dinamika fluida

25
7/21/2019 Dinamika Fluida http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 1/25  DINAMIKA FLUIDA DINAMIKA FLUIDA R. BASKARA KATRI ANANDITO, STP, MP. R. BASKARA KATRI ANANDITO, STP, MP. Jurusan Teknologi Hasil Peranian Jurusan Teknologi Hasil Peranian Uni!ersias Se"elas Mare Uni!ersias Se"elas Mare

Upload: desy-retno-wulan

Post on 05-Mar-2016

219 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

materi kuliah

TRANSCRIPT

Page 1: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 1/25

 

DINAMIKA FLUIDADINAMIKA FLUIDA

R. BASKARA KATRI ANANDITO, STP, MP.R. BASKARA KATRI ANANDITO, STP, MP.Jurusan Teknologi Hasil PeranianJurusan Teknologi Hasil Peranian

Uni!ersias Se"elas MareUni!ersias Se"elas Mare

Page 2: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 2/25

 

I. Pen#a$uluanI. Pen#a$uluan

Aliran %lui#a #a&a 'eru&akan aliran garis arus aaustreamline  ()a'"ar a*. Ke+e&aan &arikel %lui#a #iia& iik &a#a garis arus seara$ #engan garissinggung #i iik iu garis arus i#ak &erna$"er&oongan.

Keika 'ele"i$i suau kelauan erenu, aliran %lui#a'ena#i ur"ulen. Aliran ur"ulen #ian#ai ole$a#an-a aliran "er&uar ()a'"ar "*.

Page 3: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 3/25

 

II. Persa'aan KoninuiasII. Persa'aan Koninuias

De"i a#ala$ "esaran -ang 'en-aakan !olu'e %lui#a -ang'engalir 'elalui suau &ena'&ang erenu #ala' sauanaku erenu.

/ 0 #e"i ('1 2 s* 3 0 !olu'e ('1* 0 selang aku (s*

  Seu'la$ %lui#a 'elalui &ena'&ang&i&a seluas A #an seela$ selang

aku 'ene'&u$ arak L. 3olu'e%lui#a a#ala$ 3 0 AL, se#angkan

 arak L 0 ! se$ingga #e"i 4

/ 0 (32* 0 (A L* 2 0 5A .(!*6 2

/ 0 A 7 !

Q

t =

L

!

Page 4: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 4/25

 

A8 #an A9 a#ala$ luas &ena'&ang &i&a &a#a uung 8 : 9

;8 #an ;9 a#ala$ 'assa enis %lui#a &a#a uung 8 : 9

!8 #an !9 a#ala$ ke+e&aan &arikel<&arikel %lui#a &a#a 8 : 9

Sela'a selang aku =, %lui#a &a#a 8 "ergerak ke kanan'ene'&u$ arak 78  0 !8 = #an &a#a 9 "ergerak ke kanan'ene'&u$ arak 79 0 !9 =. Ole$ karena iu, !olu'e 38 0 A8 78 akan 'asuk ke &i&a "agian 9 #an !olu'e 39 0 A9 79 akan keluar#ari "agian 9. Dengan 'en-a'akan 'assa %lui#a -ang 'asuk"agian 8 #an -ang keluar #ari "agian 9 sela'a selang aku =,'aka #i&erole$ &ersa'aan koninuias.

8

9

Page 5: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 5/25

 

Persa'aan Koninuias 4

A8 !8 0 A9 !9 0 A1 !1 0 > 0 konsan

? pada fluida tak termampatkan, hasil kali antara kelajuan fluida

dan luas penampang selalu konstan″ 

Jika / 0 A . 3, 'aka

/8 0 /9 0 /1 0 > 0 konsan

? pada fluida tak termampatkan, debit fluida di titik mana sajaselalu konstan″ 

Persa'aan koninuias #a&a #iu"a$ 4

 A v A vv

v

 A

 A

1 1 2 2

1

2

2

1

× = ×=

Page 6: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 6/25

 

?kelajuan aliran fluida tak termampatkan berbanding terbalik

dengan luas penampang yang dilaluinya″ 

U'u'n-a, &i&a "er"enuk silin#er #an &ena'&angn-a"er"enuk lingkaran #engan luas A 0 @ r 9  0 (82* @ D9. Jika#i'asukkan ke &ersa'aan koninuias, 'aka 4

″kelajuan aliran fluida tak termampatkan berbanding terbalik

dengan kuadrat jari-jari penampang atau diameter penampang″ 

v

v

 A

 A

v

v

r a t a u

v

v

 D

 D

v

v

r a t a u

v

v

 D

 D

1

2

2

3

1

2

22

1

2

1

2

2

2

1

2

1

2

2

1

2

1

2

2

1

2

4

4

= → =   ××

  = ×

   

 

   

  

×    

     

=    

        =

    

     

π 

π 

π 

π 

Page 7: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 7/25 

III. Huku' BernoulliIII. Huku' Bernoulli

Flui#a 'engalir #ari iik 8 ke iik

9. Karena iik 8 le"i$ ren#a$ #ariiik 9, 'aka energi &oensial #iiik 8 le"i$ ke+il #ari energi&oensial #i iik 9 (P 0 ' g $*.Luas &ena'&ang 8 le"i$ "esar#ari luas &ena'&ang 9. Menuru&ersa'aan koninuias (A ! 0konsan*, 'aka ke+e&aan #i 9le"i$ "esar #ari ke+e&aan #i 8se$ingga energi kineik %lui#a #i8 le"i$ ke+il #ari energi kineik #i

9 (k 0 C ' !9*. Ju'la$ energi&oensial #an energi kineika#ala$ energi 'ekanik. Dengan#e'ikian, energi 'ekanik %lui#a#i 8 le"i$ ke+il #ari %lui#a #i 9.

Page 8: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 8/25 

Jika energi 'ekanik #i 8 kurang #ari energi 'ekanik#i 9, 'aka 'enuru Bernoulli %lui#a erse"u ea&"isa "er&in#a$ #ari iik 8 ke iik 9.

Usa$a a#ala$ ga-a kali &er&in#a$an ( 0 F =s*. Agarusa$a &osii%, 'aka "e#a ga-a =F 0 F8  E F9 $arusla$ &osii%. )a-a a#ala$ ekanan kali luas&ena'&ang (F 0 & A*. Flui#a #a&a "er&in#a$ #ari 8 ke

9 karena a#an-a ekanan. Persa'aan Bernoulli 4

(C ; !9* a#ala$ energi kineik &er sauan !olu'e #an(; g $* a#ala$ energi &oensial &er sauan !olu'e.

 

 p v g h p v g h1 1

2

1 2 2

2

2

1

2

1

2+ + = + + ρ ρ ρ ρ 

Page 9: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 9/25 

Unuk %lui#a ak "ergerak (%lui#a sais*, ke+e&aan !80 !9  0 ,se$ingga 4

Persa'aan #i aas a#ala$ "enuk lain #ari &ersa'aan ekanan$i#rosais.

Unuk %lui#a 'engalir #ala' &i&a 'en#aar (i#ak er#a&a&er"e#aan keinggian anara "agian<"agian %lui#a* 4

( )

 p g h p g h

 p p g h h

1 1 2 2

1 2 2 1

0 0+ + = + +

− = −

 ρ ρ 

 ρ 

( )

 p v p v

 p p v v

1 1

2

2 2

2

1 2 22

12

1

2

1

2

12

+ = +

− = −

 ρ ρ 

 ρ 

Page 10: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 10/25

 

Gono$ Soal 4

Air PAM 'e'asuki ru'a$ 'elalui se"ua$ &i&a "er#ia'eer 9,+' &a#a ekanan , a'. Pi&a 'enuu ke ka'ar 'an#i lanaike#ua &a#a keinggian , ' #engan #ia'eer &i&a 8, +'. Jikakelauan aliran air &a#a &i&a 'asukan a#ala$ 1, ' 2 s,$iungla$ kelauan, #e"i, #an ekanan #i #ala' "ak 'an#i.

Jaa"

Misalkan &i&a 'asukan sa"agai iik 8 #an &i&a "ak 'an#ise"agai iik 9. Daa E #aa -ang #ikea$ui unuk iik 8 a#ala$ 4

D8 0 9 +' 0 9 7 8<9 ' &8 0 a' 0 7 8 Pa !8 0 1 ' 2 s #an$8 0

Daa E #aa -ang #ikea$ui unuk iik 9 a#ala$ 4

D9 0 8 +' 0 8<9 ' $ 0 'Kelauan air #ala' &i&a "ak 'an#i (!9* #a&a #i$iung #engan'enggunakan &ersa'aan koninuias unuk &er"an#ingan#ia'eer 

Page 11: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 11/25

 

De"i air (/* #a&a #i$iung 4

v D

 D  v

vm

mm

 sm

 s

2

1

2

2

1

2

2

2

22 1 0

1 1 0  3 1 2

=    

     

=  ×

×  

        × =

( )

Q A v D

v

Q   m

 s

= × =  × 

 

       ×

=

  ×

× = ×

−−

2 2

2

2

2

2   2

4  3

4

1 0

4  1 2 9 4 2 1 0

π 

π ,

Page 12: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 12/25

 

Tekanan air #ala' &i&a "ak 'an#i #a&a #i$iung#engan &ersa'aan Bernoulli. (#ikea$ui 4 ; air  0 8

kg2'1 #an g 0 8 '2s9*

( )

( ) ( )  ( )

 p v g h p v g h

 p v v g h

 p p v v g h

 p P a

1 1

2

1 2 2

2

2

1 1

2

2

2

2

2 1 1

2

2

2

2

2

5 2 2 5

1

2

1

2

1

2   0

1

2

1

2

4 1 01

2  1 0 0 0 3 1 2 1 0 0 0 1 0 5 2 8 1 0

+ + = + +

+ + = +

= + − −

= × + × × −

 

 

   

    − × × = ×

 ρ ρ ρ ρ 

 ρ ρ ρ 

 ρ ρ 

,

Page 13: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 13/25

 

Tiik 8 #i &er'ukaan %lui#a #engankelauan aliran #i iik iu a#ala$ !8 #aniik 9 "era#a #i lu"ang #asar angki

#engan kelauan aliran #i iik iua#ala$ !9. Tekanan &a#a iik 9, &9 0 &,karena iik 9 "er$u"ungan #enganu#ara luar.

Misalkan keinggian #i #asar angki

sa'a #engan nol, se$ingga &a#a iik 8#an 9 #i&erole$ (&ersa'aan "ernoulli*4

 &8  C ;!89  ;g$8 0 &9  C ;!99  ;g$9

 &8  C ;!89  ;g$  0 &  C ;!99 

 Karena &9 0 & $8 0 $ #an $9 0  (;!99*29 0 ((;!89*29* &8 E & ;g$

 Ke#ua ruas ke'u#ian #ikalikan

#engan (92;*, se$ingga #i&erole$ 4

9

&9

!9

$

&8 , !8

8

U#ara

Flui#a

v v p p

 g h

 A A v v s e h i n g g a

v p p

 g h

2

2

1

2   1 0

2 1 1

2

2

2

2

2   1 0

2 2

2 2

= +−

+

< < < < → < < < < < <

=−

+

 ρ 

 ρ 

Page 14: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 14/25

 

Ja#i, kelauan !9  erganung &a#a &er"e#aan ke#uaekanan (&8< &9* #an ke#ala'an $ #i "aa$&er'ukaan %lui#a angki. Jika "agian aas angki#i"uka, 'aka &80 &, #an i#ak a#a "e#a ekanan (&8<&9 0 *. Se$ingga &ersa'aan 'ena#i 4

Kelauan %lui#a 'en-e'"ur ke luar #ari lu"ang -angerleak &a#a arak $ #i "aa$ &er'ukaan %lui#a#ala' angki -ang er"uka a#ala$ sa'a se&erikelauan se"ua$ "en#a -ang au$ "e"as #ari

keinggian $.

v p p

 g h

v g h

v g h

2

2   1 0

2

2

2

2 2

2 0 2

2

=  −

+

= +

=

 ρ 

 ρ 

Page 15: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 15/25

 

De"i %lui#a -ang 'en-e'"ur ke luar #ari lu"ang #a&a#i$iung #ari &ersa'aan 4

/ 0 A ! 0 A (9g$* 3enuri'eer a#ala$ ala -ang #i&asang &a#a suau &i&a aliranunuk 'engukur kelauan %lui#a.

Aliran !8 akan #ienukan kelauann-a, -ang #in-aakan #ala'"esaran<"esaran luas &ena'&ang A8 #an A9, sera &er"e#aankeinggian +airan &a#a ke#ua a"ung !erikal $.

Page 16: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 16/25

 

Gairan -ang akan #iukur kelauann-a 'engalir #ari iik<iik-ang i#ak 'e'iliki &er"e#aan keinggian ($80 $9*, se$ingga"erlaku 4

&8 E &9 0 C ; (!9

9

 E !8

9

* >>>>>>(8*Dari &ersa'aan koninuias #i&erole$ !9A9 0 !8A8, 'aka

!9 0 (A9 2 A8* !8>>>>>>>>>(9*

Dengan 'e'asukkan nilai !9 #ari &ersa'aan (8* : (9*, 'aka 4

Dari ga'"ar a'&ak "a$a selisi$ keinggian !erikal +airan#ala' a"ung 8 #an 9 a#ala$ $, se$ingga selisi$ &8 : &9 sa'a#engan ekanan $i#rosais +airan seinggi $

&8 E &9 0 ;g$

 p p A

 Av v

 p p v A

 A

1 2

1

2

2

1

2

1

2

1 2 1

2   1

2

2

1

2

1

21

− =   

 

        −

− =   

 

        −

 ρ 

 ρ 

Page 17: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 17/25

 

Dengan 'e'asukkan nilai &8 E &9, 'aka #i&erole$ 4

 ρ ρ  g h v  A A

v

 g h

 A

 A

v g h

 A

 A

=         

     −

=   

        −

=   

        −

1

21

2

1

2

1

1

2   1

2

2

1

2

1

2

2

1

1

2

2

Page 18: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 18/25

 

3iskosias (kekenalan* #a&a #iangga& se"agai gesekan #i"agian #ala' suau %lui#a. Karena a#an-a !iskosias ini, 'akaunuk 'enggerakkan sala$ sau la&isan %lui#a #i aas la&isanlainn-a, aau su&a-a sau &er'ukaan #a&a 'elun+ur #i aas&er'ukaan lainn-a "ila #i anara la&isan<la&isan ini er#a&a%lui#a, $arusla$ #ikerakan ga-a.

Koe%isien !iskosias aau !iskosias (* #i#e%inisikan se"agai&er"an#ingan egangan lun+ur (F2A* #engan +e&a &eru"a$anregangan lun+ur.

0 (F 2A* 2 (#! 2 #-*

aauF 0 A (#! 2 #-*

Sauan !iskosias iala$ &oise. 8 &oise 0 8 #-ne s +'<9

I3. 3iskosiasI3. 3iskosias

Page 19: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 19/25

 

Huku' Poiseuille 4 ″aliran fluida melalui pipa berbentuk silinder

sepanjang L dengan jari-jari penampang r adalah :

#engan &8 E &9 a#ala$ "e#a ekanan anara ke#ua uung &i&a. Bila %lui#a se'&urna -ang !iskosiasn-a nol 'engalir 'eleai

se"ua$ "ola, aau a&a"ila se"ua$ "ola "ergerak #ala' suau%lui#a -ang #ia', garis<garis arusn-a akan 'e'"enuk suau&ola -ang si'eris se'&urna #i sekeliling "ola iu. Jika %lui#a

'e'&un-ai kekenalan 'aka akan a#a gesekan &a#a gerak"en#a erse"u -ang "esarn-a F%  0 k !. Koe%isien k erganung#ari "enuk geo'eris "en#a. Unuk "en#a -ang "er"enuk"ola, 'aka k 0 @ r. Se$ingga &ersa'aan 'ena#i

F%  0 @ r ! $uku' sokes

( )Q

r p p

 L=

  × × −× ×

π 

η 

41 2

8

Page 20: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 20/25

 

Pa#a suau "en#a -ang au$ "e"as #ala' %lui#a kenal,sela'a gerakann-a, &a#a "en#a erse"u "ekera iga "ua$ga-a, -aiu ga-a "era ( 0 ' g*, ga-a ke aas -ang #ikerakan

ole$ %lui#a (Fa*, #an gesekan -ang #ikerakan %lui#a (F% *. Ben#a akan "ergerak 'akin +e&a sa'&ai 'en+a&ai ke+e&aan

er'inal -ang konsan. Pa#a ke+e&aan er'inal !T  er+a&ai,ga-a<ga-a -ang "ekera &a#a "en#a a#ala$ sei'"ang (F- 0 *,se$ingga #i #a&akan 4

Unuk "en#a "er"enuk "ola #engan ari<ari r, 'aka !olu'e"en#a 3" 0 ( 2 1* @ r 1, se$ingga

( )v

 g V 

r T 

b b f 

=× × −

× × ×

 ρ ρ 

π η 6

( )vr g 

T b f = × −2

9

2

η  ρ ρ 

Page 21: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 21/25

 

Unuk 'engea$ui suau aliran %lui#a 'elalui &i&a er'asukla'inar aau ur"ulen, 'aka &erlu #ikea$ui "ilangan Re-nol#<n-a.

; 0 'assa enis %lui#a ! 0 ke+e&aan alir raa<raa

D 0 #ia'eer &i&aJika NR  9 'aka aliran la'inar 

Jika 9 NR  1 'aka aliran i#ak sa"il

Jika NR  1 'aka aliran ur"ulen

 N v D

 R   =   × × ρ 

η 

Page 22: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 22/25

 

GONTOH SOALGONTOH SOAL

8. Gairan se"an-ak 9 'L keluar #ari &i&a "er#ia'eer #ala'

Q '' #ala' aku 8 #eik. Bera&aka$ ke+e&aan raa<raa+airan #ala' &i&a erse"u

Jaa" 4

/ 0 A . ! ! 0 / 2 A

/ 0 (9 7 8< '1* 2 8 s 0 ,8 7 8< '1 2 s

! 0 (,8 7 8< '1 2 s* 2 (@ 7 (,1 '*9* 0 ,8 ' 2 s9. Bera&aka$ !olu'e air -ang keluar #ari lu"ang &a#a #in#ing

"ak "esar er"uka seia& 'eni Dia'eer lu"ang 1 +' ,lu"ang erleak ' #i "aa$ &er'ukaan air.

'

9

8

Page 23: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 23/25

 

Jaa" 4

&8  C ;!89  $8;g 0 &9  C ;!99  $9;g

karena &8 0 &9 #an $8 0 ' , $9 0 , 'aka

C ;!89  $8;g 0 C ;!99  $9;g

kalau "ak +uku& "esar !8 "ole$ #iangga& nol, 'aka

!9 0 9 g ($8 E $9* 0 9 (, '2s9* ( '* 0 , '2s

/ 0 !9 A9 0 (, '2s* (@ 7 (8, 7 8<9 '*9* 0 Q 7 8<1 '1 2 s

0 ,9 '1 2 'eni1. Per$aikan ga'"ar #i "aa$ ini

Di iik 8, #ia'eer

&i&a +', !8 0 9 ' 2s #an &8  0 8 kPa.Di iik 9, #ia'eer&i&a 9 +'. Hiung !9 #an &9

+'

9 +'

8 9

Page 24: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 24/25

 

Jaa" 4

Dengan &ersa'aan koninuias 'aka #i&erole$ 4

!9 0 !8 7 (r 9 2 r 8*9 0 (9 ' 2 s* (* 0 8 ' 2 s

Dengan 'e'akai &ersa'aan Bernoulli, karena $8 0 $

9, 'aka

&8  C ; (!89 E !99* 0 &9

P9 0 (8, 7 8 N2'9* C (8 kg 2 '1* 5(9 ' 2 s*9 E (8 ' 2 s*96

  0 ,9 7 8 N 2 '9 0 9 kPa

. Se"ua$ !enuri'eer &a#a iik 'asuk (iik 8* 'e'iliki

#ia'eer &i&a 89 +', se#angkan &a#a iik 9 'e'iliki#ia'eer &i&a +'. Jika 'ano'eer 'enunukkan 99 +',"era&aka$ aliran / #ala' &i&a Dikea$ui 'assa enis raksa81, g 2 +'1.

Page 25: Dinamika Fluida

7/21/2019 Dinamika Fluida

http://slidepdf.com/reader/full/dinamika-fluida-56da0a962f898 25/25