ekonomi british di tanah melayu

8/16/2019 ekonomi british di Tanah Melayu

1/10

Pengenalan

Pada abad ke-19, keadaan di Negeri-negeri Melayu (NNM) telah mula menunjukkan

amalan tradisi mengalami perubahan dan mempengaruhi institusi politik. British pada

aalnya tidak mengamalkan dasar !ampurtangan, namun perkara tersebut mulai berubah

apabila terdapat beberapa peristia yang berlaku yang menyebabkan penglibatan British

dalam hal ehal negeri Melayu. Penglibatan ini tidak dianggap sebagai !ampurtangan se!ara

langsung dan ia tidak berunsurkan penjajahan. Namun, disebabkan beberapa "aktor, British

telah mengubah polisinya daripada dasar tidak !ampur tangan kepada dasar !ampur tangan.

#edudukan Negeri-negeri Melayu yang berada di tengah-tengah laluan perdagangan

antara $imur dan Barat telah menyebabkan British ingin !ampurtangan dan berkeinginan

menguasai NNM bagi kepentingan ekonomi mereka. Pergolakan politik yang berlaku dalam

Negeri-negeri Melayu juga merupakan salah satu "aktor yang menyumbang kepada

penglibatan British di NNM. $erdapat pelbagai "aktor yang mendorong kepada !ampur tangan

British dalam pemerintahan NNM pada pertengahan abad ke-19.1 Namun, "aktor yang

memainkan peranan penting adalah "aktor ekonomi. %al ini kerana kekayaan hasil seperti

bijih timah, arang batu serta bijih besi telah menyebabkan British ingin menguasai NNM

sebelum kuasa asing yang lain menakluki NNM.& 'aktor ini jelas menunjukkan bahaa

British ingin menguasai NNM disebabkan ekonomi.

Penglibatan British

#hoo #ay #im, seorang ahli sejarah telah menegaskan bahaa ekonomi adalah "aktor penting

yang menyebabkan British mula !ampurtangan di NNM bagi mendapatkan keperluan bahan

mentah dan bertujuan untuk mendapatkan pasaran baru. %al ini disebabkan perkembangan

eolusi Perusahaan yang memaksa British untuk mendapatkan bahan dan pasaran barang-

barang industri mereka. Misalnya perkembangan industri pengetinan selepas ter!iptanya

teknologi mengetin oleh Peter *urar dan Ni!holas +ppot pada tahun 11. %al ini telah

menyebabkan permintaan terhadap bijih timah meningkat. NNM seperti Perak, elangor dan

ungai /jong merupakan kaasan yang kaya dengan bijih timah dan British menganggap

penguasaan ke atas kaasan tersebut akan memberi keuntungan kepada British kerana mereka

akan dapat memperolehi bijih timah di kaasan tersebut.

1 uhai0a brahim, Malaysia Negara Kita, #uala 2umpur, M*3 Publishers dn Bhd, &4, hlm 1.

2 bid.

1


2/10

yarikat #er ason 5 3o telah mempunyai hubungan langsung dengan NNM yang

mengeluarkan bijih timah. yarikat ini merupakan salah satu agensi utama dan melalui

syarikat-syarikat ini, bijih timah telah dieksport ke 3hina dan ndia. yarikat #er ason 5

3o telah membeli 16 ketul bijih timah daripada sebuah syarikat 3hina di Pulau Pinang pada

tahun 178. Pembelian ini membuktikan minat syarikat tersebut terhadap perdagangan bijih

timah.7 elain itu, aja umaat telah digesa untuk membuat peraturan-peraturan baru pada

tahun 16-an dan hal ini menyebabkan beliau telah meminta nasihat daripada #olonel

Ma!pherson.:

emua pengeluar terpaksa menjual bijih timah pada kadar ;7 sebahara.6 %al ini

menyebabkan saudagar-saudagar Negeri-negeri elat (NN) lebih gemar berdagang se!ara

langsung dengan pelombong-pelombong dan disebabkan mereka berpengaruh dalam kalanganraja-raja serta pembesar-pembesar Melayu, maka amalan tersebut dipinda. elain itu,

pedagang dan pelabur British juga telah mula mendesak kerajaan British untuk !ampurtangan

di NNM bagi menamatkan huru-hara yang berlaku yang menyebabkan kegiatan perdagangan

mereka terjejas. Penglibatan British dapat dilihat seaktu berlakunya keka!auan di Perak.

Pada sekitar tahun 1:, 2ong aa"ar telah membaa masuk sekumpulan orang 3ina se!ara

besar-besaran bagi menjalankan kegiatan perlombongan bijih timah dan mendapat hasil yang

berlipat kali ganda.8 Namun, kumpulan ini telah terlibat dengan kumpulan kongsi gelap %ai

an dan


3/10

ke Pulau Pinang dan ketua mereka telah meminta bantuan daripada pihak British bagi

menyelesaikan masalah tersebut.


4/10

Kepentingan Pelaburan British

ebelum tahun 1&:, British telah mengamalkan dasar untuk tidak !ampurtangan di NNM

namun pada aktu ini telah ramai pedagang British yang terlibat dalam kegiatan ekonomi di

NNM. #ebanyakan pedagang British telah melabur se!ara langsung dalam kegiatan

perlombongan bijih timah di 2arut, #elang, #uala 2umpur, ungai /jong, #uantan dan

sebagainya. *isamping itu, terdapat juga beberapa syarikat British yang telah mengeluarkan

perbelanjaan yang banyak bagi mendapatkan pajakan perlombongan di NNM. Misalnya,

yarikat Peterson 5 imons pada tahun 181, telah mengeluarkan sebanyak 77, bagi

mendapatkan konsesi perdagangan di #uantan dan yarikat Bijih $imah ungai /jong telah

membayar kepada *atoA #elana sebanyak ;7, bagi mendapat pajakan perlombongan di

ungai /jong. Manakala >. Mans"ield 5 akan-rakan pula mempunyai kepentingan perkapalan di ingapura terutamanya pengangkutan bijih timah ke ropah. elain itu,

perdagangan bijih timah pada tahun 176 hingga 178 adalah penting bagi ingapura selain

daripada barangan dari ropah dan ndia. Pada tahun 176 sehingga 174, ingapura telah

mengimport sebanyak :818 pikul bijih timah daripada NNM di pantai barat.1&

Kebimbangan British Terhadap Kuasa Asing

Menurut ahli sejarah seperti 3.* 3oan dan #.< $regonning, %anny Miller, #ennedy dan


5/10

dengan pantas telah berubah kepada kerja keras dengan hasil yang sederhana. Pendapat umum

menyatakan bahaa kerajaan NN telah terpaksa men!ari kaasan baru.


6/10

telah menjejaskan NN kerana keadaan huru-hara tersebut merebak ke NN. ebagai !ontoh,

pertelingkahan yang berlaku di Negeri embilan disebabkan oleh pembesar-pembesar Melayu

yang !uba mengenakan bayaran !ukai ke atas bijih timah yang dibaa keluar melalui ungai

/jong.1

Peperangan yang berlaku antara *atuk #elana dan *atuk Bandar iaitu pembesar, adalah

disebabkan perebutan hak memungut !ukai di kaasan perlombongan bijih timah. 19 #edua-

dua pembesar tersebut telah mendirikan rumah tol untuk memungut !ukai di sepanjang

ungai /jong. $indakan ini telah menyebabkan saudagar-saudagar yang membaa bijih

timah dari ungai /jong ke Melaka terpaksa membayar !ukai di setiap rumah tol.

Permusuhan yang berlaku antara pembesar ini kemudiannya telah menyebabkan

perlombongan bijih timah terhenti dan mengan!am perdagangan NN dengan ungai /jong.Malahan, *atuk #elana melihat kedudukannya teran!am memandangkan *atuk Bandar

adalah lebih berpengaruh di ungai /jong.& %al ini telah menyebabkan *atuk #elana telah

meminta bantuan nggeris bagi mengukuhkan kedudukannya di ungai /jong.

#ennedy melalui bukunya 2ist"ry " Malaya telah menegaskan bahaa "aktor keselamatan

NN yang terjejas disebabkan keka!auan yang berlaku di NNM adalah menjadi penyebab

utama !ampurtangan British di NNM. Pendapat ini turut disokong oleh 3.* 3oan melalui

Nineteen entury Malaya. Pada tahun 169, rusuhan telah berlaku di Pulau Pinang. Malahan

pada tahun yang sama, penghujung 'ebruari, telah berlaku pergaduhan besar antara


7/10

Pada tahun 1&8, yarikat %india $imur nggeris telah bertindak menyatukan ingapura,

Pulau Pinang dan Melaka di baah satu pentadbiran yang dinamakan sebagai NN. NN

telah ditadbir di baah sebuah kerajaan pusat yang berpangkalan di 3al!utta, ndia. && Pulau

Pinang pada aalnya dijadikan sebagai ibu negeri NN. Namun, menjelang tahun 17&, ia

dipindahkan ke ingapura kerana kerajaan nggeris berpendapat pelabuhan di ingapura

adalah lebih besar, maju dan kedudukannya yang lebih strategik berbanding di Pulau Pinang. &7

elepas tahun 177, monopoli perdagangan 3hina bagi kompeni mulai berkurangan. Malahan

sikap tidak berminat terhadap NN itu turut dipersoalkan dengan sikap pegaai yang bekerja

tidak a!uh. Pada masa yang sama, ingapura pula menunjukkan perkembangan yang luar

biasa. Namun, ketiga-tiga NN tersebut telah menyalahkan kerajaan nggeris di ndia kerana

menyebabkan kemerosotan perkembangan NN se!ara keseluruhan. yarikat juga turut

menyatakan bahaa tiada sebab politik atau ekonomi yang mengikat kerajaan dengan

kaasan jajahannya. ingapura, Pulau Pinang dan Melaka tidak mendatangkan sebarang

"aedah kepada yarikat dan ketiga-tiga NN ini tidak mempunyai kepentingan perdagangan

selepas tahun 177.&:

Menjelang tahun 161, NN telah ke!ea dan berputus asa mengharapkan bantuan daripada

yarikat. ikap yarikat yang lebih menumpukan perhatian di ndia dan tidak mengendahkan

kehendak NN telah menge!eakan mereka. yarikat tidak mengambil perhatian ke atas

permintaan kumpulan peniaga untuk menubuhkan sebuah Majlis /ndang-undang dan hal ini

membaa maksud syarikat telah tidak mengendahkan sumber pen!arian di NN. ejak 1&8,

yarikat telah membuat beberapa !ubaan untuk mengenakan !ukai pelabuhan di ingapura

dan menjelang tahun 166 !ukai pelabuhan dikenakan dengan tujuan untuk membayar harga

rumah-rumah api, jeti dan kemudahan lain yang terdapat di pelabuhan ingapura. &6 yarikat

tidak mengetahui bahaa kemajuan pelabuhan ingapura adalah disebabkan tara" pelabuhan

yang bebas. +khirnya, yarikat %india $imur nggeris telah dimansuhkan dan semua hak

syarikat di ndia telah dikaal oleh kerajaan British di 2ondon bermula dari 1 +pril 184. &8

22 3. Mary $urnbull, 4 #h"rt 2ist"ry " Malaysia) #inga!"re an Brunei) hlm 1&.

23 uhai0a brahim, Malaysia Negara Kita, hlm 191-19&.

24 3.* 3oan, Tanah Melayu Kurun Kesembilan Belas: 4sal-6sul Penguasaan P"litik British)

#uala 2umpur, *ean Bahasa dan Pustaka, 194, hlm &8-&4.

25 bid, hlm 7:-76.

26 bid, hlm 76.

7


8/10

ebuah badan undang-undang turut ditubuhkan pada tahun 184 dan badan ini terdiri hampir

keseluruhan daripada pegaai yang menduduki dalam Majlis aatankuasa $ertinggi serta

mempunyai enam ahli tidak rasmi yang salah seorang daripadanya ialah 3hina. &4

Kesimpulan

Perluasan kuasa yang berlaku di NNM ini telah sedikit sebanyak mempengaruhi dasar

ekonomi di NNM. %al ini disebabkan "aktor untuk menjaga kedudukan British serta demi

kepentingan ekonomi mereka. %al ini dapat dilihat dengan penglibatan British di NNM dan

menampakkan tindakan mereka yang mengambil peluang untuk menguasai ekonomi di NNM

disebabkan keadaan tidak stabil yang berlaku pada ketika itu. British juga turut menjaga

kepentingan mereka dengan melindungi hak-hak pelaburan mereka bagi untuk terus kekal di

NNM. %al ini telah menyebabkan penguasaan pelabur luar dalam aktiiti perdagangan

khususnya perlombongan bijih timah.

Malahan, kepesatan dan peningkatan ekonomi NNM juga telah mempunyai kaitan

dengan NN. NN yang dibentuk telah menarik minat pemodal ropah dan orang 3ina untuk

terus menjalankan perdagangan dan menyebabkan kepesatan telah berlaku. %al ini jelas

menunjukkan bahaa British yang pada aalnya tidak mengamalkan dasar !ampurtangan di

NNM, telah bertindak untuk !ampurtangan yang kemudian memberi keuntungan kepada

mereka.

27 uhai0a brahim, Malaysia Negara Kita, hlm 19&.

8


9/10

Bibliografi

1. 3.* 3oan, (194) Tanah Melayu Kurun Kesembilan Belas: 4sal-6sul Penguasaan

P"litik British, #uala 2umpur, *ean Bahasa dan Pustaka.&. 3.M $urnbull, (194&) The #traits #ettlements 18+*-18*7 , ?@"ord /niersity Press,

>estern Printing eri!es 2td.7. 3. M $urnbull, (191) 4 #h"rt 2ist"ry " Malaysia) #inga!"re an Brunei, %ong #ong,


10/10

9. uhai0a brahim, (&4) Malaysia Negara Kita) Kuala um!ur , M*3 Publishers dn

Bhd.1. >ong 2in #en, (&7) The Trae #inga!"re 181'-18*', elangor, +!ademe +rt 5

Printing eri!e dn Bhd.

10

ekonomi british di tanah melayu

Documents