INSTITUT PENDIDIKAN GURU MALAYSIA

KAMPUS BAHASA MELAYU

PENGURUSAN SUMBER

PENGKATALOGAN

DISEDIAKAN OLEH:

NAMA : RAHIMAH BINTI HARUN

KAD PENGENALAN : 661226085528

AMBILAN : KDPM KDC SABK NOV ’08 (KUMP. B)

PENSYARAH : ENCIK A.ALADIN BIN CHE AMAT

PENDAHULUAN

Pusat Sumber atau perpustakaan merupakan satu tempat yang

mengandungi koleksi bahan-bahan pustaka yang disusun secara teratur untuk

memudahkan penggunaannya Perkhidmatan yang ditawarkan oleh perpustakaan

telah bertambah dengan pantas seiring dengan perkembangan teknologi. Kini,

Sistem pengkelasan dan pengkatalogan lazim digunakan di kebanyakan

perpustakaan termasuklah perpustakaan di sekolah-sekolah di Malaysia.

Pengkelasan dan pengkatalogan amat penting dalam pengurusan Pusat

Sumber Sekolah. Rasional kenapa tugas pengkelasan dan pengkatalogan perlu

dilakukan dengan baik oleh perpustakaan-perpustakaan sekolah di Malaysia. Empat

jenis format katalog serta tiga jenis kad katalog yang biasa digunakan di

perpustakaan sekolah juga turut disentuh di sini. Kaedah mengkatalog buku dan

bukan buku serta skema pengkelasan perpuluhan Dewey (DDC) yang dilakukan

oleh perpustakawan di perpustakaan negara ini turut juga dibincang. Selain itu, turut

disentuh berkenaan pengautomasian pusat sumber.

Secara lebih terperincinya, pengkelasan boleh dinyatakan sebagai cara-cara

untuk mengelompokkan bahan pustaka, menurut susunan tertentu secara teratur

berdasarkan kepada perkara dan atau bentuk bahan pustaka. Kesimpulannya ,

pengkelasan dan pengkatalogan ini memberi faedah yang amat baik bagi

pengurusan perpustakaan dan pusat sumber sekolah.

.

DEFINISI PENGKATALOGAN

Pengkatalogan ialah proses merekodkan butiran maklumat mengenai pelbagai

media sama ada bahan bercetak, bahan tidak bercetak dan sumber elektronik yang

terdapat di pusat sumber. Untuk menggunakan bahan-bahan ini, satu indeks atau

senarai bahan-bahan pusat sumber perlu disediakan yang dikenali sebagai

katalog. Oleh itu pengkatalogan bermaksud proses menyediakan rekod katalog

bahan maklumat.Setiap rekod katalog perlu mempunyai nombor kelas, keterangan

deskriptif dan tajuk perkara.

TUJUAN PENGKATALOGAN

Tujuan pengkatalogan adalah untuk mengurus dan menyusun bahan-bahan

maklumat dengan sistematik. Ianya juga bertujuan memudahkan penyimpanan dan

capaian kepada bahan-bahan didalam sebuah perpustakaan.Apabila bahan di susun

dengan baik dan direkodkan secara teratur, maka ia memudahkan para pengguna

untuk mengakses sesuatu bahan di pusat sumber secara berkesan, mudah, pantas

dan tepat. Bagi pihak pengurusan pusat sumber, dengan adanya pengkatalogan ini

ianya memberikan satu pengurusan yang cekap dan dapat mengetahui maklumat

sesuatu koleksi yang terdapat dalam pusat sumber sekolah seperti bahan, jumlah

bahan, maklumat penerbitan dsb. Secara lebih terperincinya, pengkelasan boleh

dinyatakan sebagai cara-cara untuk mengelompokkan bahan pustaka, menurut

susunan tertentu secara teratur berdasarkan kepada perkara dan atau bentuk bahan

pustaka. Dalam hubungan ini,pengeklasan boleh diertikan sebagai menyusun buku

dan bukan buku di dalam perpustakaan sumber mengikut suatu sistem pengkelasan

tertentu. Sistem pengkelasan yang digunakan ialah Sistem Pengkelasan Perpuluhan

Dewey (Dewey Decimal Classification).

JENIS-JENIS KATALOG

Terdapat lima jenis kad katalog iaitu kad senarai rak, kad pengarang, kad judul, kad

perkara dan kad rujukan. Namun terdapat dua jenis kad katalog yang biasa

digunakan ialah kad pengarang, kad judul dan kad perkara. Ketiga-tiga jenis kad ini

dikenali sebagai entri pengarang, entri judul dan entri perkara.“Tajuk” adalah nama,

perkara atau rangkai kata yang tercatat pada baris teratas sesuatu entri supaya

menjadi titik rujukan dalam katalog perpustakaan. Ini bermakna sesuatu entri akan

disusun atau difailkan dalam katalog menurut tajuknya. Jika tajuk yang tercatat di

baris teratas ialah nama pengarang, entri itu dinamakan entri pengarang dan

difailkan menurut nama pengarang, jika tajuknya ialah judul, maka entri itu dikenali

sebagai entri judul dan difailkan menurut judul dan begitulah juga dengan entri

perkara. Cara menyediakan katalog yang digunakan adalah berdasarkan peraturan

Angka American Cataloguing Rules ( AACR ).

APAKAH BENTUK-BENTUK KATALOG YANG DIKENALPASTI?

Dari segi fizikal, katalog itu dapat disediakan dalam beberapa bentuk. Jenis

bentuk itu termasuklah kad, buku, kertas, mikrofis dan pita komputer. Di antara jenis-

jenis katalog ini, bentuk yang lazim digunakan dikebanyakan perpustakaan

termasuklah perpustakaan sekolah di negara ini ialah katalog kad. Namun di sini

bentuk katalog yang akan dibincangkan adalah katalog berbentuk kad, mikrofis dan

komputer sahaja.

a) Katalog Kad

Ukuran katalog kad ini adalah 7.7 cm ´ 12.7 cm (3” ´ 5”) tiap-

tiap satunya dengan lubang kecil di bahagian tengah di bawah. Dalam

pengkatalogan, kad-kad itu diberi nama tertentu dan yang biasa

disediakan ialah kad pengarang, kad judul dan kad perkara. Kad-kad

ini disusun dan disimpan dalam kabinet katalog yang berlaci di mana

dalam tiap-tiap laci terdapat sebatang besi yang dimasukkan ke dalam

lubang kad supaya kad itu boleh disususn dengan teratur. Pada

bahagian luar laci ditandakan dengan huruf yang menunjukkan

susunan kad-kad itu.

b) Katalog Mesin (Mikrofis)

Untuk sistem katalog mikrofis, maklumat-maklumat buku

diperkecilkan dan dicetak pada kad-kad lutsinar. Maklumat mikrofis

diperbesarkan semasa ditayangkan oleh alat baca mikrofis. Namun,di

sini,penggunaan katalog jenis ini jarang digunakan dikebanyakan

perpustakaan sekolah sama ada peringkat rendah mahupun peringkat

sekolah menengah.

c) Katalog Komputer (OPAC – Katalog Atas Talian)

Katalog merupakan kunci kepada koleksi perpustakaan, dan

menguasai kegunaannya dapat memahami penggunaan

perpustakaan. Sistem katalog komputer pula menyimpan katalog

dalam komputer yang ditulis khas. Pengguna perlu mendaparkan

maklumat secara bersemuka dengan papan kekunci komputer. Sistem

komputer mempunyai kebaikan kerana maklumat tentang status

pinjaman buku dapat dipaparkan. Ini bermakna, jika buku tersebut

telah dipinjam oleh pengguna lain, pangkalan data akan memaparkan

maklumat bahawa buku tersebut telah dipinjam. Selain itu, pengguna

juga boleh membuat tempahan untuk meminjam buku melalui sistem

katalog komputer ini. Sistem ini banyak digunakan terutamanya di

pusat-pusat pengajian tinggi seperti mana yang digunakan di Universiti

Sains Malaysia iaitu sistem krisalis.

Katalog Atas Talian memudahkan pengguna dalam usaha

mencari maklumat yang dikehendaki dengan cepat dan mudah.

Berbanding dengan penggunaan kat katalog, proses pencarian katalog

atas talian lebih menjimat masa khususnya pihak pengurusan.

Melaluinya rekod statistik pencarian bahan mengikut jam pada satu-

satu terminal, berapa ramai pengguna, jenis carian sama ada carian

pengarang, judul atau perkara, dan aktiviti lain mudah dikesan.

Satu perisian pengendalian sistem katalog menggunakan

komputer di mana sebuah buku dapat diproses dalam jangka waktu

yang singkat. Melalui cara ini, pengguna hanya perlu memasukkan

data buku dan klik butang tertentu. Tujuan penghasilan katalog

berformat komputer ini adalah untuk memudahkan kakitangan Pusat

Sumber memproses buku dan mengendalikan sistem pengkatalogan

pusat sumber sekolah dan memudahkan carian buku dan bahan yang

terdapat dalam pusat sumber. Perisian ini mudah dikendalikan sebab

semua arahan diberikan satu persatu dan yang istimewanya pengguna

cuma perlu sedikit pengetahuan dalam bidang pengendalian komputer.

JENIS KATALOG BUKU DAN BUKAN BUKU:

Penkatalogan buku terdiri daripada penkatalongan buku fiksyen dan buku bukan

fiksyen.

( a ) Penkatalogan Buku:

Penkatalogan buku fiksyen tiga kad perlu disediakan jika buku tersebut dikarang

oleh seorang pengarang. Kad katalog perkara tidak diperlukan. Jika fiksyen dikarang

oleh lebih seorang pengarang, satu kad pengarang disediakan oleh setiap

pengarang.

Untuk buku bukan fiksyen yang dikarang oleh lebih daripada seorang pengarang,

satu kad pengarang disediakan untuk setiap pengarang. Untuk buku yang tidak

diketahui pengarangnya, kad pengarang tidak perlu disediakan. Kad judul

dijadualkan kad utama. Dengan itu, butir minggu dicatat pada kad judul.

( b ) Penkatalogan Bahan bukan Buku:

Pada umumnya, bahan bukan buku dapat digolongkan kepada lima jenis utama iaitu

:

( I ) Penglihatan ( visual ) : Filem tanpa suara, OHP, Slaid, Jalur filem, carta, poster,

gambar, peta, kad kerja, kad imbasan dan sebagainya.

( II ) Pendengaran ( audio ) : Piring hitam, pita kaset dan rel, dan sebagainya.

( III ) Penglihatan, pendengaran ( audio visual ) : Filem bersuara, susulan, pita slaid,

susulan pita-jalur filem, gambar-pita, rakaman video dan sebagainya.

( IV ) Kit : merupakan koleksi radio yang tersebut di atas atau jenis media lain yang

disepadukan dan disimpan dalam satu kotak dengan tujuan untuk digunakan secara

keseluruhan atau secara berasingan.

( v ) Objek tiga dimensi : Glob, Model, permainan dan lain-lain.

Bahagian Rekod Katalog.

1. Pengkelasan

nombor kelas dihasilkan menggunakan sistem-sistem pengkelasan yang

dicipta.

nombor kelas adalah untuk bagi setiap bahan maklumat dan berfungsi

sebagai alamat kepada bahan maklumat.

dengan merujuk kepada nombor kelas ini, kita dapat mengetahui kedudukan

bahan itu dirak perpustakaan dan dapat mencarinya dengan mudah.

dikenali sebagai nombor panggillan atau call number.

2.Pengkatalog deskriptif

menyatakan maklumat bibliografik bahan maklumat.

maklumat bibliografik adalah pengarang,tajuk,edisi,penerbit,tempat & tahun

terbitan,muka surat serta saiz bahan.

3 peralatan yang perlu digunakan bagi menyediakan maklumat deskriptif:

i) ISBN (International Standart Bibliografic Description)

ii) AACR2r (Anglo-American Cataloguing Rules,Second Edition, 1988

Revision)

iii) Dublin Core (Dublin Metadata Core Element Set)

3.Pengkatalogan tajuk perkara.

Sistem Pengekelasan (yang utama di dunia)

Sistem Pengkelasan Perpuluhan Dewey / Dewey Decimal Classification

(DDC).

Sistem Pengkelasan Perpustakaan Kongres / Library of Congress

Classification (LCC)

CONTOH KAD KATALOG BUKU FIKSYEN (ENTRI UTAMA – NAMA PENGARANG)

MF

053599

ABD ABDULLAH SIDEK

ESOK HARI BAHAGIA, Cetakan ke 7, Kuala Lumpur , DBP, Kementerian Pelajaran Malaysia, 1993

83m.s.

ISBN 983-62-0610-8

MF

064060

ARI ARIPIN SAID

JUARA YANG TEWAS, Cetakan ke 5, Kuala Lumpur , DBP, Kementerian Pelajaran Malaysia, 1994

117m.s.

ISBN 983-62-0412-4

MF

054282

SAT SATIMAN NAWANG

TUK TUKANG, Shah Alam, Selangor; Marwillis Publisher and Distribur Sdn. Bhd. ; 1992

134m.s.

ISBN 983-831-245-2

CONTOH KAD KATALOG BUKU FIKSYEN (ENTRI UTAMA JUDUL)

FM

076399

SHA EDISI KHAS SASTERAWAN NEGARA ,TONIL PURBAWARA, KUMPULAN CERPEN PILIHAN; SHAHNON AHMAD Dato Haji 1933; Kuala Lumpur, DBP , 2006

333m.s.

ISBN 983-62-9363-9

1. Short storiesI. Judul

FM

076399

SHA MALAM DI GINZA ,( KUMPULAN CERPEN PILIHAN ABAD KE 20) Wijaya Mala Kuala Lumpur, DBP , 2005

183m.s.

ISBN 983-62-8420-6

1. Short stories, Malay2. Malay FictionI. JudulII. Siri

FM

076399

SHA TITIAN GELORA, (KUMPULAN CERPEN PILIHAN ABAD KE 20); Azmah Nordin; Kuala Lumpur, DBP , 2005

285m.s.

ISBN 983-62-8419-2

1.Short Stories

2. Malay Fiction

I.Judul

II. Siri

CONTOH KAD KATALOG BUKU BUKAN FIKSYEN (ENTRI UTAMA PENGARANG)

499.238

LAP Nik Safiah Karim, Hamdan Ariffin

Laporan Kajian Sosiologistik Penggunaan, Penguasaan dan Pelaksanaan Bahasa Malaysia baku di Jabatan-jabatan Kerajaan Negeri/Persekutuan, Badan-badan Berkanun/ Swasta; Nik Safiah Karim, Hamdan Ariffin; DBP Cawangan Sabah: Selangor; Percetakan DBP ,1992

180m.s

Bibliografi – m.s 169

ISBN 983-62-2546-3

1.Bahasa Malaysia-Sabah-Usage

2. Bahasa Malaysia-Social Aspects-Sabah

3.Sociologistic - Sabah

I.Dewan Bahasa dan Pustaka ( Sabah)

II. Sabah, Jabatan Ketua Menteri

R

297.272

ABD Abdul Aziz Mat Ton

Politik Al Imam / Abdul Aziz Mat Ton, Edisi 2,

Selangor, Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka,2000 I

521m.s

Bibliografi – m.s 497-503

ISBN 983-62-5926-0

1.Islam and Politics - Malay

2. Imperialisme- Middle East

3.Nationalism-Middle East

4. Imperialisme -Malay

I.Judul

R

297.4

ZUL Zulkifli Mat Isa

Kemuliaan Para Wali , Zulkifli Mat Isa, Johor, Perniagaan Jahabersa, 1996,

782 m.s

CONTOH KAD KATALOG BUKU BUKAN FIKSYEN (ENTRI UTAMA JUDUL)

R

297.4

ZUL Zulkifli Mat Isa

Kemuliaan Para Wali , Zulkifli Mat Isa, Johor, Perniagaan Jahabersa, 1996,

782 m.s

R

332.6322209595

MOH STOCK PRICING IN MALAYSIA : Corporation Financial and Investment Malaysia , Mohamed Ariff, Shamsher Mohamad, Annuar M.Nasir

Selangor, Universiti Malaysia Putra Press, 1998

Bibliography : 336-354

386 pages

ISBN 983-9319-32-9

1.Stock Prices – Malaysia

2.Corporation – Malaysia-Finance

I.Shamsher Mohamed

II.Annuar M. Nasir

III.Title

R

338.4791

MCI TOURISM : PRINCIPLES, PRACTICES, PHILOSOPIES -7TH ed, Robert W.McIntosh, Charles R.Goldner, J.R. Brent Ritchie ; New York, John Wiley & Sons. Inc. 19955

572 pages

ISBN 0-471-01557-1

1.Tourist trade

I. Goldner, Charles R

II.Ritchie, J.R.Brent

III.Title

CONTOH KAD KATALOG BAHAN-BAHAN BUKAN BUKU

KASET

KASET

R

624.171

WAN ANALISIS STRUKTUR PERTENGAHAN /GK. WANG; PENTERJEMAH Kamsiah bte Mohd Ismail, Zainab bt Arman, Yusuf bin Ahmad , Kuala Lumpur, Universiti Teknologi Malaysia, 1997

895 m.s.

ISBN 983-52-0080-7

1.Structural Analysis (Engineering)

I. Kamsiah Mohd Ismail

II.Yusuf Ahmad

III. Zainab Arman Ali

IV. Judul

371.422

HAG Hazel Hagger, Katherine Burn and Donald McIntyre

The School Mentor Handbook

Reprinted 1994 (three times)

London, Kogen Page Ltd.,1993

A cip recorder

ISBN 0-7494-1018-3

781

HAR Lois N.Harrison

Getting Started in Music, New Jersey, Prentice Hall, Inc, 1989

Tape Recorder

ISBN 0-13-354911-9

1.Music –Theory , Elementary

2.Music-Handbooks

KIT

KIT

TRANSPARENSI

TRANSPARENSI

570.7124

BUL Teacher’s Handbook (F1)

Rob Kearsley Bullen, Andrew Edmondson, Tony Ward, Edinburgh, Pearson Edmonton Limited, 2000

ISBN 0-582-338561-1

R

658.40

WOOL Gower

50 Activities Team Building

Mike Woodcode, Hampshire, UK, Gower Publishing, 1995

ISBN 1-85904-012-8

1. Organization Team Management

I.Title

RUJ

R

372.89

GOL Kajian Tempatan

Transparensi Kajian Tempatan Tahun 6 KBSR, Goh Cheng Leong, Chong Mee Loon, Shah Alam , Selangor, Fajar Bakti , 1996

ISBN 967-653647-4

RUJ

372.89

CHO Kajian Tempatan, Transperansi KBSR Tahun 4,

Shah Alam, Selangor, Fajar Bakti, 1996

ISBN 967-653521-4

PENUTUP

Sistem pengkelasan dan pengkatalogan yang lazim digunakan di

kebanyakan perpustakaan termasuklah perpustakaan di sekolah-sekolah di

Malaysia. Dalam penulisan ini ianya menyatakan tentang pengkelasan dan

pengkatalogan serta tujuan masing-masing dalam pengurusan Pusat Sumber

Sekolah. Ia memberikan rasional kenapa tugas pengkelasan dan pengkatalogan

perlu dilakukan dengan baik oleh perpustakaan-perpustakaan sekolah di Malaysia.

Empat jenis format katalog serta tiga jenis kad katalog yang biasa digunakan di

perpustakaan sekolah juga turut disentuh di sini. Kaedah mengkatalog buku dan

bukan buku serta skema pengkelasan perpuluhan Dewey (DDC) yang dilakukan

oleh perpustakawan di perpustakaan negara ini turut juga dibincang. Selain itu, turut

disentuh berkenaan pengautomasian pusat sumber.

Sebagai kesimpulan, pengkatalogan ini memberikan ramalan tentang

halatuju sistem pengkelasan dan pengkatalogan PSS di Malaysia pada masa akan

datang. Ianya memberikan banyak manafaat kepada pengurusan dan penyusunan

segala bahan bacaan buku dan bukan buku bagi memudahkan kita mencari bahan

di Malaysia. Kesimpulannyanya pengkatalogan ini banyak member kebaikan kepada

rakyat Malaysia terutama perpustakaan dan pusat sumber sekolah.

RUJUKAN

ABDULLAH SIDEK, ESOK HARI BAHAGIA, Cetakan ke 7, Kuala Lumpur , DBP,

Kementerian Pelajaran Malaysia, 1993

ARIPIN SAID ,JUARA YANG TEWAS, Cetakan ke 5, Kuala Lumpur , DBP,

Kementerian Pelajaran Malaysia, 1994

SATIMAN NAWANG, TUK TUKANG, Shah Alam, Selangor; Marwillis Publisher and

Distribur Sdn. Bhd. ; 1992

SHAHNON AHMAD Dato Haji EDISI KHAS SASTERAWAN NEGARA ,TONIL

PURBAWARA, KUMPULAN CERPEN PILIHAN; Kuala Lumpur, DBP

, 2006

Azmah Nordin TITIAN GELORA, (KUMPULAN CERPEN PILIHAN ABAD KE 20);

Kuala Lumpur, DBP , 2005