kajian lukisan kanak-kanak

8/10/2019 Kajian Lukisan Kanak-kanak

1/37

1.0 Pengenalan

Konsep Seni Dalam Pendidikan

Seni Dalam Pendidikan memainkan peranan yang penting ke arah

perkembangan kanak- kanak melalui peningkatan daya persepsi, estetika dan

kreativitinya. Matlamatnya ialah untuk melahirkan individu yang berbudaya

dengan mengamalkan pertimbangan kesenian, berjiwa kreatif, inovatif,

inventif dan mempunyai jati diri yangtinggi. Pengabungan tiga jenis seni yang

terdiri seni visual, seni muik dan seni pergerakan akan membantu

pembentukan insan yang lebih bersifat holistik dan menyeluruh. !erdapat

beberapa pandangan yang menyokong bahawa Seni Dalam Pendidikan

memberi manfaat dari segi jangka panjang. "erikut adalah teori dan

pandangan daripada tokoh-tokoh#

a$ !eori konstruktivisme menyatakan bahawa kanak-kanak tidak beroleh

pengetahuan se%ara pasif tetapi mereka membina pengetahuan

se%ara aktif. Pembelajaran se%ara aktif dan interaksi sosial digalakkan

dalam persekitaran yang selamat dan kondusif di mana pembelajaran

di%apai melalui aktiviti meneroka, bereksperimen dan mengolah objek

atau bahan. &leh itu Seni Dalam Pendidikan boleh dijadikan sebagai

wadah untuk membolehkan murid mengekspresikan idea se%ara bebas

dan kreatif.b$ !eori Ke%erdasan Manusia '()*+$ oleh oward ardner

mengesyorkan bahawa terdapat sekurang-kurangnya tujuh jenis

ke%erdasan yang seharusnya di suburkan di kalangan murid melalui

pengenalan pelbagai mata pelajaran disekolah. ealitinya kebanyakan

sekolah hanya memberi penekanan ke%erdasan linguistik dan

matematik logik sahaja. Se%ara tidak langsung ke%erdasan lain akan

hilang. !eori Ke%erdasan Manusia ini menyokong kesepaduan subjek

yang digabung seperti dalam matapalajaran Seni Dalam Pendidikan.

Pengabungan ini dapat menangani masalah penyuburan ke%erdasan

minda kanak-kanak. Selain daripada itu dapat menjana ke%erdasan

minda murid dengan lebih menyeluruh. !erutamanya apabila strategi

pembelajaran dan pengajaran yang diran%ang dapat dilaksana dengan

baik dan berkesan.

1


2/37

%$ oward ardner '()*+$, jika hanya satu sahaja pendekatan digunakan

di dalam pengajaran, murid tertentu sahaja akan mendapat bahan

yang disampaikan. /ni disebabkan murid mempunyai kebolehan

menakul dan menanggap dalam keadaan yang berbea. Pendekatan

yang berintegrasi terhadap pelbagai jenis ke%erdasan memudahkan

penerimaan pemikiran murid kepada yang lebih kreatif.

Kreativiti berasal daripada perkataan latin iaitu 0%reare1 yang bermaksud

0membuat1. Manakala dalam bahasa reek pula disebut sebagai 0%reare1

membawa maksud 0memenuhi1. Menurut Kamus Dewan '2332$, kreativiti

adalah kemampuan men%ipta daya kreatif, manakala kreatif pula bermaksud

berkebolehan untuk men%ipta, menghasilkan dan mengembangkan sesuatu

idea baru dan asli. 4usteru, kreativiti dapat ditafsirkan sebagai kebolehan

berimaginasi atau men%ipta sesuatu yang baharu. /a merupakan satu

kebolehan menjana idea baharu dengan menggabung, mengubah dan

mengaplikasikan semua idea.

5da juga yang berpendapat bahawa kreativiti dapat menyumbangkan idea

atau hasil baharu dalam budaya dan ia dianggap gabungan unik dan

berguna. Kreativiti adalah sesuatu yang asli di mana ia merupakan satu

proses separa sedar dan sesiapa sahaja boleh menjadi kreatif tetapi tidak

semua orang kreatif. Kreativiti melibatkan pemikiran dan khayalan serta

berkebolehan untuk melihat sesuatu dalam %ara yang berbea dan untuk

men%ari kepuasan dalam membuat atau menghasilkan sesuatu dan

memerlukan ketekunan sehingga terhasilnya sesuatu produk.

Kreativiti paling jelas dapat dilihat pada kanak-kanak kerana bagi mereka

segalanya adalah baru dan otak mereka yang ke%il sentiasa %uba

menggabungkan fikiran dan idea-idea, sambil meneroka dunia di sekeliling

mereka. 6alau bagaimanapun, jika ibu bapa ingin mengekalkan kreativiti ini

dalam diri anak-anak, perkara penting yang perlu diketahui ialah perbeaan

antara kreatif dan kepintaran. Sesetengah kanak-kanak memang gemar

melukis dan mewarnakan lukisan. Mereka akan melakukannya tanpa disuruh.

!etapi kanak-kanak yang lebih penakut atau pemalu mungkin memerlukan

2


3/37

rangsangan yang sesuai untuk mendorong mereka memulakannya. Semua

orang mempunyai potensi atau bakat kreatif semula jadi.

Peranan guru sangat penting dalam membentuk kreativiti kanak-kanak.

Kanak-kanak juga diberi peluang untuk melahirkan perasaan dan

memperkembangkan daya kreativiti mereka mengikut kreativiti masing-

masing. Penglibatan aktif kanak-kanak juga akan berupaya menggalakkan

perkembangan kognitif, afektif dan psikomotor kanak-kanak, di sampan

memupuk nilai estetika. Kreativiti kanak-kanak juga mendorong kanak-kanak

memahami hasil pembelajaran mereka dengan lebih mudah.

Selain itu, dalam kreativiti juga kanak-kanak akan men%apai tahap

pen%apaian semakin meningkat. Mereka akan pandai melukis dan menge%at

mengikut kreativiti masing-masing. Kanak- kanak ini juga boleh melakar,

menulis, memotong, menghasilkan kraf tangan, dan juga menenun. Seni

dapat mengembangkan peluang ekspresi diri kanak-kanak, kebebasan

bersuara, membangunkan harga diri, menggalakkan kerjasama dan

keharmonian kumpulan,memberikan kuasa pemikiran kepada guru-guru dan

pelajar, dan menyatakan kebenaran dalam kebudayaan serta bangsa.

Kepentingan kreativiti kanak-kanak dalam pendidikan seni visual dapat dilihat

semasa kanak-kanak dilahirkan apabila mereka mula mempunyai sifat

dinamik serta berkembang mengikut fitrah semula jadi dalam proses

tumbesaran. 5ktiviti seni visual seperti pemprosesan hasil kerja berbentuk

lukisan amat mendorong kanak-kanak untuk menggunakan imaginasi,

ekspresi, dan ke%erdasan pelbagai. al ini kerana melalui aktiviti seni visual

kanak-kanak dapat melibatkan diri se%ara aktif dalam pembelajaran yang

lebih menyeronokkan.

Menurut 7assidy, seni merupakan bahagian penting kepada kanak-kanak

dalam penghasilan rupa bentuk yang boleh menimbulkan ke%eriaan,

keseronokan dan kesenangan estetik dan sekaligus menyebabkan ia menjadi

satu bahagian penting dalam komponen kurikulum. Kanak-kanak yang

mempunyai bakat seni seperti seni tampak dan sentuh dapat dikenal pasti

melalui pengatur%araan kurikulum yang dipelajari oleh mereka.

3


4/37

Menurut 7lark '())+$ dan Parath '())8$, %iri- %iri bakat seni yang terdapat

dalam kreativiti kanak-kanak dapat dilihat melalui kemudahan pemahaman

dan kebolehan gunaan bilik darjah yang berdasarkan kepada analisis

penyelidikan tentang pendidikan seni. 7iri bakat seni boleh dibahagikan

kepada tiga bahagian utama iaitu daripada kemahiran teknikal, pemikiran

visual dan kreativiti. Menurut 6inner '2333$, pen%apaian seseorang dalam

bidang seni sangat penting bagi pen%apaian kerjaya agar ia sentiasa berada

pada tahap tinggi seperti dalam bakat seni.

Kreativiti kanak-kanak dalam seni visual dari segi kemahiran teknikal adalah

berkaitan dengan kebolehan dan kemampuan untuk memanipulasi bahan-

bahan bagi menyampaikan sesuatu tujuan atau idea yang telah di%adangkan.

al ini mungkin termasuk juga penggunaan sumber media seperti seni %etak,

lukisan dan ar%a-ar%a seni. !ambahan pula, kemahiran ini merupakan

petunjuk yang dilihat amat ketara dalam pendidikan seni visual dan dapat

diluahkan terus untuk mewujudkan tafsiran realistik yang mewakili konsep

abstrak. Menurut 9owenfeld '():+$, kemahiran teknikal banyak berkaitan

dengan peringkat pembinaan kemajuan. &leh itu,kebanyakan penulis muda

menganggap kemahiran teknikal adalah terhad bagi mereka dalammenghasilkan sesuatu karya seni.

Menurut 6inner '()*: ; 2338$, kreativiti kanak-kanak dalam Pendidikan Seni


5/37

mendefinisikan bakat seni yang terdapat dalam diri seseorang pelajar.

Kenyataan ini merupakan pendapat 7hetelat '()*($, 9owenfeld '()>8$ dan

aroutonian '())?$. !erdapat beberapa perkara yang sering diberikan

perhatian oleh guru ketika berada di dalam suasana bilik darjah. 7ontohnya,

seorang kanak-kanak yang mempunyai daya pemikiran visual yang tinggi

sudah tentu akan dapat mentafsir maklumat visual dengan mudah berbanding

rakan-rakan mereka yang mempunyai pemikiran visual yang rendah.

Kanak-kanak yang mempunyai bakat dalam bahagian seni berkeupayaan

dengan mudah untuk mentafsir makna dan juga %arta- %arta yang terdapat

dalam seni. Di samping itu,%ara lain untuk melibatkan kanak-kanak dalam

kemahiran visual ialah dengan menggalakkan mereka belajar mengenai

konsep-konsep abstrak berkaitan seni. 6alau bagaimanapun menurut

@orman o%kwell, penghasilan kerja seni yang sesuai untuk pemikiran visual

seperti penghasilan kerja berbentuk naratif termasuk bahan- bahan ber%erita

dapat menarik minat kanak-kanak terutama di prasekolah.

Seterusnya bahagian terakhir dalam bakat seni adalah kreativiti. Kreativiti

dapat dilihat dalam bahagian pemikiran visual dan kemahiran teknikal yang

merupakan %iri-%iri bebas dalam bakat seni. al ini kerana, bahagian kreativiti

merujuk kepada keupayaan kanak-kanak untuk berfikir se%ara kritis dan

kreatif. Kreativiti juga perlu bagi kanak-kanak untuk mengekalkan pen%apaian

yang berterusan dalam seni.

Menurut 7hetelat '()*($, aroutonium '())?$ dan 7owenfeld '()>8$,

kreativiti turut termasuk dalam mendefinisikan bakat seni. al ini kerana,

melalui maklumat seni, seseorang yang berkreativiti berkebolehan dalam

menghasilkan karya yang menarik berdasarkan idea dan imaginasinya

sendiri. Manakala menurut 6akefield '())2$ pula kreativiti sangat berkait

rapat dengan langkah-langkah dalam pemikiran, orientasi artistik dan aspirasi

kerjaya. Di samping itu, Poyath turut menyatakan bahawa kanak-kanak yang

berbakat dalam bidang seni tampak berkemampuan dalam menghasilkan

karya yang terbaik.

Kreativiti dapat di%ungkil melalui aktiviti-aktiviti yang dijalankan. 5ktiviti melaluipenggunaan warna dapat merangsang minda pelajar lebih kreatif. Ketika

5


6/37

menghasilkan karya %atan misalnya, pelajar diberi peluang men%uba pelbagai

warna yang mereka fikir sesuai. Mereka bebas menggabungkan warna pilihan

untuk menghasilkan warna baharu yang sesuai dengan karya. Dengan %ara

ini, pelajar bebas meneroka dan meluahkan perasaan dalam kreativiti.

Kesimpulannya, pengalaman dalam melakukan aktiviti seni se%ara berkesan

membolehkan kanak-kanak meluahkan keinginan dan keperluan mereka.

9aimnya mereka dapat membina pengalaman baru hasil daripada beberapa

penerokaan dalam kehidupan seharian dan akan berasa seronok apabila

dapat men%ipta sesuatu yang baru. Antuk meluahkan rasa hati, mereka akan

men%ipta sesuatu dengan menggunakan kaedah dan %ara tersendiri dalam

pelbagai bentuk. 7ara yang unik ini men%erminkan kreativiti kanak-kanak.

Proses kreativiti boleh melibatkan#

i. Perasaan dalaman kanak-kanak, imaginasi dan kreativiti.ii. Pengalaman kanak-kanak melalui interaksi dan tindakan yang diambil.iii. Kebolehan kanak-kanak meluahkan perasaannya se%ara lahiriah.

Matlamat guru-guru sekolah rendah dalam proses pengajaran dan

pembelajaran ialah untuk membentuk kanak-kanak dengan kemahiran

memerhati, kesedaran dan arif terhadap pergerakan, bunyi, bentuk, tekstur

dan irama. Melalui aktiviti seni daya estetik kanak-kanak dapat

dipertingkatkan. 7ontohnya menggunakan lagu untuk memperkenalkan tajuk

0ama-rama1. Semasa kanak-kanak menyanyikan lagu, mereka akan

bergerak mengikut irama seperti lebah sedang terbang. Seterusnya, kanak-

kanak menghasilkan gambar lebah. /ni membantu pembelajaran terhadap

tajuk ini. Semasa belajar bersama-sama, mereka membina konsep kendiri

dalam kumpulan rakan sebaya dan masyarakat umum. Kebolehan kanak-kanak adalah selari dengan perkembangan diri mereka. Antuk men%ipta

sesuatu yang baru, kanak-kanak akan bergantung kepada pengalaman dan

kreativiti dalam memanipulasikan alatan dan bahan yang mereka gunakan.

Demi men%apai hasrat =alsafah Pendidikan @egara '=PK$ iaitu untuk

melahirkan individu yang kreatif, pelbagai teori telah diutarakan. 5ntara teori

tersebut adalah !eori umanis, !eori Psiko-analitik, !eori estalt, !eori

Perkembangan, !eori Kognitif, !eori "ehaviorisme dan !eori Konstruktivisme.

6


7/37


8/37

iv. Menyampaikan pengetahuan baru melalui representasi dan

persembahanv. Mengukuhkan pemahaman dengan aktiviti lanjutan

1.1 Skema pengutaraan tampak

Victor Lowenfeld


9/37

persekitarannya. Sumbangan ini boleh dinyatakan dalam bentuk kreativiti di

dalam bidang seni ataupun sains.

Ellis Paul Torrance"eliau merupakan salah seorang daripada penyelidik dan pemikir akademik

yang sangat terkenal di dunia. "erbagai kajian dan teori-teorinya dalam

bidang kreativiti masih lagi segar dan digunakan dalam bidang pendidikan

sehingga hari ini. "erdasarkan kepada penulisan dan kerja-kerja

penyelidikannya di dalam bidang kreativiti dan pendidikan akhirnya beliau

telah diiktiraf sebagai "apa Kreativiti '=atherCs &f 7reativity$.

"eliau juga bertanggungjawab dan berjaya men%ipta satu kaedah penanda

aras bagi membolehkan proses pengukuran tahap kreativiti pada seseorangindividu. /nstrumen yang telah berjaya beliau bangunkan dan perkenalkan

adalah !orren%e !est of 7reative !hinkingC '!!&7!$. Di samping

membangunkan pengujian dan pengukuran kreativiti beliau juga men%ipta

serta memperkenalkan teori kreativiti di dalam proses penjanaan kreativiti

seseorang individu. "eliau telah mengaris dan memperkenalkan tujuh perkara

utama dalam proses penjanaan kreativiti individu.

!ujuh perkara tersebut adalah#

'a$ Penyoalan"agi tujuan untuk merangsang pemikiran seseorang pelajar proses penyoalan

adalah sangat penting dan perlu dipraktikkan. Di samping itu, penyoalan juga

boleh mengalakkan dan merangsang daya pemikiran pelajar berkenaan. Di

dalam proses pembelajaran seni visual, sesi kritikan seni boleh melahirkan

dan mewujudkan %etusan pemikiran kritikal yang baik.

'b$ PenemuanPenemuan adalah merupakan satu aspek yang penting dalam usaha untuk

memberikan galakan dan ransangan oleh guru kepada pelajar untuk tujuan

mengalakkan penemuan-penemuan yang terkini melalui kajian dan juga

penyelidikan. Dalam hal ini pelajar digalakan men%uba serta melakukan

berbagai ekplorasi dan eksperimen bagi men%ari penemuan terkini melalui

aktiviti-aktiviti seni visual.

'%$ Pemerhatian

9


10/37

Pemerhatian ataupun observasi ini adalah merujuk kepada penggunaan

pelbagai deria yang terdapat pada manusia. "iasanya apabila kita

memperkatakan tentang pemerhatian, ia berkaitrapat dengan aktiviti-aktiviti

dan penghasilan lukisan. Di dalam proses pendidikan seni visual, proses

pemerhatian tidak hanya tertumpu pada pengamatan sahaja malahan juga

merangkumi deria-deria lain termasuklah deria sentuhan, rasa, hidu dan

dengar.

'd$ Per%ubaanPer%ubaan dan ekperimentasi yang berterusan bagi mendapatkan hasil yang

terbaik adalah satu proses penghasilan kerja yang sangat baik diamalkan di

kalangan pelajar. Seseorang yang kreatif tidak akan berhenti dari

bereksperimentasi bagi memastikan apa yang dihasilkannya adalah sesuatu

yang terbaik. Se%ara tidak lansung proses mendidik pelajar supaya tidak

mudah berpuas hati dan berputus asa dalam membuat ekperimentasi akan

berupaya membina satu pengalaman yang berguna ketika menghasilkan

karya.

'e$ Penerokaanalakan kepada pelajar bagi membuat penerokaan dan ekplorasi dengan

menggunakan pelbagai bahan dan peralatan yang terdapat di sekeliling kita.

Dalam konteks ini, pendidik dalam bidang pendidikan seni digalakkan untuk

membimbing pelajar untuk menggunakan bahan terpakai yang terdapat di

sekeliling mereka dalam proses menghasilkan karya. Proses ini se%ara tidak

langsung akan membuatkan pelajar berkenaan akan menjadi lebih peka dan

sensitif di samping berupaya menjadi seorang individu yang mampu untuk

menyesuaikan diri dengan keadaan sekeliling.

'f$ MemanipulasiSeseorang individu yang mampu bertindak dan menghasilkan sesuatu melalui

bahan atau keadaan yang ada merupakan satu proses memanipulasi yang

sempurna. /ni bermakna apabila seseorang pelajar mampu menggunakan

bahan dan objek yang berada di sekelilingnya untuk menghasilkan satu karya

seni maka proses memanipulasi telah pun berlaku. Manakala di dalam proses

pembelajaran seni pula, ia mampu menyedarkan pelajar supaya lebih

berjimat %ermat di samping mengelakan dari melakukan pembairan

penggunaan bahan semasa menghasilkan karya.

10


11/37

'g$ 5ktiviti B "ermain5ktiviti bermain juga boleh meransang kreativiti individu. "agi seorang kanak-

kanak bermain adalah merupakan satu situasi yang penuh dengan

keseronokan dan %abaran. Kreativiti seseorang kanak-kanak akan lebih

terangsang melalui aktiviti-aktiviti yang sempurna dan berbentuk akademik.

/ni dengan se%ara tidak langsung akan membantu merangsang proses

perkembangan pemikiran dan kreativiti yang sihat.

June ing !c"ee4une King M%=ee, mentakrifkan kreativiti sebagai keupayaan seseorang

men%ipta sesuatu yang baru atau mampu mengolah idea baru dan lain yang

lebih bermakna. Seni tidak terhad kepada hasil karya seni sahaja tetapi jugamelibatkan pengalaman estetika. Seni ialah satu bentuk komunikasi yang

dipengaruhi oleh konteks budaya.

1.# Ciri$ciri skema pengutaraan tampak Victor Lowenfeld %ang dipili&

: selepas berkhidmat

sebagai wartime visual aids %onsultant dalam tentera laut.

9owenfeld telah menyertai ampton /nstitute di :.Selepas (3 tahun beliau telahmenjadi 0head of the newly founded Department of 5rt Edu%ation1. "eliau

11


12/37

kekal dalam posisi ini sehinggalah beliau meninggal dunia pada tahun ():3.

Dr. 9owenfeld juga terkenal dengan 0


13/37

*'Peringkat rawning Realism/ T&e ang ge )-$1# ta&un'

2'Peringkat Pseudonaturalistic/Reasoning )1#$1* ta&un'

3'Peringkat Period 4f ecision/dolescent rt )1*$1+ ta&un'

9owenfeld dan "ritain '()*2$ telah memperkenalkan teori perkembangan

artistik kanak-kanak yang merangkumi peringkat umur dari 2 hingga (> tahun.

Peringkat perkembangan artistik mereka merangkumi enam peringkat utama

iaitu peringkat s%ribbling, peringkat pres%hemati%, peringkat s%hemati%,

dawning realism, peringkat pseudonaturalisti% dan peringkat adoles%ent art.

Peringkat Scri((ling )#$* ta&un'

Kanak-kanak menghasilkan %ontengan se%ara rawak dan tidak terkawal.

Proses men%onteng menyebabkan pergerakan badan dan membangunkan

koordinasi otot motor tangan. 5pabila kanak-kanak telah mampu menguasai

pergerakan tangan dan badan, mereka mula melukis dari peringkat

%ontengan kepada lukisan garisan lurus dan melintang kepada melukis

bulatan.

Peringkat Presc&ematic ) *$+ Ta&un '

Memperlihatkan peningkatan daripada %ontengan bulatan kepada per%ubaan

pertama untuk melukis objek disekelilingnya dengan menggunakan garisan

7ontohnya /bu bapa dan orang yang rapat dengan mereka dilukis dengan

mempunyai karakter tangan dan kaki dan dilukis seolah-olah terapung dan

dengan sai imej yang berbea-bea.

Peringkat Sc&ematic ) +$- Ta&un '

Kanak-kanak kurang %enderung untuk melukis imej objek berbanding pada

peringkat awal tadi. 9ukisan mula dihasilkan mengikut skema atau konsep

tertentu. Penekanan lebih diberikan pada %ara penyusunan objek dalam imej

selain daripada imej manusia dan objek yang terdapat disekelilingnya.

7ontohnya kanak-kanak mula membuat per%ubaan dengan membahagikanruang pada kertas lukisan kepada 2 bahagian iaitu satah udara dan tanah.

13


14/37

"agi permandangan satah bawah objek disusun se%ara melintang dan sama

manakala objek udara pula dibiarkan kosong. Selain itu, lukisan yang

dihasilkan adalah spontan, bebas dan berskala besar. Mereka tidak peka

dengan karya mereka sendiri dan tidak kisah dengan lukisan yang dihasilkan

oleh rakan sebaya mereka dan gemar untuk berkongsi.

Peringkat awning Realism / T&e ang ge ) -$1# Ta&un '

Pada peringkat ini kanak-kanak melukis dengan mengekalkan konsep dan

skema tertentu. Perubahan pada peringkat ini adalah terhadap imej yang

dilukis se%ara realistik dan teliti. /mej lukisan mula menge%il dari segi sai dan

kanak-kanak mula menunjukkan sifat kritikal dengan hasil karya sendiri.

Mereka mula membandingkan karya dengan karya rakan sebaya dan ini

menjadikan mereka berhati-hati dan sedikit individualistik serta menitik

beratkan kualiti karya yang dihasilkan.

Peringkat Pseudonaturalistic / Reasoning ) 1#$1* ta&un '

Kanak-kanak mula peka dengan konsep realistik dalam menghasilkan

lukisan. Mereka menitikberatkan konsep kedudukan dan sai rasional imej.

Selain itu, mereka lebih gemar melukis melalui konsep peniruan atau melalui

objek di hadapan mata dengan lukisan menerusi imaginasi. 9ukisan yang

dihasilkan juga jarang dikongsi bersama dengan rakan sebaya dan perasaan

malu dan rendah diri akan timbul sekiranya lukisan yang dihasilkan tidak

menarik.

Peringkat Period 4f ecision / dolescent rt 4n 5ig& Sc&ool ) 1*$1+

ta&un '

Peringkat ini merupakan peringkat penekanan terhadap proses penghasilan

karya seni dan pen%iptaan objek. Pada peringkat ini memperlihatkan

kematangan di dalam membuat keputusan dan pemilihan bahan yang sesuai

untuk menghasilkan karya seni

14


15/37

1., Lukisan %ang dipili& dan keselarian mengikut teori pengutaraan tampak

Victor Lowenfeld

@ama # @ur 5lia aihanie binti 5lwi

15


16/37

Amur # ) !ahun

Kelas # + Mumta

"erdasarkan lukisan ini, jelas menujukkan kanak-kanak peringkat ini tertarik

melukis gambar objek yang menarik perhatian di sekeliling mereka seperti

rumah, pokok dan lain-lain lagi mengikut gambar yang disukai oleh mereka.

9ukisan ini menggambarkan keadaan rumah baharu adik tersebut. Se%ara

tidak langsung adik 5lia teruja untuk menggambarkan rumah baharu nya

melalui lukisan. 9ukisan ini banyak menggunakan bentuk geometri seperti

empat segi, tiga segi, empat segi sama, sama dan lain-lain lagi. 9ukisan-

lukisan yang dihasilkan banyak bersifat hiasan 'dekoratif$.

Kebanyakan lukisan-lukisan kanak-kanak yang dihasilkan menggunakan

garisan menegak, mendatar, melintang, menyerong dan melengkung.

"erdasarkan lukisan ini ,%iri-%iri yang dapat dilihat ialah dari segi penggunaan

garisan. arisan yang digunakan ialah garisan halus dan kasar yang mudah.

Menggunakan garisan outline 'garisan luar$ untuk menunjukkan objek yang

dilukis. 9ukisan ini banyak menggunakan alat seperti pensil dan pembaris

bagi menghasilkan unsur rupa iaitu bentuk-bentuk geometri segi tiga dan

empat segi seperti bentuk rumah tersebut.

Penggunaan warna pula ialah daripada penggunaan warna yang %eria iaitu

warna panas seperti warna jingga dan kuning menimbulkan perasaan riang

dan gembira. Dalam lukisan ini juga terdapat warna Fwarna sejuk seperti

warna biru pada awan dan warna hijau pada pokok yang menunjukkan

kedamaian. 9ukisan yang digambarkan 5lia menunjukkan suasana yang

damai pada waktu petang di sekeliling rumahnya. dengan burung-burung

yang berki%auan.

Kanak-kanak peringkat ini kebanyakannya menggunakan pensel warna dan

oil pastel. 6arna yang digunakan sekata dan tiada ton warna. Penggunaan

ruang pula merupakan ruang terbuka yang menunjukkan kawasan yang luas

dan lapang. "agi menghasilkan lukisan ini, adik 5lia melukis di atas kertas

16


17/37

lukisan dan menggunakan media kering iaitu pensil warna bagi mewarna

lukisan yang di hasilkannya.

Dalam teori


18/37

9ukisan di atas adalah juga hasil nukilan kanak-kanak yang berusia ) tahun

yang bersekolah dalam tahun tiga. /ni bermakna bahawa kanak-kanak ini

berada pada peringkat skematik jika diklasifikasikan berdasarkan umur.

"erdasarkan lukisan yang dihasilkan, kanak-kanak ini sememangnya telah

melukis dan memperlihatkan sebahagian besar daripada %iri-%iri yang

diklasifikasikan dalam lukisan kanak-kanak peringkat skematik mengikut teori


19/37

Penggunaan ton dalam lukisan kanak-kanak jarang kita lihat kerana mereka

belum memahami konsep pen%ahayaan dalam mewarnai. 6alau

bagaimanapun, kita dapat melihat wujudnya pengaplikasian ton warna pada

warna %oklat 'batang pokok dan atap rumah$, warna jingga 'rumah$, warna

hijau 'daun pokok$ serta warna biru 'tingkap rumah$. @amun demikian, ton

yang ditunjukkan dalam lukisan ini tidaklah bersifat realistik dan sempurna.

Pengaplikasian ton ini hanyalah menunjukkan bahawa kanak-kanak ini sudah

mula memahami bahawa wujud konsep pen%ahayaan dalam lukisan.

@ama # Syahana binti Sudi

Amur # (( !ahun

Kelas # ? Mumta

"erdasarkan lukisan ini, jelas menujukkan kanak-kanak peringkat ini tertarik

melukis gambar objek figura yang menarik perhatian di sekeliling mereka

seperti ayah, ibu, dan adik-beradik mereka. 9ukisan ini menggambarkan

keadaan keluarga adik tersebut. Se%ara tidak langsung adik Syahana teruja

19


20/37

untuk menggambarkan keluarganya melalui lukisan yang dihasilkannya.

9ukisan ini tidak menggunakan bentuk geometri.


garisan. arisan yang digunakan ialah garisan beralun. Menggunakan sedikit

garisan outline 'garisan luar$ untuk menunjukkan objek yang dilukis. 9ukisan

ini tidak menggunakan alat seperti pensil dan pembaris dalam menghasilkan

objek figura tersebut

Penggunaan warna pula ialah daripada penggunaan warna yang %eria iaitu

warna panas seperti warna merah, jingga dan kuning bagi menimbulkan

perasaan riang dan gembira. Dalam lukisan ini juga terdapat warna Fwarna

sejuk seperti warna biru pada baju lelaki '5yah adik Syahana$ dan biru muda

'/bu adik Syahana$ menunjukkan ketenangan. 9ukisan yang digambarkan

Syahana menunjukkan keadaan pada hari tersebut iaitu ayahnya keluar

bekerja dan dilambai oleh ibunya. 5dik Syahana pula sedang bersiap untuk

ke sekolah dan kakaknya sedang bersiap untuk ke tempat kerja.

Kanak-kanak peringkat ini kebanyakannya masih menggunakan pensil warna

ataupun oil pastel. Penggunaan ruang pula merupakan ruang terbuka yangmenunjukkan kawasan yang luas dan lapang. "agi menghasilkan lukisan ini,

adik Syahana melukis di atas kertas lukisan dan menggunakan media kering

iaitu pensil warna bagi mewarna lukisan yang di hasilkannya.

Dalam teori


21/37

Syahana kerap bergerak ke meja rakannya yang lain bagi melihat hasil

lukisan mereka dan %uba untuk membandingkan dengan lukisannya.

21


22/37

@ama # SyafiGa 5dila binti /brahim

Amur # (( !ahun

Kelas # ? Mumta

"erdasarkan lukisan ini, adik SyafiGa juga tertarik untuk melukis gambar objek

figura. 9ukisan ini menggambarkan keadaan keluarga adik tersebut. Se%ara

tidak langsung adik SyafiGa teruja untuk menggambarkan keluarganya

melalui lukisan yang dihasilkannya. 9ukisan ini tidak menggunakan bentuk

geometri.


garisan. arisan yang digunakan ialah garisan beralun yang digunakan bagi

melukis muka figura. 9ukisan ini tidak menggunakan alat seperti pensil dan

pembaris dalam penghasilannya.

Penggunaan warna pula ialah daripada penggunaan warna panas seperti

warna merah, bagi menimbulkan perasaan riang dan gembira. Dalam lukisan

ini juga terdapat warnaFwarna sejuk seperti warna ungu pada baju figura

tersebut, dan penggunaan warna sejuk iaitu hijau dan biru pada tulisan dalam

lukisan tersebut. 9ukisan yang digambarkan SyafiGah menunjukkan keadaan

ibubapanya yang amat mementingkan penjagaan aurat. 5dik SyafiGah telah

diasuh dari ke%il agar sentiasa menutup aurat tidak kira di mana jua

sehinggakan ianya telah mempengaruhi penghasilan lukisan adik SyafiGah.

Kanak-kanak peringkat ini kebanyakannya masih menggunakan pensil warna

ataupun oil pastel. Penggunaan ruang pula merupakan ruang terbuka yang

menunjukkan kawasan yang luas dan lapang. "agi menghasilkan lukisan ini,

adik SyafiGah melukis di atas kertas lukisan dan menggunakan media kering

iaitu pensil warna bagi mewarna lukisan yang di hasilkannya.

Dalam teori


23/37

esimpulan

Setelah dianalisis berdasarkan kepada %ontoh-%ontoh lukisan murid-murid

tahap satu dan dua, jelas menunjukkan bahawa kanak-kanak dilahirkan

dengan mempunyai sifat yang dinamik serta berkembang mengikut fitrah

semula jadi proses tumbesaran mereka. asil kerja seni visual yang

dihasilkan berfungsi sebagai alat komunikasi dan merupakan refleksi

pemikiran kanak-kanak. Penganjuran aktiviti seni visual yang tersusun dan

teran%ang dapat melahirkan kanak-kanak yang mempunyai keupayaan

menyelesaikan masalah serta mampu membuat penilaian dan bijak membuat

keputusan.

Penggunaan alat dan bahan memberikan satu bentuk latihan berkesan

kepada otot tangan 'psikomotor$ dan koordinasi tangan serta mata. 9atihan

dan projek yang bersifat terbuka dapat membantu murid untuk

mengembangkan aspek kreativiti mereka. 5ktiviti dan projek di dalam

pendidikan seni visual mengutamakan proses, berbanding dengan hasilan

akhir. Murid boleh mempertingkatkan dan menajamkan penggunaanpan%aindera dan deria melalui proses penghasilan dan hasilan seni, produk

dan objek yang terdapat di sekeliling mereka. Murid boleh berinteraksi dan

meningkatkan keupayaan bersosial. Selain meningkatkan keyakinan diri.

Mata pelajaran pendidikan seni juga menganjurkan semangat bekerjasama

dalam aktiviti berkumpulan yang dibentuk.

Perkembangan lukisan kanak-kanak juga banyak dipengaruhi oleh

persekitaran dan suasana mereka dibesarkan. Di mana persekitaran yang

sihat dapat membantu perkembangan kognitif kanak-kanak dengan %ara yang

positif. Kanak-kanak dilahirkan dengan mempunyai sifat yang dinamik serta

berkembang mengikut fitrah semula jadi proses tumbesaran mereka. Menurut

Koster '233($, hasil kerja seni berfungsi sebagai alat komunikasi dan

merupakan refleksi pemikiran kanak-kanak yang akan terus berkembang

bersama kanak-kanak sehingga dia membesar.

23


24/37

Menurut


25/37

digambarkan se%ara berlebihan 'eHegeration$. Kefahaman mereka tentang

ruang digambarkan melalui satu garisan dasar satah di mana semua objek

dilukis di atas atau dalam lingkungan garis tersebut. Dan lukisan mereka juga

banyak kelihatan bersifat hiasan 'dekoratif$.

@ama # @ur 5lia aihanie binti 5lwi

Amur # ) !ahun

Kelas # + Mumta

Saya telah mengumpulkan karya murid-murid mengikut tahap skematik ini

ketika melakukan Pengalaman "erasaskan Sekolah 'P"S$ di Sekolah

Kebangsaan anggu. 5ntara karya murid-murid yang saya dapat kumpulkan

terdiri dari tahap (, berumur ) tahun. 5ntaranya ialah karya adik 6ur li7a

Rai&anie (inti lwi dalam bidang mengambar dan teknik lukisan.

"erdasarkan lukisan adik 5lia ini, %iri-%iri yang dapat dilihat ialah dari segi

penggunaan garisan didalam lukisannnya. arisan yang digunakan ialah

garisan halus dan garisan yang mudah dibentuk. Manakala pengunaan warna

pula ialah warna-warna yang menunjukkan suasana %eria, terdapat juga

warna-warna panas seperti merah, jingga dan kuning digunakan serta warna

25


26/37

sejuk seperti warna biru. 5dik 5lia juga mahir menghasilkan ton warna %erah

dan gelap. 9ukisan adik 5lia menunjukkan suasana riang dimana terdapat

objek seperti rumah yang menunjukkan situasi senja dan harmoni di kawasan

sekeliling rumahnya. 5dik 5lia juga mengunakan objek burung yang

menunjukkan dia berasa bebas dan gembira seperti burung-burung yang

beterbangan di sekeliling rumahnya. "agi menghasilkan lukisan ini, adik 5lia

melukis di atas kertas lukisan dan mengunakan media kering iaitu pensil

warna.

@ama # @ur =aiela binti @urdin

Amur # ) !ahun

Kelas # + Mumta

Karya yang berikut ialah karya adik 6ur "a7iela (inti 6urdin yang berumur )

tahun juga dalam bidang mengambar dan teknik lukisan. 5dik =aiela

mengunakan garisan yang mudah dan halus untuk melukis se%ara berhati-

hati. !erdapat juga pengunaan garisan tebal yang menunjukkan kekuatan

pada garisan bangunan di belakang figura manuisa. 5dik =aiela juga mahirmengunakan garisan bagi menghasilkan rupa dan seterusnya menghasilkan

26


27/37

ekspresi pada figura manusia di dalam lukisannya. !erdapat juga penghasilan

rupa geometri iaitu pada lukisan objek tingkap dan pintu rumah. Pengunaan

warna pula ialah warna-warna yang menunjukkan suasana %eria, terdapat

juga warna-warna panas seperti merah dan jingga digunakan serta warna

sejuk seperti warna biru. 6arna yang digunakan juga merupakan warna yang

harmoni. 6arna sewarna juga digunakan pada lukisan objek burung.

Pengunaan ruang pula merupakan ruang yang mendatar dimana kesemua

gambar melalui satu garis satah semua objek dilukis didalam lingkungan

garisan tersebut. Karya adik =aiela menunjukkan suasana riang di kawasan

rumahnya. /ni dapat dilihat melalui burung-burung yang beterbangan bebas di

kawasan rumahnya. 5dik =aiela mengunakan pensil warna bagi

menghasilkan karyanya.

1.*.# Peringkat wal Realism )-$1# Ta&un'

Pada peringkat ini, kanak-kanak mula menyedari tentang diri sebagai seorang

ahli rakan sebaya dan masyarakat. Dan kumpulan rakan sebaya lebih

menarik perhatian mereka. Perbeaan jantina mula dirasakan dan sebab itumereka mula bergerak mengikut rakan sebaya dan sama jantina. 9ukisan

mereka juga menampakkan %iri-%iri perbeaan jantina melalui %iri rambut dan

pakaian. 7ara melebih-lebihkan 'eHegeration$ tidak lagi dilakukan &bjek atau

gambar yang dilukis berdasarkan kepada kesedaran tampak sahaja bukan

melalui pengamatan. Kefahaman ruang digambarkan melalui kesan tindan-

tindih objek. &bjek tidak lagi diletakkan atas garis dasar satah, tetapi

memahami garis horion di mana, objek banyak bertumpu di bahagian bawah

'tanah$. Kadar banding 'propotion$ pada lukisan orang, dilakukan se%ara

naturalistik. Mengunakan warna bagi menggambarkan sesuatu objek.ijau

untuk pokok,biru untuk langit,kuning untuk tanah dan sebagainya. Dan

memasukkan lebih banyak objek dalam lukisan mereka.

27


28/37

@ama # Syahana binti Sudi

Amur # (( !ahun

Kelas # ? Mumta

5ntara %ontoh bagi bagi peringkat ini ialah, adik S%a&ana7 (inti Sudi yang

berumur (( tahun dalam bidang mengambar dan teknik lukisan dengan

karyanya. 5dik Syahana mengunakan garisan yang halus bagi menghasilkan

rupa dan bentuk. arisan yang digunakan menghasilkan rupa organik. 5kan

tetapi kedudukan anggota tubuh badan figura masih belum menampakkan

kedudukan anggota tubuh yang betul dimana tangan dilukis di tepi dada.

"egitu juga dengan keadaan tubuh badan dengan kepala yang masih tidak

seimbang. Pengunaan warna pula ialah warna-warna yang menunjukkan

suasana %eria, terdapat juga warna-warna panas seperti merah, jingga dan

kuning digunakan serta warna sejuk seperti warna biru. 6arna yang

digunakan juga merupakan warna yang harmoni. 6arna yang digunakan juga

menimbulkan ilusi ruang. Dari segi ruangan pula, ruang yang dihasilkan

merupakan ruang mendatar dengan satu satah garisan dengan semua objek

melaluinya. 5dik Syahana menggambarkan situasi ketika waktu pagi di hari

bekerja dimana ayahnya sibuk untuk bekerja, kakaknya yang sedang bersiapuntuk ke tempat kerja dan adik Syahana sendiri sedang bersiap untuk ke

28


29/37

sekolah. Melihat keadaan wajah ahli keluarga yang dilukisnya, menunjukkan

bahawa ayah, kakak dan ibunya merupakan seorang yang baik dan adik

Syahana amat menyayangi mereka. 9ukisan figura budak perempuan

ditengah-tengah kertas lukisan merupakan adik Syahana sendiri, dimana

menunjukkan bahawa dia inginkan perhatian dan kasih sayang daripada

keluarganya. 5dik Syahana mengunakan pensil warna dalam menghasilkan

karya ini.

@ama # SyafiGa 5dila binti /brahim

Amur # (( !ahun

Kelas # ? Mumta

29


30/37

"erikutnya pula ialah adik S%afi8a dila (inti 4(ra&im yang berumur ((

tahun, yang menghasilkan bidang mengambar dan teknik lukisan. 5dik

SyafiGa banyak menggunakan garisan halus dan beralun. arisan beralun

digunakan untuk menghasilkan rupa figura. Dengan itu, figura berkenaan

kelihatan seolah-olah sedang menoleh dan terdapat pergerakan. Pengunaan

warna pula ialah warna-warna yang menunjukkan suasana %eria, terdapat

juga warna-warna panas seperti merah digunakan serta warna sejuk seperti

warna biru, ungu dan hijau. 6arna yang digunakan juga merupakan warna

yang harmoni. !erdapat juga warna kontra dimana warna yang %erah diletak

di hadapan latar yang berwarna gelap. 5dik SyafiGa juga mengunakan warna

untuk membentuk sesuatu seperti hati 'love$ dengan warna merah di tengah

dan warna ungu diluar, bagi menegaskan objek tersebut dan menunjukkan

bahawa dia sangat menyukai lukisan figura tersebut. Didalam lukisan ini

terdapat penggunaan ruang %etek. Malah pengunaan warna yang mempunyai

nilai ton tinggi dan rendah memberikan ilusi pengunaan ruang. Dimana objek

yang %erah berada dihadapan dan objek yang gelap di belakang. 5dik SayfiGa

menggambarkan jenis pakaian kanak-kanak muslimah. Mungkin adik SyafiGa

hidup dalam suasana agama yang amat dititkberatkan oleh ibu bapanya.

=iigura manusia yang di lukisnya mempunyai ekspresi muka yang riang

menunjukkan dia gembira dengan pakaian yang dipakainya. 5dik SyafiGa

menggunakan pensil warna untuk menghasilakn karya tersebut.

Kanak-kanak pada peringkat ini memerlukan ransangan dari segi pemikiran

mereka dengan memberikan banyak bahan ba%aan ber%erita, menonton filem

tentang haiwan, manusia dan sebagainya. Khayalan dan keper%ayaan

mereka tentang sesuatu memainkan peranan penting diperingkat usia ini

Mereka juga perlu diberikan perhatian terhadap karya mereka agar mereka

merasakan kehebatan keupayaan mereka dan dirinya dihargai.dan Mereka

juga perlu bimbingan supaya mereka ini dapat berfikir hingga ke satu titik

mula di mana mereka boleh berfikir dan bertindak se%ara berdikari. Serta

jangan keterlaluan mengkritik kerja dan tindakan mereka kerana kesilapan itu

juga merupakan proses pembelajaran.

30


31/37

#.0 Refleksi

Salam ( Malaysia. Pada (* &gos 23(+, pensyarah mata pelajaran PS


32/37

kepada


33/37

,.0 Ru9ukan

7hapman, 9aura, . '()**$.Approaches to Art in Education, ar%ourt "ra%e

4ovanovi%h /n%. @ew Iork

7hristine Marme !hompson, '())?$. The Visual Art and Early Childhood

learning, The National Art Education, 5sso%iation ()(: 5sso%iation

Drive, eston


34/37

*.0 Lampiran

34

KELAS

3

MUMT

AZ

(TAHA

P 1)


35/37

35


36/37

36

KELAS

5MUMT

AZ

(TAHAP 2)


37/37

kajian lukisan kanak-kanak

Documents