pengendalian perkhidmatan penyakit tidak …jknj.jknj.moh.gov.my/ncd/latihanpengurusan/kuliah/kuliah...

PENGENDALIAN PERKHIDMATAN PENYAKIT TIDAK BERJANGKIT (NCD) UNTUK PARAMEDIK

KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

KULIAH 35

REHABILITASI : STROK

ANJURAN : BAHAGIAN PEMBANGUNAN KESIHATAN KELUARGA DAN BAHAGIAN KAWALAN PENYAKIT

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

Isi Kandungan

• Definisi Strok

• Patofisiologi Strok

• Pesakit Berisiko Strok

• Klasifikasi dan Diagnosa

• Siasatan Strok

• Rawatan dan Rehabilitasi Kes Strok

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

Definisi Strok

• Gangguan peredaran darah di otak yang menjejaskan fungsi otak/saraf mengakibatkan tanda-tanda sama ada fokal atau global dalam tempoh 24 jam atau lebih atau menyebabkan kematian.

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

Struktur Anatomi Otak

Otak terbahagi kepada komponen berikut :

Patofisiologi Strok

• Patofisiologi strok bergantung kepada jenis strok sama ada ischemic atau hemorrhagic.

• Ischemic stroke – Saluran darah di otak tersumbat akibat plak atau gumpalan

(clots) yang menyebabkan bekalan darah yang membawa oksigen ke otak terjejas dan mengakibatkan sel-sel otak mati. 80% daripada seluruh kejadian strok adalah jenis ini.

• Hemorrhagic stroke

– Saluran darah di otak bocor atau pecah menyebabkan darah mengalir ke bahagian sel-sel otak dan mengakibatkan kerosakan.

– Punca yang paling utama alah tekanan darah tinggi dan brain aneurysms.

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

Pesakit Berisiko Strok

Faktor Risiko Boleh Ubah:

• Tekanan Darah Tinggi • Atrial fibrillation • Diabetes tidak terkawal • Paras Kolesterol Tinggi • Merokok • Pengambilan alkohol

berlebihan • Obes • Penyakit Carotid atau coronary

artery • Post menopausal Hormone

Replacement therapy

Faktor Risiko Tidak Boleh Ubah:

• Umur (>55 tahun)

• Jantina: Lelaki

• Sejarah strok dalam keluarga

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

Gejala Strok • Sukar untuk bercakap dan menelan

– Percakapan tidak jelas (slurred speech) – Mudah tersedak

• Kebas atau lumpuh sebahagian badan atau anggota – Mungkin melibatkan muka, tangan atau kaki

• Sukar untuk melihat – Kabur atau pandangan gelap, melibatkan sebelah mata

atau kedua-dua – Double vision

• Sakit kepala – Mungkin hadir bersama muntah, pening, kurang sedar

• Sukar untuk berjalan – Hilang kestabilan atau koordinasi

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

Tanda-tanda amaran strok.

• Dianggarkan 50% daripada pengidap strok yang

disebabkan saluran darah tersumbat telah mengalami

beberapa episod TIA ( Transient Ischaemic Attack ).

Keadaan ini berlaku dari beberapa minit hingga 24 jam.

Gejala-gajala TIA adalah seperti berikut :-

– Bahagian Arteri Karotid

• Gelap mata dan pitam.

• Pertuturan tidak sempurna.

• Lemah atau lumpuh pada bahagian muka, tangan

dan kaki.

Diagnosis

• Diagnosis dibuat melalui:

– Sejarah pesakit (paling penting) yang lengkap

– Pemeriksaan fizikal menyeluruh

• Tekanan Darah

• Neurologi

• Kardiovaskular

• Lain-lain

– Ujian/siasatan

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

Siasatan Strok

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

Siasatan strok (samb.)

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

A

Siasatan & Rawatan Strok

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

A

Siasatan & Rawatan Strok

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

Klasifikasi

• Kenapa perlu klasifikasi? – Berguna untuk siasatan bagi mengenalpasti punca

penyakit, tujuan prognosis , perancangan perawatan dan penjagaan pesakit serta strategi pencegahan strok sekunder .

• Klasifikasi (Oxfordshire Community Stroke Project (OCSP) – Total Anterior Circulation Stroke (TAC)

– Lacunar Stroke (LAC)

– Partial Anterior Circulation Stroke (PAC)

– Posterior Circulation Stroke (POC)

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

Komplikasi strok

• Strok menyebabkan kecacatan sementara atau kekal bergantung kepada tempoh sel-sel otak tidak mendapat bekalan oksigen dan bahagian mana yang terjejas. – Lumpuh anggota badan atau sesetengan otot

• Contoh muka, kaki atau tangan, sebelah badan

– Kesukaran untuk bercakap dan menelan – Hilang tumpuan dan ingatan – Masalah mental – Sakit atau kebas bahagian yang terjejas – Pressure Ulcer

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk

Paramedik KKM

1. Mengambil sejarah penyakit termasuk Aktiviti

Kehidupan Harian (Modified Barthel Index)

– Mengawal pembuangan ayer besar dan kecil.

– Mengemas diri (grooming)

– Penggunaan tandas

– Makan / minum

– Perpindahan daripada katil ↔ kerusi roda, kerusi roda ↔

kerusi, tandas dan sebaliknya.

– Mobiliti – pergerakan atas katil, duduk ↔ berdiri,

penggunaan alat bantuan.

– Memakai baju dan sebagainya

– Naik turun tangga

– Mandi

Pengendalian Pesakit Strok

– Sakit sendi bahu

– Bengkak pada kaki dan tangan

– Masalah pernafasan

Masalah lain yang sering di alami oleh pesakit strok:

Masalah fizikal Ya Tidak

Bahu

Sakit

Subluksasi

Bengkak pada tangan yang terlibat

Bengkak pada kaki yang terlibat

Bladder / bowel incontinence

Pressure ulcer

Pergerakan

anggota atas

anggota bawah

Nama Penolong Pegawai Perubatan / Jururawat: ______________________________

Tandatangan:

Cop jawatan dan tempat bertugas.

Tarikh:

Masalah-masalah Fizikal Tandakan √ pada lajur yang berkaitan. Jika terdapat Ya, rujuk kepada

pegawai perubatan

2. Membuat penilaian klinikal:

- BP, PR

- Pemeriksaan fizikal

3. Menjalankan ujian paras glukos darah

4. Menyambung ubat-ubatan bagi pesakit

yang telah stabil

5. Pendidikan Kesihatan

- Positioning

- Aktiviti pergerakan/mobiliti

- Mengangkat dan mengalih pesakit dll

5. Menasihatkan pesakit & keluarga mematuhi temujanji dengan unit

Fisioterapi (jika berkaitan)

6. Senaman bagi mengekalkan pengaliran darah, pergerakan sendi

dan kekuatan otot (maintenance exercise).

-Passive exercise

-Auto assisted exercise

-Senaman regangan pada pergelangan tangan dan kaki

7. Membuat rujukan kepada pegawai perubatan jika terdapat

penemuan/masalah baru

Rehabilitasi Kes Strok

• Perlu dimulakan secepat mungkin untuk memaksimumkan tahap pemulihan

• Repetitive task-oriented training berkaitan keperluan pesakit boleh menyumbang kepada pemulihan

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

Tahap Strok dan Rehabilitasi

• Pesakit strok ringan boleh dirawat sebagai pesakit luar

• Pesakit tahap sederhana disarankan untuk menerima rawatan rehabilitasi di pusat atau unit rehabilitasi strok

• Pesakit strok tahap teruk disarankan untuk mendapat rawatan jangka panjang di pusat khas rehabilitasi strok.

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

Terapi Intervensi

• Keluar dari hospital bukan menandakan berakhirnya proses pemulihan

– Contoh intervensi terapi di rumah/komuniti:

• Mobilisasi di kalangan komuniti

• Aktiviti vokasional

• Memandu

• Aktiviti Rekreasi

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

TAKE HOME MESSAGE

• Anggota kesihatan perlu mengenalpasti pesakit yang berisiko mendapat strok

• Cara –cara pemeriksaan pesakit strok perlu dibuat dengan teliti

• Pengendalian strok di rumah adalah penting dengan memperkasakan pesakit & keluarga

• Anggota kesihatan perlu mahir dalam memberikan pendidikan kesihatan atau nasihat penjagaan strok kepada pesakit dan ahli keluarga

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM

TERIMA KASIH

Modul Latihan Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik KKM