2

1.0 PENGENALAN

Penduduk bermaksud manusia yang tinggal di dalam sesuatu kawasan. Terdapat juga

pengertian lain tentang penduduk antaranya ialah penduduk ialah mereka yang mendiami

sesuatu tempat dalam wilayah tertentu dengan tanpa melihat status kewarganegaraan yang

dianut oleh orang tersebut . Selain itu, penduduk juga komponen yang sangat penting dalam

sesuatu wilayah dan juga negara.

Penduduk akan dianggap sebagai sumber jika dapat menyumbang atau menjana kepada

pembangunan negara. Penduduk juga dibahagi kepada beberapa kategori antaranya ialah

penduduk produktif, belum produktif, dan tidak lagi produktif yang mana berkait rapat

dengan umur penduduk. Penduduk dalam kategori 19 tahun kebawah dianggap belum

produktif kerana tidak terlibat dalam kegiatan ekonomi dan masih ditanggung oleh keluarga.

Taburan penduduk dapat ditakrifkan sebagai sebaran atau agihan penduduk diatas muka

bumi yang tidak sekata. Corak atau pola taburan ialah satu susunan petempatan bentuk

petempatan yang terhasil akibat agihan penduduk. Maka akan terhasilah petempatan berpusat,

berselerak dan berjajar. Taburan penduduk di Asia Tenggara berbeza dengan taburan

penduduk di kawasan lain. Hal ini disebabkan oleh perbezaan antara ciri-ciri budaya dan juga

fizikal.

3

2.0 OBJEKTIF KAJIAN

Pengkaji menjalankan kajian ini berdasarkan kepada empat objektif iaitu:

1. Mengenalpasti struktur dan komposisi penduduk.

2. Membina jadual yang menunjukkan struktur penduduk dan komposisi penduduk.

3. Menjelaskan ciri-ciri penduduk berdasarkan graf piramid penduduk

4. Menghuraikan kesan komposisi penduduk di kawasan kajian.

Melalui kajian ini, pengkaji bersyukur dapat menyelesaikan objektif kajian dalam menjadikan

faktor utama dalam kajian ini.

4

3.0 LOKASI KAWASAN KAJIAN

Ciri-ciri fizikal di kawasan kajian:

Kampung Limau Hantu merupakan kawasan pedalaman sedikit dan jauh dari bandar iaitu

Machang. Penduduk kampung ini menggunakan sebaik mungkin kawasannya untuk aktiviti

pertanian terutamanya untuk penanaman padi sawah. Hampir keseluruhan penduduknya

merupakan seorang petani dan bekerja sebagai pesawah. Namun bukan itu sahaja, kampung

ini juga menjadi tumpuan penduduk-penduduk kampung jiran yang lain seperti Kampung Pak

Roman, Kampung Tandak, Kampung Lubuk Bunut, Kampung Chanor dan Kampung Pangkal

Kuang. Hal ini kerana kampung ini terletak di tengah-tengah kawasan mukimnya, Jadi ia

amat strategik untuk bercucuk tanam dan memudahkan jentera-jentera pertanian untuk

memasuki kawasan ini. Kampung ini juga mempunyai ciri-ciri tanih yang sesuai untuk

penanaman kelapa sawit dan getah seperti Aluvium, Laterit dan Gambut. Tetapi penanaman

padi sawah lebih dominan berbanding penanaman kelapa sawit dan getah. Hal ini kerana ciri

fizikal yang dapat kita lihat di kampung ini ialah kawasan yang berbentuk tanah pamah di

samping mempunyai saliran dari anak sungai yang dikenali sebagai Sungai Sat. Sungai ini

memberikan sumbangan yang besar untuk menyalurkan air ke petak-petak sawah padi. Oleh

sebab itu penanaman padi adalah yang lebih sesuai berbanding penanaman Kelapa sawit dan

getah kerana seperti yang kita ketahui padi sawah memerlukan lebih banyak air berbanding

penanaman padi bukit. Selain itu, ciri fizikal yang terdapat di kampung ini juga ialah bukit.

Sepanjang kawasan penanaman padi ini terdapat bukit yang mengindahkan lagi pemandangan

di waktu petang.

5

Ciri Budaya yang terdapat di kawasan kajian:

Kampung Limau hantu juga mempunyai kawasan petempatan yang terdiri daripada 60

buah rumah yang mempunyai penduduk seramai 315 orang.Kebanyakan penduduk di

Kampung Limau Hantu akan menghabiskan masa ke bendang bagi mencari sumber

pendapatan. Selain itu, di kampung in juga mendapat kemudahan pengangkutan seperti jalan

raya. Pembinaan jalan raya menyusuri kawasan penanaman padi memudahkan para petani

membawa masuk jentera menuai padi dan membajak tanah. Penduduk kampung ini

keseluruhannya ialah penganut agama islam oleh sebab itu di kampung ini terdapat masjid

yang dikenali sebagai masjid Mukim Limau Hantu. Akhir sekali , kampung ini juga

berhampiran dengan sekolah rendah iaitu Sekolah Kebangsaan Pak Roman. Sekolah ini

menjadi tempat pengajian anak-anak para petani kerana hampir dan memudahkan mereka

untuk menghantar anak-anak dan mengambilnya bila tamat waktu persekolahan.

6

PETA DAERAH MACHANG

Peta 1: Lokasi kajian penduduk dalam Daerah Machang, Kelantan

7

Peta 2: Peta lakaran Bandar Pasir Mas

4.0 KAEDAH KAJIAN

Terdapat beberapa kaedah yang dapat digunakan bagi mendapatkan maklumat yang lebih

terperinci tentang kajian yang ingin dijalankan. Melalui kaedah ini, pengkaji telah

mendapati banyak maklumat penting untuk menjalankan penyelidikan ini. Terdapat beberapa

kaedah yang telah pengkaji gunakan semasa penyelidikan dijalankan antaranya ialah

kaedah soal selidik, pemerhatian dan perpustakaan.

8

Kaedah Soal Selidik

Kaedah soal selidik adalah kaedah utama yang pengkaji gunakan dalam kajian ini bagi

mengenalpasti umur, jantina dan juga bilangan isi rumah dikawasan kajian. Kaedah soal

selidik memudahkan proses bagi mendapatkan data bagi menjalankan sesuatu kajian

terutamanya melibatkan masyarakat. Dengan mengunakan kaedah soal selidik memudahkan

proses memungut data kerana penyelidik boleh terus kepada responden bagi mendapatkan

maklumat yang diinginkan. Dalam kaedah soal selidik, pengkaji telah menyediakan borang

soal selidik untuk mendapatkan maklumat yang dikehendaki.

Dalam borang soal selidik tersebut, pengkaji menyatakan beberapa soalan yang

dikehendaki dalam mengenalpasti struktur dan komposisi penduduk antaranya ialah soalan

tentang jantina, umur, bangsa dan juga jenis pekerjaan yang dilakukan oleh penduduk di

kawasan kajian. Penggunaan borang soal selidik telah memudahkan pengkaji untuk

mendapatkan maklumat tentang umur penduduk bagi melukis piramid penduduk. Melalui

kaedah ini, pengkaji telah memperoleh maklumat yang betul daripada penduduk dikawasan

kajian dan maklumat tersebut telah banyak membantu pengkaji dalam menjalankan kajian

pengkaji.

Kaedah Pemerhatian

Kaedah pemerhatian dapat didefinisikan sebagai satu proses yang sistematik dalam

mendapatkan maklumat tentang kajian yang dijalankan. Melalui kaedah ini turut memberi

gambaran tentang perkara yang berlaku di kawasan kajian untuk memudahkan pengkaji

menjalankan penyelidikan. Kaedah ini digunakan untuk meninjau kawasan kajian yang

ingin dikaji tentang struktur dan komposisi penduduk di Kg Limau Hantu. Kaedah ini

dijalankan menggunakan beberapa peralatan yang sesuai untuk mengambil beberapa

gambar yang diperlukan oleh pengkaji melalui kamera. Penggunaan kamera dapat

9

menjelaskan lagi keadan yang berlaku di kawasan Kg Limau Hantu. Penggunaan kaedah ini

juga dapat membantu penyelidik untuk mendapatkan keadaan yang sebenar tentang

kawasan Kg Limau Hantu terutamanya dari segi komposisi penduduk iaitu umur, jantina,

bangsa dan juga jenis pekerjaan yang dilakukan oleh penduduk Kg Limau Hantu.

Kaedah Perpustakaan

Dalam menyiapkan tugasan ini, pengkaji telah merujuk beberapa bahan rujukan bagi

menambahkan lagi maklumat untuk menghasilkan sebuah kajian yang lengkap. Antara

bahan rujukan yang pengkaji gunakan ialah dengan melayari laman web internet untuk

memperbanyakkan lagi maklumat yang diperolehi mengenai kawasan Kg Limau Hantu.

Pengkaji juga turut memuat turun bahan-bahan tersebut sebagai bahan rujukan. Selain itu,

pengkaji telah menjalankan kaedah penyelidikan perpustakaan iaitu dengan mengunjungi

perpustakaan Universiti Pendidikan Sultan Idris iaitu perpustakaan Tuanku Bainun bagi

mendapatkan maklumat tambahan dengan kepelbagaian sumber yang terdapat di

perpustakaan tersebut, seperti buku ilmiah, akhbar dan majalah akan memudahkan lagi

untuk pengkaji menjalankan kajian ini. Segala maklumat yang kami dapat kumpulkan sangat

berguna kepada pengkaji untuk menyiapkan kajian pengkaji tentang struktur dan komposisi

penduduk di Kg Limau Hantu. Sememangnya kaedah perpustakaan banyak membantu

pengkaji dalam menyelesaikan kajian di kawasan Kg Limau Hantu bagi mengenalpasti

struktur dan juga kompisisi penduduk.

10

5.0 HASIL KAJIAN DAN PERBINCANGAN

a)Membina jadual yang menunjukkan struktur penduduk.

Hasil daripada kaedah kajian yang pengkaji gunakan. Pengkaji telah berjaya memperoleh

data tentang penduduk kampung Limau Hantu. Jadual di bawah menunjukkan umur

penduduk Kg Limau Hantu mengikut jantina.

JADUAL STRUKTUR UMUR PENDUDUK KG LIMAU HANTU

UMUR LELAKI PEREMPUAN

0-4 18 19

5-9 17 18

10-14 15 16

15-19 13 15

20-24 12 13

25-29 11 12

30-34 11 11

35-39 11 11

40-44 10 10

45-49 9 10

50-54 8 9

55-59 8 9

60-64 7 8

65-69 6 6

70-74 4 5

75-79 3 4

11

80-84 2 2

JUMLAH 149 167

12

b)Melukis piramid penduduk dikawasan kajian

i) GRAF PIRAMID PROGRESIF

Skala = 2cm : 5 orang penduduk.

13

c) Menjelaskan bentuk dan ciri yang membentuk piramid penduduk

Piramid progresif adalah berbentuk kon, iaitu puncak yang tajam atau tirus dan dasar

atau tapak yang lebar serta keadaan rerun yang cekung. Setiap elemen terhadap bentuk

piramid ini mewakili ciri-ciri kependudukan yang tertentu.

Graf diatas menunjukkan tapak piramid yang lebar. Ini mnunjukkan bahawa kadar

kelahiran di Kg Limau Hantu adalah tinggi dan menunjukkan kadar kelahiran yang

meningkat. Manakala kadar kematian di kampung tersebut semakin merosot dan juga

menurun. Ini disebabkan oleh peningkatan taraf kesihatan dan amalan perancan keluaraga

yang dibuat kurang berkesan.

Kebanyakan penduduk wanita di Kg Limau Hantu masih lagi mengamalkan amalan

perkahwinan di peringkat umur yang muda yang telah banyak meningkatkan tahap fertiliti

wanita dan seterusnya menambah kelahiran.

Graf piramid diatas juga menunjukkan puncak yang sempit dan tajam. Keadaan ini

menggambarkan jangka hayat penduduk di kampung tersebut adalah rendah. Hal ini

bermakna tempoh hidup golongan tua adalah rendah iaitu sedikit yang melepasi angka 80

tahun.

Hal ini mungkin disebabkan oleh taraf kesihatan yang tidak mampu untuk mencegah

penyakit seperti darah tinggi, kencing manis, dan jantung yang menyerang golongan tua. Di

samping itu, amalan pemakanan yang tidak seimbang dan kurang berzat dalam kalangan

penduduk di negara yang sedang membangun juga memendekkan jangka hayat penduduk.

14

d) Menjelaskan faktor yang mempengaruhi penduduk di kawasan tersebut.

i) Faktor Sosial

Amalan perkahwinan muda diambil kira sebagai faktor sosial yang dapat

mempengaruhi kadar kelahiran di sesebuah kawasan. Amalan perkahwinan pada usia muda

meningkatkan kadar kelahiran berikutan kadar kesuburan wanita yang tinggi pada usia muda.

Kadar kesuburan wanita adalah antara umur 14 hingga 45 tahun.

Perkahwinan pada usia muda berkecenderungan memiliki saiz keluarga yang besar

berbanding dengan berkahwin pada usia lewat. Terdapat perkaitan yang rapat antara umur

seseorang perempuan semasa berkahwin. Seseorang wanita yang berkahwin pada usia 20

tahun atau lebih dikatakan mempunyai purata anak 5.3 oarang berbanding dengan wanita

yang berkahwin pada umur kurang daripada 20 tahun.

ii) Faktor Ekonomi

Kemajuan sains dan teknologi telah menyebabkan sektor pertanian makanan, iaitu

bekalan padi mencukupi untuk keperluan penduduk. Dengan kemajuan sains dan teknologi

ini penanaman padi boleh dilakukan dua hingga tiga kali setahun, menggunakan benih cepat

matang dan rancangan pengairan di kawasan jelapang padi utama.

Begitu juga dengan perkembangan revolusi perindustrian telah menyebabkan sumber

alam yang ada disesebuah negara dapat dieksploitasi dengan lebih meluas serta membuka

peluang pekerjaan yang banyak kepada penduduk. Keadaan ini telah menyebabkan

peningkatan pertumbuhan ekonomi sesebuah negara serta mewujudkan persekitaran

kehidupan yang lebih selesa dan baik.

iii) Faktor Dasar Kerajaan

Dasar juga bermaksud tindakan-tindakan kerajaan yang mempengaruhi atau cuba

mempengaruhi keseimbangan antara kelahiran, kematian dan migrasi.Dasar kependudukan

yang diamalkan oleh sesebuah negara itu boleh mempengaruhi pertumbuhan dan

15

pengurangan penduduk. Dasar kependudukan dari aspek dasar keluarga dan kebajikan yang

Malaysia perkenalkan ialah Dasar 70 juta Penduduk bertujuan untuk menambah jumlah

penduduk bagi menampung keperluan tenaga kerja. Untuk menjayakan polisi ini, kerajaan

telah cuba memberikan beberapa insentif seperti cuti bersalin 60 hari, kemudahan rawatan

percuma dan rebat cukai pendapatan.

e) Menghuraikan kesan komposisi penduduk terhadap sosioekonomi penduduk

dikawasan kajian

i) Kadar kelahiran tinggi

kadar kelahiran yang tinggi banyak mendatangkan kesan positif kepada sesebuah

kawasan ataupun negara. Kadar kelahiran yang tinggi memyebabkan adanya banyak tenaga

kerja dalam bidang ekonomi. Contohnya, di kawasan kajian kami mendapati ramai tenaga

kerja yang mampu menyumbangkan tenaga terutamanya dalam bidang pertanian.

Kg Limau Hantu masih lagi menjadikan aktiviti pertanian sebagai kegiatan ekonomi

yang utama sebagai punca rezeki dalam menampung keperluan harian. Kegiatan penanaman

padi yang dijalankan di kampung tersebut masih berjalan dengan baik. Ini disebabkan masih

ramai tenaga kerja yang boleh digunakan untuk mengusahakan kawasan sawah.

ii) Bilangan penduduk muda.

Bilangan penduduk muda di kawasan kajian iaitu Kg Limau Hantu masih ramai. Ini

sebenarnya banyak membantu dalam memperkembangkan ekonomi di kawasan tersebut. Ini

kerana dalam apa jua bidang ekonomi, tenaga muda tetap diperlukan dalam menjalankan

aktiviti ekonomi seperti pertanian dan juga perindustrian. Tenaga kerja yang muda ataupun

golongan muda amat diperlukan kerana tenaga mereka masih kuat dalam membuat apa jua

kerja.

Di Kg Limau Hantu, masih terdapat ramai golongan tenaga muda yang sanggup

menjalankan kegiatan pertanian di sawah. Ada sesetengah golongan muda yang tidak

16

berhijrah ke bandar semata, mata untuk mengusahakan sawah peninggalan daripada orang

tua. Tenaga muda juga mampu untuk mengeluarkan idea yang baharu bagi meningkatkan lagi

pengeluaran padi di kampung tersebut. Sememangnya tenaga muda banyak memainkan

peranan dalam meningkatkan tahap ekonomi di kawasan tersebut.

iii) Nisbah Tanggungan

Bilangan anak yang banyak di kampung Limau Hantu mungkin boleh membebankan

keluarga dan juga kerajaan. Terdapat banyak kanak kanak yang tidak membangun dan tidak

berpeluang untuk mendapatkan pendidikan kerana faktor kemiskinan dan juga kedaifan

keluarga. Apatah lagi jika sesebuah kerajaan miskin sudah tentu kerajaan tidak dapa

menyediakan sekolah yang sempurna untuk rakyatnya.

Golongan dewasa yang banyak disesebuah kawasan terutamanya di kawasan yang

senag membangun menyebabkan nisbah tanggungan menjadi kecil dan rendah. Keadaan ini

telah menyebabkan pendapatan per kapita penduduk menjadi tinggi dan taraf hidup rakyat

meningkat.

f)Menghuraikan tiga peranan kerajaan dalam mempengaruhi struktur penduduk di

kawasa kajian

Kerajaan sememangnya memberi fokus yang tinggi terhadap perkampungan-

perkampungan di Malaysia dan tidak hairanlah kawasan perkampungan yang menjadikan

pertanian sebagai sumber rezeki mendapat perhatian yang tinggi. Disini dapat kita lihat

peranan penduduk Kampung Limau Hantu sendiri seperti Ketua kampung yang menjadi

tulang belakang dan suara penduduk untuk memohon bantuan dari pihak kerajaan.Agensi-

agensi yang memainkan peranan dalam menyalurkan idea dan bantuan modal kepada para

petani ialah seperti agensi MARDI, FAMA, PELADANG dan Jabatan Pertanian

Malaysia.Hal ini memberi kemudahan terhadap penduduk untuk memasarkan hasil pertanian

tidak kira padi atau pun getah secara komersial. Selain itu, kerajaan telah membina

17

kemudahan infrastruktur bagi kampung ini iaitu kemudahan jalan raya sebagai laluan kereta,

motorsikal dan juga jentera pertanian. Kemudahan ini memberi kesan yang baik untuk

mempercepatkan pemasaran hasil pertanian tersebut. Kerajaan juga membina sistem

pengairan sepanjang kawasan pertanian terutamanya padi sawah.Parit ini mendapat sumber

air dari sungai yang berdekatan dan disalurkan terus ke petak-petak sawah. Disini juga dapat

kita lihat, pembinaan empangan yang dikenali sebagai empangan “Kemuning” memberikan

kemudahan kepada penduduk dari segi bekalan air dan juga elektrik ke setiap rumah. Di

kampung ini juga terdapat kemudahan sekolah iaitu Sekolah Kebangsaan Pak Roman dan

juga masjid. Kebanyakkan penduduk di kampung ini akan menghantar anak-anak mereka ke

sekolah tersebut berikutan jarak yang dekat dari rumah masing-masing.

18

6.0 KESIMPULAN

Kesimpulannya, penduduk sebagai agen perubahan diukur dari sudut perubahan yang

berlaku terhadap perubahan sosioekonomi, sosiobudaya, landskap fizikal dan landskap

budaya. Struktur dan komposisi penduduk serta ciri-ciri penduduk mempengaruhi sesebuah

graf piramid penduduk seterusnya memberi impak terhadap komposisi penduduk di kawasan

kajian. Secara keseluruhannya, penduduk merupakan satu daripada komponen sumber yang

penting dan berharga yang boleh diukur secara kuantiti dan kualiti. Umur dan jantina

penduduk diukur penduduk yang dilihat dari sudut kumpulan umur produktif dan tidak

produktif. Kualiti penduduk diukur daripada segi sifat fizikal, kesihatan, tahap pendidikan,

kemahiran, sikap dan etika. Pertumbuhan penduduk yang pesat mendatangkan kesan terhadap

ciri-ciri demografi dan sosioekonomi kepada sesebuah negara. Kesan penurunan kadar

kelahiran menyebabkan bilangan penduduk tu meningkat. Jumlah penduduk tua semakin

meningkat membawa kepada penuaan penduduk. Kesan penuaan penuaan penduduk boleh

dilihat pada ciri-ciri demografi sesebuah graf piramid penduduk dan sosioekonomi. Rajah

piramid penduduk yang menunjukkan ciri-ciri demografi dan tahap pembangunan sesebuah

negara. Model peralihan demografi juga menunjukkan ciri-ciri tertentu pertumbuhan

penduduk di sesuatu kawasan.

19

7.0 SENARAI RUJUKAN

Colleta dan Kayam, (1987). Pengembangan Wilayah Pedesaan. Bina Aksara. Jakarta.

Suyanto M. (2002). Pemikiran-Pemikiran dalam Pembangunan Kesejahteraan Sosial.Fakultas Ekonomi Universitas Indonesia.

Temubual antara pengkaji dengan Encik Hatta bin Ali, iaitu Ketua Kampung di Kawasan Kg Limau Hantu, Machang, Kelantan, pada 5 Mac 2017.

Rusly Musa & Nurashikin Abdullah (2013). Teks Pra U Geografi Penggal 3 Alam Sekitar Manusia, Petaling Jaya : Pearson Malaysia Sdn. Bhd

Rosnah Haji Salleh & Chek Zainon Shafie (2011), Teks STPM Geografi, Penggal 1, Penerbit : Pelangi Sdn. Bhd.

Portal Rasmi Majlis Daerah Machang, Kelantan, http://www.mdmachang.gov.my/

20

8.0 LAMPIRAN

1. Kemudahan sistem pengairan

2. kawasan pertanian

3. Kemudahan pusat pendidikan

21

4. Kemudahan jalan raya

5. Kemudahan tempat ibadah