tajuk 8

KemahiranBerfikir dalam

Pengajarandan

Pembelajaran

www.zairedin.com

• Di akhir topik ini, anda seharusnya dapat:

• 1. Menjelaskan maksud Kemahiran Berfikir

dalam pengajaran dan pembelajaran;

• 2. Membincangkan teknik penerapan

Kemahiran Berfikir dan Strategi

• Berfikir (KBSB) dalam pengajaran dan

pembelajaran;

• 3. Mengaplikasikan KBSB dalam pengajaran

dan pembelajaran; dan

• 4. Membincangkan kebaikan KBSB dalampengajaran dan pembelajaran.

www.zairedin.com

• Penerapan Kemahiran Berfikir dan StrategiBerfikir (KBSB) merupakan elemen pentingdalam proses pengajaran dan pembelajaranmata pelajaran Pendidikan Kesihatan selarasdengan tuntutan Falsafah PendidikanKebangsaan.

• Strategi berfikir merupakan proses berfikiryang lebih tinggi peringkatnya. Ia melibatkanbeberapa langkah dan setiap langkah pula melibatkan beberapa kemahiran berfikir.

• Berfikir merupakan suatu proses yang menggunakan minda untuk mencari maknadan pemahaman terhadap sesuatu perkara.

www.zairedin.com

Matlamat dan Objektif

• Melatih untuk berfikir secara kritis dan kreatifbagi memastikan sebarang keputusan danpenyelesaian masalah dapat dilakukan denganefektif.

• Kesilapan-kesilapan berfikir yang sempit, tidaksistematik dan bercelaru dapat diatasi denganmudah.

• Mempraktikkan kemahiran berfikir danpengalaman serta pengetahuan yang sedia adasama ada di sekolah ataupun di tempat lain.

www.zairedin.com

• Meningkatkan aspek kognitif dan efektif, danseterusnya perkembangan intelek mereka.

• Ciptaan yang kreatif, efektif dan inovatif bolehdihasilkan di samping idea yang bernas.

• kemahiran ini juga dapat membantu pelajardalam membentuk keyakinan diri, beranimelontarkan pendapat dan hujah sertamembantu pelajar untuk memberi pandanganyang lebih kritis dan kreatif.

www.zairedin.com

Definisi Berfikir dan Proses Berfikir

• Berfikir ialah kebolehan manusia untukmembentuk konsep, memberi sebab ataumembuat penentuan. (Beyer, 1984)

• Proses pemikiran merupakan proses untukpenyelesaian masalah dan membuat keputusandengan melibatkan penggunaan minda.

• Sebagai seorang manusia, kita akan sentiasaberfikir tidak kiralah apa jua yang berlakuterutamanya ketika berhadapan dengan sesuatuobjek, situasi, masalah dan sebagainya. Proses iniakan berlaku secara automatik di mana kita mulamenyoal diri sendiri tentang pelbagai persoalandan aspek.

www.zairedin.com

Model Kemahiran Berfikir

www.zairedin.com

Kemahiran Berfikir Kritis

• Keupayaan untuk menilai logik atau munasabahtentang sesuatu perkara atau idea adalah merupakankemahiran untuk berfikir secara kritis. Kemahiranberfikir kritis boleh dikuasai dan ditingkatkan melalui:

• (a) Proses mencirikan;• (b) Proses perbandingan;• (c) Proses pengumpulan dan klasifikasi;• (d) Proses penyusunan mengikut kriteria;• (e) Proses menganalisis;• (f) Proses mengesan kecondongan; dan• (g) Proses penilaian dan membuat keputusan.

www.zairedin.com

Kemahiran Berfikir Kreatif

• Kemahiran berfikir secara kreatif adalahkeupayaan sesorang untuk menghasilkan danmencetuskan idea yang baharu danmempunyai originaliti yang tersendiri.

• Hasil idea yang kreatif juga merupakan hasilidea yang diilhamkan sendiri daripada individuatau hasil daripada gabungan idea yang sediaada.

www.zairedin.com

Kemahiran berfikir kreatif harusmempunyai

• (a) Keupayaan untuk menjana idea;

• (b) Keupayaan hubungkait;

• (c) Keupayaan membuat inferens;

• (d) Keupayaan meramal;

• (e) Keupayaan hipotesis;

• (f) Keupayaan mensintesis dan mengitlak;

• (g) Keupayaan gambaran mental; dan

• (h) Keupayaan penciptaan untuk penghasilanidea.

www.zairedin.com

Kaedah kemahiran berfikir kreatif

• (a) Tajuk dicari dan dibincangkan;

• (b) Tajuk yang dipilih dikemukakan;

• (c) Idea yang dikemukakan dibincang;

• (d) Idea lain yang diperlukan ditambah dandifikirkan; dan

• (e) Proses hubung kait antara idea dibincangkan.

www.zairedin.com

Strategi Berfikir

• Strategi berfikir terdiri daripada mengkonsepsikan, menyelesaikan masalah dan membuat keputusan.

• Strategi berfikir juga memerlukan kaedah-kaedah yang tertentu. Antaranya adalah:

• Proses mengkonsepsi;

• Proses penyelesaian masalah; dan

• Proses membuat keputusan

www.zairedin.com

Proses Mengkonsepsi

• Pengitlakan adalah perihal pembinaanpengertian, konsep dan model ciri khususyang mempunyai ciri-ciri yang sama sertaberkaitan antara satu sama lain. Strategi inidigunakan untuk:

• (a) Memberi penjelasan yang lebih terang dannyata;

• (b) Penyelesaian masalah; dan

• (c) Membuat keputusan.

www.zairedin.com

Kemahiran Menaakul

• Perkaitan antara kemahiran berfikir kritis, kemahiranberfikir kreatif, kemahiran menaakul dan strategiberfikir adalah merupakan model kemahiran berfikirdan strategi berfikir dalam sains.

• Kemahiran berfikir kritis, kreatif dan strategi berfikir di atas telah disusun mengikut hierarki. Terdapat duaprinsip yang biasa digunakan untuk menentukanhierarki ini:

• (a) Prinsip 1: KBSB disusun mengikut urutan darimudah ke kompleks; dan

• (b) Prinsip 2: KBSB disusun mengikut keperluanprasyarat.

www.zairedin.com

Alat Berfikir

• Penggunaan alat-alat berfikir sememangnyabanyak membantu dalam menguruskan proses pembelajaran dan pengajaran serta kehidupanseharian.

• Alat berfikir• yang digunakan adalah:• Soalan dan penyoalan;• Carta;• Peta minda; dan• Pengurusan grafik.

www.zairedin.com

STRATEGI PENERAPAN KEMAHIRAN BERFIKIR DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN PENDIDIKAN KESIHATAN

• KBKK diajar secara:

• (a) Terpisah KBKK diajar secara berasingan dantidak dikaitkan dengan kandungan matapelajaran.

• (b) Penyebatian KBKK diajar secara terancanguntuk dimasukkan ke dalam mata pelajaran, bersepadu dengan isi kandungan denganmenggunakan kemahiran dan alat berfikir.

www.zairedin.com

Penyebatian Penuh

• Penyebatian penuh dilaksanakan denganmenggunakan lima langkah berikut:

• (i) Pengenalan kepada isi mata pelajaran danKBKK;

• (ii) Penggunaan bahan rangsangan, alat, latihandan aktiviti untuk isi

• mata pelajaran dan KBKK;• (iii) Refleksi dan metakognitif;• (iv) Pengukuhan isi MP dan KBKK; dan• (v) Aplikasi KBKK dalam situasi harian.

www.zairedin.com

Penyebatian Separa

• Penyebatian separa ialah pelaksanaan KBKK digunakan dalam mana-mana langkah dalampengajaran dan pembelajaran bagi matapelajaran yang diajar, sama ada padaperingkat permulaan, perkembangan danpenutup.

www.zairedin.com

Metakognisi

• Proses pemikiran yang berkaitan araspemikiran yang tinggi adalah dikenali sebagaimetakognisi. Ia melibatkan:

• (a) Refleksi proses pemikiran.

• (b) Kesedaran dan pengawalan proses pemikiran.

www.zairedin.com

Proses Metakognisi

• (i) Merancang

• (ii) Memantau

• (iii) Menilai

www.zairedin.com

Aras Metakognisi

(i) Aras Penggunaan Secara Sedar -Proses kenal pasti dan menyatakan:• Strategi berfikir;• Kemahiran berfikir;• Tugasan berfikir; dan• Tujuan berfikir.

(ii) Aras Penggunaan Secara Strategik -Proses penyusunan proses berfikir berdasarkan:• Keutamaan;• Sukar atau mudah;• Pilihan yang sesuai dicari; dan• Ketentuan penggunaan KBSB.

(iii) Aras Penggunaan Secara Reflektif - Pengimbasan semula proses berfikir yang telahdilakukan:• Tindakan susulan dilakukan;• Pengubahsuaian; dan• Menilai.

www.zairedin.com