i Sereng, nesu, nantang-sesumbar

    6. Gambuh 5 7-u, 10-u, 12-i, 8-u, 8-0

    Sumanak, nyedulur, pitutur, nggenah-nggenahake

    7. Asmaradana 7 8-i, 8-a, 8-e, 8-a, 8-u, 8-a Sedih, prihatin, asmara, gandrung

    8. Pucung 4 12-u, 6-a, 8-i, 12-a Gregetan, kendo, cangkriman, nggenahake

    9. Dandanggula 10 10-i, 10-a, 8-e, 7-u, 9-i, 7-a, 6-u, 8-a, 10-i, 7-a

    Ngresepake, luwes

    10. Pangkur 7 8-a, 11-i, 8-a, 7-a, 12-u, 8-a, 8-i Sereng, nepsu, pitutur

    11. Megatruh 5 12-a, 8-i, 8-u, 8-i, 8-o Trenyuh, welas asih

  • Materi Pendokumentasian I. Macapat Gaya Jawatimuran (subroto)

    1. SM. Dhandanggula Gaya Gresik, Laras Slendro Pathet Sanga

    . . . . . 5 6 6 6 6 1 2 2 2 2 Sampun surup, Hyang Pratanggapati . . . . . . 2 2 2 1-612 6 6 6 6 6 6 Pan ge-gen-ten padhanging Hyang Candra . . . 5 6 6 6 6 65 5612 1-65 Nu-li dipun tang-gap a - ke . . . . . 6 1 2 1 1 6 5-615 Ing wayang gedhog sampun 2 2 2 2 2 2 2 2 1-612 1-6 6 Miwah to-peng wayang ke-ru-cil, yo i . . 56 6 6 6 6 6 1-615 Pun u - gi wayang pur-wa, 5 5 5 3-235 12 65 Kalawan wong ngidung . . . . . . . . 6 1 1 1 1 1 1 1 1 Mi wah ingkang ringgit jalma . . . . 5 6 1 6-12615 2 2 2 2 2 1 6 1 2 Sang pandhita enting sukanipun sang resi 2 2 2 2 2 23 21 5-61 Wus antuk pitung di - na, yoo

    10

  • 11

    2. SM. Sinom gaya Gresik, Laras Slendro Pathet Sanga

    . . . 5 6 6 6 6 6 612 16 Genti wau kang wi nar - na . . 6 6 6 6 6 1 5 165 Raden danurwenda neng-gih . . . 1 2 61 5 5 5 2 6532 Kang la-gya andon as-ma-ra 1 1 1 1 1 6 5 6 1-65 Ka la wan wa-u sang de - wi . 5 6 6 6 6 6 5 1 Tan-sah ing a-ras dewi 5 2 2 2 2 1 6 5 6 1 Nggen ndi-ka wa-u sang ba-gus 235 5 5 5 5 5 56 Duh ang-ger ji wa ning wang 5 2 2 2 2 3 16 6 Wong nggen ndi-ka ku-la ngab- di 6 1 2 3 1 1 1 1 2 3 121 65 Amung ndika kang dadya wohing war - da - ya

  • 12

    3. SM. Sinom gaya Malang, Laras Pelog

    . . . . . . . . . . 2 3 3 3 2 2 321 1 Edan ma-ni-ra ku su ma

    . .

    1 2 6 5 5 5 5 5 Lamun o-ra a ni nga li . . . . . . . 2 2 2-1231 6 5 3 3 3 Se di na jangkeping sanga 1 1 1 1 1 2 13 2-16 Atemahan la-ra brang ti . . . . . . . . . . . . 1 2 2 2 2 2 21 2 3-12 Sa wengi da tan pa gu- ling 6 5 3 2 3 5 56 63 6-123212 Tan a na ing kang ka e - tok, ya-a 2 3 5 6 6 6 6 Mideringsun kusuma 6 6 6 6 6 56 216 6 Negara sabrang lan ja wi 2 3 5 6 6 6 6 6 Tembe tuwa dhuh wong a yu 6 6 56 35 32 6-123212 Kang kaya ndi - ka, ya

  • 13

    . . . . . . . 2 3 3 3 2 2 6 72 Golar-galir kena gu na 2 2 23 2 7 5 2 35 Wong mbathik si nam bi nangis 7 2 3 2 7 67 5 6 Malam wutah be la baran 2 7 2 356 2 2 32 76 Geni murub den da mo ni 56 6 6 6 6 6 65 67 Canthinge den u ring- u ring 5 5 5 5 6 7 565 32 Gawangan sinandhung pu tung 6 7 7 7 7 7 72 7 Rujak gadhung mas pangeran 3 3 3 3 5 67 232 76 Kecubung lara men de mi 6 7 3 2 6 76 5 3 5 67 56 6 Eman-eman wong a yu kang ke na gu na Dak rewangi tarak brata Wau dalu kula mimpi Mimpi nunggil klawan ndika Kemul siji den karoni Sarwi dipun rengengi Tembangira sinom Jabung Wancine kecilung kembang Adheme kepati-pati Wayah apa ingsun ninggal tanpa krama

  • 14

    II. Sekar Macapat Gaya Malang (Sumantri) 1. SM. Asmaradana, Sl.

    2 356 6 6 6 6 6 6 Ing sun a - mi - wi - ti mu - ji 2 3 3 3 3 3 5 53563 3 Ya ne - but na - ma Hyang Suks - ma 3 3 3 3 5 5 3 3 3 3 3 Kang pa - ring mu rah ing do - nya mang - ke 5 5 5 5 5 5 5 3 3 Tem - be a khi - re a khe - rat 3 3 3 3 3 3 2 2 Kang pi nu - ji da - tan pe - gat 6 1 2 3 3 3 3 3 5 5 . 3 Ang gan - jar wong ka we - las a - yun 2 2 2 2 3 3 3 5 6 3 . 2 5 3 2 Ang a pu - ra wong kang do - sa

    2. SM. Pangkur, Sl. 2 3 5 5 5 5 6 6 5 3 5 3 5 Ba ta - ngen cang kri - man ing wang Yen si - ra mang - sa bang - ga - a 5 5 6 6 5 3 2 3 5 6 6 5 3 3 3 5 5 . 2 5 3 2 2 2 Tu - lung tu - lung a - na ge - dhang a - woh go - ri a i Da - mar wu - lan ta- ngi -a ing sun an - te - ni a i 2 3 5 5 5 5 5 5 6 6 A - na pi - tik ndha - se te - lu Iki uru bisma prabu 2 3 . 1 2 1 6 5 3 6 5 3 3 3 3 3 3 3 A - na bu - ta nung - gang gro - bag U - wong sek -ti man - dra gu - na

  • 15

    3 5 5 3 2 3 5 6 6 6 6 6 6 Ka - ki dha - lang yen ma - ti da - tan pi ni - kul Ka - lok ing rat pi- lih tan-ding yen prang pu - puh 3 3 3 3 3 3 3 5. 3 5 6 3 2 2 A - nak te - bu thu - kul so - ca a o Su - ra mra- ta ja - ya mra ta a o 3 5 6 6 6 6 6 5 3 6 6 1 2 6 5 5 2 3 5 . 3 5 6 3 2 2 Sak la - we su ngu - te gang - sir a - ir a u a - ir Ta u - ta - ne a - ngen- ta - si a i a u a - i

    3. SM. Sinom, Sl. 2 3 5 6 5 5 5 5 5 5 5 Gi - lar gi - lir ke - neng ge - na 3 2 2 2 3 3 3 5 5 . 6 Wong mba - thik si nam - bi na - ngis 6 1 2 1 2 6 5 3 3 Ma - lam wu - tah be la ba - ran 3 3 3 5 5 3 3 3 3 Ge - ni mu - rub den un du - ri 1 1 1 1 1 1 1 2 2 . 6 Can thing - nya den u ring u - ring 5 5 3 2 3 3 3 3 5 3 2 2 Ga wa - ngan si nan - dhung pu - tung a ung 3 5 6 6 6 6 6 6 Ru - jak ga - dung mas pe nge - ran 3 5 6 6 6 5 . 2 1 2 1 . 6 Ke cu - bung la - ra men de - mi 6 1 2 3 5 6 5 3 3 3 4 Cep me ne - nga wong a - yu 5 5 5 5 . 3 5 3 3 6 1.321 2 Ke ti - ban gu - na a u a

  • 16

    4. SM. Sinom, Sl. (cengkok liya) 1 2 3 2 1 2 6 5 5 5 5 5 5 2 Nyi ran - dha ta - rup geng bran - ta 2 2 2 3 3 3 5 35 5 . 3 5 6 Ti ni - lar a - nak lan la - ki 2 1 2 3 . 1 2 6 5 3 3 3 3 5 6 6 . 5 2 1 No - ra na - na kang ti- no le - ha bo - jo pe - dhot 1 1 1 2 1 6 6 A - nak ma - ti a i 1 1 1 1 1 1 2 2 . 6 Yen si - yang da - tan buk - ti 5 5 3 2 5 5 5 3 3 . 2 5 3 2 Yen da - lu da - tan tu - ru 3 5 6 6 6 6 6 6 Nyi ran - dha ti - lem ke ka - dar 3 5 6 6 6 5 2 1 6 6 Sa li - yep nyi ran - dha ngim - pi a i 6 1 2 3 3 3 3 5 5 5 5 3 3 6 1 3 2 1 2 Pan ke ti - ngal nyi ran - dha la - wan la ki - nya a u a

    5. SM. Sinom, Sl. (Sinom Silir) 2 3 5 6 5 5 3 6 5 Pe ra wa - ne wong lo - wok da - ra 3 2 3 5 6 2 3 5 I - sih ci - lik nja - luk la ki 2 1 3 2 6 5 3 3 Sun a - dhang neng mer go so - no 3 5 6 5 2 1 2 3 Ku tha la - was den ba le ni

  • 17

    6 1 2 1 6 1 2 1 Njo dhi - pan ing - kang wi nar - ni 6 5 3 2 3 6 1 2 Te meng gu - ngan da le mi - pun 2 6 5 3 5 3 5 3 Ke lo je - ngan ka - yu ta - ngan 5 3 6 5 2 1 6 6 Ka u - man den i - sin i - sin 6 1 2 3 3 . 6 5 3 2 1 6 6 5 5 5 3 3 6 1 . 3 2 1 2 Wis gu ma - lun can dhek - an gal u - ga- lan a u an

    6. SM. Sinom, Sl. 2 3 5 5 5 5 5 5 Pra wa - ne wong lo - wok da - ra 3 2 2 2 3 5 3 5 5 . 6 I - sih ci - lik nja - luk la - ki 3 2 1 3 6 5 3 3 Sun a dhang neng mer go so - no 3 3 3 5 5 3 3 3 3 Ku - tha la - was den ba le - ni 6 1 2 1 1 1 1 2 Njo dhi - pan ing - kang wi nar - ni 6 5 3 2 3 5 3 2 2 Te meng gu - ngan da le mi - pun 3 5 6 6 6 6 6 6 Ke lo je - ngan ka - yu ta - ngan 3 5 6 6 6 5 2 1 . 6 6 6 Ka u - man den i - sin i - sin a in

  • 18

    6 1 2 3 3 3 3 3 5 5 5 3 3 6 1 2 2 Wis gu ma - lun can dhek - an gal u gal - an a u an

    7. SM. Sinom, Sl. (Sinom Pipil) 3 5 6 6 5 5 5 5 Ti - tip gu - tip ku - nir pi - ta 6 1 2 3 1 6 6 1 1 . 2 6 5 3 5 6 De - ne sang - kal wa - dung pa - ri u a i 2 1 2 3 . 1 2 6 5 3 3 A - na a - pa - ne si ka - kang 3 5 6 . 5 2 1 1 1 1 1 2 1 6 6 Kem ben ku mbok wo - lak wa - lik a ik 6 1 1 1 1 1 1 2 2 . 6 Pa - ri a - na wa - dung si - ti 5 5 3 . 2 5 5 5 5 3 . 3 3 . 2 5 3 2 2 Se we - ngi tan ke - na u - cul a ul 3 5 6 6 6 6 6 6 . 2 1 6 Pa ri - kan be bu - ron rik - ma 3 5 6 6 6 5 3 2 1 1 6 6 De ri - gul den a - ben ju - it a it 6 1 2 3 6 5 3 2 2 1 6 6 5 5 5 3 3 6 1 . 3 2 1 2 Tu - man te - men e - mek e - mek pa yu da - ra a u a

    8. SM. Kinanthi, Sl. 2 2 2 2 3 5 6 6 5 3 3 A - ja si - ra le - ngak le - nguk 3 5 5 6 2 1 2 1 2 1 . 3 2 1 6 Mun dhak a - ku me - lu se - dih

  • 19

    3 5 6 5 3 2 1 2 2 Wong su - sah kem ba - nge tu - wa 2 2 2 3 3 6 6 5 6 5 1 6 5 3 Wong la - ra kem ba - nge pa - ti 6 6 6 6 1 1 2 1 2 1 3 2 1 6 Yen ma - ti sa - pa ke la - ngan 1 2 2 2 2 2 2 3 2 3 2 . 5 3 2 1 Sa - pa sing tak nge nge ri - ki

    9. SM. Sinom, Sl. 1 2 3 2 1 2 6 5 5 5 5 5 5 2 Nyi ran - dha ta - rup geng bran - ta 2 2 2 3 3 3 5 35 5 . 3 5 6 Ti ni - lar a - nak lan la - ki 2 1 2 3 . 1 2 6 5 3 3 3 3 5 6 6 . 5 2 1 No - ra na - na kang ti- no le - ha bo - jo pe - dhot 1 1 1 2 1 6 6 A - nak ma - ti a i 1 1 1 1 1 1 2 2 . 6 Yen si - yang da - tan buk - ti 5 5 3 2 5 5 5 3 3 . 2 5 3 2 Yen da - lu da - tan tu - ru 3 5 6 6 6 6 6 6 Nyi ran - dha ti - lem ke ka - dar 3 5 6 6 6 5 2 1 6 6 Sa li - yep nyi ran - dha ngim - pi a i 6 1 2 3 3 3 3 5 5 5 5 3 3 6 1 3 2 1 2 Pan ke ti - ngal nyi ran - dha la - wan la ki - nya a u a

  • 20

    10. SM. Sinom Silir

    2 3 5 6 5 5 3 6 5 Pe ra wa - ne wong lo - wok da - ra 3 2 3 5 6 2 3 5 I - sih ci - lik nja - luk la ki 2 1 3 2 6 5 3 3 Sun a - dhang neng mer go so - no 3 5 6 5 2 1 2 3 Ku tha la - was den ba le ni 6 1 2 1 6 1 2 1 Njo dhi - pan ing - kang wi nar - ni 6 5 3 2 3 6 1 2 Te meng gu - ngan da le mi - pun 2 6 5 3 5 3 5 3 Ke lo je - ngan ka - yu ta - ngan 5 3 6 5 2 1 6 6 Ka u - man den i - sin i - sin 6 1 2 3 3 . 6 5 3 2 1 6 6 5 5 5 3 3 6 1 . 3 2 1 2 Wis gu ma - lun can dhek - an gal u - ga- lan a u an

    11. SM. Sinom

    2 3 5 5 5 5 5 5 Pra wa - ne wong lo - wok da - ra 3 2 2 2 3 5 3 5 5 . 6 I - sih ci - lik nja - luk la - ki 3 2 1 3 6 5 3 3 Sun a dhang neng mer go so - no 3 3 3 5 5 3 3 3 3 Ku - tha la - was den ba le - ni

  • 21

    6 1 2 1 1 1 1 2 Njo dhi - pan ing - kang wi nar - ni 6 5 3 2 3 5 3 2 2 Te meng gu - ngan da le mi - pun 3 5 6 6 6 6 6 6 Ke lo je - ngan ka - yu ta - ngan 3 5 6 6 6 5 2 1 . 6 6 6 Ka u - man den i - sin i - sin a in 6 1 2 3 3 3 3 3 5 5 5 3 3 6 1 2 2 Wis gu ma - lun can dhek - an gal u gal - an a u an

    12. SM. Sinom, Sl. (Sinom Pipil)

    3 5 6 6 5 5 5 5 Ti - tip gu - tip ku - nir pi - ta 6 1 2 3 1 6 6 1 1 . 2 6 5 3 5 6 De - ne sang - kal wa - dung pa - ri u a i 2 1 2 3 . 1 2 6 5 3 3 A - na a - pa - ne si ka - kang 3 5 6 . 5 2 1 1 1 1 1 2 1 6 6 Kem ben ku mbok wo - lak wa - lik a ik 6 1 1 1 1 1 1 2 2 . 6 Pa - ri a - na wa - dung si - ti 5 5 3 . 2 5 5 5 5 3 . 3 3 . 2 5 3 2 2 Se we - ngi tan ke - na u - cul a ul 3 5 6 6 6 6 6 6 . 2 1 6 Pa ri - kan be bu - ron rik - ma 3 5 6 6 6 5 3 2 1 1 6 6 De ri - gul den a - ben ju - it a it 6 1 2 3 6 5 3 2 2 1 6 6 5 5 5 3 3 6 1 . 3 2 1 2 Tu - man te - men e - mek e - mek pa yu da - ra a u a

  • 22

    13. SM. Kinanthi, Sl.

    2 2 2 2 3 5 6 6 5 3 3 A - ja si - ra le - ngak le - nguk 3 5 5 6 2 1 2 1 2 1 . 3 2 1 6 Mun dhak a - ku me - lu se - dih 3 5 6 5 3 2 1 2 2 Wong su - sah kem ba - nge tu - wa 2 2 2 3 3 6 6 5 6 5 1 6 5 3 Wong la - ra kem ba - nge pa - ti 6 6 6 6 1 1 2 1 2 1 3 2 1 6 Yen ma - ti sa - pa ke la - ngan 1 2 2 2 2 2 2 3 2 3 2 . 5 3 2 1 Sa - pa sing tak nge nge ri - ki

    14. SM. Kinanthi, Sl. 5 5 5 5 1 2 3 2 1 6 6 A - ja si - ra le ngak le - nguk 5 1 2 5 3 5 5 6 5 3 2 Mun - dhak a ku me - lu se - dih 5 6 1 6 1 5 3 3 2 3 Wong su sah kem ba - nge tu - wa 3 3 5 5 1 1 1 6 1 6 5 Wong la - ra kem ba - nge pa - ti 2 3 3 3 5 2 2 3 2 . 1 Yen ma - ti sa - pa ke la - ngan 2 3 3 3 5 5 6 5 3 . 2 Sa - pa sing tak nge nge ri - ki

  • 23

    15. SM. Durma 1 2 2 1 6 1 2 1 2 6 5 3 1 1 1 1 2 2 2 2 3 2 . 1 2 3 1 . 6 Pa - man pa - man ke pri - ye ka ba - re nda - lan Ri sam - pu - ne a - ta - ta den i - ra leng - gah 6 1 2 1 6 5 5 5 3 5 3 2 3 5 . 3 5 6 3 2 2 Ing nda - lan a - keh wong ma - ti a u a i Ang en di - ka Sri Bu - pa - ti a u a i 2 1 6 1 2 2 3 3 3 1 1 6 1 1 2 2 Ma - ti ke - neng a - pa ma - ti su - duk se li - ra Lah ta pa - ran mar- ma de - ne na ngi - si gam - bar 2 2 2 1 6 1 2 3 3 6 6 5 3 2 1 . 6 2 1 6 Ing ja - ja te - rus wa li - gir suk ma - nya i - lang Be nya-min ma-tur ya nem-bah gam- bar den si - ya 5 1 6 5 5 5 5 5 5 3 356.1613212.16365 3 3 Ra - ga gu mu - ling si - ti a i Kang mem- per du - lur ma - mi a i

    2 3 5 3 5 6 3 2 2 a u a i

    Ingkang ical kaos memper njeng paduka

    Malah kalangkung pekik

    Sang nata ngendika

    Sapa aran kang ilang

    Benyamin matur ngabekti

    Yusup kang nama

    Ling ira Sri Bupati

  • 24

    16. SM. Asmaradana, Pl. 6 4 4 4 4 5 6 5 5 6 Yen sa - ged nyur te - ni ne - ki 2 2 4 4 4 4 4 5 4 2 1 U ri - pe ing a - lam do - nya 4 5 6 6 5 3 1 2 3 2 2 3 No - ra ne - men sang sa ra - ne 6 1 1 1 1 1 1 1 Lan ma - lih ka wru ha - na 1 2 3 1 3 2 1 1 1 1 1 1 Ting ga la - ne ti - yang ki - na 1 2 3 3 3 3 3 5 5 . 6 5 3 2 Ni - ku se ja ti - ne el - mu 2 2 2 2 2 2 2 4 4 . 6 5 3 2 1 3 2 1 Kang tu - mrap ing a - lam pa - dhang

    17. SM. Dhandhanggula, Pl.Br. 2 3 5 6 6 6 6 6 6 7 7 Sa - pa du - we rang - ka i - ki 6 5 3 3 3 5 6 7 7 7 2 2 3 2 7 . 6 . 5 A - pan ba - gus ken dhit kang ci na ri - ta 2 2 2 2 3 5 3 6 6 Pe le - te nu - rut gam ba - re 6 7 2 2 7 3 7 2 . 4 3 2 Dhu wu ngi - pun sam - pun se - puh 6 7 3 2 4 3 2 2 2 2 2 2 2 Da me la - ne Sang Ma ja pa - hit 5 6 7 7 7 2 2 7 3 2 7 6 . 7 E luk i - pun sa - nga

  • 25

    3 2 2 2 7 2 2 . 3 2 7 6 6 Dha pu ri - pun se - wu a u 6 7 2 2 3 3 3 3 Pa mo - re bla - rak si ne - ret 2 2 7 7 6 7 2 6 7 2 3 3 Pan lan dhe - pe si na wang te - ka nga jri - hi 3 3 3 3 3 3 2 4 3 . 2 7 6 7 2 Pu cuk - e nan - tang bi ca - ra

    18. SM. Gandrungan, Pl.Br. 6 7 7 7 7 7 7 7 7 2 Mri - ca ke - cut si neng - gol to - ya 6 6 6 6 5 3 6 5 3 2 7 Sak u ni - ne dhuh wong a - yu 2 3 3 3 2 2 2 7 6 7 2 Me - nyan se - ta klu wung e - suk 2 2 3 . 4 2 2 2 2 3 2 7 . 6 Wis la - was ang gon - ku mu ja 3 5 6 6 6 6 5 3 6 7 2 Klam - bi ce kak no - ra ke - tang 6 6 6 5 3 2 . 7 Ka dya ba - tur 7 2 3 3 3 3 2 3 3 . 2 Ba tu - re ni - mas ra - ra 7 7 7 7 7 3 4 2 3 2 7 6 Yen so - re tri - ma mi je - ti

  • 26

    19. SM. Dhandhanggula, Pl. Bem 2 4 5 5 5 5 5 5 5 5 5 6 5 6 6 He mbok ran - dha yen si - ra ke pi - ngen la - ki 5 4 2 2 2 4 5 6 6 1 1 . 2 1 6 5 Je ja mu - a ceng - keh ka pu la - ga 4 2 1 1 2 4 2 5 5 De li - ma pu - tih kem ba - nge 5 6 1 1 2 6 1 . 3 2 1 U dhe- gen cam - pur ba - wur 5 6 5 4 2 . 1 3 2 1 1 1 1 1 Cam pu ra - na ca be kun - ci 5 6 6 6 6 6 6 5 5 Bram - bang kla - wan lem pu - yang 2 1 6 1 6 1 1 . 2 1 6 5 5 A ja la li je - ruk a uk 5 6 1 2 2 2 2 2 2 Om be - nen ma dhep ma nge - tan 1 1 6 6 5 6 1 5 6 1 2 2 Em bok ran - dha ka re - ne ga we - nen pi - lis 2 2 2 2 2 2 1 3 2 . 1 6 5 6 1 Em - bok ran - dha cek ndang kra - ma a u a

    20. SM. Dhandhanggula, Pl. Bem (cengkok liya) 5 6 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 Ing - sun i - ki bi - sa ma - ca se - kar lan pa - ti 1 6 5 6 1 . 3 2 1 6 1 2 . 1 3 2 . 1 3 2 1 6 5 5 5 Ca ri ta - ne jal - ma kang nya - ta 2 1 6 6 6 6 5 1 6 . 5 4 2 4 5 . 6 Na - te a ngem ba - ni ra - jeng u eng

  • 27

    5 6 1 1 1 2 6 1 . 3 2 1 . 3 2 1 . 5 Ju luk i - pun sang a wi - ku 5 6 6 2 1 3 2 1 1 1 1 1 Sang Be ga - wan te - ka ar - di 3 5 6 6 6 6 6 6 1 1 6 2 1 6 5 . 6 Bang - sa te - ka mak - sud pan dhi - ta 2 1 6 1 1 6 1 1 . 3 2 1 6 5 5 Ar - di na - ma gu - nung a ung 6 1 2 2 2 2 2 2 Ma li - gi ret - na wus pa - nya 1 1 1 6 5 6 1 5 6 1 2 2 Duk ing ngu - ni na - te an ja - jah ne ga - ri 2 2 2 2 2 2 1 3 2 . 1 . 5 6 1 Ne ga - ra gar - ba cu man - dhak

    21. SM. Mijil, Pl. Bem 4 5 5 5 5 5 5 5 5 6 4 1 De da la - ne gu - na kla - wan sek - ti 1 2 4 4 1 2 1 6 5 . 6 Ku - du an dhap a - sor 5 6 1 1 5 2 1 4 5 6 6 5 3 1 3 2 . 3 Wa - ni nga - lah lu - hur we ka sa - ne 6 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Tu mung ku - la yen di - pun du ka - ni 4 5 6 6 5 3 1 3 2 Ba - pang den sim pa - ngi 6 1 2 2 2 4 4 6 5 . 3 2 . 1 3 2 1 A - na ca - tur mung - kur

  • 28

    22. SM. Gambuh, Pl 1 1 1 1 2 3 3 Le le - dhang le - la le - dhung 3 2 1 6 6 6 6 6 6 1 2 3 Cep me ne - nga a nak - ku si Gom - bak kun - cung 6 5 3 7 7 6 7 5 3 2 7 7 Em - bok e - mu i - sih la gi me - nyang ka - li 5 6 6 6 7 5 6 7 Ngum - bah po - pok nyang - king be - ruk 3 2 7 6 7 5 7 6 Cep me ne - nga a - na u - wong

  • 29

    III. Sekar Macapat Gaya Surakarta (FY Darmono Saputra)

    1. S.M. Pucung, laras Slendro

    2 3 3 3 ! ! ! @ 6 6 5 z6x5c3 Ngl-mu i - ku ka - la - ko - ne kan -thi la - ku ! @ 6 3 3 z2c1 Le - ka - se la - wan khas 1 2 2 2 1 1 z2x1cy y

    te ge se khas nyan- to - sa - ni

    y 1 2 3 2 2 1 y 1 1 z1c2 2 Se - tya bu - dya pa - nge - ke - se dur ang - ka - ra 2 3 3 3 ! ! ! @ 6 6 5 6x5c3 Ang- ka - ra - gung neng ang- ga ang - gung gu - mu - lung ! @ 6 3 3 z2c1 Ge - go - lo - nga - ni - ra 1 2 2 2 1 1 z2x1cy y Tri - lo - ka le - ke - re kong si 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 z2x1cy z1x.c2 Yen den um - bar am - ba - bar da - di ru - be - da

    SM. Pucung, Lrs. Pelog

    2 3 3 3 7 7 7 @ 6 6 5 3 Be - da la - mun kang wus seng - sem reh nga - sa - mun 6 7 2 2 2 z3x2cu Se - mu - ne nga- sa - ma u 2 2 2 u u zuc2 zux.c6 Sa - sa - ma - ne bang- sa si - sip

  • 30

    2 3 3 3 3 3 3 3 2 2 z2xux.c6 zux.c2

    Sar - wa sa - reh sa - king mar- di mar- ta - ta - ma 2 3 3 3 7 7 7 @ 6 6 5 z6x5c3

    Ta - man li - mut dur- ga meng tyas kang weh lim - put

    6 7 2 2 2 z3x2cu Ke - rem ing ka - ra - mat

    u 2 2 2 3 z5c6 z3c2 zux.c6

    ka - ra - na ka - ro - ban ing - sih

    6 6 6 6 6 6 5 7 6 5 z6c5 z3x.c2

    Si- hing suk - ma ngre- da Sa - har - di ge - ngi - ra

    2. S.M. Mijil Lrs. Slendro

    Mijil Larasan, Lrs. Slendro 3 6 ! ! ! @ # # # # Po -ma ka - ki pa - dha di - pun e - ling ! ! ! ! z@x!c6 6 Ing pi - tu - tur i - ngong 6 ! 6 z!c@ 6 3 5 6 3 z2c1 Si - ra u - ga sa - tri - ya a - ra - ne 1 2 1 3 2 1 1 1 1 1 Ku -du an - teng jat - mi - ka ing bu - di 2 3 3 3 3 3 Ru -ruh sar - ta wa - sis 2 2 1 3 1 z2x1cy Sa mu ba rang i - pun

  • 3 6 ! ! ! @ # # # # Lan den ne dya pra wi ra ing ba tin ! ! ! ! z@x!c6 6 Na nging a ja ka ton # # @ # 6 3 5 6 z3x5c3 z2c1 Sa - sa - ba - na yen du - rung mang - sa - ne 1 2 2 2 2 1 1 1 z2x1xyc1 1 Ke -ken - de - lan a - ja wa - ni mi - ngis 2 3 3 3 3 3

    We -we - ka - ning ba - tin

    2 2 1 3 z1c2 z1x.cy Den sa - mar den se - mu

    Mijil Lrs. Pelog 3 3 5 6 7 @ @ @ z#c@ 7 De -da - la - ne gu - na la - wan sek -ti 7 6 6 z6c7 5 6 Ku - du an - dhap a - sor 5 6 7 z5c6 3 2 2 2 2 z3x2c7 Wa -ni nga - lah lu - hur we - ka - sa - ne y u 2 3 2 u u u u u

    Tu - mung - ku - la yen di - pun du - ka - ni

    2 3 3 3 3 3 Ba - pang den sim - pa - ngi y u 2 2 z3c2 z7x.c6 A - na ca tur mung - kur

    31

  • 3 3 5 6 6 6 6 6 z6c5 z6x.c7 Tu - ho - na - na tu - min dak kang a - dil 5 3 5 z6c7 5 6 Ne -mu ka - ra - ha - yon 5 6 7 z5c6 3 2 2 2 2 z3x2cu Ba -rang tin - dak was - na a - la - nga - ne y u 2 3 2 u u u u u A - ja a - mung mu - ju - re pi - ni - kir 2 3 3 3 3 3 Su - prih- ing pam- bu - ri y u 2 2 z3c2 zux.cy Tan an - tuk pi - du - wung

    3. S.M. Kinanthi

    Kinanthi Lrs Slendro (Gagatan) 6 ! @ # # # # # pa -dha gu - la - ngen ing kal - bu @ @ @ @ # # ! z@c! Ing sas - mi - ta am - rih lan - tip 6 ! @ @ @ @ @ z!x.c@ A - ja pi - jer ma - ngan nen- dra 6 6 6 6 5 6 z3c5 z3x.c2 Ka -pra - wi - ran den ka - es - ti 5 6 6 6 6 6 6 z5x.c6 Pe - su - nen sa - ri - ra - ni - ra 5 5 z5c6 5 3 3 z3x5c6 6 Su - da - nen dha -har lan gu - ling

    ! ! ! ! ! z@x!c@ # # Da - di - a la - ku - ni - re - ku @ @ @ @ ! ! z@x!x6c@ ! Ce -gah dha - har la - wan gu - ling

    32

  • 33

    6 ! @ @ @ @ z@c# z!x.c@ Lan a - ja a - su - kan su - kan 6 6 6 6 ! @ 6 z5x3c2 a - ngang - go - a sa -wa - ta - wis 5 6 6 6 6 6 6 z5c6 A - la wa - te - ke wong su - ka 5 5 z5c6 5 3 3 z3x5c6 6 nyu -da pra - yit - na - ning ba - tin

    Kinanthi, Lrs. Pelog (Gagatan) @ # # # # # # # Yen wis ti - ni - tah wong A - gung # @ @ @ # # 7 z#x@c7 A - ja si - ra nggung - gung di - ri 6 7 @ @ @ @ z@c# @ A - ja le - ket lan wong a - la 7 6 6 6 7 3 z6c5 z3x.c2 kang a - la la - ku - ni - re - ki 5 6 6 6 6 6 6 z5c6 No - ra wu - rung nga - jak a - jak 5 3 3 3 3 5 z3c6 6 Sa - te - mah a - ne - nu - la - ri 6 7 @ # # # # # Na - dyan a - sor wi - jil - i - pun # @ @ @ 7 7 7 z5x6c7 Yen ka - la - ku - a - ne be - cik 6 7 @ @ @ @ z@c# @ U - ta - wa su - gih ca - ri - ta

  • 34

    7 6 6 6 7 5 z6c5 z3x.c2 Ca - ri - ta kang da - di mi - sil 2 3 5 6 6 6 6 z5c6 I - ku pan - tes ra - ke - ta - na 5 5 z5c6 5 3 3 z3x5c6 6 da - ra - pon mun- dhak kang bu - di

    4. S.M. Pangkur

    Pangkur Buminatan Lrs. Slendro 3 3 3 3 5 6 3 z2c1 Ming kar ming - ku ring u - ka - ra 1 2 2 2 1 1 1 1 1 z1c2

    z1x.cy A - ka - ra - na ka - re - nan mar- di si - wi 3 6 ! ! ! @ @ @ Si - na - wung res - mi - ning ki - dung ! 6 3 3 3 3 z2x.c1 Si - nu - ba si - nu - kar - ta 1 2 2 2 2 1 1 1 1 2 2 2 Mrih kre - tar- ta pa - kar - ti - ning ngel - mu lu- hung 1 1 1 1 1 1 z1c2 z1x.cy Kang tu - mrap neng ta - nah ja - wa y 1 2 3 3 3 3 z2x1x.x2x1cy A - ga - ma a - ge - ming a - ji Pangkur (Kongas) Lrs. Slendro 3 3 3 3 3 6 ! ! Ji - ne - jer neng we - dha ta - ma 6 ! @ @ @ @ @ z@c! z@c# 6

    z5x.c3 Mrih tan - kem - ba kem- be nga - neng pam - bu - di

  • 35

    1 1 1 1 1 1 z2x3c2 z1x.cy Mang - ka na - dyan tu - wa pi - kun 5 5 5 5 6 z3c5 5 Yen tan mi - ka - ni ra - sa 2 5 6 6 6 6 6 6 ! z@c# 6

    z5x.c3 Yek - ti se - pi a - se - pa lir se - pah sa - mun ! ! ! ! ! @ z6c! ! Sa - mang - sa ne pa- kum - pu - lan y ! @ @ z@c! z@c# z!c@ z!x.c6 Go - nyak ga - nyuk ngle- ling- se - mi Pangkur Ngrenas, Lrs. Pelog 3 5 5 5 3 3 3 3 Nggu - yu kar - sa - ne pri - yang - ga 3 5 5 z5c6 1 1 1 2 3 3 zz2x.c1 No - ra ngang - go pe - pa rah la - mun ang- ling 5 z6c! ! ! ! @ @ @ Lu - muh ing a - ran ba - li - lu ! 6 5 5 5 5 z4c5 U - ger gu - ru a - le - man 3 5 5 6 6 1 1 1 1 z2x1c2 3 3 Na - nging jan - ma ing kang wus was - pa -deng se - mu y 1 1 2 1 1 1 1 Si - na - mu - ning sa - mu - da - na

    1 2 3 1 2 3 3 z2x.x1x2c1 Se - sa - don ing a - du ma - nis

    Pangkur Kasmaran Lrs. Pelog

    y 1 1 1 1 z2x1c2 3 3

  • 36

    Mang - ko - no ngel- mu kang nya - ta 3 3 2 3 2 1 y 1 2 3 z2x.c1 Sa - nya - ta - ne mung weh re - se - ping a - ti 5 6 ! ! ! @ @ @ Bu - ngah ing a - ran - an cu - bluk 6 5 5 5 5 z6c5 3 Su - keng tyas yen den i - na 3 3 2 3 2 1 1 1 y 1 2 3 No - ra ka - ya si - pe - ngung ang - gung gu - mung -gung 1 1 1 1 1 1 1 1 U - gu - ngan sa di - na di - na 1 2 3 3 2 2 z3x2c1 1 A - ja mang - ko - no wong u - rip

    5. S.M. Asmaradana Asmaradana, Lrs. Slendro(Buminatan) 3 3 3 3 3 6 ! ! An - jas - ma - ra a - ri ma - mi

    ! @ @ @ ! ! z!c6 3 Mas mi - rah ku - lak - a war - ta 3 5 3 6 5 3 z3x5c3 z2x.c1 Da - sih - mu tan wu - rung la - yon ! @ @ @ ! ! z!c6 3 A - neng ku - tha pra ba - ling - ga 3 2 2 1 1 z1c2 z1x.cy Tan-dhing lan u - ru - bis - ma 3 5 3 6 5 3 z3x5c3 z2c1 Ka - ri - ya muk- ti wong a - yu 1 2 2 2 1 1 z1c2 z1x.cy Pun ka - kang pa - mit pa - las - tra Asmaradana Mataraman Lrs. Slendro

  • 37

    3 3 3 3 3 3 z2x1c3 3 Wus beg - ja - ne a - wak ma - mi # # # # @ @ z@x!c6 z5c3 Tan tu - lus ma - nges- tu ing dyah 3 5 3 6 5 3 z3x5c3 z2c1 Wong a - gem - beng wong a - ci - ngeng # # # # @ @ z@x!c6 z5c3 A - ja ga - we wi - rang wis - ma 1 1 1 1 1 z3c2 z1x.cy Ma - ra ge pa - te - na - na 3 5 3 6 5 3 z3x5c3 z2c1 E - man e - man wong a - ba - gus 1 2 2 2 2 2 z2c1 z2x1x.cy Yen kong - si ne - ma - hi le - na Sumber Sastra: Serat Langendrian

    Asmaradana Lrs. Pelog / Barang Miring 1 2 3 5 5 5 5 5 A - ja tu - ru so - re ka - ki 5 ! @ @ ! ! 5 z6c5 A - na de - wa nglang- lang ja - gad 3 2 1 5 3 z2c3 1 2 Nyang-king bo- kor ken-ca - na - ne z5c6 1 2 3 3 3 z3c3 z3x.c5

  • 38

    I - si - ne do - nga te - tu - lak 2 2 2 2 2 z2c3 z2x.c1 San dhang ke la wan pa ngan 5 1 2 2 2 2 z3x2x1c2 2 Ya - i - k u ba - ge - ya - ni - pun y y y y 1 2 z2c3 z2x.c1 Wong me- lek sa - bar na - ri - ma Asmaradana Kasmaran 6 7 @ @ @ @ @ @ A - na tu - li - se Hyang Wi - dhi @ @ @ # @ 7 6 7 Wong me - lek sa - bar na - ri - ma 6 5 3 7 6 5 z5x6c7 z6x.c5 Gi - nan - jar da - wa u - mu - re 2 3 5 5 5 5 z6c7 z6c5 Su -geh ka - dang pa - mong mi - tra 5 3 2 3 5 z6c5 z3c2 Ki - na - cek ing sa - sa - ma 7 2 2 2 3 z5c6 2 z3x2cu E - ma - nen ra - ma lan i - bu 5 5 5 5 5 6 7 z5x6c5 z3x.c2 Ka - pan an - nggo- ne an - tuk sra - ya

  • 39

    Sumber Sastra : Condhong Raos, Ki Narta Sabdo (Semarang)

    6. S.M. Dhandanggula Dhandhanggula Pangajahsih Lrs. Slendro(Subasiti)

    3 6 ! ! ! @ # # # # Pa - me - dha - re wa - si - ta - ning a - ti # # ! z@c! ! ! ! ! ! z6c! Cu - man- tha ka - a - ni - ru pu - jang- ga 6 ! ! ! ! ! z@x!c6 6 Da - hat mu - dha ing ba - ti - ne ! @ # @ ! z@x!x6c! ! Na - nging ke - dah gi - nung - gung 6 6 3 3 y 1 z2c1 2 z3x2c1 Da - tan we - ruh yen keh nge - se - mi 1 1 2 2 2 2 2 A - mek sa a - ngrum- pa - ka 1 y 1 1 z1c2 z1x.cy Ba - sa kang ka - lan - tur 2 3 3 3 3 3 3 3 Tu - tur kang ka - tu - la tu - la 6 5 3 z2c1 1 1 1 1 1 z2x1c2 3 3 Ti - na - la - ten ri - nu - ruh ka - la - wan ri - rih y 1 2 1 3 z2x1cy z1x.c2 Mring pa - dha - nging sas - mi - ta

  • 40

    Cakepan Dhandanggula: Sasmitane ngaurip puniki

    Mapan ewuh yen ora weruha

    Tan jumeneng ing uripe

    Akeh kang ngaku-ngaku

    Pangrasane sampun udani

    Tur during wruh ing rasa

    Rasa kang satuhu

    Rasaning rasa punika

    upayanen darapon sampurna ugi

    ing kauripanira.

    Sumber Sastra: Serat Wulang Reh. Dhandhanggula Nata Kusuman Laras Pelog 6 ! ! ! ! @ @ @ @ @ Yo - gya - ni - ra kang pa - ra pra - ju - rit ! ! @ ! 6 5 5 5 5 5 La- mun Bi - sa sa - mya a - nu - la - dha 6 ! @ ! 6 z5c6 3 5 Duk ing ngu - ni ca - ri - ta - ne ! @ @ @ @ z@c# ! An - de - li - ra sang pra - bu 6 z5c6 2 1 1 1 1 1 1 Sa - sra ba - u ing ma - es pa - ti 6 ! z@c! 6 5 3 z1c2 A - ran pa tih su - wan -da 1 1 1 1 z2c1 zyct Le - la - bu - han - i - pun 1 2 2 2 2 3 5 5

  • 41

    Kang gi - ne - lung tri pra - ka - ra 5 5 z6x5c3 z2c1 1 1 1 1 1 2 2 2 Gu - na ka - ya pu - ru - ne kang den an - te - pi 2 2 2 z2c3 z2c1 z3x2c1 1 Nu - ho - ni trah u - ta - ma

    Cakepan :

    Lelabuhan ingkang tri prakawis

    Guna bisa saniskareng karya

    Binudi nadi unggule

    Kaya sayektinipun

    Duk bantu prang magada nagri

    Amboyong putri ndomas

    Katur ratunipun

    Purune sampun tetela

    Aprang rame lan ditya ngalengka Aji

    Suwanda matri ngrana

    Sumber Sastra: Serat Tripama

    7. S.M. Durma Durma Rangsang Lrs. Slendro 2 3 5 6 6 ! @ ! 5 5 5 z3c2 Di - pun sa - mi am - ban -ting sa - ri - ra - ni - ra

    ! ! ! ! @ z6c! z6c5 ce - gah dha -har lan gu - ling

    3 z2c5 5 5 5 5 da - ra - pon su - da - a

    3 5 2 2 3 5 5 nep -su kang ngam - bra am - bra

  • 42

    2 5 6 6 6 ! @ ! le - re - ma ing tya - si - re - ki

    5 5 5 z5x6c5 z3c2 da - di sa - ba - rang

    ! ! ! ! @ z6c! z6x.c5 kar - sa - ni - ra les - ta - ri

    Cakepan :

    Ing pangawruh lair batin aja mamang

    Yen sira wus udani

    Ing sariranira

    Yen ana kang amurba

    Misesa ing alam kabir

    Dadi sabarang

    Pakaryanira ugi

    Sumber Sastra: Serat Wulang Reh.

    Dhurma Rangsang Laras Pelog 3 5 6 7 7 7 7 7 6 zz6c7 6 z3c2 Ri - dhu ma - wur ma - nga - wur a - wur wu - rah - an 2 3 5 6 7 7 z6c5 Te - nga - ra - ning a - ju rit @ # @ 7 5 6 Gong ma - gu - ru gang - sa 6 6 6 6 6 6 z5c6 Te - teg ka - dya bu - tu - la 6 7 @ @ @ z@c! @ z#x@c# Wor pan - jri - ting tu - rang- ges - ti 5 6 7 5 z3c2 Re - ka - tak ing - kang 2 3 5 6 7 7 z6x.c5 Dwa- ja le - la - yu se - bit Sumber Sastra: (Serat Baratayuda)

  • 43

    3 5 6 7 7 7 7 7 6 z6c7 z5x6c5 z3c2 Mi - nak jing - ga ywa ka - ton la - nang pri - yang - ga 2 3 5 5 5 5 5 Ma - le - sa gen- ti la - rih 5 6 6 z6c7 5 6 Ja - mak ing nga - yu - da 5 6 7 6 5 7 6 Pra - wa - sa pri - nar - wa - sa 5 3 5 2 2 3 5 5 A - ja pi - jer be - kak be - kik 5 6 7 z5x6c5 z3c2 A - gi - yak gi - yak @ @ @ @ @ z#x@c& z6c5 Du - du pa - trap nar - pa - ti Sumber Sastra : (Serat Langendriyan)

    8. S.M. GAMBUH Gambuh Buminemah, Lrs. Slendro

    @ @ @ ! z!c@ 6 z5c6 Se - kar gam- buh ping ca - tur

    3 5 3 2 @ @ ! z!c@ 6 z5c6 Kang ci - na - tur po - lah kang ka - lan - tur

    2 1 y 2 2 2 2 2 1 2 y t Tan pa tu - tur ka - tu - la tu - la ka - ta - li

    1 2 2 2 3 3 z3c5 z3c2 Ka - da -lu - war - sa ka - tu - tuh

    2 3 5 5 6 3 z5x3c2 2 Ka - pa -tuh pan da - di a - won Cakepan :

  • 44

    Aja nganti kabanjur

    Sabarang polah kang nora jujur

    Yen kabanjur sayekti kojur tan becik

    Becik ngupayaa iku

    Pitutur ingkang sayektos

    Sumber Sastra: (Serat Wulang Reh)

    Gambuh Gliyung Laras Pelog @ @ @ # z!c@ 5 6 Pu - na - ka - wan na ca - tur 3 5 3 2 ! @ # z!c@ 5 6 Si - ji se - mar li - ma ba - da - ni - pun 2 1 2 3 3 5 6 5 3 z2c3 1 2 Na - la ga - reng mri - pat ke - ra si - kil ge - jing 6 6 6 6 5 3 5 6 Pe - truk da - wa i - ru - ngi -pun ! @ # ! 5 z6c7 j.5 6 Kang wu - ra - gil na - ma Ba - gong Cakepan:

    Pandhawa kabeh kakung

    Puntadewa luhur budinipun

    Werkudara dedegira agem inggil

    Harjuna nangkulanipun

  • 45

    Pan Sadewa kadang anom

    9. S.M. Megatruh

    Megatruh Lrs. Slendro

    (Duduk Wuluh) 6 3 5 6 6 5 6 3 ! ! z!c@ z!x.c6 Wong nga wu- la ing ra - tu lu - wih pa - ke - wuh 6 ! ! z6x!c@ 6 3 z3c5 z3c2 No - ra ke - na ming- grang ming - gring 2 1 2 z3c5 2 2 z3c2 z1x.cy Ku - du man - tep sar - ta - ni - pun y 1 2 3 2 2 1 y Se - tya tu - hu ma - rang Gus - ti 3 5 6 2 3 5 z5c6 z5x.c3 Di - pun mi - tu - rut sa - pa - kon Cakepan :

    Mapan ratu kinarya wakil Hyang Agung

    Marentahken hukum adil

    Pramila wajib den enut

    Kang sapa kang manut ugi

    Mring parentahe sang katong

    Megatruh Welas Tangis Lrs. Pelog

  • 46

    @ @ @ z@c# @ 7 7 z6c5 6 7 @ z#x@c7 Se - tya tu - hu sa - pa - ren - ta - he pan ma - nut 7 7 7 7 6 z6c7 5 z6c5 Ywa leng - ga - na kar- seng Gus - ti 2 3 5 5 5 6 7 6 Wong nga- wu - la pa man - i - pun 5 3 2 2 3 z5c6 2 z3x2cu Lir sa - rah mung gwing ja - la - dri 5 5 5 5 6 7 z6x7c6 z3x.c2 Dar - ma lu - ma - ku sa - pa - kon Cakepan:

    Dene begja cilaka utawa luhur

    Asor iku pan wis pasti

    Ana ing badanireku

    Aja sok anguring-uring

    Marang Gusti sang akaton

    Sumber Sastra: (Serat Wulan Reh)

    10. S.M. Sinom

    Sinom (Weni Kenya), Lrs. Slendro @ # # # # @ @ @ Nu -la - da la - ku u - ta - ma

  • 47

    Sa - mang -sa - ne pa - sa - mu - an @ @ @ @ ! @ z6c! z6c5 Tu- mra - pe wong ta - nah Ja - wi Ma -ma - ngun mar - ta mar- ta - ni ! @ @ @ ! z!c@ 6 z!c6 Wong a - gung ing ngek - si gan - da Si -nam - bi ing sa - ben mang- sa 6 6 z6c! z5c6 2 2 z3c2 z1cy Pa - nem-bah- an se - no - pa - ti Ka - la ka - la - ning a - se - pi 3 6 ! ! @ @ @ Ka - pa - ti a - mar- su - di Le -la - na te - ki te - ki 6 6 6 6 3 3 z3c5 z3x.c2 Su - da - ning ha - wa lan nap - su Ngga - yuh ge - yo - nga - ning ka - yun 1 2 3 3 3 3 3 Pi ne su ta pa bra ta Ka yung yun e ning nging tyas 6 6 z6c! z5c6 2 2 z3c2 z1x.cy Ta - na - pi ing si - yang ra - tri Sa - ni - tya - sa pi - nri - ha - tin 3 6 ! z!c@ 6 3 3 3 3 3 z3c5 z3x.c2 A - ma - ma - ngun kar - ye nak tyas ing sa - sa - ma Pu - guh pang- gah ce - gah dha-har la - wan gu - ling

    Sumber Sastra : Serat Wedhatama kepada Mangkunegara IV (Surakarta).

    Sinom, Lrs. Pelog ! @ @ @ @ z@c# ! ! A - me - na - ngi ja - man e - dan 6 5 5 5 6 ! z@c! z6c5 E - wuh a - ya ing pam- bu - di 3 5 6 6 6 6 6 z5c6 me - lu e - dan no - ra ta - han

  • 48

    6 6 6 z5c6 2 3 z1x2c1 y Yen tan me - lu a - ngla - ko - ni 3 5 5 5 5 5 5 Ba - ya ka - du - man mi - lik 5 5 6 5 3 z2c3 z1c2 2 Ka -li - ren we - ka - sa - ni - pun 1 2 3 3 3 3 3 Ndi -la - lah ker - sa A - llah 6 6 6 z5c6 2 3 z1x2c1 y Beg - ja beg - ja - ning kang - la - li 3 5 5 5 5 5 6 5 3 z2c3 z1c2 2 Lu - wih beg - ja kang e - ling la - wan was - pa - da Cakepan :

    Samono iku be ba san

    Padu-padune kepengin

    Enggih mekaten man dhoblang

    Bener ingkang angarani

    Nanging sajroning batin

    Sajatine nyamut nyamut

    Wis tuwa are papa

    Muhung mahas ing asepi

    Supayantuk pangaksaming hyang suksma

    11. S.T. Wirangrong Lrs. Pelog 3 3 3 1 3 2 z2c6 6

  • 49

    Den sam - ya mar- su - deng bu - di 3 5 6 ! ! ! z!x@c! z6x.c5 We - we - ka di - pun was - pa - os z@c# z!c@ 6 5 y 1 y 1 2 z3x.x2x3c2 A - ja du - meh du - meh bi - sa mu - wus 2 2 2 2 z2c6 z6x.x5c4 Yen tan pan - tes u - gi 4 4 3 4 5 z6xj5c6 1 Sa - na - dyan mung - sa ke - cap 2 3 1 z2c3 1 1 z1x2c3 z1x.x2x1cy Yen tan pan - tes pre - na - hi - ra

    12. S.T. Balabak, Lrs. Pelog

    5 6 ! ! ! ! z!x@c# ! 6 5 4 z5x6c5 2 3 5 Ngu -ni won- ten ca - ri -ta meng- ku pi - wu - lang; gan -ca - re 5 6 ! ! ! ! z!x@c# ! 6 5 4 z5x6c5 2 3 5 Kya -i Ha - jar Su -bra -ta kang mung- gwing har - ga; dhe- po - ke 3 3 3 z2x1x2c1 1 2 3 5 5 5 5 z4x5x6c5 2 3 z3x2c1 A- nam pe- ni, ra - wuh- nya Sri Ja - ya -ba - ya; ga - ti - ne

    (Ki Narto Sabdo)

    13. S.T. Girisa, Lrs. Pelog 3 5 6 6 6 6 z6c5 z6c5 A - nak pu - tu den es - tok - na 5 6 ! z!c@ 6 3 z3x5c6 z5x3c2 Wa - rah wu - ruk -e si - ba - pa 6 5 ! 6 2 1 z2c1 y A - ja na ing - kang sem- bra - na 3 5 3 2 3 5 z5c6 z6x5x6c5 Ma - rang wu - ruk - e wong tu - wa

  • 50

    5 6 ! z!c@ 6 3 z3x5c6 z5x.x3c2 Ing la - ir ba - tin den bi - sa 6 5 ! ^ 2 1 z2c1 y A - ngang - go wu - ruk - ing ba - pa 2 1 2 3 2 1 z2c1 y Ing tyas den pa - dha san - to - sa 3 5 3 2 3 5 z5c6 z5x.x6x5c3 Te - guh - e - na jro - ning na - la

    (Wulang Reh)

    14. BSA. RARA BENTROK, Lrs. Slendro Sanga

    Lampah 16; pedhotan = 8-8

    @ @ @ @ ! z5x6x!c@ z6x5c! z6x.x5x6c5 Te -me - ne na kang den an - ti 5 z5x6x!c@ z@x#c@ z!cy zyc! z6c5 ! [email protected]!x@x!c6 Gam - bir sa - wit du - rung mu - ni @ ! z@x!x6x5c6 6 3 3 z3c5 z3x.x2x3c2 Tur i - ku no - ra mbo- se - ni 2 5 6 z6c! 5 2 3 z5x3x2c1 Wit ku - na ngan- ti sa - i - ki 5 z5x6c! z5x6x5c3 z2x3c5 1 1 z1x2x3x2c1 zyxtxyct Na - dyan sak jam mu - ni - ping - tri z1c2 2 2 2 z2c1 z1x2x3c5 z5x6c5 z3x2x3c2 Se - re - nge du - rung ngen - dho - ni @ @ z6x@x#c@ z!x6x!c@ z@x!x6x@x!x6c5 2 3 z5x.x3x5x2x.x1x3x2c1

  • 51

    Pa - na - bu - he mak - sih u - thi j.y jzyc1 zj1c2 2 zj2c3 2 kzyxj1cy t Tan - dha dhe - me - ne trus a - ti

    15. S.M. Maskumambang (Duduk Wuluh) 5 6 ! ! ! ! ! ! @ # ! z6c5 A - na u - ga e - tung e - tu - nga - ne ni - ni ! z@c# # # z@c! z6x!c@ Le - li - ma si - nem- bah 6 5 5 5 3 3 3 z2x.c1 Du - nu - nge sa - wi - ji wi - ji 1 2 3 1 2 3 z3c2 z3x.c5 Sem bah le - li - ma pu - ni - ka Cakepan:

    Ingkang dhingin rama-ibu kaping kalih,

    Marang mara tuwa,

    Lanang wadon kang kaping tri,

    Ya marang sadulur tuwa,

    Kapeng pate ya marang guru sayekti,

    Sembah kaping lima,

    Ya marang Gustinireki,

  • 52

    Peprincene kawruhana.

    Sumber Sastra: Serat Wulang Reh.

    SAMPUL PENELITIAN MACAPAT SABBPENELITIAN MACAPAT SAB