’iststudentsrepo.um.edu.my/3213/6/bab_4.pdf · adalah untuk mengkaji unsur-unsur al-’istica:rat...

226

Bab Empat

Analisis al-’Ist ca:rat Dalam Hadis-hadis Kitab Riya:d al-Sa:lihi:n

4.0 Pendahuluan

Dalam bab ini penulis akan memaparkan al-’Istica:rat di dalam hadis-hadis kitab

tersebut bersumberkan kitab-kitab syarah hadis dan balaghah. Antara perkara-perkara

yang dipaparkan ialah rukun-rukun al-’Istica:rat, mula:’im al-tarafayn dan

pembahagian al-’Istica:rat. Perkara-perkara tersebut dipaparkan pada Jadual 4.1 di

bawah ini secara terperinci dengan menggunakan ringkasan kata. Disamping itu setiap

al-’Istica:rat yang dianalisis akan dirujuk kepada hadis yang dilampirkan pada

Lampiran 1. Selain dari perkara-perkara di atas, peratusan jenis-jenis al-’Istica:rat di

dalam hadis-hadis kitab Riya:d al- Sa:lihi:n juga dipaparkan pada Jadual 4.2. Semua

perkara di atas dibincangkan pada topik 4.2. Antara tujuan analisis dan paparan tersebut

adalah untuk mengkaji unsur-unsur al-’Istica:rat dan keistimewaan gaya bahasa

Rasulullah s.a.w. yang tersirat di sebalik al-’Istica:rat tersebut dalam hadis-hadis kitab

Riya:d al-Sa:lihi:n.

Dalam topik 4.3 bab ini penulis akan membincangkan secara terperinci tentang al-

’Istica:rat di dalam hadis-hadis kitab Riya:d al- Sa:lihi:n bersandarkan buku-buku

rujukan dalam bidang berkaitan. Bagaimanapun hanya 20 hadis daripada 48 hadis yang

berkaitan dengan dapatan kajian ini dipilih untuk tujuan perbincangan dan huraian

tersebut sebagai model atau contoh kajian. Ini kerana penghuraian lebih terperinci dan

mendalam hanya boleh dilakukan kepada sampel dalam bilangan yang terhad. Jika tidak

ia akan mengambil ruang yang lebih besar. Oleh yang demikian memadai dengan 20

sampel sebagai contoh analisis dan huraian.

227

Dari sudut yang lain perlu dinyatakan di sini bahawa proses analisis dalam bab ini

bergantung kepada metode induktif di mana hadis-hadis dalam kitab Riya:d al-Sa:lihi:n

akan dianalisis secara terperinci bermula dari perkara pokok, iaitu penentuan al-

’Istica:rat dalam hadis-hadis tersebut, seterusnya diikuti dengan huraian tentang

pecahan al-’Istica:rat dan unsur-unsur penting berkaitan dengannya secara mendalam.

Perkara tersebut dapat dilihat pada topik 4.1 secara jadual dan pada topik 4.2 secara

huraian. Seterusnya, metode deduktif juga digunakan dalam mendapatkan peratusan

jenis-jenis al-’Istica:rat di dalam hadis-hadis kitab tersebut sebagaimana pada topik 4.1.

Selain itu, metode ini juga digunakan dalam bab ini dalam membuat rumusan tentang

keistimewaan gaya bahasa Rasulullah s.a.w. yang tersirat di sebalik al-’Istica:rat

tersebut sebagaimana pada topik 4.1.

4.1 Al-’Istica:rat dalam Hadis-hadis Kitab Riya:d al- Sa:lihi:n Bersumberkan

Kitab-kitab Syarah Hadis dan Balaghah

Topik ini merupakan paparan analisis al-’Istica:rat dalam hadis-hadis kitab Riya:d al-

Sa:lihi:n dan paparan peratusan jenis-jenis al-’Istica:rat di dalamnya. Dalam

menganalisis al-’Istica:rat penulis bergantung kepada kitab-kitab syarah hadis dan

balaghah selain dari pemahaman teori. Dalam kata lain penulis melihat kepada huraian

dan contoh kitab-kitab berkenaan di samping pemahaman teori. Antara kitab-kitab

tersebut ialah :

1. cUmdat al-Qa:ri: Sharh Sahi:h al-Bukha:rih, karya Badr al-Di:n al-cAini:.

2. Min Bala:ghat al-Sunnat, karya Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr.

3. Al-Minha:j Sharh Sahi:h Muslim, karya Imam al-Nawawi: .

4. Dali:l al-Fa:lihi:n Li Turuq Riya:d al-Sa:lihi:n., karya al-Sa:diqi: Muhammad

bin cAlla:n.

228

5. Al-Maja:za:t al-Nabawiyyat, karya al-Shari:f al-Radiyy, suntingan Ta:ha:

Muhammad al-Zayni:.

6. Fath al-Ba:ri: Bi Sharh Sahi:h al-’Ima:m ’Abi: cAbd ’Alla:h Muhammad bin

’Isma:ci:l al-Bukha:ri, karya’Ibn Hajar al-cAsqala:ni:.

7. cUmdat al-Qa:ri: Sharh Sahi:h al-Bukha:ri:, karya Badr al-Di:n al-cAini:.

8. Sharh al-Sayu:ti: cAla: al-Nasa:’i:, karya Imam al-Sayu:ti:.

9. Fayd al-Qadi:r Sharh al-Ja:mic al-Saghi:r, karya cAbd al-Ra’u:f al-Mana:wiyy.

10. cAwn al-Macbu:d Sharh Sunan ’Abi: Da:wu:d, karya Muhammad Shams al-Haq

al-cAzi:m ’A:ba:di: ’Abu: al-Tayyib.

11. Sharh Sunan ’Ibn Ma:jah, karya Imam al-Sayu:ti:, cAbd al-Ghani: dan Fakhr al-

Hasan al-Dahla:wi:.

12. Tuhfat al-’Ahwazi: Bi Sharh Ja:mic al-Turmudhi:, karya Muhammad cAbd al-

Rahma:n bin cAbd al-Rahi:m al-Muba:rakfu:ri: ’Abu: al-cUla.

13. Al-Di:ba:j Sharh Sahi:h Muslim bin al-Hajja:j, karya Imam al-Sayu:ti:.

14. Sahi:h Muslim, karya Imam Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri:

al-Naysa:bu:riyy, suntingan Muhammad Fu’a:d cAbd al-Ba:qi:.

15. Al-Bala:ghat Funu:nuha: Wa ’Afna:nuha:, karya Fadl Hasan cAbba:s.

Disebabkan karya-karya ulama dan kajian-kajian masa kini dan sebelum ini tidak

banyak menyentuh tentang balaghah hadis khususnya tentang al-’Istica:rat, maka

penulis cuba mencungkil dan mengeluarkannya daripada karya-karya dan kajian-kajian

ulama dalam bidang berkaitan secara teliti. Hasil dari usaha tersebut penulis dapati

sebahagian daripada al-’Istica:rat dalam hadis-hadis kitab Riya:d al- Sa:lihi:n

dihuraikan dengan jelas dalam kitab-kitab syarah hadis dan balaghah. Manakala

sebahagian lagi disentuh secara umum tanpa dihuraikan dengan terperinci. Sebaliknya

229

penulis yakin bahawa masih banyak al-’Istica:rat dalam hadis-hadis kitab Riya:d al-

Sa:lihi:n yang tidak dihuraikan dalam kitab-kitab berkenaan.

Hasil daripada kajian ini penulis dapat mengeluarkan sebanyak 48 hadis yang

mempunyai al-’Istica:rat daripada kitab Riya:d al- Sa:lihi:n dan 94 al-’Istica:rat

daripada hadis-hadis tersebut. Jadual 4.1 di bawah ini merupakan paparan analisis al-

’Istica:rat dalam hadis-hadis kitab Riya:d al- Sa:lihi:n, manakala Jadual 4.2 pula

merupakan paparan peratusan jenis-jenis al-’Istica:rat tersebut.

230

Jadual 4.1 : Al-’Istica:rat dalam Hadis-hadis Kitab Riya:d al- Sa:lihi:nBersumberkan Kitab-kitab Syarah Hadis dan Balaghah

Bil NoH:

’I, RR dan LF T /M

A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

1 1 ’I : 1 T B W H SLQ SLQLJQ

R -

‘A - ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q- Dhami:r (ھا)LMH-

ا2 2 ’I : 2 T B W H SLQ SLQ

LJQR -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

3 3 ’I : 3 M A W KH

SLS SLSLJQ

SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMB-

231

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

4 4 ’I : 4 M - W KH

SLQ SLQLJQ

R TH

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH- س


R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

6 5 ’I : 6 M A W KH

SLS SLSLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

232

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

7 6 ’I : 7 T B W H SLS SLSLJQ

R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH- اا8 6 ’I : 8 T B W H SLS SLS

LJQR -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH- لا


R -

‘A - ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH- لا

233

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’I danJ

SH/R /T

TH

10 7 ’I : 10 T A N H SLQ SLQLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

11 8 ’I : 11 T B W H SLS SLSLJS

R -

‘A- ’ILJ‘AT

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

...12 8 ’I : 12 M A N K

HSLS SLS

LJQT -

‘A - ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

(LF-

234

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’I danJ

SH/R /T

TH

13 9 ’I : 13 T B N H SLQ SLQLJQ

R -

‘A- ’ILJ‘AT

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q- ( )

LMH-

14 10 ’I : 14 M A W KH SLQ SLQLJQ

R -

‘A-( ) atau

( )

’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM- ( ) atau

( )

J-

Q-

LMH-

15 10 ’I : 15 M A N KH SLQ SLQLJQ

R -

‘A- ( ) atau

( )

’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM- ( ) atau

( )

J-

Q-

LMH-

235

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

16 11 ’I : 16 M A N KH

SLQ SLQLJQ

SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

) (

LMB-

ا(

17 12 ’I : 17 T A W H SLS SLSLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

236

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

18 12 ’I : 18 M B W KH

SLS SLSLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ة)ة

( :

LF-


T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

20 13 ’I : 20 M A W KH

QLS QLSLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

)(

LF-

237

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH


R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH- ؟ا22 15 ’I : 22 M A W K

HSLS SLS

LJQSH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

( )

(

LMB-

23 ’I : 23 T A W H QLQ QLQLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

238

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

24 16 ’I : 24 T A W H QLQ QLQLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-


R -

‘A- ف) ف(

’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM- ف)ف(

J-

Q-

LMH-

ا26 17 ’I : 26 T B W H SLQ SLQL

JQR -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH- ه ىا

239

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

27 17 ’I : 27 M B N KH

SLQ SLQLJS

T -

‘A- ر ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM- رJ-

Q-

( )

(LF-

28 17 ’I : 28 M B W KH

SLQ SLQLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) (

LF-

29 17 ’I : 29 M A W KH

SLS SLSLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى)ط()

LF-

240

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

30 17 ’I : 30 M A N KH

SLQ SLQLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى)ف()(

LF-

31 17 ’I : 31 M B W KH

SLQ SLQLJSQ

T -

‘A- ’ILJ‘AT

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى)((

LF-


T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J- اا

Q-LF-

241

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH


T -

‘A- ا ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM- اJ-

Q-

LF-

34 19 ’I : 34 M A W KH

SLQ SLQLJS

R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى(

LMH-

35 20 ’I : 35 M A W KH

SLQ SLQLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q -

( )

)ىLF-

242

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

36 20 ’I : 36 M A N KH

SLQ SLQLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ( ) ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ىLF-


R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q- ( )

LMH-

38 20 ’I : 38 M B W KH

QLQ QLQLJQ

SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ل(ل

(‘AM-

J-

Q-

) ()ل

LMB- ا

243

487 ’I : 39 dirujuk kepada hadis yang diriwayatkan oleh ’Abu: Hurayrat dan dikeluarkan oleh al-Bukha:ri:.Bagaimanapun terdapat sedikit kelainan matan hadis ini berbanding matan hadis kitab Riya:d al-Sa:lihi:nsebagaimana berikut :

فهل: .Lihat Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), Sahi:h al-Bukha:ri:, Kitab Tafsir,Bab Allah s.w.t berfirman : “Dan kamu memutuskan silaturahim” - (Surah Muhammad s.a.w.), no. hadis4711.

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

39 20 ’I : 39487 M - N KH

SLQ SLQLJQ

T TH

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

40 21 ’I : 40 M B W KH

QLS QLSLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

) (...)ى

LF-

244

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

41 22 ’I : 41 M A N KH

SLQ SLQLJSQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- إل ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) )إل(

LF-

42 23 ’I : 42 M A N KH

SLS SLSLJQ

SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى)

LMB- طا43 23 ’I : 43 T B N K

HSLQ SLQL

JST -

‘A- ل ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM- لJ-

Q-

LF-

245

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH


T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM -J-

Q-

LF-


T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

46 25 ’I : 46 M B W KH

QLS QLSLJQ

SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ال( (

ىLMB-

ى"

246

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

47 26 ’I : 47 T B N H SLS SLSLJQ

R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

48 26 ’I : 48 M A N KH

SLS SLSLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى

LF-

49 27 ’I : 49 T A W H SLQ SLQLJS

T -

‘A- ى ’ILJ‘AT

‘AL- ’IQR

‘AM- ى

J-

Q-

LF-

247

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

50 28 ’I : 50 T B N H SLS SLSLJS

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ا

LF-


T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL-

’IQR

‘AM-

J-

Q-

ا

LF-

248

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

52 29 ’I : 52 M A W KH

SLQ SLQLJQ

SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) ()(

LMB-

53 30 ’I : 53 M A W KH

SLQ SLQLJQ

SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) (

.(LMB-


R -

‘A- * ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

249

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

55 32 ’I : 55 T A W H SLS SLSLJS

R

‘A- ’ILJHSK

‘AL- اا

’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

56 33 ’I : 56 T A W H SLS SLSLJS

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

57 33 ’I : 57 T A N H SLS SLSLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

250

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH


T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

59 33 ’I : 59 T - N H SLS SLSLJQ

T TH

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

60 34 ’I : 60 T B W H SLQ SLQLJSQ

R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

...

251

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

61 34 ’I : 61 M A W KH

SLQ SLQLJQ

SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى

LMB-

62 35 ’I : 62 T B W H SLQ SLQLJS

R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q- (LMH- ا

63 35 ’I : 63 M A W KH

SLQ SLQLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ا ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) () ا(

LF-

252

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

64 35 ’I : 64 M B N KH

SLS SLSLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) (

LF-


R -

‘A- ’ILJ‘AT

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

66 36 ’I : 66 M A W KH

SLQ SLQLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) () (

LF-

253

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

67 36 ’I : 67 M B W H SLQ SLQLJQ

T -

‘A- ظ ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM- ظJ-

Q-

ى) () (

LF-


SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMB-

69 37 ’I : 69 M A N KH

SLQ SLQLJS

SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) () (

LMB-

254

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

70 37 ’I : 70 M - N KH

SLQ SLQLJQ

T TH

‘A-

ى’ILJH

SK

‘AL- ’IQR

‘AM-

ىJ-

Q-

ى) () (

LF-


T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ى ل(ثل

’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

72 38 ’I : 72 M A W KH

SLQ SLQLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J- ثQ-

ى) ) (

LF-

255

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH


R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

74 39 ’I : 74 M B W KH

SLQ SLQLJQ

SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) () (

LMB-


T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ى ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

256

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

76 40 ’I : 76 M B W KH

SLS SLSLJQ

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ى ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

77 41 ’I : 77 M A W KH

SLQ SLQLJQ

R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) () (

LMH-


R -

‘A- ’ILJ‘AT

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

257

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH


T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-


T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-


T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

258

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH


R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

83 41 ’I : 83 M B N KH

SLS SLSLJS

R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) ()(

LMH-


T -

‘A- ’ILJ‘AT

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

259

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH


R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

86 42 ’I : 86 M A N KH

SLS SLSLJS

SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) (

LMB- ) (ى

260

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

87 43 ’I : 87 T - N H SLS SLSLJ‘UD

T TH

‘A- ’ILJ‘UD

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LF-

261

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH


T -

‘A- ’ILJ‘AT

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q- )(ى

LF-

89 45 ’I : 89 T - W H SLS SLSLJQ

T TH

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

نJ-

Q-

LF-

90 46 ’I : 90 T B N H SLS SLSLJSQ

R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH-

262

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH

91 46 ’I : 91 M A W KH

SLQ SLQLJS

R -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) ()(

LMH-

92 47 ’I : 92 T B N H SLQ SLQLJS

T -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

LMH dan LMB-

93 47 ’I : 93 M A N KH

SLQ SLQLJS

SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-

ى) ()(

LMB-

263

Jadual 4.2 : Peratusan jenis-jenis al-’Istica:rat Dalam Hadis-hadis Kitab Riya:dal-Sa:lihi:n

Bil Jenis ’I Bilangan Peratusan Catatan1 T 52 55.32

M 42 44.682 A 45 47.87

B 43 45.74- 6 6.38 ’ITH

3 W 59 62.76N 35 37.23

4 H 51 54.25KH 43 45.74

5 SLQ 47 50.00QLS 3 3.19SLS 38 40.42QLQ 6 6.38

6 ’I LJS 24 25.53 ’I berdasarkan J’I LJQ 65 69.15 "’I LJSQ 4 4.25 "’ILJ‘UD 1 1.06 "

7 ’ILJHSK 85 90.42 "’ILJ‘AT 8 8.51 "

- 1 1.06 "’ILJ‘UD

8 ’IQR 94 100 "’IBD 0 0 "

9 SH 14 14.89R 30 31.91T 50 53.19

10 TH 6 6.38

Bil NoH:


A /B

W/ N

H/KH

QLS/SLQ

’Idan

J

SH/R /T

TH


SH -

‘A- ’ILJHSK

‘AL- ’IQR

‘AM-

J-

Q-LMB-

264

Jadual 4.2 di atas menunjukkan peratusan jenis-jenis ’I yang terdapat di dalam hadis-

hadis kitab Riya:d al- Sa:lihi:n. Peratusan ini berdasarkan 10 kategori pembahagian ’I

sebagaimana kandungan jadual. Daripada jadual di atas dapat disimpulkan bahawa tidak

terdapat perbezaan peratusan yang ketara di antara kategori ’IT dan’IM, ’IA dan ’IB,’IH

dan ’IKH, di mana perbezaan peratusan yang paling tinggi ialah pada’IT dan’IM.

Perbezan di antara kedua-dua ’I tersebut ialah 10.64 peratus. Bagaimanapun terdapat

perbezaan peratusan yang ketara pada kategori ’I’I berikut :

1. ’IW 62.76 peratus dan ’IN 37.23 peratus.

1. ’ISLQ 50.00 peratus, ’IQLS 3.19 peratus , ’ISLS 40.42 peratus dan ’IQLQ 6.38

peratus.

2. ’ILJS 25.53 peratus, ’ILJQ 69.15 peratus, ’ILJSQ 4.25 peratus dan ’ILJ‘UD 1.06

peratus.

3. ’ILJHSK 90.42 peratus, ’ILJ‘AT 8.51 peratus dan ’ILJ‘UD1.06 peratus.

4. ’IQR 100 peratus dan ’IBD 0 peratus.

5. ’ISH 14.89 peratus, ’IR 31.91peratus dan ’IT 53.19 peratus.

6. ’ITH 6.38 peratus dan ’IMF 93.62 peratus.

Peratusan di atas menggambarkan perbezaan tahap kekerapan penggunaan ’I mengikut

kategori. Selain dari rumusan di atas dapat diperhatikan bahawa semua ’ITH yang

terdapat dalam kajian ini tidak dapat ditentukan sebagai ’IA atau ’IB kerana ‘A(MB)

didatangkan dalam bentuk struktur ayat (tarki:b) bukan kalimah. Hal ini menjadi satu

kelaziman bagi ’ITH. Selain dari itu, terdapat satu ’ITH tidak dapat ditentukan sebagai

’ILJHSK atau ’ILJ‘AT kerana ia mempunyai beberapa jamic yang lahir daripada

beberapa ’I di dalam tarki:b ’ITH tersebut. Bagaimanapun hal ini tidak menjadi satu

kemestian bagi ’ITH, kerana terdapat ’ITH yang mempunyai satu jamic yang lahir

daripada tarki:b yang menggambarkan satu ’I. Hal ini dapat dilihat pada analisis di atas.

265

Selain dari rumusan di atas, dapat dilihat bahawa terdapat kepelbagaian gaya bahasa al-

’Istica:rat di dalam hadis-hadis kitab Riya:d al-Sa:lihi:n. Ini menggambarkan kefasihan

dan kebijaksanaan Rasulullah s.a.w. dalam berkomunikasi dan menyampaikan risalah

Allah SWT. Hal ini mengajak umat Islam amnya dan cendikiawan Islam khususnya

memerhati dan mengkaji maksud dan struktur hadis secara mendalam merangkumi

aspek balaghah dan tatabahasa.

Dari sudut yang lain dapat dilihat bahawa gaya bahasa al-’Istica:rat di dalam hadis-

hadis kitab Riya:d al-Sa:lihi:n mempunyai unsur ’i:ja:z dan jawa:mic al-kalim di mana

ia dapat memberi maksud yang mendalam dan luas dengan penggunaan lafaz yang

ringkas. Ini menggambarkan kalam Rasulullah s.a.w. mempunyai hikmah dan

kehebatan yang tidak boleh ditandingi manusia.

Selain itu, dapat dirumuskan bahawa gaya bahasa al-’Istica:rat di dalam hadis-hadis

kitab Riya:d al-Sa:lihi:n mempunyai maksud yang jelas dan jauh dari unsur paksaan

dan kecelaruan. Antara dapatan yang membuktikan kenyataan ini ialah semua al-

’Istica:rat yang dianalisis di dalam kajian ini merupakan al-’Istica:rat al-Qari:bat, iaitu

al-’Istica:rat yang mempunyai ja:mic yang boleh dicapai dengan mudah tanpa

memerlukan perhatian mendalam.

266

4.2 Analisis al-’Istica:rat dalam Hadis-hadis Kitab Riya:d al- Sa:lihi:n

Hadis : 1

(Bab Ikhlas, no. hadis 1).488

ط

ألا:لل:ىىاا

.اااـل)(489

Al-’Istica:rat dalam Hadis

Berdasarkan penelitian, penulis dapati hadis ini mempunyai unsur ’I pada ungkapan

Rasulullah s.a.w. : ا“ ”. Ungkapan ini pada dasarnya merupakan TSH kerana

maksud “ إل ” (mengenai) ialah “ ” (mencapai). Taqdi:r bagi ungkapan ini ialah :

“ أل ”(Sesiapa yang berhijrah

dengan tujuan untuk mencapai keduniaan, maka hijrahnya terhasil untuk tujuan

tersebut, sedangkan di akhirat kelak ia tidak memberi apa-apa manfaat). Di dalam

ungkapan ini diumpamakan “ ” (mencapai keduniaan) dengan “ ”

(mengenai sasaran dengan panah). J bagi TSH ini ialah “ ”(mencapai tujuan).490

488 Nombor hadis ini dan hadis-hadis berikutnya berdasarkan kepada susunan hadis yang terdapat didalam kitab Riya:d al- Sa:lihi:n Min Kala:m Sayyidi al-Mursali:n, Taqri:z Wa Taqdi:m Wahbat al-Zuhayli:, Tahqi:q, Takhri:j Wa Tacli:q ’Aha:di:thuha: cAli: cAbd al-Hami:d ’Abu: al-Khayr. Lihat al-Nawawi: (1999), op.cit, h.9.489 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Iman, Bab Setiap AmalanDikira Berdasarkan Niat, no. hadis 54. Lihat juga Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab Pemerintahan, Ba:b Nabi: s.a.w. bersabda : “Setiap amalan dikiraberdasarkan niat termasuk peperangan dan seumpamanya” , no. hadis 4883. Dalam mengeluarkan hadispenulis hanya bergantung kepada sumber yang dinyatakan oleh Imam al-Nawa:wi: di dalam kitab Riya:dal- Sa:lihi:n.490 Badr al-Di:n ’Abu: Muhammad Mahmu:d bin ’Ahmad al-cAini: (t.t.), cUmdat al-Qa:ri: Sharh Sahi:hal-Bukha:ri:. t.t. : Da:r al-Fikr, j.1, h.26. Lihat juga Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), MinBala:ghat al-Sunnat. Sha:ric al-Su:q al-Tawfi:qiyyat : Matbacat ’Atlas, h.6.

267

Maka ungkapan hadis ا“ ” merupakan ’IT kerana ia merupakan MB, manakala MH

dan semua rukun TSH yang lain tidak diungkapkan. Sementara Q bagi ’I ini ialah

dhami:r pada ungkapan (ھا) ا“ ”.

Secara terperinci dan mendalam ’I ini dapat dikategorikan sebagai ’I’I berikut :

1. ’IT sebagaimana dijelaskan di atas.

2. ’IB kerana kalimah ا“ ” yang merupakan ‘A (MB)merupakan kata perbuatan.

Ia termasuk di dalam kategori MT.

3. ’IW kerana MH dan MB di dalam ’I ini merupakan dua perkara yang boleh

berhimpun.

4. ’IH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana ‘AL di dalamnya merupakan

perkara yang boleh dicapai oleh akal.

5. ’ISLQ. Ia dikategorikan sebagai ’I ini berdasarkan pencapaian ‘A (MB) melalui

pancaindera, manakala ‘AL ( MH) melalui akal.

6. Berdasarkan J, ia dapat disimpulkan sebagaimana berikut :

- Ia mempunyai J yang boleh dicapai oleh akal. J bagi’I ini ialah “ ”

(mencapai tujuan). Justeru itu ia merupakan ’ILJQ.

- J bagi ’I ini merupakan sifat yang dikongsi bersama oleh MH dan MB. Justeru

itu ia merupakan ’ILJHSK.

- Ia merupakan ’IQR kerana Jnya merupakan sesuatu yang boleh dicapai

dengan mudah tanpa memerlukan perhatian.491

491 Lihat Fadl Hasan cAbba:s(1997), op.cit, j.2, h.199-201.

268

7. ’IR. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana disebut bersamanya LMH, iaitu

ا .492

Hadis : 2

(Bab Ikhlas, no. hadis 7)

ىل: :ل

493


Berdasarkan penelitian, penulis dapati hadis ini mempunyai unsur ’I pada ungkapan

Rasulullah s.a.w. : “ ”. Ungkapan ini asasnya merupakan MB kerana maksud “ ”

(melihat)494 ialah “ ” (memberi balasan dan menilai). Di dalam ungkapan ini

diumpamakan “ ” (balasan dan perhitungan) dengan “ ” (melihat). J bagi

’I ini ialah “ ” (pemerhatian). Maka ungkapan hadis “ ” merupakan ’IT kerana

ia merupakan MB, manakala MH tidak diungkapkan. Q bagi ’I ini ialah “ ”.



2. ’IB kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan F‘ (kata

perbuatan). Ia termasuk di dalam kategori MT.

492Fadl Hasan cAbba:s menyatakan bahawa qari:nat al-’Istica:rat al-Tasri:hiyyat sinonim denganmushabbah. Manakala qari:nat al-’Istica:rat al-Makniyyat pula sinonim dengan mushabbahbih. LihatIbid , j.2, h.207.493 Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab Berbuat Baik,Sambungan Silaturahim dan Adab-adab, Bab Pengharaman Melakukan Kezaliman Terhadap SesamaMuslim, Menghina dan Mencacinya Samada Berkaitan Nyawa, Marwah ataupun Harta, no. hadis 6494dan 6495.494 Muhyi: al-Di:n ’Abu: Zakariyya: Yahya: al-Nawawi: (1392H.), Al-Minha:j Sharh Sahi:h Muslim,j.16, c.2. Beirut : Da:r ’Ihya:’ al-Tura:th al-cArabi:, h. 121.

269


berhimpun.






- Ia mempunyai J yang boleh dicapai oleh akal.

- J bagi ’I ini merupakan sifat yang dikongsi bersama oleh MH dan MB.

Justeru itu ’I ini merupakan ’ILJHSK.


dengan mudah tanpa memerlukan perhatian.495


“ ”.

Hadis : 3

(Bab Ikhlas, no. hadis 12)

: اى:لىل

:،،ى:.ال

.اـللااااىاا

ى،ا.اااىا

،اا

495 Lihat Fadl HasancAbba:s(1997), op.cit, j.2, h.199-201.

270

:ا

ااىاسا. اىاسلى

،االل.ا

،ىال:ا

،:!ا:.اا.ال

، .)(496


Di dalam hadis di atas terdapat unsur ’I di dalam klausa :

“ ”. Ia merupakan ’IM, kerana disandarkan ZMB ( ) kepada MH

“ ”. MB bagi ’I ini ialah “ ” 497, manakala Jnya ialah kehormatan dan kemuliaan

“ ”. Sementara Qnya pula ialah sandaran ZMB “ ” kepada MH “ ”.

Selain dari ’I, klausa di atas juga mempunyai unsur kinayah di mana ia memberi

maksud larangan menghilangkan dara perempuan kecuali dengan perkahwinan yang

sah.498


496 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Memberi Upah, BabUpah atau Gaji yang Ditinggalkan Pekerja kepada Majikan lalu ia Dilaburkan ataupun Bab Sesiapa yangBekerja (Melabur) Harta Orang lain lalu Harta tersebut Bertambah, no. hadis 2238. Lihat juga Muslim binHajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab Berkaitan Hamba, Bab KisahTiga Orang Pemuda Berlindung di dalam Gua dan Tawassul Mereka dengan Amal Kebajikan, no. hadis6898,6899 dan 6900.497 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), op.cit, h.124.498 Ibid.

271

1. ’IM sebagaimana penjelasan di atas.

2. ’IA kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan’ISJ.


berhimpun.

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan ZMB “ ” kepada

MH “ ” dalam bentuk khayalan.

5. ’ISLS. Ia dikategorikan sebagai ’I ini berdasarkan pencapaian ‘A (MB) melalui

pancaindera, demikian juga ‘AL (MH).



- J bagi’I ini merupakan sifat yang dikongsi bersama oleh MH dan MB. Justeru

itu ’I ini merupakan ’ILJHSK.


dengan mudah tanpa memerlukan perhatian.

7. ’ISH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana disebut bersamanya LMB, iaitu

“ ”

Hadis : 4

(Bab Muraqabah, no. hadis 60)

:ط

ا

272

499


Di dalam hadis ini terdapat dua ’I, iaitu :

1. Kalimah . Ia merupakan ’IB kerana diumpamakan “ ” (kemunculan

seorang lelaki) dengan “ ” (terbitnya matahari). ’I ini diungkapkan sebagai

pemberitahuan tentang keagungan dan ketinggian lelaki tersebut. Berikutnya

didatangkan kalimah “ ” daripada “ ” dalam bentuk’IB.500 Di sini dapat

disimpulkan bahawa kalimah “ ” merupakan’IT kerana ia merupakan MB, manakala

MH pula ialah kalimah yang dibuang. Q bag ’I ini ialah “ ”.

Dari sudut yang lain dapat dilihat bahawa ’I di atas merupakan ’IM. Hal ini berlaku

dengan tanggapan bahawa lelaki “ ” tersebut diumpamakan dengan matahari.

Seterusnya dibuang MB, iaitu matahari dan ditetapkan Znya “ ” dalam bentuk ’IM.

Sementara itu, penetapan Z’I ini dinamakan’IKH.501 Ia merupakan Q bagi’I ini.


499 Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab Iman, BabPenjelasan Tentang Iman, Islam, Ihsan, Kewajipan Beriman kepada Ketetapan Qadar Allah s.w.t. danPenjelasan Bukti Penolakan Terhadap Orang Yang Tidak Beriman Kepada Qadar Allah s.w.t SertaAncaman Keras Terhadap Mereka, no. hadis 59.500 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), op.cit, h.21.501 Ibid, h.21.

273

1. ’IT dan’IM, sebagaimana dijelaskan di atas.

2. i. ’IB, apabila dianggap kalimah “ ” sebagai MB, manakala MH pula ialah

kalimah “ ” yang tidak disebut di dalam ungkapan hadis ini. Hal ini

menepati ’IT sebagaimana perbincangan di atas.

ii. ’IA, apabila dianggap kalimah “ ” sebagai MB yang tidak disebut di

dalam ungkapan hadis ini, manakala MH pula ialah kalimah “ ”. Hal ini

menepati ’IM sebagaimana di atas.

3. i. ’IW. Hal ini menepati ’IT sebagaimana di atas. Ini kerana MH ر“ ” dan MB

“ ” di dalam ’I ini merupakan dua perkara yang boleh berhimpun.

ii. ’IN, Hal ini menepati ’IM sebagaimana di atas. Ini kerana MH “ ” dan

MB “ ” di dalam ’I ini merupakan dua perkara yang tidak boleh

berhimpun.

4. i. ’IH. Hal ini menepati ’IT sebagaimana di atas. Ia termasuk di dalam kategori ’I

ini kerana ‘AL (MH, iaitu ر“ ” )di dalamnya merupakan perkara yang boleh

dicapai oleh pancaindera.

ii. ’IKH. Hal ini menepati ’IM sebagaimana di atas. Ia termasuk di dalam

kategori ’I ini kerana penetapan Znya ( ) kepada MH ( ) dalam bentuk

khayalan.

5. i. ’ISLS pada ’IT. Ia dikategorikan sebagai ’I ini berdasarkan pencapaian ‘A (MB,

iaitu “ ”) melalui pancaindera, manakala ‘AL (MH, iaitu “ ”) melalui

pancaindera.

274

ii. ’IISLS pada ’IM. Ia dikategorikan sebagai ’I ini berdasarkan pencapaian ‘A

(MB, iaitu “ ”) melalui pancaindera, manakala ‘AL (MH, iaitu “ ”)

melalui pancaindera.

6. Pembahagian’I berdasarkan J dalam perbincangan ini dapat dilihat pada

pembahagiannya berdasarkan ’IT dan ’IM. J bagi ’IT di dalam hadis di atas

ialah “ ” (kemunculan sesuatu). Oleh yang demikian, ia dapat

disimpulkan sebagaimana berikut :

- Ia merupakan perkara yang boleh dicapai oleh pancaindera. Justeru itu ’IT

berkenaan merupakan ’ILJS.

- J bagi’I ini merupakan pengertian kepada MH “ ” dan MB “ ”. Justeru itu

ia merupakan ’ILJ‘AT.

- Ia merupakan sesuatu yang boleh dicapai dengan mudah tanpa memerlukan

perhatian. Justeru itu ia merupakan ’IQR.

Manakala J bagi ’IM di dalam hadis di atas pula ialah “ ” (keelokan). Oleh

yang demikian, ia dapat disimpulkan sebagaimana berikut :

- Ia merupakan perkara yang boleh dicapai oleh pancaindera. Justeru itu ’IM

berkenaan merupakan ’ILJS.

- J bagi’I ini merupakan sifat yang dikongsi bersama oleh MH “ ” dan MB

“ ”. Justeru itu ’I ini merupakan ’ILJHSK.

- Ia merupakan sesuatu yang boleh dicapai dengan mudah tanpa memerlukan

perhatian. Justeru itu ia merupakan ’IQR.

275

7. Apabila dilihat pada ’IT pada hadis di atas, maka pada masa yang sama

dapat dikategorikannya sebagai ’IR kerana disebut bersamanya LMH, iaitu

“ ... ”.

Dari sudut yang lain, apabila dilihat pada ’IM pada hadis di atas, dapat disimpulkan

bahawa ia merupakan ’IT kerana tidak disebut bersamanya LMH dan LMB.

2. Ungkapan “ ”

Ia merupakan ’IT kerana diumpamakan “ ” (mendirikan sembahyang) dengan

“ ” (menegakkan tiang). Ia juga merupakan ’IA. Maksud “ ” ialah sentiasa

mengerjakannya. Ungkapan ini pada masa yang sama merupakan K.502


1. ’IT kerana kalimah “ ” merupakan MB, manakala MH pula ialah kalimah

“ ” yang dibuang. Q bagi ’I ini ialah kalimah “ ”.

2. ’IA kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan SD.

3. ’IN kerana MH dan MB di dalam ’I ini merupakan dua perkara yang tidak boleh

berhimpun.


perkara yang boleh dicapai oleh pancaindera.




502 Ibid, h.21.

276

- Ia mempunyai J yang boleh dicapai oleh pancaindera. J bagi’I ini ialah

pelaksanaan. Justeru itu ia merupakan ’ILJS.

- J bagi’I ini merupakan pengertian kepada MH “ ” dan MB “ ”. Justeru itu

ia merupakan ’ILJ‘AT.




“ ”.

Hadis : 5

(Bab Mengenai Pendirian yang Lurus, no. hadis 86)

:لل:؟:.

. الا :)(503


Hadis di atas mempunyai unsur ’I pada ungkapan Rasulullah s.a.w. “ ال

”. ’A (MB) bagi ’I di atas ialah penutupan sarung pedang secara menyeluruh

meliputi semua sudut “ ”. Sementara ’AL(MH) pula

ialah kesyumulan rahmat Allah SWT “ ”. J bagi ’I ini ialah merangkumi

“ ”. Sementara Q di dalam ’I ini ialah ( ).504

503Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab GambaranKiamat, Syurga dan Neraka, Bab Seseorang tidak Memasuki Syurga dengan Amalannya Bahkan denganRahmat Allah SWT, no. hadis 7066.504 Al-Shari:f al-Radiyy (1967), op.cit, h.51.

277

Secara terperinci dan mendalam ’I ini dapat dikategorikan sebagaimana berikut :


2. ’IB kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan kata perbuatan.


berhimpun.

4. ’IH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana ‘AL(MH) di dalamnya

merupakan perkara yang boleh dicapai oleh akal.


pancaindera, manakala ‘AL (MH) melalui akal.


- Ia mempunyai J yang boleh dicapai oleh akal. J bagi’I ini ialah merangkumi

“ ”. Justeru itu ia merupakan ’ISLQLJQ.

- J bagi’I ini merupakan pengertian kepada MH dan MB. Justeru itu ia

merupakan ’ILJ‘AT.




“ ”.

Dari sudut yang lain dapat disimpulkan bahawa ’I ini juga mempunyai unsur-unsur ’IM,

kerana ia merupakan’ITB. ’IM di dalam hadis di atas ialah pada kalimah “ ”. Ia

merupakan ’AL(MH). Sebagaimana perbincangan di atas, disebabkan ’I ini berkaitan

dengan Tuhan Rabb al-Jali:l, maka penulis berpendirian untuk tidak menghuraikannya

dengan mendalam.

278

Hadis : 6

(Bab Bersungguh-sungguh dalam Melakukan Amal Soleh, no. hadis 101)

:لىل .

)(505


Dalam hadis ini terdapat perumpamaan yang indah di mana ia telah mendatangkan

gambaran tentang neraka dengan sesuatu yang dibenci dan digeruni. Selain dari itu, ia

diselubungi dengan sesuatu yang disukai hawa nafsu. Oleh yang demikian, sesiapa yang

mengikuti hawa nafsu maka dia akan terjerumus ke dalam neraka. Di sebalik gambaran

tentang neraka didatangkan gambaran tentang syurga. Demikianlah imaginasi yang

mempersonifikasi makna seolah-olah kita melihatnya dengan mata. Ia merupakan

balaghah yang agung yang dirasai oleh setiap insan, namun mereka tidak berdaya

mendatangkan sesuatu seumpamanya.506

Dari sudut yang lain perumpamaan di atas dapat dilihat sebagai ’IM, dimana MHnya

ialah syurga dan neraka “ ”, manakala MBnya pula ialah bekas “ ” atau taman

“ ”. Sementara Z kepada MB ialah sesuatu yang menutupi (Z kepada “ ”) atau

pagar yang mengelilingi (Z kepada “ ”).507 J bagi ’I ini ialah perlindungan “ ”.


1. ’IM sebagaimana dijelaskan di atas.

2. ’IA kerana kalimah “ ” dan “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan’ISJ .

505 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Berlemah Lembut, Ba:bNeraka Dilindungi dengan Syahwat, no. hadis 6340. Lihat juga Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab Berkaitan Syurga dan Gambaran Nikmat danPenghuninya, Bab Sabda Nabi s.a.w. : “Syurga dilindungi dengan perkara-perkara yang dibenci,manakala neraka dilindungi dengan syahawat”, no. hadis 2822.506 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), op.cit, h.102.507 Ibid, h.102.

279

3. ’I pada kalimah “ ” merupakan ’IW kerana MH “ ” dan MB “ atau ”

di dalam ’I ini merupakan dua perkara yang boleh berhimpun. Manakala ’I pada

kalimah “ ” merupakan ’IN kerana MH “ ” dan MB (“ ” atau “ ”) di

dalam ’I ini merupakan dua perkara yang tidak boleh berhimpun.

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan ZMB (sesuatu yang

menutupi atau pagar yang mengelilingi) kepada MH (“ ”) dalam bentuk

khayalan.


pancaindera, manakala pencapaian ‘AL ( MH) pula melalui akal.








“ ” (L “ ”) dan “ ” (L “ ”).

Hadis : 7

(Bab Bersederhana dalam Mengerjakan Amal Ibadat, no. hadis 145)

:لىل.ال

508

508 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Iman, Bab Agama ituMudah, no. hadis 39.

280


Berdasarkan penelitian, penulis dapati hadis ini mempunyai unsur-unsur ’I pada frasa-

frasa berikut :

1. “ ”. Frasa-frasa ini merupakan ’I kerana maksudnya secara

keseluruhan ialah masa-masa aktif dan lapang untuk melakukan ketaatan.509 Dari segi

mufradat kalimah “ ” bermaksud perjalanan pada waktu pagi sehingga tergelincir

matahari. Selain dari itu ada juga pandangan yang mengatakan maksud kalimah ini ialah

waktu di antara sembahyang Subuh hingga terbit matahari. Manakala kalimah “ ”

pula bermaksud waktu selepas tergelincir matahari sehingga malam. Di samping itu ada

juga pandangan yang mengatakan maksud kalimah ini ialah waktu isyak. Seterusnya

kalimah bermaksud perjalanan pada akhir malam.510

Di dalam ungkapan di atas diumpamakan masa-masa aktif dan lapang untuk melakukan

ketaatan “ ” dengan “ ”. J bagi ’I ini ialah

masa yang sesuai bagi melakukan ibadah dan menghampirkan diri kepada Allah s.w.t.

“ ”. Oleh yang demikian ungkapan hadis di atas merupakan

’IT. Q bagi ’I ini ialah “ ”.



2. ’IA kerana kalimah-kalimah “ ” yang merupakan‘A (MB)

merupakan ’ISJ.

509 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), op.cit, h.90.510 Ibid, h.89.

281


berhimpun.




pancaindera, demikian juga ‘AL ( mushabbah).







7. ’IT. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana tidak disebut bersamanya LMH

dan LMB.

2. “ ”. Di dalam klausa ini diumpamakan al-mukha:tab

(individu kedua) yang dirujuk kepada orang yang beriman dengan pengembara yang

melalui jalan-jalan untuk sampai ke destinasi. Lalu Rasulullah s.a.w. mengingatkannya

tentang masa-masa yang aktif bagi pengembaraan, kerana ia merupakan masa yang

paling baik untuk tujuan tersebut; keperihatinan terhadapnya membawa kepada

kelangsungan dan mengelakkan daripada kegagalan dan kelemahan dalam

pengembaraan tersebut.511

511 Ibid, h.90.

282

Perumpamaan ini merupakan ’IM kerana disebutkan MH, iaitu mukha:tab pada kalimah

“ ” dan dibuang MB “ ”. Manakala J bagi ’I ini ialah kewujudan matlamat dan

tujuan yang ingin dicapai. Sementara Q bagi’I ini pula ialah “ ”.



2. ’IB kerana ‘A (MB) bagi’I ini merupakan ’IS‘I. Ia merupakan MT


berhimpun.

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan ZMB “

” kepada MH (mukha:tab pada kalimah “ ”) merupakan perkara

khayalan.


pancaindera, demikian juga pencapaian ‘AL (MH).








dan LMB.

283

Hadis : 8

(Bab Nasihat, no. hadis 181)

:لىل.ألهللا:؟ا

512


Di dalam hadis di atas terdapat ’I pada kalimah “ ” kerana maknanya diambil

daripada “ ” yang bermaksud “ ” (menjahit). Diumpamakan kerja orang yang

memberi nasihat terhadap sesuatu yang ditelitinya dengan memperbaiki keadaan orang

yang dinasihatinya dan menunjukkan perkara kebaikan dengan kerja orang yang

menjahit pakaian yang cuba menutupi kecacatan pada pakaiannya. Berikutnya dipinjam

kalimah “ ” untuk makna memperbaiki keadaan seseorang dan diambil kalimah

“ ” daripada kalimah “ ” dalam bentuk ’ITB. Selain dari pandangan di atas,

terdapat ulama yang menyatakan bahawa “ ” diambil daripada “

” (saya memurnikan madu, iaitu memurnikannya daripada campuran). Mereka

membuat perumpamaan pemurnian kata-kata daripada penipuan dengan pemurnian

madu daripada campuran. Ia merupakan’ITB sebagaimana pandangan di atas.513 J bagi

’I di atas (samada berdasarkan pandangan pertama atau kedua) ialah memperbaiki

keadaan. Manakala Q bagi ’I ini ialah kalimah “ ”.

Dalam konteks yang lain dapat dilihat bahawa ungkapan “ ” menepati

pandangan pertama di atas kerana dosa merupakan perkara yang merosakkan agama,

512 Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab Iman, BabPenjelasan Tentang Agama Sebagai Nasihat, no. hadis 159.513 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), op.cit, h.65-66.

284

manakala taubat nasu:hat pula menjahitnya (menampungnya daripada kecacatan). Di

sini diumpamakan agama dengan pakaian, kerana ia menutupi manusia yang berpegang

dengannya (daripada kecacatan) di dunia dan akhirat.514

Perbincangan dan penjelasan di atas menjadi bukti kepada kenyataan ulama bahawa

kalimah tersebut merupakan kata-kata yang ringkas. Ia merupakan jawa:mi‘ al-kalim

sebagaimana kalimah al-fala:h.515


1. ’IT sebagaimana penjelasan di atas.

2. ’IA kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan SD. Ia

merupakan’IJ.


berhimpun.




pancaindera, manakala ‘AL (MH) pula dapat dicapai melalui akal.



- J bagi ’I ini merupakan sifat yang dikongsi bersama oleh MH dan MB.




514 Ibid, h.65-66.515 Ibid, h.66.

285


“ ؟ا ”.

Hadis : 9

(Bab Pengharaman Kezaliman dan Perintah Mencegahnya, no. hadis 208)

:لل:،الال

ل

516


Hadis di atas mempunyai unsur ’I pada ungkapan Rasulullah s.a.w. “

”, kerana diumpamakan penerimaan doa orang yang dizalimi dengan

penafian hijab (tirai) di antaranya dengan Allah SWT. Ia merupakan’IT, kerana

dikekalkan MB dan dibuang MH. MH bagi ’I ini ialah penerimaan doa orang yang

dizalimi, manakala MBnya pula ialah penafian hijab (tirai) di antara doa orang yang

dizalimi dengan Allah SWT.517 Jnya ialah tiada halangan dan rintangan. Sementara Q di

dalam ’I ini ialah “ ”.



516 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Zakat, Bab MengambilSedekah daripada orang kaya kemudian diberikan kepada orang fakir di mana saja mereka berada, no.hadis 1478. Lihat juga Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit,Kitab Iman, Bab Seruan kepada Dua Kalimah Syahadat dan Syariat Islam, no. hadis 87.517 ’Ahmad bin cAli: bin Hajar ’Abu: al-Fadl al-cAsqala:ni:(1379H) .), opcit, j.13, h. 431. Lihat juga cAbdal-Ra’u:f al-Mana:wiyy (1356H), Fayd al-Qadi:r Sharh al-Ja:mic al-Saghi:r, s. al-Humawiyy, c.1, j.3. al-Maktabat al-Tija:riyyat al-Kubra: : Mesir, h.527.

286

2. ’IA kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB)merupakan SD. Ia termasuk

di dalam kategori ’ISJ.


berhimpun.

4. ’IH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana ‘AL (MH) di dalamnya


5. ’IQLQ. Ia dikategorikan sebagai ’I ini berdasarkan pencapaian ‘A (MB) melalui

akal, demikian juga ‘AL (MH).


- Ia mempunyai J yang boleh dicapai oleh akal. J bagi ’I ini ialah tiada

halangan dan rintangan. Justeru itu ia merupakan ’IQLQLJQ.






dan LMB.

Hadis : 10

(Bab Memenuhi Hajat Orang Islam, no. hadis 245)

ف:لىلسى،فا

،اا،ااا،اا،ىا

ـ ال ف

287

ـ .ط518


Berdasarkan penelitian, penulis dapati hadis ini mempunyai unsur-unsur ’I pada frasa-

frasa berikut :

1. “ ”. Frasa ini merupakan ’I kerana maknanya diambil daripada “ ”.519

yang bermaksud bernafas dan menghembuskan udara. Diumpamakan perbuatan

melepaskan seseorang daripada kesusahan dengan keadaan bernafas dan

menghembuskan udara dalam bentuk ’ITB. J bagi ’I ini ialah keselesaan. Manakala

Qnya pula ialah ا“ ”. Oleh yang demikian frasa di atas merupakan

’IT.




perbuatan).


berhimpun.






518 Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab BerkaitanZikir, Doa, Taubat dan Istighfar, Bab Kelebihan Berkumpul untuk Membaca al-Quran dan Zikir, no.hadis 6803.519 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), opcit, h.99.

288

- Ia mempunyai J yang boleh dicapai oleh pancaindera.





7. IR. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana disebut bersamanya LMH, iaitu

ا“ ”

2. “ ” Frasa ini merupakan ’I kerana diumpamakan “ ” (menuntut ilmu)

dengannya. Perumpamaan ini memberi gambaran seolah-olah ilmu itu

merupakan objek yang boleh dicapai pancaindera. Ia boleh dicapai dengan

sentuhan tangan.520 J bagi ’I ini ialah matlamat kedua-duanya adalah untuk

mencapai sesuatu. Oleh yang demikian ungkapan hadis di atas merupakan ’IT.

Q bagi ’I ini ialah “ ”.




perbuatan).

3. ’IW kerana MH dan MB di dalam’I ini merupakan dua perkara yang boleh

berhimpun.





520 Ibid, h.99.

289








“ ىا ”.

3. “ ”. Di dalam klausa ini diumpamakan ketenangan “ ” dengan

burung “ ” yang terbang dan hinggap.521 Perumpamaan ini merupakan ’IM kerana

disebutkan MH “ ” dan dibuang MB “ ”. Manakala J bagi ’I ini ialah datang dan

pergi. Sementara Q bagi’I ini pula ialah penetapan ZMB “ ” kepada MH “ ”.



2. ’IB kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan ’IS‘I. Ia

merupakan’IMT.


berhimpun.



521 Ibid, h.99.

290


pancaindera, manakala ‘AL (MH) pula dicapai melalui akal.


- Ia mempunyai J yang boleh dicapai oleh pancaindera.






dan LMB.

4. “ ”

Di dalam klausa ini diumpamakan rahmat “ ” dengan objek yang dicapai

pancaindera yang menyelubungi dan menutupi seseorang.522

Perumpamaan ini merupakan ’IM kerana disebutkan MH (“ ”) dan dibuang MB

(“ ”). Manakala J bagi ’I ini ialah menyeluruh “ ”.

Sementara Q bagi’I ini pula ialah penetapan ZMB (“ ”) kepada MH (“ ”).



2. ’IB kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan ’IS‘U. Ia

merupakan ’ISMT.

522 Ibid, h.99.

291


berhimpun.

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan ZMB (“ ”)

kepada MH (“ ”) dalam bentuk khayalan.


pancaindera, manakala ‘AL ( MH) pula dicapai melalui akal.








dan LMB.

5. “ ط ”

Di dalam klausa ini diumpamakan “ ” dengan manusia “ ”. Ia merupakan ’IM

kerana disebutkan MH dan dibuang MB. Manakala J bagi ’I ini ialah kebergantungan

kepada masa “ ”. Sementara Q bagi’I ini pula ialah penetapan Z MB “ ط ”

kepada MH “ ”.



2. ’IA kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan ’ISJ.

292


berhimpun.

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan ZMB “ ـ ط ” kepada



pancaindera, demikian juga pencapaian ‘AL (MH).








dan LMB.

Hadis : 11

(Bab Berbuat Baik Terhadap Kedua Ibu Bapa dan Sambungan Silaturahim,

no. hadis 315)

:لىل: :،:ى

ذ:،ى:؟ا،ل:: لىل،

293

مـى طس .

)(523

:


Di dalam hadis di atas terdapat unsur-unsur ’I di dalam klausa-klausa berikut :

1. “...: ”

Kalimah merupakan ’IM, kerana ia diumpamakan dengan manusia. Seterusnya

dibuang MB, iaitu manusia dan diisyaratkan kepadanya dengan salah satu daripada

Znya, iaitu “ ”. Manakala Q bagi ’I ini ialah penetapan Z tersebut kepada MH.

Penetapan ini dinamakan’IKH. Selain dari diumpamakan kalimah “ ” dengan

manusia, ia juga boleh diumpamakan dengan sesuatu objek yang boleh dicapai

pancaindera secara tergantung. Ia masih dianggap sebagai ’IM.524



2. ’IA kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan’ISJ.


berhimpun.

523 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Tafsir, Bab Allah s.w.tberfirman : “Dan kamu memutuskan silaturahim” - (Surah Muhammad s.a.w.), no. hadis 4711 dan Kita:bal-Adab, Bab " Sesiapa yang Menyambung Silaturahim Nescaya Allah s.w.t. Memberi Rahmatkepadanya, no. hadis 5850 dan Kitab Tauhid, Bab Allah s.w.t berfirman : “Mereka Mahu MengubahPercakapan Allah s.w.t.” - (Surah Muhammad s.a.w.) no. hadis 7336. Lihat juga Muslim bin Hajja:j’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab Berbuat Kebaikan, SambunganSilaturahim dan Adab, Bab Silaturahim dan Pengharaman Memutuskannya, no. hadis 6470.524 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), op.cit, h.75-76.

294












dan LMB.

2. “ ا ”

Di dalam klausa di atas terdapat tiga ’I, iaitu :

A. ’IM pada ganti nama “ ” di dalam frasa “ ” dan “ ” yang dirujuk kepada

“ ”. Ia diumpamakan dengan “ ” (tali). Seterusnya dibuang MB, iaitu “ ” (tali)

dan diisyaratkan kepadanya dengan salah satu daripada Znya, iaitu(“ ” dan “ ”)

dalam bentuk ’IM.525 Oleh yang demikian dapat disimpulkan bahawa Q bagi ’I ini ialah

penetapan ZMB (“ ” dan “ ”) kepada MH. J bagi’I ini ialah keperluan kepada

hubungan yang kuat.

525 Ibid, h.76.

295





berhimpun.

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan ZMB (“ ” dan

“ ”) kepada MH “ ” dalam bentuk khayalan.


pancaindera, manakala ‘AL (MH) pula merupakan sesuatu yang dicapai oleh

akal.



- J bagi’I ini merupakan sifat yang dikongsi bersama oleh MH dan MB.





dan LMB.

B. ’IT pada perumpamaan menghubungkan sillat al-rahim dan memutuskannya

dengan menghubungkan tali dan memutuskannya (“ ” dan “ ”). Seterusnya

dibuang MH dan dikekalkan MB. Hal ini dapat dilihat pada frasa (“ ” dan“ ”).526

526 Ibid, h.76.

296

J‘ bagi ’I ini ialah kepentingan dan kemudaratan. Manakala Qnya pula ialah ganti nama

( ) yang dirujuk kepada “ ”.


1. ’IT sebagaimana penjelasan di atas.

2. ’IB kerana kalimah (“ ” dan“ ”) yang merupakan ‘A (MB) merupakan F‘.


berhimpun.












“ ”.

C. ’IB atau M pada lafaz sillat “ ل ”.527 Pada dasarnya kalimah al-sillat “ ل ”

memberi maksud al-catf (berlemah lembut )dan al-rahmat (belas kasihan). Manakala

“ ل ” bermaksud lemah lembut dan rahmat Allah s.w.t kepada orang yang

menyambung sillat al-rahim berasaskan ehsan daripadaNya atau orang yang

527 Ibid, h.76.

297

menjalinkan hubungan dengan orang yang hampir kepada Allah SWT. Lalu Allah SWT

melapangkan dadanya untuk mengenali dan taat kepadaNya.528

Di sini dapat disimpulkan bahawa kalimah sillat yang disandarkan kepada al-rahim

“ ل ” atau kepada Allah “ ل ” merupakan MH, manakala MBnya pula ialah “ ”

(berlemah lembut ) dan “ ” (belas kasihan). Berikutnya dikekalkan MH dan dibuang

MB. Keadaan ini menjadikannya’IMB. J bagi’I ini ialah kebaikan dan nikmat. Manakala

Qnya pula ialah penetapan ZMB (“ ”) kepada MH.



2. ’IB kerana kalimah “ ” dan “ ” yang merupakan ‘A (MB) dirujuk kepada

F‘ (kata perbuatan) berdasarkan penggunaan “ ل ” di dalam hadis dalam bentuk

F‘ (kata perbuatan), iaitu “ ”.


berhimpun.

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan ZMB kepada MH

“ ” dalam bentuk khayalan. Z bagi ’I ini merupakan ZW yang difahami

daripada gayabahasa hadis.

5. ’IQLQ. Ia dikategorikan sebagai ’I ini berdasarkan pencapaian ‘A (MB) melalui

akal, demikian juga ‘AL (MH).



528 Ibid, h.75.

298






“ ”.

Selain dari ’I’I di atas dapat disimpulkan bahawa hadis di atas secara keseluruhan

termasuk di dalam kategori ’ITH. Ini kerana ia mengumpamakan keadaan al-rahim yang

memerlukan hubungan dan menjauhkan daripada terputusnya hubungan dengan

keadaan orang yang meminta pertolongan yang berpegang kepada sesuatu yang berada

di hujung orang yang diminta pertolongan dan pada tempat ikatan kainnya. Selain dari

itu dimasukkan gambaran situasi MH di dalam MB dan digunakan lafaz-lafaz yang

digunakan di dalam MB pada situasi MH berasaskan QH.529 Penggunaan ’ITH dalam

hadis ini berasaskan kepada imaginasi yang dapat dicapai pancaindera, mudah untuk

difahami dan lebih berkesan kepada jiwa manusia.530

Hadis : 12

(Bab Berbuat Baik Terhadap Kedua Ibubapa dan Sambungan Silaturahim,

no. hadis 317)

لىلااا؟.

)(531

529 Ibid, h.77.530 Ibid, h.77.531 Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab BerbuatKebaikan, Sambungan Silaturahim dan Adab, Bab Binasalah Orang Yang Sempat Bertemu Kedua Ibu

299


Dalam hadis di atas terdapat unsur majaz pada frasa “ ” kerana ia tidak memberi

maksud asal kalimah.532Selain dari majaz ia juga merupakan kinayah tentang kehinaan ;

seolah-olah hidungnya diselaputi debu.533

Dari segi bahasa kalimah “ ” memberi maksud “ ” (hina). Selain dari hina, terdapat

pandangan yang mengatakan ia bermaksud “ ” (benci) dan “ ” (hina),534demikian

juga “ ى ” (kehinaan, kelemahan daripada bersikap

sederhana dan mengikuti sesuatu perkara secara paksa).535

Wazan bagi kalimah “ ” ialah “ ”. 536

Maksud asal kalimah “ ” ialah “ ” (hidung yang diselaputi oleh

debu tanah yang bercampur pasir). Di samping maksud tersebut ada pandangan yang

menyatakan maksudnya ialah “ ال ” (sesuatu yang mengenai hidung lalu

menyakitinya).537

Di sini dapat disimpulkan bahawa ungkapan Rasulullah s.a.w. “ ” yang bermaksud

hidung yang diselaputi debu tanah yang bercampur pasir merupakan MH, manakala

MBnya pula ialah “ ” (kehinaan). Berikutnya dikekalkan MH dan dibuang MB.

Bapanya atau Salah seorang dari Mereka Semasa Tua Tetapi Mengabaikan Mereka. Dia tidak akanMemasuki Syurga, no. hadis 6462.532 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), opcit, h. 141.533 Muhyi: al-Di:n ’Abu Zakariyya: Yahya: al-Nawawi: (1999), op.cit, h.99.534 Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (t.t), op.cit, Tahkik dan Suntinganoleh Muhammad Fu’a:d cAbd. Al-Ba:qi:, j.4 .Beirut : Da:r ’Ihya:’ al-Tura:th al-cArabiyy, h. 1978.535 Al-Muba:rak ’Ibn Muhammad al-Jazariyy ’Abu: al-Saca:da:t (1979), al-Niha:yat Fi: Gha:ri:b al-Hadi:th wa al-’Athar, Tahkik Ta:hir ’Ahmad al-Za:wi: dan Mahmu:d Muhammad al-Tana:hi:, j.2 .Beirut : al-Maktabat al-cIlmiyyat, h.587.536 Ibid, j.2, h.587.537 Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (t.t), Sahi:h Muslim, h. 1978. Lihatjuga Ibid, j.2, h.587.

300

Keadaan ini menjadikannya’IM. J bagi ’I ini ialah kebinasaan “ ”. Sementara Qnya

pula ialah penetapan LMB “... ” kepada MH ( ).



2. ’IB kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) dirujuk kepada F‘

berdasarkan penggunaan MH (“ ”) di dalam hadis dalam bentuk F‘.


berhimpun.

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan ZMB (“

.اا ”) kepada MH (“ ”) dalam bentuk khayalan.

5. ’IQLS. Ia dikategorikan sebagai ’I ini berdasarkan pencapaian ‘A (MB) melalui

akal, manakala ‘AL (MH) pula dicapai melalui pancaindera.







7. IT. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana tidak disebut bersamanya LMH

dan LMB.

301

Hadis : 13

(Bab Kelebihan dan Galakan Berkasih Sayang Kerana Allah, Pemakluman Seseorang

kepada Orang yang Dicintainya bahawa Dia Menyintainya dan Apakah Ucapan yang

Sewajarnya Apabila dimaklumkan demikian, no. hadis 375)

:لل:إل

.)(538


Di dalam hadis di atas terdapat unsur ’I di dalam frasa “ إل ”. Ia merupakan ’IM,

kerana disandarkan LMB (“ ”) kepada MH (“ ”). MB bagi’I ini ialah “ ”,

manakala Jnya ialah kenikmatan rasa dan kecenderungan hati kepada keduanya.

Sementara Qnya pula ialah sandaran LMB (“ ”) kepada MH (“ ”).539





berhimpun.

538 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Iman, Bab KemanisanIman, no. hadis 16. Lihat juga Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992),Ibid, Kita:b al-’I:ma:n, Ba:b Baya:n Khisa:l Man Ittasafa Bihinn Wajada Hala:wat al-’I:ma:n, no.hadis 128.539 Badr al-Di:n ’Abu: Muhammad Mahmu:d bin ’Ahmad al-cAini: (t.t.), op.cit, j.1, h.149. Lihatjuga’Ahmad bin cAli: bin Hajar ’Abu: al-Fadl al-cAsqala:ni:, (1379H), Fath al-Ba:ri: Sharh Sahi:h al-Bukha:ri:, Tahkik ’Ahmad bin cAli: bin Hajar ’Abu: al-Fadl al-cAsqala:ni:, j.1. Beirut : Da:r al-Maca:rif,h.60.

302

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan LMB (“ ”)

kepada MH (“ ”) dalam bentuk khayalan.540


pancaindera, Manakala ‘AL (MH) pula dicapai melalui akal.


- Ia mempunyai J yang boleh dicapai oleh pancaindera dan akal. J bagi’I ini

ialah kenikmatan rasa dan kecenderungan hati kepada keduanya. Justeru itu

ia merupakan ’ISLQLJSQ.






“ ا ”.

Hadis bilangan 14

(Bab Kelebihan dan Galakan Zuhud dan Memandang Ringan Terhadap Dunia dan

Kelebihan Fakir, no. hadis 467)

ىلىل.الى

)(541

540 Badr al-Di:n ’Abu: Muhammad Mahmu:d bin ’Ahmad al-cAini: (t.t.), Ibid, j.1, h.149. Lihatjuga’Ahmad bincAli: bin Hajar ’Abu: al-Fadl al-cAsqala:ni:(1379H) .), Ibid, j.1, h.60.541 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Hamba, Ba:b "HendaklahSeseorang itu Melihat Kepada Orang Yang Lebih Rendah Daripadanya Dari Segi Kedudukan...", no.hadis 6343. Lihat juga Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit,Kitab Zuhud dan Hamba, no. hadis 7379.

303

ى: .ى


Di dalam hadis di atas terdapat ’IB pada kalimah ( ). Di dalam hadis ini ia tidak

memberi maksud al-Zarfiyyat al-Maka:niyyat yang merupakan maksud asal baginya.

Namun ia memberi maksud kedudukan yang lebih rendah atau lebih hina.542

Di sini dapat disimpulkan bahawa kalimah “ ” di dalam hadis yang merupakan zarf

maka:niyyat merupakan MH, manakala MBnya pula ialah “ ”. Ia bermaksud

kedudukan yang lebih rendah atau lebih hina. Berikutnya dikekalkan MH dan dibuang

MB. Keadaan ini menjadikannya’IM. J bagi ’I ini ialah kedudukan. Sementara Qnya

pula ialah penetapan LMB (“ ال ”) kepada MH (“ ”).



2. ’IB kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan ’ISD. Manakala

kalimah “ ” pula merupakan SSH.


berhimpun.

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan ZMB (“ ال

”) kepada MH (“ ”) dalam bentuk khayalan.

5. ’IQLS. Ia dikategorikan sebagai ’I ini berdasarkan pencapaian ‘A (MB) melalui

akal, manakala ‘AL (MH) pula dicapai melalui pancaindera.

542 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), opcit, h.145

304







7. ’ISH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana terdapat LMB pada ungkapan

hadis “ ى ”. Ia dapat diperhatikan melalui gaya bahasa dan

konteks hadis.

Hadis : 15

(Bab Memberi Nafkah kepada Ahli Keluarga, no. hadis 296 dan Bab Sifat Kanaah,

Bermarwah dan Cermat, no. hadis 527.)

ا:لىلىى

. ف543


Di dalam hadis di atas terdapat unsur-unsur ’I di dalam frasa-frasa berikut :

1. ا“ ”

Pada dasarnya frasa ini bermaksud pemberian yang dibelanjakan. Bagaimanapun

terdapat beberapa pandangan tentang maksud frasa tersebut. Antaranya ialah :

543 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Zakat, Bab Tidak AdaSedekah Kecuali Daripada Kekayaan, no. hadis 1407.

305

A. Pemberian yang dilakukan dengan tujuan sedekah. Ia meninggikan tangan orang

yang menerima sedekah.

B. Tangan yang tidak suka meminta kerana menjaga kemuliaan dan marwah. Ia

lebih mulia daripada tangan yang meminta.

C. Tangan yang menerima lebih mulia daripada tangan yang memiliki sesuatu

tetapi tidak membelanjakannya. Ia merupakan hiperbola (muba:laghat) dalam

mencela kebakhilan.

D. ا“ ” adalah tangan Allah SWT, ى“ ” tangan orang yang bersedekah,

manakala ى“ ” pula merupakan tangan yang menerima pemberian dan

meminta-minta.

E. Kalimah tangan di dalam hadis bermaksud nikmat. Hadis di atas membawa

maksud pemberian yang banyak lebih baik daripada pemberian yang sedikit.544

Selain dari pandangan–pandangan di atas Imam al-Nawawi: menjelaskan maksud “

ا ” di dalam kitabnya al-Minha:j Sharh Sahi:h Muslim dengan tangan yang

membelanjakan harta545 dan Al-Shari:f al-Rida: di dalam kitab al-Maja:za:t al-

Nabawiyyat dengan tangan yang memberi.546

Daripada pandangan-pandangan di atas, penulis lebih cenderung memilih pandangan

Imam al-Nawawi: dan Al-Shari:f al-Rida: sebagai asas perbincangan’I bagi frasa ini.

Frasa ini asasnya merupakan MB kerana ia mempunyai maksud yang tersirat

sebagaimana dinyatakan di atas. Di dalam frasa ini diumpamakan tangan yang

544 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), op.cit, h.84.545 Muhyi: al-Di:n ’Abu: Zakariyya: Yahya: al-Nawawi: (1392H.), opcit, j.7, c.2, h. 124546 Al-Shari:f al-Radiyy (1967), al-Maja:za:t al-Nabawiyyat, Tahkik dan suntingan Ta:ha: Muhammad al-Zayni:, Kaherah : Matbacat al-Faja:lat al-Jadi:dat, h.35-36.

306

membelanjakan harta atau tangan yang memberi dengan ا“ ”547. J bagi ’I ini ialah

kemuliaan, manakala Qnya pula ialah klausa “ ” dan klausa-klausa berikutnya.

Oleh yang demikian dapat disimpulkan bahawa frasa “ ا ” merupakan ’IT.



2. ’IA kerana frasa ا“ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan ’ISJ.


berhimpun.












dan LMB.

547 Ibid, h.36.

307

2. ى“ ”

Dalam frasa ini diumpamakan “ ” (kekayaan) dengan “

” (binatang tunggangan yang mempunyai belakang ditunggangi manusia

supaya terselamat daripada kefakiran). Seterusnya dibuang MB dan ditetapkan salah

satu Znya, iaitu “ ” kepada MH. Ia merupakan ’IM. Penetapan Z tersebut kepada MH

merupakan Q bagi’I ini. Ia juga dinamakan’IKH.548 J bagi ’I ini ialah kebergantungan.





berhimpun.

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan Z MB (“ ”) kepada

MH (“ ”) merupakan perkara khayalan.









548 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), op.cit, h.85, dipetik dari kitab al-Lu’lu’ Wa al-Marja:nFi:ma: ’Ittafaqa Fi:hi al-Shaykha:n karya Muhammad Fu’a:d cAbd al-Ba:qi:, j.1, h.217.

308

7. ’IR. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana disebut bersamanya LMH,

iaitu “ ”.

Hadis : 16

(Kitab Berkaitan Fadilat, Bab Kelebihan Sembahyang Malam, no. hadis 1172)

لىلا:ايلى

يل!ايل!ا:؟.

.549


Hadis ini mempunyai unsur ’I pada ungkapan Rasulullah s.a.w. : “ ”. Di dalam

ungkapan ini diumpamakan bahawa Rasulullah s.a.w. tidak terpengaruh dengan tidur

“ للث ” dengan hatiku tidak tidur “ ”. Maka ungkapan hadis

“ ” merupakan ’ITB550 kerana ungkapan “ ” merupakan MB, manakala MH

pula ialah Rasulullah s.a.w. tidak terpengaruh dengan tidur “ للث ”.

Di dalam ’I ini dikekalkan MB dan dibuang MH. J bagi ’I ini ialah tidak lalai. Manakala

Qnya pula ialah “ ”.



549 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Tahajud, BabSembahyang Malam Nabi s.a.w. pada bulan Ramadan dan bulan-bulan Yang Lain, no. hadis 1130. Lihatjuga Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, KitabSembahyang Orang Musafir dan Sembahyang Qasar, Bab Sembahyang Malam, Bilangan RakaatSembahyang Nabi s.a.w. Pada Waktu Malam, Sembahyang Witir Satu Rakaat dan SesungguhnyaSembahyang Satu Rakaat Adalah Sah, no. hadis 1673.550 Al-Shari:f al-Radiyy (1967), opcit, h.175.

309

2. ’IB kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan kata perbuatan. Ia

termasuk di dalam kategori mushtaq.


berhimpun.



5. ’ISLS. Ia dikategorikan sebagai ’I ini berdasarkan pencapaian ‘A(MB) melalui

pancaindera, demikian juga ‘AL ( MH).


- Ia mempunyai J yang boleh dicapai oleh akal. J bagi’I ini ialah tidak lalai.





7. ’IR. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana disebut bersamanya Q yang

sinonim dengan MH. Q ’I ini ialah “ ”. Ia lebih sinonim dengan MH, iaitu

ungkapan “ للث ”.

Dari sudut yang lain dapat disimpulkan sebagaimana perbincangan sebelum ini bahawa

setiap ’ITB mempunyai unsur-unsur ’IM.551 Di dalam ’I di atas dapat dilihat bahawa

ungkapan “ ” sebagai ‘AL (MH). Manakala ‘A (MB) bagi’I ini ialah “ ”. Jnya ialah

penerimaan pengaruh. Sementara Qnya pula ialah sandaran LMB “ ” kepada MH

“ ”.

551 Fadl Hasan cAbba:s(1997), op.cit, j.2, h.188.

310





berhimpun.

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan LMB (“ ”)

kepada MH (“ ”) dalam bentuk khayalan.


pancaindera, Manakala ‘AL (MH) pula dicapai melalui akal.


- Ia mempunyai J yang boleh dicapai oleh akal. J bagi’I ini ialah penerimaan

pengaruh. Justeru itu ia merupakan ’ISLQLJQ.

- J bagi ’I ini merupakan sifat yang dikongsi bersama oleh MH dan MB. Justeru





dan LMB.

Hadis : 17

(Bab Menyuruh perkara kebaikan dan Mencegah Kemungkaran, no. hadis 190 dan Bab

Larangan Melihat Perempuan Yang Bukan Muhrim…, no. hadis 1623)

:لىل:. ااساا: .

ض:؟ا: .قال

311

رألأل)(552


Di dalam hadis di atas terdapat ’IM pada ungkapan Rasulullah s.a.w. “ ق ”. Di

dalam ungkapan ini diumpamakan “ ” (jalan) dengan “ ” (manusia).553 J bagi’I

ini ialah “ ” (kemuliaan). Manakala Q bagi ’I ini ialah penetapan ZMB(“ ”)

kepada MH.





berhimpun.

4. ’IKH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana penetapan ZMB(“ ـ ... هق ”)

kepada MH “ ” dalam bentuk khayalan.







552 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Berkaitan Zalim, BabHalaman Rumah dan Duduk Padanya, no. hadis 2422. Lihat juga Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab Berkaitan Pakaian dan Perhiasan, Bab Larangan Dudukdi Tepi Jalan dan Kewajipan Menunaikan Haknya, no. hadis 5518.553 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), op.cit, h.49.

312




“ ”.

Hadis : 18

(Bab Larangan Memuji Secara Langsung Terhadap Individu yang Dikhuatiri Terkesan

dengan Sifat Tercela, Seperti Ujub dan Sebagainya, no. hadis 1788 dan 1789)

ىلىلى-.

)(554

ىلىلـ-!: لىل

سـاـ- .ىىكس

)(555


Hadis di atas mempunyai unsur ’I pada ungkapan Rasulullah s.a.w. :

“ - ” pada hadis yang pertama dan ungkapan “ ” pada

hadis yang kedua, kerana diumpamakan kebinasaan dari aspek agama dengan

memotong leher atau belakang. Ia merupakan’IT, kerana dikekalkan MB dan dibuang

554 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Berkaitan Shahadah, BabLarangan Memuji Secara Berlebih-lebihan dan Menyebut-nyebut Perkara Yang Dimaklumi, no. hadis2611. Lihat juga Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, KitabZuhud dan Hamba, Bab Larangan Memuji Apabila Terdapat Unsur-unsur Keterlaluan dan DibimbangiMenjadi Fitnah Kepada Orang Yang Dipuji, no. hadis 7453555 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), Ibid. Kitab Adab, Bab Perkara YangDilarang Daripada Puji Memuji, no. hadis 5922. Lihat juga Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), Ibid, Kitab Zuhud dan Hamba, Bab Larangan Memuji ApabilaTerdapat Unsur-unsur Keterlaluan dan Dibimbangi Menjadi Fitnah Kepada Orang Yang Dipuji, no. hadis7450.

313

MH. MH bagi’I ini ialah kebinasaan dari aspek agama “ ”, manakala

MBnya ialah memotong leher atau belakang “ ”. Jnya ialah kebinasaan

“ ”.556 Sementara Qnya merupakan QH yang difahami daripada gayabahasa

Rasulullah s.a.w. dan konteks percakapan beliau.



2. ’IB kerana kalimah “ dan ” yang merupakan ‘A (MB)merupakan F‘ (kata

perbuatan). Ia termasuk di dalam kategori MT.


berhimpun.







- J bagi’I ini merupakan pengertian kepada MH dan MB. Justeru itu ia

merupakan ’ILJ‘AT.




dan LMB.

556 Muhammad Bi:lu: ’Ahmad ’Abu: Bakr (1979), opcit, h. 127.

314

Hadis : 19

(Kitab Berita yang Tersebar dan Hangat, Bab Berita yang Tersebar dan Hangat, no.

hadis 1834)

:لىل.

557


Hadis di atas merupakan’ITH . Ia berkaitan dengan kisah di mana ’Abu ‘Izzat al-

Sha:‘ir telah ditawan dalam peperangan Badar lalu beliau telah merayu supaya

Rasulullah s.a.w. membebaskannya. Baginda telah membebaskan beliau daripada

tawanan tersebut. Berikutnya beliau sekali lagi ditawan dalam peperangan Uhud lalu

merayu supaya dibebaskan. Dalam situasi ini Rasulullah s.a.w. bersabda : “

”.558

Berdasarkan peristiwa di atas sebahagian penulis berpendapat bahawa maksud hadis di

atas adalah penyair itu sendiri. Ia merupakan satu pengisytiharan bahawa beliau bukan

seorang yang beriman kerana orang yang beriman tidak akan tergigit dua kali pada

lubang yang sama. Dalam hal ini Dr. Fadl Hasan ‘Abbas mempunyai pendapat yang

berbeza. Beliau berpendapat bahawa orang yang beriman tergigit untuk kali yang

pertama sebagaimana penyair di atas. Bagaimanapun mereka meninggalkan lubang

tersebut bersama apa yang ada padanya dan mereka sentiasa terdedah kepada bahaya

tersebut. Tegasnya mereka tidak akan tergigit dua kali pada lubang yang sama. Oleh

557 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Adab, Bab OrangBeriman Tidak Digigit Dua Kali Pada Lubang Yang Sama, no. hadis 5991. Lihat juga Muslim bin Hajja:j’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab Zuhud dan Hamba, Bab OrangBeriman Tidak Digigit Dua Kali Pada Lubang Yang Sama, no. hadis 7447.558 Fadl Hasan cAbba:s(1997), op.cit, j.2, h.227.

315

yang demikian ia merupakan TSH kepada penyair dengan ular,559 di mana MH nya

(orang yang beriman tidak mengulangi kesilapan) dibuang dan dikekalkan MB (“

”). Seterusnya J bagi ’I ini ialah kewaspadaan, manakala Qnya pula

merupakan QH yang difahami daripada konteks percakapan Rasulullah s.a.w. Maksud

disebalik ’I ini ialah Rasulullah s.a.w. mendidik umatnya supaya sentiasa berwaspada

daripada melakukan kesalahan dan dosa.



2. ’ITH. Ia tidak boleh dilihat dari segi A atau B.

3. ’IN kerana MH dan MB di dalam ’I ini merupakan dua perkara yang boleh tidak

berhimpun.



5. ’ISLQ. Ia dikategorikan sebagai ’I ini berdasarkan pencapaian ‘A(MB) melalui



- Ia mempunyai J yang boleh dicapai oleh akal. J bagi’I ini ialah tidak

kewaspadaan.





559 Ibid, j.2, h.227.

316


dan LMB.

Hadis : 20

(Kitab Berkaitan Fadilat, Bab Kelebihan Sembahyang Subuh dan Asar,

no. hadis 1051 dan Kita:b Istighfar, Bab Penjelasan Tentang Apa yang Dijanjikan Allah

kepada Orang yang Beriman di dalam Syurga, no. hadis 1895)

، لل:م:

ا ىال.

)(560

):(.


Hadis di atas mempunyai unsur ’I pada ungkapan Rasulullah s.a.w. : “ ام

.ه ”. ’A (MB) bagi ’I di atas ialah “ ” (melihat

dengan jelas) yang dirujuk kepada kalimah “ ”, manakala ’AL(MH) bagi ’I ini pula

ialah “ ” (ilmu yang kuat yang tidak digugat oleh kesamaran

dan syak). Jnya ialah jelas dan nyata. Sementara Q di dalam ’I ini ialah “ ”.561

560 Muhammad bin ’Isma:ci:l ’Abu: cAbd ’Alla:h al-Bukha:ri:(t.t.), op.cit. Kitab Waktu Sembahyang, BabFadilat Sembahyang Asar, no. hadis 547. Lihat juga Muslim bin Hajja:j ’Abu: al-Husayn al-Qushayri: al-Naysa:bu:riyy (1992), op.cit, Kitab Berkaitan Masjid dan Tempat Sembahyang, Bab Fadilat SembahyangSubuh dan Asar dan Fadilat Menjaga Keduanya, no. hadis 1384.561 Al-Shari:f al-Radiyy (1967), op.cit, h.51.

317



2. ’IB kerana kalimah “ ” yang merupakan ‘A (MB) merupakan kata perbuatan.

Ia termasuk di dalam kategori MT.


berhimpun.

4. ’IH. Ia termasuk di dalam kategori ’I ini kerana ‘AL(MH) di dalamnya



pancaindera, manakala ‘AL (MH) melalui akal.


- Ia mempunyai J yang boleh dicapai oleh akal. J bagi’I ini ialah jelas dan

nyata. Justeru itu ia merupakan ’ISLQLJS.






“ ”.

Dari sudut yang lain dapat disimpulkan sebagaimana perbincangan sebelum ini bahawa

setiap ’ITB mempunyai unsur-unsur ’IM. Di dalam ’I di atas dapat dilihat bahawa

ungkapan “ ” sebagai ‘AL (MH). Disebabkan ’I ini berkaitan dengan Tuhan Rabb al-

Jali:l, maka penulis berpendirian untuk tidak menghuraikannya dengan mendalam.

318

4.3 Penutup

Justeru bahasa hadis Rasulullah s.a.w. yang indah, mudah difahami dan mempunyai

unsur-unsur balaghah yang unggul, maka ia menjadi salah satu faktor kejayaan baginda

dalam menyampaikan risalah Allah SWT ke seluruh alam. Di antara ciri-ciri bahasa

baginda ialah wujudnya unsur-unsur majaz yang berkesan dan mampu mempengaruhi

para pendengar. Oleh yang demikian penulis melihat bahawa kajian berkaitan majaz,

khususnya al-’Istica:rat merupakan kajian penting yang dapat membongkar rahsia

keindahan hadis Rasulullah s.a.w. dan memberi kefahaman yang mendalam kepada

pencinta hadis Rasulullah s.a.w., khususnya pencinta kitab Riya:d al- Sa:lihi:n, samada

guru ataupun pelajar.

Dengan paparan analisis al-’Istica:rat dalam kitab Riya:d al- Sa:lihi:n secara terperinci

berdasarkan rukun-rukun, mula:’im, jenis-jenis al-’Istica:rat dan peratusannya di dalam

bab empat kajian ini, maka ia sedikit sebanyak dapat memenuhi keperluan di atas dan

merintis jalan kepada para ilmuwan untuk mengkaji bidang berkaitan dengan lebih

serius. Berikutnya bab lima kajian ini akan menyentuh tentang kajian lapangan, iaitu

berkaitan keberkesanan teori al-’Istica:rat dalam penghayatan makna hadis-hadis kitab

Ria:d al-Sa:lihi:n di kalangan guru-guru kitab tersebut di Semenanjung Malaysia.

’iststudentsrepo.um.edu.my/3213/6/bab_4.pdf · adalah untuk mengkaji unsur-unsur al-’istica:rat...

Documents