kuliah 13: diabetes ( pengawalan pemakanan...

Kuliah 13: Diabetes ( Pengawalan Pemakanan Untuk Pesakit

Diabetes)

Modul Latihan Pengendalian Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik

PENGENDALIAN PERKHIDMATAN PENYAKIT TIDAK BERJANGKIT (NCD) UNTUK PARAMEDIK

KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

ANJURAN : BAHAGIAN PEMBANGUNAN KESIHATAN KELUARGA DAN BAHAGIAN KAWALAN PENYAKIT

ISI KANDUNGAN

Kaitan Kawalan Pemakanan dengan diabetes

Objektif Penjagaan Pemakanan

Prinsip Pemakanan diabetes

Penjagaan Pemakanan

( 7 Mesej utama)

Contoh menu sihat untuk pesakit Diabetes


11.6

15.2

17.5

7.0 7.2

8.3

4.5

8.0

9.2

4.24.9 4.7

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

14.0

16.0

18.0

20.0

NHMS III (2006) NHMS 2011 NHMS 2015

Pre

vale

nce

(%

)

Prevalence of Diabetes, ≥18 years (2006, 2011, 2015)

Total diabetes Known Undiagnosed IFG


Kaitan Kawalan Makanan Dengan Diabetes


Kaitan Kawalan Pemakanan Dengan Diabetes

• Pengambilan karbohidrat berlebihan akan meningkatkan parasglukosa darah. Hiperglisemia yang berterusan akanmeningkatkan komplikasi diabetes.

• Pengambilan kalori yang berlebihan akan ditukarkan kepadalemak, lalu meningkatkan risiko penyakit kardiovaskular.

• Kalori berlebihan juga akan meningkatkan berat badan danakan terdedah kepada pelbagai penyakit tidak berjangkit.

• Komplikasi diabetes akan mengurangkan kualiti hidup pesakitdiabetes.


OBJEKTIF PENGURUSAN PEMAKANAN

Rujukan: CPG DM 2016

Mencapai dan mengekalkana. Aras gula darah dalam julat normalb. Aras lemak dan kolestrol dalam julat normalc. Tekanan darah kurang atau sama 138/75mmHgd. Indeks Jisim Tubuh (IJT) antar 18.5-23.0 kg/m2

Mengelak atau melambatkan komplikasi dengan pengambilan ubatyang teratur , pengubahsuaian pemakanan dan senaman.


Prinsip Pemakanan Sihat

1. Waktu makan yang tetap dan teratur. Meninggalkan (skip) waktu makan dan

makan secara berlebihan adalah tidak digalakkan

2. Jaga/ kawal jumlah makanan yang diambil supaya menepati saranan dan

keperluan harian anda.

3. Kurangkan pengambilan makanan yang tinggi garam, lemak dan kolesterol

4. Tingkatkan pengambilan serat (produk mil penuh/ sayuran hijau) dalam

hidangan anda.

5. Pelbagai pilihan makanan anda dan amalkan pemakanan seimbang

6. Mengamalkan cara masak yang sihat seperti kukus, bakar, panggang,

microwave dan tumis.

7. Ambil ubat dan insulin pada waktu yang ditetapkan.

8. Senaman: sekurang-kurangnya 150 minit seminggu.Modul Latihan Pengendalian Perkhidmatan NCD Untuk Paramedik

1. Disarankan makan pada 3 waktu makan utama iaitu :

Sarapan pagi (6.30pg - 8.00pg)

Makan tengahari (12tgh – 1.30ptg)

Makan malam (6.30ptg - 7.00mlm)

2. Hanya makan snek (iaitu makanan di antara waktumakan utama,jika perlu sahaja( terutama untuk yang mendapat suntikan insulin) iaitu :

Minum pagi (10.30pg - 11.00pg)

Minum petang (4.00ptg - 4.30ptg)

Minum malam (10.00mlm - 10.30mlm)

PANDUAN AM


Komposisi Makanan

Terdiri daripada 3 nutrien utama iaitu

Karbohidrat

Protein

Lemak


MESEJ UTAMA 1

Kenali makanan-makanan yang perlu

dielakkan(diawasi),perlu disukat(dikawal)dan boleh dimakan secara biasa mengikutkeperluan


MAKANAN YANG PERLU DI ELAK (

DIAWASI)

MAKANAN YANG BOLEH DI MAKAN

SECARA BIASA IKUT KEPERLUAN

MAKANAN YANG PERLU DI SUKAT

(DIKAWAL)


Apa itu Karbohidrat?

Makanan yang boleh mempengaruhi gula dalam darah.

Makanan karbohidrat akan dihadam menjadi gula.

Gula ini digunakan oleh badan kita sebagai tenaga.

Kita mesti ada tenaga untuk buat aktiviti harian

Kesimpulannya : fungsi karbohidrat ialah untuk MEMBERI TENAGA

Karbohidrat

RingkasKarbohidrat Kompleks

2 Jenis Karbohidrat

mengambil masa yang lebih lama untuk dihadam. meningkatkan

paras gula dalamdarah secara

perlahan-lahan

dihadam dengancepat untukdigunakansebagai tenaga.meningkatkanparas gula dalamdarah dengancepat


• Gula putih/merah

• Madu

• Jem/Mameled

• Serikaya

• Kordial

• Coklat

• Biskut/ Kuih-Muih

• Susu Pekat Manis

• Jeruk

• Glukos

• Sirap (semua jenis)

• Gula melaka

• Minuman ringan

• Gula-gula

• Halwa

• Buah dalam tin/kering

• Semua makanan/ minuman

tinggi gula


GU


semua jenis sayur berdaunkecuali semua jenis ubi

sawi, kailan, kangkung dan bayam

• Semua cecair dan minuman tanpa gula

sup cair, air kosong, teh Cina air barli tanpagula

• Perasa dan perencah

serbuk cili, kari, kunyit, rempah ratus


• Susu dan hasil tenusu

• Bijirin dan hasil bijirin

• Daging/ayam /ikan & hasil Kekacang

• Buah-buahan


BIJIRINroti bijirin penuh, nasi, oat,

biskut,roti putih berserat tinggi.

SAYURAN BERKANJIkacang peas, jagung, karot, labu, sengkuang,

kentang, keledek, ubi kayu, keladi, sukun.

SUSU & HASIL TENUSU KEKACANG BUAH-BUAHANsemua jenis buah-buahan.


PROTEIN

AYAM, TELUR, DAGING, IKAN( untuk memberi tenaga dan membina

tubuh)

Hanya pilih ½ - 2 sajian protein dalam setiap waktu makanBuang bahagian lemak/kulit yang terdapat pada daging/ayam, pilih kaedah memasak yang sihat .


MESEJ UTAMA 2

Kenali Pertukaran Makanan anda ?


Pertukaran Makanan

Karbohidrat boleh ditukar dengan makanan lain. Kitamenggunakan pertukaran untuk mengira jumlah karbohidratyang boleh diambil dalam sehari. Konsep pertukaran sangatpenting untuk pesakit diabetes kerana seperti yang telahdibincangkan karbohidrat akan mempengaruhi paras guladalam darah.

Pesakit diabetes perlu mengambil karbohidrat yang ditetapkanmengikut keperluan.

1 Pertukaran : 15 gm karbohidrat


1 Pertukaran : 15 gm karbohidrat


SAIZ HIDANGAN SUSU

Kandungan karbohidrat(CHO), protein, lemak dan kalori berbeza

bergantung kepada jenis susu yang dipilih.

1 PERTUKARAN CHO PROTEIN LEMAK KALORI

Susu penuh krim 10g 8g 9g 150

Susu rendah

lemak

12g 8g 5g 125

Susu Skim (tanpa

lemak)

15g 8g - 90


MESEJ UTAMA 3

Pilih Makanan Yang Tinggi Serat .


Serat

Baik untuk:

Membantu kita berasa

kenyang lebih lama

Menjaga fungsi usus

kita

Membantu badan

menyerap gula

dengan perlahan-lahan

dan mengawal aras

kolestrol

Sayur-

sayuran

Buah-

buahan

Kekacang

Mil Penuh


Tips ; Pilih makanan yang tinggi serat.

Nutrient Composition of Malaysian

Foods, 4th Edition

Makanan Biasa Makanan tinggi serat

Nasi Putih Nasi beras perang

Roti putih Roti mil penuh

Biskut krim kraker Biskut tinggi fiber

Tepung Gandum Tepung mil penuh

Bubur nasi Bubur oat

Kek/kuih/puding Buah – buahan segar

Tauhu Goreng Tauhu sumbat

Roti canai Capati + kuah dhal

Jus Buah Buah segar

Tingkatkan pengambilan serat kepada 5- 7 hidangan sehari• 4-5 hidangan sayur – sayuran hijau• 1-2 hidangan buah – buahan• 1 hidangan kekacang• 1 hidangan hasil bijirin penuh• ( roti mil penuh, oat, beras perang, biskut mil

penuh, capati)


MESEJ UTAMA 4

Kurangkan pengambilan Lemak dankolestrol. Amalkan kaedah memasakyang lebih sihat dan kurangkanpenggunaan minyak – kukus,panggang, rebus


Lemak

• Pengambilan lemak yang berlebihan akan menyebabkan peningkatan beratbadan, tekanan darah, aras lemak dan kolestrol dan menyukarkan kawalangula darah.

• Lemak tepu - terdapat dalam sumber haiwan seperti ayam, daging, hasiltenusu dan lemak tumbuhan seperti dalam santan kelapa dan isirongkelapa sawit. Pengambilan lemak tepu yang berlebihan akan meningkatkankolestrol darah.

• Lemak politaktepu dan monotaktepu ialah lemak yang terdapat dalamikan , kekacang, biji – bijian dan minyak dari sumber tumbuhan.

• Lemak Trans – terhasil daripada minyak politaktepu diproses untukmenghalangnya dari menjadi tengik dan mengekalkanya pada bentuk

• pejal pada suhu bilik . Cth makanan ; margerin beku, biskut, roti, kek danproduk makanan yang diperbuat dari margerin beku. Pilihlah margerinlembut.


Kaedah Memasak

Panggang Barbekiu Microwave

Stir fryingStim Shallow fat fryingModul Latihan Pengendalian Perkhidmatan

NCD Untuk Paramedik

BERAPA gram garamANDA PERLUKAN SEHARI?

< 5 gram garam sehari

(termasukgaram tersembunyi)

1 paras sudu teh

Pengambilan makanan dengan kandungan garam

yang tinggi akan menolong mencegah dan

mengawal penyakit hipertensi.

• Kurangkan• Makanan

segera• Snek• Kicap• Sos• Cencaluk

BuduBelacanIkan masin dan ikan bilisKiub atau serbuk perasa


MESEJ UTAMA 5

Jangan melangkau waktu makan

utama dan pilih snek yang sihat

antara waktu makan (jika diperlukan)


Snek sihat


MESEJ UTAMA 6

Gunakan Konsep Pinggan Sihat untukmenikmati makanan dengan saiz hidanganyang betul dan seimbang


Nasi , Bijirin dan hasilmengikut keperluan

Tip 5:Air kosong( 6- 8 ) gelas atau

lebih jika hausatau susu dan hasil tenusu

ikut keperluan* elakkan minuman bergula

Buah- buahan

1 biji/1 potong ( Ikutkeperluan)

*pelbagai jenis buah dengan

pelbagai warna

Vegetables Tip 3: 1 cup( cooked) - 2 cup

( raw) / serving

10 inci ( Diameter pinggan)

Sayur – sayuran ( ½ pingganditambah buah )

: 1 cawan ( masak) – 2

cawan / hidangan ( ikutkeperluan)

¼ pinggan

¼ pinggan

( ikut keperluan)

Ta) Kurangkan penggunaan

minyak dan lemak kepada 2-

3 kali seminggu

b) Buang kulit/ lemak kelihatan

pada daging/ayam

c)Gunakan perencah asli seperti

rempah ratus, herba, limau

sebagai perasa makanan dan

kurangkan penggunaan garam

kepada kurang dari 1 sudu the

garam sehari.

Sentiasa aktifExercise -30minutes

a day or 5x/week Modul Latihan Pengendalian Perkhidmatan

NCD Untuk Paramedik

MESEJ UTAMA 7

Bersenam untuk mengekalkan parasgula darah yang sihat. –

elakkan berlebihan berat badan


Piramid Aktiviti

Membakar ≤ 50 kalori

setiap 30 minitKURANGKAN

Menonton TV,

Bermain komputer

Duduk lebih daripada 30

minit pada satu masaMembakar

125 – 175 kalori

setiap 30 minit2 – 3 KALI SEMINGGU

Masa lapang

Mencuci kereta, Jogging

Silat/ taekwando, Memanjat bukitMembakar

≥ 175 kalori

setiap 30 minit3 – 5 KALI SEMINGGU

Sukan Rekreasi (≥ 30 minit)

Bola keranjang, Bola sepak, Badminton

Membakar 55-120

kalori setiap 30 minit

SETIAP HARI (SEBANYAK MUNGKIN)

Berjalan-jalan di kawasan perumahan

Aktiviti di luar rumah

Banyak naik turun tanggaModul Latihan Pengendalian Perkhidmatan

NCD Untuk Paramedik

http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=image+of+obesity/v=2/SID=w/l=II/R=536/SS=i/OID=268b35476cde5b94/SIG=1llmjo67m/EXP=1116402437/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p=image+of+obesity&ei=UTF-8&fl=0&qp_p=obesity&imgsz=all&fr=FP-tab-web-t&b=521&h=439&w=500&imgcurl=www.schmidtwriting.com/articles/clients/ehp/graphics/obesity/focushead.jpg&imgurl=www.schmidtwriting.com/articles/clients/ehp/graphics/obesity/focushead.jpg&size=63.2kB&name=focushead.jpg&rcurl=http://www.schmidtwriting.com/articles/clients/ehp/obesity.html&rurl=http://www.schmidtwriting.com/articles/clients/ehp/obesity.html&p=image+of+obesity&type=jpeg&no=536&tt=41,686&ei=UTF-8

SARAPAN PAGI (7.30 – 8.30 PG)


MINUM PAGI (10.00 – 10.30 PG)

Biskut krim kraker (3 keping) dan

Teh/Kopi tanpa gula @ Susu rendah

lemak (2 sudu makan)

Roti bijirin penuh dan Teh/Kopi tanpa gula

@

Susu rendah lemak (2 sudu makan)


MAKAN TENGAHARI (12.00 – 1.00 PTG)


MINUM PETANG (4.00 – 5.00 PTG)

Biskut krim kraker (3 keping) dan



Kuih pau daging (1 biji kecil) dan




MAKAN MALAM (7.00 – 8.00 MLM)

Nasi Putih (1 cawan), Ikan / Ayam (1 ekor/ ketul),

Sayur hijau (1/2 cawan atau lebih -masak), Buah

limau (1 biji sederhana)


MINUM MALAM (10.00MLM)

Biskut krim kraker (3

keping) dan Teh/Kopi tanpa

gula @ Susu rendah lemak

(4 sudu makan)

Oat (3 sudu makan penuh)

dan Susu rendah lemak (4

sudu makan)


GEJALA HIPOGLISEMIA

Paras gula terlalu rendah

Tanda-tanda

Menggigil, berpeluh

Pitam / pengsan

HIPOGLISEMIA(GULA DALAM DARAH TERLALU RENDAH)

TANDA-TANDA


Penyebab hipoglisemia

• Tidak makan selepas makan ubat / suntikan insulin.

• Makan terlalu sedikit.

• Senaman berlebihan.

• Dos insulin atau ubat diabetes berlebihan.


Pencegahan Hipoglisemia

• Ambil ubat / suntikan insulin mengikut dos yang diarahkan

• Makan secara tetap – waktu, kuantiti

• Makan sedikit sebelum melakukan aktiviti senaman

• Memantau paras gula dalam darah


Jika mengalami hipoglisemia…

Uji Paras Gula, jika

•<3.9mmol/L

RAWAT

UJI

Uji paras gula sekali lagi selepas(10-15

minit) Jika gula darah masih

rendah,ulangi langkah di atas

Jika masa makan masih lama( 20 minit)

ambilah 1 hidangan karbohidrat

Kompleks iaitu:1 keping roti @

1 keping sandwich @

3 keping biskut krim kraker@

1 biji buah @

1 cawan susu

RAWAT 1/2

1/2

1 dsp gula

Minum ½ cawan air

manis, 2 biji gula-

gula…

3 Dsp

(sudu mkn

milo)


UNTUK PESAKIT DIABETES JANGAN LUPA

MEMBAWA BEKALAN AIR/ BUAH/ GULA-GULA

UNTUK MENGELAKKAN HIPOGLISEMIA


TAKE HOME MESSAGE

1. Pemakanan mempengaruhi kawalan diabetes

2.Anggota kesihatan perlu memberi nasihatpemakanan yang berkesan

3. Anggota kesihatan perlu mengetahui jumlahkarbohidrat dalam pertukaran makanan dan konseppinggan sihat


• Sekian, terima kasih


kuliah 13: diabetes ( pengawalan pemakanan...

Documents