kajian perkembangan lukisan kanak-kanak

KAJIAN PERKEMBANGAN LUKISAN KANAK-KANAK DPLI-PSV

1

PENGHARGAAN

Alhamdulillah, syukur ke hadrat Ilahi kerana dengan izin dan limpah kurnia-Nya saya

dapat menyiapkan tugasan kerja kursus pendek “Kajian Peringkat Perkembangan

Lukisan Kanak-Kanak Victor Lowenfeld”

Di kesempatan ini, saya ingin mengucapkan ribuan terima kasih kepada Pensyarah

Pendidikan Seni Visual kami iaitu Tn. Hj. Mohd Jamel bin Hj. Ismail di atas tunjuk ajar

dan bimbingan beliau serta bantuan yang diberikan sepanjang tempoh penyiapan

tugasan ini. Saya juga merakamkan ribuan terima kasih kepada keluarga saya yang

banyak memberi sokongan moral serta sentiasa mendoakan kejayaan saya.

Akhir sekali, saya ingin mengambil kesempatan ini untuk mengucapkan terima kasih

kepada sahabat-sahabat yang turut sama membantu dalam menyiapkan tugasan kerja

kursus pendek ini. Terima kasih buat semua.


2

ABSTRAK

Kajian peringkat perkembangan lukisan kanak-kanak ini merupakan sebuah hasil kajian

yang melibatkan lukisan kanak-kanak dari umur 2 tahun hingga ke 17 tahun. Kajian ini

berdasarkan kepada teori Victor Lowenfeld dan Britain (1982).

Sebanyak 6 lukisan kanak-kanak telah digunakan sebagai sampel kajian bagi mewakili

setiap peringkat perkembangan seni kanak-kanak. Kajian ini dapat menunjukkan

bahawa perkembangan seni kanak-kanak yang berkembang dari satu peringkat ke

peringkat yang lain terutamanya aspek-aspek kemahiran penggunaan bahan dan media

serta pendedahan kepada persekitaran mereka.

Kajian ini juga boleh menjadi panduan kepada guru-guru pelatih seni di dalam

perancangan kurikulum kelak.


3

PENDAHULUAN

Definisi Pendidikan Seni

Pendidikan Seni Di Dalam Sistem Pendidikan Formal Negara bermaksud program

pendidikan yang bersistem, terancang dan boleh diukur prestasinya bagi memenuhi

keperluan individu dan aspirasi negara. Ia merangkumi idea-idea yang dicetuskan

melalui lukisan, ukiran dan pelbagai kemahiran tangan yang lain yang diadunkan

daripada pengalaman murid dan apa yang telah dipelajari.

Feldman ( 1996 ) memberikan pendefinisian pendidikan seni sebagai usaha yang

melibatkan pengajaran dan pembelajaran membuat dan memahami seni, di samping

mengetahui tentang dunia dan diri kita sendiri melalui seni. Seni yang dimaksudkan di

sini adalah meliputi apa jua cabang seni visual seperti catan, arca, seni bina, reka

bentuk industri, grafik komputer, serta apa jua yang berkaitan dengan seni, baik yang

berupa seni tampak tradisional mahupun seni moden.

Pendidikan seni merangkumi pelbagai kaedah dan teknik yang digunakan di dalam

penghasilan produk seni, mempelajari sejarah dan antropologi seni, membezakan

makna seni serta melihat nilai produk seni individu. Lantaran itu, pendidikan seni lebih

menitik beratkan pemikiran, perbuatan dan penilaian yang original di samping memberi

kesempatan untuk individu itu memperkembangkan idea semula jadinya secara teratur

menerusi peringkat-peringkat perkembangan yang artistik.

Kesimpulannya, pendidikan seni merupakan suatu sistem pengajaran dan

pembelajaran seni tampak yang terancang dan mempunyai hala tuju serta matlamat

bermatlamat melahirkan individu yang celik seni bagi diri dan masyarakatnya.


4

PENGENALAN

Seni boleh dirujuk sebagai suatu proses dan manifestasi kepada ekspresi diri, penilaian

yang menentukan elemen-elemen yang wajar diketengahkan di dalam hasil seni, di

dalam menyampaikan idea, emosi, perasaan, kepercayaan di dalam bentuk yang

difikirkan paling efektif.

Menurut Herbert Read, seni merupakan usaha untuk mencipta bentuk-bentuk yang

menggembirakan, menyenangkan. Selain itu, seni juga telah diberi banyak definisi oleh

pelbagai pihak. Antaranya, seni adalah “Pernyataan sesuatu perasaan dan melahirkan

apa yang dirasakan”. Definisi ini telah diberi oleh Emerson. Seni juga sesuatu yang

dihasilkan melalui daya imaginasi, ciptaan, atau apa yang terlintas dan terfikir melalui

pemikiran kreatif. Seni juga adalah sesuatu yang berunsur indah, halus dan penuh

bermakna. Seni juga adalah sesuatu yang memiliki lebih dari sifat –sifat yang biasa,

secara melahirkan apa yang dirasai melalui apa yang dilihat, didengar dan juga

berdasarkan pengalaman yang lalu.


5

LATAR BELAKANG

Kanak-kanak dan Seni Visual

Kanak-kanak dilahirkan dengan mempunyai sifat yang dinamik serta berkembang

mengikut fitrah semula jadi proses tumbesaran mereka. Hasil kerja seni visual yang

dihasilkan berfungsi sebagai alat komunikasi dan merupakan refleksi pemikiran kanak-

kanak.

Kepentingan Pendidikan Seni Visual Kepada Kanak-kanak

(a) Aspek Kognitif

Penganjuran aktiviti seni visual yang tersusun dan terancang dapat melahirkan kanak-

kanak yang mempunyai keupayaan menyelesaikan masalah serta mampu membuat

penilaian dan bijak membuat keputusan.

(b) Aspek Fizikal

Penggunaan alat dan bahan memberikan satu bentuk latihan berkesan kepada otot

tangan (psychomotor) dan koordinasi tangan serta mata.

(c) Aspek Kreativiti

Latihan dan projek yang bersifat terbuka dapat membantu murid untuk

mengembangkan aspek kreativiti mereka. Aktiviti dan projek di dalam pendidikan seni

visual mengutamakan proses, berbanding dengan hasilan akhir.

(d) Aspek Persepsi

murid boleh mempertingkatkan dan menajamkan penggunaan pancaindera dan deria

melalui proses penghasilan dan hasilan seni, produk dan objek yang terdapat di

sekeliling mereka.

(e) Aspek Sosial dan Emosi


6

Murid boleh berinteraksi dan meningkatkan keupayaan bersosial. Selain meningkatkan

keyakinan diri. Mata pelajaran pendidikan seni juga menganjurkan semangat

bekerjasama di dalam aktiviti berkumpulan yang dibentuk.

Keinginan Asas Kanak-kanak

I. Keinginan untuk bergerak secara bebas, Berjaya dan diiktiraf, diterima dan

disanjung (hasil karya dipuji dan dipamerkan)

II. Keinginan untuk bersaing, ketangkasan fizikal dan memahami (pertandingan)

III. Keinginan untuk meneroka, pencapaian kreatif dan meluahkan perasaan (bagi

peluang kepada mereka meneroka dan bereksperimentasi)

Kanak- Kanak dan Seni Lukis

Melukis sebagai Medium Komunikasi.

Disini melukis dilihat sebagai satu aspek emosi dan juga sosial.Lukisan merupakan

bentuk komunikasi awal kanak-kanak sebelum mereka berupaya untuk bertutur. Ianya

dijadikan alat perhubungan yang berkesan untuk berinteraksi. Melalui lukisan, mereka

mencurahkan segala perasaan mereka semasa melakukan aktiviti, ini merupakan satu

bentuk ekspresi diri. Sebagai contoh ciri-ciri pengunaan warna didalam lukisan

mengambarkan perasaan seseorang itu seperti warna biru yang melambangkan

keamanan dan kedinginan. Melukis juga dapat menyampaikan mesej yang ingin

disampaikan kepada orang lain. Dengan demikian, aspek komunikasi satu hala

tercapai. Malahan, sewaktu aktiviti melukis, terdapat perhubungan antara rakan-rakan

dalam menjayakan sesuatu proses pengkaryaan. Murid boleh berinteraksi dan

meningkatkan keupayaan bersosial selain meningkatkan keyakinan diri. Mata pelajaran

pendidikan seni juga menganjurkan semangat bekerjasama di dalam aktiviti

berkumpulan yang dibentuk:

Melukis sebagai Cara Mencapai Kepuasan Diri.


7

Melukis merupakan aktiviti yang mampu memberikan kepuasan kepada kanak-kanak.

Melalui lukisan, kanak-kanak dapat meluahkan perasaan dan emosi selain dapat

membina kekuatan otot. Aktiviti sebegini juga dapat membantu menajamkan daya

intuisi kanak-kanak. Ini boleh dilihat sebagai faktor fizikal. Semakin tinggi tahap

perkembangan diri kanak-kanak, semakin penguasaan dalam menghasilkan sesuatu

karya dengan mempelbagaikan teknik dan bahan yang digunakan. Penggunaan alat

dan bahan memberikan satu bentuk latihan berkesan kepada otot tangan

(psychomotor) dan koordinasi tangan serta mata

Melukis untuk Meningkatkan Daya Penguasaan Kendiri (Self Esteem).

Aktiviti melukis dapat memberikan kepuasan kepada kanak-kanak dalam meluahkan

apa yang dilihat lalu dipindahkan semula dalam bentuk dan rupa imej yang unik

mengikut tahap pemahaman mereka.Melalui aktiviti melukis, kanak-kanak dapat

meningkatkan daya sensitiviti pancaindera. Latihan dan projek yang bersifat terbuka

dapat membantu murid untuk mengembangkan aspek kreativiti mereka. Aktiviti dan

projek di dalam pendidikan seni visual mengutamakan proses, berbanding dengan

hasilan akhir. murid boleh mempertingkatkan dan menajamkan penggunaan

pancaindera dan deria melalui proses

penghasilan dan hasilan seni, produk dan objek yang terdapat di sekeliling mereka.

Kanak-kanak perlu dibekalkan dengan alatan yang bersesuaian untuk dapat

merangsang daya imaginasi mereka. Kreativiti dapat dihasilkan dengan

memanipulasikan objek alam.

TOKOH PERKEMBANGAN ARTISTIK KANAK-KANAK


8

LATAR BELAKANG VICTOR LOWENFELD

Victor Lowenfeld telah dilahirkan di Linz, Austria pada tahun 1903. Dr. Lowenfeld

merupakan lulusan daripada College of Applied Arts di Vienna dan Academy of Fine

Arts di bandar yang sama. Tidak lama kemudian beliau telah memperoleh Ijazah

Sarjana dalam Pendidikan dari University of Vienna dan telah bertugas sebagai

seorang guru sekolah menengah. Ketika di Vienna, beliau juga telah dilantik menjadi

pengarah kesenian kepada Blind Institute. Pada tahun 1938, Lowenfeld telah berhijrah

ke England sebelum kembali ke United States. Beliau telah bersara pada tahun 1946

selepas berkhidmat sebagai „wartime visual aids consultant‟ dalam tentera laut.

Lowenfeld telah menyertai Hampton Institute di Virginia pada tahun 1939 sebagai

pembantu professor di Industrial Arts dan juga telah berkhidmat sebagai guru seni di

institut ini. Tidak lama kemudian beliau telah dilantik menjadi Pengerusi “Art

Department” di institut yang sama. Lowenfeld kemudiannya berhijrah ke The

Pennsylvania State University sebagai professor Pendidikan Seni pada tahun 1946.

Selepas 10 tahun beliau telah menjadi “head of the newly founded Department of Art

Education”. Beliau kekal dalam posisi ini sehinggalah beliau meninggal dunia pada

tahun 1960. Dr. Lowenfeld juga terkenal dengan “Visual-Haptic theory in Art Education”

yang juga merupakan asimilasi daripada kebudayaan Vienna. Beliau juga merupakan

seorang ketua yang aktif dalam National Art Education Association dan The National

Committee dalam Pendidikan Seni.

TEORI PERKEMBANGAN ARTISTIK OLEH VICTOR LOWENFELD


9

a) Lowenfeld (1975) percaya bahawa setiap kanak-kanak dilahirkan kreatif.

Pernyataan ini disokong dengan sifat semulajadi kanak-kanak yang gemar meneroka

dan penuh dengan perasaan ingin tahu.

b) Victor Lowenfeld – menjelaskan bahawa kreativiti seseorang murid itu boleh diukur

melalui empat komponen utama iaitu kelancaran (secara spontan serta pantas),

fleksibel (mampu menyesuaikan diri denganpelbagai keadaan dan situasi), keaslian

(mencari idea baru dan asli), kepekaan (penggunaan deria pancaindera seperti melihat,

merasa, mendengar, menghidu, dan sentuhan digunakan secara sepenuhnya sebagai

proses pengamatan dan merekod).

Victor Lowenfeld dalam bukunya „Teori Perkembangan Kanak-kanak‟ menulis tentang

terapi seni ini di mana kecenderungan seorang kanak-kanak yang melukis figura ibunya

lebih besar dari ayahnya, mempunyai maksud tersirat. Gambaran sebenarnya

memperlihatkan kasih saying kanak-kanak itu lebih pada ibunya, sebab itu figura ibunya

diberi penekanan sebegitu rupa.

Victor Lowenfeld mengkaji beribu-ribu lukisan yang memberi pengertian yang tersurat

dan tersirat. Penyelidikan ini menolong ahli bidang psikologi mengakui kepentingan

terapi seni dalam merawat kesan psikologi terhadap pelajar-pelajar.

PERINGKAT PERKEMBANGAN LUKISAN KANAK-KANAK MENGIKUT TEORI

VICTOR LOWENFELD


10

Victor Lowenfeld telah membuat kajian beribu-ribu lukisan kanak-kanak dan telah

menentukan tahap-tahap perkembangan artistik mereka. Enam tahap-tahap ini adalah

seperti berikut:

PENGENALAN TEORI VICTOR LOWENFELD

PERINGKAT PERIOD IF DECISION/ ADOLESCENT ART IN HIGH SCHOOL (14-17 TAHUN)

PERINGKAT PSEUDO-NATURALISTIC/ REASONING (12-14 TAHUN)

PERINGKAT DAWNING REALISM/ THE GANG AGE (9-12 TAHUN)

PERINGKAT SCHEMATIC (7-9 TAHUN)

PERINGKAT PRE-SCHEMATIC (4-7 TAHUN)

PERINGKAT SCRIBBLING (2-4 TAHUN)


11

Lowenfeld dan Britain (1982) telah memperkenalkan teori perkembangan artistik kanak-

kanak yang merangkumi peringkat umur dari 2 hingga 14 tahun. Peringkat

perkembangan artistik mereka merangkumi lima peringkat utama iaitu peringkat

scribbling, peringkat preschematic, peringkat schematic, dawning realism, peringkat

pseudonaturalistic dan peringkat adolescent art.

Peringkat Scribbling (2-4 tahun)

Kanak-kanak menghasilkan contengan secara rawak dan tidak terkawal. Proses

menconteng menyebabkan pergerakan badan dan membangunkan koordinasi otot

moto tangan. Apabila kanak-kanak telah mampu menguasai pergerakan tangan dan

badan, mereka mula melukis dari peringkat contengan kepada lukisan garisan lurus dan

melintang kepada melukis bulatan.

Peringkat Pre-schematic ( 4-7 Tahun )

Memperlihatkan peningkatan daripada contengan bulatan kepada percubaan pertama

untuk melukis objek disekelilingnya dengan menggunakan garisan

Contoh :Ibu bapa dan orang yang rapat dengan mereka dilukis dengan mempunyai

karakter tangan dan kaki dan dilukis seolah-olah terapung dan dengan saiz imej yang

berbeza-beza.

Peringkat Schematic ( 7-9 Tahun )

Kanak-kanak kurang cenderung untuk melukis imej objek berbanding pada peringkat

awal tadi. Lukisan mula dihasilkan mengikut skema atau konsep tertentu. Penekanan

lebih diberikan pada cara penyusunan objek dalam imej selain daripada imej manusia

dan objek yang terdapat di sekelilingnya.

Contoh : Kanak-kanak mula membuat percubaan dengan membahagikan ruang pada

kertas lukisan kepada 2 bahagian iaitu satah udara dan tanah. Bagi pemandangan

satah bawah objek disusun secara melintang dan sama manakala objek udara pula

dibiarkan kosong. Selain itu, lukisan yang dihasilkan adalah spontan, bebas dan


12

berskala besar. Tidak peka dengan karya mereka sendiri dan tidak kisah dengan

lukisan yang dihasilkan oleh rakan sebaya mereka dan gemar untuk berkongsi

Peringkat Dawning Realism / The Gang Age ( 9-12 Tahun )

Kanak-kanak melukis dengan mengekalkan konsep dan skema tertentu. Perubahan

pada peringkat ini adalah terhadap imej yang dilukis secara realistik dan teliti. Imej

lukisan mula mengecil dari segi saiz dan kanak-kanak mula menunjukkan sifat kritikal

dengan hasil karya sendiri. Mereka mula membandingkan karya dengan karya rakan

sebaya dan ini menjadikan mereka berhati-hati dan sedikit individualistik serta menitik

beratkan kualiti karya yang dihasilkan.

Peringkat Pseudo-naturalistic / Reasoning ( 12-14 tahun )

Kanak-kanak mula peka dengan konsep realistik dalam menghasilkan lukisan . Mereka

menitikberatkan konsep kedudukan dan saiz rasional imej. Mereka lebih gemar melukis

melalui konsep peniruan atau melalui objek di hadapan mata dengan lukisan menerusi

imaginasi. Lukisan yang dihasilkan jarang dikongsi bersama dengan rakan sebaya dan

perasaan malu dan rendah diri akan timbul sekiranya lukisan yang dihasilkan tidak

menarik

Peringkat Period If Decision / Adolescent Art In High School ( 14-17 tahun )

Peringkat ini merupakan peringkat penekanan terhadap proses penghasilan karya seni

dan penciptaan objek. Peringkat ini memperlihatkan kematangan di dalam membuat

keputusan dan pemilihan bahan yang sesuai untuk menghasilkan karya seni.


13

KAJIAN & ANALISA LUKISAN KANAK-KANAK MENGIKUT PERINGKAT

PERKEMBANGAN

Peringkat Scribbling (Contengan)

Muhammad Fakrul Amin Bin Mohd Daud ( 2 tahun 9 bulan)

Contengan tanpa kawalan atau contengan tidak menentu

Pada peringkat ini, kanak-kanak tidak mempunyai kawalan pada pergerakan tangan

kerana usia mereka yang masih muda, selalunya di dalam lingkungan umur dua hingga

lima tahun. Lukisan yang dihasilkan juga selalunya tidak terkawal dan banyak terdapat

di dinding, di atas meja dan kertas lukisan dengan menggunakan pelbagai jenis bahan

dan medium seperti krayon, pensel warna serta bahan-bahan lain. Penghasilan karya

pada usia ini tidak bersifat realistik dan banyak menggunakan lukisan garisan bagi

menggambarkan sesuatu imej. Pada usia ini, kanak-kanak lebih gemar untuk mencuba

dan bereksperimentasi dengan pelbagai jenis garisan yang boleh dihasilkan melalui

pelbagai media. Antara perkara penting yang perlu diberi perhatian adalah cara kanak-

kanak memegang alatan untuk melukis. Pada usia ini alatan tulis yang dipegang adalah


14

mengikut keupayaan cara dan gaya yang disukai oleh mereka. Keupayaan menconteng

sangat bergantung kepada keupayaan otot dan keselarasan koordinasi di antara mata

dan tangan. Fokus imej yang dihasilkan pada peringkat ini adalah lukisan garisan yang

pelbagai. .Adik Fakrul ini merupakan kanak-kanak yang mampu berdikari sendiri

apabila beliau bermain. Beliau tidak banyak bercakap tetapi mampu membawa diri

disekeliling persekitarannya. Apabila diminta melukis beliau mengambil warna pensel

dan terus membuat lukisan. Hasil lukisan diatas memberi maksud kepadanya adalah

seekor ikan, ini kerana sewaktu lukisan ini dijalankan dia melihat kakak-kakaknya

sedang melukis gambar ikan di dalam laut. Disini dapat dilihat bahawa kanak-kanak

mempunyai imaginasi untuk menghasilkan lukisan dan pembentukan imej bergantung

kepada peringkat perkembangan usia kanak-kanak.


15

Peringkat Pre-schematic

Fatin Syahfinas Binti Safarizan ( 6 Tahun)

Bermulanya bentuk konkrit dan kanak-kanak peringkat ini kebiasaannya melukis

bentuk-bentuk yang terdapat di persekitarannya. Persekitaran memainkan pengaruh

besar dan lukisan yang biasa dihasilkan adalah seperti rumah, kereta, bunga, alat

permainan dan sebagainya. Gambar yang dilukis telah mula dikenali imejnya seperti

objek awan, matahari, pokok dan sebagainya. Imej yang digambarkan berasaskan apa

yang mereka tahu bukan merupakan representasi tampak. Objek yang dilukis di mana-

mana sahaja pada ruang lukis. Di peringkat awal penghasilan imej, imej-imej yang

dihasilkan melalui lukisan terdiri daripada pelbagai saiz. Unsur ruang cuba dinampak

kan iaitu berdasarkan objek-objek penyokong yang diletakkan di sekeliling objek

pertama (imej pokok). Ruang ini dinamakan ruang badan. Kanak-kanak yang tinggal di

kampung dengan nilai masyarakatnya menjadi sebahagian daripada cara dan sikap

mereka pada seni dan persekitaran. Adik Fatin merupakan kanak-kanak yang sangat

petah bercakap. Beliau menghasilkan lukisan ini dan menjadikan pengalamannya untuk

menghasilkan lukisan di atas, ini kerana beliau cuba untuk melukis persekitaran


16

rumahnya. Melalui lukisannya di atas beliau sedang mencuba dan menghasilkan

pemandangan mengikut imaginasi yang terlintas olehnya walaupun imej yang terhasil

adalah tidak logik bagi orang dewasa. Menurut teori Victor Lowenfeld tanda-tanda

contengan mula hilang dan bentuk-bentuk yang dihasilkan adalah rumah, pokok,

matahari, kereta. Imej yang pertama dihasilkan adalah adalah rumah kerana ianya

adalah objek yang menjadi tempat tinggal ianya sekeluarga. Perhatikan objek-objek

yang dilukis beliau memang terdapat dalam pelbagai saiz.


17

Peringkat Schematic

Puteri Nurul Umayrah (8 tahun lebih)

Kanak-kanak di peringkat ini tertarik melukis gambar manusia dan objek-objek yang

menarik perhatian mereka. Lukisan adik Umayrah ini banyak menggunakan bentuk

geometri seperti bujur, empat segi, dan tiga segi. Lukisannya banyak bersifat hiasan

(dekoratif).

Adik Umayrah merupakan kanak-kanak yang aktif dan petah bercakap. Lukisan adik ini

menggambarkan keadaan pemandangan rumahnya ini kerana rumahnya baru siap

diubahsuai secara tidak langsung beliau menjadi teruja untuk menggambarkan

rumahnya di dalam bentuk lukisan. Beliau banyak menggunakan alat pembaris bagi

menghasilkan bentuk geometri empat segi seperti bentuk rumah dan juga pasu bunga.

Dalam teori Victor Lowenfeld, objek yang dilukis adalah berskala besar. Pernyataan ini

amat jelas dilihat kerana rumah yang dilukis oleh adik ini hamper memenuhi ¾ ruang

kertas lukisan.


18

Teori Victor Lowenfeld yang menjelaskan tentang analisis kanak-kanak ketika 7-9 tahun

ini jelas dan tepat kerana seandainya dilihat adik Umayrah terus mengambil pensel dan

melakar lukisan serta mewarnakannya. Caranya memegang pensel dan mewarnakan

lukisan ini begitu jelas bagaikan minda beliau telah menetapkan apa yang perlu dilukis

tanpa mengambil masa yang lama untuk berfikir.


19

Peringkat Dawning Realism / The Gang Age

Nur Ain Fatihah Binti Mohd Daud (11 tahun)

Pada peringkat ini kanak-kanak mula menyedari tentang diri sebagai seorang ahli rakan

sebaya dan masyarakat. Kumpulan rakan sebaya lebih menarik perhatian mereka.

Perbezaan jantina mula dirasakan dan sebab itu mereka mula bergerak mengikut rakan

sebaya sama jantina. Lukisan mereka juga menampakkan ciri-ciri perbezaan jantina

melalui ciri rambut dan pakaian. Objek atau gambar yang dilukis berdasarkan kepada

kesedaran tampak sahaja bukan melalui pengamatan. Menggunakan warna bagi

menggambarkan sesuatu objek seperti hijau untuk pokok, biru untuk awan dan

sebagainya. Kanak-kanak pada tahap ini memasukkan lebih banyak objek dalam

lukisan mereka. Garisan yang digunakan oleh adik Fatihah bagi menghasilkan

lukisannya ialah garisan halus dan juga garisan tebal. Garisan tebal yang digunakan

bertujuan untuk memberi fokus kepada objek yang dilukis di dalam garisan tersebut. .

Penggunaan warna pula ialah warna-warna yang menunjukkan suasana ceria, terdapat

juga warna-warna panas seperti merah, jingga dan kuning digunakan serta warna sejuk


20

seperti warna biru. Warna yang digunakan juga merupakan warna yang harmoni. Adik

Fatihah ini menggunakan pemandangan pantai kerana kampungnya berdekatan

dengan pantai lalu melalui imaginasinya beliau melukis pemandangan sebuah keluarga

yang sedang berkelah di tepi pantai sambil memberi ikan-ikan makan.


21

Peringkat Pseudo-naturalistic / Reasoning

Farizirah Binti Safarizan (13 tahun)

Pada peringkat ini kanak-kanak lebih menyedari tentang bentuk-bentuk sebenar seperti

apa yang diperhatikan. Peringkat ini peralihan zaman kanak-kanak ke zaman remaja

dan bersifat lebih kritikal. Lukisannya diolah lebih natural dan mula memahami konsep

ruang. Objek yang jauh bersaiz lebih kecil berbanding yang dekat. Adik ini merupkan

seorang yang sangat aktif di sekolah mempunyai stamina yang cergas. Adik Farizirah

turut menghasilkan lukisan yang bertema persekitaran alam semula jadi. Dalam lukisan

adik ini beliau membahagikan ruang-ruang tertentu seperti sawah padi, dan gunung

yang menampakkan harmoni bagi pemandangan di kampung. Ruang objek dibuat

mengikut saiz dan jarak. Disini dapat dilihat adik ini begitu gemar kepada pemandangan

alam semulajadi kerana beliau juga telah membesar di persekitaran yang sedemikian.


22

Peringkat Period If Decision / Adolescent Art In High School

Wong May Kei (17 tahun)

Individu peringkat ini telah mula membuat kritikan diri, idealistik dan menyedari

peranannya dalam masyarakat. Kefahaman tentang ruang, objek dan perlambangan

menjadi lebih matang. Lukisan di peringkat ini menjadi penting kepada mereka sebagai

media melahirkan emosi, perasaan, respon terhadap sesuatu dan penyataan fikirannya.

Mula mengembangkan minat dan kemahuan untuk mendapatkan kemahiran seni. Adik

Wong ini merupakan pelajar pintar dan gemar kepada subek pendidikan seni di

sekolah. Beliau telah menghasilkan sebuah catan yang menarik bertemakan

pemandangan alam dengan pengalaman dan kemahiran yang beliau ada. Warna yang

digunakan memberi keharmonian kepada catan ini. Selain itu, imej yang dihasilkan

cukup realistik dan mempunyai kematangan di dalam membuat keputusan dan

pemilihan bahan yang sesuai untuk menghasilkan karya seni. Bahan yang dipilih untuk


23

mewarna adalah warna air. Pemilihan warna yang cuba diterapkan adalah warna-warna

yang harmoni dengan alam semulajadi.

Konsep perspektif yang begitu jelas diperlihatkan melalui susunan air dan angsa putih

yang sedang bermain dengan anak-anaknya berada di ruang hadapan diikuti oleh

rumah dan dibelakang sekali kelihatan hutan gunung. Begitu juga konsep ruang,

kerharmonian juga kesatuan, penegasan, jalinan dan diadaptasikan melalui catan ini.

Adik Wong ini menghasilkan karya ini kerana beliau amat gemar dengan keindahan

pemandangan alam semula jadi.


24

KESIMPULAN

Setelah dianalisis berdasarkan kepada contoh-contoh lukisan dari pelbagai peringkat

umur, jelas menunjukkan bahawa perkembangan artistik kanak-kanak banyak

dipengaruhi oleh persekitaran dan suasana mereka dibesarkan. Di mana persekitaran

yang sihat dapat membantu perkembangan kognitif kanak-kanak dengan cara yang

positif.

Kanak-kanak dilahirkan dengan mempunyai sifat yang dinamik serta berkembang

mengikut fitrah semula jadi proses tumbesaran mereka. Menurut Koster (2001), hasil

kerja seni berfungsi sebagai alat komunikasi dan merupakan refleksi pemikiran kanak-

kanak yang akan terus berkembang bersama kanak-kanak sehingga dia membesar.

Menurut Victor Lowenfeld, aktiviti seni dapat disesuaikan mengikut perkembangan

kreatif dan mental dan seterusnya perkembangan menyeluruh kanak-kanak.

Pengetahuan sedia ada boleh diaktifkan melalui cara-cara yang sesuai kepada tahap

perkembangan dan pertumbuhan yang sihat dari segi fizikal, mental, emosi, sosial,

intelek dan estetik. Dengan ini perkembangan dan tumbesaran kanak-kanak akan

berlaku dengan sihatnya tanpa disedari.

Dari faktor inilah, pengetahuan asas mengenai lukisan yang dihasilkan oleh kanak-

kanak penting bagi guru seni sebelum kanak-kanak didedahkan dengan pelbagai

aktiviti. Kesemua pengetahuan yang merangkumi umur, tahap kanak-kanak serta

kemampuan mereka perlu difahami supaya guru-guru pendidikan seni visual berupaya

merancang aktiviti yang sesuai dengan tahap kanak-kanak.


25

REFLEKSI

Pada 19 Januari yang lalu, kami kumpulan DPLI (Pendidikan Seni Visual) telah diberi

satu tugasan kerja kursus bagi mata pelajaran Pendidikan Seni Visual. Kami

dikehendaki membuat kajian terhadap hasil lukisan kanak-kanak mengikut peringkat-

peringkat perkembangan umur mereka iaitu berumur 2 hingga 17 tahun. Kami juga

diminta menghuraikan hasil lukisan mereka berpandukan Teori Perkembangan Artisitik

Kanak-kanak oleh Vicktor Lowenfeld.

Perkara pertama yang saya lakukan ialah membahagikan tugasan mengikut masa

supaya tidak berlaku percanggahan waktu untuk menyiapkan tugasan yang lain.

Sepanjang cuti perayaan yang lalu saya telah mengambil kesempatan untuk

mengumpulkan beberapa lukisan melalui saudara-mara serta anak murid di sekolah

berdekatan. Saya juga meminta anak-anak jiran yang berbeza dari segi umur melukis

dan mewarna.

Selain itu, saya juga mendapatkan maklumat lain melalui blog-blog pelajar seni serta

jurnal-jurnal yang terdapat di dalam internet.

BIBLIOGRAFI


26

Mohd Azhar Abdul Hamid (2004). Kreativiti : Konsep Teori dan Praktis. Universiti

Teknologi Malaysia.

Donald Herberholz, Barbara Herberholz – 9th ed (2002). Artworks For Elementary

Teachers: Developing Artistic and Perceptual Awareness. Mc Graw Hill.

Chua Yan Piaw (2011). Panduan Revisi Esensi Pendidikan Seni Visual SPM. Pearson

Longman.

Rahil Mahyuddin , Habibah Elias, Maria Chong Abdullah (2005). Psikologi Kanak-kanak

dan Remaja. Universiti Putra Malaysia.

http://imann9969.blogspot.com/2009/07/nota-hbae1203-perkembangan-seni-kanak.html

http://www.oocities.org/zulmz65/senikanakanak1.pdf

http://eprints.ptar.uitm.edu.my/2371/1/LP_ABDUL_SYUKOR_HASHIM_07_24.pdf

http://en.wikipedia.org/wiki/Viktor_Lowenfeld

http://www.scribd.com/doc/2688621/Perkembangan-Seni-dan-Kanak-kanak

http://imann9969.blogspot.com/2009/07/nota-hbae1203-perkembangan-seni-kanak.html

http://www.oocities.org/zulmz65/senikanakanak1.pdf

http://eprints.ptar.uitm.edu.my/2371/1/LP_ABDUL_SYUKOR_HASHIM_07_24.pdf

http://en.wikipedia.org/wiki/Viktor_Lowenfeld

http://www.scribd.com/doc/2688621/Perkembangan-Seni-dan-Kanak-kanak

kajian perkembangan lukisan kanak-kanak

Documents