KegunaanGuruT3Bab6 1

BAB 6 : PERUBAHAN PENTADBIRAN

KE ARAH KERAJAAN SENDIRI DI SARAWAK DAN SABAH

Faktor PENYERAHAN Sarawak kepada brtish (m.s.174-175)

1. Pertikaian Keluarga Brooke

Tidak mempunyai pengganti yang berwibawa

1. Vyner Brooke sudah uzur dan ingin bersara

2. Charles Vyner Brooke enggan meberi peluang kepada Anthony Brooke

mengambil alih pemerintahan Sarawak

2. Masalah kewangan

Sarawak mengalami kemusnahan akibat peperangan

Brooke tiada suber kewangan untuk membangun Sarawak

3. Desakan kerajaan British

Sebelum perang, Vyner Brooke enggan menyerahkan Sarawak kepada

British.

British mendesak Brooke menyerahkan Sarawak supaya pelaburan mereka

terjamin.

Gerakan Anti Penyerahan Sarawak (ms.178) Faktornya:

1. Perlembagaan 1941

menjanjikan kerajaan sendiri tetapi penyerahan Sarawak bertentangan dengan

perlembagaan 1941.

usaha memerdekakan Sarawak menjadi sukar

2. Tipu Muslihat

Charles Vyner Brooke membuat keputusan tanpa berunding dengan pemimpin

tempatan

3. Anthony Brooke tidak dilantik sebagai Rajah Sarawak

Barisan Pemuda Melayu meminta Anthony Brooke ditabalkan sebagai Raja

Sarawak

Memudahkan untuk menuntut kemerdekaan

Bentuk tindakan

1. Surat bantahan dan telegram kepada British

2. Tunjuk perasaan mendesak pengunduran British

3. Memulaukan upacara perlantikan Gebenor British

4. Penglibatan kaum wanita dalam tunjuk perasaan

5. Menubuhkan Rukun 13 – Perjuangan secara radikal

6. Pembunuhan Gabenor Sarawak Kedua, di Sibu

7. Perletakan jawatan – selepas Pekeliling No 9 dikeluarkan

KegunaanGuruT3Bab6 2

Langkah British untuk atasi

1. Mengenal pasti golongan terlibat

2. Propaganda memburukkan pakatan orang dayak

3. Mengeluarkan Surat Perkeliling No.9

Kesan Pembunuhan Duncan Stewart

1. Mengejutkan penduduk Sarawak

2. British menangkap dan menghukum mati 4 tokoh utama Rukun 13

3. Penjarakan suspek lain yang terlibat

4. Gerakan antipenyerahan dilumpuhkan

5. Kegiatan berpersatuan hanya untuk tujuan agama dan sosial sahaja.

Senaraikan langkah yang diambil kea rah berkerajaan sendiri di Sarawak setelah

menjadi tanah jajahan British. (ms.186)

Tahun 1956

Pindaan jumlah keahlian Majlis Negeri dan Ahli Majlis Tertinggi

dalam perlembagaan negeri Sarawak telah dibuat.

Dalam pindaan itu, ahli Majlis Negeri dan

Ahli Majlis Tertinggi ditambah menjadi 10 orang

Tahun 1947

British membentuk Majlis Tempatan untuk memberi peluang

kepada ahli-ahli yang dilantik mengambil bahagian dalam pentadbiran tempatan.

Fungsinya ialah menguruskan pelajaran rendah, bekalan air, jalan raya,

kesihatan, mengawal perbelanjaan, mengutip cukai kepala dan cukai-cukai lain

Tahun 1946

Sistem pentadbiran Sarawak disusun bagi memudahkan pentadbiran.

Sarawak dibahagikan kepada 5 bahagian yang diketuai oleh seorang Residen.

Setiap bahagian dibahagi kepada beberapa daerah yang diketuai oleh Pegawai Daerah.

KegunaanGuruT3Bab6 3

Parti politik di Sarawak sehingga tahun 1963 (m.s.187)

Barisan

Rakyat Jati

Sarawak (BARJASA)

Parti

Negara

Sarawak

(PANAS)

Persatuan

Cina

Sarawak

(SCA)

Parti Bersatu

Rakyat

Sarawak

(SUPP)

Parti Pesaka

Anak

Sarawak

(PESAKA)

Parti Kebangsaan

Sarawak

(SNAP)

Parti

politik di

Sarawak

sehingga

tahun

1963

KegunaanGuruT3Bab6 4

Langkah Ke Arah Berkerajaan Sendiri di Sabah (ms.190)

Tahap Pertama 1946-1950 : Perlembagaan 1950

(tiada perubahan)

Tahap Kedua 1950 : Perlembagaan Baru

Penubuhan Majlis Undangan dan Majlis Eksekutif

(Pemimpin tempatan diberi jawatan dalam Majlis

Undangan) Donald Stephens dan Datu Mustapa

Harum

Majlis

Eksekutif 9

orang ahli

Majlis

Undangan 23

orang ahli

Penubuhan Majlis Tempatan / Majlis Daerah 1952

Pengubalan Perlembagaan

Pilihanraya Majlis Undangan 1962

Penubuhan Parti-Parti Politik

MEMBENTUK PARTI PERIKATAN SABAH

USNO UNKO PCS

Majlis Tempatan

pertama ditubuhkan

di Kota Belud dan

kemudian ditukarkan

kepada Majlis

Daerah

Pelantikan ahli

Majlis Daerah

dibuat oleh

British sehingga

1960

PASOK MOMOGUN

16 SEPTEMBER 1963 Kemerdekaan Sabah Melalui Malaysia

KegunaanGuruT3Bab6 5